Verkiezingsprogramma's 2025 overleger
JA21 wil fors investeren in een sterke, zelfstandige en schaalbare krijgsmacht die primair gericht is op de verdediging van Nederlandse en NAVO-belangen, en wijst een EU-leger af. De partij pleit voor structurele verhoging van het defensiebudget, modernisering van materieel en personeel, en een forse uitbreiding van het personeelsbestand. JA21 koppelt militaire slagkracht expliciet aan nationale autonomie, innovatie en het waarborgen van vitale infrastructuur.
Fors investeren in een zelfstandige, schaalbare krijgsmacht
JA21 ziet een goed uitgeruste krijgsmacht als cruciaal voor de bescherming van Nederland en haar belangen, mede vanwege de instabiele internationale situatie. De partij wil acute investeringen in personeel, materieel en infrastructuur, en streeft naar een forse uitbreiding van het personeelsbestand tot 200.000. Innovatie, modernisering en een uitzonderingspositie voor Defensie op wet- en regelgeving zijn daarbij essentieel.
“JA21 wil fors investeren in een krijgsmacht die ook in de toekomst in staat zal zijn om de Nederlandse belangen te beschermen”
“De krijgsmacht moet op innovatieve wijze de laatste technologische ontwikkelingen toepassen in de organisatie, waaronder met de integratie van drones en AI.”
“JA21 streeft naar een schaalbare krijgsmacht van circa 200.000 medewerkers – militairen, burgers en reservisten – in 2035.”
“De landmacht versterken om langdurig achtereen te kunnen opereren: meer gevechtskracht, inclusief tankcapaciteit, artillerie, grondgebonden luchtverdediging en meer eigen logistieke middelen.”
“De luchtmacht uitbreiden met meer F35’s, extra helikoptercapaciteit en tactische en strategische luchttransportmiddelen.”
“De marine voorzien van onderzeebootbestrijdingseenheden, moderne fregatten en UAV’s.”
“Flinke verbetering van arbeidsvoorwaarden, doorgroeimogelijkheden en maatschappelijke waardering voor defensiepersoneel.”
“Lineair groeien naar uitgaven van 5% van het BBP in 2035.”
Geen EU-leger, alleen inzet bij Nederlands belang
JA21 wijst een Europees leger af en wil militaire inzet uitsluitend bij aantoonbaar Nederlands belang of NAVO-mandaat. De partij benadrukt soevereiniteit en onafhankelijkheid van Europese en Amerikaanse afhankelijkheid.
“Geen EU-leger en geen militaire inzet zonder aantoonbaar Nederlands belang of mandaat.”
“Tegelijk blijven we als eerste alert op onze eigen soevereiniteit, en steunen dus geen EU-leger buiten NAVO, geen militair optreden zonder Nederlands belang, en geen afhankelijkheid van Amerikaanse ondersteuning voor strategische capaciteiten.”
Versterking Nederlandse defensie-industrie en innovatie
JA21 wil de Nederlandse defensie-industrie versterken door minder belemmerende regelgeving, langdurige opdrachten en productie van zowel hoog- als laagtechnologische munitie in eigen land. Innovatie en werkgelegenheid staan hierbij centraal.
“De Nederlandse defensie-industrie versterken door minder belemmerende regelgeving en vergunningseisen, en door het verstrekken van langdurige opdrachten.”
“Daarnaast wil JA21 naast hoog- ook productie van laagtechnologische munitie in Nederland. Dit moet met het aangaan van lange-termijn orders economisch levensvatbaar worden gemaakt.”
Inzet legeronderdelen voor binnenlandse veiligheid
JA21 wil, waar nodig, legeronderdelen inzetten ter ondersteuning van de politie om de binnenlandse veiligheid te waarborgen, vooral bij capaciteitstekorten.
“De gevolgen van het capaciteitstekort bij de politie verlichten door de inzet van de Marechaussee en, waar noodzakelijk, andere legeronderdelen op straat.”
Uitbreiding Koninklijke Marechaussee en bescherming vitale infrastructuur
De partij pleit voor uitbreiding van de Marechaussee met extra middelen voor grensbewaking en infrastructuurbescherming, en benadrukt het belang van bescherming van vitale maritieme aanvoerroutes.
De SGP wil een robuust, veelzijdig en goed gefinancierd leger dat alle hoofdtaken aankan en aantrekkelijk is als werkgever. Ze pleiten voor extra investeringen in modernisering, innovatie, personeel, en de Nederlandse defensie-industrie, met speciale aandacht voor reservisten, veteranenzorg en strategische autonomie. De partij verzet zich tegen een Europees leger en wil dat Nederland zelfstandig blijft investeren in de eigen krijgsmacht.
Extra investeren in modernisering en capaciteit van het leger
De SGP vindt dat Defensie moet moderniseren en veelzijdig blijven, met investeringen in innovatie, drones, cybercapaciteiten en specialisaties zoals onderzeebootcapaciteit. Ook moet Defensie aantrekkelijker worden als werkgever, met betere arbeidsvoorwaarden, meer mogelijkheden voor reservisten en goede zorg voor militairen en veteranen.
“Defensie moet robuust en veelzijdig blijven en alle hoofdtaken kunnen uitvoeren. De SGP wil extra investeren in specialisaties als de speciale eenheden en onderzeebootcapaciteit.”
“Nederland investeert in innovatie, drones, counterdrone systemen en overige cybercapaciteiten.”
“Zonder mannen en vrouwen in uniform zijn wij nergens. De SGP wil daarom een nieuw loongebouw waardoor Defensie een aantrekkelijk werkgever is. Dit helpt ook om opgeleide militairen te behouden.”
“De SGP wil de voltijd en deeltijd dienmogelijkheden uitbreiden, inclusief reservisten. Het Defensity College en het Dienjaar worden opgeschaald.”
“De overheid moet haar zorgplicht voor dienende militairen en veteranen serieus nemen. De kwaliteit en capaciteit van de uitrusting, de zorgketen en veiligheidscultuur moeten op orde gebracht worden.”
“Defensie moet veteraneninitiatieven beter financieren, zoals initiatieven waarbij veteranen zich dienstbaar inzetten voor de samenleving of elkaar helpen als sprake is van post-verleden.”
Versterken van de Nederlandse defensie-industrie en strategische autonomie
De SGP wil dat de Nederlandse defensie-industrie wordt opgeschaald en maximaal betrokken is bij de aanschaf van nieuw materieel. Ze pleiten voor lange termijn-contracten, investeringen in strategisch onderzoek en het stimuleren van binnenlandse productiecapaciteit, zodat Nederland minder afhankelijk is van het buitenland.
“De defensie-industrie moet worden opgeschaald nu de vraag naar wapensystemen stijgt. Hierbij houdt de SGP rekening met financiële belemmeringen rond voorfinanciering, risicoaversie en bezwaren bij pensioenfondsen en banken, evenals ESG-criteria voor investeringen.”
“Om te waarborgen dat de defensie-industrie expertise en zekere productiecapaciteit behoudt in vredestijd zijn langetermijn contracten nodig.”
“De SGP wil dat de Nederlandse maakindustrie maximaal betrokken is bij de aanschaf van nieuw materieel zoals onderzeeboten, schepen en tanks, en hier daadwerkelijk van profiteert.”
BBB wil een sterk leger met een kern van beroepsmilitairen en een grote oproepbare capaciteit, waarbij reservisten worden omgevormd tot een volwaardige Nationale Garde. Ze pleiten voor meer prioriteit voor Defensie in regelgeving, investeren in opleidingen, en het verbeteren van de maatschappelijke positie van militairen en veteranen.
Sterker leger met kern en oproepbare capaciteit
BBB streeft naar een leger dat bestaat uit een professionele kern en een grote schil van oproepbare militairen, om snel te kunnen opschalen bij dreiging. Ze willen de term 'reservist' vervangen door 'Nationale Garde' en de rechtspositie van deze parttime militairen versterken.
“Ons doel is een leger bestaande uit een kern van beroepsmilitairen en een grote schil oproepbare capaciteit. We benutten alle middelen om op korte termijn instructeurs en onderofficieren op te leiden en ervoor te zorgen dat ons leger voldoende militairen heeft.”
“De term ‘reservist’ doet geen recht aan de onmisbare inzet van deze parttime militairen, we vormen dit dan ook om, naar een volwaardige Nationale Garde. Deze wordt georganiseerd in provinciale eenheden waarbij de rechtspositie van reservisten sterk wordt geborgd en de parttime werklocatie dicht bij huis is.”
Defensie als vitale sector met prioriteit in regelgeving
BBB vindt dat Defensie, net als landbouw en woningbouw, wettelijk erkend moet worden als vitale sector. Dit moet ervoor zorgen dat vergunningen en regelgeving Defensie niet langer onnodig vertragen, zodat de nationale veiligheid niet in het geding komt.
“Oefenterreinen, kazernes en materieelinvesteringen worden vertraagd of geblokkeerd door een vergunningsysteem dat geen ruimte laat voor urgentie of realiteitszin. Dat ondermijnt onze nationale veiligheid. BBB wil daarom dat Defensie net als landbouw en woningbouw bij wet wordt erkend als vitale sector, met bijbehorende prioriteit in regelgeving en vergunningverlening.”
Investeren in militaire opleidingen en maatschappelijke inbedding
BBB wil Defensieopleidingen versterken en de maatschappelijke betrokkenheid vergroten, onder meer door een vrijwillige minor Defensie voor studenten en het handhaven van de dienstplicht als laatste redmiddel.
“Alle studenten (MBO, HBO, WO) krijgen de mogelijkheid tot een vrijwillig halfjaar in dienst, met vergoeding en erkende studiepunten (ECT’s). Het dienjaar wordt elk jaar stevig uitgebreid.”
“We handhaven de huidige status van de dienstplicht en activeren de opkomstplicht enkel als er geen realistische alternatieven meer overblijven voor de opschaling van de krijgsmacht bij een dreigend conflict.”
“Vakopleidingen voor Defensie en veiligheid, van Praktijkonderwijs, VMBO, MBO tot en met HBO, krijgen de komende jaren extra aandacht en worden in samenwerking tussen onderwijsinstellingen en Defensie en andere veiligheidsorganisaties aangeboden.”
Verbeteren positie en erkenning van veteranen
BBB wil de zorg en erkenning voor veteranen verbeteren, onder meer door een expertisecentrum voor moral injury en uitbreiding van Veteranendag met een militaire parade.
“Een landelijk zogenoemd ‘moral injury expertisecentrum’ wordt opgericht dat onderzoek, kennis, preventie en behandeling integraal bekijkt. Inloophuizen, veteranencentra en lokale en gemeentelijke initiatieven worden gefaciliteerd en versterkt. De viering van Veteranendag breiden we uit met een volwaardige militaire parade.”
FVD wil het Nederlandse leger versterken door te investeren in cyberdefensie, de defensie-industrie en grensbewaking, met nadruk op nationale soevereiniteit over militaire inzet. Ze zijn tegen herinvoering van de dienstplicht en willen dat Nederland altijd zelf beslist over de inzet van militairen, los van EU of NAVO. Daarnaast pleiten ze voor het behoud van militaire tradities en uitbreiding van de Koninklijke Marechaussee.
Investeren in cyberdefensie en defensie-industrie
FVD ziet digitale dreigingen als een groeiend gevaar en wil daarom fors investeren in cyberdefensie. Ook moet de Nederlandse defensie-industrie meer betrokken worden bij aanschaf en ontwikkeling van materieel, om innovatie en werkgelegenheid in eigen land te stimuleren.
“We investeren in cyberdefensie, zodat Nederland beschermd blijft tegen digitale dreigingen en koploper wordt op digitaal gebied.”
“We betrekken de Nederlandse defensie-industrie bij aanschaf, onderhoud en ontwikkeling van materieel, zodat innovatie en werkgelegenheid in eigen land groeien.”
Nationale soevereiniteit over militaire inzet
FVD wil dat Nederland altijd zelf beslist over de inzet van het leger en verzet zich tegen inmenging van de EU of NAVO. Ze zijn fel tegen het sturen van Nederlandse jongeren naar buitenlandse conflicten zoals Oekraïne en tegen herinvoering van de dienstplicht.
Uitbreiden Marechaussee en bewaken grenzen
FVD wil de Koninklijke Marechaussee uitbreiden om de Nederlandse grenzen beter te bewaken, waarmee ze inspelen op zorgen over grensveiligheid en migratie.
“We breiden de Koninklijke Marechaussee uit, zodat de Nederlandse grenzen beter worden bewaakt.”
Behoud militaire tradities
FVD hecht waarde aan militaire tradities en wil deze zichtbaar houden, onder andere door de aanschaf van een ceremonieel schip voor de marine.
“We schaffen een ceremonieel schip aan, zodat de marine haar tradities kan eren en Nederland zich waardig in de wereld kan presenteren.”
NSC wil een flexibele, snel inzetbare krijgsmacht en investeert in een modern leger met meer reservisten en een vernieuwde dienstplicht naar Zweeds model. Ze pleiten voor nauwere samenwerking tussen defensie en civiele sectoren, en investeren in crisisvoorbereiding, onder andere via een permanent calamiteitenhospitaal. De partij ziet een sterke en weerbare samenleving als essentieel voor effectieve defensie.
Flexibele krijgsmacht en vernieuwde dienstplicht
NSC wil een krijgsmacht die snel kan opschalen bij dreiging en introduceert een dienstplicht naar Zweeds model, waarbij alle 18-jarigen een enquête invullen en sommigen gericht worden uitgenodigd. Ze zijn tegen de oude generieke opkomstplicht en willen jongeren via initiatieven als Defensity College en Dienjaar kennis laten maken met het leger.
“We zijn voor een krijgsmacht die snel en flexibel is en opgeschaald kan worden bij gevaar. We zetten een eerste stap naar een dienstplicht naar Zweeds model door alle 18-jarigen een verplicht in te vullen enquête te sturen om de motivatie en mate van geschiktheid in beeld te brengen. Vervolgens zullen gericht jongeren worden uitgenodigd voor een gesprek. We zijn tegen de generieke opkomstplicht van vroeger, omdat die in de praktijk niet effectief is.”
“We steunen initiatieven als Defensity College en Dienjaar, zodat jongeren kunnen ervaren hoe het is om militair te zijn. We willen het dienjaar de komende jaren verder opschalen van 1000 naar 6000 plekken per jaar.”
Reservistenbestand en samenwerking met civiele sector
NSC wil het reservistenbestand uitbreiden met diverse expertise en pleit voor actieve samenwerking tussen defensie en bedrijven/organisaties met technisch en specialistisch personeel.
“We bouwen aan een sterk en veelzijdig reservistenbestand met uiteenlopende expertise. Defensie moet actief de samenwerking zoeken met bedrijven en organisaties waar technisch en specialistisch personeel werkt, zoals monteurs, ICT’ers en zorgpersoneel.”
Investeren in crisisvoorbereiding met defensie
De partij wil investeren in een permanent calamiteitenhospitaal in samenwerking met defensie, dat snel inzetbaar is bij rampen, pandemieën of oorlogen, en jaarlijks oefent met militaire en civiele scenario’s.
“We willen investeren in een permanent calamiteitenhospitaal in samenwerking met defensie, dat binnen 48 uur inzetbaar is bij pandemieën, rampen of (hybride) oorlogen. Het hospitaal krijgt eigen IC-capaciteit, medische voorraden en gemengd militair-civiel personeel, en wordt vast onderdeel van de nationale crisisstructuur.”
Investeren in weerbare samenleving als randvoorwaarde voor defensie
NSC koppelt investeringen in defensie aan het versterken van de weerbaarheid van de samenleving, met €1 miljard extra uitgaven voor een weerbare samenleving als randvoorwaarde voor effectieve defensie.
“Binnen de extra uitgaven voor defensie, investeren we de komende jaren € 1 miljard voor weerbare samenleving. Een sterke en weerbare samenleving is een randvoorwaarde voor effectieve defensie.”
Volt pleit voor een sterkere, meer geïntegreerde Europese defensie, met investeringen in de Europese defensie-industrie en het aantrekkelijker maken van de krijgsmacht. Ze willen een vrijwillig Europees dienmodel invoeren en benadrukken dat defensie-uitgaven transparant, democratisch en in lijn met Europese waarden moeten zijn.
Investeren in Europese defensie-industrie en samenwerking
Volt ziet een sterke, innovatieve Europese defensie-industrie als essentieel om de afhankelijkheid van niet-Europese leveranciers te verminderen en de veiligheid te waarborgen. Ze willen substantiële investeringen, langlopende contracten en meer samenwerking tussen EU-landen en bedrijven.
“Er wordt substantieel geïnvesteerd in de Europese defensie-industrie in de vorm van langlopende contractgaranties, goedkope leningen en vergunningen voor nieuwe productielocaties, zodat de sector kan opschalen, er banen worden gecreëerd en gehele toeleveringsketens worden versterkt.”
“Leveranciers op elkaar aansluiten (zoals ook vereist is binnen de Europese strijdkrachten). Dit doen we door de samenwerking en consolidatie van de Europese defensie-industrie te bevorderen, ondersteunen en faciliteren om innovatie, concurrentievermogen en kennisdeling tussen bedrijven te vergroten en afhankelijkheid van bedrijven buiten de EU te verminderen.”
Krijgsmacht aantrekkelijker maken en Europees dienmodel
Volt wil het personeelstekort bij de krijgsmacht aanpakken door betere arbeidsvoorwaarden en een vrijwillig Europees dienmodel dat zowel civiele als militaire trajecten biedt. Dit model moet flexibel zijn en aansluiten bij de behoeften van jongeren.
“Volt maakt de krijgsmacht aantrekkelijker door snellere sollicitatieprocedures; betere huisvesting en infrastructuur; hogere salarissen en erkenning van opgedane vaardigheden in onderwijs en andere loopbanen.”
“Volt bepleit een vrijwillig Europees dienmodel. Dit dienmodel biedt zowel civiele als militaire trajecten aan, bijvoorbeeld cyberveiligheid of crisisrespons. Het is een laatste redmiddel bij personeelstekorten. Deelname door EU landen blijft vrijwillig.”
Transparantie en democratische controle op defensie-uitgaven
Volt benadrukt dat alle defensie-uitgaven transparant moeten zijn en moeten voldoen aan democratische normen, Europese waarden en het internationaal recht. Ze willen openheid over stijgende defensiebudgetten, vooral als sociale uitgaven onder druk staan.
“Alle defensie-uitgaven moeten voldoen aan democratische normen, Europese waarden en het internationaal recht. De zorgen van burgers over stijgende defensiebudgetten worden serieus genomen. We praten daar open en eerlijk over, vooral als de sociale uitgaven onder druk staan.”
Het CDA wil een schaalbare krijgsmacht met een grotere rol voor reservisten en voormalig dienstplichtigen, en investeert in het vergroten van de defensiecapaciteit en -industrie. De partij benadrukt het belang van maatschappelijke weerbaarheid en het betrekken van burgers bij defensietaken, onder meer via training en educatie. Concrete voorstellen zijn het uitbreiden van de pool militair getrainde burgers, het project ‘Ruimte voor Defensie’, en het opschalen van de defensie-industrie.
Schaalbare krijgsmacht met grotere rol voor reservisten
Het CDA pleit voor een flexibele en schaalbare krijgsmacht, waarbij reservisten en voormalig dienstplichtigen een grotere rol krijgen. Dit moet de paraatheid en inzetbaarheid van het leger vergroten, mede door regelmatige training van burgers met relevante kennis.
“We hebben een schaalbare krijgsmacht nodig met een grotere rol voor reservisten. Het veteranenbeleid moet meebewegen met de militaire inzet. Lokale initiatieven vanuit de samenleving moeten duurzame steun krijgen. Via het Veteraneninstituut wordt aan veteranen gevraagd in scholen over het werk van defensie te vertellen.”
“Defensie werkt aan de organisatie en juridische basis van een crisisaanpak. Onderdeel hiervan is een grotere pool van voormalig dienstplichtigen, militair getrainde burgers, reservisten en mensen met noodzakelijke kennis zoals ICT- of medische kennis. Alle burgers in deze pool worden met regelmaat getraind.”
Investeren in defensieruimte en defensie-industrie
Het CDA wil doorgaan met het project ‘Ruimte voor Defensie’ en zet in op het snel opschalen van de defensie-industrie. Dit is bedoeld om de capaciteit van het leger te vergroten en de strategische autonomie van Nederland te versterken.
De ChristenUnie wil dat iedere Nederlander een maatschappelijke of militaire dienstplicht vervult en pleit voor versterking van de krijgsmacht, met meer Europese samenwerking en investeringen in defensie. Ze benadrukken het belang van goede zorg voor militairen, veteranen en hun thuisfront, en willen extra belasting op grote vermogens om te investeren in defensie. De partij ziet een weerbare samenleving en een sterke krijgsmacht als essentieel voor de bescherming van de democratische rechtsorde.
Dienstplicht voor jongeren, inclusief militaire optie
De ChristenUnie wil dat het normaal wordt dat jongeren zich inzetten voor de gemeenschap via een maatschappelijke of militaire dienstplicht. Hiermee willen ze de betrokkenheid bij de samenleving vergroten en de krijgsmacht versterken.
“Dienstplicht: iedereen draagt bij. Het wordt normaal dat iedere Nederlander zich een periode inzet voor de gemeenschap. Jongeren vervullen een maatschappelijke of militaire dienstplicht en kiezen daarbij, vanuit hun motivatie, voor de krijgsmacht of voor een rol elders in de samenleving.”
Investeren in defensie en Europese samenwerking
De partij vindt dat Nederland en Europa minder afhankelijk moeten worden van de VS en pleit voor versterking van de Europese defensiesamenwerking binnen de NAVO. Ze willen investeren in de krijgsmacht en defensie-uitgaven verhogen, mede gefinancierd door een extra vermogensbelasting.
“In het licht van de grote investeringen die nodig zijn in defensie, vragen we van de grootste vermogens een extra bijdrage met een vermogensbelasting van 1% op vermogens boven de 1 miljoen euro.”
“De mate waarin Europa afhankelijk is van de VS binnen de NAVO is niet toekomstbestendig. Daarom moet de samenwerking binnen de Europese pijler van de NAVO worden versterkt. Dit doen we door investeringen, werkwijze en strategieën beter op elkaar”
Goede zorg voor militairen, veteranen en thuisfront
De ChristenUnie erkent de persoonlijke offers van militairen en hun families en wil daarom investeren in goed personeelsbeleid, veteranenzorg en geestelijke verzorging binnen de krijgsmacht.
“Militairen en hun naasten brengen persoonlijke offers voor onze veiligheid. Dit verplicht de samenleving om militairen, hun thuisfront en veteranen goede ondersteuning te bieden in de vorm van goed personeelsbeleid en goed(e) veteranenzorg en -beleid. Met de groei van defensie, groeit de geestelijke verzorging navenant mee.”
De VVD kiest voor een ongekend sterke krijgsmacht en ziet een krachtige defensie als essentieel voor het beschermen van de Nederlandse vrijheid en veiligheid. Ze willen investeren in de gereedheid van het leger, meer flexibiliteit in wetgeving voor Defensie en benadrukken het belang van maatschappelijke waardering voor militairen. Concrete voorstellen zijn onder meer het versterken van Defensie, het uitzonderen van Defensie van bepaalde regels en het openstellen van Lelystad Airport voor defensieluchtvaart.
Ongekend sterke krijgsmacht en investeren in Defensie
De VVD vindt een sterke krijgsmacht noodzakelijk om de Nederlandse vrijheid en manier van leven te beschermen. Ze willen fors investeren in Defensie en de gereedheid van het leger verbeteren, met nadruk op flexibiliteit in wetgeving en het verminderen van bureaucratische belemmeringen.
“We hebben een sterke defensie nodig om onze vrije manier van leven te beschermen. De VVD kiest voor een ongekend sterke krijgsmacht, een sterk Europa en sterke NAVO.”
“Om onze krijgsmacht in de beste gereedheid te brengen en geen vertraging op te lopen door bureaucratische rompslomp, is flexibiliteit in de wetgeving cruciaal. Daarom willen we in Nederlandse en Europese wetgeving voldoende flexibiliteit in waar en hoe Defensie mogelijke natuurschade compenseert, en de ruimte om desnoods met een beroep op nationale veiligheid Defensie uit te zonderen. De Wet op de defensiegereedheid zet hierin een eerste stap.”
Maatschappelijke waardering en steun voor militairen
De VVD benadrukt het belang van maatschappelijke waardering voor militairen en andere mensen in de frontlinie, en wil voorzieningen en steun voor deze groepen verbeteren.
“Onze weerbaarheid wordt gedragen door de mensen die dag en nacht voor onze veiligheid en vrijheid klaarstaan. Onze militairen, politieagenten, brandweerlieden, ambulancepersoneel en veteranen. Deze helden verdienen overal en altijd ons respect en onze steun. De VVD wil de maatschappelijke waardering voor hen vergroten en zich ervoor inzetten om de voorzieningen en”
Openstellen Lelystad Airport voor defensieluchtvaart
De VVD wil Lelystad Airport openstellen voor zowel defensie- als burgerluchtvaart, waarmee ze de operationele mogelijkheden van het leger uitbreiden.
“We openen Lelystad Airport voor zowel defensie- als burgerluchtvaart.”
D66 vindt een sterke, moderne krijgsmacht essentieel voor de veiligheid van Nederland en investeert daarom in zowel klassiek als technologisch militair vermogen. De partij benadrukt het belang van voldoende en goed getraind personeel, passend materieel, en meer erkenning en beloning voor militairen. D66 zet daarnaast in op een diverse en inclusieve krijgsmacht en goede nazorg voor veteranen.
Investeren in een moderne en weerbare krijgsmacht
D66 wil de krijgsmacht versterken door te investeren in klassiek materieel, moderne technologie, voldoende personeel en efficiënte logistiek. De partij ziet klassieke slagkracht én technologische innovatie als noodzakelijk om Nederland te beschermen tegen hybride dreigingen. Er is bijzondere aandacht voor de inzet, erkenning en beloning van militairen, en voor een diverse en inclusieve organisatie.
“We investeren in de gereedheid van onze krijgsmacht. Dat doen we onder andere met voldoende (getraind) personeel, uitbreiding van oefenlocaties, passend materieel en efficiënte logistiek en instandhouding.”
“Moderne oorlogsvoering is gelaagd, hybride en technologisch gedreven, maar blijft ook afhankelijk van klassieke slagkracht en menselijke veerkracht. Daarvoor zijn klassieke investeringen nodig, zoals in genoeg munitie, systemen en materieel, mensen en industriële productiecapaciteit.”
“Onze sterkste kracht zijn onze militairen. Met hun inzet maken ze het verschil. Mensen die zich dag en nacht voor onze veiligheid inzetten, vaak in gevaarlijke omstandigheden, verdienen meer erkenning en beloning. We staan voor een diverse en inclusieve krijgsmacht en blijven ons inzetten voor de nazorg voor veteranen.”
DENK is tegen de oprichting van een Europees leger en wil dat Nederland altijd zelf beslist over de inzet van militairen. De partij vindt de huidige defensie-uitgaven voldoende en steunt alleen noodzakelijke investeringen in het Nederlandse leger, gericht op goede arbeidsvoorwaarden en basisvoorzieningen voor militairen.
Tegen een Europees leger, nationale zeggenschap behouden
DENK verzet zich tegen het idee van een gezamenlijk Europees leger en benadrukt het belang van nationale controle over militaire inzet. Dit standpunt komt voort uit de wens om soevereiniteit te behouden en te voorkomen dat Nederlandse militairen zonder nationale instemming worden ingezet.
“Wij zijn een voorstander van Europese defensiesamenwerking, maar geen voorstander van een Europees leger. Wij moeten altijd zelf blijven bepalen of onze militairen worden ingezet.”
Geen extra miljarden voor defensie, alleen basis op orde
DENK vindt de huidige defensie-uitgaven voldoende en wijst extra investeringen onder druk van NAVO-partners af. De partij wil alleen uitgaven steunen die aantoonbaar nodig zijn voor het op orde houden van de basis, zoals goede huisvesting en een fatsoenlijk salaris voor militairen, en verzet zich tegen verdere militaire uitbreiding.
“DENK verzet zich tegen de extra miljardenuitgaven onder druk van NAVO baas Mark Rutte en President Donald Trump. DENK vindt de huidige defensie uitgaven voldoende en wijst op de enorme militaire overmacht van de NAVO die niet nog verder uitgebreid hoeft te worden.”
“Wij steunen alleen defensie uitgaven die aantoonbaar nodig zijn om de basis op orde te hebben bij Defensie. Dit betekent goede huisvesting van onze militairen, een fatsoenlijk salaris en een”
BIJ1 is kritisch over de rol van het leger in de samenleving en wil de invloed van Defensie op jongeren en het onderwijs beperken. Daarnaast erkent de partij de schade die militaire dienst kan veroorzaken en pleit voor volledige, toegankelijke zorg voor veteranen zonder militaristische verheerlijking.
Defensie uit scholen en geen werving onder jongeren
BIJ1 wil dat het ministerie van Defensie geen invloed uitoefent op scholen en jongeren niet actief werft voor het leger. Dit standpunt komt voort uit zorgen over beïnvloeding van jongeren en het normaliseren van militaire carrières via het onderwijs.
“Het ministerie van Defensie blijft weg uit de scholen. Wervingscampagnes gericht op jongeren stoppen we. Net als gastlessen, sportdagen en trainingen van Defensie die bedoeld zijn om beïnvloedbare jongeren enthousiast te maken voor een rol in het leger.”
Onvoorwaardelijke zorg voor veteranen, zonder militaristische verheerlijking
BIJ1 erkent de psychische en fysieke schade die militaire inzet kan veroorzaken en vindt dat veteranen recht hebben op volledige, gratis en toegankelijke zorg. De partij benadrukt dat deze zorg niet gepaard mag gaan met verheerlijking van het leger of onderdrukkende voorwaarden.
“Veteranen die psychisch of fysiek letsel opliepen door militaire inzet krijgen recht op volledige, gratis en toegankelijke zorg. Met prioriteit voor traumabehandeling, erkenning van morele verwonding en onafhankelijke psychosociale begeleiding buiten het militair instituut om. De staat erkent haar verantwoordelijkheid voor de schade die dienstplicht, uitzendingen en beroepsdienst aanrichtten. In het bijzonder bij missies die politiek onrechtvaardig of juridisch onterecht waren. Deze zorgplicht is onvoorwaardelijk, zonder militaristische verheerlijking en onderdrukkende voorwaarden.”
BVNL noemt het leger (defensie) nauwelijks in haar verkiezingsprogramma en doet geen concrete voorstellen voor versterking, hervorming of uitbreiding van het leger. De enige relevante passage betreft het inzetten van defensie ter ondersteuning van de politie bij capaciteitsproblemen. Er is geen bredere visie of beleid uitgewerkt over het leger als instituut, defensiebudgetten, internationale samenwerking of militaire inzet.
Defensie ondersteunt politie bij capaciteitstekort
BVNL ziet het leger primair als een ondersteunende instantie voor de binnenlandse veiligheid, specifiek wanneer de politie onvoldoende capaciteit heeft. Er wordt geen bredere rol voor het leger benoemd, noch worden investeringen of structurele hervormingen voorgesteld.
“Indien de huidige politiecapaciteit tekortschiet, ondersteunt defensie de politie.”
GroenLinks-PvdA noemt het leger niet expliciet in de aangeleverde fragmenten van het verkiezingsprogramma. Wel wordt defensie zijdelings genoemd in de context van Europese begrotingsregels, waarbij de partij aangeeft dat tijdelijke uitzonderingen voor defensie-uitgaven mogelijk moeten zijn. Concrete beleidsvoorstellen of een uitgewerkte visie op het leger ontbreken in de geselecteerde tekstfragmenten.
Tijdelijke uitzondering defensie-uitgaven in EU-begroting
GroenLinks-PvdA ondersteunt het idee dat uitgaven voor defensie tijdelijk buiten het Europese begrotingstekort mogen vallen. Dit standpunt wordt gepresenteerd als onderdeel van een bredere visie op verantwoord begrotingsbeleid en Europese samenwerking, maar bevat geen verdere uitwerking over het Nederlandse leger zelf.
“De mogelijkheid om uitgaven voor defensie tijdelijk uit te zonderen van het tekort, juichen we toe en zetten”
De PVV noemt het leger slechts zijdelings in haar verkiezingsprogramma en ziet het vooral als een instrument om de openbare orde te handhaven bij ernstige overlast of straatterreur. Er zijn geen uitgebreide of concrete beleidsvoorstellen over defensie, militaire investeringen of de internationale rol van het leger; de inzet van het leger wordt uitsluitend genoemd als binnenlandse maatregel tegen ernstige ordeverstoringen.
Inzet leger tegen straatterreur
De PVV wil het leger kunnen inzetten bij ernstige overlast en straatterreur, als aanvulling op politieoptreden. Dit wordt gepresenteerd als een harde maatregel om de veiligheid op straat te waarborgen wanneer andere middelen tekortschieten. Er is geen verdere uitwerking over structurele versterking, taken of budget van het leger.
“Zerotolerance voor straattuig; waar nodig het leger inzetten tegen straatterroristen”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma