Verkiezingsprogramma's 2025 overlandbouwgrond
De Partij voor de Dieren wil het gebruik van landbouwgrond radicaal hervormen door de veehouderij sterk te verkleinen, landbouwgrond om te vormen tot natuur en duurzame, plantaardige teelten te stimuleren. Ze pleiten voor het beëindigen van intensieve, vervuilende landbouwpraktijken en willen landbouwgrond inzetten voor biodiversiteit, bio-based bouwmaterialen en regionale voedselproductie. De kern van hun visie is dat landbouwgrond primair moet bijdragen aan natuurherstel, gezonde voeding voor mensen en een duurzame toekomst.
Landbouwgrond omvormen tot natuur en duurzame functies
De PvdD wil een aanzienlijk deel van de huidige landbouwgrond teruggeven aan de natuur of inzetten voor duurzame doeleinden zoals bio-based bouwmaterialen. Dit moet biodiversiteit herstellen en bijdragen aan klimaatdoelen. Eigenaars van omgevormde grond worden gecompenseerd.
“Een deel van de landbouwgrond wordt omgevormd tot natuur. Eigenaars worden gecompenseerd voor de verandering en bestemming van de grond.”
“Wanneer het aantal dieren in de veehouderij krimpt, komt er landbouwgrond vrij voor onder meer natuur, maar ook voor bio-based productie, zoals de teelt van vlas, hennep, stro, lisdodde, olifantsgras en hout (productiebossen).”
“Verreweg het grootste deel daarvan zetten we om naar natuur zodat de biodiversiteit kan herstellen.”
Radicale krimp veehouderij en plantaardige teelten op landbouwgrond
De partij wil het gebruik van landbouwgrond voor veehouderij en veevoer drastisch verminderen en deze grond inzetten voor plantaardige teelten voor menselijke consumptie. Dit moet voedselzekerheid vergroten en milieuproblemen oplossen.
“Wanneer we de landbouwgrond die nu gebruikt wordt om dieren vet te mesten of uit te melken, gebruiken om voedsel te telen voor mensen, kunnen we iedereen voeden én houden we grond over om terug te geven aan de natuur, maar ook voor woningbouw.”
“Het totale aantal dieren dat in de Nederlandse veehouderij wordt gefokt en gedood krimpt met minstens 75% in de komende twee jaar.”
“Biologisch geteelde plantaardige eiwitgewassen voor menselijke consumptie hebben de toekomst, zoals bonen, linzen, lupinen, erwten en soja; de bodem knapt er zichtbaar van op en voor boeren bieden ze een duurzaam perspectief.”
Strenge selectie van teelten en duurzaam bodembeheer
De PvdD wil scherpere keuzes maken over welke teelten op landbouwgrond zijn toegestaan, met een verbod op uitputtende en vervuilende teelten. Bodembeheer moet duurzaam zijn, met verplichte gewasrotatie en het uitbannen van intensieve grondbewerking.
“We gaan scherpere keuzes maken over het gebruik van onze landbouwgrond. We nemen afscheid van teelten die geen duurzaam doel dienen maar wel veel schade veroorzaken door bijvoorbeeld een hoge mate van gifgebruik en uitputting van de bodem.”
“Gewassen die de bodem uitputten, zoals aardappelen, kunnen niet langer om de twee of drie jaar geteeld worden op hetzelfde perceel: een ruimere gewasrotatie (maximaal één keer per zes jaar) wordt verplicht.”
“Intensieve grondbewerking, zoals ploegen, wordt niet meer toegestaan.”
Landbouwgrond inzetten voor regionale, duurzame voedselproductie
De partij wil landbouwgrond gebruiken voor regionale, biologische en plantaardige voedselproductie, waarbij korte ketens en lokale consumptie centraal staan.
“Voor al het voedsel waarbij dat kan, gaan we de productie regionaal organiseren: Nederlandse boeren gaan primair werken voor het voeden van mensen in Nederland en omringende landen.”
“Er komt een nieuwe boeren(grond)bank die mensen die boer willen worden ondersteunt met onderwijs in plantaardige, biologische teelten, grond en materiaal.”
Geen landbouwgif en uitputting op landbouwgrond
De PvdD wil landbouwgrond volledig gifvrij maken en uitputting van de bodem tegengaan, onder meer door het verbieden van landbouwgif, kunstmest en overbemesting.
FVD wil landbouwgrond beschermen tegen onteigening, ontpoldering en extra belasting, en ziet het behoud van landbouwgrond als essentieel voor voedselautonomie en de agrarische sector. Ze pleiten voor het schrappen van regelgeving die landbouwgrond bedreigt, zoals de EU-Natuurherstelwet, en willen boeren vrijwaren van belasting bij verkoop van landbouwgrond. Hun visie is dat landbouwgrond primair voor voedselproductie en agrarisch gebruik moet blijven, zonder inmenging van overheid of EU.
Geen onteigening of uitkoop van landbouwgrond
FVD verzet zich fel tegen zowel gedwongen als ‘vrijwillige’ uitkoop of onteigening van landbouwgrond. Ze zien dit als een bedreiging voor het voortbestaan van de agrarische sector en het platteland, en willen dat boeren hun grond kunnen behouden en doorgeven aan volgende generaties.
“We verzetten ons tegen gedwongen onteigening en ook tegen ‘vrijwillige’ uitkoop met belastinggeld; behoud van de agrarische sector staat voorop.”
“We gaan nooit over tot gedwongen onteigening van boeren en ook niet tot ‘vrijwillige’ uitkoop met belastinggeld, zodat de agrarische sector in Nederland behouden blijft.”
Geen ontpoldering van landbouwgrond
FVD wil vruchtbare landbouwgrond beschermen tegen ontpoldering, specifiek in Zeeland. Ze zien het onder water zetten van landbouwgrond als een onacceptabele aantasting van de voedselproductie en het agrarisch landschap.
Behoud landbouwvrijstelling bij verkoop landbouwgrond
FVD wil dat boeren bij verkoop van landbouwgrond geen belasting hoeven te betalen over waardestijgingen die voortkomen uit normaal agrarisch gebruik. Dit moet het aantrekkelijker maken voor boeren om hun bedrijf voort te zetten of over te dragen.
Afschaffen EU-Natuurherstelwet en andere Brusselse regels
FVD wil Europese regelgeving die landbouwgrond beperkt of bedreigt, zoals de EU-Natuurherstelwet, volledig schrappen. Ze zien deze regels als onrealistisch en schadelijk voor het behoud van landbouwgrond voor agrarisch gebruik.
D66 wil landbouwgrond inzetten voor duurzame landbouw die natuur, biodiversiteit en waterkwaliteit herstelt, en ziet een duidelijke rol voor de overheid in het sturen van grondgebruik. Ze pleiten voor gebiedsgerichte plannen waarbij landbouwgrond niet langer alleen economisch wordt benut, maar ook bijdraagt aan natuur, klimaatadaptatie en toekomstbestendige landbouwmodellen. Concrete voorstellen zijn onder meer het sturen op ‘water en bodem sturend’, het stimuleren van natuurinclusieve landbouw en het verbinden van landbouw en natuur via gebiedsplanning.
Water en bodem sturend voor gebruik landbouwgrond
D66 wil dat het gebruik van landbouwgrond wordt bepaald door de draagkracht van de natuurlijke omgeving, waarbij water- en bodemcondities leidend zijn. Dit moet voorkomen dat landbouwgrond wordt overbelast en zorgt voor toekomstbestendig grondgebruik.
“Om te bepalen wat we waar doen, hanteren we het principe van ‘water en bodem sturend’. Dat betekent bijvoorbeeld dat we bouwen op hogere grond als er overstromingsgevaar is. En dat we niet meer vee houden dan de natuurlijke omgeving aankan.”
Stimuleren van natuurinclusieve landbouw op landbouwgrond
D66 wil landbouwgrond inzetten voor natuurinclusieve en minder intensieve landbouwvormen, die bijdragen aan biodiversiteit, waterbeheer en klimaatdoelen. Ze zien ruimte voor innovatieve landbouwpraktijken en willen deze actief stimuleren.
“Er komt 50.000 hectare extra natuur. Daarvoor breiden we het Natuur Netwerk Nederland uit. Ook kleinschaliger landbouwinitiatieven met een productiewijze die bijdraagt aan biodiversiteit zoals permacultuur, biologische (dynamische) landbouw, agro-ecologie kunnen hier onderdeel vanuit maken.”
“Zulke natuurinclusieve oplossingen stimuleren we in de landbouw, de bouw en infrastructuur.”
Gebiedsgerichte plannen voor landbouwgrond
D66 kiest voor gebiedsgerichte aanpak waarbij per regio wordt bepaald hoe landbouwgrond het beste kan bijdragen aan natuur, waterbeheer en landbouwperspectief. Dit gebeurt in overleg met boeren en andere betrokkenen, met duidelijke doelen en financiële ondersteuning.
“We maken met de inwoners en andere betrokkenen gezamenlijk werken aan één plan per gebied, met één pot geld.”
“Deze doelen worden per gebied uitgewerkt. We zorgen dat grondstoffen en hulpbronnen zoveel mogelijk worden hergebruikt.”
“Gebiedsplanning is belangrijk. Elk plan combineert in ieder geval doelen voor stikstofreductie, biodiversiteit en natuurherstel, waterbeheer én perspectief voor de landbouw.”
Uitkoop en herbestemming van landbouwgrond gericht op natuur en duurzaamheid
D66 ziet uitkoop van boeren en herbestemming van landbouwgrond niet als doel op zich, maar als instrument om de omslag naar natuurinclusieve en minder intensieve landbouw te ondersteunen, gekoppeld aan duurzame plannen per gebied.
“D66 ziet uitkoop van boeren niet als doel op zich. Uitkoop is een instrument dat de omslag naar een natuurinclusieve en minder intensieve landbouw moet ondersteunen. We willen boeren helpen die omslag te maken. Niet met willekeurige opkoop. Wel met een nieuw voorstel dat uitkoop nadrukkelijk verbindt aan doelen per gebied en aan duurzame plannen voor de toekomst van de sector.”
BBB beschouwt landbouwgrond als een strategisch en waardevol bezit dat beschermd moet worden tegen herbestemming en andere aanspraken. De partij pleit voor het behoud van landbouwgrond voor voedselproductie, wil gedwongen onteigening voorkomen en stelt voor om bij ruimtelijke keuzes voedselzekerheid altijd mee te wegen. Concrete voorstellen zijn onder meer het beschermen van landbouwgrond tegen herbestemming, het afschaffen van verplichte braaklegging en het stimuleren van samenwerking tussen boeren en terreinbeherende organisaties.
Landbouwgrond beschermen tegen herbestemming
BBB ziet vruchtbare landbouwgrond als essentieel voor voedselzekerheid en wil voorkomen dat deze wordt opgeofferd aan andere functies zoals woningbouw, datacenters of natuuruitbreiding. De partij benadrukt het belang van bescherming van landbouwgrond om de agrarische sector en voedselproductie te waarborgen.
“Landbouwgrond beschermen. Onze vruchtbare landbouwgrond is waardevol. BBB zal ervoor waken dat deze niet klakkeloos wordt herbestemd omdat er andere aanspraken op worden gedaan.”
“Defensie moet de mogelijkheid krijgen om uit te breiden in natuurgebied, zodat landbouwgrond goed wordt beschermd om het agrarisch gebruik te behouden.”
Voedselzekerheid centraal bij ruimtelijke keuzes
BBB wil dat het belang van voedselzekerheid altijd wordt meegewogen bij de verdeling van schaarse ruimte, zodat landbouwgrond behouden blijft voor voedselproductie. Dit betekent ook het afschaffen van verplichte braaklegging en het beperken van instrumenten als extensivering tot het strikt noodzakelijke.
Landbouwgrond voor voedselproductie, niet alleen natuur
BBB wil dat landbouwgrond in eigendom van terreinbeherende organisaties wordt ingezet voor voedselproductie via samenwerking met lokale boeren, in plaats van uitsluitend voor natuurdoelen.
“Landbouwgrond voor de landbouw. Terreinbeherende organisaties dienen voor hun landbouw gronden een samenwerking aan te gaan met lokale boeren om met langjarige contracten bij te dragen aan voedselproductie.”
Geen gedwongen onteigening of uitkoop van landbouwgrond
De partij verzet zich tegen gedwongen onteigening, uitkoop of verplaatsing van boeren voor stikstof- of andere beleidsdoelen, om zo het agrarisch gebruik van landbouwgrond te beschermen.
“Geen gedwongen onteigening. Geen gedwongen onteigening of gedwongen uitkoop, gedwongen verplaatsing of gedwongen extensivering op basis van stikstof.”
De ChristenUnie wil landbouwgrond duurzamer en logischer inrichten, met nadruk op grondgebonden landbouw en het tegengaan van grondspeculatie. Ze pleiten voor een nieuwe ruilverkaveling, stimuleren extensivering rond natuurgebieden en willen dat boeren makkelijker toegang krijgen tot grond via een Nationale Grondbank. Hun visie is gericht op een toekomstbestendige landbouwsector waarin boeren perspectief houden en landbouwgrond verantwoord wordt beheerd.
Nieuwe ruilverkaveling en duurzame inrichting
De ChristenUnie ziet het herinrichten van landbouwgrond als noodzakelijk om boeren toekomstperspectief te bieden en het landgebruik duurzamer te maken. Door een nieuwe ruilverkaveling willen ze landbouwgronden logischer indelen en beter afstemmen op duurzaamheid.
“Ook komt er een nieuwe ruilverkaveling om boeren toekomstperspectief te geven en landbouwgronden logischer en duurzamer in te richten.”
Grondgebondenheid wettelijk vastleggen
De partij wil grondgebondenheid in de melkveehouderij wettelijk verplicht stellen en extensivering stimuleren, vooral in overgangszones rond natuurgebieden. Dit moet zorgen voor een betere balans tussen landbouw en natuur en het behoud van grasland.
“Grondgebondenheid in de melkveehouderij is een randvoorwaarde en gaan we na decennia van discussie eindelijk wettelijk vastleggen.”
“Er komt een agarische hoofdstructuur, waar ruimte blijft voor hoogproductieve landbouw, en overgangszones rond natuurgebieden, waarin sprake is van extensivering van veehouderij en landgebruik.”
Tegengaan van grondspeculatie en eerlijke verdeling van waardestijging
De ChristenUnie wil grondspeculatie aanpakken en de waardestijging van landbouwgrond bij bestemmingswijziging eerlijker verdelen via een planbatenheffing. Gemeenten moeten actiever grondbeleid voeren om betaalbaar bouwen te bevorderen.
“Daarom zijn we voor een belasting op de winst die ontstaat als grond bouwgrond wordt (planbatenheffing), we pakken hiermee ook grondspeculatie aan.”
“Gemeenten moeten actiever met hun grond omgaan. Ze hebben al middelen om invloed uit te oefenen – zoals het voorkeursrecht of regels uit de Omgevingswet – maar die worden nog te weinig ingezet.”
Toegang tot grond voor extensiverende boeren via Nationale Grondbank
Om boeren die willen extensiveren te ondersteunen, wil de ChristenUnie dat de overheid hen actief helpt aan benodigde landbouwgrond via een Nationale Grondbank. Dit moet duurzame bedrijfsvoering stimuleren.
“De overheid helpt boeren die willen extensiveren actief aan de benodigde grond via de Nationale Grondbank.”
De PVV wil landbouwgrond beschermen tegen gedwongen uitkoop en onteigening, en pleit voor het verminderen van Natura 2000-gebieden en het versoepelen van stikstofregels om boeren meer ruimte te geven. De partij verzet zich fel tegen het opofferen van landbouwgrond voor natuur- of klimaatdoelen en stelt de nationale voedselvoorziening centraal. Concrete voorstellen zijn het stoppen van gedwongen uitkoop van boeren en het verminderen van de Natura 2000-status op landbouwgrond.
Geen gedwongen uitkoop of onteigening van landbouwgrond
De PVV is principieel tegen het gedwongen uitkopen of onteigenen van boeren voor natuur- of klimaatdoelen. Zij zien dit als een bedreiging voor de nationale voedselvoorziening en het bestaansrecht van boeren. Dit standpunt is direct gericht op het beschermen van landbouwgrond tegen overheidsingrijpen.
Natura 2000-gebieden verkleinen om landbouwgrond te behouden
De PVV wil het aantal Natura 2000-gebieden verminderen of verkleinen, zodat minder landbouwgrond onder strenge natuurregels valt. Dit moet de ruimte voor boeren vergroten en de productie op landbouwgrond veiligstellen.
Stikstofregels versoepelen ter bescherming van landbouwgrond
De partij stelt dat de huidige stikstofregels landbouwgrond onnodig beperken en wil deze versoepelen, zodat boeren hun grond kunnen blijven gebruiken voor voedselproductie.
“Wij zijn er helemaal klaar mee. Nederland behoort tot de grootste nettobetalers van de EU! Dus wat ons betreft slaan we in Brussel met de vuist op tafel en eisen we versoepeling van de regels – van de Vogel- en de Habitatrichtlijn tot en met de verplichte emissiereductie.”
“Voor de PVV is niet stikstof, maar zijn de stikstofregels hét probleem: Brusselse regels en nationale regels. Landbouw, woningbouw en wegenbouw zitten klem, omdat Nederland veel te veel Natura 2000-gebieden heeft aangewezen én zichzelf veel te strenge stikstofdoelen heeft opgelegd.”
Het CDA wil landbouwgrond behouden voor voedselproductie en natuur, en streeft naar meer grondmobiliteit en herinrichting via regionale grondbanken en wettelijke herverkaveling. Ze zijn tegen het gebruik van landbouwgrond voor zonneparken en pleiten voor betaalbare grond voor boeren, met speciale aandacht voor jonge boeren en bedrijfsopvolging. Hun visie is gericht op toekomstbestendige landbouw, waarbij landbouwgrond efficiënt, duurzaam en in balans met andere maatschappelijke doelen wordt ingezet.
Behoud van landbouwgrond voor voedsel en natuur
Het CDA wil landbouw- en natuurgronden beschermen tegen alternatieve bestemmingen zoals zonneparken, om voedselproductie en natuur te waarborgen. Dit is een reactie op de druk op landbouwgrond door de energietransitie en andere ruimtelijke claims.
“We zetten in op zonnepanelen op daken, parkeerplaatsen en bedrijventerreinen, zodat landbouw- en natuurgronden behouden blijven voor voedsel en natuur.”
Grondmobiliteit en herinrichting via grondbanken en herverkaveling
Het CDA wil de mobiliteit van landbouwgrond vergroten en herinrichting stimuleren via regionale grondbanken en wettelijke herverkaveling. Dit moet de transitie naar duurzame landbouw en natuurherstel ondersteunen, en jonge boeren betere toegang tot grond geven.
“Om grondmobiliteit te creëren komen er regionale grondbanken onder de regie van regionale landinrichtingscommissies om zo herinrichting van landbouw en natuur te creëren.”
“Er moet ook gebruikgemaakt kunnen worden van landinrichtingsinstrumentarium, zoals wettelijke herverkaveling.”
Betaalbare landbouwgrond en perspectief voor jonge boeren
Het CDA erkent dat betaalbare landbouwgrond essentieel is voor het toekomstperspectief van boeren, met name jonge boeren. Ze willen overnames en toegang tot grond vergemakkelijken via investeringsfondsen en erfpachtregelingen.
“Voor boeren en vissers een eerlijke prijs voor het voedsel dat ze produceren, ruimte om te kunnen ondernemen, grond die betaalbaar is. Voor toekomstperspectief voor jonge boeren, zodat ze de transitie kunnen meemaken.”
“Het Investeringsfonds Duurzame Landbouw moeten beide worden verruimd vanuit het Stikstoffonds, zodat zowel bedrijfsovernames als aankoop of het inleggen van eigen bijdragen bij het aangaan van erfpacht voor jonge boeren hier ook onder valt.”
GroenLinks-PvdA wil landbouwgrond actiever inzetten voor maatschappelijke doelen zoals woningbouw, natuurherstel en duurzame landbouw. Ze pleiten voor het omzetten van landbouwgrond naar woonbestemming waar nodig, het tegengaan van speculatie met landbouwgrond, en het stimuleren van extensieve, natuurvriendelijke landbouwpraktijken. De partij ziet regie op grondgebruik als essentieel om schaarse ruimte optimaal te benutten voor het algemeen belang.
Landbouwgrond bestemmen voor woningbouw
GroenLinks-PvdA wil dat landbouwgrond, waar nodig, wordt ingezet voor woningbouw om het woningtekort aan te pakken. Dit betekent dat andere belangen, zoals de veehouderij, soms moeten wijken voor de bouw van nieuwe woningen.
“We gaan landbouwgrond bestemmen voor woningbouw en doen hetzelfde met verloederde bedrijventerreinen, leegstaande binnenstedelijke locaties en grond van ontwikkelaars die jarenlang niet ontwikkelen.”
Speculatiewinsten op landbouwgrond afromen
De partij wil voorkomen dat grondspeculanten profiteren van waardestijgingen wanneer landbouwgrond een woonbestemming krijgt. Ze willen deze winsten afromen en inzetten voor de samenleving, met name voor woningbouw.
“Zonder iets te hoeven doen, verdienen grondspeculanten veel geld als landbouwgrond een woonbestemming krijgt. Per jaar bedraagt deze waardestijging maar liefst acht miljard euro. We vinden dat deze speculatiewinsten ten goede moeten komen aan de samenleving.”
Overheidsregie op grondgebruik voor maatschappelijk belang
GroenLinks-PvdA vindt dat de overheid meer regie moet nemen over het gebruik van landbouwgrond, zodat deze wordt ingezet voor het grootste maatschappelijke belang, zoals volkshuisvesting en natuurherstel.
“Grond is duur en schaars in Nederland. Daarom moet de overheid regie voeren om die grond in te zetten voor het grootste maatschappelijke belang. Zie hoofdstuk ‘Volkshuisvesting’.”
Stimuleren van extensieve en duurzame landbouw op landbouwgrond
De partij wil af van intensieve landbouw en pleit voor grondgebonden, extensieve en biologische landbouw, waarbij het aantal dieren wordt afgestemd op wat het land aankan en boeren worden beloond voor natuurbeheer.
“Daarbij kiezen wij voor een grondgebonden landbouw, waarbij het aantal landbouwdieren wordt aangepast aan de hoeveelheid veevoer die in de directe omgeving kan worden geproduceerd, en de hoeveelheid mest die daar kan worden uitgereden.”
“We zetten daarom stevig in op uitbreiding van de biologische landbouw. We helpen boeren bij het omschakelen en geven hen een eerlijke vergoeding voor het beheren van ons landschap.”
JA21 verzet zich tegen het gedwongen uitkopen van boeren en het omzetten van landbouwgrond voor natuurdoelen, en pleit voor het behoud van landbouwgrond als essentieel onderdeel van de Nederlandse economie en voedselzekerheid. De partij wil landbouwgrond behouden door in te zetten op technologische innovatie, vrijwillige regelingen en maatwerk in plaats van generieke onteigening. JA21 ziet landbouw en natuur als samenwerkende partners en benadrukt het belang van voorspelbaar beleid dat boeren ruimte geeft om te investeren.
Tegen gedwongen uitkoop en behoud landbouwgrond
JA21 is fel tegen het gedwongen uitkopen van boeren en het grootschalig omzetten van landbouwgrond voor natuurherstel. De partij vindt dit kostbaar, ineffectief en schadelijk voor de voedselzekerheid en het platteland. In plaats daarvan wil JA21 landbouwgrond behouden door te kiezen voor technologische innovatie, vrijwillige regelingen en maatwerk, zodat boeren kunnen blijven produceren en investeren.
“Het lukraak uitkopen van boeren voor miljarden euro’s is waanzinnig kostbaar en doet feitelijk weinig voor onze natuur. JA21 is en blijft fel gekant tegen de gedwongen uitkoop van agrariërs.”
“De Nederlandse land- en tuinbouw beslaat ruim 2 miljoen hectare en is daarmee een onmisbaar onderdeel van onze ruimtelijke ordening.”
“Boeren moeten de ruimte krijgen om te investeren in gewasteelt en in verbeteringen binnen de veehouderij.”
Landbouwgrond als integraal onderdeel van ruimtelijke ordening en voedselzekerheid
JA21 benadrukt dat landbouwgrond essentieel is voor de Nederlandse economie, cultuur en voedselzekerheid. De partij ziet landbouw en natuur niet als tegenpolen, maar als elkaar versterkende partners, en wil daarom het areaal landbouwgrond beschermen tegen inkrimping door overheidsbeleid.
“Landbouw en natuur zijn hiermee geen tegenpolen, maar elkaar versterkende partners in een buitengewoon kostenefficiënt systeem.”
“JA21 wil de positie van de Nederlandse agrosector de komende jaren blijven ondersteunen door vanuit Den Haag te sturen op lange termijn zekerheid en voorspelbaarheid in het landbouwbeleid.”
NSC wil landbouwgrond beschermen voor voedselproductie en natuurherstel, met nadruk op een grondgebonden, duurzame landbouw en het voorkomen van onnodige onteigening. Ze pleiten voor het aanwijzen van agrarische hoofdstructuren waar landbouwgrond beschermd blijft, stimuleren regionale grondmobiliteit zonder gedwongen uitkoop, en bieden boeren vaste vergoedingen voor maatschappelijke diensten.
Bescherming van landbouwgrond voor voedselproductie en natuur
NSC ziet een blijvende rol voor landbouwgrond in voedselzekerheid en wil deze gronden beschermen tegen andere bestemmingen. Tegelijkertijd willen ze ruimte bieden voor maatschappelijke landbouw en natuurherstel, waarbij boeren hiervoor een vaste vergoeding ontvangen.
“Voor de akkerbouw en veeteelt wijzen we daarom geschikte gronden aan als agrarische hoofdstructuur. In dit gebied wordt landbouwgrond beschermd en krijgen innovatieve gezinsbedrijven ruimte om duurzaam te produceren voor de nationale en internationale markt.”
“Verder willen we landbouwgrond bestemmen voor maatschappelijke landbouw, met minder dieren en meer ruimte voor natuurherstel. Boeren ontvangen hiervoor een vaste vergoeding.”
Meer grondgebonden en circulaire landbouw
NSC wil de veehouderij en andere landbouwsectoren meer grondgebonden maken, zodat de hoeveelheid vee beter aansluit bij de beschikbare landbouwgrond en milieugebruiksruimte. Dit moet bijdragen aan duurzaamheid, biodiversiteit en het beperken van uitstoot.
“De hoeveelheid vee moet beter afgestemd worden op de milieugebruiksruimte en de beschikbare grond in Nederland. We kiezen voor een meer grondgebonden melkveehouderij die op regionaal niveau zo veel mogelijk circulair is en de drager is van ons weidelandschap.”
“Ook deze sectoren zullen meer grondgebonden en circulair moeten worden, meer moeten bijdragen aan biodiversiteit, landschap en dierenwelzijn en aan vermindering van risico’s voor de volksgezondheid.”
Regionale grondmobiliteit zonder gedwongen uitkoop
NSC wil regionale grondmobiliteit faciliteren om transities mogelijk te maken, maar is expliciet tegen gedwongen uitkoop van landbouwgrond. Rechtszekerheid en bescherming van grondeigenaren staan hierbij centraal.
“We faciliteren regionale grondmobiliteit, waarbij we de rechtszekerheid en rechtsbescherming voor grondeigenaren borgen. We zijn tegen gedwongen uitkoop.”
De SP wil landbouwgrond beschermen tegen speculatie en opkoop door grote investeerders, zodat deze beschikbaar blijft voor boeren en gemeenschappen die duurzaam willen werken. Ze stellen een Publiek Landfonds voor dat landbouwgrond opkoopt en beschikbaar stelt aan jonge en startende boeren, en willen speculatie en land grabbing door banken en buitenlandse investeerders verbieden. Hun visie is dat landbouwgrond in handen moet blijven van boeren en niet van partijen die enkel uit zijn op winst.
Landbouwgrond beschermen tegen speculatie en opkoop
De SP ziet het verlies van landbouwgrond aan speculanten, banken en buitenlandse investeerders als een bedreiging voor duurzame landbouw en het platteland. Door speculatie en land grabbing te verbieden en actief in te grijpen op de grondmarkt, willen ze landbouwgrond behouden voor boeren en gemeenschappen. Dit moet bijdragen aan een eerlijke, duurzame landbouwsector en het tegengaan van schaalvergroting en grondspeculatie.
“Speculatie op landbouwgrond door banken, pensioenfondsen en buitenlandse investeerders wordt verboden. Dit zogenoemde land grabbing maken we een einde aan, zodat grond in handen blijft van boeren en gemeenschappen.”
“De overheid grijpt actief in op de grondmarkt, zodat gronden beschikbaar blijven voor boeren die duurzaam en in balans met hun omgeving willen werken.”
Publiek Landfonds voor jonge en startende boeren
Om jonge en startende boeren toegang te geven tot landbouwgrond, stelt de SP een Publiek Landfonds voor. Dit fonds koopt landbouwgrond op en stelt deze beschikbaar aan boeren die willen werken aan circulaire en duurzame landbouw, zodat zij niet worden weggedrukt door grote investeerders.
“Er komt een Publiek Landfonds dat landbouwgrond opkoopt en beschikbaar stelt aan jonge en startende boeren die willen werken aan een circulaire en duurzame landbouw.”
Landbouwgrond voor duurzame, circulaire landbouw
De SP koppelt het behoud van landbouwgrond direct aan de transitie naar een duurzame, circulaire landbouw. Grond moet beschikbaar zijn voor boeren die werken met oog voor bodem, klimaat en biodiversiteit, en niet voor grootschalige, intensieve landbouw of export.
Volt wil landbouwgrond inzetten voor duurzame, circulaire en natuurinclusieve landbouw, waarbij de indeling van het landschap wordt afgestemd op het type landbouw dat het beste bij een gebied past. Ze pleiten voor het fiscaal belasten van waardestijging bij bestemmingswijziging van landbouwgrond naar bouwgrond, en willen subsidies voor grondgebruik afbouwen ten gunste van beloningen voor natuurherstel en klimaatmaatregelen. De kern van hun visie is dat landbouwgrond in dienst moet staan van publieke doelen als natuur, klimaat en voedselzekerheid, met duidelijke keuzes over het gebruik ervan.
Slimmere indeling van landbouwgrond op basis van geschiktheid
Volt wil dat landbouwgrond niet overal voor dezelfde doeleinden wordt gebruikt, maar dat er een landschapskader komt waarin per gebied het meest geschikte type landbouw wordt bepaald. Dit moet leiden tot een gezonder landschap, betere natuur en waterkwaliteit, en meer duidelijkheid voor boeren.
“De ruimte in Nederland is beperkt. Daarom moeten we kiezen waar we wat doen. Dat geldt ook voor de landbouw. Niet iedere plek is geschikt voor elke vorm van landbouw. We willen voor de EU een nieuw landschapskader ontwikkelen: een slimme indeling van landbouwtypes. Zo komen intensieve bedrijven op plekken waar dat kan, en natuurvriendelijke boeren op locaties waar dat beter past.”
“Er komt een landschapskader dat boeren duidelijkheid biedt, door in kaart te brengen welk type landbouw in welke gebieden plaatsvindt: van zones voor duurzame, hoog-efficiënte landbouw tot gebieden die geschikter zijn voor meer extensieve, natuurinclusieve landbouw.”
Fiscaal belasten van waardestijging landbouwgrond bij bestemmingswijziging
Volt wil speculatie met landbouwgrond tegengaan door de waardestijging die optreedt wanneer landbouwgrond wordt omgezet naar bouwgrond fiscaal te belasten. Dit moet grond sneller en goedkoper beschikbaar maken voor woningbouw.
“Om sneller meer ruimte beschikbaar te maken voor nieuwbouw en de kosten van bouwprojecten en nieuwe woningen te verlagen wil Volt het speculeren met bouwgrond tegengaan. Dat doen we door de waardevermeerdering van bijvoorbeeld landbouwgrond die voor bouwgrond bestemd wordt fiscaal te belasten, waardoor grond naar verwachting eerder beschikbaar komt voor een lagere prijs.”
Afbouwen van subsidies voor grondgebruik, belonen van publieke diensten
Volt wil af van generieke subsidies voor het bezit of gebruik van landbouwgrond. In plaats daarvan moeten boeren worden beloond voor het leveren van publieke diensten zoals koolstofopslag, natuurherstel en biodiversiteit.
“Volt wil naar een Europees landbouwbeleid waarin we subsidies voor grondgebruik afbouwen en boeren belonen die investeren in zaken als koolstofopslag, natuurherstel, klimaatmitigatie en -adaptatie en maatregelen ter bevordering van biodiversiteit. Publiek geld wordt zo ingezet voor publieke diensten.”
Uitkoopregeling voor niet-verduurzamende bedrijven
Volt biedt bedrijven die hun landbouwgrond niet kunnen verduurzamen een uitkoopregeling, waarbij vrijwillige uitkoop de voorkeur heeft, maar verplichte uitkoop mogelijk is als het niet anders kan.
“Volt biedt de bedrijven die niet in staat zijn te verduurzamen een uitkoopregeling. We hanteren daarbij het principe: een vrijwillige uitkoopregeling daar waar mogelijk, een verplichte uitkoopregeling als het echt niet anders kan.”
BVNL verzet zich fel tegen het opkopen van landbouwgrond door de overheid voor natuurdoeleinden en wil landbouwgrond beschermen tegen herbestemming voor zonne-akkers of andere niet-agrarische functies. De partij pleit voor het behoud van landbouwvrijstelling en het stimuleren van agrarisch gebruik, waarbij boeren niet worden uitgekocht en landbouwgrond niet wordt opgeofferd voor klimaat- of natuurbeleid.
Geen opkoop van landbouwgrond voor natuur
BVNL vindt het onacceptabel dat landbouwgrond met belastinggeld wordt opgekocht om aan de natuur terug te geven. Zij zien hierin geen enkele reden en willen dat boeren hun grond kunnen behouden en gebruiken voor voedselproductie.
“Er worden geen boeren meer uitgekocht. Ook niet zogenaamd vrijwillig door de overheid. Er is geen enkele reden om met belastinggeld landbouwgrond te kopen om vervolgens terug te geven aan de natuur.”
Geen landbouwgrond voor zonne-akkers of windmolens
De partij is tegen het opofferen van landbouwgrond voor zonneparken of windmolens en wil deze grond behouden voor agrarisch gebruik.
“Wij zijn tegen windmolens op land en zee, of het opofferen van bouwgrond of landbouwgrond ten behoeve van zonne-akkers.”
Landbouwvrijstelling behouden
BVNL wil dat de landbouwvrijstelling blijft bestaan, zodat boeren niet dubbel belasting betalen bij aankoop van landbouwgrond.
“De landbouwvrijstelling blijft bestaan. Boeren kopen grond met geld waar ze al belasting over betaald hebben. BVNL is tegen dubbel belasten.”
Geen ontpoldering van landbouwgrond in Zeeland
De partij spreekt zich specifiek uit tegen het omzetten van landbouwgrond naar water of natuur in Zeeland.
“In Zeeland wordt geen landbouwgrond meer ontpolderd.”
De SGP wil landbouwgrond zoveel mogelijk behouden voor voedselproductie en verzet zich tegen het omzetten van vruchtbare landbouwgrond naar andere functies, zoals natuur of water. Eigendomsrechten van landbouwers worden beschermd en onteigening mag niet makkelijker worden gemaakt. Concrete voorstellen zijn het stimuleren van behoud van landbouwgrond, het tegengaan van onderwaterzetting, en het aanscherpen van ruimtelijk beleid om landbouwgrond te beschermen.
Behoud van landbouwgrond voor voedselproductie
De SGP vindt dat vruchtbare landbouwgrond primair moet worden ingezet voor voedselproductie en niet mag worden opgeofferd aan andere doelen. Dit standpunt komt voort uit zorgen over voedselzekerheid, het belang van de agrarische sector en het tegengaan van verpaupering op het platteland.
Bescherming van eigendomsrechten en beperking onteigening
De SGP hecht veel waarde aan het eigendomsrecht van boeren en wil voorkomen dat onteigening van landbouwgrond makkelijker wordt gemaakt. Dit is bedoeld om boeren zekerheid te bieden en willekeur te voorkomen bij ruimtelijke ingrepen.
“Onteigening moet zeker niet makkelijker gemaakt worden. De SGP vindt goede bescherming van grondeigendom belangrijk.”
Aanscherpen ruimtelijk beleid voor bescherming landbouwgrond
De SGP wil dat ruimtelijk beleid wordt aangescherpt zodat landbouwgrond beter beschermd wordt tegen andere claims, zoals windparken, zonneweiden of stedelijke uitbreiding. Gemeenten en provincies moeten voldoende ruimte krijgen om eisen te stellen die landbouwgrond beschermen.
“Het ruimtelijk beleid voor de inpassing van windparken en zonneweiden wordt aangescherpt.”
De VVD wil landbouwgrond behouden voor voedselproductie en streeft naar een agrarische sector die past bij de draagkracht van de omgeving. Ze pleiten voor grondgebonden melkveehouderij, waarbij boeren hun ruwvoer op eigen grond of samen met akkerbouwers telen, en willen ondernemerschap stimuleren door minder middelvoorschriften en meer doelsturing. De partij ziet innovatie en efficiënt gebruik van landbouwgrond als essentieel voor zowel voedselzekerheid als verduurzaming.
Grondgebonden melkveehouderij stimuleren
De VVD wil dat melkveehouderijen in balans zijn met voldoende grasland, waarbij bedrijven hun ruwvoer op eigen grond of samen met akkerbouwers telen en mest afzetten. Dit moet bijdragen aan een duurzamere landbouw en het behoud van landbouwgrond voor voedselproductie, in plaats van andere functies.
“We gaan binnen een werkbare periode toewerken naar een balans met voldoende grasland. Waarbij bedrijven op eigen grond of in samenwerkingsverband met akkerbouwers hun ruwvoer telen en mest afzetten, met ruimte voor kunstmestvervangers.”
Agrarisch ondernemerschap op basis van doelsturing
De VVD wil af van starre middelvoorschriften en boeren meer ruimte geven om zelf te bepalen hoe ze aan doelen voldoen, passend bij hun bedrijf en grondgebruik. Dit moet innovatie stimuleren en het gebruik van landbouwgrond efficiënter en duurzamer maken.
“We gaan de handen ineenslaan met het bedrijfsleven om over te gaan op afrekenbare doelen en metingen op bedrijfsniveau. Doelen op het gebied van bodemvruchtbaarheid en waterkwaliteit worden het uitgangspunt van ons bemestingsbeleid...”
“Op basis van een nationaal stikstofemissieplafond krijgen landbouwbedrijven een reductiedoelstelling met afrekenbare normen per hectare of per dier.”
Landbouwgrond behouden voor voedselproductie
De VVD benadrukt het belang van vruchtbare landbouwgrond voor voedselzekerheid en de internationale positie van Nederland als voedselproducent. Ze willen deze grond beschermen en optimaal benutten voor innovatieve en efficiënte voedselproductie.
“Vanwege onze vruchtbare grond en dankzij onze boeren, ondernemers, bedrijven en kennisinstellingen zoals de Wageningen Universiteit hebben wij een internationale voortrekkersrol als het gaat om efficiënte en technologisch geavanceerde voedselproductie.”
50PLUS waardeert de Nederlandse landbouwsector en erkent het belang van efficiënt gebruik van landbouwgrond voor voedselzekerheid en export. Hun belangrijkste voorstel is dat boeren moeten kunnen blijven vernieuwen en bijdragen aan voedselzekerheid en natuurherstel, zonder dat het Nederlandse landbouwbeleid strenger is dan dat van buurlanden. De partij benadrukt het belang van een goed toekomstperspectief voor jonge agrariërs en een evenwichtige benadering van landbouwgrondgebruik.
Boeren ondersteunen bij efficiënt en duurzaam gebruik van landbouwgrond
50PLUS wil dat Nederlandse boeren kunnen blijven vernieuwen en bijdragen aan zowel voedselzekerheid als natuurherstel, waarbij het landbouwbeleid niet strenger mag zijn dan in omringende landen. Dit standpunt adresseert het belang van landbouwgrond voor de economie, voedselproductie en het behoud van een sterke agrarische sector, met oog voor duurzaamheid en internationale concurrentiepositie.
“Onze agrariërs hebben de hele wereld laten zien hoe je maximale productie haalt uit een minimale hoeveelheid grond. Wij willen bijdragen aan een goed perspectief voor de jonge ondernemers in de agrarische sector in Nederland.”
“Boeren die vernieuwen en bijdragen aan voedselzekerheid en natuurherstel.”
“Een Nederlands landbouwbeleid dat niet strenger is dan dat van onze buurlanden.”
BIJ1 wil landbouwgrond onttrekken aan speculanten en inzetten voor maatschappelijke doelen zoals biologische landbouw en sociale woningbouw. Ze pleiten voor publieke controle over landbouwgrond via een Nationale Grondbank en het verbieden van speculatief grondbezit, zodat grond wordt gebruikt voor duurzame voedselproductie en betaalbare woningen, niet voor winstbejag.
Landbouwgrond onttrekken aan speculatie en privaat winstbejag
BIJ1 ziet het bezit van landbouwgrond door speculanten als een groot probleem dat leidt tot chantage van de overheid en inefficiënt gebruik van schaarse grond. Ze willen deze grond terugpakken en inzetten voor maatschappelijke doelen, zoals sociale woningbouw en duurzame landbouw, en stellen maatregelen voor om speculatie onmogelijk te maken.
“Kostbare bouw- en landbouwgrond hoort niet in handen van speculanten zoals ASR, die 46.000 hectare oppotten en dat gebruiken om de overheid te chanteren. Deze grond pakken we terug en gebruiken we voor de bouw van sociale woningen.”
“De grondmarkt die de woningbouw gegijzeld houdt wordt afgeschaft. Grondspeculatie wordt onmogelijk gemaakt: er komt een hoge planbatenheffing, speculatief grondbezit wordt verboden, en gemeenten of het Rijk onteigenen private grond in woningbouwgebieden tegen sociale gebruikswaarde.”
Nationale Grondbank krijgt eerste recht op landbouwgrond bij bedrijfsbeëindiging
Om de overgang naar duurzame landbouw te versnellen en grond eerlijker te verdelen, wil BIJ1 dat een Nationale Grondbank het eerste recht op koop krijgt bij bedrijfsbeëindiging. Deze grond wordt vervolgens verpacht aan biologische, agro-ecologische boeren, waarmee de partij inzet op een structurele vergroening van het landbouwsysteem.
“Bij bedrijfsbeëindiging krijgt een Nationale Grondbank het 1e recht op koop van grond en van dieren- en emissierechten. Deze kunnen vervolgens aan biologische, agro-ecologische boeren verpacht worden.”
DENK benoemt landbouwgrond slechts zijdelings in het kader van stikstofreductie en natuurbehoud. Het programma stelt vrijwillige uitkoopregelingen voor boeren voor, met als doel de stikstofuitstoot te verminderen en natuur te beschermen. Concrete voorstellen over het gebruik, behoud of herbestemming van landbouwgrond ontbreken verder.
Vrijwillige uitkoop van boeren voor stikstofreductie
DENK wil de stikstofuitstoot terugdringen en natuur beschermen door vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouwsector. Dit impliceert dat landbouwgrond mogelijk wordt omgevormd of opgekocht om milieudoelen te behalen, maar het programma blijft vaag over verdere invulling of alternatieve bestemmingen van deze grond.
“Wij gaan inzetten op vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouw, waarbij als ultimum remedium gedwongen uitkoop niet door ons wordt uitgesloten.”