Verkiezingsprogramma's 2025 overkunst
Volt ziet kunst als een essentiële, verbindende kracht in de samenleving en wil na jaren van bezuinigingen fors investeren in de kunst- en cultuursector. Ze pleiten voor meer en eerlijkere subsidies, betere toegankelijkheid voor makers en publiek, en een sterke focus op diversiteit, regionale spreiding en jongerenparticipatie. Hun beleid richt zich op structurele financiering, minder bureaucratie, bescherming van makers en het toegankelijk maken van kunst voor iedereen.
Structureel meer investeren in kunst en cultuur
Volt wil de kunst- en cultuursector versterken door structureel meer te investeren, het subsidiebudget te verhogen en de sector toegankelijker en eerlijker te maken voor makers en instellingen. Dit moet een einde maken aan de bezuinigingen van de afgelopen jaren en zorgen voor een rijker en diverser cultuuraanbod.
“We gaan weer investeren in kunst en cultuur. We zorgen dat kunst toegankelijk is voor iedereen.”
“Daarom investeren we in deze sectoren gezamenlijk minimaal 0,7% van het bruto binnenlandse product (bbp). Dit is in lijn met het Europese gemiddelde.”
“We verhogen structureel het jaarlijkse subsidiebudget in de basisinfrastructuur. Volt wil het subsidiestelsel daarbij ook toegankelijker en eerlijker maken voor makers en instellingen.”
Eerlijkere en eenvoudigere subsidiëring voor makers
Volt wil het subsidiestelsel hervormen zodat het eerlijker, eenvoudiger en meer gericht op makers wordt. Ze willen experimenteren met minder bureaucratie, nieuwe aanvraagvormen en een langere subsidieperiode voor meer zekerheid.
“We lanceren een grote pilot Papierloos Subsidiëren, waarin we incidenteel geld vrijmaken om te experimenteren met allerlei manieren om papieren drempels uit het systeem te verwijderen.”
“We geven de culturele sector meer zekerheid en toekomstperspectief, door de subsidieperiode in de basisinfrastructuur te verlengen naar acht jaar.”
“Culturele subsidies moeten daarom meer toegekend en gekoppeld worden aan creatieve makers zelf, waarmee we voorkomen dat de macht teveel bij kunst- en cultuurproducenten en uitvoerende instellingen komt te liggen.”
Diversiteit en regionale spreiding in kunstsubsidies
Volt wil dat het culturele aanbod een betere afspiegeling is van de samenleving, met meer aandacht voor diversiteit, jongeren en regionale spreiding. Subsidies moeten eerlijk verdeeld worden over genres, makers en regio’s, met speciale aandacht voor jongeren en cultuur buiten de Randstad.
“Volt wil dat het culturele aanbod een goede weerspiegeling is van de verhalen en makers in de samenleving en ruimte geeft aan alles dat de sector te bieden heeft.”
“We zorgen dat kunst toegankelijk is voor iedereen. Een diverse samenleving verdient een rijke cultuursector.”
“We zorgen voor een evenwichtige spreiding van subsidies tussen nationale en regionale instellingen. De cultuurhubs in de regio’s buiten de Randstad krijgen een vaste rol in het voordragen en ondersteunen van aanvragen bij nationale loketten, om hun stem te versterken.”
“Volt pleit daarom voor een luidere stem van jonge(re) mensen bij besteding van kunst- en cultuurgelden en wil dat alle raden, commissies en inspraakorganen een plek bieden voor jongeren om hierover mee te beslissen.”
Bescherming en versterking van de positie van makers
Volt wil de positie van individuele makers en creatieve teams versterken, onder andere door betere begeleiding, bescherming van auteursrechten en collectieve tariefafspraken. Ze willen dat makers zich kunnen focussen op hun creatie in plaats van op bureaucratie en onzekerheid.
“Subsidies worden besteed aan persoonlijke begeleiding en ontwikkeling van makers, zodat zij beter kunnen omgaan met de zakelijke kant van hun creatieve werk.”
“Volt wil, net als de Raad voor Cultuur, dat alle cultuurinstellingen in de basisinfrastructuur met meerjarige subsidie toewerken naar collectieve tariefafspraken voor werknemers en zzp’ers.”
“In een innoverende creatieve sector beschermen we de auteursrechten van makers.”
Toegankelijkheid van kunst voor iedereen, inclusief jongeren
Volt wil kunst en cultuur toegankelijk maken voor iedereen, met speciale aandacht voor jongeren en het aantrekken van een breder publiek. Ze willen experimenteren met nieuwe vormen van publieksbereik en samenwerking tussen instellingen.
“Kunst en cultuur moet voor iedereen toegankelijk zijn maar ook voor iedereen iets te bieden hebben. We stellen daarom geld beschikbaar voor musea, erfgoedinstellingen en culturele instellingen om te experimenteren met het aantrekken van een breder publiek en jongeren in het bijzonder.”
“De Museumnacht is een goed voorbeeld van hoe samenwerking tussen culturele instellingen en de bredere (nacht)cultuur succesvol kan zijn.”
“We voeren een Europese museumkaart in. Met de kaart krijgen inwoners van de EU voor een vaste prijs toegang tot alle musea binnen de EU en daarmee tot de wereldberoemde kunst die de EU rijk is.”
De Partij voor de Dieren ziet kunst als essentieel voor een vrije, inclusieve en rechtvaardige samenleving, met een belangrijke rol in maatschappelijke reflectie, verbeelding en het overbruggen van verschillen. Ze willen structureel meer investeren in de kunst- en cultuursector, de positie van makers versterken, en kunst inzetten bij maatschappelijke uitdagingen zoals de klimaatcrisis. Concrete voorstellen zijn onder meer het verhogen van het budget voor kunst, het moderniseren van het auteursrecht (ook rond AI), en het waarborgen van toegankelijkheid en eerlijke beloning voor kunstenaars.
Meer geld en structurele steun voor kunstsector
De PvdD wil de kunst- en cultuursector versterken door het budget te verhogen, bestaanszekerheid voor makers te garanderen en toegankelijkheid voor iedereen te vergroten. Ze zien kunst als cruciaal voor maatschappelijke reflectie en transitie, en willen herstel na jaren van bezuinigingen.
“Het budget voor kunst, cultuur en erfgoed wordt verhoogd om de toegankelijkheid ervan voor alle inwoners van Nederland te vergroten. De overheid faciliteert kunst- en cultuuraanbod in heel Nederland, niet alleen in de Randstad.”
“De harde bezuinigingen van de afgelopen decennia brengen de bestaanszekerheid en de toegankelijkheid van kunst, cultuur en erfgoed in gevaar. We moeten alles op alles zetten om bestaanszekerheid te garanderen voor uitvoerende en docerende kunst- en cultuurbeoefenaars, en ervoor zorgen dat iedereen kunst en cultuur kan ervaren.”
“Er moeten geen miljarden naar fossiele bedrijven, er moet meer geld naar de kunst- en cultuursector.”
Kunst inzetten bij maatschappelijke transities en vraagstukken
De partij benadrukt de rol van kunst bij het verbeelden en vormgeven van een rechtvaardige, ecocentrische samenleving en wil de sector actief betrekken bij grote maatschappelijke uitdagingen zoals klimaat, woningnood en dekolonisatie.
“In deze tijd van maatschappelijke transities spelen kunst en cultuur ook een cruciale rol bij de verbeelding en vormgeving van de rechtvaardige samenleving die we voor ogen hebben, eentje die niet egocentraal, maar ecocentraal is.”
“De Partij voor de Dieren wil de kunst-, cultuur- en erfgoedsector nadrukkelijk betrekken bij maatschappelijke vraagstukken, zoals de aanpak van de klimaat- en natuurcrisis, de woningnood en het dekolonialiseren van de samenleving.”
“De creatieve sector en de erfgoedwereld worden vaker betrokken bij het aanpakken van maatschappelijke opgaven, zoals de klimaatcrisis.”
Eerlijke beloning en versterking positie van makers
De PvdD wil dat kunstenaars en andere makers eerlijk worden beloond, onder meer via de Fair Practice Code, en dat hun positie wordt versterkt door modernisering van het auteursrecht en bescherming tegen misbruik door AI.
“Makers in de culturele sector krijgen een eerlijke vergoeding, in lijn met de Fair Practice Code, de gedragscode voor ondernemen in deze sector. Fair Pay wordt overal verplicht, en daarvoor worden structureel middelen vrijgemaakt.”
“Het auteursrecht en het auteurscontractenrecht worden gemoderniseerd om de positie van de makers te versterken. Platforms die geld verdienen aan het aanbod van films en muziek gaan een redelijk deel van hun winst uitkeren aan de rechthebbende makers. Makers worden beschermd tegen het gebruik van hun creaties voor de training van AI-systemen.”
“Door kunstmatige intelligentie kunnen computers met één druk op de knop nieuwe kunst maken in de stijl van bestaande kunstenaars. Daarom moderniseren we het auteursrecht, zodat dit beter aansluit bij de huidige tijd. Hierbij is het belangrijk dat makers een passende vergoeding krijgen.”
Toegankelijkheid en educatie van kunst
De partij wil kunst en cultuur breed toegankelijk maken, onder meer door kunsteducatie te verankeren in het onderwijs en musea gratis te maken voor mensen met een laag inkomen en studenten.
“Cultuur-, kunst- en muziekeducatie krijgen een vaste plek in het lesprogramma van het basis-, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs.”
“Museumbezoek wordt financieel toegankelijk voor alle burgers. Zo worden musea gratis voor mensen met een laag inkomen en voor studenten.”
BIJ1 ziet kunst als een essentieel onderdeel van een inclusieve, diverse en rechtvaardige samenleving, waarbij kunst toegankelijk, betaalbaar en representatief moet zijn voor iedereen. Ze willen structureel meer investeren in kunst, armoede onder kunstenaars bestrijden, gestolen kunst teruggeven, en kunst- en cultuureducatie verplicht stellen. De partij legt nadruk op dekolonisatie, eerlijke betaling en het doorbreken van bestaande ongelijkheden in de kunstsector.
Structureel meer geld en eerlijke betaling voor kunstenaars
BIJ1 wil structureel meer fondsen voor kunst beschikbaar stellen, de armoede onder kunstenaars aanpakken en eerlijke betaling garanderen. Ze vinden dat alle kunstenaars en creatieven moeten kunnen leven van hun werk, en dat subsidievoorwaarden eenvoudiger moeten worden zodat meer makers toegang krijgen.
“We stellen structureel meer fondsen beschikbaar op het gebied van kunst, cultuur en media. We versimpelen de subsidie- en prestatievoorwaarden, waardoor meer makers aanspraak kunnen maken op deze fondsen.”
“De Wet Werk & Inkomen Kunstenaars wordt weer in het leven geroepen en er komt structurele inzet om een einde te maken aan de armoede in de kunst, cultuur en mediasector.”
“Want alle kunstenaars en creatieven moeten kunnen leven van hun werk.”
Dekolonisatie en teruggave van gestolen kunst
BIJ1 wil actief het koloniale verleden adresseren door gestolen kunst terug te geven aan de landen van herkomst en door dekolonisatie centraal te stellen in musea en culturele instellingen.
“We geven deze gestolen kunst direct terug.”
“We zorgen dat alle gestolen kunst door Nederlandse culturele instellingen wordt teruggegeven. We helpen het mogelijk te maken de kunst te conserveren en exposeren op de plek waar het thuishoort.”
“Er komt plek binnen culturele- en media-instellingen om aandacht te hebben voor de Nederlandse koloniale geschiedenis en slavernijverleden, vanuit het perspectief van de voormalige koloniën.”
Toegankelijkheid en betaalbaarheid van kunst en cultuur
BIJ1 wil kunst en cultuur toegankelijk maken voor iedereen, ongeacht inkomen of achtergrond, door toegangsprijzen te verlagen en gratis toegang voor jongeren te realiseren.
“De toegangsprijzen van musea en culturele instellingen gaan flink omlaag. Zo kan iedereen van kunst en cultuur genieten, ongeacht hun inkomen. Voor iedereen onder de 25 jaar worden musea gratis.”
Kunst- en cultuureducatie verplicht in het onderwijs
De partij wil dat kunst- en cultuureducatie een verplicht onderdeel wordt van het basis-, voortgezet onderwijs en mbo, met samenwerking tussen scholen en de kunstsector.
“Kunst- en cultuureducatie wordt een verplicht onderdeel van het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs en het mbo. Hierbij wordt samenwerking gezocht tussen onderwijs, de culturele omgeving van de school en de kunst- en cultuursector.”
Bindende Fair Practice Code en Code Culturele Diversiteit
BIJ1 wil dat de Fair Practice Code en de Code Culturele Diversiteit bindend worden gemaakt, met extra middelen voor kleinere instellingen en onafhankelijke makers om deze codes te implementeren.
“We investeren fors in de Fair Practice Code en de Code Culturele Diversiteit en maken deze bindend. Er komen extra middelen voor kleinere instellingen, onafhankelijke makers en de NPO om deze codes in te voeren.”
FVD ziet kunst als een essentieel onderdeel van de nationale identiteit en wil vooral klassieke en Europese kunst en erfgoed centraal stellen. Kunstsubsidies moeten gericht zijn op behoud, restauratie en het uitdragen van traditionele cultuur, niet op moderne of ideologische projecten. Het onderwijs en publieke instellingen moeten meer aandacht geven aan klassieke kunstvormen, en FVD pleit voor gratis toegang tot Rijksmusea en een focus op kwaliteit bij kunstsubsidies.
Kunstsubsidies alleen voor behoud en traditionele cultuur
FVD wil dat kunstsubsidies uitsluitend worden ingezet voor het conserveren en restaureren van erfgoed en het uitdragen van traditionele, nationale cultuur. Moderne, modieuze of ideologische kunstprojecten komen volgens FVD niet in aanmerking voor subsidie. Dit standpunt is een reactie op wat zij zien als een te grote focus op diversiteit en ideologie in het huidige cultuurbeleid.
Meer aandacht voor klassieke kunst en cultuur in onderwijs en media
FVD wil dat het onderwijs en de media meer aandacht besteden aan Europese cultuur, klassieke muziek, schilderkunst en filosofie, zodat jongeren hun wortels en tradities beter leren kennen. Kunst wordt hier gezien als drager van nationale identiteit en historische continuïteit.
“Dat betekent meer aandacht in het onderwijs voor Europese cultuur, klassieke muziek, schilderkunst, monumenten en filosofie.”
“We geven cultuur- en muziekeducatie een vaste plek in het curriculum, zodat alle kinderen toegang krijgen tot kunst en culturele vorming.”
“We geven meer aandacht aan de Nederlandse cultuur (en onze Europese cultuurfamilie), aan klassieke muziek, Europese schilderkunst en filosofie, zodat jongeren hun wortels en tradities beter leren kennen.”
Gratis toegang tot Rijksmusea
FVD wil dat Rijksmusea gratis toegankelijk worden voor Nederlanders, zodat kunst en cultuur laagdrempelig en breed toegankelijk zijn.
“We maken Rijksmusea gratis toegankelijk voor Nederlanders, zodat onze cultuur en geschiedenis voor iedereen te ontdekken zijn.”
Schoonheidseis voor nieuwe (overheids)gebouwen
FVD stelt dat nieuwe (semi-)overheidsgebouwen architectonisch mooi en indrukwekkend moeten zijn, zodat ze bijdragen aan nationale trots en culturele uitstraling. Dit raakt aan kunst in de openbare ruimte en architectuur.
“We verplichten dat alle (semi-)overheidsgebouwen architectonisch mooi en indrukwekkend dienen te zijn, zodat iedere Nederlander er trots op kan zijn.”
Herwaardering van erfgoed en kunst via belastingverlaging
FVD wil de cultuursector stimuleren door verlaging van de BTW en herwaardering van erfgoed, (klassieke) muziek en kunst.
“Onze cultuursector krijgt een extra impuls door verlaging van de BTW en herwaardering van erfgoed, (klassieke) muziek en kunst.”
GroenLinks-PvdA ziet kunst als essentieel voor verbinding, creativiteit en het culturele fundament van de samenleving, en wil kunst toegankelijk maken voor iedereen. De partij zet in op structurele investeringen, eerlijke beloning voor makers, versterking van cultuureducatie en inclusiviteit binnen de sector. Concrete voorstellen zijn onder meer het verlagen van drempels tot culturele voorzieningen, het stimuleren van talentontwikkeling, en het waarborgen van eerlijke arbeidsvoorwaarden voor kunstenaars.
Kunst en cultuur toegankelijk voor iedereen
GroenLinks-PvdA wil dat kunst en cultuur voor alle leeftijden en inkomensgroepen bereikbaar zijn, omdat dit bijdraagt aan verbinding en creativiteit in de samenleving. De partij pleit voor het verlagen van drempels tot culturele voorzieningen, regionale spreiding van aanbod en extra ondersteuning voor amateurkunst en kleine productiehuizen.
“Jong en oud moet kunnen genieten van kunst en cultuur. Het draagt bij aan verbinding en creativiteit. Daarom is het belangrijk dat we de drempels tot culturele voorzieningen zo laag mogelijk houden.”
“We investeren in de culturele en creatieve sector, niet alleen via het Rijk, maar ook via gemeenten en provincies. Cultuurparticipatie, amateurkunst, muziekverenigingen en kleine productiehuizen ondersteunen we extra. We hechten grote waarde aan regionale spreiding van culturele voorzieningen en subsidies.”
Eerlijke beloning en betere arbeidsvoorwaarden voor makers
De partij vindt dat kunstenaars en andere makers recht hebben op een eerlijke beloning en stabiele financiering. Ze willen subsidies direct bij makers laten terechtkomen, fair pay & fair practice als norm stellen, en sociale zekerheid voor culturele zzp’ers realiseren.
“Door de fair pay & fair practice als norm te hanteren ontvangen makers een eerlijke beloning waarmee ze kunnen rondkomen. We creëren een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering en pensioen voor alle werkenden, waar ook culturele zzp’ers onder vallen.”
“Subsidies moeten direct terechtkomen bij makers en uitvoerenden en we hebben aandacht voor de gevolgen van generatieve AI op het auteursrecht.”
Cultuureducatie en talentontwikkeling stimuleren
GroenLinks-PvdA wil dat kinderen en jongeren actief kennismaken met kunst en cultuur, onder meer via cultuureducatie op school en heroprichting van muziekscholen. Ook wordt talentontwikkeling van jonge kunstenaars gestimuleerd via lokale talentroutes.
“Musea, podia en andere cultuurinstellingen worden in staat gesteld om actief en gericht specifieke groepen te laten kennismaken met kunst en cultuur, zoals jongeren, ouderen en nieuwkomers.”
“Wij bevorderen samenhangende lokale talentroutes, zodat jongeren de weg naar het professionele podium (muziek, dans, theater, beeldende kunst) kunnen bewandelen. Om te voorzien in lokale cultuureducatie en -participatie bevorderen we de heroprichting van publiek gesubsidieerde muziekscholen en centra voor kunstzinnige vorming.”
“We zorgen ervoor dat kinderen via de Rijke Schooldag in contact komen met cultuur, zoals theater, dansvoorstellingen en concerten. Dat doen we door een verhoging van het budget voor de cultuurkaart.”
Inclusiviteit en diversiteit in de culturele sector
De partij wil actief beleid voeren om diversiteit binnen culturele instellingen te bevorderen en toegankelijkheid voor mensen met een beperking te vergroten. Ook wordt grensoverschrijdend gedrag in de sector aangepakt.
“Wij voeren actief beleid om diversiteit binnen culturele instellingen en organisaties te bevorderen, en om toegankelijkheid voor mensen met een beperking te vergroten. De afgelopen jaren zijn er veel meldingen geweest van grensoverschrijdend gedrag. Daarom is een blijvende preventieve aanpak nodig.”
D66 vindt kunst en cultuur essentieel voor een vrije, veerkrachtige en inclusieve samenleving en wil deze voor iedereen toegankelijk maken. De partij kiest voor structurele investeringen in de culturele sector, betere arbeidsvoorwaarden voor kunstenaars, en meer ruimte voor nieuwe kunstvormen en diversiteit. D66 wil daarnaast dat kunst en cultuur geen luxe zijn, maar een recht voor iedereen, met blijvend lage btw en een sterke rol voor bibliotheken en muziekonderwijs.
Structureel investeren in kunst en cultuur, meer ruimte voor makers
D66 wil de culturele sector versterken door langdurig te investeren, regels te verminderen en meer zekerheid te bieden aan kunstenaars en instellingen. De partij streeft naar een diverse sector met ruimte voor nieuwe kunstvormen en individuele makers, ook buiten de grote steden.
“D66 kiest voor een bruisende, ondernemende culturele sector. We investeren meer en langdurig. Zo krijgen makers, kunstenaars en instellingen meer zekerheid, minder last van regels en meer ruimte voor creativiteit en vernieuwing.”
“We willen een diverse culturele sector, met meer ruimte voor individuele kunstenaars, kleine collectieven en nieuwe kunstvormen. Cultuur moet overal in Nederland te vinden zijn, ook buiten de grote steden.”
Betere arbeidsvoorwaarden en bescherming voor kunstenaars
D66 erkent de kwetsbare positie van kunstenaars en wil zorgen voor een betere beloning, toezicht op werkomstandigheden en bescherming van auteursrechten.
“Kunstenaars kunnen zich in een kwetsbare positie bevinden, met ongezonde machtsverhoudingen. D66 wil een betere beloning en meer toezicht op werkomstandigheden en betere bescherming van auteursrechten.”
Kunst en cultuur toegankelijk voor iedereen, geen luxe
D66 vindt dat iedereen recht heeft op kunst en cultuur en wil het lage btw-tarief behouden. Kunst, kennis en beweging moeten breed toegankelijk zijn, onder andere via bibliotheken en muziekonderwijs.
“Iedereen heeft het recht op cultuur. Dankzij D66 blijft het lage btw-tarief op cultuur, boeken en sport. Kunst, kennis en beweging mogen nooit een luxe zijn.”
“D66 wil een volwaardige bibliotheek in iedere buurt. Niet alleen voor boeken, maar ook voor ontmoeting, gezelligheid, taallessen, toegankelijke overheidsinformatie, digitale hulp en projecten voor mensen die laaggeletterd zijn. Zo versterken bibliotheken wijken en dorpen.”
“D66 wil muziekonderwijs terug in de samenleving. Met meer aandacht voor muziek op school, meer muziekscholen, kunsthuizen en creatieve centra.”
Actieve rol van kunst en kunstenaars bij maatschappelijke opgaven
D66 ziet een rol voor kunstenaars en ontwerpers bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken en wil investeren in samenwerking tussen overheid en creatieve sector.
“De creatieve sector wordt actief betrokken bij maatschappelijke opgaven. Kunstenaars en ontwerpers brengen nieuwe perspectieven en kunnen vastgelopen processen doorbreken. We zetten deze aanpak voort en investeren in de samenwerking tussen overheid en creatieve sector.”
BBB wil kunst en cultuur vooral regionaal verankeren en toegankelijk maken voor iedereen, met een sterke nadruk op plattelandscultuur en streekgebonden initiatieven. Minstens de helft van het cultuurbudget moet naar initiatieven buiten de grote steden, waarbij volkscultuur, streektradities en lokale musea prioriteit krijgen boven Randstedelijke instellingen. Kunst mag schuren, maar moet niet vervreemden; BBB kiest voor cultuur die herkenbaar, verbindend en geworteld is in de gemeenschap.
Minstens 50% cultuurbudget naar platteland en regio
BBB vindt dat het cultuurbudget onevenredig naar de Randstad gaat en wil dit corrigeren door minimaal de helft te reserveren voor initiatieven buiten de grote steden. Hiermee wil de partij regionale kunst, cultuur en erfgoed versterken en voorkomen dat landelijke tradities worden verdrongen door Randstedelijke prioriteiten.
“Minstens 50 procent van het cultuurbudget hoort naar initiatieven buiten de grote steden te gaan, waarbij nadrukkelijk wordt gekeken of de regio’s buiten de Randstad voldoende aandacht krijgen.”
Structurele steun voor streekcultuur en volkskunst
BBB pleit voor structurele steun aan lokale en regionale cultuuruitingen zoals fanfares, bloemencorso’s, varend erfgoed en carnaval. De partij ziet deze vormen van kunst en cultuur als essentieel voor de identiteit en samenhang van gemeenschappen, en wil deze beschermen tegen overregulering en marginalisering.
“BBB is voor het verlenen van structurele steun aan streekcultuur zoals fan fares, bloemen en fruitcorso’s, varend erfgoed, trekkertrek en carnaval.”
“Kunst en cultuur moeten inspireren, verbinden en herkenbaar zijn.”
Hervorming en versobering van de culturele basisinfrastructuur (BIS)
BBB wil de culturele basisinfrastructuur hervormen door minder geld te geven aan grootschalige Randstedelijke instellingen en meer aan regionale initiatieven. Projecten die onvoldoende publiek trekken of geen maatschappelijke meerwaarde hebben, worden geschrapt. Kunst mag schuren, maar moet niet vervreemden van de samenleving.
“De culturele basisinfrastructuur (BIS) wordt hervormd en versoberd. We schrappen dubbele subsidiëring en projecten die onvoldoende publiek trekken of geen maatschappelijke meerwaarde hebben. Zo maken we ruimte voor een cultuurbeleid dat weer geworteld is in de samenleving, met minder afhankelijkheid van Haagse fondsen en adviescommissies. Kunst mag schuren, maar moet niet vervreemden.”
Toegankelijkheid van kunst, cultuur en musea voor iedereen
BBB vindt dat kunst, cultuur en musea toegankelijk moeten zijn voor iedereen, ongeacht woonplaats of inkomen. De partij benadrukt het belang van laagdrempelige toegang en voorrang voor initiatieven die streekbinding bevorderen.
“Kunst, cultuur en musea zijn toegankelijk voor iedereen, ongeacht waar je woont of hoeveel je verdient.”
“Musea, podia en festivals die inzetten op laagdrempelige toegang en streekbinding krijgen wat BBB betreft voorrang bij het toekennen van subsidies.”
NSC erkent het belang van kunst als onderdeel van cultuur en sociale samenhang, met nadruk op spreiding en toegankelijkheid in heel Nederland. Ze willen een eerlijkere verdeling van cultuurgelden, versterking van amateurkunst en lokale initiatieven, en het stimuleren van nieuwe Nederlandse producties via een apart fonds. De partij ziet kunst en cultuur als bindmiddel en wil bureaucratie verminderen voor goed presterende instellingen.
Eerlijke spreiding en stimulering van kunst en cultuur
NSC pleit voor een herverdeling van middelen voor kunst en cultuur, met extra aandacht voor het landelijk gebied en het versterken van lokale initiatieven en amateurkunst. Ze willen een stabiel cultuurbudget, minder bureaucratie voor bewezen instellingen, en een stimuleringsfonds voor nieuwe Nederlandse producties in toneel, musical en film. Dit alles om kunst en cultuur toegankelijker te maken en de sociale samenhang te versterken.
“We pleiten voor een herverdeling van middelen voor kunst en cultuur waarbij extra inzet nodig is in het landelijk gebied.”
“We gaan lokale cultuurinitiatieven, amateurkunst en bibliotheken versterken.”
“Om de totstandkoming van nieuwe nationale en streekproducties in toneel, musical en film te bevorderen moet er een apart stimuleringsfonds komen.”
“Cultuur is een bindmiddel van de samenleving en moet daarom overal in Nederland toegankelijk zijn.”
“Een stabiel, meerjarig cultuurbudget geeft rust en ruimte aan instellingen.”
“Voor hen schrappen we onnodige rompslomp bij herhaalde subsidiering: goed presteren betekent verlenging.”
De SP ziet kunst als een essentieel onderdeel van beschaving en democratie, en wil dat kunst en cultuur voor iedereen toegankelijk en betaalbaar zijn. Ze pleiten voor structurele investeringen in kunstenaars, eerlijke betaling, het tegengaan van commercialisering, en het versterken van cultuureducatie en regionale spreiding. Concrete voorstellen zijn onder meer het investeren in podia, het instellen van minimumtarieven voor kunstenaars, het gratis maken van musea (minimaal één dag per week), en het beschermen van digitale kunst.
Investeren in toegankelijkheid en betaalbaarheid van kunst
De SP wil dat iedereen toegang heeft tot kunst en cultuur, ongeacht woonplaats of inkomen. Ze willen investeren in podia, het tegengaan van btw-verhogingen, en een eerlijke verdeling van cultuursubsidies, zodat kunst niet alleen in grote steden te vinden is.
“Iedereen moet toegang hebben tot kunst en cultuur. We investeren in de toegankelijkheid en betaalbaarheid van kunst en cultuur. Dat betekent het ondersteunen van kunstenaars en muzikanten en de plekken waar je van hun werk kunt genieten. Podia in grote gemeenten, maar ook kleine en lokale podia in andere regio’s en wijken moeten geholpen worden in hun voortbestaan. Er komen geen btw verhogingen voor de kunst en cultuursector.”
“Zo kan iedereen genieten van kunst en geschiedenis, waar je ook woont, en zorgen we voor een eerlijke verdeling van cultuursubsidies in heel Nederland.”
Eerlijke betaling en bestaanszekerheid voor kunstenaars
De SP vindt dat kunstenaars niet in armoede mogen leven en pleit voor eerlijke betaling, minimumtarieven en een fonds voor Nederlandse kunstenaars en muzikanten.
“Kunstenaars verdienen bestaanszekerheid. In een beschaafd land leven kunstenaars niet in armoede. We zorgen voor eerlijke betaling in de culturele sector, leggen minimumtarieven vast en investeren in een fonds voor kunstenaars en muzikanten van eigen bodem.”
Steun voor digitale kunst en bescherming tegen commercialisering
De partij erkent digitale kunst en media als volwaardige kunstvormen en wil deze actief ondersteunen. Ze willen voorkomen dat grote techbedrijven cultuur reduceren tot louter ‘content’ en pleiten voor bescherming van digitaal erfgoed.
“Digitale kunst en media horen erbij. Nieuwe kunstvormen – zoals digitale media, games en online cultuur – krijgen ruimte en steun. Grote techbedrijven mogen cultuur niet reduceren tot ‘content’ voor hun verdienmodel. We beschermen digitaal erfgoed en ondersteunen digitale kunstenaars.”
Gratis toegang tot musea en spreiding van kunst
De SP wil dat rijksmusea en regionale musea minimaal één dag per week gratis toegankelijk zijn, zodat iedereen kan genieten van kunst en geschiedenis, ongeacht woonplaats.
“Rembrandt en Van Gogh zijn van ons allemaal. Daarom maken we rijksmusea gratis, te beginnen minimaal één dag per week. Ook regionale musea worden minstens één dag per week gratis toegankelijk. Zo kan iedereen genieten van kunst en geschiedenis, waar je ook woont, en zorgen we voor een eerlijke verdeling van cultuursubsidies in heel Nederland.”
Cultuureducatie voor ieder kind
De SP vindt dat kunst en cultuur bij de vorming van elk kind horen en wil investeren in cultuuronderwijs op school, met vakdocenten en samenwerking met culturele instellingen.
“Kunst en cultuur horen bij de vorming van elk kind. Daarom investeren we in cultuuronderwijs op school, met vakdocenten en samenwerking met culturele instellingen, zodat ieder kind zijn creatieve talenten kan ontwikkelen, ongeacht de portemonnee van de ouders.”
De VVD ziet kunst en cultuur als belangrijke onderdelen van de Nederlandse identiteit, maar legt de nadruk op ondernemerschap en minder afhankelijkheid van subsidies in de sector. Ze willen regeldruk verminderen, stimuleren eigen inkomsten, en pleiten voor meer regionale spreiding van cultuurgelden. Daarnaast willen ze dat kinderen via cultuureducatie kennismaken met kunst en dat kunstobjecten uit depots breder toegankelijk worden gemaakt.
Meer ondernemerschap en minder afhankelijkheid van subsidies in de kunstsector
De VVD wil dat de kunst- en cultuursector vooral zelf verantwoordelijk is voor het aantrekken van publiek en het genereren van inkomsten, met minder nadruk op overheidssubsidies. Ze stimuleren artistiek ondernemerschap, samenwerking met marktpartijen en nieuwe verdienmodellen, en willen de subsidietermijn verlengen om regeldruk te verminderen.
“We kiezen voor een ondernemende en bloeiende cultuursector, die vooral zelf aan de lat staat om zo veel mogelijk mensen te trekken.”
“We stimuleren artistiek ondernemerschap via nieuwe verdienmodellen en samenwerking met marktpartijen.”
“We verlengen de subsidietermijn van vier naar acht jaar en verminderen zowel de regeldruk als een deel van de aanvraagkosten. We stimuleren zo veel mogelijk eigen inkomsten in plaats van subsidies. Daarmee maken we de culturele sector minder afhankelijk van overheidssubsidies.”
Meer kunst uit depots toegankelijk maken
De VVD vindt dat te veel kunstobjecten in museumdepots liggen en wil deze toegankelijker maken voor het publiek door tijdelijke uitleen of verhuur te stimuleren, waarbij de overheid deels garant kan staan voor schade of diefstal.
“Er liggen te veel kunstobjecten in de depots van musea. We stimuleren tijdelijke uitleen of verhuur van deze kunst, zodat meer mensen ervan kunnen genieten. De Rijksoverheid kan deels garant staan voor schade en diefstal van in bruikleen gestelde kunst.”
Cultuureducatie: kinderen in contact brengen met kunst
De VVD wil cultuureducatie op scholen stimuleren, zodat kinderen de kans krijgen om kennis te maken met kunst en cultuur.
“We beschermen ons erfgoed en stimuleren cultuureducatie op school. Daarmee bieden we kinderen de mogelijkheid om kennis te maken met de wereld van cultuur en kunst.”
Minder regeldruk voor de culturele sector
De VVD wil de regeldruk voor de culturele sector verminderen, bijvoorbeeld bij vergunningen en subsidieaanvragen, om het werk voor kunstenaars en instellingen makkelijker te maken.
“We helpen de culturele sector waar dat kan door regeldruk, bijvoorbeeld bij vergunningsaanvragen en in subsidieaanvragen, te verminderen.”
50PLUS noemt "kunst" niet expliciet in haar verkiezingsprogramma en doet geen concrete voorstellen specifiek gericht op kunstbeleid. De partij richt zich op het bevorderen van cultuur in brede zin, met nadruk op toegankelijkheid en participatie voor alle generaties, vooral ouderen. Beleidsmaatregelen zijn vooral gericht op culturele vorming, regionale spreiding van subsidies en het bevorderen van deelname aan cultuur, maar kunst als zelfstandig thema blijft onbenoemd.
Cultuur toegankelijk en bereikbaar voor alle generaties
50PLUS ziet cultuur als een verbindende en geluksbevorderende factor en wil dat deelname aan cultuur voor iedereen mogelijk blijft, ongeacht leeftijd, inkomen of regio. Kunst wordt niet apart benoemd, maar valt impliciet onder deze brede culturele visie. De partij pleit voor meer regionale spreiding van culturele subsidies en het stimuleren van actieve participatie, met speciale aandacht voor ouderen.
“Sport en cultuur blijven bereikbaar voor alle generaties ongeacht inkomen, regio of mobiliteit.”
“Het actief participeren bij sport en cultuur wordt gepromoot, waar nodig ondersteund, bijvoorbeeld door kortingstarieven voor senioren.”
“Culturele subsidies worden meer evenredig verdeeld naar alle regio’s in het land.”
“Een Nationaal Programma Leven Lang Leren, met betaalbare en laagdrempelige scholing, digitale vaardigheidstraining en culturele vorming voor ouderen.”
De ChristenUnie ziet kunst, cultuur en creativiteit als verrijking voor het leven en de samenleving, en vindt dat de overheid een actieve rol moet spelen als subsidieverstrekker, opdrachtgever en hoeder van het culturele klimaat en erfgoed. Ze pleiten voor een eerlijkere verdeling van overheidssubsidies voor culturele instellingen over het land, met speciale aandacht voor bibliotheken en muziekscholen vanwege hun maatschappelijke functie. Het beleid is gericht op het bevorderen van kansengelijkheid, sociale samenhang en het behoud van cultureel erfgoed.
Overheid als hoeder en subsidieverstrekker voor kunst en cultuur
De ChristenUnie benadrukt het belang van kunst en cultuur voor de samenleving en ziet een duidelijke taak voor de overheid om deze sector te ondersteunen, onder meer via subsidies en het beschermen van erfgoed. Ze willen dat overheidssubsidies eerlijker over het land worden verdeeld, met specifieke aandacht voor de rol van bibliotheken en muziekscholen in kansengelijkheid en leefbaarheid.
“Kunst, cultuur en creativiteit verrijken het leven en de samenleving. De overheid vervult een belangrijke rol als subsidieverstrekker, opdrachtgever en hoeder van ons culturele klimaat en erfgoed zoals musea en orkesten.”
“Bij de verdeling van overheidssubsidies voor culturele instellingen willen we een eerlijker verdeling over het land. Bibliotheken en muziekscholen spelen een belangrijke rol in de overdracht en kennis van cultuur.”
“Bibliotheken zijn cruciaal in de aanpak van laaggeletterdheid, hebben een grote sociale functie voor jong en oud, vergroten kansengelijkheid en zorgen voor het behoud van leefbaarheid van de gemeenschap.”
“Kinderen zijn tot hun 18e jaar gratis lid van de bibliotheek.”
Het CDA ziet kunst en cultuur als essentieel voor het versterken van gemeenschapszin, creativiteit en veerkracht, en wil deze breed toegankelijk maken in heel Nederland. Ze pleiten voor een betere regionale spreiding van cultuurmiddelen, meer aandacht voor inclusiviteit in kunstuitingen, en een hervorming van het rijksgesubsidieerde cultuurbestel. De partij benadrukt het belang van kunst voor het overbruggen van traditie en het heden, en voor het leren van het verleden.
Meer regionale spreiding en inclusiviteit in kunst en cultuur
Het CDA wil dat kunst en cultuur niet alleen in de grote steden, maar in alle regio’s beschikbaar en toegankelijk zijn. Ze willen meer middelen naar cultuurregio’s, lokale initiatieven steunen, en het cultuurbestel hervormen met meer aandacht voor kunst door mensen met een beperking. Dit moet bijdragen aan het versterken van lokale identiteit en het vergroten van de maatschappelijke waarde van kunst.
“We willen een brede regionale verdeling van aanbod en middelen, een brede toegang tot cultuur, en zowel lokale initiatieven als nationale iconen steunen. We willen dat er meer middelen van de beschikbare cultuurmiddelen naar de cultuurregio’s gaan.”
“Het Rijksgesubsidieerde bestel gaat op de schop. De kleine culturele basisinfrastructuur-instellingen (BIS) en de fondsen worden samengevoegd, met regionale afdelingen. De duur van het cultuurplan brengen we naar acht jaar. In het cultuurplan moet meer aandacht zijn voor kunstuitingen door mensen met een beperking.”
“Juist kunst en cultuur kunnen in een onzekere wereld helpen creatief, weerbaar en veerkrachtig te zijn.”
JA21 erkent het belang van kunst en cultuur als essentieel voor de samenleving, maar bekritiseert de sector vanwege een vermeende linkse tunnelvisie en pleit voor meer ideologische pluriformiteit. De partij wil aanzienlijk minder overheidssubsidie voor uitvoerende kunsten en richt zich op het behoud en de toegankelijkheid van cultureel erfgoed, in plaats van het subsidiëren van kunstuitingen.
Minder subsidie voor uitvoerende kunsten
JA21 vindt dat overheidssubsidie niet bijdraagt aan een bloeiende cultuursector en wil daarom fors minder geld naar de uitvoerende kunsten laten gaan. In plaats daarvan wil de partij investeren in het behoud, de restauratie en de toegankelijkheid van cultureel erfgoed, zoals digitalisering van archieven en boeken.
“Wat JA21 betreft moet er significant minder overheidsgeld naar de uitvoerende kunsten: subsidie is juist niet goed voor een bloeiende cultuursector. Waar JA21 wel geld aan wil besteden is aan het behoud, de restauratie en het toegankelijk maken van ons cultureel erfgoed (zoals digitalisering van archieven en kwetsbare boeken).”
Pluriformiteit en minder ideologische eenzijdigheid in de kunstsector
JA21 stelt dat de kunst- en cultuursector te veel vanuit een linkse ideologische tunnelvisie opereert en wil meer ruimte voor verschillende ideologische invalshoeken. De partij pleit voor een pluriforme sector waarin ook kritische en afwijkende geluiden een plek krijgen.
“De sector kijkt al decennialang vanuit een links ideologische tunnelvisie naar de samenleving. Het tegengeluid krijgt nauwelijks een plek; diegene die een kritisch geluid laat horen, loopt het risico te worden gecanceld.”
“JA21 staat daarentegen voor een pluriforme kunst en cultuursector waarbij juist wel de verschillende ideologische invalshoeken een plek krijgen.”
BVNL heeft geen expliciet beleid of standpunt over kunst als cultureel of creatief domein in haar verkiezingsprogramma. De enige relevante verwijzing betreft "kunstmatige intelligentie", waarbij de focus volledig ligt op technologische innovatie en digitale veiligheid, niet op kunst in de zin van cultuur, creativiteit of kunstbeleid.
Stimuleren van innovatie in kunstmatige intelligentie
BVNL richt zich op het stimuleren van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie, met het oog op technologische vooruitgang en economische groei. Dit standpunt adresseert de noodzaak om Nederland voorop te laten lopen in digitale technologieën, maar heeft geen relatie met kunst als cultureel of creatief fenomeen.
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie.”
“digitale ontwikkelingen, onderzoek en innovatie in kunstmatige intelligentie stimuleert en de privacy van burgers waarborgt.”
De SGP ziet kunst als een bijzondere gave die, binnen de kaders van Gods wet, het leven kan verrijken en een tegenwicht biedt tegen een te dominante financieel-economische blik op de samenleving. De partij vindt dat de overheid zich bij cultuurbeleid moet beperken tot kerntaken, zoals het beschermen van publieke goederen als monumenten, en benadrukt dat kunst en cultuur niet losstaan van religieuze en morele waarden. Concrete beleidsvoorstellen over kunst ontbreken; de visie is vooral normatief en kaderstellend.
Kunst en cultuur als gave binnen Gods wet
De SGP beschouwt kunst en cultuur als waardevol, mits deze passen binnen christelijke normen en bijdragen aan het maatschappelijk welzijn. Kunst moet niet losstaan van religieuze en morele kaders en mag geen zedeloosheid of godslastering bevatten. De overheid moet zich beperken tot kerntaken op het gebied van cultuur, zoals het beschermen van monumenten, en geen brede rol nemen in kunstbeleid.
“Kunst en cultuur zijn bijzondere gaven die binnen de kaders van Gods wet kleur kunnen geven aan het leven en die tegenwicht kunnen bieden tegen een te dominante rol van een financieel-economische kijk op de samenleving.”
“Als het gaat om cultuur en de publieke omroep dient de overheid zich wel te concentreren op haar kerntaken. Dat betekent bijvoorbeeld extra zorg voor publieke goederen zoals monumenten. De publieke omroep dient compact te zijn en van hoogwaardige kwaliteit. Godslasterlijke taal en zedeloosheid horen er niet thuis.”
De PVV ziet kunst en cultuur vooral als een uitgavenpost waarop fors bezuinigd kan worden. Hun belangrijkste concrete voorstel is het verhogen van het btw-tarief op kunst en cultuur naar 21%. De partij positioneert kunst en cultuur niet als prioriteit en wil publieke middelen vooral inzetten voor andere doelen.
Hogere btw op kunst en cultuur
De PVV wil de overheidsuitgaven aan kunst en cultuur beperken door het btw-tarief te verhogen naar het standaardtarief. Hiermee wordt kunst expliciet niet als basisbehoefte of essentieel maatschappelijk goed gezien, maar als een sector die geen extra fiscale ondersteuning verdient. Dit past in hun bredere visie om publieke middelen vooral aan "de Nederlanders" te besteden en niet aan zaken die zij als minder noodzakelijk beschouwen.
“En voortaan berekenen we 21% btw over kunst en cultuur.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma