Verkiezingsprogramma's 2025 overkosten boodschappen
De SP wil de kosten van boodschappen structureel verlagen door de btw op basisproducten en gezonde voeding af te schaffen en maximumprijzen in te stellen voor essentiële producten. Ze willen prijsverhogingen blokkeren en de marktmacht van supermarkten en voedselproducenten inperken, zodat boodschappen betaalbaar blijven voor iedereen, vooral voor mensen met een laag inkomen. Hun visie is dat gezond en voldoende eten een basisrecht is en niet afhankelijk mag zijn van marktwinsten.
Btw op basisproducten en gezonde voeding afschaffen
De SP stelt voor om de btw op basisproducten en gezonde voeding (volgens de Schijf van Vijf) te schrappen, zodat boodschappen goedkoper worden, vooral voor mensen met een lager inkomen. Dit moet gezonde voeding voor iedereen bereikbaar maken en de dagelijkse kosten van boodschappen direct verlagen.
“We verlagen de btw op basisproducten.”
“We schrappen de btw op gezonde producten (volgens de Schijf van Vijf), zodat gezond eten voor iedereen bereikbaar blijft. Ook voor mensen met een klein inkomen.”
“Met een gezond schoolontbijt en lunch, nul btw op groente en fruit en het blokkeren van hogede prijzen van basisproducten zorgen we ervoor dat een gezonde maaltijd voor iedereen toegankelijk is.”
Maximumprijzen en prijsverhogingen blokkeren
De SP wil maximumprijzen instellen voor basisproducten zoals gezond eten, medicijnen, energie en internet, en prijsverhogingen van boodschappen blokkeren. Hiermee willen ze voorkomen dat bedrijven misbruik maken van inflatie en consumenten onnodig hoge prijzen betalen.
“Maximumprijzen voor basisproducten. Te lang hebben bedrijven van de inflatie misbruik gemaakt om enorme prijsverhogingen door te voeren en gigantische winsten te maken. Daarom moeten we de prijzen van basisproducten, zoals gezond eten, medicijnen, energie en internet, gaan controleren, reguleren en blokkeren.”
“Betaalbare boodschappen door prijsverhogingen te blokkeren en de btw te verlagen.”
Marktmacht supermarkten en voedselproducenten beperken
De SP wil de marktmacht van supermarkten en voedselproducenten doorbreken om woekerwinsten en ongezonde prijsopdrijving tegen te gaan. Ze willen publieke voedselvoorzieningen en eerlijke prijzen voor boeren, zodat consumenten niet de dupe worden van winstmarges in de keten.
“De Autoriteit Consument en Markt (ACM) krijgt extra bevoegdheden om de inkoopmacht van supermarkten te begrenzen en minimumprijsafspraken te bekrachtigen zodat boeren een kostendekkende, eerlijke prijs ontvangen.”
“We voorkomen dat consumenten de prijs betalen door de woekerwinsten in de keten aan te pakken.”
“Voedsel is een basisrecht. Gezond eten moet betaalbaar en bereikbaar zijn voor iedereen. Daarom bouwen we aan een publieke voedselvoorziening.”
Gezond eten structureel goedkoper maken
De SP wil niet alleen de prijs van boodschappen verlagen, maar ook specifiek gezond eten goedkoper en aantrekkelijker maken door wettelijke maxima te stellen aan ongezonde toevoegingen en reclame voor ongezond voedsel te verbieden. Dit moet bijdragen aan lagere kosten voor gezonde keuzes.
D66 erkent dat de hoge kosten van boodschappen en andere levensbehoeften de bestaanszekerheid van veel mensen onder druk zetten. Hun belangrijkste voorstel is het verhogen van het minimumloon en inkomensondersteuning, zodat mensen voldoende inkomen hebben om in hun basisbehoeften, waaronder boodschappen, te voorzien. D66 wil zo zorgen dat minder mensen afhankelijk zijn van toeslagen en dat iedereen genoeg heeft om van te leven.
Minimumloon en inkomensondersteuning verhogen
D66 wil de bestaanszekerheid vergroten door het minimumloon en de bijstand te verhogen, zodat mensen voldoende inkomen hebben om onder andere boodschappen te kunnen betalen. Hiermee willen ze armoede en afhankelijkheid van toeslagen verminderen en zorgen dat iedereen in de basisbehoeften kan voorzien.
“Door de verhoging van het minimumloon en van de bijstand die daaraan gekoppeld is, zullen minder mensen afhankelijk zijn van toeslagen. Zo komt de basis weer op orde.”
“Werken moet lonen en de bijstand moet genoeg zijn om jezelf te kunnen redden en een fijn leven te leiden. We verhogen het minimumloon en het minimumjeugdloon. De bijstand stijgt in verhouding mee.”
“Inkomenssteun moet genoeg zijn om van rond te komen. Het Rijk is daarvoor verantwoordelijk...”
“D66 geeft meer financiële ondersteuning bij tegenslag of structureel onvoldoende inkomen.”
Toeslagen vervangen door individueel basisbedrag
D66 wil het huidige toeslagenstelsel vervangen door een eenvoudiger, individueel basisbedrag. Dit moet zorgen voor meer inkomenszekerheid, zodat mensen minder afhankelijk zijn van ingewikkelde regelingen en beter kunnen voorzien in hun dagelijkse uitgaven, zoals boodschappen.
“Daarom gaat het toeslagenstelsel drastisch op de schop en komt er een individueel basisbedrag voor terug.”
“Op de lange termijn vervangen we de toeslagen door een basisbedrag voor iedereen.”
“Het individuele basisbedrag zorgt ervoor dat het inkomen van mensen op peil blijft. Zo ontstaat eindelijk een systeem dat meer bestaanszekerheid biedt.”
Belastingen op arbeid verlagen voor lagere inkomens
D66 wil de belastingdruk op werk verlagen, vooral in de lagere schijven, zodat werkenden netto meer overhouden. Dit moet bijdragen aan het betaalbaar houden van het dagelijks leven, waaronder boodschappen.
“Daarom verlagen we het tarief in de eerste en tweede schijf van de inkomstenbelasting en verhogen we het minimumloon.”
“De komende jaren is iedereen keihard nodig op de werkvloer. Daarom komt er een belastingkorting voor mensen die minstens vier dagen per week werken, wat een netto belastingvoordeel van minimaal €600 euro per jaar betekent.”
BVNL erkent dat de kosten van boodschappen voor Nederlanders zijn gestegen en koppelt dit direct aan algemene koopkrachtproblemen door inflatie en belastingdruk. Hun belangrijkste concrete voorstellen om boodschappen betaalbaarder te maken zijn het structureel verlagen van belastingen en accijnzen, het stimuleren van voedselsoevereiniteit en het afschaffen van het toeslagenstelsel. BVNL ziet lagere lasten en meer nationale voedselproductie als de kern om de kosten van boodschappen te verlagen.
Structurele verlaging van belastingen en accijnzen
BVNL stelt dat hoge belastingen en accijnzen bijdragen aan de stijgende kosten van boodschappen en pleit daarom voor permanente verlagingen om de koopkracht te verbeteren. Dit moet direct leiden tot lagere prijzen voor consumenten.
“BVNL wil permanente belasting- en accijnsverlagingen om de koopkracht te verbeteren.”
“De stapeling van belastingen is een vorm van diefstal door de overheid. ... De belastingen moeten fors worden verlaagd en er moet substantieel gesneden worden in het overheidsapparaat. Minder ambtenaren, minder regels en lagere belastingen.”
Stimuleren van voedselsoevereiniteit en nationale productie
BVNL ziet het vergroten van de nationale voedselproductie en het loslaten van beperkend landbouwbeleid als essentieel om de kostprijs van voedsel te verlagen en zo boodschappen betaalbaar te houden. Minder afhankelijkheid van internationale markten en het schrappen van EU-beleid moeten prijsstijgingen tegengaan.
“Voedselsoevereiniteit moet een speerpunt zijn voor Nederland.”
“Het stikstofbeleid gaat per direct de prullenbak in, zodat boeren weer rustig kunnen boeren en vissers weer gewoon kunnen vissen.”
“Nederland doet niet meer mee aan de Green Deal. De Green Deal is een gevaarlijke ideologie die slechts leidt tot voedseltekorten, armoede, afhankelijkheid en werkeloosheid.”
Afschaffen van het toeslagenstelsel
BVNL wil het toeslagenstelsel afschaffen en vervangen door een eenvoudiger belastingstelsel, omdat het huidige systeem volgens hen niet effectief is in het compenseren van hoge kosten, waaronder boodschappen.
“Het toeslagenstelsel afschaffen waardoor de Belastingdienst weer gewoon een organisatie wordt die belastingen int en geen uitkeringsorganisatie meer is.”
Erkenning van stijgende boodschappenprijzen als probleem
BVNL benoemt expliciet dat de stijgende kosten van boodschappen een direct gevolg zijn van overheidsbeleid en inflatie, en ziet dit als een urgent maatschappelijk probleem.
De Partij voor de Dieren vindt dat gezond en duurzaam voedsel voor iedereen betaalbaar moet zijn en wil de kosten van boodschappen verlagen door structurele veranderingen in het voedselsysteem. Ze stellen voor om btw op groenten, fruit, noten, peulvruchten en granen af te schaffen, publieke volkskantines te stimuleren, en lokale voedselinitiatieven te ondersteunen zodat gezond eten toegankelijk wordt voor alle inkomensgroepen.
Btw op gezond voedsel afschaffen
PvdD wil gezond eten goedkoper maken door de btw op groenten, fruit, noten, peulvruchten en granen volledig af te schaffen. Dit moet de prijs van basisboodschappen direct verlagen en gezonde keuzes stimuleren, vooral voor mensen met een lager inkomen.
“We schaffen btw op alle groenten, fruit, noten, peulvruchten en granen af.”
Publieke volkskantines en sociale supermarkten stimuleren
De partij pleit voor publieke volkskantines en sociale supermarkten waar buurtbewoners voor een lage prijs samen kunnen eten of boodschappen doen. Dit moet gezond en betaalbaar eten bereikbaar maken voor iedereen, ongeacht inkomen of achtergrond.
“Het Rotterdamse voorbeeld van Mensa Mensa laat zien hoe het anders kan: een publieke volkskantine waar buurtbewoners voor een lage prijs samen kunnen eten, koken, leren en elkaar ontmoeten.”
“In kwetsbare wijken zorgen we actief voor goede toegang tot gezond en betaalbaar voedsel. We steunen buurtinitiatieven zoals sociale supermarkten, voedselcoöperaties, groente-abonnementen, buurtmoestuinen, eetbaar groen in de wijk en voedselbossen.”
Voedsel als collectief goed, niet als handelswaar
PvdD wil af van het huidige systeem waarin voedsel vooral een handelswaar is, wat heeft geleid tot hogere prijzen en minder toegankelijkheid van gezond eten. Ze pleiten voor een fundamentele omslag waarbij voedsel als basisvoorziening wordt gezien en ondersteund door de overheid.
“De Partij voor de Dieren kiest radicaal voor voedsel als basisvoorziening: net zo vanzelfsprekend als schoon drinkwater, onderwijs of de bibliotheek.”
“Dit heeft geleid tot een systeem waarin fastfoodketens en ultrabewerkt voedsel de norm zijn geworden, terwijl vers- en buurtwinkels verdwijnen en gezond eten voor velen onbetaalbaar wordt.”
Structurele inkomensmaatregelen voor betaalbaarheid boodschappen
De partij erkent dat structureel hogere inkomens nodig zijn om boodschappen betaalbaar te houden, en stelt verhoging van het minimumloon en uitkeringen voor, zodat iedereen in de basisbehoeften kan voorzien.
“Het minimumloon gaat omhoog naar 18 euro per uur. Het beweegt voortaan automatisch mee met de mediane lonen, met als ondergrens 60% van het mediane inkomen. Uitkeringen zoals de AOW, WIA, Wajong en bijstand stijgen mee.”
“Ieder mens moet een voldoende hoog inkomen hebben om in de basisbehoeften te voorzien.”
De ChristenUnie erkent dat de kosten van het dagelijks leven, waaronder boodschappen, voor veel mensen problematisch zijn en wil armoede structureel terugdringen. Hun belangrijkste voorstellen zijn het verhogen van het sociaal minimum, het invoeren van een inkomensonafhankelijke belastingkorting en het verhogen van de kinderbijslag, zodat gezinnen meer financiële ruimte krijgen om onder andere boodschappen te kunnen betalen. Directe prijsmaatregelen voor boodschappen ontbreken, maar via inkomensondersteuning en armoedebeleid wil de partij de betaalbaarheid van boodschappen verbeteren.
Sociaal minimum verhogen en armoede terugdringen
De ChristenUnie wil dat het sociaal minimum voldoende is om van rond te komen, zodat mensen niet in armoede belanden en hun dagelijkse boodschappen kunnen betalen. Dit wordt periodiek getoetst en het advies van de Commissie Sociaal Minimum is leidend.
Invoeren inkomensonafhankelijke belastingkorting en hogere kinderbijslag
Door een verzilverbare belastingkorting en een hogere, inkomensonafhankelijke kinderbijslag krijgen huishoudens meer bestedingsruimte, wat indirect helpt bij het betalen van boodschappen.
“In plaats van toeslagen krijgt iedere Nederlander maandelijks een korting op de te betalen inkomstenbelasting. Als de korting hoger is dan het belastingbedrag, wordt het verschil uitgekeerd.”
“Het bedrag per kind is € 4500 per jaar (€ 375 per maand).”
“De wirwar van toeslagen vervangen we door een eenvoudige belastingkorting. Zo blijft het gegarandeerd de eerste € 30.000 die per jaar verdient belastingvrij...”
Indirect: Heffingen op ongezonde producten
De ChristenUnie wil heffingen op suiker en ongezonde producten invoeren, wat mogelijk de prijs van bepaalde boodschappen verhoogt. Dit is bedoeld om gezonder eten te stimuleren, maar kan de kosten van sommige boodschappen beïnvloeden.
“Op suiker en andere ongezonde producten worden heffingen ingevoerd om voedselproducenten te stimuleren gezondere producten te maken.”
BBB wil de kosten van boodschappen verlagen door voedselzekerheid als kerntaak van de overheid te zien en zich te verzetten tegen extra belastingen op voedsel, zoals een suikertaks of vleesbelasting. De partij pleit voor het ondersteunen van boeren, vissers en telers zodat voedsel betaalbaar blijft, en is tegen overheidsmaatregelen die boodschappen duurder maken.
Geen extra belastingen op voedsel (zoals suikertaks of vleesbelasting)
BBB wijst expliciet extra belastingen op voedsel af, omdat deze volgens de partij boodschappen onnodig duurder maken. Ze vinden dat mensen zelf keuzes kunnen maken en dat de overheid zich niet moet bemoeien met wat mensen eten.
“Geen suikertaks, geen vleesbelasting, geen overheidsinmenging op ons bord of in ons keukenkastje.”
“Voor veel huishoudens zijn de boodschappen fors duurder geworden. Niet alleen door inflatie, maar ook door beleidsmaatregelen die via belastingen en verboden proberen te sturen op wat mensen kopen en eten.”
Voedselzekerheid als kerntaak: betaalbaar voedsel door sterke landbouw
BBB vindt dat de overheid moet zorgen dat voedsel beschikbaar én betaalbaar blijft, door boeren, vissers en telers te ondersteunen. Volgens BBB leidt een sterke, lokale voedselproductie tot lagere kosten voor consumenten.
“De overheid moet zorgen dat voedsel beschikbaar én betaalbaar blijft. Voedsel is net als wonen en energie een primaire levensbehoefte.”
“Als zij hun werk kunnen doen voor een eerlijke prijs, blijft het eten op het bord van consumenten betaalbaar.”
“We investeren in robuuste, toekomstbestendige voedselsystemen, zodat Nederland altijd goed, voldoende en betaalbaar voedsel heeft, ook bij blokkades, conflicten of internationale schaarste.”
GroenLinks-PvdA erkent dat de kosten van boodschappen en het dagelijks leven voor veel mensen te hoog zijn geworden. Hun belangrijkste voorstellen richten zich op het verhogen van inkomens, het betaalbaar houden van vaste lasten, en het invoeren van een "Boodschappenwet" die goedkopere producten mogelijk maakt. De partij wil zo de koopkracht versterken en de prijsdruk op boodschappen verlichten, met bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen.
Hogere lonen en inkomens om boodschappen betaalbaar te maken
GroenLinks-PvdA ziet het verhogen van lonen en uitkeringen als essentieel om de stijgende kosten van boodschappen en andere levensbehoeften op te vangen. Door het minimumloon te verhogen en uitkeringen te koppelen, willen ze de koopkracht van burgers versterken zodat boodschappen betaalbaar blijven.
“De lonen in Nederland zijn te laag. Mensen kunnen niet rondkomen... Het minimumloon gaat fors omhoog. We delen de welvaart eerlijk: de AOW en andere uitkeringen stijgen mee, en we strijden tegen armoede.”
“Wie werkt verdient een inkomen waarmee je vooruitkomt. Een verhoging van het minimumloon is daarom cruciaal. We verhogen het minimumloon naar 18 euro per uur.”
Boodschappenwet: Goedkopere producten toestaan
De partij stelt een "Boodschappenwet" voor die het mogelijk maakt om goedkopere producten aan te bieden, ook als deze bijvoorbeeld een Engelse verpakking hebben. Dit moet de concurrentie vergroten en de prijzen van boodschappen verlagen.
“Boodschappenwet. We staan toe dat goedkopere producten met een Engels,”
Betaalbaar dagelijks leven en vaste lasten
GroenLinks-PvdA wil het dagelijks leven betaalbaar houden door vaste lasten zoals huur, zorgpremie en openbaar vervoer te verlagen. Hoewel dit niet direct over boodschappen gaat, is het onderdeel van hun bredere strategie om de financiële ruimte voor huishoudens te vergroten, zodat er meer geld overblijft voor boodschappen.
“Het dagelijks leven betaalbaar. Het leven wordt steeds duurder. Een steeds groter deel van de sociale meerderheid heeft moeite om de vaste lasten te betalen. Daarom hebben we een plan om de vaste lasten betaalbaar te houden.”
“We merken iedere dag dat het leven duurder wordt. Wij maken vaste lasten weer behapbaar: met een lagere energierekening door goede woningisolatie, huurverhogingen aan banden, lagere prijskaartjes in het ov, en een forse verlaging van zowel de zorgpremie als het eigen risico.”
JA21 benoemt de stijgende kosten van boodschappen niet expliciet, maar richt zich op het verlagen van lasten voor burgers en bedrijven, het betaalbaar houden van energie en het ondersteunen van de Nederlandse voedselproductie. Hun belangrijkste voorstellen zijn het verlagen van belastingen, het waarborgen van betaalbare energie en het versterken van de landbouwsector om voedselzekerheid en lage prijzen te bevorderen. De kern van hun visie is dat lagere lasten en een sterke, concurrerende economie uiteindelijk bijdragen aan lagere kosten voor consumenten, waaronder boodschappen.
Lagere lasten voor burgers en bedrijven
JA21 stelt dat de hoge collectieve lastendruk en belastingen bijdragen aan hogere kosten voor consumenten, waaronder boodschappen. Door lasten te verlagen en het belastingstelsel te vereenvoudigen, wil JA21 de koopkracht van burgers vergroten en de kosten van het dagelijks leven verlagen.
Betaalbare energie als voorwaarde voor lage prijzen
JA21 ziet betaalbare energie als essentieel voor zowel gezinnen als bedrijven, waaronder de voedselproductie en distributie. Door energie betaalbaar te houden, wil JA21 voorkomen dat stijgende energiekosten doorwerken in de prijzen van boodschappen.
Versterken van de Nederlandse landbouw en voedselzekerheid
JA21 benadrukt het belang van een sterke, concurrerende landbouwsector voor voedselzekerheid en het betaalbaar houden van voedsel. Door voorspelbaar beleid en ondersteuning van de agrosector wil JA21 bijdragen aan stabiele en lage voedselprijzen.
“JA21 wil de positie van de Nederlandse agrosector de komende jaren blijven ondersteunen door vanuit Den Haag te sturen op lange termijn zekerheid en voorspelbaarheid in het landbouwbeleid.”
NSC erkent dat de hoge kosten van boodschappen een probleem zijn voor de bestaanszekerheid van Nederlanders en wil deze aanpakken door markten eerlijker te maken en prijsopdrijving door grote merkfabrikanten tegen te gaan. Daarnaast wil NSC gezonde voeding betaalbaarder maken door ongezonde producten zwaarder te belasten. De partij koppelt deze maatregelen aan bredere koopkrachtverbeteringen, zoals een hoger minimumloon.
Prijsopdrijving door grote merkfabrikanten tegengaan
NSC ziet dat grote merkfabrikanten de prijzen van boodschappen kunstmatig verhogen en wil deze prijsopdrijving aanpakken door inkooprestricties en handelsbarrières te verbieden. Dit moet ervoor zorgen dat producten in Nederland niet duurder zijn dan in omliggende landen en dat consumenten eerlijkere prijzen betalen.
“Grote merkfabrikanten zoals Lay’s en Nutella drijven de prijzen op met inkooprestricties en landgerichte etiketten, waardoor deze producten in Nederland duurder zijn dan in omliggende landen. We pakken deze prijsopdrijving aan door deze beperkingen te verbieden en deze barrières voor grensoverschrijdende handel actief weg te nemen.”
“Aanpakken van hoge prijzen in supermarkten en winkels door markten eerlijker te maken.”
Gezonde voeding betaalbaarder maken, ongezonde producten zwaarder belasten
NSC wil gezonde voeding relatief betaalbaarder maken door ongezonde producten, zoals suikerhoudende dranken, zwaarder te belasten. Hiermee beoogt de partij niet alleen de volksgezondheid te verbeteren, maar ook de betaalbaarheid van gezonde boodschappen te vergroten.
Koopkracht van gepensioneerden beschermen tegen stijgende boodschappenprijzen
NSC erkent dat de koopkracht van gepensioneerden onder druk staat door stijgende prijzen, waaronder boodschappen, en wil daarom de koopkracht van pensioenen beter beschermen tegen inflatie.
“De afgelopen 20 jaar is zijn koopkracht met maar liefst 22% gedaald doordat zijn pensioen niet voldoende is verhoogd om de inflatie (prijsstijgingen) bij te kunnen houden. Hij houdt daarom elk jaar minder geld over om zijn boodschappen te doen en zijn energierekening te betalen.”
BIJ1 wil de kosten van boodschappen structureel verlagen door in te grijpen in de marktwerking rond essentiële levensmiddelen. Hun belangrijkste voorstellen zijn het invoeren van een prijsplafond op alle essentiële goederen en het beperken van winstmarges van bedrijven die profiteren van prijsstijgingen (‘graaiflatie’). BIJ1 ziet betaalbare boodschappen als een basisrecht en wil de commerciële prikkels uit de voedselvoorziening halen.
Prijsplafond op essentiële levensmiddelen
BIJ1 stelt voor om een prijsplafond in te voeren voor alle essentiële goederen, waaronder boodschappen, om te voorkomen dat bedrijven de prijzen kunstmatig verhogen en consumenten de dupe worden van hoge kosten. Dit moet ervoor zorgen dat iedereen toegang houdt tot betaalbaar voedsel, ongeacht de marktomstandigheden.
“Daarom introduceren we een prijsplafond voor alle essentiële goederen. Het brood op onze plank is geen middel om prijzen op te drijven.”
Maximum winstmarges en aanpak van ‘graaiflatie’
Om te voorkomen dat bedrijven buitensporige winsten maken op eerste levensbehoeften, wil BIJ1 maximumprijzen en maximale winstmarges instellen. Dit is gericht op het tegengaan van prijsopdrijving door bedrijven en het direct goedkoper maken van boodschappen.
“Alles kan gewoon goedkoper door bedrijven aan te pakken die cashen op jouw eerste levensbehoeften. Levensmiddelen als groente, fruit en gezondheidsproducten, maar ook kraanwater en energie worden steeds duurder door bedrijven die expres de prijzen verhogen (‘graaiflatie’). Daar maken we een einde aan met maximumprijzen en maximale winstmarges.”
Verbod op voedselverspilling in de voedingsindustrie
Naast prijsmaatregelen wil BIJ1 voedselverspilling op grote schaal in de voedingsindustrie en bij supermarktketens verbieden. Dit moet bijdragen aan lagere kosten en een efficiëntere voedselvoorziening.
“Ook komt er een verbod op voedselverspilling op grote schaal in de voedingsindustrie en bij supermarktketens.”
Coöperatief voedselsysteem als alternatief voor de commerciële markt (lange termijn)
Op de lange termijn wil BIJ1 de commerciële prikkels uit de voedselvoorziening halen door een coöperatief voedselsysteem te ontwikkelen. Hiermee willen ze concurrentie op basisbehoeften beëindigen en voedselvoorziening democratiseren.
“Op de lange termijn is een coöperatief voedselsysteem ons alternatief voor de commerciële markt. Weg met de concurrentie op onze basisbehoeften.”
Volt wil de kosten van boodschappen verlagen door bestaanszekerheid te vergroten via een basisinkomen en het sociaal minimum, en door mensen in armoede meer keuzevrijheid te geven met tegoedbonnen in plaats van voedselpakketten. Tegelijkertijd wil Volt dat de prijs van voedsel de werkelijke maatschappelijke kosten weerspiegelt, wat op termijn kan leiden tot hogere prijzen voor niet-duurzame producten, maar met compensatie via inkomensbeleid.
Basisinkomen en verhoging sociaal minimum
Volt wil de bestaanszekerheid vergroten zodat iedereen voldoende geld heeft om onder andere boodschappen te kunnen doen. Dit gebeurt via een basisinkomen en verhoging van het sociaal minimum, zodat mensen niet afhankelijk zijn van toeslagen en voldoende middelen hebben voor hun levensonderhoud.
“Het sociaal minimum moet omhoog, zodat het voldoende is om bestaanszekerheid te garanderen. Dat moet in ieder geval hoog genoeg zijn om de eigen bijdrage in de zorg te kunnen betalen, je huis te verwarmen, je energierekening te betalen en een laptop en smartphone te betalen.”
“Er komt een maandelijks basisinkomen dat alle toeslagen vervangt. Dit bestaat uit een vaste basisuitkering per huishouden. Boven op die basis wordt er per volwassene en per kind extra geld uitgekeerd.”
Tegoedbonnen in plaats van voedselpakketten
Volt wil mensen in armoede meer regie geven over hun boodschappen door tegoedbonnen in te voeren, zodat zij zelf kunnen kiezen wat ze kopen in plaats van afhankelijk te zijn van voedselpakketten.
“We willen toe naar tegoedbonnen in plaats van voedselpakketten, zodat mensen net als ieder ander zelf de door hen gewenste boodschappen kunnen doen.”
Voedselprijzen moeten werkelijke maatschappelijke kosten weerspiegelen
Volt wil dat voedselprijzen de echte kosten voor milieu, dierenwelzijn en samenleving weerspiegelen. Dit kan op termijn leiden tot hogere prijzen voor niet-duurzame producten, maar wordt gecombineerd met inkomensmaatregelen om de koopkracht te beschermen.
“De prijs van voedsel moet de werkelijke kosten weerspiegelen, dus ook rekening houden met de kosten van negatieve effecten van een product op het milieu, dierenwelzijn of de samenleving.”
Het CDA benoemt de stijgende kosten van boodschappen niet expliciet als hoofdthema, maar adresseert het onderwerp indirect via voorstellen rond verbruiksbelastingen (zoals een suikerbelasting) en het streven naar betaalbaarheid en perspectief voor huishoudens. Hun belangrijkste concrete voorstellen zijn het invoeren van een suikerbelasting vanuit gezondheidsdoelstelling en het zoeken naar een balans tussen beprijzen, normeren en subsidiëren met oog voor de betaalbaarheid voor huishoudens. Directe maatregelen om de kosten van boodschappen te verlagen ontbreken.
Suikerbelasting en verbruiksbelastingen vanuit gezondheidsdoelstelling
Het CDA wil verbruiksbelastingen, zoals een suikerbelasting, invoeren met als doel de volksgezondheid te verbeteren. Dit kan de kosten van bepaalde boodschappen verhogen, maar wordt gepresenteerd als een gezondheidsmaatregel. Tegelijkertijd erkent het CDA het belang van betaalbaarheid voor huishoudens bij het invoeren van dergelijke belastingen.
“We introduceren een brede suikerbelasting.”
“Verbruiksbelastingen (bijvoorbeeld op suiker) en accijns (tabak, e-sigaretten, alcohol) heffen we vanuit een gezondheidsdoelstelling.”
“We beprijzen om transities mogelijk te maken. Daarin zoeken we het evenwicht tussen beprijzen, normeren en subsidiëren, met betaalbaarheid en perspectief voor huishoudens en bedrijven.”
De PVV wil de kosten van boodschappen voor Nederlanders fors verlagen door de btw op boodschappen volledig af te schaffen en op essentiële basisproducten maximumprijzen in te stellen. Ze stellen dat de prijzen van boodschappen de afgelopen tien jaar zijn verdubbeld en vinden het onacceptabel dat veel Nederlanders hierdoor nauwelijks rond kunnen komen. Hun kernvisie is dat de overheid direct moet ingrijpen om boodschappen structureel goedkoper te maken.
Btw op boodschappen volledig schrappen
De PVV wil de btw op boodschappen helemaal afschaffen om de prijzen direct te verlagen. Ze stellen dat dit boodschappen bijna 10% goedkoper maakt en zien dit als een noodzakelijke maatregel om de koopkracht van Nederlanders te herstellen.
“De PVV wil daarom de btw op boodschappen helemaal schrappen, waardoor de boodschappenkar bijna 10% goedkoper kan worden.”
Maximumprijzen voor essentiële basisproducten
Naast het schrappen van de btw wil de PVV op een aantal essentiële basisproducten maximumprijzen instellen via de Prijzenwet. Hiermee willen ze voorkomen dat de prijzen van deze producten verder stijgen en garanderen dat iedereen toegang houdt tot betaalbare basisboodschappen.
“Ook willen we op een aantal essentiële basisproducten maximumprijzen instellen. Dit regelen we via de Prijzenwet.”
Minder regels voor goedkopere buitenlandse producten
De PVV wil onnodige etiketteringsregels schrappen, zodat goedkopere producten uit het buitenland makkelijker verkocht kunnen worden. Dit moet leiden tot lagere prijzen in de winkels.
“We schrappen ook onnodige regels rondom etiketten, zodat ook goedkopere producten uit het buitenland met een etiket in een andere taal kunnen worden verkocht in Nederlandse winkels tegen een lagere prijs.”
50PLUS wil de kosten van boodschappen verlagen door gezonde voedselproducten onder het lage btw-tarief te brengen en ongezonde producten juist zwaarder te belasten. Hiermee beoogt de partij boodschappen betaalbaarder te maken, vooral voor mensen met een lager inkomen, en tegelijkertijd gezonde keuzes te stimuleren.
Lagere btw op gezonde voeding, hogere btw op ongezonde producten
50PLUS stelt voor om gezonde voedselproducten goedkoper te maken door ze in het lage btw-tarief te plaatsen, terwijl ongezonde producten juist duurder worden door een hoger btw-tarief. Dit moet de kosten van boodschappen voor gezonde producten verlagen en consumenten stimuleren gezondere keuzes te maken.
DENK erkent dat de stijgende prijzen van boodschappen het leven voor veel Nederlanders onbetaalbaar maken en wil daarom actief ingrijpen om de kosten van boodschappen te verlagen. Hun belangrijkste voorstellen zijn het nemen van prijsmaatregelen en het verlagen van de BTW op boodschappen, met als doel de koopkracht te versterken en armoede te bestrijden. DENK koppelt deze maatregelen aan een bredere inzet op bestaanszekerheid en het verkleinen van inkomensongelijkheid.
Prijsmaatregelen en BTW-verlaging op boodschappen
DENK wil de prijzen van boodschappen direct omlaag brengen door prijsmaatregelen te nemen en de BTW te verlagen. Hiermee willen ze de druk op huishoudens verlichten, vooral voor mensen met een laag inkomen, en zo de bestaanszekerheid vergroten. Dit standpunt is een concrete reactie op de alsmaar stijgende kosten van levensonderhoud.
“Wij willen dat de prijzen van boodschappen omlaag gaan. Dit doen wij door het nemen van prijsmaatregelen en het verlagen van de BTW.”
Geen BTW op groente en fruit
Om gezonde voeding betaalbaarder te maken, stelt DENK specifiek voor om de BTW op groente en fruit af te schaffen. Dit moet niet alleen de kosten van boodschappen verlagen, maar ook gezonde keuzes stimuleren.
“Geen btw op groente en fruit, want gezonde voeding moet goedkoper worden.”
FVD wil de kosten van boodschappen verlagen door het BTW-tarief op levensmiddelen en andere producten te verlagen en door energie goedkoper te maken, zodat productie- en transportkosten dalen. Ze stellen voor het lage BTW-tarief terug te brengen naar 6% en pleiten voor goedkope energie via heropening van het Groninger gasveld en het schrappen van klimaatmaatregelen. Hun visie is dat lastenverlaging en minder overheidsbemoeienis direct leiden tot lagere prijzen in de supermarkt.
BTW op boodschappen verlagen
FVD wil het lage BTW-tarief verlagen naar 6%, zodat boodschappen en andere basisproducten goedkoper worden. Dit is een directe maatregel die de prijs aan de kassa verlaagt en het leven betaalbaarder maakt voor iedereen.
“We verlagen het hoge BTW-tarief naar 19% en het lage BTW-tarief naar 6%, zodat het leven weer goedkoper wordt en horeca, winkeliers en aanbieders van diensten een directe economische impuls ontvangen.”
Energie goedkoper maken voor lagere voedselprijzen
FVD stelt dat goedkope energie leidt tot lagere kosten voor productie, transport en landbouw, waardoor boodschappen goedkoper worden. Ze willen het Groninger gasveld heropenen en klimaatmaatregelen schrappen om energieprijzen te verlagen.
“Indien we dat zouden doen, zou er - evident! - weer ruimschoots goedkoop en kwalitatief hoogwaardig aardgas beschikbaar komen voor huishoudens, industrie, agrariërs, enzovoorts: het zou vanzelfsprekend een gigantische bestedingsimpuls opleveren... Supermarkten worden goedkoper, de energieprijs kan omlaag, boeren maken minder kosten en kunnen hun eieren, melk en vleeswaren scherper aanbieden.”
De SGP erkent dat de hoge kosten van boodschappen zwaar drukken op veel gezinnen en wil dat de hele voedselketen verantwoordelijkheid neemt voor eerlijke prijzen. Hun belangrijkste voorstellen zijn het versterken van toezicht op prijsopdrijving, het verlagen van loonkosten en energieprijzen voor bedrijven in de voedselketen, en het invoeren van een sociaal energietarief voor kwetsbare huishoudens. De partij richt zich op structurele maatregelen om prijsstijgingen te beperken en de koopkracht van gezinnen te beschermen.
Eerlijke prijzen in de voedselketen en toezicht op prijsopdrijving
De SGP vindt dat de hele voedselketen eerlijke prijzen moet hanteren die niet veel hoger zijn dan in buurlanden, en wil de Autoriteit Consument & Markt meer bevoegdheden geven om op te treden tegen excessieve prijsopdrijving. Dit moet voorkomen dat gezinnen onnodig veel betalen voor boodschappen.
“De SGP wil dat de hele keten zijn verantwoordelijkheid neemt en zorgdraagt voor eerlijke prijzen die niet veel hoger zijn dan in buurlanden. De overheid verlaagt loonkosten en energieprijzen voor deze bedrijven en geeft de Autoriteit Consument & Markt meer bevoegdheden op te treden tegen excessieve prijsopdrijving.”
Sociaal energietarief voor kwetsbare huishoudens
Omdat energie een belangrijke kostenpost is die indirect de prijs van boodschappen beïnvloedt, wil de SGP een sociaal tarief en een maximum energieprijs voor kwetsbare huishoudens. Dit moet voorkomen dat stijgende energiekosten via de keten doorwerken in de prijzen van eerste levensbehoeften zoals boodschappen.
“Er komt een sociaal tarief, een maximum energieprijs, voor kwetsbare huishoudens.”
De VVD erkent dat de kosten van boodschappen voor veel Nederlanders te hoog zijn en wil deze verlagen door onnodige regels voor supermarkten af te schaffen en internationale inkoop te vergemakkelijken. Hun belangrijkste concrete voorstel is het versoepelen van etiketteringsregels en het stimuleren van een goed functionerende Europese interne markt, zodat supermarkten goedkoper kunnen inkopen en prijzen aan de kassa dalen. De partij wijst nadrukkelijk herverdeling of extra overheidsuitgaven af en kiest voor lastenverlichting en minder regelgeving als kern van hun visie.
Supermarkten goedkoper laten inkopen door minder regels
De VVD wil de kosten van boodschappen verlagen door supermarkten meer vrijheid te geven om internationaal in te kopen en door het schrappen van onnodige regels, zoals verplichte Nederlandstalige etiketten. Dit moet leiden tot lagere prijzen voor consumenten aan de kassa. De partij ziet het functioneren van de Europese interne markt en het beperken van accijnsverhogingen als belangrijke middelen om boodschappen betaalbaar te houden.
“We betalen kunstmatig veel voor onze boodschappen. De VVD wil dat supermarkten goedkoper in het buitenland kunnen inkopen. Daarom schaffen we onnodige regels af, zo mogen Nederlandstalige etiketten ook in een andere begrijpelijke taal en staan we een QR-code toe voor productinformatie.”
“Door de Europese interne markt goed te laten werken, kunnen de prijzen aan de kassa omlaag. We zetten daarbij in op gelijke regels voor productiemethoden. We willen geen verdere accijnsverhogingen, zo blijft het leven betaalbaar en voorkomen we dat producten over de grens worden gekocht.”