Verkiezingsprogramma's 2025 overkoppeling uitkeringen
JA21 wil het huidige systeem van uitkeringen en toeslagen grondig hervormen, zodat werken altijd meer loont dan niet werken en mensen niet onnodig afhankelijk blijven van uitkeringen. Ze pleiten voor het afschaffen van het complexe toeslagenstelsel en het vervangen door een eenvoudig, niet primair inkomensafhankelijk systeem van toelagen, waarbij het sociaal vangnet activerend moet zijn en gericht op herstel van zelfstandigheid.
Eenvoudig stelsel van toelagen in plaats van inkomensafhankelijke toeslagen
JA21 wil het huidige, complexe systeem van inkomensafhankelijke toeslagen en uitkeringen vervangen door een eenvoudig en transparant systeem van toelagen. Dit moet de marginale druk verlagen, werken aantrekkelijker maken en mensen minder afhankelijk van uitkeringen houden. De partij ziet het huidige systeem als demotiverend en te ingewikkeld, waardoor mensen vast blijven zitten in afhankelijkheid.
“Wij schaffen het circus aan toeslagen en heffingskortingen af, en vervangen het door een simpel en transparant systeem van toelagen.”
“Werken weer laten lonen met een sterk vereenvoudigd stelsel van toelagen, dat niet primair inkomensafhankelijk is en waarmee de marginale druk fors omlaag gaat.”
“Een sociaal vangnet dat mensen helpt zonder ze afhankelijk te maken.”
Sociaal vangnet moet activeren, niet afhankelijk maken
JA21 vindt dat het sociaal vangnet gericht moet zijn op het activeren van mensen om weer te gaan werken, in plaats van langdurige afhankelijkheid van uitkeringen te creëren. Ondersteuning moet altijd gericht zijn op herstel van zelfstandigheid en werken moet altijd meer opleveren dan niet werken.
“Een vangnet dat mensen activeert om weer te gaan werken. Ondersteuning moet altijd gericht zijn op het herstel van zelfstandigheid.”
“Dat werken altijd meer oplevert dan niet werken.”
“Ons huidige systeem werkt averechts: het houdt mensen vast in afhankelijkheid in plaats van hen te helpen om weer op eigen benen te staan.”
BVNL wil uitkeringen loskoppelen van het minimumloon (met uitzondering van de AOW) en het verschil tussen werken en een uitkering fors vergroten, zodat werken altijd aantrekkelijker is dan een uitkering. Ze pleiten voor strengere voorwaarden voor het ontvangen van uitkeringen, zoals het verplicht leren van de Nederlandse taal en het ontmoedigen van langdurige afhankelijkheid. Het toeslagenstelsel wordt afgeschaft en uitkeringen worden niet langer automatisch toegekend, met als doel de armoedeval te voorkomen en zelfredzaamheid te stimuleren.
Uitkeringen loskoppelen van het minimumloon
BVNL wil dat uitkeringen (behalve de AOW) niet langer automatisch meestijgen met het minimumloon, om zo het verschil tussen werken en een uitkering te vergroten. Dit moet de prikkel om te gaan werken versterken en de armoedeval tegengaan.
“Bijstandsuitkeringen en andere uitkeringen loskoppelen van het minimumloon, met uitzondering van de AOW.”
Strengere voorwaarden en beperking toegang tot uitkeringen
BVNL stelt strengere eisen aan het recht op uitkeringen, zoals het verplicht leren van de Nederlandse taal, het ontmoedigen van werkweigering, en het beperken van toegang voor nieuwkomers. Dit moet langdurige afhankelijkheid van uitkeringen tegengaan en integratie bevorderen.
“Geen Nederlands willen leren spreken betekent geen bijstandsuitkering. Voor sociale voorzieningen wordt een minimaal niveau van beheersing van de Nederlandse taal vereist.”
“Nieuwkomers hebben pas na 10 jaar arbeidsverleden recht op een bijstandsuitkering.”
“Mensen die wél kunnen, maar niet willen werken worden gekort op hun bijstandsuitkering en op toeslagen (zoals huur- en zorgtoeslag).”
Automatische toekenning van uitkeringen aan jongeren met een handicap stoppen
BVNL wil af van het automatisch toekennen van uitkeringen aan jongeren met een handicap na hun opleiding, en in plaats daarvan inzetten op arbeidsmarktgerichte programma’s die zelfredzaamheid bevorderen.
“De praktijk van het automatisch toekennen van uitkeringen aan jongeren met een handicap na hun opleiding dient te worden beëindigd. In plaats daarvan komen er arbeidsmarktgerichte programma’s die de individuele sterke punten benadrukken om zelfredzaamheid te bevorderen en afhankelijkheid te voorkomen.”
De SP wil dat alle uitkeringen die gekoppeld zijn aan het minimumloon automatisch meestijgen met verhogingen van het minimumloon, zodat niemand in armoede hoeft te leven. Ze pleiten voor een wettelijke ondergrens van 60% van het mediane loon en willen de AOW en andere uitkeringen structureel verhogen door deze koppeling. Hiermee wil de SP bestaanszekerheid garanderen en het toeslagenstelsel overbodig maken.
Uitkeringen koppelen aan minimumloon en mediane loon
De SP stelt voor om uitkeringen zoals WIA, Wajong, bijstand en AOW direct te koppelen aan het minimumloon, zodat deze automatisch meestijgen bij verhogingen. Daarnaast willen ze een wettelijke ondergrens van 60% van het mediane loon invoeren. Dit moet armoede voorkomen en zorgen voor een menswaardig bestaansminimum voor iedereen die afhankelijk is van een uitkering.
“Er komt een wettelijke ondergrens van 60 procent van het mediane loon van voltijds werkenden. Alle gekoppelde uitkeringen stijgen mee.”
“Uitkeringen die gekoppeld zijn aan het minimumloon, zoals WIA, Wajong, bijstand en AOW stijgen mee met de verhoging van het minimumloon.”
“We garanderen een leefbaar inkomen door uitkeringen mee te laten stijgen met de verhoging van het minimumloon en de bijstand op een menswaardig niveau te brengen. Ook de AOW verhogen we hiermee, zodat iedereen een goede oude dag tegemoet kan zien.”
AOW één-op-één koppelen aan minimumloon
De SP wil dat de AOW volledig meestijgt met het minimumloon, zodat gepensioneerden er structureel op vooruitgaan. Dit is een specifieke uitwerking van de algemene koppeling en moet zorgen voor meer koopkracht onder ouderen.
“De AOW stijgt één-op-één mee met het minimumloon. Zo zorgen we dat gepensioneerden flink meer te besteden krijgen.”
Toeslagenstelsel overbodig maken door hogere uitkeringen
Door het verhogen van uitkeringen en het publiek organiseren van basisvoorzieningen wil de SP het toeslagenstelsel afschaffen. De koppeling van uitkeringen aan het minimumloon is hierbij een essentiële bouwsteen om inkomenszekerheid te bieden zonder ingewikkelde toeslagen.
“Het stelsel van toeslagen maken we overbodig. Door alle inkomens te verhogen en publieke taken weer publiek te organiseren, maken we het toeslagenstelsel overbodig.”
BBB wil de koppeling van de AOW-uitkering aan het wettelijk minimumloon behouden en is tegen het zwaarder belasten van AOW-uitkeringen. Verder stelt BBB voor om inkomensafhankelijke toeslagen te vervangen door vaste bedragen, waarmee de relatie tussen uitkeringen en het minimumloon of vaste normen wordt versterkt en het systeem eenvoudiger en voorspelbaarder wordt.
Koppeling AOW-uitkering aan minimumloon behouden
BBB vindt het belangrijk dat de AOW-uitkering gekoppeld blijft aan het wettelijk minimumloon, zodat ouderen kunnen rekenen op een stabiel en waardevast inkomen. Dit voorkomt dat de koopkracht van ouderen achterblijft bij de algemene loonontwikkeling en biedt zekerheid over de hoogte van de uitkering.
“De AOWuitkeringen worden niet zwaarder belast dan nu het geval is en we handhaven de koppeling aan het wettelijk minimumloon.”
Inkomensafhankelijke toeslagen vervangen door vaste bedragen
BBB wil het huidige stelsel van inkomensafhankelijke toeslagen afschaffen en vervangen door vaste, begrijpelijke bedragen. Dit maakt het systeem eenvoudiger en zorgt ervoor dat uitkeringen en toeslagen minder afhankelijk zijn van wisselende inkomens, waardoor de voorspelbaarheid en bestaanszekerheid toenemen.
“Wij streven naar een stelsel zonder inkomensafhankelijke toeslagen. In plaats daarvan willen we werken met vaste, begrijpelijke bedragen...”
“Op korte termijn moet er een eenvoudiger belasting- en toeslagenstelsel met vaste bedragen als toelage in plaats van ingewikkelde regelingen komen.”
Kortingen op uitkeringen bij weigeren participatie door nieuwkomers
BBB stelt dat nieuwkomers die niet willen deelnemen aan opleiding, vrijwilligerswerk of betaald werk, gekort worden op hun uitkeringen en toeslagen. Hiermee koppelt BBB het recht op uitkeringen aan actieve participatie in de samenleving.
“Wie dat weigert, wordt gekort op uitkeringen en toeslagen.”
Het CDA wil het uitkeringsstelsel vereenvoudigen en harmoniseren, zodat mensen meer zekerheid en duidelijkheid krijgen over hun inkomen. Ze pleiten voor één uitkering voor arbeidsongeschikten, het automatisch uitkeren van toeslagen, en het harmoniseren van inkomensbegrippen in sociale zekerheid en toeslagen, om zo de koppeling en afstemming tussen uitkeringen te verbeteren en complexiteit te verminderen.
Eén uitkering voor alle arbeidsongeschikten
Het CDA stelt voor om het huidige stelsel van arbeidsongeschiktheidsuitkeringen te vervangen door één uitkering voor zowel duurzame als niet-duurzame arbeidsongeschikten. Dit moet het systeem eenvoudiger, eerlijker en duidelijker maken, en de rechten van bestaande uitkeringen blijven behouden. Dit voorstel adresseert direct de koppeling en samenhang tussen verschillende uitkeringsvormen.
“Voor een toekomstbestendig arbeidsongeschiktheidsstelsel maken we één uitkering voor duurzame en niet-duurzame arbeidsongeschikten; we tasten de rechten van bestaande uitkeringen niet aan. Dit werken we uit samen met de sociale partners.”
Harmoniseren en vereenvoudigen van inkomensbegrippen
Het CDA wil het inkomensbegrip in belastingen, toeslagen en sociale zekerheid harmoniseren, zodat uitvoeringsinstanties eenvoudiger en eenduidiger kunnen werken. Dit maakt het mogelijk om toeslagen automatisch toe te kennen en vermindert de complexiteit en fouten bij de koppeling van uitkeringen en inkomensregelingen.
“We vereenvoudigen en harmoniëren het inkomensbegrip in de belastingen, toeslagen en sociale zekerheidsloon, zodat uitvoeringsinstellingen dat eenvoudig uit de polisadministratie kunnen halen. Dit maakt ook het automatisch toekennen van toeslagen mogelijk.”
Automatisch uitkeren van toeslagen en één betaaldag
Het CDA wil dat toeslagen automatisch en direct worden uitgekeerd, zodat fouten en naheffingen verdwijnen en de koppeling tussen uitkeringen en toeslagen soepeler verloopt. Ook willen ze één nationale betaaldag voor alle inkomensregelingen, wat de afstemming en voorspelbaarheid voor ontvangers vergroot.
D66 wil de uitkeringen, zoals de bijstand, structureel koppelen aan het minimumloon en deze verhogen, zodat mensen voldoende bestaanszekerheid hebben zonder afhankelijk te zijn van ingewikkelde toeslagen. Hun kernvoorstel is het verhogen van het minimumloon, waarbij de bijstand automatisch meestijgt, en het vervangen van het toeslagenstelsel door een individueel basisbedrag. Zo wil D66 inkomenssteun eenvoudiger, begrijpelijker en toereikender maken.
Bijstand structureel koppelen aan minimumloon
D66 stelt dat de bijstand voldoende moet zijn om van te leven en daarom automatisch meestijgt met het minimumloon. Dit voorkomt dat mensen onder het bestaansminimum zakken en vermindert de afhankelijkheid van toeslagen.
Toeslagen vervangen door individueel basisbedrag
D66 wil het huidige toeslagenstelsel afschaffen en vervangen door een eenvoudig, individueel basisbedrag, zodat inkomenssteun begrijpelijker en toegankelijker wordt en mensen niet meer afhankelijk zijn van complexe regelingen.
NSC wil de koppeling van uitkeringen, zoals de AOW en andere sociale uitkeringen, aan het minimumloon behouden en versterken, zodat deze uitkeringen meestijgen met de lonen en de bestaanszekerheid gewaarborgd blijft. Ze verhogen het minimumloon stapsgewijs en zorgen ervoor dat de daaraan gekoppelde uitkeringen voldoende zijn om de dagelijkse kosten te dekken. Dit beleid is bedoeld om kwetsbare groepen te beschermen tegen koopkrachtverlies en armoede.
Koppeling uitkeringen aan minimumloon behouden en versterken
NSC vindt het essentieel dat uitkeringen zoals de AOW en andere sociale uitkeringen gekoppeld blijven aan het minimumloon, zodat deze meestijgen met de gemiddelde contractlonen. Hiermee willen ze voorkomen dat uitkeringsgerechtigden achterblijven bij de loonontwikkeling en hun bestaanszekerheid verliezen. Het verhogen van het minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen is een centrale maatregel om armoede te bestrijden en de koopkracht van kwetsbare groepen te beschermen.
“We handhaven de koppeling van AOW en andere uitkeringen met het minimumloon zodat deze ook meegroeien met de gemiddelde stijging van de contractlonen.”
“Het minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen moeten toereikend zijn om de dagelijkse kosten te kunnen betalen. We verhogen het minimumloon stapsgewijs naar € 18 en koppelen dit aan een stelselvernieuwing, zodat het loon weer de basis is van het inkomen.”
“Het minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen gaan omhoog.”
Koppeling als waarborg voor bestaanszekerheid gepensioneerden
NSC benadrukt dat de koppeling van de AOW aan de lonen de koopkracht van gepensioneerden beschermt, in tegenstelling tot aanvullende pensioenen die deze koppeling missen. Hiermee onderstrepen ze het belang van de koppeling als structurele waarborg tegen koopkrachtverlies voor ouderen.
“De AOW heeft haar koopkracht behouden door de koppeling aan de lonen. Maar dat geldt niet voor de aanvullende pensioenen.”
De PVV wil uitkeringen en toeslagen uitsluitend ten goede laten komen aan mensen in Nederland en koppelt het recht op uitkeringen aan specifieke voorwaarden, zoals het spreken van de Nederlandse taal en het niet plegen van fraude. De partij is tegen de export van uitkeringen naar het buitenland en wil uitkeringen stopzetten bij misbruik of crimineel gedrag. Hiermee beoogt de PVV uitkeringsgelden te reserveren voor Nederlandse burgers en misbruik te voorkomen.
Geen export van uitkeringen en toeslagen
De PVV wil dat uitkeringen en toeslagen niet langer naar het buitenland worden overgemaakt. Dit geld moet in Nederland blijven en uitsluitend aan Nederlanders worden besteed. De partij ziet de export van uitkeringen als verspilling van belastinggeld.
“Verder stoppen we met de NPO, met de oneerlijke expatregeling en met de export van uitkeringen en toeslagen. Dat geld blijft in Nederland.”
Geen bijstand voor wie geen Nederlands spreekt
De PVV koppelt het recht op bijstand aan het beheersen van de Nederlandse taal. Hiermee wil de partij integratie afdwingen en voorkomen dat mensen zonder taalkennis aanspraak maken op sociale voorzieningen.
“Geen bijstand voor wie geen Nederlands spreekt”
Uitkering stopzetten bij fraude, misbruik of crimineel gedrag
De PVV wil dat uitkeringen direct worden stopgezet bij fraude, onverklaarbare rijkdom of crimineel gedrag. Dit moet misbruik van het sociale stelsel tegengaan en ervoor zorgen dat uitkeringen alleen terechtkomen bij mensen die er recht op hebben.
De SGP wil dat uitkeringen, zoals de bijstand, gekoppeld blijven aan het wettelijk minimumloon en pleit voor een stapsgewijze verhoging van de bijstand om het bestaansminimum te waarborgen. Tegelijkertijd benadrukt de partij dat alleen mensen die echt niet kunnen rondkomen recht hebben op een uitkering, en dat wie kan werken, geacht wordt dit te doen. De SGP ziet een sterke koppeling tussen uitkeringen en het minimumloon als essentieel voor koopkrachtbehoud, maar stelt ook strenge voorwaarden aan het recht op bijstand.
Bijstand gekoppeld aan wettelijk minimumloon
De SGP vindt dat de bijstandsuitkering moet meestijgen met het wettelijk minimumloon en wil deze stapsgewijs verhogen om te zorgen dat mensen in de bijstand kunnen rondkomen. Dit is bedoeld om het bestaansminimum te beschermen en de koopkracht van uitkeringsgerechtigden te waarborgen.
Strenge voorwaarden voor recht op uitkering
De SGP stelt dat alleen mensen die echt niet kunnen rondkomen recht hebben op een uitkering, en dat het recht op bijstand vervalt voor wie wel kan maar niet wil werken. Gemeenten en het UWV krijgen meer middelen om dit te toetsen.
“Alleen mensen die zelf echt niet kunnen rondkomen hebben recht op een uitkering. Voor wie wel kan maar niet wil werken, vervalt het recht op bijstand. Gemeenten en UWV krijgen middelen om hierop beter te toetsen.”
AOW en pensioenleeftijd sterker koppelen aan levensverwachting
De SGP wil dat de pensioenleeftijd weer sterker wordt gekoppeld aan de levensverwachting, zodat deze kan dalen als de levensverwachting daalt.
“Ook wordt de pensioenleeftijd weer sterker gekoppeld met de levensverwachting.”
50PLUS vindt het essentieel dat uitkeringen, en met name de AOW, gekoppeld blijven aan het wettelijk minimumloon om de koopkracht van ouderen te waarborgen. Hun belangrijkste concrete voorstel is het handhaven van deze koppeling en het expliciet afwijzen van elke loskoppeling, zodat uitkeringen meestijgen met het minimumloon en ouderen niet achterblijven in welvaart. Dit onderstreept hun visie dat bestaanszekerheid voor ouderen een harde garantie moet zijn, geen politieke speelbal.
Handhaving koppeling AOW aan het minimumloon
50PLUS beschouwt de koppeling van de AOW-uitkering aan het wettelijk minimumloon als een fundamentele waarborg voor de koopkracht van ouderen. Door deze koppeling te behouden, willen zij voorkomen dat ouderen in armoede raken als het minimumloon stijgt, en zo hun bestaanszekerheid beschermen. Dit standpunt is expliciet en onderscheidend in het programma.
Steun voor verhoging minimumloon (indirect effect op uitkeringen)
Door verhogingen van het minimumloon te steunen, zorgt 50PLUS er indirect voor dat ook de daaraan gekoppelde uitkeringen, zoals de AOW, meestijgen. Dit versterkt hun inzet voor het behoud van koopkracht onder ouderen en andere uitkeringsgerechtigden.
“Verhogingen van het minimumloon kan op onze steun rekenen.”
BIJ1 wil uitkeringen structureel verhogen en direct koppelen aan het minimumloon, zodat ze automatisch meestijgen met de lonen. Daarnaast pleit de partij voor het afschaffen van verrekeningen en sancties bij parttime werk in de bijstand, zodat mensen niet worden gestraft voor bijverdienen. Hun visie is gericht op een eerlijker, eenvoudiger en menselijker uitkeringssysteem dat bestaanszekerheid centraal stelt.
Uitkeringen direct koppelen aan minimumloon
BIJ1 stelt voor om uitkeringen, waaronder de bijstand en AOW, direct te verhogen en structureel te koppelen aan het minimumloon. Dit moet ervoor zorgen dat uitkeringen automatisch meestijgen met de lonen en zo de bestaanszekerheid verbeteren.
“Het minimumloon verhogen we direct naar € 19 per uur. Met een gelijke verhoging van de AOW (pensioen) en de bijstandsuitkering. We koppelen het minimumloon aan 60% van het mediaan inkomen, zodat het structureel meestijgt met andere lonen.”
Afschaffen verrekening en sancties bij parttime werk in bijstand
BIJ1 wil dat mensen in de bijstand hun parttime inkomen kunnen behouden zonder dat dit wordt verrekend met hun uitkering. Hiermee wil de partij stimuleren dat mensen weer op eigen benen kunnen staan en niet worden gestraft voor het accepteren van deeltijdwerk.
“Ook stoppen de verrekeningen in de bijstand bij parttime inkomen. Zodat mensen in de bijstand in plaats dat ze hiervoor gestraft worden hun parttime inkomen juist kunnen gebruiken om weer op eigen benen te staan.”
“Tegenprestaties en sancties voor mensen in de bijstand schaffen we af.”
DENK wil dat uitkeringen, waaronder de bijstandsuitkering, gekoppeld blijven aan het minimumloon en meestijgen met de prijzen om de koopkracht te waarborgen. Het bestaansminimum moet beter aansluiten bij de werkelijke behoeften van mensen, en de partij benadrukt het belang van een stevig sociaal stelsel dat armoede tegengaat. De koppeling met het minimumloon is een expliciet uitgangspunt in hun beleid.
Uitkeringen gekoppeld aan minimumloon en prijzen
DENK vindt het essentieel dat uitkeringen voldoende meestijgen met de prijzen en dat de koppeling met het minimumloon behouden blijft. Hiermee wil de partij voorkomen dat mensen met een uitkering achterblijven bij de algemene welvaartsontwikkeling en de koopkracht van kwetsbare groepen beschermen.
“Uitkeringen en bijstandsuitkeringen zullen voldoende stijgen met de prijzen om de koopkracht van mensen op peil te houden. De koppeling met het minimumloon blijft bestaan.”
“Wij staan voor een stevig sociaal stelsel. Werkloosheidsuitkeringen en bijstandsuitkeringen zullen voldoende stijgen met de prijzen om de koopkracht van mensen op peil te houden. De koppeling met het minimumloon blijft bestaan.”
Bestaansminimum afstemmen op werkelijke behoeften
Naast de koppeling aan het minimumloon wil DENK het bestaansminimum beter laten aansluiten op wat mensen daadwerkelijk nodig hebben om rond te komen. Dit betekent dat de hoogte van uitkeringen en toeslagen wordt afgestemd op de reële kosten van levensonderhoud.
“Het bestaansminimum wordt beter afgestemd op wat mensen werkelijk nodig hebben om rond te komen en de bijstandsuitkering in combinatie met toeslagen gaat hier aan voldoen.”
GroenLinks-PvdA wil de koppeling van alle uitkeringen aan het minimumloon behouden, zodat uitkeringen meestijgen met de lonen en het bestaansminimum wordt gegarandeerd. Ze pleiten voor hogere uitkeringen en een bijstandsvoorziening die voorziet in een menswaardig bestaan. Het doel is inkomenszekerheid en bescherming tegen armoede voor iedereen die op een uitkering is aangewezen.
Koppeling uitkeringen aan minimumloon behouden
GroenLinks-PvdA vindt het essentieel dat uitkeringen meestijgen met het minimumloon om te voorkomen dat mensen met een uitkering achterblijven bij loonstijgingen. Dit waarborgt een fatsoenlijk bestaansminimum en zorgt ervoor dat uitkeringsgerechtigden profiteren van economische groei, net als werkenden.
Hogere uitkeringen en menswaardig bestaansminimum
Naast het behouden van de koppeling, wil GroenLinks-PvdA de uitkeringen verhogen en het sociale vangnet verbeteren. Ze streven naar een bijstandsvoorziening die voorziet in een menswaardig bestaan, zodat niemand in armoede hoeft te leven.
“We zorgen voor een bijstandsvoorziening die voorziet in een menswaardig bestaan, zowel in Europees- als in Caribisch Nederland. Naast hogere uitkeringen worden mensen actief gewezen op andere inkomensondersteuning waar zij recht op hebben, die zoveel mogelijk automatisch wordt uitgekeerd.”
De VVD wil de automatische koppeling van uitkeringen aan het minimumloon loslaten, zodat uitkeringen voortaan alleen meestijgen met de inflatie en niet met de cao-lonen. Hiermee wil de partij het verschil tussen werken en een uitkering vergroten, zodat werken altijd meer loont dan een uitkering ontvangen. Daarnaast stelt de VVD een uitkeringsplafond voor om te voorkomen dat huishoudens met uitkeringen en toeslagen meer te besteden hebben dan werkenden.
Koppeling uitkeringen aan minimumloon loslaten
De VVD vindt dat de huidige koppeling tussen uitkeringen en het minimumloon ertoe leidt dat uitkeringsgerechtigden soms meer vooruitgaan dan werkenden. Door deze koppeling los te laten en uitkeringen alleen met de inflatie te laten meestijgen (behalve AOW en arbeidsongeschiktheidsregelingen), wil de VVD het verschil tussen werken en een uitkering herstellen.
“De huidige koppeling tussen minimumloon en uitkeringen zorgt ervoor dat veel werkenden er nooit méér op vooruit mogen gaan dan uitkeringsgerechtigden. Wij laten deze koppeling los en herstellen het verschil tussen werk en uitkering. Voortaan stijgen de uitkeringen, behalve de AOW en regelingen voor arbeidsongeschikten, mee met de inflatie in plaats van met de lonen.”
Uitkeringsplafond invoeren
Om te voorkomen dat stapeling van uitkeringen en toeslagen leidt tot een hoger besteedbaar inkomen dan werken, wil de VVD een maximum stellen aan de totale steun die een huishouden kan ontvangen.
“We voeren een plafond in op de totale steun die één huishouden kan ontvangen. Dit uitkeringsplafond zorgt ervoor dat werken altijd loont.”
“Het mag niet meer gebeuren dat iemand door een stapeling van uitkeringen en toeslagen meer te besteden heeft dan iemand die hard werkt om rond te komen.”
Volt wil het huidige systeem van uitkeringen en toeslagen vervangen door een maandelijks basisinkomen voor iedereen, waarmee alle bestaande koppelingen en voorwaarden komen te vervallen. Totdat dit basisinkomen is ingevoerd, wil Volt specifieke knelpunten aanpakken, zoals het afschaffen van de kostendelersnorm in de bijstand. Hun visie is gericht op eenvoud, bestaanszekerheid en het wegnemen van financiële onzekerheid door uitkeringen los te koppelen van complexe regels en huishoudsituaties.
Basisinkomen vervangt alle uitkeringen en toeslagen
Volt stelt voor om het gehele systeem van uitkeringen, toeslagen en bijbehorende koppelingen te vervangen door een universeel basisinkomen. Dit basisinkomen is bedoeld om bestaanszekerheid te bieden en het systeem te vereenvoudigen, zodat uitkeringen niet langer afhankelijk zijn van bijvoorbeeld huishoudsamenstelling of inkomen van anderen.
“Er komt een maandelijks basisinkomen dat alle toeslagen vervangt. Dit bestaat uit een vaste basisuitkering per huishouden. Boven op die basis wordt er per volwassene en per kind extra geld uitgekeerd. Ook alleenstaande ouders ontvangen extra geld boven op de basisuitkering.”
“We schaffen alle toeslagen, heffingskortingen, aftrekposten, vrijstellingen en de werkgevers- en werknemerspremies af. Al deze regelingen worden afgedekt door invoering van het nieuwe basisinkomen en door uitbreiding van de inkomstenbelasting met een aantal schijven.”
Kostendelersnorm in de bijstand volledig afschaffen
Totdat het basisinkomen is ingevoerd, wil Volt een concrete koppeling binnen het huidige uitkeringssysteem opheffen: de kostendelersnorm in de bijstand. Hiermee wordt het inkomen van huisgenoten niet langer verrekend met de uitkering, zodat samenwonen niet meer leidt tot korting op de bijstand.
“We schaffen de kostendelersnorm in de participatiewet volledig af, zodat ook boven de 27 jaar inwonen niet meer tot korting op de bijstand leidt.”
De ChristenUnie wil de koppeling van uitkeringen aan het aantal personen in een huishouden (de kostendelersnorm) afschaffen voor mensen die onderdak bieden aan anderen, omdat zij deze regel als onrechtvaardig en belemmerend voor solidariteit zien. Hun belangrijkste voorstel is het schrappen van de kostendelersnorm in de Participatiewet voor mensen die tijdelijk of structureel hun huis delen met iemand in nood.
Afschaffen kostendelersnorm bij opvang van anderen
De ChristenUnie vindt het onrechtvaardig dat mensen financieel worden gestraft als zij hun huis delen met iemand in nood, doordat hun uitkering wordt verlaagd via de kostendelersnorm. Door deze koppeling van uitkeringen aan het aantal bewoners af te schaffen, willen zij solidariteit bevorderen en de bereidheid om voor elkaar te zorgen versterken, wat ook helpt in de strijd tegen woningnood.
“Mensen zijn bereid om voor elkaar te zorgen. Familieleden, vrienden of kennissen openen hun deur voor iemand in woonnood. Maar wie dat doet, wordt nu financieel gestraft via de kostendelersnorm: hoe meer mensen in één huis wonen, hoe lager de uitkering per persoon. Dat is niet rechtvaardig. Daarom schaffen we de kostendelersnorm in de Participatiewet af voor mensen die onderdak bieden aan iemand in nood of bereid zijn om hun woning te delen met iemand anders.”
“We schaffen de kostendelersnorm in de Participatiewet af voor mensen die tijdelijk of structureel onderdak bieden aan iemand in nood of bereid zijn om hun woning te delen met iemand anders.”
De Partij voor de Dieren wil de koppeling van uitkeringen aan het minimumloon behouden en versterken, zodat uitkeringen meestijgen met de lonen. Daarnaast wil de partij de kostendelersnorm en partnertoets afschaffen, zodat uitkeringen niet langer worden verlaagd op basis van samenwonen of huishoudsamenstelling. Hun visie is gericht op bestaanszekerheid en het wegnemen van wantrouwen en ongelijkheid in het uitkeringsstelsel.
Uitkeringen meestijgen met het minimumloon
PvdD pleit ervoor dat uitkeringen zoals AOW, WIA, Wajong en bijstand automatisch meestijgen met de mediane lonen, met een duidelijke ondergrens. Dit waarborgt dat uitkeringsgerechtigden profiteren van loonstijgingen en niet achterblijven bij de economische ontwikkeling.
“Het minimumloon stijgt naar 16 euro per uur en wordt gekoppeld aan de mediane lonen, met als ondergrens 60% van het mediane inkomen. Uitkeringen zoals de AOW, WIA, Wajong en bijstand stijgen mee.”
Afschaffen kostendelersnorm en partnertoets
De partij wil de uitkeringen loskoppelen van de huishoudsamenstelling door de kostendelersnorm en partnertoets te schrappen. Dit voorkomt dat mensen worden gekort op hun uitkering als zij samenwonen of een huishouden delen, en bevordert eerlijkheid en bestaanszekerheid.
“Mensen in hetzelfde huishouden hebben recht op dezelfde bijstandsuitkering als anderen, dus we schrappen de kostendelersnorm en partnertoets.”
FVD wil de toegang tot uitkeringen en toeslagen voor immigranten fors beperken door deze pas na tien jaar arbeid in Nederland toe te staan. Dit moet voorkomen dat Nederland aantrekkelijk is voor migranten die vooral van sociale voorzieningen willen profiteren. Voor andere groepen of algemene koppelingen van uitkeringen aan bijvoorbeeld het minimumloon of inflatie zijn geen concrete voorstellen gevonden.
Toegang tot uitkeringen voor immigranten beperken
FVD stelt voor dat immigranten pas na tien jaar arbeid in Nederland aanspraak mogen maken op toeslagen en uitkeringen. Hiermee wil de partij het zogenaamde "profiteren" van het Nederlandse sociale stelsel door nieuwkomers tegengaan en de aantrekkelijkheid van Nederland als bestemming voor economische migranten verminderen.
“We laten immigranten pas aanspraak maken op toeslagen en uitkeringen na tien jaar arbeid in Nederland, zodat Nederland niet meer aantrekkelijk is voor gelukszoekers.”