Verkiezingsprogramma's 2025 overkolencentrales
FVD wil gesloten kolencentrales heropenen en ziet kolen als een betrouwbare, goedkope energiebron die essentieel is voor de Nederlandse energievoorziening. Zij verwerpen het sluiten van kolencentrales als gevolg van klimaatbeleid en willen juist inzetten op fossiele energiebronnen, waaronder kolen, om de energierekening te verlagen en de leveringszekerheid te waarborgen. Het schrappen van klimaatregels en het beëindigen van de energietransitie zijn daarbij centrale pijlers.
Gesloten kolencentrales heropenen
FVD pleit voor het heropenen van moderne kolencentrales die door eerdere kabinetten zijn gesloten. Zij zien deze centrales als schoon, hypermodern en noodzakelijk voor goedkope, stabiele stroom. Het sluiten van kolencentrales wordt gezien als een oorzaak van hogere energieprijzen en een instabiel stroomnet.
“We heropenen onze hypermoderne, schone kolencentrales die door vorige kabinetten zijn gesloten, zodat er onmiddellijk goedkope en stabiele stroom beschikbaar komt.”
“Belastingen zijn verhoogd, kolencentrales gesloten en burgers worden gedwongen dure en inefficiënte alternatieven te gebruiken.”
“We schrappen alle klimaatregels, beëindigen het aardgasverbod en heropenen moderne kolen- en gascentrales.”
Kolencentrales als fundament voor betaalbare energie
FVD beschouwt kolencentrales, samen met olie en gas, als de basis van de moderne welvaart en als essentieel voor een betaalbare en betrouwbare energievoorziening. Zij verwerpen het idee dat fossiele brandstoffen uitgefaseerd moeten worden en zien het sluiten van kolencentrales als schadelijk voor de economie en het dagelijks leven.
“De kwaliteit van leven en de levensverwachting zijn de afgelopen 150 jaar spectaculair gestegen dankzij betrouwbare en goedkope energie uit kolen, olie en gas.”
“Forum voor Democratie verwerpt de mythe van een klimaatcrisis en ziet geen enkele reden om afstand te nemen van deze natuurlijke energiebronnen.”
“Door gaswinning in Groningen te hervatten met eerlijke compensatie voor omwonenden en gelijktijdig te investeren in kolencentrales en moderne kernenergie, zoals thorium, zorgen we voor stabiele, goedkope stroom voor de komende generaties.”
BIJ1 wil per direct stoppen met nieuwe projecten voor kolen, olie en gas, en bestaande fossiele infrastructuur – waaronder kolencentrales – zo snel mogelijk afbouwen. Ze pleiten voor onteigening en sluiting van vervuilende bedrijven, waarbij de infrastructuur publiek wordt ingezet en werknemers ruimhartig worden gecompenseerd. Hun visie is radicaal: fossiele energie, inclusief kolencentrales, wordt beëindigd en vervangen door schone, collectief beheerde energiebronnen.
Per direct stoppen met nieuwe kolenprojecten
BIJ1 wil dat er geen nieuwe projecten voor kolen (en andere fossiele brandstoffen) meer komen. Dit is een harde eis die gericht is op het versneld beëindigen van fossiele energie, waaronder kolencentrales, om de klimaatcrisis te bestrijden.
“Er komen geen nieuwe projecten voor olie, kolen en gas.”
Bestaande kolencentrales en fossiele infrastructuur sluiten en onteigenen
BIJ1 streeft naar het zo snel mogelijk sluiten en onteigenen van bestaande vervuilende en fossiele bedrijven, waaronder kolencentrales. Hun infrastructuur wordt ingezet voor publieke doelen, en werknemers krijgen recht op compensatie of vroegpensioen.
“Vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend. Hun kapitaal, machines en infrastructuur worden ingezet voor publieke doelen.”
“Waar sluiting of verkleining onvermijdelijk is, zullen werknemers worden gecompenseerd met ruimhartige transitie- of vroegpensioenregelingen.”
Energievoorziening volledig publiek en fossielvrij maken
De partij wil de energievoorziening volledig in publieke handen brengen en fossiele brandstoffen, waaronder kolen, volledig uitfaseren. Dit is onderdeel van een bredere visie op democratische controle en klimaatrechtvaardigheid.
“Om de afbouw van fossiele brandstoffen en een rechtvaardige energietransitie vorm te geven worden de Nederlandse energievoorzieningen in publieke handen gebracht.”
“Alle infrastructuur voor energie maken we klimaatpositief en circulair. En komt in handen van de mensen, niet van bedrijven en hun aandeelhouders.”
D66 spreekt zich in het verkiezingsprogramma niet expliciet uit over het sluiten of openhouden van kolencentrales. Het programma richt zich op het versneld afbouwen van fossiele energie, het investeren in duurzame alternatieven zoals wind, zon en groene waterstof, en het stellen van einddata voor fossiele technieken in het algemeen. Concrete, directe beleidsvoorstellen over kolencentrales ontbreken.
Versneld afbouwen van fossiele energie
D66 wil de overstap naar duurzame energie versnellen en stelt per sector een duidelijke einddatum voor fossiele technieken, maar noemt kolencentrales niet expliciet. De partij richt zich op het stimuleren van groene alternatieven en het afbouwen van fossiele subsidies, waarmee ook het gebruik van kolencentrales indirect wordt geraakt.
Investeren in duurzame alternatieven voor elektriciteitsopwekking
D66 kiest voor een energiesysteem gebaseerd op wind op zee, zon, groene waterstof en sluit geen technologie uit voor een stabiel, CO2-vrij systeem. Kolencentrales worden niet genoemd als onderdeel van de toekomstige energievoorziening.
“We investeren uitgebreid in windmolens op zee en in zonnepanelen op daken, bedrijventerreinen en restgronden zoals bermen. Wind op zee wordt de basis van onze schone energie.”
“Groene energie is onze eerste keuze, maar dit kent ook grenzen. We sluiten daarom geen technologie uit. Voor een stabiel energiesysteem zonder CO2-uitstoot blijven we openstaan voor kernenergie.”
De SGP wil de inzet van fossiele brandstoffen, waaronder kolen, afbouwen via het Europese emissiehandelssysteem voor CO2 en streeft naar een brede, betrouwbare energiemix zonder expliciete oproep tot directe sluiting van kolencentrales. De partij legt de nadruk op het verminderen van import van kolen en andere fossiele brandstoffen, en zet in op alternatieven als kernenergie, geothermie en duurzame energie. Concrete voorstellen voor het sluiten van kolencentrales ontbreken; de focus ligt op het stimuleren van alternatieven en het verminderen van afhankelijkheid van kolen.
Afbouw inzet kolencentrales via CO2-beprijzing
De SGP ziet het Europese emissiehandelssysteem voor CO2 als het belangrijkste instrument om het gebruik van fossiele brandstoffen, waaronder kolen, terug te dringen. Er wordt niet gepleit voor een directe sluiting van kolencentrales, maar voor een geleidelijke afbouw via marktmechanismen en stimulering van alternatieven. Het verminderen van afhankelijkheid van kolen wordt vooral ingegeven door zorgen over leveringszekerheid, betaalbaarheid en geopolitieke risico’s.
“Het Europese emissiehandelssysteem voor CO2 is het leidende instrument voor afbouw van de inzet van fossiele brandstoffen.”
“Innovatie is hiervoor cruciaal. Dit helpt ook om minder afhankelijk te worden van dure import van olie, kolen en vloeibaar gas (lng) uit regio’s waar je geopolitiek gezien niet afhankelijk van wilt zijn.”
Inzet op alternatieven voor kolen in de energiemix
De SGP wil de energiemix verbreden met voorspelbare, duurzame alternatieven zoals kernenergie, geothermie en getijdenenergie, om zo de betrouwbaarheid van de energievoorziening te waarborgen en de import van kolen te verminderen. Kolencentrales worden niet expliciet genoemd als te sluiten, maar hun rol wordt impliciet gemarginaliseerd door de nadruk op alternatieven.
“We kiezen daarbij wel voor een brede en evenwichtige energiemix met het oog op betrouwbaarheid en leveringszekerheid. De SGP wil daarom meer inzet op ontwikkeling en opschaling van alternatieve energiebronnen met een meer voorspelbare productie, als aquathermie, geothermie, kernenergie, getijdenenergie en ‘superkritische’ vergassing van biomassareststromen.”
“De productie van duurzame energie blijft gestimuleerd worden.”
Volt wil kolencentrales zo snel mogelijk sluiten en volledig stoppen met het gebruik van steenkool in 2035. Ze zetten in op vervanging van kolen- en gascentrales door onder andere kernenergie (SMRs) en eisen een concreet transitieplan van de industrie die nog steenkool gebruikt.
Snelle sluiting van kolencentrales en volledige afbouw steenkool
Volt streeft naar een snelle sluiting van kolencentrales door deze te vervangen met betrouwbare alternatieven, zoals kleine kerncentrales (SMRs), en wil uiterlijk in 2035 volledig stoppen met het gebruik van steenkool. Ze eisen hiervoor een transitieplan van de industrie en geven aan dat bestaande locaties van kolencentrales waar mogelijk benut moeten worden voor nieuwe CO₂-neutrale energieopwekking.
“Volt zorgt voor voldoende betrouwbare vervanging van kolen- en gascentrales zodat we deze snel kunnen sluiten. Waar nu kolen- en gascentrales staan, dienen die waar mogelijk te worden vervangen door SMRs van vergelijkbare capaciteit.”
“Het gebruik van steenkool wordt snel afgebouwd en uiteindelijk helemaal gestopt. Dit doen we door een transitieplan te eisen van alle industrie die gebruikmaakt van steenkool zodat we volledig van steenkool af zijn in 2035. Dit transitieplan moet in 2030 klaarliggen.”
Geen nieuwe kolenmijnen of vergunningen
Volt wil voorkomen dat het gebruik van steenkool weer toeneemt door het verbieden van nieuwe kolenmijnen en het niet meer afgeven van nieuwe vergunningen voor kolenwinning.
“Er worden geen nieuwe vergunningen meer afgegeven voor olie- en gasboringen en het openen van nieuwe kolenmijnen.”
Afschaffen belastingvoordelen voor kolengebruikers
Volt wil financiële prikkels voor het gebruik van kolen wegnemen door belastingvoordelen voor grootverbruikers van kolen af te schaffen.
“We schaffen de vrijstellingen en verlagingen van belasting voor grootproducenten van afvalstoffen en grootverbruikers van kolen, aardgas, leidingwater en grondwater af.”
BBB wil het openhouden van kolencentrales na 2030 zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien, en is tegen een overhaaste sluiting zonder betrouwbare alternatieven. De partij verzet zich tegen nationale koppen bovenop Europese regelgeving en benadrukt een realistisch, betaalbaar energiebeleid waarbij leveringszekerheid voorop staat.
Kolencentrales openhouden zolang Europa minder efficiënt is
BBB vindt dat Nederland haar kolencentrales niet moet sluiten zolang andere Europese landen centrales hebben die minder efficiënt zijn. Dit standpunt is ingegeven door zorgen over leveringszekerheid, betaalbaarheid en het voorkomen van 'carbon leakage' naar landen met een minder ambitieus klimaatbeleid.
“Kolencentrales openhouden. De sluiting van kolencentrales per 2030 wordt ingetrokken zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien.”
“Wij willen geen nationale kop bovenop Europese regelgeving, zoals aanvullende CO₂ heffingen of overhaaste sluiting van kolencentrales.”
Geen onrealistische uitfasering fossiel zonder alternatieven
BBB is tegen het uitfaseren van fossiele energie, waaronder kolencentrales, zolang er geen echt betrouwbare en betaalbare alternatieven zijn. De partij wil voorkomen dat Nederland zichzelf op achterstand zet ten opzichte van andere landen en benadrukt het belang van een realistisch klimaatbeleid.
“Geen onrealistische uitfasering fossiel. We stoppen pas met fossiele energie als er echt betrouwbare en betaalbare alternatieven zijn.”
JA21 wil kolencentrales openhouden zolang kernenergie en andere alternatieven nog geen volwaardig alternatief bieden, om zo de leveringszekerheid en betaalbaarheid van energie te waarborgen. Ze zijn expliciet tegen het sluiten van kolencentrales en zien deze als essentieel onderdeel van een betrouwbare fossiele infrastructuur tijdens de energietransitie. De partij kiest voor een pragmatische benadering waarbij kolen- en gascentrales beschikbaar blijven totdat kernenergie de rol kan overnemen.
Kolencentrales niet sluiten zolang alternatief ontbreekt
JA21 vindt dat kolencentrales open moeten blijven zolang duurzame alternatieven, met name kernenergie, nog niet volledig beschikbaar zijn. Dit is volgens de partij noodzakelijk om de leveringszekerheid, betaalbaarheid en betrouwbaarheid van het Nederlandse energiesysteem te garanderen. Het voortijdig sluiten van kolencentrales wordt gezien als een risico voor de energievoorziening en de economie.
Kolencentrales als back-up bij leveringszekerheid
JA21 wil dat kolencentrales (en gascentrales) beschikbaar blijven als back-up om pieken en tekorten op te vangen wanneer wind- en zonne-energie onvoldoende leveren. Dit capaciteitsmechanisme is bedoeld om de continuïteit van de energievoorziening te waarborgen tijdens de overgang naar meer kernenergie.
“Leveringszekerheid garanderen door in te zetten op een capaciteitsmechanisme, waardoor gas- en kolencentrales klaar kunnen staan om bij te springen als zonne- en windenergie onvoldoende stroom opleveren.”
Het CDA wil kolencentrales uitfaseren en hun locaties inzetten voor schone energie. Ze pleiten voor het benutten van deze locaties voor alternatieve, duurzame energieopwekking en het stoppen met het verbranden van kolen uiterlijk in 2030.
Kolencentrales sluiten en locaties herbestemmen voor schone energie
Het CDA streeft naar het beëindigen van kolenverbranding in elektriciteitscentrales en wil de bestaande locaties van kolencentrales inzetten voor de opwekking van schone energie. Dit sluit aan bij hun bredere visie op verduurzaming van de energievoorziening en het behalen van klimaatdoelen.
“We stimuleren de ombouw van bestaande gascentrales en benutten locaties van kolencentrales voor andere vormen van schone energie.”
“We beginnen zo snel mogelijk met het bouwen van de infrastructuur die nodig is om negatieve emissies (het onttrekken van CO₂ aan de atmosfeer) te realiseren en benutten daarvoor de locatie van minimaal één elektriciteitscentrale die in 2030 geen kolen meer verbrandt.”
De ChristenUnie wil alle kolencentrales in Nederland uitfaseren als onderdeel van de energietransitie naar een duurzame energievoorziening. Zij stellen voor om kolen- en gascentrales te vervangen door een mix van wind- en zonne-energie, aangevuld met nieuwe kerncentrales en CO2-vrije alternatieven. Het uitfaseren van kolencentrales is een expliciet en concreet onderdeel van hun klimaatbeleid.
Kolencentrales volledig uitfaseren
De ChristenUnie kiest ervoor om kolencentrales uit te faseren om de CO2-uitstoot drastisch te verminderen en de energiemix te verduurzamen. Dit is een structurele maatregel die samenhangt met het streven naar een schone energievoorziening en het behalen van klimaatdoelen. De partij ziet kernenergie, wind en zon als de vervangende bronnen.
“We faseren de gas- en kolencentrales uit, en vullen het energiesysteem aan met twee nieuwe grote kerncentrales.”
“Het fundament van onze toekomstige energievoorziening bestaat uit een mix van wind en zonne-energie. We faseren de gas- en kolencentrales uit, en vullen het energiesysteem aan met twee nieuwe grote kerncentrales.”
DENK wil dat kolencentrales zo snel mogelijk verdwijnen en zet in op een versnelde energietransitie naar schonere bronnen zoals zonne- en windenergie. Kernenergie wordt niet uitgesloten, mits veilige opslag van kernafval gegarandeerd is. Het doel is om klimaatdoelen te halen zonder burgers onnodig te belasten.
Kolencentrales zo snel mogelijk sluiten
DENK pleit voor het zo snel mogelijk sluiten van kolencentrales als onderdeel van hun inzet op schone energie en het behalen van klimaatdoelen. Dit wordt gezien als een noodzakelijke stap richting verduurzaming en het verminderen van CO2-uitstoot, waarbij de focus ligt op investeringen in alternatieven zoals zonne- en windenergie.
“Kolencentrales verdwijnen zo snel mogelijk.”
Kernenergie niet uitgesloten als alternatief
Hoewel kolencentrales moeten verdwijnen, sluit DENK kernenergie niet uit als schoner alternatief, mits aan strenge voorwaarden voor kernafvalopslag wordt voldaan. Dit standpunt laat ruimte voor kernenergie als onderdeel van de energiemix, zolang veiligheid en duurzaamheid gewaarborgd zijn.
“Kernenergie sluiten wij niet uit, omdat het schoner is dan andere energiebronnen. Veilige opslag van kernafval is een harde randvoorwaarde voor elke kernenergie optie.”
De PVV wil de bestaande kolencentrales openhouden en ziet deze als essentieel voor leveringszekerheid en betaalbare energie. Zij verwerpen het sluiten van kolencentrales in het kader van klimaatbeleid en zetten in op het stoppen van de energietransitie, waarbij kolen- en gascentrales behouden blijven naast de bouw van nieuwe kerncentrales. De partij positioneert zich expliciet tegen het sluiten van kolencentrales en tegen verdere verduurzaming van de energievoorziening.
Kolencentrales openhouden voor leveringszekerheid
De PVV beschouwt kolencentrales als noodzakelijk voor een stabiele en betaalbare energievoorziening. Zij verwerpen het sluiten van deze centrales vanwege klimaatdoelen en willen juist inzetten op het behoud ervan, in combinatie met gascentrales en uitbreiding van kernenergie. Dit standpunt is onderdeel van hun bredere verzet tegen de energietransitie en het klimaatbeleid.
De SP wil dat Nederland volledig stopt met het gebruik van kolencentrales en andere fossiele energiebronnen. Zij pleiten voor een rechtvaardige transitie voor werknemers in deze sector, onder andere via een werknemersfonds naar het voorbeeld van het kolenfonds, en zetten vol in op schone alternatieven zoals zon, wind en groene waterstof.
Stoppen met kolencentrales en fossiele energie
De SP is voor het volledig afbouwen van kolencentrales en andere fossiele energiebronnen, omdat deze bijdragen aan klimaatverandering en luchtvervuiling. Ze willen geen gemeenschapsgeld besteden aan uitstelmaatregelen zoals CO₂-opslag, maar investeren in echte duurzame alternatieven. De partij ziet het sluiten van kolencentrales als een noodzakelijke stap richting een klimaatneutrale samenleving.
“Wij kiezen ervoor om gemeenschapsgeld niet langer te verspillen aan uitstelgedrag, maar te investeren in de echte, duurzame transitie.”
Rechtvaardige transitie voor werknemers (kolenfonds-model)
De SP erkent dat het sluiten van kolencentrales gevolgen heeft voor werknemers en pleit daarom voor een sociaal vangnet. Ze willen een werknemersfonds naar het model van het kolenfonds, dat zorgt voor omscholing en financiële overbrugging voor mensen die hun baan verliezen door de energietransitie.
“Voor bedrijven die moeten sluiten richten we een werknemersfonds op dat zorgt voor omscholing en financiële overbrugging, zodat niemand aan de kant komt te staan. Dit doen we volgens het model van het kolenfonds.”
De VVD noemt kolencentrales niet expliciet in haar verkiezingsprogramma, maar verwijst indirect naar elektriciteitscentrales in het kader van negatieve emissies en CO2-afvang. De partij zet vooral in op kernenergie en CO2-reductie bij elektriciteitsproductie, zonder concrete uitspraken te doen over het sluiten, openhouden of ombouwen van kolencentrales. De focus ligt op technologische oplossingen zoals negatieve emissies en CO2-opslag, niet op het expliciet uitfaseren van kolencentrales.
Inzetten op negatieve emissies bij elektriciteitscentrales
De VVD wil negatieve emissies realiseren bij elektriciteitscentrales, wat impliceert dat bestaande centrales (waaronder mogelijk kolencentrales) moeten investeren in technologieën voor CO2-afvang en -opslag. Dit wordt gepresenteerd als een pragmatische manier om de uitstoot te verminderen zonder direct te kiezen voor sluiting.
“Tot slot zetten we in op het realiseren van negatieve emissies bij elektriciteitscentrales.”
Focus op CO2-afvang, -verwijdering en -hergebruik
De partij ziet CO2-afvang en -opslag als cruciale technologieën voor de verduurzaming van de industrie en elektriciteitssector. Dit kan ook betrekking hebben op kolencentrales, maar wordt niet expliciet zo benoemd.
“We investeren in tijdige realisatie van CO2-opslag en zetten in op CO2-afvang, -verwijdering en -hergebruik: Voor de transitie naar een weerbare en schone industrie is opvang en hergebruik van CO2 cruciaal.”
BVNL wil kolencentrales openhouden zolang er nog geen stabiele en betaalbare alternatieven zijn voor de energievoorziening. Het sluiten van kolencentrales wordt dus uitgesteld totdat andere energiebronnen voldoende zekerheid bieden, waarbij betaalbaarheid en leveringszekerheid centraal staan.
Kolencentrales openhouden tot stabiele alternatieven
BVNL ziet kolencentrales als noodzakelijk voor de energiezekerheid zolang alternatieven als kernenergie, gas of andere vormen van stabiele energieopwekking nog niet volledig beschikbaar zijn. Het voortijdig sluiten van kolencentrales wordt afgewezen om te voorkomen dat de energierekening stijgt of de leveringszekerheid in gevaar komt.
“Kolencentrales openhouden totdat goede stabiele alternatieven voorhanden zijn.”
GroenLinks-PvdA wil een versnelde afbouw van kolencentrales en ondersteunt werknemers die hierdoor hun baan verliezen met omscholing en inkomenszekerheid. De partij ziet het sluiten van kolencentrales als essentieel voor het behalen van klimaatdoelen en het verminderen van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Concrete aandacht is er voor een sociaal rechtvaardige transitie voor werknemers in de kolensector.
Versnelde sluiting van kolencentrales met sociale begeleiding
GroenLinks-PvdA streeft naar een snelle sluiting van kolencentrales om klimaatdoelen te halen en de energietransitie te versnellen. Tegelijkertijd willen ze werknemers die hierdoor hun baan verliezen ondersteunen met omscholing en inkomenszekerheid, naar het voorbeeld van het kolenfonds. Dit voorkomt dat werknemers de dupe worden van klimaatbeleid en zorgt voor voldoende arbeidskrachten in de duurzame sector.
“Werknemers die een fossiele baan verliezen worden met behoud van inkomen begeleid naar een duurzame baan – zo nodig inclusief omscholing – naar het voorbeeld van het kolenfonds. Zo worden werknemers niet de dupe van klimaatbeleid én werven we de hoognodige arbeidskrachten voor de klimaattransitie.”
De Partij voor de Dieren wil alle kolencentrales in Nederland zo snel mogelijk sluiten en is expliciet tegen het ombouwen van deze centrales tot biomassacentrales. Ze zien kolencentrales als een belangrijke bron van vervuiling en willen deze niet langer onderdeel laten zijn van de Nederlandse energievoorziening.
Kolencentrales zo snel mogelijk sluiten
De PvdD beschouwt kolencentrales als zeer vervuilend en wil deze daarom zo snel mogelijk sluiten. Ze wijzen ook het ombouwen tot biomassacentrales af, omdat dit volgens hen geen duurzame oplossing is. Dit standpunt is onderdeel van hun bredere ambitie om fossiele brandstoffen versneld uit te faseren en de industrie als eerste aan te pakken.
“De kolencentrales sluiten zo snel mogelijk en worden niet omgebouwd tot biomassacentrales.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma