Verkiezingsprogramma's 2025 overKlinaat
De Partij voor de Dieren (PvdD) pleit voor een radicaal en versneld klimaatbeleid dat gericht is op het beperken van de opwarming tot maximaal 1,5 graad, met een eerlijke verdeling van het mondiale CO2-budget en een snelle afbouw van de fossiele sector. Ze willen forse investeringen in klimaatwetenschap, een rechtvaardige transitie met extra lasten voor grote vervuilers, en het volledig meenemen van alle sectoren, inclusief luchtvaart, in de klimaatdoelen. Hun visie is dat politieke keuzes, niet natuurwetten, de klimaatcrisis veroorzaken en dat Nederland snel klimaatneutraal moet zijn, met 2030 als uitgangspunt.
Wettelijk vastleggen van strenge klimaatdoelen en CO2-budget
PvdD wil het klimaatdoel wettelijk aanscherpen, 5% van het BBP reserveren voor klimaat- en natuurcrisis, en een nationaal CO2-budget als basis voor beleid. Dit moet Nederland dwingen het Klimaatakkoord van Parijs na te leven en de opwarming tot 1,5 graad te beperken.
“We leggen wettelijk vast dat 5% van het BBP naar het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis gaat.”
“We scherpen het klimaatdoel aan. Nederland komt eindelijk in actie om het Klimaatakkoord van Parijs na te leven en de opwarming van de Aarde te beperken tot 1,5 graden.”
“Een nationaal CO2-budget is de basis van het klimaatbeleid. Met een eerlijke verdeling van het mondiale CO2-budget beperken we de opwarming tot 1,5 graad.”
Snelle en rechtvaardige afbouw van de fossiele sector
De partij wil de fossiele sector systematisch afbouwen via financiële restricties, investeringsbeperkingen, uitfaseringsschema’s en het verhogen van de CO2-heffing. Grote vervuilers en financiële instellingen krijgen een klimaatplicht, en fossiele reclame wordt verboden.
“We bouwen de fossiele sector systematisch af met financiële (krediet)restricties, investeringsbeperkingen en uitfaseringsschema’s.”
“Nederlandse banken en investeringsfondsen worden verplicht hun leningen aan fossiele projecten af te bouwen.”
“De nationale CO2-heffing wordt verhoogd en uitgebreid naar alle broeikasgassen en sectoren om ervoor te zorgen dat CO2-uitstoot voldoende en snel genoeg daalt.”
“Fossiele reclame en reclame voor vlees en zuivel promoten schadelijke producten en industrieën. Na succesvol ingestelde lokale verboden, verbieden we ook landelijk reclames die schadelijk zijn voor het klimaat.”
Alle sectoren, inclusief luchtvaart, volledig meenemen in klimaatdoelen
PvdD wil dat sectoren als luchtvaart niet langer worden uitgezonderd van klimaatdoelen. De luchtvaart moet krimpen, krijgt een wettelijk CO2-plafond en progressieve vliegtaks, en Schiphol halveert.
“De sectoren die nu zijn uitgezonderd van de klimaatdoelen, zoals de luchtvaart, verliezen deze uitzonderingspositie.”
“De luchtvaart krijgt een omvang die past binnen de grenzen van klimaat, leefomgeving en veiligheid. Nederland kiest voor de noodzakelijke krimp van de luchtvaart.”
“De luchtvaartsector wordt volledig meegenomen in de Nederlandse klimaatdoelen. Te starten met de snelle invoer van een wettelijk CO2-plafond voor de luchtvaart.”
“Schiphol halveert. Lelystad Airport en vliegveld Twente gaan niet open voor commerciële vluchten.”
Investeren in klimaatwetenschap en actualiseren van klimaatmodellen
De partij wil extra geld vrijmaken voor klimaatwetenschap en het KNMI, zodat klimaatmodellen vaker geactualiseerd worden en beleid beter kan inspelen op de snelheid van klimaatverandering.
Rechtvaardige transitie: lasten bij grote vervuilers, bescherming lage inkomens
PvdD wil een klimaatbelasting voor de grootste vermogens, progressieve energiebelasting, en het makkelijker maken voor mensen met een laag inkomen om duurzame keuzes te maken.
“We voeren een klimaatbelasting in voor de grootste vermogens, op basis van de Groene Belastinggids. We maken het mensen met een laag inkomen makkelijker om duurzame keuzes te maken.”
“De huidige energiebelasting is onrechtvaardig omdat grootverbruikers relatief veel minder betalen dan burgers en het mkb. We introduceren een progressieve energiebelasting die mensen met lage inkomens ontziet en ervoor zorgt dat grootverbruikers meer gaan betalen.”
Stoppen met schijnoplossingen als CCS en kernenergie
De partij verwerpt technologische schijnoplossingen zoals CCS (carbon capture and storage) en kernenergie, omdat deze volgens hen de klimaatcrisis niet tijdig oplossen en nieuwe problemen veroorzaken.
“Het afvangen en opslaan van broeikasgassen (carbon capture and storage, CCS) stimuleert bedrijven door te gaan met vervuiling. We stoppen met het subsidiëren van CCS.”
“Nederland bouwt geen nieuwe kerncentrales en bestaande centrales worden zo snel mogelijk gesloten. Kerncentrales komen te laat – de bouw duurt jaren terwijl de klimaatcrisis nu actie vergt.”
Klimaatbeleid als internationale verantwoordelijkheid en klimaatrechtvaardigheid
PvdD benadrukt dat Nederland een eerlijke bijdrage moet leveren aan mondiale klimaatfinanciering, met speciale aandacht voor landen die het minst vervuilen maar het hardst worden getroffen.
“De klimaatcrisis treft vooral de landen die het minst vervuilen. Nederland betaalt een eerlijke bijdrage aan de mondiale klimaatfinanciering voor het terugdringen van uitstoot en draagt bij aan klimaatherstelmaatregelen.”
“Nederland betaalt in het kader van klimaatrechtvaardigheid een eerlijk deel aan klimaatfinanciering, boven op het ontwikkelingsbudget.”
BVNL verwerpt het huidige klimaatbeleid en internationale klimaatafspraken, en kiest voor een pragmatische, technologische benadering gericht op betaalbare energie en nationale soevereiniteit. De partij wil stoppen met windmolens, het Klimaatakkoord en de Green Deal, en zet in op kernenergie, gaswinning en innovatie. Klimaatmaatregelen mogen volgens BVNL nooit een obsessie worden en moeten financieel en technisch rendabel zijn.
Stoppen met huidig klimaatbeleid en internationale afspraken
BVNL vindt het huidige klimaatbeleid zinloos, kostbaar en ineffectief, en wil alle internationale klimaatafspraken opzeggen. De partij ziet de Europese Green Deal en het Klimaatakkoord als schadelijk voor Nederland en pleit voor nationale autonomie op klimaatgebied.
“Stoppen met zinloos klimaatbeleid en waar nodig inzetten op adaptatie.”
“De Europese Green Deal en het Klimaatakkoord zeggen we op, waaronder begrepen het CO2 handelssysteem ETS.”
“Het klimaatfonds van € 35 miljard wordt ontmanteld.”
“Nederland doet niet meer mee aan de Green Deal. De Green Deal is een gevaarlijke ideologie die slechts leidt tot voedseltekorten, armoede, afhankelijkheid en werkeloosheid.”
“Het gepolder in achterkamertjes moet stoppen. Daarom houden we op met zaken zoals 'klimaattafels' en het 'landbouwakkoord'.”
“Duurzaamheid mag nooit een obsessie worden. Technisch en financieel rendement is leidend.”
Inzetten op kernenergie en gaswinning, geen windmolens
BVNL wil energievoorziening veiligstellen door kerncentrales te bouwen en gaswinning te stimuleren, en is fel tegen windmolens op land en zee. De partij ziet kernenergie en gas als betrouwbare en betaalbare alternatieven, en wil geen landbouw- of bouwgrond opofferen voor zonneparken.
“Dit kan door kerncentrales te bouwen en het gasveld in Groningen veilig en verantwoord open te houden en nieuwe gasvelden op Nederlands grondgebied te ontwikkelen.”
“Geen nieuwe windmolens op land of op zee.”
“Wij zijn tegen windmolens op land en zee, of het opofferen van bouwgrond of landbouwgrond ten behoeve van zonne-akkers.”
“Kolencentrales openhouden totdat goede stabiele alternatieven voorhanden zijn.”
“We gaan door met ontwikkeling van en productie uit gasvelden in de Noordzee.”
“Zolang we in Nederland nog aardgas kunnen gebruiken, worden gasboringen, zeker gezien de huidige energiecrisis, in de Noordzee aangemoedigd.”
Schrappen van subsidies en klimaatgerelateerde uitgaven
BVNL wil fors bezuinigen op klimaatgerelateerde subsidies en fondsen, en stelt dat duurzaamheid alleen mag als het financieel rendabel is. De partij ziet het verminderen van overheidsuitgaven aan klimaatbeleid als essentieel.
“BVNL stelt zich ten doel om binnen twee regeerperiodes de rijksoverheidsuitgaven met ten minste 35% te verminderen, primair door het schrappen van subsidies, adviesorganen, overheidsreclame, klimaatbeleid, internationale hulp en niet-kerntaken.”
“Subsidies worden zoveel mogelijk gestopt.”
Geen verplichtingen voor burgers en bedrijven, keuzevrijheid centraal
BVNL vindt dat verduurzaming en energiebesparing een keuze van burgers en bedrijven zelf moet zijn, zonder dwang of verplichtingen vanuit de overheid.
“Minder energie verbruiken door woningen goed te isoleren is een keus van de gebruiker zelf.”
“Hybride systemen worden niet verplicht in 2026 en gasgestookte CV-ketels blijven toegestaan. Warmtepompen worden niet verplicht.”
“Automobilisten kiezen hun eigen auto, of dat nu een benzine, schone diesel, elektrische of hybride is. De overheid zal deze keuze niet door middel van belastingen of subsidies beïnvloeden.”
FVD verwerpt het bestaan van een klimaatcrisis en wil al het huidige klimaatbeleid volledig schrappen. De partij pleit voor het beëindigen van de energietransitie, het loslaten van CO₂-reductiedoelen, en het inzetten op goedkope, betrouwbare energie uit fossiele brandstoffen en kernenergie, met adaptatie (zoals dijkenbouw) als enige klimaatmaatregel.
Volledig schrappen van klimaatbeleid en klimaatdoelen
FVD ziet geen noodzaak voor klimaatbeleid en beschouwt de huidige maatregelen als kostbaar, ineffectief en schadelijk voor de economie. De partij wil alle klimaatwetten en internationale akkoorden intrekken, stoppen met de energietransitie, en CO₂-reductiedoelen loslaten. De focus verschuift naar adaptatie in plaats van mitigatie.
“We stoppen volledig met de energietransitie, zodat ons land niet langer wordt opgezadeld met onbetaalbaar en zinloos klimaatbeleid.”
“We zeggen het Klimaatakkoord van Parijs op en trekken de klimaatwet in, zodat we weer ongeremd fossiele brandstoffen kunnen gebruiken en geen windturbines en zonneakkers hoeven aanleggen.”
“We laten CO₂-reductie los als uitgangspunt, zodat beleid weer wordt gericht op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.”
“Forum voor Democratie gelooft niet in het klimaatprobleem en ziet geen reden om gebruik van fossiele brandstoffen uit te faseren. Daarom stoppen we met de kostbare klimaatplannen. We trekken de Klimaatwet in en zeggen het Parijsakkoord op.”
“Forum voor Democratie verwerpt de mythe van een klimaatcrisis en ziet geen enkele reden om afstand te nemen van deze natuurlijke energiebronnen.”
“We schaffen alle klimaatregels, zodat energie weer betaalbaar en betrouwbaar wordt.”
Inzetten op adaptatie in plaats van CO₂-reductie
In plaats van mitigatie wil FVD zich richten op adaptatie aan klimaatverandering, zoals dijkenbouw en kustbescherming, waar Nederland volgens de partij historisch sterk in is.
“In plaats daarvan richten wij ons op adaptatie – zoals dijkenbouw, kustbescherming en innovatieve landbouw – waar Nederland juist historisch sterk in is.”
“We investeren in dijken, kustbescherming, rivierbeheer, irrigatie en gewasontwikkeling, zodat Nederland beter beschermd is tegen weersextremen.”
Stoppen met subsidies en verplichtingen voor duurzame energie
FVD wil alle subsidies voor wind- en zonne-energie schrappen, bestaande windparken ontmantelen, en geen nieuwe zonneparken toestaan. Ook worden verplichtingen rond warmtepompen en het aardgasverbod opgeheven.
“We plaatsen geen nieuwe windmolens op zee en ontmantelen bestaande windparken, zodat de natuur en de visserij niet verder worden geschaad.”
“We verbieden de aanleg van zonneparken op grond of water, zodat ruimte behouden blijft voor landbouw en natuur. Elke vorm van subsidie op de aanleg van zonnepanelen op daken wordt ingetrokken.”
“We laten gasgestookte cv-ketels toe en maken de warmtepomp niet verplicht, zodat mensen zelf kunnen kiezen hoe ze hun huis verwarmen.”
“We heffen het aardgasverbod voor nieuwbouw op, zodat huishoudens betaalbaar en betrouwbaar kunnen verwarmen.”
Fossiele brandstoffen en kernenergie als basis voor energievoorziening
FVD wil de winning van gas en olie uitbreiden, kolencentrales heropenen, en fors investeren in kernenergie (waaronder thorium), om zo goedkope en betrouwbare energie te garanderen.
“We starten de gaswinning in Groningen opnieuw op met ruimhartige compensatie voor omwonenden, zodat we weer goedkoop, hoogwaardig en ruim voorradig aardgas hebben voor huishoudens en bedrijven.”
“We heropenen onze hypermoderne, schone kolencentrales die door vorige kabinetten zijn gesloten, zodat er onmiddellijk goedkope en stabiele stroom beschikbaar komt.”
“We bouwen snel tien nieuwe kerncentrales en investeren in thoriumonderzoek, zodat Nederland volledig energieautonoom wordt en ook in de toekomst kan beschikken over betrouwbare en toekomstgerichte energievoorziening.”
“We breiden de gaswinning in de Noordzee uit en beginnen met gaswinning op de Waddenzee.”
“We zoeken actief naar nieuwe gas- en olievelden op land en zee, zodat we onze energiezekerheid op lange termijn veiligstellen.”
Het CDA kiest voor een ambitieus Europees klimaatbeleid gericht op het behalen van klimaatneutraliteit in 2050, met behoud van economische concurrentiekracht en aandacht voor uitvoerbaarheid. De partij wil investeren in groene industrie, energietransitie (inclusief kernenergie), en klimaatadaptatie, met speciale aandacht voor betaalbaarheid en sociale rechtvaardigheid. Concrete voorstellen zijn onder meer het aanpassen van de Klimaatwet, investeren in infrastructuur, stimuleren van energiebesparing, en het ondersteunen van kwetsbare groepen bij verduurzaming.
Ambitieus Europees klimaatbeleid en aanpassing Klimaatwet
Het CDA wil dat Nederland zich stevig inzet voor het Europese klimaatdoel van klimaatneutraliteit in 2050, met een focus op uitvoerbaarheid en een gelijk speelveld voor bedrijven. De partij pleit voor aanpassing van de Klimaatwet aan Europese ambities en een gezamenlijke investeringsagenda voor groene technologie.
“Wij blijven ons in Europees verband stevig inzetten voor het streven naar een verlaging van de uitstoot van broeikasgassen en klimaatneutraliteit in 2050. Met oog voor uitvoerbaarheid van wetgeving en concurrentievermogen.”
“We kiezen voor Europees ambitieus klimaatbeleid en groene industriepolitiek en passen onze Klimaatwet daarop aan.”
“Er komt een gezamenlijke strategische investeringsagenda, waarin heel gericht en in samenhang met bedrijven en kennisclusters aan missies en sleuteltechnologieën voor klimaatverandering en transitie wordt gewerkt.”
Energietransitie met brede energiemix en sociale aandacht
Het CDA wil de energietransitie mogelijk en betaalbaar maken door te investeren in een mix van energiebronnen, waaronder kernenergie, en door energiebesparing te stimuleren. Er is expliciet aandacht voor de impact op lagere inkomens en het ondersteunen van huishoudens bij verduurzaming.
“Bij het maken van energiebeleid moet de impact van maatregelen op lagere inkomens altijd worden meegenomen.”
“We investeren in een goede mix van kernenergie, windenergie, zonne-energie, waterstof, groen gas, duurzame biomassa, aardwarmte en schone brandstoffen.”
“We stimuleren energiebesparing via onder andere het Nationaal Isolatieprogramma, het Warmtefonds en de ISDE.”
“Om te zorgen dat ook minder draagkrachtigen in ons land in een goed geïsoleerd huis kunnen wonen, gaan we door met de verduurzamingsafspraken, zoals gemaakt in de nationale prestatieafspraken met woningcorporaties.”
Klimaatadaptatie en waterveiligheid
Het CDA erkent de gevolgen van klimaatverandering en wil investeren in klimaatadaptatie, waaronder hoogwaterveiligheid, hittestressbestrijding en het vergroten van de veerkracht van het watersysteem.
“Hoogwaterveiligheid blijft een prioriteit. De aanpak die daarvoor is vastgesteld, wordt onverkort uitgevoerd.”
“Er komt een landelijke campagne tegen hittestress.”
“We vergroten samen de veerkracht van ons watersysteem tegen droogte, wateroverlast en vervuiling.”
“Om de gevolgen van zeespiegelstijging het hoofd te bieden bezien we of we de Zandmotor met zeewaartse kustontwikkeling kunnen uitbreiden.”
Versnellen en ondersteunen van groene infrastructuur en innovatie
Het CDA wil knelpunten in de uitvoering van de energietransitie oplossen door te investeren in infrastructuur, het versnellen van procedures, en het ondersteunen van innovatieve projecten en energiecoöperaties.
“Op dit moment loopt de uitvoering vast door een overbelast elektriciteitsnet, gebrek aan betaalbare en groene infrastructuur, door lange procedures en een tekort aan arbeidskrachten.”
“Met een Wet vitale infrastructuur zorgen we ervoor dat (energie)infrastructuurprojecten van nationaal belang versneld gerealiseerd kunnen worden door andere regelingen tijdelijk en selectief buiten werking te stellen.”
“We ondersteunen energiecoöperaties en bewonersinitiatieven met landelijke regelingen en gerichte begeleiding, vooral bij energiebesparing.”
GroenLinks-PvdA zet stevig in op ambitieus en rechtvaardig klimaatbeleid, waarbij de grootste vervuilers de rekening betalen en de transitie sociaal eerlijk verloopt. De partij wil Nederland versneld klimaatneutraal maken door forse investeringen in schone energie, woningisolatie, groene industrie en openbaar vervoer, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen en klimaatrechtvaardigheid. Hun visie is dat klimaatactie niet alleen noodzakelijk is voor het milieu, maar ook kansen biedt voor brede welvaart, gezondheid en sociale vooruitgang.
Grote vervuilers betalen, rechtvaardige verdeling kosten
GroenLinks-PvdA vindt dat de kosten van de klimaattransitie niet bij gewone mensen moeten liggen, maar bij de grootste vervuilers. Klimaatbeleid moet eerlijk zijn en bijdragen aan sociale rechtvaardigheid, waarbij de baten van klimaatactie breed worden gedeeld.
“De rekening hoort bij de grote vervuilers te liggen, niet bij mensen die het minste bijdragen aan klimaatverandering.”
“We laten grote vervuilers een eerlijke bijdrage leveren aan de kosten van de duurzaamheidstransitie. Dat doen wij door het principe van ‘de vervuiler betaalt’ centraal te stellen in al ons klimaatbeleid.”
“Klimaatbeleid werkt alleen als het eerlijk is. Nu profiteren vooral mensen met geld die gebruik kunnen maken van subsidies voor een auto of warmtepomp. Maar voor veel mensen zijn die opties onbereikbaar. We helpen hen af te dwingen dat vervuilers, verhuurders en werkgevers hun verantwoordelijkheid nemen.”
Versneld naar een klimaatneutraal Nederland (2040)
De partij streeft naar een versneld klimaatneutraal Nederland, met concrete doelen voor CO₂-reductie en een volledig schone energievoorziening. Dit moet Nederland tot koploper maken in de duurzame economie.
“We zetten daarom alle zeilen bij om te zorgen dat Nederland in 2040 klimaatneutraal is. Om dat te bereiken streven we naar 65% CO₂-reductie in 2030. In 2035 zijn al onze elektriciteitsbronnen klimaatneutraal, en in 2040 ook onze energiebronnen én industrie.”
“We maken van Nederland een koploper in duurzame economie. We investeren in schone energie, groene industrie, de isolatie van woningen, natuurinclusieve landbouw, groene wijken en goed openbaar vervoer.”
Investeren in woningisolatie en leefbare wijken
Het isoleren van woningen en het verduurzamen van oude wijken zijn speerpunten, zowel om het klimaat te beschermen als om de energierekening en gezondheidsproblemen te verminderen, vooral bij kwetsbare groepen.
“Oude wijken en dorpen met veel sociale huur zijn vaak slecht voorbereid op klimaatverandering. Slechte isolatie leidt tot een hoge energierekening en longaandoeningen door schimmel, hitte tot risico’s voor ouderen en andere kwetsbare groepen.”
“Een goed geïsoleerde woning is goed voor het klimaat”
“We helpen mensen met het isoleren van hun woning en het plaatsen van zonnepanelen zodat de energierekening daalt.”
Klimaatrechtvaardigheid en bescherming kwetsbare groepen
Klimaatrechtvaardigheid staat centraal: mensen die het minst bijdragen aan het probleem worden het eerst geholpen, en internationale solidariteit is leidend.
“Klimaatrechtvaardigheid betekent dat we het samen doen. Mensen die moeite hebben met het betalen van de energierekening helpen we als eerst.”
“Landen die het hardst getroffen worden door klimaatverandering, hebben zelf het minst aan het probleem bijgedragen. Nederland is solidair met deze landen en komt de internationale afspraken over klimaatfinanciering en het klimaatschadefonds na.”
Forse investeringen in schone energie en infrastructuur
De partij wil fors investeren in uitbreiding van het elektriciteitsnet, schone energie van eigen bodem en openbaar vervoer, om de klimaattransitie mogelijk te maken en de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen.
Europese en internationale klimaatafspraken als leidraad
Internationale afspraken, zoals het Klimaatakkoord van Parijs, zijn leidend voor het beleid. Nederland moet solidair zijn met landen die het zwaarst door klimaatverandering worden getroffen.
De PVV verwerpt het huidige klimaatbeleid volledig en ziet klimaatmaatregelen als onzinnig, onhaalbaar en onbetaalbaar. De partij wil stoppen met klimaatmitigatie, zich terugtrekken uit internationale klimaatafspraken, alle klimaatsubsidies en -wetten schrappen, en focust uitsluitend op aanpassing aan klimaatverandering (adaptatie) in plaats van het verminderen van CO2-uitstoot. De PVV kiest voor betaalbare energie, behoud van fossiele brandstoffen, geen nieuwe wind- of zonneparken, en het afschaffen van overheidsbetutteling rond klimaat.
Stoppen met klimaatbeleid en internationale afspraken
De PVV beschouwt het Nederlandse klimaatbeleid als ineffectief en te duur, en wil zich volledig terugtrekken uit internationale klimaatafspraken zoals het Klimaatakkoord van Parijs. De partij wil alle nationale klimaatwetten, fondsen en overlegstructuren afschaffen, omdat zij het effect van Nederlands beleid op het wereldklimaat verwaarloosbaar achten.
Geen klimaatmitigatie, alleen klimaatadaptatie
De PVV wil stoppen met pogingen om de CO2-uitstoot te verminderen (mitigatie) en richt zich uitsluitend op aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering (adaptatie), zoals waterveiligheid.
“Geen klimaatmitigatie, maar klimaatadaptatie: actualisering van het programma Ruimte voor de Rivier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma”
“We actualiseren het programma Ruimte voor de Rivier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma; dat zet meer zoden aan de dijk dan een beetje CO2-reductie.”
Afschaffen van klimaatsubsidies, -heffingen en -campagnes
De partij wil alle financiële en beleidsmatige stimulansen voor klimaatmaatregelen schrappen, inclusief subsidies, heffingen en overheidsvoorlichting.
Geen nieuwe windturbines, zonneparken of CO2-opslag
De PVV is fel tegen de bouw van nieuwe windturbines en zonneparken, en wil bestaande windturbines waar mensen last van hebben afbreken. Ook ondergrondse CO2-opslag wordt afgewezen.
Focus op betaalbare energie en fossiele brandstoffen
De partij wil het ministerie van Klimaat vervangen door een ministerie van Betaalbare Energie, stoppen met de energietransitie, fossiele energiebronnen behouden en uitbreiden, en inzetten op kernenergie.
“Het ministerie van Klimaat en Groene Groei veranderen we in het ministerie van Betaalbare Energie: geen CO2-flauwekul, maar leveringszekerheid en lagere energielasten.”
“We stoppen met de energietransitie en gaan netcongestie oplossen: geen windturbines, geen zonneparken of andere weersafhankelijke wiebelstroom. We gaan niet verplicht van het gas af, houden onze kolen- en gascentrales open en bouwen meer kerncentrales – stabiel en betrouwbaar.”
Geen klimaat- of woke-indoctrinatie in het onderwijs
De PVV wil dat scholen geen onderwijs meer geven over klimaat(verandering), omdat zij dit als politieke indoctrinatie zien.
De SP kiest voor een radicaal sociaal en rechtvaardig klimaatbeleid, waarbij klimaatrechtvaardigheid en het tegengaan van tweedeling centraal staan. Ze willen de klimaatcrisis aanpakken door het kapitalisme terug te dringen, publieke regie te voeren, en concrete maatregelen te nemen zoals een klimaatrechtvaardigheidstoets, isolatie van woningen, vergroening van steden, en investeringen in duurzame industrie. De SP benadrukt dat klimaatmaatregelen niet ten koste mogen gaan van de bestaanszekerheid van gewone mensen en wil dat de vervuiler betaalt.
Klimaatrechtvaardigheid en sociale bescherming
De SP stelt dat klimaatbeleid niet mag leiden tot sociale tweedeling en dat de lasten eerlijk verdeeld moeten worden, met speciale aandacht voor de werkende klasse. Klimaatmaatregelen moeten zowel de uitstoot verminderen als de bestaanszekerheid vergroten.
“Verhoging van de belastingen, zoals een plastictaks of een vliegtaks, worden niet gevoeld door mensen met een hoog inkomen of veel vermogen die relatief veel uitstoot veroorzaken. Hoge prijzen maken het leven wel onbetaalbaar voor de werkende klasse, de grote meerderheid van Nederland die afhankelijk is van hun inkomen uit arbeid, uitkering, of pensioen. Tweedeling door klimaatbeleid staan wij niet toe. Daarvoor komt er een klimaatrechtvaardigheidstoets. Al het gevoerde beleid op klimaat moet zorgen dat we de uitstoot verminderen en de bestaanszekerheid vergroten.”
“Ons doel is daarom om in 2040 een klimaatneutrale én klimaatrechtvaardige samenleving te realiseren.”
Publieke regie en democratische zeggenschap over klimaatbeleid
De SP wil dat de overheid de regie neemt over de energietransitie en klimaatmaatregelen, met meer democratische zeggenschap en publieke investeringen, en verzet zich tegen marktwerking en uitstelgedrag van bedrijven.
“Met publieke regie en meer democratische zeggenschap. Zo zorgen we voor schone energie, sterke publieke voorzieningen en bestaanszekerheid voor iedereen.”
“Geen geld naar uitstel. Het grootschalig opslaan van CO₂ onder de grond is geen structurele oplossing, maar een tijdelijke lapmiddel voor bedrijven die hun vervuiling willen uitstellen. Wij kiezen ervoor om gemeenschapsgeld niet langer te verspillen aan uitstelgedrag, maar te investeren in de echte, duurzame transitie.”
Investeren in duurzame industrie en groene banen
De SP wil een duurzame industrie behouden in Nederland, met investeringen in schone productie en bescherming van werkgelegenheid. Bij sluiting van vervuilende bedrijven komt er een fonds voor omscholing en financiële overbrugging.
“Wij zetten ons in voor een duurzame en toekomstbestendige industrie die bijdraagt aan klimaatdoelen en goede banen. Voor bedrijven die moeten sluiten richten we een werknemersfonds op dat zorgt voor omscholing en financiële overbrugging, zodat niemand aan de kant komt te staan.”
“Industrie moet blijven in Nederland. Voor investeringen zijn cruciale sectoren nodig. Denk hierbij aan de productie van staal, chemie, de winning van schaarse grondstoffen en de opwekking van energie. We investeren in een sterke, innovatieve en schonere economie.”
Nationaal Isolatie Programma en vergroening van woonwijken
De SP wil 1,5 miljoen slecht geïsoleerde woningen aanpakken voor 2030 en steden vergroenen om oververhitting tegen te gaan, met een groennorm en een Nationaal Bomenplan.
“Wij pakken 1,5 miljoen slecht geïsoleerde huur en koopwoningen aan voor 2030 met een Nationaal Isolatie Programma.”
“Meer dan de helft van de Nederlanders woont in een woning met risico op oververhitting... In een tijd waarin hittegolven vaker voorkomen, is vergroening daarom geen bijzaak, maar een levensvoorwaarde.”
“Met een Nationaal Bomenplan planten we voor elke Nederlander een boom. Zo kunnen we meer dan 100 duizend hectare bos bijplanten. Door slim bossen te planten kunnen we verschillende problemen tegelijk aanpakken: de achteruitgang van biodiversiteit, klimaat en stikstof.”
Klimaatadaptatie: bescherming tegen extreem weer
De SP wil investeren in klimaatadaptatie, zoals sterke dijken, meer groen in steden, en opvanglocaties voor kwetsbare groepen bij hittegolven.
“We bereiden Nederland voor op extremer weer door te investeren in klimaatadaptatie. Dat betekent bescherming tegen hitte, droogte en overstromingen. Met sterke dijken, meer groen in steden en een gezond waterbeheer.”
Windenergie met lokaal draagvlak en natuurbescherming
Windenergie op land en zee is belangrijk voor de SP, maar alleen met lokaal draagvlak en natuurbescherming als randvoorwaarde.
“Wind op land blijft een belangrijke pijler van de energietransitie, maar alleen waar er lokaal draagvlak is.”
“We investeren in windparken op zee als onmisbare bron voor een duurzame energievoorziening. Daarbij geldt: bescherming van natuur en biodiversiteit is net zo belangrijk als de klimaatopgave.”
Vervuiler betaalt: CO₂-heffing en verbod op privéjets
De SP wil de CO₂-heffing behouden om bedrijven te stimuleren te verduurzamen en wil asociale luxe zoals privéjets verbieden vanwege hun disproportionele klimaatimpact.
“De CO₂heffing zorgt ervoor dat bedrijven investeren in schonere technieken, wat goed is voor het klimaat én onze economie.”
“Privéjets zijn het toppunt van vervuilende luxe voor de ultrarijken, terwijl de klimaat en geluidslast op ons allemaal neerkomt. We verbieden privéjets, want vliegen is geen privilege voor enkelen ten koste van iedereen.”
BBB kiest voor een nuchter, haalbaar en betaalbaar klimaatbeleid zonder ideologische uitgangspunten. De partij wil geen nationale koppen op Europees beleid, is kritisch op extra CO₂-heffingen en overhaaste sluiting van kolencentrales, en zet in op bewezen technologieën zoals kernenergie. BBB benadrukt dat klimaatmaatregelen effectief, uitvoerbaar en in balans met economische belangen moeten zijn.
Geen nationale koppen op Europees klimaatbeleid
BBB verzet zich tegen het opleggen van strengere nationale klimaatmaatregelen dan Europees vereist, omdat dit volgens hen de economie schaadt zonder aantoonbaar effect op het klimaat. Ze willen dat Nederland zich beperkt tot Europese afspraken en nationale koppen schrapt.
“Wij willen geen nationale kop bovenop Europese regelgeving, zoals aanvullende CO₂ heffingen of overhaaste sluiting van kolencentrales.”
“Het afschaffen van nationale koppen op Europees klimaatbeleid (zoals extra CO₂heffing).”
“Geen nationale koppen op Europees beleid.”
Stoppen met extra CO₂-heffing voor industrie
BBB wil de extra nationale CO₂-heffing voor de industrie terugdraaien, omdat deze volgens hen het vestigingsklimaat schaadt en bedrijven de grens over jaagt zonder aantoonbaar klimaateffect.
“Stoppen met extra CO₂-heffing voor industrie. De Nederlandse industrie staat onder grote druk door oplopende kosten, internationale concurrentie en een onzeker investeringsklimaat. BBB wil de extra nationale CO₂ heffing voor de industrie daarom terugdraaien.”
Kolencentrales openhouden zolang elders minder efficiënte draaien
BBB wil de sluiting van kolencentrales per 2030 intrekken zolang elders in Europa minder efficiënte centrales blijven draaien, om te voorkomen dat CO₂-uitstoot simpelweg verschuift.
“Kolencentrales openhouden. De sluiting van kolencentrales per 2030 wordt ingetrokken zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien.”
Versnellen bouw van kerncentrales
BBB ziet kernenergie als essentieel voor een betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem en wil de bouw van zowel grote als kleine kerncentrales versnellen.
“We versnellen de bouw van kerncentrales; zowel grote kerncentrales als kleine modulair gebouwde kerncentrales (Small Modular Reactors: SMR’s).”
“Strategisch geplaatste kerncentrales en Small Modular Reactors (SMR’s). Zo minimaliseren we transport en versterken we de leveringszekerheid.”
Geen juridisch vastgelegde CO₂-vrije elektriciteit in 2035
BBB wil de doelstelling om in 2035 uitsluitend CO₂-vrije elektriciteit op te wekken niet wettelijk vastleggen, omdat ze dit als onrealistisch en beperkend zien.
“Geen juridisch vastgelegde CO₂-vrije elektriciteit in 2035. De doelstelling om in 2035 uitsluitend CO₂ vrije elektriciteit op te wekken wordt niet wettelijk vastgelegd.”
Klimaatbeleid moet rationeel, haalbaar en betaalbaar zijn
BBB benadrukt dat klimaatbeleid geen ideologie mag zijn, maar gebaseerd moet zijn op kosten-batenanalyses, haalbaarheid en draagvlak, met oog voor economische gevolgen.
“Klimaatbeleid is geen religie, maar een beleidsopgave die om ratio vraagt; Gebaseerd zijn op een kostenbatenanalyse van impact, ook in relatie tot onze minimale wereldwijde CO₂ bijdrage.”
“Klimaatbeleid moet haalbaar, uitvoerbaar en betaalbaar zijn. We herzien afspraken als ze leiden tot onrealistische ambities of onbetaalbare oplossingen.”
“Hoewel de mate van menselijke invloed onderwerp van debat blijft, vindt BBB dat we als samenleving vanuit rentmeesterschap onze negatieve invloed op het milieu moeten beperken, waar dat haalbaar, betaalbaar en effectief is.”
Energietransitie met bewezen technologieën en aandacht voor economie
BBB wil een energietransitie op basis van bewezen technologieën, met expliciete afweging van invloed op industriebeleid, armoede, verdienvermogen en strategische autonomie.
“Er komt een Deltaplan voor energietransitie gebaseerd op bewezen technologieën, met expliciete afweging van invloed op industriebeleid, armoede, verdienvermogen en strategische autonomie.”
“Het klimaatbeleid wordt ingebed binnen het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, waarbij economische belangen en brede welvaart leidend zijn. BBB wil dat klimaatmaatregelen uitvoerbaar, betaalbaar en effectief zijn en bijdragen aan innovatie, concurrentiekracht en regionale ontwikkeling.”
BIJ1 ziet de klimaatcrisis als een kwestie van rechtvaardigheid en pleit voor radicale, bindende maatregelen waarbij de grootste vervuilers betalen en klimaatrechtvaardigheid centraal staat. De partij wil een directe beëindiging van fossiele subsidies, een collectieve energietransitie onder publiek eigendom, en internationale verantwoordelijkheid nemen voor de Nederlandse bijdrage aan de klimaatcrisis. BIJ1 koppelt klimaatbeleid expliciet aan sociale gelijkheid, antiracisme en dekolonisatie.
Klimaatcrisis uitroepen en bindende nul-uitstoot in 2030
BIJ1 wil dat de overheid de klimaatcrisis per direct uitroept, bindende doelen voor netto nul-uitstoot in 2030 vastlegt (inclusief scope 1, 2 en 3), en dat de kosten van klimaatbeleid niet langer bij burgers maar bij grote vervuilers komen te liggen. Dit is een radicaal en juridisch afdwingbaar uitgangspunt.
“De Nederlandse overheid roept per direct de klimaatcrisis uit. Zij is daarbij eerlijk en transparant over de gevolgen van de klimaatcrisis, en hoe beleid hier (positief en negatief) invloed op heeft.”
“De kosten van klimaatbeleid worden niet langer gedragen door gewone burgers maar door grote vervuilers. Klimaatbeleid gaat niet langer ten koste van bestaanszekerheid.”
“De Nederlandse uitstoot van broeikasgassen staat in 2030 op netto 0 (in scope 1, 2 én 3 emissies). Deze doelen worden wettelijk vastgelegd en zijn bindend.”
Direct stoppen met fossiele subsidies en productie
De partij wil alle subsidies op fossiele brandstoffen en biomassacentrales direct beëindigen, geen nieuwe vergunningen voor olie- en gasvelden, en bestaande productie afbouwen met oog voor werknemers. Import van gas en fossiele producten moet stoppen.
“Subsidies op (de productie van) fossiele brandstoffen en financiële steun aan de fossiele industrie worden zo snel mogelijk beëindigd. Subsidies voor biomassacentrales worden per direct stopgezet. Er komen geen nieuwe vergunningen voor olie- en gasvelden, op land en op zee. De huidige olie- en gasproductie moet worden afgebouwd, waarbij rechtvaardige oplossingen voor de werknemers voorop staan.”
“We stoppen de import van gas, en vloeibaar”
Collectieve energietransitie onder publiek eigendom
BIJ1 wil dat de energietransitie een publieke taak wordt, zonder winstoogmerk, met massale investeringen in klimaatneutrale infrastructuur, woningverduurzaming en energieproductie onder collectief eigendom en democratische controle.
“De energietransitie wordt een publieke taak, geen winstmachine. De overheid investeert massaal in klimaatneutrale, -positieve en circulaire infrastructuur, woningverduurzaming en publieke energieproductie — onder collectief eigendom en democratische controle.”
Klimaatrechtvaardigheid en bestrijding van klimaatracisme
De partij koppelt klimaatrechtvaardigheid aan het bestrijden van klimaatracisme en het aanpakken van de oneerlijke verdeling van klimaatkosten, zowel binnen Nederland als wereldwijd, met speciale aandacht voor het Caribisch deel van het Koninkrijk.
Internationale verantwoordelijkheid en voortouw nemen
Nederland moet als eerste westers land verantwoordelijkheid nemen voor zijn aandeel in de klimaatcrisis en internationaal het voortouw nemen, inclusief het stoppen van diplomatieke steun aan fossiele projecten en het verbieden van import van producten die leiden tot ontbossing.
“Nederland neemt als 1e westerse land de verantwoordelijkheid voor ons grote aandeel in het veroorzaken van de klimaatcrisis en neemt in VN-verband het voortouw.”
“Diplomatieke steun aan projecten die te maken hebben met (het produceren van) fossiele brandstoffen wordt beëindigd. Bedrijven die grotendeels investeren in fossiele brandstoffen worden uitgesloten van handelsmissies.”
“Er komt een algeheel verbod op de import, handel en doorvoer van producten die leiden tot ontbossing.”
Onteigening en publieke inzet van fossiele bedrijven
Bij sluiting van fossiele bedrijven worden deze onteigend en hun middelen ingezet voor publieke doelen; opruimkosten en herstel worden uit hun eigen activa betaald.
“Vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend. Hun kapitaal, machines en infrastructuur worden ingezet voor publieke doelen. Opruimkosten, bodemsanering en herstel worden niet afgewenteld op de samenleving, maar betaald uit hun eigen activa — ook bij faillissement of uitkoop.”
Militaire uitstoot volledig meetellen
BIJ1 wil dat alle militaire uitstoot, inclusief indirecte (scope 3) uitstoot, structureel wordt meegeteld in nationale uitstootanalyses.
“Alle militaire uitstoot moet voorts structureel worden meegeteld in uitstootanalyses; hier valt ook indirecte (scope 3) uitstoot onder, zoals de uitstoot die vrijkomt bij de inzet van geëxporteerde wapens.”
Volt wil dat Nederland en de EU uiterlijk in 2040 klimaatneutraal zijn, met harde wettelijke doelen en een ambitieuze Europese aanpak. Ze pleiten voor een minimum CO₂-prijs, het stoppen met fossiele energie, het beprijzen van geïmporteerde vervuiling, en investeren in klimaatadaptatie en sociale rechtvaardigheid. Volt benadrukt een eerlijke transitie, waarbij vervuilers betalen en burgers en bedrijven worden ondersteund bij de omslag.
Klimaatneutraliteit in 2040 wettelijk vastleggen
Volt wil een harde wettelijke norm voor klimaatneutraliteit in 2040, zowel in Nederland als in de EU, om echte verandering af te dwingen en vage beloften te voorkomen. Ze willen het netto CO₂-reductiepercentage van 100% in 2040 vastleggen en ook de uitstoot van geïmporteerde producten meetellen.
“We leggen wettelijk vast dat we in 2040 klimaatneutraal zijn. Geen vage beloften, maar duidelijke afspraken. In Nederland en in de EU.”
“We leggen het netto CO₂-reductiepercentage van 100% in 2040 vast in de wet. Zo maken we een einde aan streefpercentages en introduceren we een harde norm die ons klimaat nodig heeft.”
“We rekenen de vervuiling van geïmporteerde producten mee in onze nationale klimaatdoelen, zoals Zweden ook al doet.”
Minimum CO₂-prijs en hervorming belastingstelsel
Volt wil een minimale CO₂-prijs voor alle Nederlandse broeikasgasuitstoot, minimaal gelijk aan de ETS-prijs, en hervormt het belastingstelsel om gaten in CO₂-beprijzing te dichten. De opbrengsten worden ingezet voor verduurzaming en alternatieven voor inwoners en bedrijven.
“We dichten de gaten van CO₂-beprijzing door het belastingstelsel te hervormen, zodat voor alle Nederlandse broeikasgasuitstoot een minimale CO₂-prijs geldt. Deze prijs heeft in ieder geval de hoogte van de huidige Europese belasting voor de grootste vervuilers (ETS-prijs).”
“Volt is zich bewust van de hogere kosten die dit met zich meebrengt voor verbruikers en laat de opbrengsten vloeien naar snellere verduurzaming en alternatieven voor inwoners en bedrijven.”
Europese coördinatie en ambitieus klimaatbeleid
Volt wil één gecoördineerde Europese aanpak voor klimaatneutraliteit en energieonafhankelijkheid, met nieuwe Europese fondsen gericht op maximale klimaatwinst. Nederland moet de Europese Commissie om ambitieuzer klimaatbeleid verzoeken.
“We investeren in één gecoördineerde Europese aanpak om klimaatneutraliteit en energieonafhankelijkheid te bereiken in plaats van de 27 verschillende nationale aanpakken.”
“Volt wil dat Nederland de Europese Commissie om ambitieuzer klimaatbeleid verzoekt om daarmee klimaatrechtszaken te voorkomen.”
“We tuigen nieuwe Europese fondsen op, waarbij gekeken wordt waar we het snelst de meeste klimaatwinst kunnen boeken.”
Eerlijke klimaattransitie en sociale rechtvaardigheid
Volt koppelt klimaatbeleid aan sociale rechtvaardigheid: bedrijven moeten naast een klimaatplan ook een sociaal plan maken voor werknemers, en beleid wordt getoetst op klimaatrechtvaardigheid.
“Daarom willen wij dat bedrijven naast een klimaatplan ook een sociaal plan maken om werknemers te helpen met scholing en het overstappen naar een andere baan.”
“We nemen de gevolgen van klimaatverandering mee in overheidsplannen via een klimaattoets bij nieuwe projecten en houden daarbij rekening met klimaatrechtvaardigheid.”
Investeren in klimaatadaptatie en noodfondsen
Volt wil investeren in klimaatadaptatie, robuustere ecosystemen en infrastructuur, en het opzetten van een klimaatadaptatiefonds en klimaatnoodfonds om schade en risico’s van klimaatverandering op te vangen.
“Volt wil op Europees niveau en in Nederland een klimaatadaptatiefonds voor de noodzakelijke investeringen opzetten. Daarnaast willen we ook een klimaatnoodfonds opzetten om inwoners en bedrijven bij klimaatrampen te ondersteunen.”
“De Europese samenleving past zich aan met klimaatadaptieve systemen. Bijvoorbeeld door het creëren van robuustere ecosystemen door de natuur uit te breiden, of door het klimaatbestendiger maken van onze infrastructuur.”
50PLUS pleit voor een klimaatbeleid dat uitsluitend op Europees of mondiaal niveau wordt gevoerd, zonder extra nationale regels of lasten. De partij wil het nationale klimaatbeleid uitfaseren zodra Europees CO2-beprijzen wordt opgeschaald, en legt de nadruk op bescherming van ouderen tegen klimaatgerelateerde hitte. Concrete voorstellen zijn onder meer het stoppen met nationale klimaatmaatregelen, het optimaliseren van CO2-beprijzing op Europees niveau, en een Nationaal Hitteplan voor ouderen.
Alleen Europees klimaatbeleid, geen nationale extra’s
50PLUS vindt dat klimaatmaatregelen alleen effectief zijn als ze op Europees of mondiaal niveau worden genomen, en verzet zich tegen nationale koppen op Europese afspraken. Ze willen nationale klimaatmaatregelen uitfaseren zodra het Europese CO2-beprijzen wordt versterkt, om de concurrentiepositie van Nederland te beschermen.
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland aan te tasten.”
“Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
Bescherming ouderen tegen klimaatgerelateerde hitte
De partij erkent de risico’s van klimaatverandering voor ouderen, met name door hittegolven, en stelt concrete maatregelen voor om deze groep te beschermen. Dit omvat een Nationaal Hitteplan, subsidies voor airconditioning en extra zorg tijdens hittegolven.
“Een Nationaal Hitteplan waarbij elke gemeente binnen 3 jaar een plan heeft voor bescherming van ouderen tijdens hittegolven.”
“Subsidie van 2.000 euro voor airconditioning voor 75-plussers met hart-, long- of andere chronische aandoeningen.”
“Extra thuiszorg en controle tijdens hittegolven voor kwetsbare alleenstaande ouderen.”
Kritisch op kosten en effectiviteit huidig klimaatbeleid
50PLUS uit stevige kritiek op het huidige nationale klimaatbeleid, dat volgens hen ineffectief en kostbaar is en de economie schaadt. Ze stellen dat symboolpolitiek en slecht beleid Nederland economisch benadelen.
“Slecht doordachte en slecht uitgevoerde plannen op het terrein van energie, klimaat, stikstof en natuurbeleid, hebben ervoor gezorgd dat Nederland zijn aansluiting bij de economische top van de wereld dreigt kwijt te raken.”
“De wens om voorop te lopen, vaak met symboolpolitiek, was sterker dan een werkelijke toewijding aan vermindering van de CO2-uitstoot of aan het beschermen van de Nederlandse welvaart.”
“Klimaatbeleid is een peperduur speeltje voor politici die graag over het klimaat praten.”
D66 kiest voor een ambitieus klimaatbeleid gericht op het versneld terugdringen van broeikasgasuitstoot, het behalen van klimaatneutraliteit, en het weerbaar maken van Nederland tegen klimaatverandering. De partij wil investeren in groene energie, circulaire economie, klimaatadaptatie en een eerlijke verdeling van de kosten, met concrete doelen voor 2030, 2040 en 2050. D66 benadrukt internationale samenwerking, innovatie en sociale rechtvaardigheid als kern van hun klimaatvisie.
Versneld terugdringen van broeikasgasuitstoot en klimaatneutraliteit
D66 wil Nederland versneld op koers brengen voor de klimaatdoelen, met duidelijke reductiedoelen voor broeikasgassen en een streven naar klimaatneutraliteit in 2040. Dit moet wettelijk worden vastgelegd en ondersteund door investeringen in infrastructuur, technologie en talent.
“D66 brengt Nederland terug op koers voor de klimaatdoelen van 2030, 2040 en 2050. In 2030 is er 55% minder uitstoot van broeikasgassen, in lijn met de door minister Jetten ingevoerde Klimaatwet. In 2040 is dat 90% minder, overeenkomstig met de doelstelling van de EU, en in 2050 is Nederland klimaatneutraal. Dit leggen we vast in de Klimaatwet. D66 blijft daarbij streven naar klimaatneutraliteit in 2040.”
Investeren in groene energie en circulaire economie
D66 zet in op grootschalige investeringen in wind- en zonne-energie, energieopslag, en het circulair maken van de economie. Fossiele subsidies worden afgeschaft, en er komt een Nationale Investeringsbank voor grote transities.
“We investeren uitgebreid in windmolens op zee en op land, in zonnepanelen op daken, bedrijventerreinen en restgronden zoals bermen. Wind op zee wordt de basis van schone energie. Daarbij investeren we uitgebreid in energie-opslag om netcongestie te verminderen.”
“In 2050 is Nederland volledig circulair. In 2030 is het gebruik van nieuwe grondstoffen al gehalveerd.”
“Onze ambities voor het klimaat, voor energie, technologie, innovatie, water en voor bodem vragen om durf en langetermijndenken. D66 kiest voor slimme investeringen die ons sterker, schoner en onafhankelijker maken. We willen een Nationale Investeringsbank voor grote transities.”
Klimaatadaptatie en vergroening van de leefomgeving
D66 wil Nederland weerbaar maken tegen de gevolgen van klimaatverandering door klimaatadaptief bouwen, vergroening van steden en duidelijke aansprakelijkheid bij klimaatschade.
“Klimaatverandering maakt Nederland natter, heter en droger. Ondertussen stijgt de zeespiegel. Extreem weer zet de leefbaarheid van ons land onder druk, zoals door hitte en door zware stormen. Dat veroorzaakt ook grote economische schade. D66 wil Nederland daarom weerbaar maken voor klimaatverandering.”
“Bij de bouw van woningen, infrastructuur en industrie moet verplicht rekening worden gehouden met wateroverlast, hitte, droogt en bodemdaling. Dit klimaatadaptief bouwen wordt de norm.”
“D66 wil een nationaal vergroeningsoffensief. Van gevels en daken tot pleinen en straten leggen we groen aan. Zo maken we steden en dorpen hittebestendig.”
Eerlijke verdeling van kosten en opbrengsten
D66 streeft naar een sociale en rechtvaardige energietransitie, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen en ondersteuning voor lage inkomens.
“De klimaatcrisis raakt ons allemaal, maar niet iedereen even hard. Daarom zorgt D66 voor een eerlijke verdeling van de kosten en de opbrengsten van de energietransitie. Zo maken we de omslag naar schone energie socialer en rechtvaardiger.”
“We ondersteunen mensen met lage inkomens bij verduurzaming van hun woning. Denk aan subsidies, persoonlijk advies en energiecoaches. Zo daalt de energierekening en stijgt het wooncomfort.”
Internationale samenwerking voor mondiale klimaatwinst
D66 koppelt handels- en samenwerkingsafspraken aan CO2-reductie en bouwt mondiale klimaatcoalities, omdat de meeste uitstootreductie buiten Europa te behalen valt.
“We bouwen mondiale klimaatcoalities. De meeste uitstootreductie valt buiten Europa te behalen. Daarom koppelen we handels- en samenwerkingsafspraken aan CO2-reductie in die landen.”
DENK erkent klimaatverandering als een van de grootste uitdagingen van deze tijd en pleit voor rechtvaardig, ambitieus en sociaal klimaatbeleid. De partij wil forse investeringen in duurzaamheid, energietransitie en vergroening, maar benadrukt dat maatregelen betaalbaar en eerlijk moeten zijn, met oog voor internationale klimaatrechtvaardigheid en bescherming van kwetsbare groepen. Grote vervuilers moeten meer bijdragen, terwijl burgers niet onnodig financieel worden belast.
Forse investeringen in duurzaamheid en energietransitie
DENK wil dat Nederland stevig investeert in vergroening en de energietransitie, onder meer via een Klimaatfonds. De partij ziet verduurzaming als noodzakelijk om de aarde leefbaar te houden, maar wil dat de kosten eerlijk verdeeld worden en burgers worden ontzien.
“Een toereikend Klimaatfonds waaruit de noodzakelijke investeringen gedaan kunnen worden voor de verduurzaming van ons land. DENK staat pal voor voldoende investeringen in de vergroening van onze economie en in de energietransitie.”
“Om onze natuur, onze aarde en onze gezondheid te beschermen staat DENK voor investeringen in duurzaamheid, in de energietransitie en in een schone economie.”
Grote vervuilers betalen meer, burgers worden ontzien
DENK vindt dat de grootste vervuilers een eerlijker aandeel moeten leveren in de klimaattransitie, terwijl burgers niet extra belast mogen worden met bijvoorbeeld vleestaksen of toeslagen op plastic.
“Grote vervuilers gaan eerlijker bijdragen. Bedrijven in de commerciële sector die veel energie verbruiken, gaan relatief méér”
“Klimaatbeleid is hard nodig, maar mag geen middel worden om burgers betuttelend te bejegenen of op de kosten te jagen. Daarom komt er géén belasting op vlees, géén extra heffing op suiker en géén toeslag op plastic verpakkingen. Deze heffingen vergroten de ongelijkheid.”
Ambitieuze klimaatdoelen en focus op schone energie
DENK onderschrijft de bestaande klimaatdoelen en wil waar mogelijk verder gaan. De partij zet in op schone energiebronnen, sluit kernenergie niet uit, en wil kolencentrales snel sluiten.
“Wij staan voor de klimaatdoelen. Dat betekent dat Nederland klimaatneutraal is in 2050 en dat wij de uitstoot met 55% beperken in 2030. Indien mogelijk gaan wij ambitieuzere doelen vaststellen.”
“Massaal inzetten op schonere energie. Wij willen investeren in zonne energie en windenergie op zee. Kolencentrales verdwijnen zo snel mogelijk. Kernenergie sluiten wij niet uit, omdat het schoner is dan andere energiebronnen. Veilige opslag van kernafval is een harde randvoorwaarde voor elke kernenergie optie.”
Internationale klimaatrechtvaardigheid en steun Mondiale Zuiden
DENK erkent de historische verantwoordelijkheid van het Westen voor CO2-uitstoot en wil actieve steun aan landen in het Mondiale Zuiden die het hardst door klimaatverandering worden getroffen.
“Wij erkennen dat het Westen (historisch) verantwoordelijk is voor een groot deel van de wereldwijde CO2 uitstoot, terwijl de zwaarste gevolgen vandaag de dag vooral landen in het Mondiale Zuiden treffen. Ons land moet, samen met andere Westerse landen, het Mondiale Zuiden actief ondersteunen in het klimaatbeleid.”
Betaalbare en toegankelijke mobiliteit verduurzamen
DENK wil mobiliteit verduurzamen door de uitstoot in het verkeer te verlagen en elektrisch rijden betaalbaar te maken, zonder dat mobiliteit onbereikbaar wordt voor lage en middeninkomens.
Klimaatbeleid voor Caribische delen van het Koninkrijk
DENK vraagt expliciet aandacht voor de impact van klimaatverandering op de Caribische eilanden binnen het Koninkrijk.
“Staan wij voor aandacht binnen het klimaatbeleid voor de impact van de klimaatverandering op de eilanden en de landen binnen het Koninkrijk.”
JA21 kiest voor een nuchter en nationaal gericht klimaatbeleid, waarbij betaalbaarheid, betrouwbaarheid en technologische innovatie centraal staan. De partij verwerpt nationale klimaatheffingen en eenzijdige klimaatmaatregelen bovenop Europese regels, zet zwaar in op kernenergie en klimaatadaptatie, en wil fossiele brandstoffen behouden zolang er geen volwaardige alternatieven zijn. JA21 is kritisch op de huidige klimaatdoelstellingen en pleit voor pragmatische oplossingen die de economie en samenleving beschermen tegen hoge kosten en onzekerheid.
Geen nationale klimaatheffingen of extra regelgeving
JA21 wil geen nationale klimaatheffingen of aanvullende klimaatregelgeving bovenop Europese afspraken, om zo het speelveld gelijk te houden met buurlanden en de betaalbaarheid te waarborgen. De partij vindt dat Nederland niet eenzijdig het wereldwijde klimaat moet proberen te sturen en verzet zich tegen symboolpolitiek.
“Bovenop Europese regels introduceren we geen nationale klimaatheffingen of andere klimaatregelgeving.”
“De huidige klimaatdoelstellingen zijn vaak onrealistisch en leveren twijfelachtig resultaat op. JA21 kiest daarom voor een nuchtere en realistische koers. In plaats van eenzijdig te proberen het wereldwijde klimaat te sturen, zetten wij in op klimaatadaptatie...”
Focus op kernenergie en behoud fossiele infrastructuur
JA21 ziet kernenergie als de kern van het klimaat- en energiebeleid en wil de bestaande fossiele infrastructuur behouden zolang er geen volwaardige alternatieven zijn. De partij wil grootschalig investeren in nieuwe kerncentrales, versnellen van vergunningen, en aardgas blijven gebruiken.
“Wij kiezen daarom voor kernenergie, strategisch omgaan met fossiele brandstoffen en betaalbaarheid.”
“Onze betrouwbare fossiele infrastructuur behouden: kolen- en aardgascentrales niet sluiten.”
“Ten minste 20 Gigawatt aan nieuwe kerncentrales realiseren in de komende 25 jaar.”
“Aardgas blijven gebruiken en de doelstelling aardgasvrij in 2050 loslaten.”
Klimaatadaptatie in plaats van mitigatie
In plaats van zich te richten op het verminderen van CO₂-uitstoot als hoofddoel, kiest JA21 voor klimaatadaptatie: investeren in dijken, watermanagement en klimaatbestendig bouwen om Nederland weerbaar te maken tegen de gevolgen van klimaatverandering.
“Kiezen voor aanpassing aan het klimaat door investeringen in dijken, watermanagement en klimaatbestendig bouwen.”
“In plaats van eenzijdig te proberen het wereldwijde klimaat te sturen, zetten wij in op klimaatadaptatie: het versterken van onze samenleving, infrastructuur en economie tegen de gevolgen van klimaatverandering.”
Duurzaamheid alleen als het rendeert
JA21 ondersteunt duurzame initiatieven alleen als deze economisch rendabel zijn en wil geen belastingen inzetten om gedragsverandering af te dwingen. De partij is kritisch op de kosten van de energietransitie voor burgers en bedrijven.
NSC erkent klimaatverandering als een urgent probleem en wil vasthouden aan het Klimaatakkoord van Parijs, met als doel een klimaatneutrale economie. De partij kiest voor een realistische, technologische aanpak met nadruk op kernenergie, CO2-reductie in alle sectoren, en bescherming tegen de gevolgen van klimaatverandering, maar is kritisch op grootschalige wind- en zonneparken op land en wil vooral regie vanuit de overheid. De nadruk ligt op betaalbaarheid, energiezekerheid en het beperken van de maatschappelijke impact van klimaatmaatregelen.
Vasthouden aan Klimaatakkoord en klimaatneutraliteit
NSC blijft zich committeren aan internationale klimaatdoelen, met een focus op een klimaatneutrale economie en CO2-reductie in alle sectoren. De partij ziet kernenergie als essentieel en wil de energietransitie centraal aansturen, met oog voor betaalbaarheid en leveringszekerheid.
“We blijven ons houden aan de afspraken in het Klimaatakkoord van Parijs en zetten in op een klimaatneutrale economie. Zon, wind, geothermie, groen gas, waterstof en kernenergie zijn daarbij onmisbaar.”
“Kernenergie is onmisbaar als schone en betrouwbare bron in de energiemix van de toekomst. We steunen de ambitie om op termijn klimaatneutraal en energie-onafhankelijk te worden.”
Bescherming tegen gevolgen van klimaatverandering
NSC erkent de risico’s van klimaatverandering voor Nederland, zoals zeespiegelstijging en extreme weersomstandigheden, en pleit voor een nieuw Deltaplan en strengere waterveiligheid.
“Klimaatverandering kan grote gevolgen hebben voor ons land doordat de zeespiegel stijgt, rivierafvoeren sterker zullen fluctueren en het weer verandert.”
“Er is een nieuw Deltaplan nodig om het land te beschermen tegen overstromingen en om in te spelen op wateroverlast, bodemdaling én droogte.”
Kritisch op grootschalige wind- en zonneparken op land
NSC is tegen grote windparken en zonnevelden op landbouwgrond en natuur, en geeft de voorkeur aan kleinschalige, lokale energieopwekking en zonnepanelen op bestaande infrastructuur.
“We zijn tegen de aanleg van zonnevelden op goede landbouwgronden en in natuurgebieden en tegen grote windparken op land. Zonnepanelen kunnen het best op daken en langs wegen en spoorlijnen worden opgesteld.”
“Bij windturbines op land stellen we een heldere afstandsnorm. We steunen het vormen van lokale energiecoöperaties voor kleinschalige energieopwekking in wijken, dorpen en op bedrijventerreinen.”
Energiezekerheid en betaalbaarheid centraal
De partij benadrukt het belang van energie-onafhankelijkheid, een robuust energienetwerk en een eerlijke verdeling van kosten, met bescherming van huishoudens tegen hoge lasten.
“Energie-onafhankelijkheid is door de huidige politieke situatie in de wereld belangrijker dan ooit. Sterk stijgende gas- en olieprijzen hebben ons bewust gemaakt van het belang van eigen, betaalbare en duurzame energie.”
“We letten sterk op een eerlijke verdeling van de kosten van het elektriciteitsnet tussen bedrijven en huishoudens. Huishoudens moeten daarbij zoveel mogelijk worden ontzien, zodat de lasten niet onevenredig bij hen terechtkomen.”
Kritisch op modelmatige sturing en nadruk op realisme
NSC wil af van een beleid dat volledig leunt op rekenmodellen en pleit voor realistische, uitvoerbare klimaatmaatregelen die rekening houden met maatschappelijke gevolgen.
De VVD kiest voor een pragmatisch en realistisch klimaatbeleid dat economische groei, energieonafhankelijkheid en betaalbaarheid centraal stelt. Ze willen bestaande plannen goed uitvoeren, nationale koppen op Europees beleid schrappen, en de Klimaatwet aanpassen tot een Klimaat- en groeiwet. Kernenergie wordt gezien als essentieel voor een robuust energiesysteem, en de partij grijpt in als klimaatmaatregelen de concurrentiepositie of betaalbaarheid bedreigen.
Klimaatbeleid moet realistisch, pragmatisch en economisch verantwoord
De VVD wil geen extra nationale eisen bovenop Europees klimaatbeleid en richt zich op het uitvoeren van bestaande plannen. De partij benadrukt het belang van een gelijk speelveld voor de industrie, betaalbaarheid voor burgers, en het voorkomen van industrievertrek. Klimaatbeleid mag niet ten koste gaan van economische groei of concurrentiepositie.
“We willen een gelijk speelveld voor onze industrie met de rest van Europa. Europees klimaatbeleid zorgt voor een gelijk speelveld tussen EU landen. We schrappen waar mogelijk nationale koppen op Europees beleid.”
“We kiezen voor realisme in klimaatbeleid: We moeten ons niet blindstaren op het creëren van een papieren werkelijkheid, maar ons richten op het goed uitvoeren van de plannen die er al liggen.”
“We willen geen nieuw Europees beleid dat het verdienvermogen en de internationale concurrentie positie van Nederland schaden.”
“Loopt het uit de pas, komt de betaalbaarheid in het gedrang en vertrekt de industrie daardoor naar het buitenland, dan grijpen we in.”
Klimaatwet aanpassen naar Klimaat- en groeiwet
De VVD vindt de huidige Klimaatwet te eenzijdig gericht op CO2-reductie en wil deze verbreden met aandacht voor energieonafhankelijkheid en betaalbaarheid. De partij blijft de Europese klimaatdoelen steunen, maar stelt economische weerbaarheid en betaalbaarheid als randvoorwaarden.
“In onze tijd, met de enorme uitdagingen die we vandaag zien, is de Klimaatwet te eenzijdig gericht op het terugdringen van broeikasgasuitstoot. ... Daarom passen we de Klimaatwet aan naar Klimaat- en groeiwet en voegen we de pijlers energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid toe.”
“We blijven bijdragen aan de Europese doelstelling van 55% CO2-reductie in 2030 en klimaatneutraliteit in 2050.”
Versnellen van kernenergie als onderdeel van klimaatoplossing
Kernenergie wordt door de VVD gezien als noodzakelijk voor een stabiel, schoon en onafhankelijk energiesysteem. De partij wil de bouw van vier grote kerncentrales versnellen en ziet kernenergie als essentieel voor de toekomstbestendigheid van het Nederlandse energiesysteem.
De ChristenUnie ziet ambitieus klimaatbeleid als noodzakelijk om de schepping te bewaren en energie-onafhankelijkheid te bevorderen. Ze willen hogere CO2-reductiedoelen dan wettelijk vereist, investeren in energie-infrastructuur, inzetten op een mix van duurzame energie en kernenergie, en klimaatadaptatie internationaal stimuleren. Tegelijkertijd erkennen ze knelpunten zoals netcongestie en het tekort aan vakmensen, en pleiten ze voor nationale regie en investeringen om deze randvoorwaarden te verbeteren.
Hogere CO2-reductiedoelen en internationale aanpak
De ChristenUnie wil verder gaan dan de huidige klimaatwet en streeft naar een hogere CO2-reductie in 2030, met een focus op internationale samenwerking om weglek van emissies te voorkomen. Ze zien het Akkoord van Parijs en Europese doelstellingen als basis en willen een gelijk speelveld binnen Europa.
“De ChristenUnie richt zich op een hogere reductie in 2030, zodat tegenvallers er niet direct toe leiden dat we het minimale doel niet halen. Vermindering van uitstoot in eigen land mag niet leiden tot hogere uitstoot elders. Daarom wordt bij klimaatbeleid zoveel mogelijk ingezet op een Europees gelijk speelveld, met zo min mogelijk weglek.”
“Wij zien het Akkoord van Parijs en de Europese doelstellingen die daarop zijn gebaseerd als een goede basis. Dat geldt ook voor de Nederlandse Klimaatwet waarin is vastgelegd dat we in 2030 55% CO2-reductie moeten hebben behaald ten opzichte van 1990.”
Investeren in energie-infrastructuur en aanpak netcongestie
De partij erkent dat de energietransitie wordt belemmerd door een overvol elektriciteitsnet, trage vergunningverlening en een tekort aan vakmensen. Ze willen nationale regie, extra investeringen en snellere procedures om deze knelpunten op te lossen.
“Het elektriciteitsnet zit overvol, de vergunningverlening zit op slot en er is een gebrek aan goed opgeleide vakmensen. Die randvoorwaarden moeten met voorrang op orde worden gebracht, anders komen burgers en bedrijven in de knel, omdat er geen reëel handelingsperspectief is.”
“We stellen extra geld uit het Klimaatfonds beschikbaar om netverzwaring en de warmtetransitie een noodzakelijke impuls te geven. Netbeheerders krijgen snel vergunningen en meer fysieke ruimte om transformatorhuisjes en kabels te realiseren.”
“Het volle stroomnet vormt een groot obstakel voor woningbouw, maatschappelijke voorzieningen en verdere verduurzaming. De elektriciteitsvraag en congestie in het stroomnet stijgen naar verwachting nog verder. We kunnen het ons niet veroorloven om dit machteloos over ons heen te laten komen.”
Nieuwe energiemix: wind, zon en kernenergie
De ChristenUnie wil gas- en kolencentrales uitfaseren en inzetten op een energiemix van wind- en zonne-energie, aangevuld met twee nieuwe grote kerncentrales.
“Het fundament van onze toekomstige energievoorziening bestaat uit een mix van wind en zonne-energie. We faseren de gas- en kolencentrales uit, en vullen het energiesysteem aan met twee nieuwe grote kerncentrales.”
Klimaatadaptatie en internationale solidariteit
Naast mitigatie zet de ChristenUnie in op internationale klimaatadaptatie, waarbij Nederlandse kennis wordt ingezet om andere landen te helpen zich aan te passen aan klimaatverandering.
“Nederland zet zich ook in op internationale klimaatadaptatie. Specifieke kennis van Nederlandse bedrijven kan voor sommige landen cruciaal zijn om zich voor te bereiden op het veranderende klimaat.”
De SGP erkent klimaatverandering als een reëel probleem, maar plaatst de nadruk op haalbaarheid, betaalbaarheid en technologische innovatie boven strenge klimaatdoelen. De partij wil inzetten op klimaatadaptatie, verduurzaming van energie en vervoer, en een pragmatische aanpak van stikstof en waterbeheer, zonder onrealistische ambities of zware lasten voor burgers en bedrijven.
Focus op haalbare en betaalbare klimaatmaatregelen
De SGP vindt dat klimaatbeleid realistisch en uitvoerbaar moet zijn, met oog voor economische gevolgen en draagvlak. Strenge of onhaalbare doelen worden afgewezen; in plaats daarvan kiest de partij voor stapsgewijze, doelgerichte reductie van uitstoot en verduurzaming.
“Nu ons verdienvermogen onder druk staat door torenhoge klimaatambities en toenemende regeldruk is het van belang dat er voldoende ruimte blijft om te ondernemen.”
“Niet door het vastleggen van onhaalbare doelen in de wet, maar door een wettelijk programma voor geborgde en doelgerichte daling van de stikstofuitstoot.”
Klimaatadaptatie en waterbeheer versterken
De SGP erkent de gevolgen van klimaatverandering, vooral op het gebied van water, en wil investeren in aanpassing en bescherming tegen droogte en overstromingen. Waterbeheer en klimaatadaptatie krijgen prioriteit boven abstracte klimaatdoelen.
“Als klimaatverandering ergens tastbaar is, is het wel in het waterdomein. Jaren met extreme droogte laten zien dat de zoetwatervoorziening niet vanzelfsprekend is.”
“De SGP zet in op het beter vasthouden van zoet water en voortvarende uitvoering van het hoogwaterbeschermingsprogramma.”
“Bij gebiedsontwikkeling wordt klimaatadaptatie beter meegenomen.”
Verduurzaming van energie en vervoer
De SGP wil de energievoorziening verduurzamen en de import van fossiele brandstoffen verminderen, maar benadrukt leveringszekerheid en betaalbaarheid. Ook in vervoer wordt verduurzaming belangrijk gevonden, mits haalbaar.