Verkiezingsprogramma's 2025 overklimaattransitie
BVNL verwerpt de huidige klimaattransitie zoals die door de overheid en EU wordt vormgegeven, en pleit voor het stopzetten van klimaatfondsen, subsidies en internationale akkoorden. De partij kiest voor technologische innovatie, kernenergie, gaswinning en individuele keuzevrijheid, en verzet zich tegen verplichte verduurzaming, windmolens en grootschalige zonneparken.
Stoppen met klimaatbeleid, Green Deal en Klimaatakkoord
BVNL ziet het huidige klimaatbeleid als ineffectief en schadelijk voor economie en samenleving. De partij wil stoppen met de Europese Green Deal, het Klimaatakkoord en het CO2-handelssysteem, en stelt dat Nederland moet inzetten op innovatie en technisch verstandige oplossingen in plaats van opgelegde transitie.
“De Europese Green Deal en het Klimaatakkoord zeggen we op, waaronder begrepen het CO2 handelssysteem ETS. Nederland zet in op innovatie en technisch verstandige oplossingen die bijdragen aan een goed milieu.”
“Het klimaatfonds van € 35 miljard wordt ontmanteld.”
“Stoppen met zinloos klimaatbeleid en waar nodig inzetten op adaptatie.”
“Nederland doet niet meer mee aan de Green Deal. De Green Deal is een gevaarlijke ideologie die slechts leidt tot voedseltekorten, armoede, afhankelijkheid en werkeloosheid.”
Geen verplichte verduurzaming en subsidies
BVNL verzet zich tegen verplichte verduurzamingsmaatregelen voor burgers en bedrijven, en wil subsidies voor klimaattransitie zoveel mogelijk stoppen. Duurzaamheid moet een vrije keuze zijn en mag geen financiële of technische dwang opleveren.
“Huiseigenaren mogen bij aankoop van een huis nooit worden verplicht om extra maatregelen voor verduurzaming te nemen.”
“Subsidies worden zoveel mogelijk gestopt.”
“Warmtepompen worden niet verplicht.”
“Hybride systemen worden niet verplicht in 2026 en gasgestookte CV-ketels blijven toegestaan.”
Tegen windmolens en zonneparken op land en zee
BVNL is fel tegenstander van windmolens en grootschalige zonneparken op land en zee, omdat deze volgens de partij het landschap en landbouwgrond aantasten en onvoldoende rendement opleveren.
Inzetten op kernenergie en gaswinning
De partij ziet kernenergie en gaswinning als de belangrijkste alternatieven voor een stabiele en betaalbare energievoorziening tijdens en na de klimaattransitie. Innovatie in deze sectoren wordt actief gestimuleerd.
“Dit kan door kerncentrales te bouwen en het gasveld in Groningen veilig en verantwoord open te houden en nieuwe gasvelden op Nederlands grondgebied te ontwikkelen.”
“Onderzoek naar SMR (Small-Modular-Reactor) energiecentrales op basis van bestaande en Thorium-technologie wordt actief gestimuleerd.”
“We gaan door met ontwikkeling van en productie uit gasvelden in de Noordzee.”
“Zolang we in Nederland nog aardgas kunnen gebruiken, worden gasboringen, zeker gezien de huidige energiecrisis, in de Noordzee aangemoedigd.”
Technisch en financieel rendement leidend, geen obsessie met duurzaamheid
BVNL vindt dat duurzaamheid geen doel op zich mag zijn en dat technische en financiële haalbaarheid altijd voorop moeten staan. De partij wil dat keuzes rond energie en klimaattransitie rationeel en niet ideologisch worden gemaakt.
“Duurzaamheid mag nooit een obsessie worden. Technisch en financieel rendement is leidend.”
“Nieuwe huizen moeten worden gebouwd met het meest zuinige energielabel A++++ waarbij ook verwarmen op aardgas als duurzaam wordt bestempeld en alleen echt duurzame maatregelen zoals goede isolatie meetellen.”
Volt wil dat Nederland en de EU uiterlijk in 2040 klimaatneutraal zijn, met harde wettelijke normen en een eerlijke verdeling van de lasten. Ze pleiten voor het versneld uitfaseren van fossiele energie, een hogere CO₂-prijs, en investeren in Europese samenwerking, klimaatadaptatie en sociale rechtvaardigheid tijdens de transitie. De partij legt nadruk op concrete maatregelen zoals het stoppen met fossiele subsidies, het verplichten van klimaatplannen voor bedrijven, en het ondersteunen van kwetsbare groepen.
Klimaatneutraliteit in 2040 wettelijk vastleggen
Volt kiest voor een harde wettelijke norm om in 2040 volledig klimaatneutraal te zijn, inclusief het meenemen van geïmporteerde uitstoot en het actief verwijderen van broeikasgassen. Dit moet zorgen voor duidelijkheid, ambitie en het voorkomen van uitstelgedrag.
“We leggen het netto CO₂-reductiepercentage van 100% in 2040 vast in de wet. Zo maken we een einde aan streefpercentages en introduceren we een harde norm die ons klimaat nodig heeft.”
“We rekenen de vervuiling van geïmporteerde producten mee in onze nationale klimaatdoelen, zoals Zweden ook al doet.”
“Nederland en de Europese Unie (EU) zijn in 2040 klimaatneutraal.”
Uitfaseren van fossiele energie en vervuilers laten betalen
Volt wil versneld stoppen met fossiele energie, alle uitzonderingen op energiebelasting uitfaseren, en een minimale CO₂-prijs voor alle uitstoot. De opbrengsten hiervan worden ingezet voor verduurzaming en ondersteuning van inwoners en bedrijven.
“We stoppen met fossiele energie en vervuilers betalen mee aan verduurzaming.”
“We dichten de gaten van CO₂-beprijzing door het belastingstelsel te hervormen, zodat voor alle Nederlandse broeikasgasuitstoot een minimale CO₂-prijs geldt.”
“We faseren alle uitzonderingen op de energiebelasting uit - zoals de verlaging van de belasting op aardgas en elektriciteit voor grootverbruikers.”
“Het gebruik van steenkool wordt snel afgebouwd en uiteindelijk helemaal gestopt. Dit doen we door een transitieplan te eisen van alle industrie die gebruikmaakt van steenkool zodat we volledig van steenkool af zijn in 2035.”
Europese samenwerking en fondsen voor klimaattransitie
Volt wil één gecoördineerde Europese aanpak, nieuwe Europese fondsen voor internationale projecten, en het voorkomen dat armere lidstaten achterblijven in de transitie.
“We investeren in één gecoördineerde Europese aanpak om klimaatneutraliteit en energieonafhankelijkheid te bereiken in plaats van de 27 verschillende nationale aanpakken.”
“We tuigen nieuwe Europese fondsen op, waarbij gekeken wordt waar we het snelst de meeste klimaatwinst kunnen boeken.”
“Zo versnellen we de Europese klimaataanpak en zorgen we dat alle lidstaten mee kunnen komen in de transitie.”
Klimaatrechtvaardigheid en sociale bescherming tijdens de transitie
Volt wil dat de lasten van klimaatbeleid eerlijk worden verdeeld, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen en toekomstige generaties. Ze pleiten voor een klimaattoets bij nieuw beleid en sociale plannen bij bedrijven.
“Nieuw klimaatbeleid dat invloed heeft op de portemonnee moet getoetst worden op het eerlijk verdelen van de lasten.”
“We nemen de gevolgen van klimaatverandering mee in overheidsplannen via een klimaattoets bij nieuwe projecten en houden daarbij rekening met klimaatrechtvaardigheid.”
“De klimaat- en energietransitie levert meer banen en geld op, maar zal om ander werk vragen. Daarom willen wij dat bedrijven naast een klimaatplan ook een sociaal plan maken om werknemers te helpen met scholing en het overstappen naar een andere baan.”
Investeren in klimaatadaptatie en noodfondsen
Volt erkent de onvermijdelijke gevolgen van klimaatverandering en wil investeren in klimaatadaptatie, robuuste ecosystemen, en noodfondsen voor burgers en bedrijven bij klimaatrampen.
“Volt wil op Europees niveau en in Nederland een klimaatadaptatiefonds voor de noodzakelijke investeringen opzetten. Daarnaast willen we ook een klimaatnoodfonds opzetten om inwoners en bedrijven bij klimaatrampen te ondersteunen.”
“De Europese samenleving past zich aan met klimaatadaptieve systemen. Bijvoorbeeld door het creëren van robuustere ecosystemen door de natuur uit te breiden, of door het klimaatbestendiger maken van onze infrastructuur.”
Verplichte klimaatplannen voor bedrijven en financiële sector
Volt verplicht grote bedrijven en financiële instellingen tot het opstellen van klimaatplannen die aantonen hoe zij hun bedrijfsvoering in lijn brengen met het Klimaatakkoord van Parijs.
“Grote bedrijven worden verplicht om een klimaatplan op te stellen, waaruit blijkt hoe zij zo snel mogelijk klimaatneutraal willen worden.”
“Bedrijven in de financiële sector worden verplicht tot het indienen van een klimaatplan, waaruit blijkt wanneer en hoe zij hun bedrijfsvoering in lijn brengen met het Klimaatakkoord van Parijs.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) pleit voor een radicale, rechtvaardige en snelle klimaattransitie, gericht op het beperken van de opwarming tot maximaal 1,5 graad en het versneld afbouwen van de fossiele sector. Ze willen dit bereiken door scherpe CO2-budgetten, hogere belastingen voor grote vervuilers, het uitsluiten van schijnoplossingen als kernenergie en CCS, en het stimuleren van duurzame keuzes voor burgers en bedrijven.
Wettelijk CO2-budget en versnelde klimaatneutraliteit
PvdD wil een nationaal CO2-budget als basis voor het klimaatbeleid en streeft naar klimaatneutraliteit in 2030, met een eerlijke verdeling van het mondiale CO2-budget en een forse verhoging van de klimaatambities. Dit moet de opwarming beperken tot 1,5 graad en Nederland in lijn brengen met het Klimaatakkoord van Parijs.
“Een nationaal CO2-budget is de basis van het klimaatbeleid. Met een eerlijke verdeling van het mondiale CO2-budget beperken we de opwarming tot 1,5 graad.”
“We scherpen het klimaatdoel aan. Nederland komt eindelijk in actie om het Klimaatakkoord van Parijs na te leven en de opwarming van de Aarde te beperken tot 1,5 graden.”
“Daarom moet Nederland koers zetten om zo snel mogelijk klimaatneutraal te zijn, met 2030 als uitgangspunt.”
Verhogen en verbreden van CO2-heffing, afschaffen fossiele subsidies
De partij wil de nationale CO2-heffing verhogen en uitbreiden naar alle broeikasgassen en sectoren, en gratis ETS-rechten intrekken. Grote vervuilers en financiële instellingen krijgen een klimaatplicht, en fossiele subsidies worden afgeschaft.
“De nationale CO2-heffing wordt verhoogd en uitgebreid naar alle broeikasgassen en sectoren om ervoor te zorgen dat CO2-uitstoot voldoende en snel genoeg daalt. Gratis ETS-rechten worden ingetrokken.”
“De grote vervuilers en financiële instellingen krijgen een klimaatplicht. Dit betekent dat zij een overtuigend klimaatplan maken om hun uitstoot in de hele keten terug te dringen.”
“We bouwen de fossiele sector systematisch af met financiële (krediet)restricties, investeringsbeperkingen en uitfaseringsschema’s.”
Stoppen met schijnoplossingen: geen kernenergie, geen CCS
PvdD verwerpt kernenergie en CCS als oplossingen voor de klimaattransitie, omdat deze volgens hen te laat komen, duur zijn en de echte transitie vertragen. Ze willen alleen inzetten op bewezen effectieve maatregelen.
“Nederland bouwt geen nieuwe kerncentrales en bestaande centrales worden zo snel mogelijk gesloten. Kerncentrales komen te laat – de bouw duurt jaren terwijl de klimaatcrisis nu actie vergt.”
“Het afvangen en opslaan van broeikasgassen (carbon capture and storage, CCS) stimuleert bedrijven door te gaan met vervuiling. We stoppen met het subsidiëren van CCS.”
Rechtvaardige transitie: bescherming lage inkomens en groene banen
De partij benadrukt het belang van een rechtvaardige transitie, waarbij mensen met een laag inkomen worden ondersteund bij duurzame keuzes en er wordt geïnvesteerd in groene, maatschappelijk waardevolle banen.
“We voeren een klimaatbelasting in voor de grootste vermogens, op basis van de Groene Belastinggids. We maken het mensen met een laag inkomen makkelijker om duurzame keuzes te maken. Hiermee zetten we in op een rechtvaardige transitie naar een gezonde samenleving.”
“De overheid biedt aantrekkelijke omscholing, publieke baangaranties en bescherming van inkomens voor groene en zinvolle banen.”
Klimaatplicht en subsidies alleen voor duurzame bedrijven
Bedrijven moeten een onderbouwd en toetsbaar klimaatplan hebben om in aanmerking te komen voor klimaatsubsidies. Subsidies zijn uitgesloten voor bedrijven die de natuur of volksgezondheid schaden.
“Bedrijven ontwikkelen een onderbouwd en toetsbaar klimaatplan om hiervoor in aanmerking te komen. Bedrijven krijgen geen subsidies als zij met hun productie de natuur of de gezondheid van burgers aantasten.”
Afbouw fossiele sector en financiële restricties
De fossiele sector wordt systematisch afgebouwd via financiële restricties, investeringsbeperkingen en uitfaseringsschema’s. Banken en investeringsfondsen worden verplicht hun leningen aan fossiele projecten af te bouwen.
“We bouwen de fossiele sector systematisch af met financiële (krediet)restricties, investeringsbeperkingen en uitfaseringsschema’s. Nederlandse banken en investeringsfondsen worden verplicht hun leningen aan fossiele projecten af te bouwen.”
Europese en mondiale verantwoordelijkheid
PvdD wil dat Nederland en de EU versneld klimaatneutraal worden, meer bijdragen aan mondiale klimaatfinanciering en geen fossiele energiebronnen als duurzaam bestempelen.
“Daarom gaat de Europese Unie de uitstoot van broeikasgassen versneld verminderen met 75% in 2030 (ten opzichte van 1990). Uiterlijk in 2040 is de Europese Unie écht klimaatneutraal.”
“Nederland betaalt een eerlijke bijdrage aan de mondiale klimaatfinanciering voor het terugdringen van uitstoot en draagt bij aan klimaatherstelmaatregelen.”
“Nederland spreekt zich in Brussel uit tegen kernenergie, aardgas en dierlijke en houtige biomassa, zodat Europa deze energiebronnen niet langer als ‘duurzaam' bestempelt.”
BBB kiest voor een nuchtere, realistische benadering van de klimaattransitie, waarbij betaalbaarheid, haalbaarheid en effectiviteit centraal staan. De partij verzet zich tegen ideologisch en overhaast klimaatbeleid, wil geen nationale koppen op Europese regels, en zet in op bewezen technologieën zoals kernenergie, het openhouden van kolencentrales zolang alternatieven ontbreken, en het afbouwen van subsidies voor verlieslatende technieken. BBB wil dat de energietransitie democratisch gelegitimeerd is, met eerlijke kostenverdeling en oog voor de gevolgen voor burgers en bedrijven.
Stoppen met nationale koppen en overhaast beleid
BBB is kritisch op extra nationale klimaatmaatregelen bovenop Europese regelgeving en wil geen overhaaste sluiting van kolencentrales of onrealistische uitfasering van fossiele energie. De partij vindt dat klimaatbeleid gebaseerd moet zijn op ratio, kosten-batenanalyses en draagvlak, niet op ideologie of internationale scoringsdrift.
“Wij willen geen nationale kop bovenop Europese regelgeving, zoals aanvullende CO2 heffingen of overhaaste sluiting van kolencentrales.”
“Geen onrealistische uitfasering fossiel. We stoppen pas met fossiele energie als er echt betrouwbare en betaalbare alternatieven zijn.”
“De sluiting van kolencentrales per 2030 wordt ingetrokken zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien.”
“Klimaatbeleid moet geen religie worden, maar een nuchtere beleidsopgave waarin haalbaarheid, draagvlak en de balans met andere publieke doelen voorop staan.”
Focus op bewezen technologieën en kernenergie
BBB wil de energietransitie baseren op bewezen technologieën en versnelt de bouw van kerncentrales, inclusief Small Modular Reactors (SMR’s). De partij verwerpt het wettelijk vastleggen van een volledig CO2-vrije elektriciteitsvoorziening in 2035 en wil een Deltaplan voor energietransitie met expliciete afweging van economische en sociale gevolgen.
“We versnellen de bouw van kerncentrales; zowel grote kerncentrales als kleine modulair gebouwde kerncentrales (Small Modular Reactors: SMR’s).”
“Zonder kerncentrales is er geen beschikbaar, betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem mogelijk in de toekomst.”
“Er komt een Deltaplan voor energietransitie gebaseerd op bewezen technologieën, met expliciete afweging van invloed op industriebeleid, armoede, verdienvermogen en strategische autonomie.”
“De doelstelling om in 2035 uitsluitend CO2 vrije elektriciteit op te wekken wordt niet wettelijk vastgelegd.”
Afschaffen nationale CO2-heffing en SDE++-subsidies
BBB wil de extra nationale CO2-heffing voor de industrie terugdraaien en de SDE++-subsidies voor duurzame energie vanaf 2026 stopzetten. De partij vindt dat deze maatregelen de concurrentiepositie van Nederland schaden en tot banenverlies leiden, zonder aantoonbaar klimaateffect.
“De Nederlandse industrie staat onder grote druk door oplopende kosten, internationale concurrentie en een onzeker investeringsklimaat. BBB wil de extra nationale CO2 heffing voor de industrie daarom terugdraaien.”
“Vanaf 2026 beëindigen we de SDE++ regeling. Subsidies op verlieslatende technieken worden afgebouwd.”
Democratische legitimatie en eerlijke kostenverdeling
BBB benadrukt dat klimaatbeleid democratisch gelegitimeerd moet zijn, met inspraak van burgers en een eerlijke verdeling van de kosten. De partij wil voorkomen dat de rekening steeds bij burgers en het mkb terechtkomt.
Realisme en effectiviteit boven symboliek
BBB verwerpt symbolische maatregelen en kiest voor beleid dat werkt voor Nederland, met prioriteit voor realisme, effectiviteit en uitvoerbaarheid. De partij wil schrappen in regels die niet werken en afspraken herzien als ze leiden tot onrealistische ambities of onbetaalbare oplossingen.
“Niet omdat we de wereld willen redden met symbolische maatregelen, maar omdat we onze leefomgeving, economie en voedselzekerheid willen beschermen. Nuchter. Haalbaar. Eerlijk.”
“We herzien afspraken als ze leiden tot onrealistische ambities of onbetaalbare oplossingen. Geen nationale koppen op Europees beleid.”
De ChristenUnie ziet de klimaattransitie als een morele en internationale opdracht om de schepping te bewaren en energie-onafhankelijkheid te vergroten. Ze pleiten voor ambitieuze CO2-reductiedoelen, een sterke Europese samenwerking, forse investeringen in duurzame energie-infrastructuur, en een rechtvaardige verdeling van de kosten en baten. De partij kiest voor een mix van wind, zon en kernenergie, stimuleert innovatie en lokale participatie, en wil dat de vervuiler betaalt.
Ambitieuzere CO2-reductie en Europese samenwerking
De ChristenUnie wil verder gaan dan de huidige klimaatdoelen en benadrukt het belang van een gelijk Europees speelveld om weglek van emissies te voorkomen. Ze zien Europese regelgeving als kans en willen nationale maatregelen afstemmen op internationale afspraken.
“De ChristenUnie richt zich op een hogere reductie in 2030, zodat tegenvallers er niet direct toe leiden dat we het minimale doel niet halen. Vermindering van uitstoot in eigen land mag niet leiden tot hogere uitstoot elders.”
“Daarom wordt bij klimaatbeleid zoveel mogelijk ingezet op een Europees gelijk speelveld, met zo min mogelijk weglek.”
“We zien aanvullende Europese regelgeving voor verduurzaming en maatschappelijk verantwoord ondernemen niet als bedreiging, maar als een kans.”
Investeren in energie-infrastructuur en netverzwaring
De partij erkent dat de klimaattransitie wordt belemmerd door een overvol elektriciteitsnet, trage vergunningverlening en een tekort aan vakmensen. Ze willen deze randvoorwaarden met voorrang verbeteren en extra geld uittrekken voor infrastructuur.
“Het elektriciteitsnet zit overvol, de vergunningverlening zit op slot en er is een gebrek aan goed opgeleide vakmensen. Die randvoorwaarden moeten met voorrang op orde worden gebracht, anders komen burgers en bedrijven in de knel, omdat er geen reëel handelingsperspectief is.”
“In het Klimaatfonds trekken we extra geld uit voor energie-infrastructuur, zoals elektriciteits- en warmtenetten, isolatie van huizen en verduurzaming van de industrie, zodat Nederland een sterke en schone industriële sector behoudt.”
Nieuwe energiemix: wind, zon en kernenergie
De ChristenUnie wil gas- en kolencentrales uitfaseren en inzetten op een mix van wind, zon en kernenergie, met onderzoek naar kleine modulaire kerncentrales. Ze benadrukken het belang van opslag en flexibiliteit in het energiesysteem.
“Het fundament van onze toekomstige energievoorziening bestaat uit een mix van wind en zonne-energie. We faseren de gas- en kolencentrales uit, en vullen het energiesysteem aan met twee nieuwe grote kerncentrales.”
“Daarnaast onderzoeken we de inzet van kleine modulaire kerncentrales (SMR’s) van Europese producenten als alternatief voor of aanvulling op grote kerncentrales.”
“Batterij-opslag is noodzakelijk voor het moment dat de wind niet waait en de zon niet schijnt. Ook moeten gascentrales die nu voor flexibiliteit zorgen in het aanbod, worden omgebouwd naar CO2-vrije centrales op waterstof of een andere regelbare brandstof.”
Innovatie en ondersteuning voor industrie en huishoudens
De partij wil innovatie stimuleren, maatwerkafspraken maken met grote uitstoters, en gerichte inkomensondersteuning bieden aan huishoudens met energiearmoede. De nationale CO2-heffing blijft, maar opbrengsten worden ingezet voor verduurzaming.
“We maken in Europees verband werk van het normeren van de vraag, zodat er ook Europese markten zijn voor de duurzaam (en circulair) geproduceerde producten. We stimuleren waterstofinnovatie, om duurzaam opgewekte energie ook te kunnen gebruiken.”
“Bedrijven die een plan hebben om volledig te verduurzamen, krijgen steun. De nationale CO2-heffing blijft als instrument bestaan, maar zetten we voor bedrijven waar de overheid in gebreke blijft op nul.”
“Er komt gerichte inkomensondersteuning voor huishoudens met energiearmoede (bijvoorbeeld via een noodfonds).”
Lokale energiecoöperaties en burgerparticipatie
De ChristenUnie wil lokale energiecoöperaties stimuleren en streeft naar minimaal 50% lokaal eigenaarschap in duurzame energieprojecten, zodat omwonenden kunnen meeprofiteren.
“Energiecoöperaties brengen de energietransitie dichter bij de burger. We investeren in de ondersteuning van deze energiecoöperaties. We willen dat lokale participatie in duurzame energieprojecten wordt gestimuleerd, waarbij ten minste 50% lokaal eigenaarschap het uitgangspunt is.”
De vervuiler betaalt: echte prijs voor producten
De partij wil dat de werkelijke milieukosten worden doorberekend in de prijs van producten, bij voorkeur op Europees niveau, om duurzame keuzes te stimuleren en weglek te voorkomen.
“We willen dat die kosten worden meegerekend, zodat de werkelijke prijs (‘true price’) van producten wordt betaald. Dat stimuleert bedrijven om duurzame en eerlijk geproduceerde producten aan te bieden.”
“Deze vorm van beprijzing vindt idealiter plaats op Europees niveau, om weglekeffecten te voorkomen.”
JA21 verwerpt de huidige klimaattransitie als onrealistisch, duur en ineffectief, en kiest in plaats daarvan voor een pragmatische koers gericht op betaalbaarheid, leveringszekerheid en technologische innovatie. De partij zet zwaar in op kernenergie, behoud van fossiele infrastructuur zolang alternatieven ontbreken, en klimaatadaptatie in plaats van strenge mitigatie. Belastingen en dwingende maatregelen om gedrag te veranderen worden afgewezen; betaalbaarheid en nationale zeggenschap staan centraal.
Volledig inzetten op kernenergie als alternatief voor klimaattransitie
JA21 ziet kernenergie als de enige realistische, betaalbare en betrouwbare route voor de energietransitie, en wil grootschalig investeren in nieuwe kerncentrales en technologie. De partij verwerpt wind- en zonne-energie als onvoldoende en pleit voor snelle vergunningen en langetermijngaranties voor kernenergieprojecten.
“Ten minste 20 Gigawatt aan nieuwe kerncentrales realiseren in de komende 25 jaar.”
“Zo snel mogelijk beginnen met de gefaseerde bouw van vier kerncentrales.”
“Kernenergie is voor JA21 de toekomst: het is duurzaam, biedt zekerheid, creëert banen en zorgt voor innovatie. Het is daarmee een onmisbare pijler in een betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem.”
“Voor kernenergie kiezen in plaats van windturbines en zonneparken.”
Behoud fossiele infrastructuur zolang alternatieven ontbreken
JA21 wil de fossiele sector en infrastructuur behouden zolang kernenergie en andere alternatieven niet volledig beschikbaar zijn, om leveringszekerheid en betaalbaarheid te waarborgen. Het versneld afbouwen van fossiel wordt als schadelijk en onrealistisch gezien.
“Fossiele brandstoffen niet afschrijven zolang er geen volwaardige alternatieven zijn.”
“Onze betrouwbare fossiele infrastructuur behouden: kolen- en aardgascentrales niet sluiten.”
“We moeten erkennen dat duurzame energie nog geen volwaardig alternatief is voor energie opgewekt door fossiele brandstof, en dat het versneld loslaten van fossiele brandstoffen grote effecten heeft voor de betrouwbaarheid en de betaalbaarheid van ons energienet.”
Afwijzen van nationale klimaatheffingen en dwingende belastingen
JA21 verzet zich tegen nationale klimaatheffingen, extra belastingen en dwingende maatregelen om burgers en bedrijven tot een duurzamere levensstijl te bewegen. De partij wil betaalbaarheid centraal stellen en geen nationale regels bovenop Europese afspraken.
“Geen belastingen als pressiemiddel om Nederlanders een andere, ‘duurzamere’ levensstijl op te dringen.”
“Bovenop Europese regels introduceren we geen nationale klimaatheffingen of andere klimaatregelgeving.”
“Het aandeel belastingen als onderdeel van de totale energierekening is in Nederland het hoogste van Europa. Al jaren raken middengroepen in de knel door dit aspect van de energietransitie.”
Focus op klimaatadaptatie in plaats van mitigatie
In plaats van te proberen het wereldwijde klimaat te sturen, kiest JA21 voor klimaatadaptatie: investeren in waterbeheer, dijken en infrastructuur om Nederland weerbaar te maken tegen de gevolgen van klimaatverandering.
“In plaats van eenzijdig te proberen het wereldwijde klimaat te sturen, zetten wij in op klimaatadaptatie: het versterken van onze samenleving, infrastructuur en economie tegen de gevolgen van klimaatverandering.”
“Kiezen voor aanpassing aan het klimaat door investeringen in dijken, watermanagement en klimaatbestendig bouwen.”
Duurzaamheid alleen als het economisch rendeert
JA21 ondersteunt duurzaamheid en circulaire economie uitsluitend als deze economisch rendabel zijn, en wijst symboolpolitiek en ideologisch gedreven beleid af.
NSC erkent het belang van de klimaattransitie, maar kiest voor een pragmatische en betaalbare aanpak die sterk leunt op Europese samenwerking en technologische innovatie. De partij wil de energietransitie uitvoerbaar houden voor huishoudens en bedrijven, zet in op energiebesparing, kernenergie, en een eerlijke verdeling van kosten, en beperkt nationale koppen bovenop Europees beleid. Fossiele subsidies worden Europees afgebouwd, en steun voor verduurzaming is gericht op haalbaarheid en sociale rechtvaardigheid.
Europese aanpak en beperken nationale koppen
NSC wil voorkomen dat Nederland verder gaat dan Europese afspraken, om weglek van CO2-uitstoot en economische nadelen te vermijden. De partij ziet het Europese emissiehandelssysteem (ETS) als leidend en wil nationale extra’s beperken.
“We beperken de nationale ‘koppen’ op de Europese aanpak als het gaat om reductiedoelen, tempo, subsidies en belastingen. We willen ervoor waken dat het effect van een maatregel is dat de CO2 emissies zich naar een ander land verplaatsen.”
“De nationale ‘fossiele subsidies’ die grote bedrijven ontvangen in de vorm van vrijstellingen en degressieve tarieven in de energiebelasting willen we in Europees verband afbouwen.”
“Voor de transitie van de industrie, de energiesector, de maritieme sector en de luchtvaart is het Europese emissiehandelssysteem (ETS) het beste systeem, waardoor de uitstoot van CO2 een oplopende prijs krijgt.”
Betaalbaarheid en uitvoerbaarheid voor huishoudens en bedrijven
De energietransitie moet volgens NSC haalbaar en betaalbaar blijven, met speciale aandacht voor huishoudens, het mkb en kwetsbare groepen. De partij wil financiële steun waar nodig en een eerlijke verdeling van kosten.
“De energietransitie moet voor huishoudens en bedrijven uitvoerbaar en betaalbaar zijn. Financiële steun kan nodig zijn als private investeringen een te lange terugverdientijd hebben of niet van de grond komen, zoals bij huurwoningen, publieke gebouwen, de energie-intensieve industrie en het mkb.”
“We letten sterk op een eerlijke verdeling van de kosten van het elektriciteitsnet tussen bedrijven en huishoudens. Huishoudens moeten daarbij zoveel mogelijk worden ontzien, zodat de energierekening betaalbaar blijft.”
“We voeren een sociaal tarief in op de energiebelasting, waardoor het verwarmen van uw huis goedkoper wordt.”
“De energietransitie moet betaalbaar en toegankelijk zijn voor iedereen.”
Inzet op energiebesparing en verduurzaming
NSC ziet energiebesparing als de meest effectieve manier om uitstoot en kosten te verlagen. Er komt een nationaal programma voor energiebesparing, met nadruk op isolatie en ondersteuning voor wie het nodig heeft.
“De beste manier om de uitstoot te verminderen en energiekosten te laten dalen ligt voor de hand: minder energie verbruiken. Er moet een nationaal programma energiebesparing komen.”
“We geven subsidie voor het isoleren van huizen via gemeentelijke energieloketten. En we financieren organisaties zoals de Fix Brigade en energiebank.”
Kernenergie en technologie als onderdeel van de energiemix
NSC beschouwt kernenergie als onmisbaar voor een schone, betrouwbare energievoorziening en wil inzetten op technologische innovatie, waaronder CCS als tijdelijke oplossing.
“Kernenergie is onmisbaar als schone en betrouwbare bron in de energiemix van de toekomst.”
“Het afvangen en opslaan van CO2 (CCS) is een tijdelijke oplossing. Deze mag niet afleiden van de noodzaak om het gebruik van fossiele grondstoffen af te bouwen. We accepteren dat CCS de komende jaren wel onderdeel is van de maatregelen die nodig kunnen zijn om de klimaatdoelen te halen.”
Beperken van wind- en zonneparken op land, focus op draagvlak
NSC wil geen grote windparken op land of zonnevelden op landbouwgrond, maar kiest voor zonnepanelen op daken en kleinschalige lokale initiatieven.
“We zijn tegen de aanleg van zonnevelden op goede landbouwgronden en in natuurgebieden en tegen grote windparken op land. Zonnepanelen kunnen het best op daken en langs wegen en spoorlijnen worden opgesteld.”
“We steunen het vormen van lokale energiecoöperaties voor kleinschalige energieopwekking in wijken, dorpen en op bedrijventerreinen.”
De PVV verwerpt de klimaattransitie en ziet klimaatbeleid als onzinnig, onhaalbaar en onbetaalbaar. De partij wil stoppen met de energietransitie, alle klimaatdoelen en -subsidies schrappen, en zich terugtrekken uit internationale klimaatafspraken. In plaats daarvan kiest de PVV voor betaalbare energie, behoud van fossiele brandstoffen, geen nieuwe wind- of zonneparken, en inzet op kernenergie.
Stoppen met klimaattransitie en internationale klimaatafspraken
De PVV beschouwt de klimaattransitie als ineffectief en schadelijk voor de betaalbaarheid en leveringszekerheid van energie. De partij wil alle nationale en internationale klimaatdoelen en -wetten intrekken, en stoppen met de energietransitie richting duurzame energiebronnen.
“We stoppen met de energietransitie en gaan netcongestie oplossen: geen windturbines, geen zonneparken of andere weersafhankelijke wiebelstroom.”
“We trekken ons terug uit het VN-Klimaatakkoord van Parijs en trekken de Klimaatwet in. We schrappen het Klimaatfonds en doeken het Klimaatberaad op.”
“De klimaatgekte is om gek van te worden. Klimaatdoelen zijn onhaalbaar en onbetaalbaar.”
Geen nieuwe windturbines, zonneparken of verplichte verduurzaming
De PVV verzet zich tegen verdere uitrol van wind- en zonne-energie en tegen verplichtingen voor burgers en bedrijven om te verduurzamen. De partij stelt dat deze maatregelen het elektriciteitsnet overbelasten en de energierekening verhogen.
Afschaffen van klimaatsubsidies, CO2-heffing en campagnes
De PVV wil alle financiële prikkels en overheidssturing gericht op klimaattransitie beëindigen. Dit betreft subsidies, heffingen en publiekscampagnes.
Inzet op fossiele energie en kernenergie
De partij kiest expliciet voor behoud en uitbreiding van fossiele energiebronnen en kernenergie, met als doel leveringszekerheid en lagere kosten.
Focus op klimaatadaptatie in plaats van mitigatie
De PVV wil stoppen met klimaatmitigatie (CO2-reductie) en zich uitsluitend richten op aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering, zoals waterveiligheid.
“Geen klimaatmitigatie, maar klimaatadaptatie: actualisering van het programma Ruimte voor de Rivier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma”
De SGP erkent de noodzaak van klimaattransitie, maar kiest voor een pragmatische en nuchtere benadering waarbij betrouwbaarheid, betaalbaarheid en technologische innovatie centraal staan. De partij verzet zich tegen strikte CO2-reductiedoelen en pleit voor een brede energiemix met onder andere kernenergie, energiebesparing en hergebruik. De SGP wil voorkomen dat klimaatbeleid leidt tot economische schade of verplaatsing van vervuiling naar het buitenland.
Geen wettelijke CO2-reductiedoelen, wel verantwoordelijkheid
De SGP wijst wettelijk vastgelegde CO2-reductiedoelen af vanwege complexiteit en onzekerheden, maar erkent de verantwoordelijkheid om uitstoot te verminderen. Ze benadrukken het belang van realisme en het vermijden van maakbaarheidsdenken.
Brede energiemix met nadruk op kernenergie en innovatie
De SGP wil inzetten op een diverse energiemix, met kernenergie als belangrijke stabiele bron naast wind, zon en innovatieve technieken. Ze pleiten voor minder afhankelijkheid van fossiele import en meer eigen productie.
“De SGP wil daarom meer inzet op ontwikkeling en opschaling van alternatieve energiebronnen met een meer voorspelbare productie, als aquathermie, geothermie, kernenergie, getijdenenergie en ‘superkritische’ vergassing van biomassareststromen.”
“Het Rijk ondersteunt de bouw van tenminste twee grote kerncentrales, mede door via een Staatsdeelneming de financieringskosten sterk te verlagen.”
“Nederland staat vooraan bij de ontwikkeling en bouw van kleine modulaire kernreactoren (SMR’s).”
Netcongestie en leveringszekerheid als randvoorwaarde
De SGP stelt dat de energietransitie alleen kan slagen als het elektriciteitsnet wordt versterkt en leveringszekerheid gegarandeerd blijft. Ze willen versnelling van netinvesteringen en slimme benutting van capaciteit.
“Aanpak van netcongestie, slimmer gebruik van beschikbare netcapaciteit en snelle verzwaring van het elektriciteitsnet verdienen daarom de hoogste prioriteit.”
“Om de leveringszekerheid te borgen is een capaciteitsmechanisme nodig in de vorm van vergoedingen voor bijvoorbeeld gascentrales om beschikbaar te blijven voor de momenten dat er een tekort aan stroom ontstaat.”
Industrie verduurzamen zonder concurrentienadeel
De SGP wil de industrie verduurzamen, maar waarschuwt voor het wegjagen van bedrijven door hogere lasten en strengere regels dan in het buitenland. Ze pleiten voor een eerlijk speelveld en het voorkomen van verplaatsing van productie naar landen met lagere milieueisen.
Energiebesparing en circulaire economie stimuleren
De SGP ziet energiebesparing en het verminderen van consumptie als essentieel onderdeel van de klimaattransitie. Ze willen inzetten op hergebruik, langere levensduur van producten en minder verspilling.
Betaalbaarheid en sociale rechtvaardigheid waarborgen
De SGP vindt dat de klimaattransitie haalbaar en betaalbaar moet zijn voor iedereen, met speciale aandacht voor energiearmoede en kwetsbare huishoudens.
“Belangrijke randvoorwaarden voor verduurzaming van de energievoorziening zijn betaalbaarheid en het voorkomen van energiearmoede, betrouwbaarheid en leveringszekerheid (ook op wind- en zon-arme dagen) en een faire verdeling van lusten en lasten (energierechtvaardigheid).”
“De energiebelasting voor kleinverbruikers mag een prikkel zijn om zuinig aan te doen, maar mag huishoudens niet klemzetten. De SGP wil een sociaal tarief, een maximum energieprijs, voor kwetsbare huishoudens.”
Het CDA kiest voor een ambitieuze maar uitvoerbare klimaattransitie, met nadruk op Europese samenwerking, innovatie en het behouden van betaalbaarheid voor burgers en bedrijven. De partij wil investeren in groene industrie, een mix van energiebronnen (inclusief kernenergie), en het versnellen van infrastructuurprojecten, terwijl kwetsbare groepen worden beschermd tegen hoge kosten. Concrete maatregelen zijn onder meer maatwerkafspraken met industrie, stimulering van energiebesparing, en het aanpakken van netcongestie.
Ambitieus Europees klimaatbeleid en groene industrie
Het CDA ziet de klimaattransitie als een gezamenlijke Europese opgave en wil nationale doelen koppelen aan Europese afspraken, met behoud van concurrentievermogen en een sterke industrie. Innovatie en samenwerking met bedrijven staan centraal, evenals het aanpassen van de Klimaatwet aan Europese doelen.
“Wij blijven ons in Europees verband stevig inzetten voor het streven naar een verlaging van de uitstoot van broeikasgassen en klimaatneutraliteit in 2050. Met oog voor uitvoerbaarheid van wetgeving en concurrentievermogen. We blijven ons committeren aan het Klimaatakkoord van Parijs en als Nederland ons eerlijke aandeel daarin leveren.”
“We kiezen voor Europees ambitieus klimaatbeleid en groene industriepolitiek en passen onze Klimaatwet daarop aan.”
“Er komt een gezamenlijke strategische investeringsagenda, waarin heel gericht en in samenhang met bedrijven en kennisclusters aan missies en sleuteltechnologieën voor klimaatverandering en transitie wordt gewerkt.”
Mix van energiebronnen en investeringen in infrastructuur
Het CDA wil de energietransitie mogelijk en betaalbaar maken door te investeren in een brede mix van energiebronnen, waaronder kernenergie, waterstof en duurzame biomassa. Het versnellen van infrastructuurprojecten en het oplossen van netcongestie zijn daarbij essentieel.
“We investeren in een goede mix van kernenergie, windenergie, zonne-energie, waterstof, groen gas, duurzame biomassa, aardwarmte en schone brandstoffen.”
“We pakken de netcongestie voortvarend aan. Dat gaan we doen door het vergunningsproces van elektriciteitsprojecten drastisch te versimpelen en te versnellen.”
“Met een Wet vitale infrastructuur zorgen we ervoor dat (energie)infrastructuurprojecten van nationaal belang versneld gerealiseerd kunnen worden door andere regelingen tijdelijk en selectief buiten werking te stellen.”
Maatwerkafspraken en stimulering verduurzaming industrie
De partij wil bindende afspraken maken met de grootste vervuilende bedrijven om de industrie te verduurzamen, met nadruk op innovatie en het tegengaan van misleidende duurzaamheidsclaims.
“We maken bindende en wederkerige maatwerkafspraken met de grootste vervuilende bedrijven om de bestaande industrie te verduurzamen en te bouwen aan een duurzame economie van de toekomst.”
“We maken maatwerkafspraken met grote bedrijven uit de industrie om te verduurzamen mogelijk door een geïntegreerde aanpak met passende beleidsregels en adequate financiële ondersteuning.”
“We versterken het vertrouwen van consumenten in de duurzame economie door misleidende claims tegen te gaan. Daarom gaat de ACM strenger optreden tegen misleidende duurzaamheidsclaims, met sancties.”
Energiebesparing en bescherming kwetsbare groepen
Het CDA wil energiebesparing stimuleren en zorgen dat de kosten van de klimaattransitie eerlijk verdeeld worden, met speciale aandacht voor lagere inkomens en minder draagkrachtigen.
“We stimuleren energiebesparing via onder andere het Nationaal Isolatieprogramma, het Warmtefonds en de ISDE.”
“Bij het maken van energiebeleid moet de impact van maatregelen op lagere inkomens altijd worden meegenomen.”
“Om te zorgen dat ook minder draagkrachtigen in ons land in een goed geïsoleerd huis kunnen wonen, gaan we door met de verduurzamingsafspraken, zoals gemaakt in de nationale prestatieafspraken met woningcorporaties.”
FVD verwerpt de klimaattransitie volledig en ziet geen noodzaak voor beleid gericht op CO₂-reductie of het uitfaseren van fossiele brandstoffen. De partij wil alle klimaatmaatregelen en de energietransitie stopzetten, bestaande klimaatwetten en internationale akkoorden opzeggen, en inzetten op adaptatie zoals dijkenbouw in plaats van mitigatie. FVD pleit voor goedkope, betrouwbare energie uit fossiele bronnen en kernenergie, en wil de kosten van klimaatbeleid teruggeven aan burgers.
Volledig stoppen met klimaattransitie en klimaatbeleid
FVD beschouwt de klimaattransitie als onnodig, ineffectief en schadelijk voor de economie en burgers. De partij wil alle klimaatmaatregelen, subsidies en CO₂-reductiedoelen schrappen, en de energietransitie volledig stopzetten. Dit standpunt is gebaseerd op de overtuiging dat klimaatverandering geen acute crisis is en dat het huidige beleid leidt tot hoge kosten en een onbetrouwbare energievoorziening.
“We stoppen volledig met de energietransitie, zodat ons land niet langer wordt opgezadeld met onbetaalbaar en zinloos klimaatbeleid.”
“We trekken de klimaatwet in, zeggen het klimaatverdrag van Parijs op en stoppen zodoende volledig met alle vormen van ‘duurzaamheidsbeleid’.”
“We schrappen alle klimaatregels, beëindigen het aardgasverbod en heropenen moderne kolen- en gascentrales.”
“We laten CO₂-reductie los als uitgangspunt, zodat beleid weer wordt gericht op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.”
Inzetten op adaptatie in plaats van mitigatie
In plaats van klimaattransitie en CO₂-reductie kiest FVD voor aanpassing aan klimaatverandering via traditionele Nederlandse oplossingen zoals dijkenbouw en kustbescherming. De partij stelt dat technologische vooruitgang en adaptatie effectiever zijn dan dure mitigatiemaatregelen.
“Dankzij technologische vooruitgang zijn we beter beschermd tegen natuurgeweld, en dát moet ook de weg vooruit zijn: adaptatie in plaats van kostbare en ineffectieve CO₂-reductie.”
“In plaats daarvan richten wij ons op adaptatie – zoals dijkenbouw, kustbescherming en innovatieve landbouw – waar Nederland juist historisch sterk in is.”
“In plaats van onrealistische CO₂-doelen richten we ons op slimme oplossingen voor eventuele klimaatverandering zoals dijkenbouw en kustbescherming, waar Nederland wereldwijd in uitblinkt.”
Fossiele brandstoffen behouden en kernenergie uitbouwen
FVD wil fossiele brandstoffen blijven gebruiken en investeren in kernenergie, omdat deze volgens de partij zorgen voor goedkope, betrouwbare energie en economische voorspoed. De partij verwerpt het idee dat fossiele brandstoffen uitgefaseerd moeten worden vanwege het klimaat.
“Forum voor Democratie gelooft niet in het klimaatprobleem en ziet geen reden om gebruik van fossiele brandstoffen uit te faseren.”
“We bouwen snel tien nieuwe kerncentrales en investeren in thoriumonderzoek, zodat Nederland volledig energieautonoom wordt en ook in de toekomst kan beschikken over betrouwbare en toekomstgerichte energievoorziening.”
“De kwaliteit van leven en de levensverwachting zijn de afgelopen 150 jaar spectaculair gestegen dankzij betrouwbare en goedkope energie uit kolen, olie en gas.”
Kosten klimaatbeleid teruggeven aan burgers
FVD stelt dat het stopzetten van de klimaattransitie enorme besparingen oplevert, die direct moeten worden teruggegeven aan burgers via lastenverlichting.
BIJ1 pleit voor een radicale, rechtvaardige klimaattransitie waarbij de overheid de regie neemt, fossiele bedrijven worden aangepakt en de lasten niet bij burgers maar bij grote vervuilers komen te liggen. De partij wil publieke controle over energie, massale investeringen in isolatie en hernieuwbare energie, en een rechtvaardige overgang voor werknemers uit de fossiele sector. Klimaatrechtvaardigheid en het bestrijden van klimaatracisme staan centraal in hun visie.
Energievoorziening volledig in publieke handen
BIJ1 wil de energietransitie loskoppelen van marktwerking en winstbejag door energieproductie en -infrastructuur volledig te nationaliseren. Dit moet zorgen voor democratische controle, collectief eigendom en een rechtvaardige verdeling van de baten en lasten van de klimaattransitie.
“De energietransitie wordt een publieke taak, geen winstmachine. De overheid investeert massaal in klimaatneutrale, -positieve en circulaire infrastructuur, woningverduurzaming en publieke energieproductie — onder collectief eigendom en democratische controle.”
“Om de afbouw van fossiele brandstoffen en een rechtvaardige energietransitie vorm te geven worden de Nederlandse energievoorzieningen in publieke handen gebracht.”
Lasten klimaattransitie bij grote vervuilers, niet burgers
BIJ1 vindt dat de kosten van klimaatbeleid niet langer op gewone burgers mogen worden afgewenteld, maar gedragen moeten worden door de grootste vervuilers. Dit moet klimaatrechtvaardigheid bevorderen en bestaanszekerheid beschermen.
“De kosten van klimaatbeleid worden niet langer gedragen door gewone burgers maar door grote vervuilers. Klimaatbeleid gaat niet langer ten koste van bestaanszekerheid.”
“Alle benodigde klimaatmaatregelen worden voortaan getoetst op klimaatrechtvaardigheid. Dat betekent dat de kosten van klimaatbeleid worden gedragen door de grootste vervuilers.”
Fossiele subsidies en infrastructuur direct beëindigen
BIJ1 wil zo snel mogelijk stoppen met subsidies en steun aan de fossiele industrie, geen nieuwe vergunningen voor olie- en gasvelden, en bestaande fossiele infrastructuur afbouwen. Dit versnelt de klimaattransitie en voorkomt lock-in in fossiele systemen.
“Subsidies op (de productie van) fossiele brandstoffen en financiële steun aan de fossiele industrie worden zo snel mogelijk beëindigd. Subsidies voor biomassacentrales worden per direct stopgezet. Er komen geen nieuwe vergunningen voor olie- en gasvelden, op land en op zee.”
“De huidige olie- en gasproductie moet worden afgebouwd, waarbij rechtvaardige oplossingen voor de werknemers voorop staan.”
Nationaal isolatieoffensief zonder kosten voor bewoners
BIJ1 wil dat de overheid alle slecht geïsoleerde woningen binnen tien jaar aanpakt, te beginnen bij sociale huur en koopwoningen in arbeiderswijken. Isolatie wordt volledig bekostigd door de overheid en uitgevoerd door publieke teams, zodat bewoners niet opdraaien voor de kosten.
“De staat voert een nationaal isolatieoffensief uit waarbij alle slecht geïsoleerde woningen binnen 10 jaar worden aangepakt, te beginnen bij sociale huur en koopwoningen in arbeiderswijken. Isolatie wordt volledig bekostigd door de overheid en uitgevoerd door publieke teams, zonder kosten voor bewoners.”
Rechtvaardige transitie voor werknemers fossiele sector
BIJ1 wil dat werknemers uit de fossiele sector gegarandeerd werk krijgen in publieke klimaatprojecten, met scholing, loondoorbetaling en goede arbeidsvoorwaarden. Werknemers die bijna met pensioen gaan, krijgen een ruimhartig recht op vroegpensioen, gefinancierd uit een klimaatfonds.
“Arbeiders uit fossiele sectoren krijgen voorrang op gegarandeerd werk in de publieke klimaatprojecten. Scholing, loondoorbetaling en cao-gelijke arbeidsvoorwaarden zijn gegarandeerd. Werknemers die de pensioenleeftijd naderen krijgen een ruimhartig recht op vroegpensioen, gefinancierd uit het klimaatfonds dat wordt gevuld door vermogensbelasting en afroming van fossiele winsten.”
Onteigening en herbestemming van fossiele bedrijven
BIJ1 wil dat vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend, zodat hun kapitaal, machines en infrastructuur kunnen worden ingezet voor publieke doelen. Opruimkosten en herstel worden betaald uit hun eigen activa.
“Vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend. Hun kapitaal, machines en infrastructuur worden ingezet voor publieke doelen. Opruimkosten, bodemsanering en herstel worden niet afgewenteld op de samenleving, maar betaald uit hun eigen activa — ook bij faillissement of uitkoop.”
Klimaatrechtvaardigheid en bestrijding van klimaatracisme
BIJ1 koppelt de klimaattransitie expliciet aan het bestrijden van klimaatracisme en het nemen van verantwoordelijkheid voor historische en mondiale ongelijkheid. De partij wil dat Nederland internationaal het voortouw neemt en binnenlands de gevolgen van klimaatongelijkheid aanpakt.
DENK erkent de urgentie van de klimaattransitie, maar legt nadruk op rechtvaardigheid, betaalbaarheid en het voorkomen van extra lasten voor burgers. De partij wil investeren in duurzame energie, een eerlijkere bijdrage van grote vervuilers, en internationale klimaatrechtvaardigheid, terwijl kernenergie niet wordt uitgesloten en huishoudens ondersteund worden bij verduurzaming.
Investeren in duurzame energie en energietransitie
DENK wil fors investeren in de energietransitie, met nadruk op zonne- en windenergie, en sluit kernenergie niet uit mits veilige opslag van kernafval gegarandeerd is. De partij wil dat energiebedrijven wettelijk verplicht worden tot een groeiend aandeel duurzame energie, en huishoudens profiteren van verduurzaming via subsidies en het behoud van de salderingsregeling.
“DENK staat pal voor voldoende investeringen in de vergroening van onze economie en in de energietransitie.”
“Energiebedrijven worden wettelijk verplicht een groeiend aandeel duurzame energie op te wekken. Elk jaar stijgt dat verplichte aandeel, totdat volledige duurzaamheid is bereikt.”
“Massaal inzetten op schonere energie. Wij willen investeren in zonne energie en windenergie op zee. Kolencentrales verdwijnen zo snel mogelijk. Kernenergie sluiten wij niet uit, omdat het schoner is dan andere energiebronnen. Veilige opslag van kernafval is een harde randvoorwaarde voor elke kernenergie optie.”
“Huishoudens profiteren van verduurzaming door een lagere energierekening. De overheid ondersteunt dit actief, met name door méér subsidies beschikbaar te stellen voor het isoleren van huurwoningen en zonnepanelen voor particulieren. Dat betekent ook dat de salderingsregeling moet blijven.”
Grote vervuilers betalen meer, burgers worden ontzien
DENK wil dat grote commerciële vervuilers een eerlijker en zwaarder deel van de kosten van de klimaattransitie dragen, onder andere via een CO2-heffing en hogere energiebelasting, terwijl burgers niet extra belast worden met bijvoorbeeld vleestaksen of toeslagen op plastic.
“Grote vervuilers gaan eerlijker bijdragen. Bedrijven in de commerciële sector die veel energie verbruiken, gaan relatief méér energiebelasting en opslag voor duurzame energie betalen. Met een CO2-heffing voor de grootste vervuilers geven we een extra stimulans om te verduurzamen.”
“Klimaatbeleid is hard nodig, maar mag geen middel worden om burgers betuttelend te bejegenen of op de kosten te jagen. Daarom komt er géén belasting op vlees, géén extra heffing op suiker en géén toeslag op plastic verpakkingen. Deze heffingen vergroten de ongelijkheid.”
Klimaatdoelen en rechtvaardigheid centraal
DENK onderschrijft de nationale en internationale klimaatdoelen, maar koppelt deze expliciet aan het principe van rechtvaardigheid, zowel binnen Nederland (betaalbaarheid voor burgers) als internationaal (steun aan het Mondiale Zuiden).
“Wij staan voor de klimaatdoelen. Dat betekent dat Nederland klimaatneutraal is in 2050 en dat wij de uitstoot met 55% beperken in 2030. Indien mogelijk gaan wij ambitieuzere doelen vaststellen.”
“Staan voor internationale klimaatrechtvaardigheid. Wij erkennen dat het Westen (historisch) verantwoordelijk is voor een groot deel van de wereldwijde CO2 uitstoot, terwijl de zwaarste gevolgen vandaag de dag vooral landen in het Mondiale Zuiden treffen. Ons land moet, samen met andere Westerse landen, het Mondiale Zuiden actief ondersteunen in het klimaatbeleid.”
Betaalbare en toegankelijke mobiliteit verduurzamen
DENK wil mobiliteit verduurzamen door te investeren in schoner vervoer, elektrisch rijden en openbaar vervoer, maar blijft hameren op betaalbaarheid en toegankelijkheid voor lage en middeninkomens.
“Wij gaan investeren in elektrisch rijden. Er komt een toegankelijke regeling om elektrisch rijden betaalbaar te maken voor lage en middeninkomens.”
“Wij investeren in het openbaar vervoer. Hiermee zorgen wij voor een dekkende dienstregeling, goedkopere kaartjes, beter kwaliteit en dragen wij bij aan verduurzaming.”
GroenLinks-PvdA ziet de klimaattransitie als een noodzakelijke, rechtvaardige omslag waarbij de lasten eerlijk verdeeld moeten worden en grote vervuilers de rekening betalen. De partij wil Nederland versneld klimaatneutraal maken door forse investeringen in schone energie, woningisolatie, industrie-omschakeling en sociale bescherming voor werknemers. Hun visie is dat de klimaattransitie niet alleen het milieu dient, maar ook sociale rechtvaardigheid en brede welvaart vergroot.
Grote vervuilers betalen de rekening
GroenLinks-PvdA vindt dat de kosten van de klimaattransitie niet bij gewone mensen moeten liggen, maar bij de grootste vervuilers. Dit moet zorgen voor een eerlijke verdeling van lasten en het versnellen van de transitie.
“De rekening hoort bij de grote vervuilers te liggen, niet bij mensen die het minste bijdragen aan klimaatverandering. Zo grijpen we de klimaattransitie aan om de brede welvaart te vergroten – met gezondere lucht, een betaalbare energierekening, goed en lokaal voedsel, en een comfortabele woning.”
“We laten grote vervuilers een eerlijke bijdrage leveren aan de kosten van de duurzaamheidstransitie. Dat doen wij door het principe van ‘de vervuiler betaalt’ centraal te stellen in al ons klimaatbeleid.”
Versneld naar een klimaatneutraal Nederland
De partij streeft naar een versnelling van de klimaattransitie met concrete doelen voor CO₂-reductie, klimaatneutraliteit en elektrificatie van de industrie. Nederland moet in 2040 klimaatneutraal zijn, met stevige tussendoelen.
“We zetten daarom alle zeilen bij om te zorgen dat Nederland in 2040 klimaatneutraal is. Om dat te bereiken streven we naar 65% CO₂-reductie in 2030. In 2035 zijn al onze elektriciteitsbronnen klimaatneutraal, en in 2040 ook onze energiebronnen én industrie.”
Investeren in woningisolatie en betaalbare energie
De partij wil de klimaattransitie sociaal maken door te investeren in woningisolatie, vooral voor mensen met lage inkomens, en door de energierekening te verlagen. Dit voorkomt energiearmoede en zorgt dat iedereen kan meedoen.
“De overheid gaat flink investeren in een grootschalig isolatie-offensief. In tochtige huizen zonder dubbel glas wonen gezinnen die ‘s winters kiezen tussen verwarming of eten. Dáár beginnen we.”
“Mensen die moeite hebben met het betalen van de energierekening helpen we als eerst. We verlagen de nettarieven, en helpen mensen met het isoleren van hun woning en het plaatsen van zonnepanelen zodat de energierekening daalt.”
Omscholing en bescherming voor werknemers in fossiele sectoren
Om de sociale gevolgen van de klimaattransitie op te vangen, wil GroenLinks-PvdA werknemers uit fossiele sectoren met behoud van inkomen begeleiden naar duurzame banen.
“Werknemers die een fossiele baan verliezen worden met behoud van inkomen begeleid naar een duurzame baan – zo nodig inclusief omscholing – naar het voorbeeld van het kolenfonds. Zo worden werknemers niet de dupe van klimaatbeleid én werven we de hoognodige arbeidskrachten voor de klimaattransitie.”
Investeren in schone energie en uitbreiding elektriciteitsnet
De partij wil fors investeren in schone energie (zon, wind) en het elektriciteitsnet, zodat de energietransitie niet vastloopt en Nederland minder afhankelijk wordt van fossiele import.
Afbouw fossiele subsidies en stevige normering
Fossiele subsidies worden afgebouwd en bedrijven worden verplicht tot verduurzaming via bindende normen en deadlines, zodat de transitie niet vertraagt door vrijblijvendheid.
“Fossiele vervuilers ontvangen nu tientallen miljarden aan subsidies voor hun vervuilende activiteiten. Deze fossiele subsidies zetten duurzame bedrijven op achterstand en houden de fossiele economie in stand. We bouwen fossiele subsidies af, zoveel mogelijk in Europees verband.”
“Naast financiële prikkels komt er ook stevige normering, bijvoorbeeld een uitbreiding van de energiebesparingsplicht en bindende besparingsdoelen per sector.”
De VVD ziet de klimaattransitie als noodzakelijk voor een schone, weerbare en economisch sterke toekomst, maar wil deze combineren met economische groei, energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid. De partij pleit voor realistisch en pragmatisch klimaatbeleid, waarbij nationale koppen op Europees beleid worden geschrapt, de industrie behouden blijft, en kernenergie en infrastructuurversnelling centraal staan. Concrete voorstellen zijn onder meer het vervangen van de Klimaatwet door een Klimaat- en groeiwet, het schrappen van de nationale CO2-heffing, en het versnellen van energie-infrastructuur en kernenergie.
Klimaatwet vervangen door Klimaat- en groeiwet
De VVD wil de huidige Klimaatwet aanpassen zodat naast CO2-reductie ook economische groei, energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid centraal staan. Dit moet voorkomen dat industrie vertrekt en de energierekening onbetaalbaar wordt, terwijl Nederland wel de Europese klimaatdoelen blijft nastreven.
“We zien dat de industrie vertrekt uit Nederland. Er is geen gelijk speelveld met de rest van Europa. Daarom passen we de Klimaatwet aan naar Klimaat- en groeiwet en voegen we de pijlers energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid toe.”
“We blijven bijdragen aan de Europese doelstelling van 55% CO2-reductie in 2030 en klimaatneutraliteit in 2050.”
Schrappen nationale CO2-heffing, inzetten op Europees systeem
De VVD wil de nationale CO2-heffing afschaffen omdat deze het speelveld voor Nederlandse bedrijven verslechtert ten opzichte van andere EU-landen. In plaats daarvan zet de partij in op één Europees systeem voor duurzame industrie.
“Nederland kent als enige land binnen de EU een nationale CO2-heffing. Dit creëert een ongelijk speelveld voor bedrijven. ... Daarom schrappen we de heffing en gaan we met de sector op zoek naar een alternatief systeem, waarbij we ons inzetten voor één Europees systeem voor duurzame industrie en mijnbouw en waarmee we een gelijk speelveld waarborgen.”
Versnellen energie-infrastructuur en aanpak netcongestie
De VVD vindt dat de aanleg van energie-infrastructuur veel sneller moet om de klimaattransitie mogelijk te maken. Doorlooptijden moeten omlaag, procedures worden ingekort en prioriteit wordt gegeven aan cruciale projecten.
“We gaan de aanleg van energie-infrastructuur aanzienlijk versnellen: Op dit moment zijn de doorlooptijden voor de aanleg van energie-infrastructuur te lang, soms wel zeven tot tien jaar. Daarom wijzen we versnellingsgebieden aan en gaan we snijden in vergunningsprocedures.”
Kernenergie als pijler van de klimaattransitie
De VVD beschouwt kernenergie als essentieel voor een robuust, schoon en onafhankelijk energiesysteem. De partij wil de bouw van vier grote kerncentrales versnellen en streeft naar een kleine kerncentrale vóór 2035.
“Kernenergie is een noodzakelijk onderdeel van een robuust en toekomstbestendig energiesysteem.”
“We versnellen de bouw van de kerncentrales: We zorgen ervoor dat de vier grote kerncentrales zo snel mogelijk worden gebouwd.”
“We streven naar een kleine kerncentrale vóór 2035”
Realistisch en pragmatisch klimaatbeleid, geen nationale koppen
De VVD wil geen extra nationale eisen bovenop Europees klimaatbeleid en kiest voor een pragmatische uitvoering van bestaande plannen. Het beleid moet praktisch uitvoerbaar zijn en gericht op daadwerkelijke CO2-reductie in Nederland, niet op papieren doelen.
“We willen een gelijk speelveld voor onze industrie met de rest van Europa. Europees klimaatbeleid zorgt voor een gelijk speelveld tussen EU landen. We schrappen waar mogelijk nationale koppen op Europees beleid.”
“We moeten ons niet blindstaren op het creëren van een papieren werkelijkheid, maar ons richten op het goed uitvoeren van de plannen die er al liggen. Klimaatbeleid moet gaan over de praktijk bij mensen thuis en de daadwerkelijke bijdrage van de EU aan de klimaatopgave.”
“We reduceren CO2 niet op papier door industrie uit Nederland weg te jagen, maar reduceren CO2 in de praktijk met pragmatisch klimaatbeleid.”
D66 ziet de klimaattransitie als een noodzakelijke omslag naar een duurzame, circulaire economie waarin Nederland uiterlijk in 2050 klimaatneutraal is. Ze willen dit bereiken door scherpe uitstootreductie, het versnellen van de energietransitie, het afbouwen van fossiele subsidies, en het stimuleren van circulair gebruik van grondstoffen. D66 koppelt deze transitie aan sociale rechtvaardigheid en internationale samenwerking, met concrete doelen en investeringen in technologie, infrastructuur en omscholing.
Nederland klimaatneutraal en circulair in 2050
D66 streeft naar een volledig klimaatneutraal en circulair Nederland in 2050, met duidelijke tussendoelen voor 2030 en 2040. Dit betekent scherpe reductie van broeikasgasuitstoot, halvering van het gebruik van nieuwe grondstoffen, en sectorale circulaire doelen. De partij ziet dit als essentieel voor milieu, economie en toekomstige generaties.
“In 2030 is er 55% minder uitstoot van broeikasgassen, in lijn met de door minister Jetten ingevoerde Klimaatwet. In 2040 is dat 90% minder, overeenkomstig met de doelstelling van de EU, en in 2050 is Nederland klimaatneutraal.”
“In 2050 is Nederland volledig circulair. In 2030 is het gebruik van nieuwe grondstoffen al gehalveerd. Overheden geven het goede voorbeeld: in 2035 is minstens de helft van hun aanbestedingen circulair en in 2045 alles.”
Snelle en sociale energietransitie
D66 wil de energietransitie versnellen door procedures te verkorten, het elektriciteitsnet te verzwaren, en te investeren in wind, zon en groene waterstof. Tegelijkertijd zorgen ze voor een eerlijke verdeling van kosten en opbrengsten, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen en omscholing van werknemers uit de fossiele sector.
“De energietransitie vraagt snelheid, maar veel van de procedures die er nu zijn, vertragen juist. Om die reden wil D66 dat procedures voor vergunningen korter en efficiënter worden.”
“We ondersteunen mensen met lage inkomens bij verduurzaming van hun woning. Denk aan subsidies, persoonlijk advies en energiecoaches.”
“Mensen uit de fossiele industrie krijgen begeleiding naar werk in de energietransitie.”
Fossiele subsidies en technieken versneld afbouwen
D66 kiest voor het versneld afbouwen van fossiele subsidies en het stellen van duidelijke einddata voor fossiele technieken per sector. Dit moet investeringen in duurzame alternatieven stimuleren en zorgen voor een gelijk speelveld.
Internationale samenwerking voor mondiale klimaatwinst
D66 erkent dat veel uitstoot buiten Europa plaatsvindt en wil daarom handels- en samenwerkingsafspraken koppelen aan CO2-reductie in andere landen. Ze pleiten voor mondiale klimaatcoalities en investeren waar de meeste klimaatwinst te behalen is.
“We bouwen mondiale klimaatcoalities. De meeste uitstootreductie valt buiten Europa te behalen. Daarom koppelen we handels- en samenwerkingsafspraken aan CO2-reductie in die landen.”
“Import is soms verstandiger dan miljardensubsidies aan bedrijven verstrekken om hier duurzaam te produceren. Juist in Zuid-Europa en het Mondiale Zuiden leveren investeringen in vergroening vaak méér klimaatwinst op.”
De SP wil een klimaattransitie die sociaal rechtvaardig is, met publieke regie en democratische zeggenschap, zodat de kosten en baten eerlijk verdeeld worden en niemand wordt buitengesloten. De partij pleit voor het versneld behalen van klimaatdoelen door structurele investeringen in verduurzaming van woningen, industrie en energie, waarbij de lasten niet op de werkende klasse terechtkomen. Kernpunten zijn het stoppen van fossiele subsidies, collectieve verduurzaming, en een klimaatrechtvaardigheidstoets op beleid.
Klimaattransitie moet sociaal en rechtvaardig zijn
De SP benadrukt dat de klimaattransitie alleen kan slagen als deze eerlijk is, met oog voor bestaanszekerheid en zonder tweedeling tussen arm en rijk. Klimaatmaatregelen mogen niet leiden tot hogere lasten voor de werkende klasse, maar moeten juist zorgen voor lagere rekeningen en betere leefomstandigheden.
“We laten zien dat de klimaattransitie voor iedereen werkt, niet alleen voor wie het al kan betalen.”
“Tweedeling door klimaatbeleid staan wij niet toe. Daarvoor komt er een klimaatrechtvaardigheidstoets. Al het gevoerde beleid op klimaat moet zorgen dat we de uitstoot verminderen en de bestaanszekerheid vergroten.”
Publieke regie en democratische zeggenschap over energie
De SP wil de energietransitie onder publieke controle brengen door grote energiebedrijven te nationaliseren en marktwerking te stoppen. Energievoorziening wordt gezien als basisbehoefte, niet als verdienmodel, zodat de transitie betaalbaar en betrouwbaar is.
“Wij gaan de drie grote private warmtebedrijven (Eneco, Vattenfall en Ennatuurlijk) overnemen en omvormen tot vier publieke, regionale warmtebedrijven. Daarmee brengen we de warmtevoorziening weer onder democratische controle.”
“De strijd tegen klimaatverandering is ook een kans op een eerlijke, duurzame toekomst voorbij het kapitalisme. De economie moet veranderen om de klimaatdoelen te halen en dat biedt juist de mogelijkheid om die verandering eerlijk te laten verlopen. Met publieke regie en meer democratische zeggenschap.”
Stoppen met fossiele subsidies en investeren in verduurzaming
De SP wil zo snel mogelijk stoppen met fossiele subsidies voor grote bedrijven en het bespaarde geld inzetten voor vergroening, lagere energierekeningen en leefbare wijken. Alleen vergroening met publieke zeggenschap krijgt steun.
“Wij stoppen die subsidies zo snel mogelijk en geven steun voor vergroening als daar publieke zeggenschap tegenover staat. Het overige geld dat we besparen zetten we in om de energierekening omlaag te krijgen, straten te vergroenen en Nederland leefbaarder te maken.”
Collectieve en toegankelijke verduurzaming van woningen
De partij zet in op grootschalige, collectieve verduurzaming van woningen, zodat ook huurders en mensen met een laag inkomen profiteren van lagere energiekosten. Huurders krijgen het recht om verduurzaming af te dwingen.
“We stimuleren zonne-energie op alle geschikte daken van woningen en gebouwen. Door dit grootschalig en collectief aan te pakken via woonverenigingen, woningcorporaties en energiecoöperaties, zorgen we dat ook huurders en mensen met een klein inkomen profiteren van lagere energiekosten en verduurzaming.”
“Huurders krijgen het recht om verduurzaming van hun woning af te dwingen. Als een verhuurder niet in actie komt, moeten huurders zelf verbeteringen kunnen voorstellen en laten uitvoeren.”
Klimaatdoelen versneld en met draagvlak halen
De SP wil verder gaan dan de huidige klimaatdoelen en streeft naar een klimaatneutrale en klimaatrechtvaardige samenleving in 2040. Dit moet met breed draagvlak en structurele investeringen gebeuren.
50PLUS wil dat klimaattransitiebeleid uitsluitend op Europees of mondiaal niveau wordt gevoerd en is tegen nationale koppen op Europese afspraken. Ze pleiten voor het uitfaseren van nationaal klimaatbeleid zodra Europees CO2-beprijzingsbeleid wordt opgeschaald, en zetten in op kernenergie als belangrijkste alternatief voor energievoorziening. Concrete verplichtingen voor burgers, zoals warmtepompen, wijst 50PLUS af zolang er geen volwaardige en betaalbare alternatieven zijn.
Alleen Europees klimaatbeleid, geen nationale koppen
50PLUS vindt dat klimaattransitie alleen effectief is als het op Europees of mondiaal niveau wordt aangepakt, en verzet zich tegen strengere nationale regels of extra heffingen. Ze willen nationale klimaatmaatregelen uitfaseren zodra het Europese CO2-beprijzingsbeleid wordt versterkt, om de concurrentiepositie van Nederland te beschermen.
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
“Het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland aan te tasten.”
Inzet op kernenergie als pijler van de energietransitie
50PLUS ziet kernenergie als een noodzakelijke en betrouwbare energiebron binnen de klimaattransitie. Ze willen snel vier nieuwe kerncentrales bouwen en de introductie van kleine kerncentrales (SMR’s) versnellen om de energievoorziening te verduurzamen zonder de leveringszekerheid of betaalbaarheid in gevaar te brengen.
Geen verplichte warmtepompen of gasafsluiting zonder alternatief
50PLUS is tegen het verplichten van warmtepompen of het afsluiten van woningen van gas, tenzij er volwaardige, passende en betaalbare alternatieven zijn. Dit standpunt is bedoeld om burgers te beschermen tegen hoge kosten en onpraktische oplossingen tijdens de klimaattransitie.
“Geen verplichting voor warmtepompen of afsluiting van gas, zonder volwaardige, passende én betaalbare alternatieven.”