Verkiezingsprogramma's 2025 overklimaatcrisis
Forum voor Democratie (FVD) ontkent het bestaan van een klimaatcrisis en verwerpt het huidige klimaatbeleid volledig. De partij wil alle klimaatmaatregelen, -wetten en internationale akkoorden schrappen, fossiele brandstoffen blijven gebruiken en inzetten op adaptatie zoals dijkenbouw in plaats van CO₂-reductie. FVD stelt dat huidig beleid onnodig, ineffectief en schadelijk is voor de economie en burgers.
Volledig schrappen van klimaatbeleid en klimaatcrisis ontkennen
FVD stelt dat er geen sprake is van een klimaatcrisis en dat het huidige klimaatbeleid onnodig, ineffectief en schadelijk is. De partij wil daarom alle klimaatmaatregelen, -wetten en internationale akkoorden beëindigen, en CO₂-reductiedoelen loslaten. Volgens FVD zijn de kosten van het beleid enorm, zonder merkbaar effect op het klimaat.
“Forum voor Democratie verwerpt de mythe van een klimaatcrisis en ziet geen enkele reden om afstand te nemen van deze natuurlijke energiebronnen.”
“We trekken de Klimaatwet in en zeggen het Parijsakkoord op.”
“We stoppen volledig met de energietransitie, zodat ons land niet langer wordt opgezadeld met onbetaalbaar en zinloos klimaatbeleid.”
“We laten CO₂-reductie los als uitgangspunt, zodat beleid weer wordt gericht op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.”
“De huidige klimaatdoelen zijn onhaalbaar en vooral schadelijk. Alleen al voor Nederland bedragen de kosten meer dan €1.000 miljard – omgerekend €230.000 per huishouden. Dit beleid is niet alleen onbetaalbaar, maar ook zinloos: het heeft geen merkbaar effect op het klimaat, maar wel desastreuze gevolgen voor onze welvaart en concurrentiekracht.”
Inzetten op adaptatie in plaats van mitigatie
In plaats van CO₂-reductie en energietransitie wil FVD zich richten op aanpassing aan eventuele klimaatverandering, zoals dijkenbouw en kustbescherming. De partij ziet technologische vooruitgang en adaptatie als de rationele weg vooruit.
“Dankzij technologische vooruitgang zijn we beter beschermd tegen natuurgeweld, en dát moet ook de weg vooruit zijn: adaptatie in plaats van kostbare en ineffectieve CO₂-reductie.”
“In plaats daarvan richten wij ons op adaptatie – zoals dijkenbouw, kustbescherming en innovatieve landbouw – waar Nederland juist historisch sterk in is.”
“In plaats van onrealistische CO₂-doelen richten we ons op slimme oplossingen voor eventuele klimaatverandering zoals dijkenbouw en kustbescherming, waar Nederland wereldwijd in uitblinkt.”
Fossiele brandstoffen behouden en energiesector nationaliseren
FVD wil het gebruik van fossiele brandstoffen behouden, kolen- en gascentrales heropenen, en de energiesector nationaliseren. De partij stelt dat deze bronnen betrouwbaar en goedkoop zijn, en essentieel voor de welvaart.
“Forum voor Democratie gelooft niet in het klimaatprobleem en ziet geen reden om gebruik van fossiele brandstoffen uit te faseren.”
“We heropenen onze hypermoderne, schone kolencentrales die door vorige kabinetten zijn gesloten, zodat er onmiddellijk goedkope en stabiele stroom beschikbaar komt.”
“We nationaliseren de energiesector, zodat winsten in Nederland blijven, blackouts kunnen worden voorkomen en kosten voor de gebruiker omlaag kunnen.”
Stoppen met subsidies en verplichtingen voor duurzame energie
FVD wil alle subsidies voor wind- en zonne-energie stopzetten, bestaande windparken ontmantelen, en geen nieuwe verplichtingen of rapportages rond CO₂-uitstoot opleggen.
“De miljarden aan subsidies voor windmolens, zonnepanelen en elektrische installaties hebben ons energienet instabiel gemaakt en afhankelijk van weersomstandigheden.”
“We plaatsen geen nieuwe windmolens op zee en ontmantelen bestaande windparken, zodat de natuur en de visserij niet verder worden geschaad.”
“We verbieden de aanleg van zonneparken op grond of water, zodat ruimte behouden blijft voor landbouw en natuur. Elke vorm van subsidie op de aanleg van zonnepanelen op daken wordt ingetrokken.”
“We schaffen de verplichting af om CO₂-uitstoot van werknemers bij te houden, zodat ondernemers verlost worden van zinloze bureaucratie.”
BBB erkent klimaatverandering, maar verwerpt het idee van een acute "klimaatcrisis" en pleit voor een nuchter, realistisch en kosten-baten-gebaseerd klimaatbeleid zonder ideologische drijfveren. De partij wil geen nationale koppen op Europees beleid, geen overhaaste uitfasering van fossiele energie, en zet in op haalbare, betaalbare en democratisch gelegitimeerde maatregelen, met prioriteit voor voedselzekerheid, economie en draagvlak. Concrete voorstellen zijn onder meer het openhouden van kolencentrales, het versnellen van kernenergie, het stoppen met extra CO₂-heffingen en het beëindigen van de SDE++-subsidies.
Klimaatbeleid moet nuchter, realistisch en niet-ideologisch zijn
BBB ziet klimaatverandering als deels natuurlijk en deels door de mens beïnvloed, maar verwerpt paniek en ideologie rond de "klimaatcrisis". Ze willen beleid dat gebaseerd is op ratio, kosten-batenanalyses en effectiviteit, niet op symboliek of internationale scoringsdrift. De partij benadrukt dat klimaatbeleid geen religie mag zijn en dat maatregelen alleen genomen moeten worden als ze haalbaar, betaalbaar en uitvoerbaar zijn.
“Klimaatbeleid is geen religie, maar een beleidsopgave die om ratio vraagt; Gebaseerd zijn op een kostenbatenanalyse van impact, ook in relatie tot onze minimale wereldwijde CO₂-bijdrage.”
“Hoewel de mate van menselijke invloed onderwerp van debat blijft, vindt BBB dat we als samenleving vanuit rentmeesterschap onze negatieve invloed op het milieu moeten beperken, waar dat haalbaar, betaalbaar en effectief is. Tegelijkertijd mogen we de opgave niet ideologisch benaderen. Klimaatbeleid moet geen religie worden, maar een nuchtere beleidsopgave waarin haalbaarheid, draagvlak en de balans met andere publieke doelen voorop staan.”
“Niet gebaseerd op angst, ideologie of internationale scoringsdrift, maar op wat werkt voor Nederland. De overheid moet prioriteit geven aan realisme en effectiviteit, met oog voor de uitvoerbaarheid en gevolgen voor gewone mensen.”
“We kiezen niet voor klimaatgekte, maar voor klimaatrealisme: beleid dat werkt, uitvoerbaar is en draagvlak heeft.”
Geen nationale koppen op Europees klimaatbeleid
BBB is fel tegen het opleggen van strengere nationale klimaatmaatregelen bovenop Europese regelgeving. Ze stellen dat extra regels Nederland economisch schaden zonder aantoonbaar klimaateffect, en willen bestaande nationale koppen schrappen.
“BBB is kritisch op de opstelling van Nederland als “klimaatkoploper” binnen Europa. Wij willen geen nationale kop bovenop Europese regelgeving, zoals aanvullende CO₂-heffingen of overhaaste sluiting van kolencentrales.”
“Geen nationale koppen op Europees beleid.”
“BBB wil de nationale koppen op Europees beleid schrappen en meer ruimte bieden aan boeren om via innovatie, vakmanschap en grondgebonden werken bij te dragen aan natuurherstel én voedselzekerheid.”
Stoppen met extra nationale CO₂-heffingen en onrealistische uitfasering fossiel
BBB wil de extra nationale CO₂-heffing voor de industrie terugdraaien en pas stoppen met fossiele energie als er betrouwbare alternatieven zijn. Ze stellen dat overhaaste maatregelen banen kosten en tot ‘carbon leakage’ leiden.
“Stoppen met extra CO₂-heffing voor industrie. De Nederlandse industrie staat onder grote druk door oplopende kosten, internationale concurrentie en een onzeker investeringsklimaat. BBB wil de extra nationale CO₂ heffing voor de industrie daarom terugdraaien.”
“Geen onrealistische uitfasering fossiel. We stoppen pas met fossiele energie als er echt betrouwbare en betaalbare alternatieven zijn.”
Kolencentrales openhouden en versnellen kernenergie
BBB wil de sluiting van kolencentrales uitstellen zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien, en zet in op de bouw van (kleine) kerncentrales als basis voor een betrouwbaar energiesysteem.
“Kolencentrales openhouden. De sluiting van kolencentrales per 2030 wordt ingetrokken zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien.”
“We versnellen de bouw van kerncentrales; zowel grote kerncentrales als kleine modulair gebouwde kerncentrales (Small Modular Reactors: SMR’s). We streven ernaar om met de bouw van een of meerdere SMR’s gedurende de komende kabinetsperiode te starten.”
Stoppen met SDE++-subsidies en technologie-neutrale aanpak
BBB wil vanaf 2026 stoppen met de SDE++-subsidies voor duurzame energie, omdat deze leiden tot dure megaprojecten en afhankelijkheid van de ‘subsidieindustrie’. Ze pleiten voor een technologie-neutrale aanpak en stimulering van innovatie en lokale initiatieven.
“Stoppen met de SDE++-subsidies vanaf 2026. De subsidieregeling SDE++ kost miljarden per jaar en leidt tot dure megaprojecten op zee, op land en in landbouwgebied. BBB wil een technologie neutrale aanpak, waarbij bedrijven en huishoudens verduurzamen op hun eigen manier – zonder afhankelijkheid van de ‘subsidieindustrie’.”
Klimaatadaptatie: aanpassen aan gevolgen klimaatverandering
BBB erkent dat klimaatverandering deels natuurlijk is en wil inzetten op praktische aanpassingen zoals waterbeheer, vergroening van steden en het versterken van de sponswerking van het landschap.
“Omdat klimaatverandering ook natuurlijk is, moeten we ons ook aanpassen aan de gevolgen ervan. BBB pleit voor gezond verstand in plaats van modieuze kreten. We moeten werken aan een leefomgeving die hitte, droogte en wateroverlast beter aankan.”
BVNL erkent de klimaatcrisis niet als urgent probleem en verwerpt het huidige klimaatbeleid als zinloos en schadelijk. De partij wil stoppen met internationale klimaatafspraken, kernenergie en gaswinning stimuleren, en subsidies en verplichtingen voor duurzame maatregelen afschaffen. Technisch en financieel rendement staan centraal, niet CO₂-reductie of internationale doelen.
Stoppen met internationaal en nationaal klimaatbeleid
BVNL beschouwt het huidige klimaatbeleid als ineffectief en schadelijk voor economie en samenleving. De partij wil uit internationale klimaatafspraken stappen, nationale klimaatfondsen ontmantelen en stoppen met het verplichten van duurzame maatregelen. Klimaatadaptatie wordt alleen overwogen waar strikt noodzakelijk.
“Stoppen met zinloos klimaatbeleid en waar nodig inzetten op adaptatie.”
“De Europese Green Deal en het Klimaatakkoord zeggen we op, waaronder begrepen het CO2 handelssysteem ETS.”
“Het klimaatfonds van € 35 miljard wordt ontmanteld.”
“Duurzaamheid mag nooit een obsessie worden. Technisch en financieel rendement is leidend.”
“We houden op met zaken zoals 'klimaattafels' en het 'landbouwakkoord'.”
Kernenergie en gas als hoofdrol in energievoorziening
BVNL kiest voor kernenergie en gas als pijlers van het Nederlandse energiesysteem, met als doel betaalbare en betrouwbare energie. Windmolens op land en zee en grootschalige zonneparken worden afgewezen; innovatie en rendement zijn leidend.
“Dit kan door kerncentrales te bouwen en het gasveld in Groningen veilig en verantwoord open te houden en nieuwe gasvelden op Nederlands grondgebied te ontwikkelen.”
“Kolencentrales openhouden totdat goede stabiele alternatieven voorhanden zijn.”
“Geen nieuwe windmolens op land of op zee.”
“We gaan door met ontwikkeling van en productie uit gasvelden in de Noordzee.”
Afschaffen van subsidies en verplichtingen voor duurzaamheid
BVNL wil dat duurzame keuzes vrijwillig zijn en niet door de overheid worden afgedwongen of gesubsidieerd. Subsidies voor duurzame energie en technieken worden zoveel mogelijk gestopt, en verplichtingen zoals warmtepompen en hybride systemen worden afgeschaft.
“Subsidies worden zoveel mogelijk gestopt.”
“Hybride systemen worden niet verplicht in 2026 en gasgestookte CV-ketels blijven toegestaan. Warmtepompen worden niet verplicht.”
“Zonnepanelen op daken is een keuze die we bij de eigenaar van het gebouw laten en is vergunningsvrij.”
Afwijzing van CO₂-paniek en koppeling aan woningbouw
BVNL stelt dat de focus op CO₂-reductie en duurzaamheidseisen de woningbouw belemmert en ziet deze als bureaucratische obstakels, niet als noodzakelijke maatregelen tegen een klimaatcrisis.
“Door alle beperkende overheidsmaatregelen, zoals de bureaucratische stikstofbouwstop, de CO2-paniek, duurzaamheidseisen, de exorbitante uitbreiding van de bouwvoorschriften in de afgelopen 25 jaar, verplichte warmtepompen, gasloos bouwen... werden er in de afgelopen jaren te weinig woningen gebouwd...”
GroenLinks-PvdA ziet de klimaatcrisis als een urgente, door mensen veroorzaakte bedreiging die vraagt om rechtvaardig, ambitieus en sociaal klimaatbeleid. De partij wil grote vervuilers laten betalen, fossiele subsidies afbouwen, en investeert fors in schone energie, woningisolatie en een eerlijke verdeling van kosten en baten. Hun aanpak combineert sociale rechtvaardigheid met stevige klimaatdoelen, zoals klimaatneutraliteit in 2040 en 65% CO₂-reductie in 2030.
Grote vervuilers betalen de rekening, niet gewone mensen
GroenLinks-PvdA stelt dat de klimaatcrisis vooral wordt veroorzaakt door grote vervuilers, terwijl de kosten nu bij gewone mensen liggen. De partij wil dit omdraaien door het principe ‘de vervuiler betaalt’ centraal te stellen en fossiele subsidies af te bouwen. Dit moet zorgen voor een eerlijkere verdeling van de lasten en een versnelling van de klimaattransitie.
“De rekening hoort bij de grote vervuilers te liggen, niet bij mensen die het minste bijdragen aan klimaatverandering.”
“Grote vervuilende bedrijven gaan eerlijk belasting betalen over vervuilende uitstoot. Fossiele subsidies bouwen we af.”
“Vrijstellingen en fiscale subsidies voor grootgebruikers en producenten van fossiele energie worden afgebouwd.”
“Dat bedrijven die veel CO₂ uitstoten, meer gaan meebetalen aan de kosten van de duurzaamheidstransitie, is wat ons betreft niet meer dan logisch.”
Ambitieus klimaatdoel: Nederland klimaatneutraal in 2040
De partij kiest voor een versnelde route naar klimaatneutraliteit, met concrete doelen voor CO₂-reductie en de verduurzaming van energie en industrie. Dit wordt gezien als noodzakelijk om de klimaatcrisis te keren en biedt volgens GroenLinks-PvdA ook kansen voor brede welvaart en een gezonde leefomgeving.
“We zetten daarom alle zeilen bij om te zorgen dat Nederland in 2040 klimaatneutraal is. Om dat te bereiken streven we naar 65% CO₂-reductie in 2030. In 2035 zijn al onze elektriciteitsbronnen klimaatneutraal, en in 2040 ook onze energiebronnen én industrie.”
Klimaatrechtvaardigheid: sociale bescherming en brede welvaart
Klimaatbeleid moet sociaal zijn en de lasten eerlijk verdelen, met speciale aandacht voor mensen met lage inkomens. De partij koppelt klimaatmaatregelen aan sociale vooruitgang, zoals lagere energierekeningen, betere woningen en gezondere lucht.
“Klimaatrechtvaardigheid betekent dat we het samen doen. Mensen die moeite hebben met het betalen van de energierekening helpen we als eerst.”
“We grijpen de klimaattransitie aan om de brede welvaart te vergroten – met gezondere lucht, een betaalbare energierekening, goed en lokaal voedsel, en een comfortabele woning.”
Forse investeringen in schone energie en woningisolatie
GroenLinks-PvdA wil fors investeren in de uitbreiding van het elektriciteitsnet, schone energie (wind en zon), en een grootschalig isolatie-offensief voor woningen. Dit moet de energierekening verlagen, de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen verminderen en de klimaatcrisis aanpakken.
“We investeren in schone energie, groene industrie, de isolatie van woningen, natuurinclusieve landbouw, groene wijken en goed openbaar vervoer.”
“Daarom investeren we fors in het uitbreiden van het elektriciteitsnet.”
“De overheid gaat flink investeren in een grootschalig isolatie-offensief.”
Klimaatbeleid als kans voor economische en sociale vooruitgang
De partij ziet de aanpak van de klimaatcrisis niet als kostenpost, maar als kans voor innovatie, nieuwe banen en een duurzame economie. Ze willen de omslag maken van crisis naar kans, en benadrukken dat dit alleen samen kan.
De Partij voor de Dieren (PvdD) beschouwt de klimaatcrisis als een urgente, door politieke keuzes veroorzaakte bedreiging voor mens, dier en natuur, die alleen met radicale en samenhangende maatregelen kan worden gekeerd. Ze pleiten voor een wettelijke verplichting om 5% van het BBP te besteden aan het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis, een snelle afbouw van de fossiele sector, en een rechtvaardige transitie waarbij grote vervuilers en financiële instellingen de grootste lasten dragen. De partij wijst schijnoplossingen af en wil inzetten op structurele, wetenschappelijk onderbouwde maatregelen die de uitstoot daadwerkelijk en snel verminderen.
5% van het BBP wettelijk naar klimaat- en natuurcrisis
PvdD wil wettelijk vastleggen dat een fors deel van het nationaal inkomen structureel wordt ingezet voor het bestrijden van de klimaatcrisis, omdat decennialange politieke nalatigheid heeft geleid tot een urgente situatie. Dit geld is bedoeld voor samenhangende, effectieve maatregelen die de opwarming beperken en natuurverlies tegengaan.
“We leggen wettelijk vast dat 5% van het BBP naar het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis gaat. Er zijn forse maatregelen nodig voor een samenhangende aanpak van de klimaatverandering en natuurverlies.”
Snelle en radicale afbouw van de fossiele sector
De partij stelt dat de fossiele sector systematisch moet worden afgebouwd via financiële restricties, investeringsbeperkingen en uitfaseringsschema’s, omdat deze sector de kernoorzaak is van de klimaatcrisis. Banken en investeringsfondsen worden verplicht hun leningen aan fossiele projecten af te bouwen, en fossiele reclame wordt verboden.
“We bouwen de fossiele sector systematisch af met financiële (krediet)restricties, investeringsbeperkingen en uitfaseringsschema’s. Nederlandse banken en investeringsfondsen worden verplicht hun leningen aan fossiele projecten af te bouwen.”
“Fossiele reclame en reclame voor vlees en zuivel promoten schadelijke producten en industrieën. Na succesvol ingestelde lokale verboden, verbieden we ook landelijk reclames die schadelijk zijn voor het klimaat.”
Klimaatplicht en hogere lasten voor grote vervuilers
PvdD wil dat grote vervuilers en financiële instellingen wettelijk verplicht worden tot het opstellen en uitvoeren van overtuigende klimaatplannen, en dat zij de grootste financiële bijdrage leveren aan de transitie. Klimaatbelastingen en een verhoogde CO2-heffing moeten zorgen voor een eerlijke verdeling van de lasten.
“De grote vervuilers en financiële instellingen krijgen een klimaatplicht. Dit betekent dat zij een overtuigend klimaatplan maken om hun uitstoot in de hele keten terug te dringen.”
“We voeren een klimaatbelasting in voor de grootste vermogens, op basis van de Groene Belastinggids.”
“De nationale CO2-heffing wordt verhoogd en uitgebreid naar alle broeikasgassen en sectoren om ervoor te zorgen dat CO2-uitstoot voldoende en snel genoeg daalt.”
Afwijzen van schijnoplossingen en kernenergie
De partij verwerpt technologische schijnoplossingen zoals CCS (carbon capture and storage) en kernenergie, omdat deze volgens hen de transitie vertragen en toekomstige generaties opzadelen met nieuwe problemen. Ze willen alleen investeren in maatregelen die direct en structureel de uitstoot verminderen.
“De tijd dringt om de ergste gevolgen van de klimaatcrisis te voorkomen. Daarom investeren we in oplossingen die echt werken en die de uitstoot van broeikasgassen drastisch verminderen.”
“Het afvangen en opslaan van broeikasgassen (carbon capture and storage, CCS) stimuleert bedrijven door te gaan met vervuiling. We stoppen met het subsidiëren van CCS.”
“Nederland bouwt geen nieuwe kerncentrales en bestaande centrales worden zo snel mogelijk gesloten. Kerncentrales komen te laat – de bouw duurt jaren terwijl de klimaatcrisis nu actie vergt.”
Klimaatdoel: maximaal 1,5 graad opwarming en snelle klimaatneutraliteit
PvdD wil het Nederlandse klimaatdoel aanscherpen naar maximaal 1,5 graad opwarming, in lijn met het Klimaatakkoord van Parijs, en streeft naar klimaatneutraliteit in 2030. Hiervoor moet een nationaal CO2-budget leidend zijn in het beleid.
“We scherpen het klimaatdoel aan. Nederland komt eindelijk in actie om het Klimaatakkoord van Parijs na te leven en de opwarming van de Aarde te beperken tot 1,5 graden.”
“Het beste moment om te handelen was gisteren. Daarom moet Nederland koers zetten om zo snel mogelijk klimaatneutraal te zijn, met 2030 als uitgangspunt.”
“Een nationaal CO2-budget is de basis van het klimaatbeleid. Met een eerlijke verdeling van het mondiale CO2-budget beperken we de opwarming tot 1,5 graad.”
De SP ziet de klimaatcrisis als een direct gevolg van het kapitalistische systeem en pleit voor een collectieve, rechtvaardige aanpak waarbij de lasten niet op de werkende klasse terechtkomen. Hun beleid richt zich op publieke regie, het terugdringen van fossiele subsidies, klimaatrechtvaardigheid, en grootschalige investeringen in verduurzaming en klimaatadaptatie, met speciale aandacht voor sociale gelijkheid en democratische zeggenschap.
Kapitalisme als oorzaak, systeemverandering noodzakelijk
De SP stelt dat de klimaatcrisis voortkomt uit het kapitalistische systeem waarin winst boven alles gaat, en pleit voor een fundamentele verandering richting een rechtvaardige, collectieve aanpak.
“Een crisis die in zijn kern veroorzaakt wordt door het kapitalisme. Want zolang winst boven alles gaat, blijft het kapitalisme de bron van deze crisis en moeten we het kapitalisme dus terugdringen om ons klimaat en onze toekomst te redden.”
“De strijd tegen klimaatverandering is ook een kans op een eerlijke, duurzame toekomst voorbij het kapitalisme. De economie moet veranderen om de klimaatdoelen te halen en dat biedt juist de mogelijkheid om die verandering eerlijk te laten verlopen.”
Klimaatrechtvaardigheid: lastenverdeling en toets
De SP wil dat klimaatbeleid eerlijk uitpakt, met een expliciete toets op klimaatrechtvaardigheid zodat de werkende klasse niet onevenredig wordt belast en bestaanszekerheid wordt vergroot.
“Tweedeling door klimaatbeleid staan wij niet toe. Daarvoor komt er een klimaatrechtvaardigheidstoets. Al het gevoerde beleid op klimaat moet zorgen dat we de uitstoot verminderen en de bestaanszekerheid vergroten.”
“Verhoging van de belastingen, zoals een plastictaks of een vliegtaks, worden niet gevoeld door mensen met een hoog inkomen of veel vermogen die relatief veel uitstoot veroorzaken. Hoge prijzen maken het leven wel onbetaalbaar voor de werkende klasse, de grote meerderheid van Nederland die afhankelijk is van hun inkomen uit arbeid, uitkering, of pensioen.”
Collectieve, publieke aanpak van verduurzaming
De SP kiest voor collectief georganiseerde en gefinancierde maatregelen, met publieke regie over energie en verduurzaming, in plaats van individuele verantwoordelijkheid.
“We gaan de klimaatcrisis te lijf met collectief beleid waar iedereen voordeel bij heeft. Geen individuele verantwoordelijkheid, maar gezamenlijk georganiseerde en gefinancierde maatregelen zoals zonnepanelen op alle geschikte daken, het verduurzamen van woningen, circulair grondstoffengebruik en schonere productie.”
“Met publieke regie en meer democratische zeggenschap. Zo zorgen we voor schone energie, sterke publieke voorzieningen en bestaanszekerheid voor iedereen.”
Stoppen met fossiele subsidies en financiële prikkels voor vergroening
De SP wil zo snel mogelijk stoppen met fossiele subsidies voor grote bedrijven en het belastingstelsel hervormen zodat grootverbruikers meer betalen en huishoudens minder.
“Wij stoppen die subsidies zo snel mogelijk en geven steun voor vergroening als daar publieke zeggenschap tegenover staat. Het overige geld dat we besparen zetten we in om de energierekening omlaag te krijgen, straten te vergroenen en Nederland leefbaarder te maken.”
“We verlagen de energiebelasting voor huishoudens en kleine bedrijven en verhogen deze voor grootverbruikers. Mensen met een laag inkomen houden tot wel honderd euro per jaar extra over. Ook middeninkomens profiteren. Alleen de top 10 procent hoogste inkomens betalen iets meer, omdat zij ook het meest uitstoten.”
Grootschalige klimaatadaptatie en vergroening
De SP investeert in klimaatadaptatie (bescherming tegen hitte, droogte, overstromingen) en grootschalige vergroening van steden en dorpen, met een landelijke groennorm en een Nationaal Bomenplan.
“We bereiden Nederland voor op extremer weer door te investeren in klimaatadaptatie. Dat betekent bescherming tegen hitte, droogte en overstromingen. Met sterke dijken, meer groen in steden en een gezond waterbeheer.”
“Met een Nationaal Bomenplan planten we voor elke Nederlander een boom. Zo kunnen we meer dan 100 duizend hectare bos bijplanten. Door slim bossen te planten kunnen we verschillende problemen tegelijk aanpakken: de achteruitgang van biodiversiteit, klimaat en stikstof.”
Geen kernenergie, geen CO₂-opslag als structurele oplossing
De SP wijst kernenergie en grootschalige CO₂-opslag af als structurele oplossingen voor de klimaatcrisis, en kiest voor zon, wind en echte verduurzaming.
“Nieuwe kerncentrales zijn extreem duur, bouwtijden lopen altijd uit en leveren pas over tientallen jaren stroom. Bovendien blijven we met kernafval zitten en blijven we afhankelijk van landen die ons de benodigde grondstoffen leveren. Wij kiezen voor betaalbare energie die wel werkt: zon en wind.”
“Het grootschalig opslaan van CO₂ onder de grond is geen structurele oplossing, maar een tijdelijke lapmiddel voor bedrijven die hun vervuiling willen uitstellen. Wij kiezen ervoor om gemeenschapsgeld niet langer te verspillen aan uitstelgedrag, maar te investeren in de echte, duurzame transitie.”
Volt erkent de urgentie van de klimaatcrisis en stelt een ambitieus, wettelijk vastgelegd doel: Nederland en de EU moeten in 2040 volledig klimaatneutraal zijn. Ze willen stoppen met fossiele subsidies, investeren in klimaatadaptatie en eerlijke lastenverdeling, en stellen concrete maatregelen voor zoals een CO₂-heffing, een klimaatnoodfonds en het sluiten van Tata Steel. Hun visie is dat moedige, structurele keuzes nu nodig zijn voor een leefbare, rechtvaardige toekomst.
Wettelijk vastleggen van klimaatneutraliteit in 2040
Volt wil dat Nederland en de EU in 2040 klimaatneutraal zijn, met harde wettelijke normen in plaats van vrijblijvende doelen. Dit moet zorgen voor echte verandering en duidelijkheid, en Nederland verantwoordelijk maken voor zowel binnenlandse als geïmporteerde uitstoot.
“We leggen wettelijk vast dat we in 2040 klimaatneutraal zijn. Geen vage beloften, maar duidelijke afspraken. In Nederland en in de EU.”
“We leggen het netto CO₂-reductiepercentage van 100% in 2040 vast in de wet. Zo maken we een einde aan streefpercentages en introduceren we een harde norm die ons klimaat nodig heeft.”
“We rekenen de vervuiling van geïmporteerde producten mee in onze nationale klimaatdoelen, zoals Zweden ook al doet.”
Stoppen met fossiele subsidies en sluiten van Tata Steel
Volt wil direct stoppen met fossiele subsidies en sluiting van grote vervuilers als Tata Steel om de CO₂-uitstoot drastisch te verminderen. Ze stellen dat doorgaan met deze subsidies en bedrijven de klimaatcrisis verergert en de volksgezondheid schaadt.
“We stoppen per direct met fossiele subsidies in Nederland én in de EU. Op dit moment besteedt Nederland miljarden aan fossiele vrijstellingen en subsidies aan vervuilers.”
“Tata Steel moet zo snel mogelijk sluiten. Waarom miljarden aan belastinggeld pompen in een bedrijf dat ons ziek maakt, vervuilt en enorm veel water verspilt?”
Eerlijke lastenverdeling en CO₂-heffing
Volt wil dat de vervuiler betaalt en dat de opbrengsten van CO₂-heffingen worden ingezet voor verduurzaming, vooral voor mensen die het zelf niet kunnen betalen. Ze pleiten voor een eerlijke verdeling van de kosten, ook tussen generaties.
“We werken toe naar een stelsel waarbij een gedeelte van de inkomsten van CO₂-heffingen (o.a. belasting en ETS) beschikbaar gesteld wordt om de verduurzaming te financieren bij inwoners die dit zelf niet kunnen betalen.”
“Nieuw klimaatbeleid dat invloed heeft op de portemonnee moet getoetst worden op het eerlijk verdelen van de lasten. Ook moet er gekeken worden naar de kosten voor de volgende generaties van het lenen van geld voor fondsen: dit wordt voorkomen door de vervuiler nu te laten betalen.”
“We dichten de gaten van CO₂-beprijzing door het belastingstelsel te hervormen, zodat voor alle Nederlandse broeikasgasuitstoot een minimale CO₂-prijs geldt.”
Investeren in klimaatadaptatie en een klimaatnoodfonds
Volt erkent dat de gevolgen van de klimaatcrisis nu al voelbaar zijn en wil investeren in aanpassing aan extreem weer, onder andere via een klimaatadaptatiefonds en een klimaatnoodfonds voor acute ondersteuning bij rampen.
“Volt wil op Europees niveau en in Nederland een klimaatadaptatiefonds voor de noodzakelijke investeringen opzetten. Daarnaast willen we ook een klimaatnoodfonds opzetten om inwoners en bedrijven bij klimaatrampen te ondersteunen.”
“We zetten in op het versterken van de sociale infrastructuur bij klimaatadaptatie. We vinden het belangrijk dat mensen meer naar elkaar omkijken en elkaar vertrouwen.”
Klimaattoets en meenemen van klimaatschade in beleid
Volt wil dat alle overheidsplannen worden getoetst op klimaatimpact en dat de kosten van nietsdoen expliciet worden meegewogen, zodat beleid toekomstbestendig en rechtvaardig is.
“We nemen de gevolgen van klimaatverandering mee in overheidsplannen via een klimaattoets bij nieuwe projecten en houden daarbij rekening met klimaatrechtvaardigheid. Bij het maken van beleid wegen we de kosten mee die we maken als we niets doen.”
“We zetten in op groen begroten om de kosten van klimaatverandering mee te nemen in overheidsfinanciën en zo sturing te geven aan de keuzes van onze overheid.”
Het CDA erkent de urgentie van de klimaatcrisis en stelt dat Nederland als goede rentmeester duidelijke keuzes moet maken voor een duurzame toekomst, met oog voor solidariteit en uitvoerbaarheid. De partij kiest voor ambitieus Europees klimaatbeleid, inzet op innovatie en groene industrie, en maatregelen die de energietransitie haalbaar en betaalbaar maken voor iedereen. Concrete voorstellen zijn onder meer het aanpassen van de Klimaatwet, investeren in hernieuwbare energie, en het ondersteunen van verduurzaming in industrie en woningbouw.
Ambitieus Europees klimaatbeleid en aanpassing Klimaatwet
Het CDA wil dat Nederland zich stevig inzet voor het behalen van Europese klimaatdoelen en het Klimaatakkoord van Parijs, met een focus op uitvoerbaarheid en een gelijk speelveld voor ondernemers. De partij pleit voor nationale doelen in niet-ETS-sectoren en een Europees doel voor ETS-sectoren, en wil de Klimaatwet hierop aanpassen.
“Wij blijven ons in Europees verband stevig inzetten voor het streven naar een verlaging van de uitstoot van broeikasgassen en klimaatneutraliteit in 2050. Met oog voor uitvoerbaarheid van wetgeving en concurrentievermogen. We blijven ons committeren aan het Klimaatakkoord van Parijs en als Nederland ons eerlijke aandeel daarin leveren.”
“We kiezen voor Europees ambitieus klimaatbeleid en groene industriepolitiek en passen onze Klimaatwet daarop aan.”
Investeren in innovatie, groene industrie en sleuteltechnologieën
Het CDA ziet innovatie en samenwerking met bedrijven en kennisclusters als essentieel om de klimaatcrisis aan te pakken. Er komt een strategische investeringsagenda gericht op missies en sleuteltechnologieën voor klimaatverandering en transitie.
“Er komt een gezamenlijke strategische investeringsagenda, waarin heel gericht en in samenhang met bedrijven en kennisclusters aan missies en sleuteltechnologieën voor klimaatverandering en transitie wordt gewerkt.”
Energietransitie betaalbaar en haalbaar maken voor iedereen
De partij benadrukt het belang van voorspelbaar beleid, behapbare kosten voor inwoners, en ondersteuning van minder draagkrachtigen bij verduurzaming van woningen. Ook wordt ingezet op een mix van energiebronnen, inclusief kernenergie, en het versnellen van infrastructuurprojecten.
“De transitie naar een duurzame wereld vraagt om duidelijke politieke keuzes. Keuzes voor een ambitieus Europees klimaatbeleid, het klimaat stopt niet aan de grens. Keuzes voor een stevige, tijdige en onvoorwaardelijke aanpak van de uitstoot van CO₂ en stikstof om ons land van het slot te halen. Keuzes voor de transitie naar schone energie, op een manier die iedereen kan meemaken.”
“Om te zorgen dat ook minder draagkrachtigen in ons land in een goed geïsoleerd huis kunnen wonen, gaan we door met de verduurzamingsafspraken, zoals gemaakt in de nationale prestatieafspraken met woningcorporaties.”
“Bij het maken van energiebeleid moet de impact van maatregelen op lagere inkomens altijd worden meegenomen.”
“Bij de energietransitie hebben we niet de luxe opties uit te sluiten. We investeren in een goede mix van kernenergie, windenergie, zonne-energie, waterstof, groen gas, duurzame biomassa, aardwarmte en schone brandstoffen.”
Verduurzaming industrie met bindende afspraken en CO₂-opslag
Het CDA wil bindende maatwerkafspraken met de grootste vervuilende bedrijven en investeert in CO₂-opslag (CCS) en infrastructuur voor negatieve emissies, om de industrie te verduurzamen waar uitstoot onvermijdelijk is.
“We maken bindende en wederkerige maatwerkafspraken met de grootste vervuilende bedrijven om de bestaande industrie te verduurzamen en te bouwen aan een duurzame economie van de toekomst.”
“Tijdige realisatie van projecten op het gebied van Carbon Capture and Storage (CCS) is essentieel voor de verduurzaming van de industrie waarbij CO₂-uitstoot onvermijdelijk is.”
Klimaatadaptatie en waterbeheer versterken
De partij erkent de gevolgen van klimaatverandering zoals droogte, verzilting en wateroverlast, en wil investeren in kennis, innovatie en samenwerking om het watersysteem veerkrachtiger te maken.
“We stimuleren kennisprogramma’s op verzilting en verdroging door boeren en waterschappen te laten samenwerken met wetenschap, bedrijven en overheid. Zo creëren we klimaatweerbare gewassen die in een verzilte bodem kunnen worden geteeld en zoet water beschikbaar houden.”
“Het CDA wil dat overheden, organisaties en burgers samen bijdragen aan goed waterbeheer. Burgers worden gestimuleerd en ondersteund om water te besparen, regenwater vast te houden en actief bij te dragen aan het leefbaar houden van hun omgeving. Zo vergroten we samen de veerkracht van ons watersysteem tegen droogte, wateroverlast en vervuiling.”
JA21 erkent klimaatverandering, maar verwerpt het idee van een acute "klimaatcrisis" die radicale nationale maatregelen vereist. De partij kiest voor een pragmatische koers gericht op betaalbare en betrouwbare energie, met kernenergie als speerpunt, behoud van fossiele brandstoffen zolang nodig, en inzet op klimaatadaptatie in plaats van strenge klimaatdoelstellingen of symboolpolitiek.
Inzetten op kernenergie en behoud fossiele brandstoffen
JA21 ziet kernenergie als de structurele oplossing voor een betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem en wil fossiele brandstoffen behouden zolang alternatieven niet volwaardig zijn. De partij verwerpt het versneld afbouwen van fossiele energie en benadrukt het belang van leveringszekerheid en betaalbaarheid, vooral in tijden van geopolitieke onzekerheid.
“Wij kiezen daarom voor kernenergie, strategisch omgaan met fossiele brandstoffen en betaalbaarheid. De huidige klimaatdoelstellingen zijn vaak onrealistisch en leveren twijfelachtig resultaat op. JA21 kiest daarom voor een nuchtere en realistische koers.”
“We moeten erkennen dat duurzame energie nog geen volwaardig alternatief is voor energie opgewekt door fossiele brandstof, en dat het versneld loslaten van fossiele brandstoffen grote effecten heeft voor de betrouwbaarheid en de betaalbaarheid van ons energienet.”
“Fossiele brandstoffen niet afschrijven zolang er geen volwaardige alternatieven zijn.”
“Onze betrouwbare fossiele infrastructuur behouden: kolen- en aardgascentrales niet sluiten.”
“Voor kernenergie kiezen in plaats van windturbines en zonneparken.”
Focus op klimaatadaptatie in plaats van strenge klimaatdoelen
In plaats van het sturen van het wereldwijde klimaat via nationale doelstellingen, wil JA21 zich richten op het aanpassen van Nederland aan de gevolgen van klimaatverandering. Dit betekent investeren in waterbeheer, dijken en infrastructuur, en het vermijden van hoge kosten en symboolpolitiek.
“In plaats van eenzijdig te proberen het wereldwijde klimaat te sturen, zetten wij in op klimaatadaptatie: het versterken van onze samenleving, infrastructuur en economie tegen de gevolgen van klimaatverandering.”
“Dat betekent gerichte investeringen in waterbeheer en dijken, een energievoorziening die betaalbaar én betrouwbaar is, en technologische innovaties die Nederland weerbaar maken. Niet dogmatisch, maar pragmatisch.”
“Kiezen voor aanpassing aan het klimaat door investeringen in dijken, watermanagement en klimaatbestendig bouwen.”
Afwijzen van nationale klimaatheffingen en symboolpolitiek
JA21 is tegen extra nationale klimaatheffingen en aanvullende regelgeving bovenop Europese afspraken. De partij wil duurzaamheid alleen ondersteunen als het economisch rendeert en verzet zich tegen beleid dat de betaalbaarheid van energie onder druk zet.
50PLUS erkent de klimaatproblematiek, maar kiest voor een pragmatische en terughoudende benadering: klimaatbeleid moet Europees worden afgestemd en mag de Nederlandse economie niet schaden. Ze willen nationale klimaatmaatregelen uitfaseren ten gunste van Europese CO2-beprijzing, investeren in kernenergie, en richten zich vooral op praktische aanpassingen zoals hittebescherming voor ouderen.
Alleen Europees klimaatbeleid, geen nationale extra’s
50PLUS vindt dat klimaatmaatregelen alleen effectief zijn als ze op Europees of mondiaal niveau worden genomen, en verzet zich tegen strengere nationale regels of extra lasten voor Nederland. Ze willen het nationale klimaatbeleid uitfaseren zodra Europese CO2-beprijzing wordt opgeschaald, om de concurrentiepositie te beschermen.
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
“Het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland aan te tasten.”
Investeren in kernenergie als oplossing
50PLUS ziet kernenergie als een noodzakelijke stap om voldoende schone energie te produceren en de energietransitie betaalbaar te houden. Ze pleiten voor de bouw van nieuwe kerncentrales en de introductie van kleine kernreactoren.
Praktische klimaatadaptatie: hittebescherming voor ouderen
In plaats van brede klimaatmaatregelen richt 50PLUS zich op concrete aanpassingen aan de gevolgen van klimaatverandering, zoals hittegolven. Ze willen ouderen beschermen met hitteplannen, subsidies voor airco’s en koele ruimtes.
Kritiek op huidig klimaatbeleid als duur en ineffectief
50PLUS uit stevige kritiek op het huidige nationale klimaatbeleid, dat volgens hen te duur is, slecht doordacht en ineffectief voor zowel het klimaat als de economie.
De ChristenUnie erkent de klimaatcrisis als een urgent, moreel en internationaal vraagstuk en pleit voor ambitieus, bindend en rechtvaardig klimaatbeleid. Ze willen hogere CO2-reductiedoelen dan wettelijk vereist, een snelle energietransitie met wind, zon en kernenergie, en investeren in infrastructuur en innovatie, met oog voor sociale rechtvaardigheid en internationale samenwerking. De partij benadrukt het belang van een Europees gelijk speelveld, het beprijzen van vervuiling, en het beschermen van kwetsbare groepen tijdens de transitie.
Hogere CO2-reductiedoelen en ambitieus klimaatbeleid
De ChristenUnie vindt dat Nederland verder moet gaan dan de huidige klimaatwet en streeft naar hogere reductiedoelen om de klimaatcrisis daadkrachtig aan te pakken. Ze zien het als een morele opdracht en willen voorkomen dat nationale reductie leidt tot meer uitstoot elders.
“De ChristenUnie richt zich op een hogere reductie in 2030, zodat tegenvallers er niet direct toe leiden dat we het minimale doel niet halen. Vermindering van uitstoot in eigen land mag niet leiden tot hogere uitstoot elders.”
“Duurzaamheid is voor de ChristenUnie een morele opdracht en verantwoordelijkheid. Het gaat niet alleen om cijfers, modellen of beleidsinstrumenten, maar om de vraag hoe we recht doen aan mens en schepping.”
Snelle energietransitie met wind, zon en kernenergie
De partij wil het energiesysteem snel vergroenen door gas- en kolencentrales uit te faseren, grootschalig in te zetten op wind en zon, en kernenergie toe te voegen. Ze investeren in infrastructuur en innovatie om de energietransitie mogelijk te maken.
“We faseren de gas- en kolencentrales uit, en vullen het energiesysteem aan met twee nieuwe grote kerncentrales. Daarnaast onderzoeken we de inzet van kleine modulaire kerncentrales (SMR’s) van Europese producenten als alternatief voor of aanvulling op grote kerncentrales. Wind op zee vormt de basis.”
“In het Klimaatfonds trekken we extra geld uit voor energie-infrastructuur, zoals elektriciteits- en warmtenetten, isolatie van huizen en verduurzaming van de industrie, zodat Nederland een sterke en schone industriële sector behoudt.”
Europees gelijk speelveld en beprijzing van vervuiling
De ChristenUnie wil dat klimaatmaatregelen vooral op Europees niveau worden genomen om weglek van vervuiling te voorkomen en bedrijven eerlijk te laten concurreren. Ze pleiten voor het beprijzen van vervuiling en het stimuleren van duurzame producten.
“Daarom wordt bij klimaatbeleid zoveel mogelijk ingezet op een Europees gelijk speelveld, met zo min mogelijk weglek.”
“We willen dat die kosten worden meegerekend, zodat de werkelijke prijs (‘true price’) van producten wordt betaald. Dat stimuleert bedrijven om duurzame en eerlijk geproduceerde producten aan te bieden.”
Bescherming van kwetsbare groepen en sociale rechtvaardigheid
De partij erkent dat de energietransitie gevolgen heeft voor burgers en bedrijven en wil kwetsbare groepen beschermen, onder andere via inkomensondersteuning en het betrekken van omwonenden bij duurzame projecten.
Internationale samenwerking en klimaatadaptatie
De ChristenUnie ziet de klimaatcrisis als een grensoverschrijdend probleem dat internationale samenwerking vereist, zowel voor mitigatie als voor aanpassing aan klimaatverandering.
“Klimaatverandering houdt zich niet aan grenzen: het is een wereldwijd vraagstuk dat een internationale aanpak vraagt.”
“Nederland zet zich ook in op internationale klimaatadaptatie. Specifieke kennis van Nederlandse bedrijven kan voor sommige landen cruciaal zijn om zich voor te bereiden op het veranderende klimaat.”
DENK erkent de klimaatcrisis als een van de grootste uitdagingen van deze tijd en pleit voor rechtvaardig, uitvoerbaar en sociaal klimaatbeleid. De partij wil stevige investeringen in duurzaamheid, energietransitie en internationale klimaatrechtvaardigheid, waarbij grote vervuilers meer gaan betalen en burgers worden beschermd tegen extra lasten. DENK streeft naar ambitieuze klimaatdoelen, betaalbare verduurzaming voor huishoudens, en een eerlijke bijdrage van het Westen aan landen die het hardst door de klimaatcrisis worden getroffen.
Investeren in duurzaamheid en energietransitie
DENK wil de klimaatcrisis aanpakken door te investeren in een schone economie, energietransitie en duurzame mobiliteit. De partij ziet het als noodzakelijk om nu keuzes te maken voor toekomstige generaties en wil mobiliteit schoner en betaalbaar houden.
“Om onze natuur, onze aarde en onze gezondheid te beschermen staat DENK voor investeringen in duurzaamheid, in de energietransitie en in een schone economie.”
“We moeten nu de juiste keuzes maken om onze aarde op een goede manier over te kunnen dragen aan de komende generaties.”
“Ook op het gebied van mobiliteit moeten we maatregelen nemen om het vervoer schoner te maken. De uitstoot in het verkeer moet omlaag en onze manier van vervoeren moet energiezuiniger.”
Rechtvaardig en ambitieus klimaatbeleid, grote vervuilers betalen meer
DENK wil rechtvaardig klimaatbeleid dat betaalbaar en uitvoerbaar is voor burgers, met een Klimaatfonds voor investeringen, strengere eisen aan grote vervuilers en ambitieuzere klimaatdoelen indien mogelijk. De partij benadrukt dat huishoudens moeten profiteren van verduurzaming en dat bedrijven die veel uitstoten meer moeten bijdragen.
“Dat vraagt om rechtvaardig klimaatbeleid waarin wij de noodzakelijke keuzes maken. Wij houden deze maatregelen betaalbaar en uitvoerbaar voor de burgers in het land.”
“Wij staan voor de klimaatdoelen. Dat betekent dat Nederland klimaatneutraal is in 2050 en dat wij de uitstoot met 55% beperken in 2030. Indien mogelijk gaan wij ambitieuzere doelen vaststellen.”
“Grote vervuilers gaan eerlijker bijdragen. Bedrijven in de commerciële sector die veel energie verbruiken, gaan relatief méér energiebelasting en opslag voor duurzame energie betalen. Met een CO2-heffing voor de grootste vervuilers geven we een extra stimulans om te verduurzamen.”
“Huishoudens profiteren van verduurzaming door een lagere energierekening. De overheid ondersteunt dit actief, met name door méér subsidies beschikbaar te stellen voor het isoleren van huurwoningen en zonnepanelen voor particulieren.”
Massale inzet op schone energie, kolen uitfaseren, kernenergie niet uitgesloten
DENK wil fors inzetten op zonne- en windenergie, kolencentrales zo snel mogelijk sluiten en sluit kernenergie niet uit zolang veilige opslag van kernafval gegarandeerd is.
“Massaal inzetten op schonere energie. Wij willen investeren in zonne energie en windenergie op zee. Kolencentrales verdwijnen zo snel mogelijk. Kernenergie sluiten wij niet uit, omdat het schoner is dan andere energiebronnen. Veilige opslag van kernafval is een harde randvoorwaarde voor elke kernenergie optie.”
Geen extra lasten voor burgers, focus op sociale rechtvaardigheid
DENK verzet zich tegen belastingen op vlees, suiker en plastic, omdat deze volgens de partij de ongelijkheid vergroten en burgers onnodig belasten. Klimaatbeleid mag geen betutteling of extra kosten voor burgers betekenen.
“Klimaatbeleid is hard nodig, maar mag geen middel worden om burgers betuttelend te bejegenen of op de kosten te jagen. Daarom komt er géén belasting op vlees, géén extra heffing op suiker en géén toeslag op plastic verpakkingen. Deze heffingen vergroten de ongelijkheid.”
Internationale klimaatrechtvaardigheid en steun Mondiale Zuiden
DENK erkent de historische verantwoordelijkheid van het Westen voor de klimaatcrisis en wil dat Nederland samen met andere Westerse landen het Mondiale Zuiden actief ondersteunt in klimaatbeleid.
“Wij erkennen dat het Westen (historisch) verantwoordelijk is voor een groot deel van de wereldwijde CO2 uitstoot, terwijl de zwaarste gevolgen vandaag de dag vooral landen in het Mondiale Zuiden treffen. Ons land moet, samen met andere Westerse landen, het Mondiale Zuiden actief ondersteunen in het klimaatbeleid.”
NSC erkent de urgentie van de klimaatcrisis en kiest voor een pragmatische, uitvoerbare aanpak gericht op het halen van internationale klimaatdoelen, met nadruk op betaalbaarheid en energiezekerheid. De partij wil de energietransitie versnellen via kernenergie, wind op zee, verduurzaming van woningen en het afbouwen van fossiele subsidies, maar is kritisch op nationale koppen bovenop Europees beleid en op het gebruik van rekenmodellen. NSC pleit voor een realistische, sectorbrede aanpak waarbij lasten eerlijk worden verdeeld en de uitvoerbaarheid voor burgers en bedrijven centraal staat.
CO2-uitstoot verminderen via Europese aanpak en energietransitie
NSC wil de klimaatdoelen halen door alle sectoren te laten bijdragen aan CO2-reductie, inzet op kernenergie, wind op zee en verduurzaming, en het afbouwen van fossiele subsidies. De partij is kritisch op nationale koppen bovenop Europese afspraken en wil dat de energietransitie betaalbaar en uitvoerbaar blijft.
“Alle sectoren moeten bijdragen aan CO2-reductie. We blijven ons houden aan de afspraken in het Klimaatakkoord van Parijs en zetten in op een klimaatneutrale economie. Zon, wind, geothermie, groen gas, waterstof en kernenergie zijn daarbij onmisbaar.”
“De energietransitie moet voor huishoudens en bedrijven uitvoerbaar en betaalbaar zijn. Financiële steun kan nodig zijn als private investeringen een te lange terugverdientijd hebben of niet van de grond komen, zoals bij huurwoningen, publieke gebouwen, de energie-intensieve industrie en het mkb.”
“We beperken de nationale ‘koppen’ op de Europese aanpak als het gaat om reductiedoelen, tempo, subsidies en belastingen. We willen ervoor waken dat het effect van een maatregel is dat de CO2 emissies zich naar een ander land verplaatsen.”
“De nationale ‘fossiele subsidies’ die grote bedrijven ontvangen in de vorm van vrijstellingen en degressieve tarieven in de energiebelasting willen we in Europees verband afbouwen.”
Kritisch op rekenmodellen en detailsturing bij stikstof- en klimaatbeleid
NSC verzet zich tegen een aanpak die volledig leunt op modelmatige detailsturing, omdat dit volgens de partij leidt tot onuitvoerbaar beleid en onnodige stilstand, vooral in de landbouw en het landelijke gebied. Ze willen een gebiedsgerichte, sectorbrede aanpak met meer ruimte voor maatwerk.
“Tegelijkertijd willen we stoppen met de aanpak die volledig leunt op rekenmodellen. Activiteiten met de geringste stikstofuitstoot krijgen nu vaak geen vergunning meer vanwege de modelmatige detailsturing in Nederland.”
Kernenergie als onmisbare schone energiebron
NSC ziet kernenergie als essentieel voor een schone, betrouwbare en betaalbare energiemix in de toekomst, mede om de klimaatdoelen te halen en energiezekerheid te waarborgen.
“Kernenergie is onmisbaar als schone en betrouwbare bron in de energiemix van de toekomst. We steunen de ambitie om op termijn klimaatneutraal en energie-onafhankelijk te worden.”
Geen zonnevelden op landbouwgrond, geen grote windparken op land
NSC wil de energietransitie realiseren zonder het landschap en landbouwgronden op te offeren. Zonnepanelen horen op daken en langs infrastructuur, wind op zee krijgt prioriteit, en lokale energiecoöperaties worden gestimuleerd.
“We zijn tegen de aanleg van zonnevelden op goede landbouwgronden en in natuurgebieden en tegen grote windparken op land. Zonnepanelen kunnen het best op daken en langs wegen en spoorlijnen worden opgesteld.”
Geen subsidie voor biomassa en BECCS
NSC is tegen het verbranden van biomassa voor energieopwekking en wil geen subsidie voor BECCS of houtige biomassa, omdat dit niet duurzaam wordt geacht.
“We zijn tegen het verbranden van biomassa om energie op te wekken. We willen daarom geen subsidie voor BECCS of houtige biomassa.”
Nationaal programma energiebesparing en verduurzaming woningen
NSC wil energiebesparing stimuleren als belangrijkste maatregel tegen de klimaatcrisis, met een nationaal programma gericht op isolatie en lagere huurprijzen voor slecht geïsoleerde woningen.
“De beste manier om de uitstoot te verminderen en energiekosten te laten dalen ligt voor de hand: minder energie verbruiken. Er moet een nationaal programma energiebesparing komen. Voor slecht geïsoleerde woningen moet een lagere huurprijs gaan gelden.”
Nieuw Deltaplan tegen gevolgen klimaatverandering
NSC erkent de risico’s van klimaatverandering voor Nederland en wil een nieuw Deltaplan om het land te beschermen tegen overstromingen, wateroverlast, bodemdaling en droogte.
“Er is een nieuw Deltaplan nodig om het land te beschermen tegen overstromingen en om in te spelen op wateroverlast, bodemdaling én droogte.”
De VVD erkent het belang van het aanpakken van de klimaatcrisis, maar kiest nadrukkelijk voor een pragmatische en economische benadering waarbij klimaatbeleid hand in hand moet gaan met economische groei, betaalbaarheid en energieonafhankelijkheid. De partij wil de Klimaatwet aanpassen, inzet op kernenergie en verduurzaming stimuleren, maar verzet zich tegen nationale koppen op Europees beleid en extra lasten voor bedrijven. Concrete voorstellen zijn onder meer het schrappen van de nationale CO2-heffing, het versnellen van kernenergie, en het koppelen van klimaatdoelen aan economische weerbaarheid.
Klimaatbeleid koppelen aan economische groei en energieonafhankelijkheid
De VVD wil klimaatmaatregelen alleen doorvoeren als deze de economie niet schaden en Nederland minder afhankelijk maken van onvrije landen. De partij pleit voor een Klimaat- en groeiwet, waarbij betaalbaarheid en energiezekerheid centraal staan, en grijpt in als klimaatbeleid leidt tot verlies van industrie of banen.
“We bouwen aan een schone én weerbare economie. In onze tijd, met de enorme uitdagingen die we vandaag zien, is de Klimaatwet te eenzijdig gericht op het terugdringen van broeikasgasuitstoot. ... Daarom passen we de Klimaatwet aan naar Klimaat- en groeiwet en voegen we de pijlers energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid toe.”
“Loopt het uit de pas, komt de betaalbaarheid in het gedrang en vertrekt de industrie daardoor naar het buitenland, dan grijpen we in.”
“Economische groei en verduurzaming gaan hand in hand: beide zijn nodig om onafhankelijk te zijn van onvrije landen en om in de toekomst in een schoon land te leven.”
Schrappen nationale CO2-heffing en streven naar Europees gelijk speelveld
De VVD wil de nationale CO2-heffing afschaffen om een gelijk speelveld voor bedrijven te creëren en te voorkomen dat industrie naar het buitenland vertrekt. De partij zet in op één Europees systeem voor duurzame industrie en mijnbouw.
“Nederland kent als enige land binnen de EU een nationale CO2-heffing. Dit creëert een ongelijk speelveld voor bedrijven. ... Daarom schrappen we de heffing en gaan we met de sector op zoek naar een alternatief systeem, waarbij we ons inzetten voor één Europees systeem voor duurzame industrie en mijnbouw en waarmee we een gelijk speelveld waarborgen.”
Vol inzetten op kernenergie en energieproductie in eigen land
Kernenergie wordt gezien als essentieel voor een robuust, schoon en onafhankelijk energiesysteem. De VVD wil de bouw van vier grote kerncentrales versnellen en gaswinning uit kleine velden voortzetten zolang dat nodig is.
“We zorgen ervoor dat de vier grote kerncentrales zo snel mogelijk worden gebouwd.”
“We zetten daarom vol in op kernenergie, dit is een betrouwbare en stabiele energiebron die ons helpt om onafhankelijker te worden.”
“Zolang we nog gas gebruiken, willen we hiervoor niet afhankelijker worden van andere landen. Daarom blijven we inzetten op gaswinning uit kleine velden op land en op de Noordzee.”
Pragmatisch en realistisch klimaatbeleid, geen papieren werkelijkheid
De VVD wil zich richten op uitvoerbare, praktische maatregelen in plaats van symbolisch beleid of extra nationale regels bovenop Europees beleid. De partij benadrukt het belang van haalbaarheid voor huishoudens en bedrijven.
“We moeten ons niet blindstaren op het creëren van een papieren werkelijkheid, maar ons richten op het goed uitvoeren van de plannen die er al liggen. Klimaatbeleid moet gaan over de praktijk bij mensen thuis en de daadwerkelijke bijdrage van de EU aan de klimaatopgave.”
“We schrappen waar mogelijk nationale koppen op Europees beleid. We willen geen nieuw Europees beleid dat het verdienvermogen en de internationale concurrentie positie van Nederland schaden.”
Voorbereiden op gevolgen van klimaatverandering
Naast mitigatie zet de VVD in op adaptatie: het versterken van dijken en waterkeringen en het meenemen van klimaatverandering in ruimtelijke inrichting.
“Voor een weerbare en veilige toekomst moeten we ons voorbereiden op klimaatverandering. Dat betekent dat we bij ruimtelijke inrichting de gevolgen van klimaatverandering meenemen. Ook houden we in ons ruimtelijk ontwerp rekening met extreme weersomstandigheden. Om overstromingen te voorkomen, zorgen we ervoor dat uiterlijk 2050 alle dijken en keringen zijn verstevigd.”
BIJ1 beschouwt de klimaatcrisis als een acute, structurele onrechtvaardigheid veroorzaakt door kapitalisme, kolonialisme en racisme, en pleit voor radicale klimaatrechtvaardigheid. De partij wil de klimaatcrisis per direct uitroepen, bindende netto-nul uitstoot in 2030, het beëindigen van fossiele subsidies, en het laten betalen van grote vervuilers in plaats van burgers. BIJ1 koppelt klimaatbeleid expliciet aan sociale rechtvaardigheid, internationale verantwoordelijkheid en het bestrijden van klimaatracisme.
Klimaatcrisis per direct uitroepen en bindende doelen
BIJ1 wil dat de overheid de klimaatcrisis onmiddellijk erkent als nationale crisis, met transparantie over gevolgen en bindende, wettelijk vastgelegde doelen voor netto-nul uitstoot in 2030. Dit benadrukt urgentie en afdwingbaarheid, en positioneert Nederland als koploper.
“De Nederlandse overheid roept per direct de klimaatcrisis uit. Zij is daarbij eerlijk en transparant over de gevolgen van de klimaatcrisis, en hoe beleid hier (positief en negatief) invloed op heeft.”
“De Nederlandse uitstoot van broeikasgassen staat in 2030 op netto 0 (in scope 1, 2 én 3 emissies). Deze doelen worden wettelijk vastgelegd en zijn bindend.”
Grote vervuilers betalen, niet burgers
BIJ1 stelt dat de kosten van klimaatbeleid structureel bij grote vervuilers moeten liggen, niet bij gewone burgers, om klimaatrechtvaardigheid te waarborgen. Dit is een reactie op de huidige oneerlijke verdeling van lasten.
“De kosten van klimaatbeleid worden niet langer gedragen door gewone burgers maar door grote vervuilers. Klimaatbeleid gaat niet langer ten koste van bestaanszekerheid.”
“Alle benodigde klimaatmaatregelen worden voortaan getoetst op klimaatrechtvaardigheid. Dat betekent dat de kosten van klimaatbeleid worden gedragen door de grootste vervuilers.”
Stoppen met fossiele subsidies en infrastructuur
BIJ1 wil zo snel mogelijk alle subsidies en financiële steun aan fossiele brandstoffen en industrie beëindigen, geen nieuwe vergunningen voor olie/gas, en bestaande productie afbouwen met oog voor werknemers.
“Subsidies op (de productie van) fossiele brandstoffen en financiële steun aan de fossiele industrie worden zo snel mogelijk beëindigd. Subsidies voor biomassacentrales worden per direct stopgezet. Er komen geen nieuwe vergunningen voor olie- en gasvelden, op land en op zee. De huidige olie- en gasproductie moet worden afgebouwd, waarbij rechtvaardige oplossingen voor de werknemers voorop staan.”
Klimaatrechtvaardigheid en bestrijding van klimaatracisme
BIJ1 koppelt de klimaatcrisis aan historische en actuele ongelijkheid, benadrukt klimaatracisme en eist internationale verantwoordelijkheid, vooral richting het Caribisch deel van het Koninkrijk en landen die het zwaarst getroffen zijn.
“Het feit dat dit niet gebeurt, omdat de gevolgen minder voelbaar zijn in de westerse wereld, noemen we klimaatracisme. Voor klimaatrechtvaardigheid strijden, gaat voor ons dan ook altijd gepaard met het bestrijden van klimaatracisme.”
“Nederland neemt als 1e westerse land de verantwoordelijkheid voor ons grote aandeel in het veroorzaken van de klimaatcrisis en neemt in VN-verband het voortouw.”
Energievoorziening in publieke handen, geen groene kapitalisten
BIJ1 wil de energietransitie volledig publiek maken, energievoorziening onteigenen van private partijen, en arbeiders en bewoners centraal stellen, om zo machtsverhoudingen te veranderen en greenwashing te voorkomen.
“De energietransitie is geen technocratisch moderniseringsproject, maar een machtsvraag: breken met de groene kapitalisten, stoppen met westers industrieprotectionisme, en de energievoorziening in handen brengen van arbeiders en bewoners — lokaal én mondiaal.”
“Om de afbouw van fossiele brandstoffen en een rechtvaardige energietransitie vorm te geven worden de Nederlandse energievoorzieningen in publieke handen gebracht.”
De SGP erkent de klimaatcrisis als een serieuze uitdaging, maar verwerpt doorgeslagen maakbaarheidsdenken en benadrukt menselijke verantwoordelijkheid binnen een religieus kader. Hun beleid richt zich op realistische verduurzaming van energie en industrie, zonder strikte CO2-reductiedoelen, met oog voor betaalbaarheid, leveringszekerheid en concurrentiepositie. Concrete voorstellen zijn onder meer het afbouwen van fossiele brandstoffen, stimuleren van kernenergie, investeren in netcapaciteit en het tegengaan van energiearmoede.
Realistische verduurzaming zonder strikte CO2-doelen
De SGP wil verduurzaming van energie en industrie, maar verzet zich tegen wettelijk vastgelegde, harde CO2-reductiedoelen vanwege de complexiteit en onzekerheden. Ze pleiten voor een evenwichtige energiemix, innovatie en het voorkomen van verplaatsing van vervuiling naar het buitenland.
“De SGP wil wegblijven bij doorgeslagen maakbaarheidsdenken, alsof de mens het klimaat regelt. We hebben onze verantwoordelijkheid te nemen, maar wel in de wetenschap dat God erboven staat.”
“De uitstoot van broeikasgassen moet en kan omlaag. De SGP wil het gebruik van milieubelastende brandstoffen in de komende drie decennia zo veel mogelijk afbouwen. Maar niet door ons wettelijk vast te pinnen op concrete doelen voor reductie van de CO2-uitstoot, zoals 55% in 2030. Daarvoor is de situatie te complex.”
“We staan voor verduurzaming van de industrie, maar wel met oog voor een zo eerlijk mogelijk speelveld. Verplaatsing van productie naar landen waar minder milieuregels zijn, willen we immers voorkomen: beter groen hier, dan grijs daar.”
Investeren in energie-infrastructuur en alternatieven
De SGP ziet het versterken van het elektriciteitsnet en het ontwikkelen van alternatieve energiebronnen als cruciaal voor verduurzaming en leveringszekerheid. Kernenergie krijgt een prominente rol, naast andere voorspelbare bronnen.
“Aanpak van netcongestie, slimmer gebruik van beschikbare netcapaciteit en snelle verzwaring van het elektriciteitsnet verdienen daarom de hoogste prioriteit.”
“Eerst en vooral door energiebronnen in eigen land: wind, zon, kernenergie, warmte in bodem, water en lucht, restwarmte en getijdenenergie. Innovatie is hiervoor cruciaal.”
“Het Europese emissiehandelssysteem voor CO2 is het leidende instrument voor afbouw van de inzet van fossiele brandstoffen.”
“Het Rijk ondersteunt de bouw van tenminste twee grote kerncentrales, mede door via een Staatsdeelneming de financieringskosten sterk te verlagen.”
Tegengaan van energiearmoede en beschermen van kwetsbaren
De SGP wil voorkomen dat verduurzamingsmaatregelen leiden tot energiearmoede en pleit voor sociale bescherming van huishoudens.
“De energiebelasting voor kleinverbruikers mag een prikkel zijn om zuinig aan te doen, maar mag huishoudens niet klemzetten. De SGP wil een sociaal tarief, een maximum energieprijs, voor kwetsbare huishoudens.”
Consumptiegedrag en circulaire economie
De partij benadrukt dat klimaatbeleid niet effectief is zonder verandering in consumptiegedrag en meer hergebruik van grondstoffen.
“De vergeten kant van klimaat- en milieubeleid is ons consumptiegedrag. We kunnen als samenleving allerlei regels en heffingen opleggen aan fabrieken en boerenbedrijven. Maar als er niks verandert aan ons consumptiegedrag en de groeiende vraag naar goedkope producten worden het klimaat en milieu er niet beter van.”
De PVV erkent de klimaatcrisis niet als urgent probleem en verwerpt het huidige klimaatbeleid volledig. Zij willen alle nationale en internationale klimaatmaatregelen stopzetten, investeren niet in CO2-reductie, en kiezen voor betaalbare energie via fossiele brandstoffen en kernenergie. De partij ziet klimaatbeleid als onzinnig, onbetaalbaar en ineffectief voor Nederland.
Stoppen met nationaal en internationaal klimaatbeleid
De PVV beschouwt het Nederlandse klimaatbeleid als zinloos en te duur, gezien de geringe bijdrage van Nederland aan de wereldwijde CO2-uitstoot. Ze willen zich terugtrekken uit internationale akkoorden, nationale wetten intrekken en alle klimaatfondsen en -organen opheffen.
Geen investeringen in duurzame energie, wel fossiel en kernenergie
De PVV wil stoppen met de energietransitie, geen nieuwe windturbines of zonneparken bouwen, en juist inzetten op fossiele brandstoffen en kernenergie. Ze stellen dat duurzame energie onbetrouwbaar is en het elektriciteitsnet overbelast.
“We stoppen met de energietransitie en gaan netcongestie oplossen: geen windturbines, geen zonneparken of andere weersafhankelijke wiebelstroom. We gaan niet verplicht van het gas af, houden onze kolen- en gascentrales open en bouwen meer kerncentrales – stabiel en betrouwbaar.”
“Geen enkele nieuwe windturbine er meer bij; geen nieuwe zonneparken. Windturbines waar omwonenden last van hebben en/of ziek van worden, worden afgebroken.”
Afschaffen van klimaatsubsidies en -heffingen
De partij wil alle financiële prikkels voor klimaatmaatregelen schrappen, waaronder subsidies, heffingen en campagnes gericht op CO2-reductie.
“SDE++ en andere klimaatsubsidies schrappen. Geen ondergrondse CO2-opslag. CO2-heffing afschaffen. Geen klimaatcampagnes van de overheid, zoals Zet ook de knop om.”
Focus op klimaatadaptatie in plaats van mitigatie
In plaats van CO2-reductie wil de PVV zich richten op aanpassing aan klimaatverandering, zoals waterveiligheid, en ziet dit als effectiever voor Nederland.
“Geen klimaatmitigatie, maar klimaatadaptatie: actualisering van het programma Ruimte voor de Rivier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma.”
Klimaatbeleid als economische en sociale last
De PVV stelt dat klimaatmaatregelen leiden tot hogere energielasten, energiearmoede en economische schade, en wil daarom deze maatregelen beëindigen.
D66 erkent de urgentie van de klimaatcrisis en kiest voor een economie die bloeit binnen de grenzen van de planeet. Ze willen de uitstoot structureel verminderen, investeren in vergroening van steden, en zorgen voor een eerlijke verdeling van de kosten en opbrengsten van de energietransitie. Concrete voorstellen zijn onder andere het versneld verduurzamen van woningen, het stoppen van fossiele subsidies, en het weerbaarder maken van Nederland tegen extreem weer.
Structurele vermindering van uitstoot en fossiele subsidies stoppen
D66 ziet het tegengaan van de klimaatcrisis als een absolute prioriteit en wil de economie fundamenteel vergroenen. Ze kiezen voor jaarlijkse uitstootreductie, het beëindigen van fossiele subsidies, en het stimuleren van duurzame energie en industrie.
“D66 brengt Nederland terug op koers voor de klimaatdoelen van 2030, 2040 en 2050. Elk jaar zo’n 5 tot 6% minder uitstoot, totdat we in 2050 een welvarend land zijn zónder vervuiling.”
“We stoppen met wat ons tegenhoudt: vervuilende productie, fossiele subsidies, de macht van grote techbedrijven en werk waarvan je niet kunt rondkomen.”
Vergroening van steden en klimaatadaptatie verplicht stellen
D66 wil steden en dorpen weerbaarder maken tegen de gevolgen van de klimaatcrisis, zoals extreem weer, door vergroening en klimaatadaptief bouwen verplicht te stellen.
“D66 wil een nationaal vergroeningsoffensief. Van gevels en daken tot pleinen en straten leggen we groen aan. Zo maken we steden en dorpen hittebestendig.”
“Bij de bouw van woningen, infrastructuur en industrie moet verplicht rekening worden gehouden met wateroverlast, hitte, droogt en bodemdaling. Dit klimaatadaptief bouwen wordt de norm.”
Eerlijke verdeling van kosten en opbrengsten energietransitie
D66 erkent dat de klimaatcrisis ongelijk uitpakt en wil de energietransitie sociaal en rechtvaardig maken, met speciale aandacht voor mensen met lage inkomens.
“De klimaatcrisis raakt ons allemaal, maar niet iedereen even hard. Daarom zorgt D66 voor een eerlijke verdeling van de kosten en de opbrengsten van de energietransitie.”
“We ondersteunen mensen met lage inkomens bij verduurzaming van hun woning. Denk aan subsidies, persoonlijk advies en energiecoaches.”
Specifieke aanpak voor Caribisch Nederland
D66 benoemt expliciet de zichtbare gevolgen van de klimaatcrisis in Caribisch Nederland en wil daar versneld klimaatbeleid en natuurherstel.
“In het Caribisch deel van het Koninkrijk zijn de gevolgen van de klimaatcrisis pijnlijk zichtbaar. We versnellen de gezamenlijk klimaatagenda en maken met de BES-eilanden (Bonaire, Sint-Eustatius en Saba) een klimaatplan voor elk eiland.”