Verkiezingsprogramma's 2025 over🌍 Klimaat & verduurzaming
GroenLinks-PvdA kiest voor een ambitieus, sociaal en rechtvaardig klimaatbeleid waarin grote vervuilers de rekening betalen en iedereen kan meedoen aan de energietransitie. De partij wil Nederland versneld klimaatneutraal maken door forse investeringen in isolatie, schone energie, verduurzaming van industrie en landbouw, en het afbouwen van fossiele subsidies. Hun visie draait om klimaatrechtvaardigheid, betaalbaarheid en gezondheid, met concrete maatregelen zoals een isolatie-offensief, een Klimaatticket voor openbaar vervoer, en strengere regels voor bedrijven.
Grote vervuilers betalen de rekening
GroenLinks-PvdA stelt dat de kosten van de klimaattransitie niet bij gewone mensen moeten liggen, maar bij de grootste vervuilers. Dit principe van 'de vervuiler betaalt' staat centraal in hun beleid, met het afbouwen van fossiele subsidies en het invoeren van strengere belastingen en heffingen op vervuilende uitstoot.
“De rekening hoort bij de grote vervuilers te liggen, niet bij mensen die het minste bijdragen aan klimaatverandering.”
“Grote vervuilende bedrijven gaan eerlijk belasting betalen over vervuilende uitstoot. Fossiele subsidies bouwen we af.”
“Vrijstellingen en fiscale subsidies voor grootgebruikers en producenten van fossiele energie worden afgebouwd.”
“We behouden de CO₂-heffing zodat bedrijven de prijs betalen voor hun uitstoot, en zij de overstap maken op hernieuwbare bronnen.”
Versneld naar een klimaatneutraal Nederland (2040)
De partij wil dat Nederland in 2040 volledig klimaatneutraal is, met een tussendoel van 65% CO₂-reductie in 2030. Dit vereist een snelle omschakeling naar schone energie, elektrificatie van industrie en strengere normen voor bedrijven.
Grootschalig isolatie-offensief en betaalbare energierekening
Het isoleren van woningen is een speerpunt, zowel voor het klimaat als voor het verlagen van de energierekening. De overheid investeert grootschalig in isolatie, met prioriteit voor slecht geïsoleerde huurwoningen en kwetsbare huishoudens.
“De overheid gaat flink investeren in een grootschalig isolatie-offensief. In tochtige huizen zonder dubbel glas wonen gezinnen die ‘s winters kiezen tussen verwarming of eten. Dáár beginnen we.”
“Isolatie is de enige structurele oplossing voor een betaalbare energierekening, maar niet alle woningen zullen van vandaag op morgen zijn verduurzaamd. Daarom komen we in de tussentijd kwetsbare huishoudens tegemoet met een structureel energienoodfonds, dat huishoudens helpt die hun energierekening niet kunnen betalen.”
Investeren in schone energie en uitbreiding elektriciteitsnet
GroenLinks-PvdA wil fors investeren in wind- en zonne-energie van eigen bodem en het elektriciteitsnet uitbreiden om de energietransitie mogelijk te maken. Ze kiezen expliciet niet voor publieke investeringen in kernenergie.
“We investeren in schone energie, groene industrie, de isolatie van woningen, natuurinclusieve landbouw, groene wijken en goed openbaar vervoer.”
“Daarom investeren we fors in het uitbreiden van het elektriciteitsnet.”
“De hiervoor gereserveerde 14 miljard euro gebruiken we daarom om huishoudens, bedrijven en boeren te helpen met verduurzamingsmaatregelen die wel snel en zeker effect hebben. Private partijen kunnen volgens de huidige regels al zelf investeren in kerncentrales.”
Klimaatrechtvaardigheid: iedereen moet kunnen meedoen
De partij benadrukt dat klimaatbeleid sociaal moet zijn: mensen met lage inkomens krijgen steun bij verduurzaming en energiekosten, en huurders worden beschermd tegen verhuurders die niet isoleren.
“Klimaatrechtvaardigheid betekent dat we het samen doen. Mensen die moeite hebben met het betalen van de energierekening helpen we als eerst.”
“Huurders van wie de huisbaas de woning niet isoleert krijgen korting op de huur.”
“Huurders betalen letterlijk de rekening als verhuurders weigeren een woning te isoleren. Wij leggen daarom de verantwoordelijkheid bij de verhuurder.”
Strengere regels en handhaving voor bedrijven
Bedrijven worden verplicht tot verduurzaming via bindende doelen, strengere handhaving en hogere straffen bij milieuovertredingen. Subsidies en steun zijn alleen beschikbaar voor bedrijven met een geloofwaardig klimaatplan.
“Naast financiële prikkels komt er ook stevige normering, bijvoorbeeld een uitbreiding van de energiebesparingsplicht en bindende besparingsdoelen per sector.”
“Milieuovertreders komen nu te vaak onbestraft weg. Daarom investeren we in een beter systeem van toezicht, metingen en handhaving, en ondersteunen we de omgevingsdiensten, toezichthouders en boa’s in het landelijk gebied. Op milieuovertredingen komen hogere straffen te staan.”
“We blijven niet eindeloos in gesprek met partijen die niet in de meewerkstand staan. Er komt een deadline voor het opstellen van een klimaatplan en als bedrijven zich niet houden aan afspraken wordt terugbetaling geëist.”
Verduurzaming van landbouw en einde aan industriële veehouderij
De partij wil af van industriële landbouw en megastallen, en zet in op natuurinclusieve, duurzame landbouw met een eerlijke beloning voor boeren.
Betaalbaar en duurzaam openbaar vervoer
Om duurzame mobiliteit te stimuleren, introduceert GroenLinks-PvdA een Klimaatticket voor goedkoop OV en investeert in internationale treinverbindingen.
Klimaatadaptatie en leefbare steden
De partij investeert in klimaatadaptatie, zoals vergroening van steden, wateropvang en bescherming tegen hitte, droogte en overstromingen.
“Steden en dorpen houden we leefbaar door te investeren in schaduwrijke bomen, dijkbescherming, groene daken en wateropvang. Er komt meer ruimte voor rivieren en waterberging.”
“Wij zetten daarom in op meer bomen, groene daken, schaduwplekken en drinkwaterpunten. We helpen bewoners aan goed ventilerende, hittebestendige woningen en zonnewering.”
JA21 kiest voor een klimaat- en energiebeleid dat draait om betaalbaarheid, betrouwbaarheid en nationale zeggenschap, met kernenergie als speerpunt. De partij verwerpt ambitieuze klimaatdoelen en symboolpolitiek, wil fossiele brandstoffen behouden zolang alternatieven ontbreken, en zet vooral in op technologische innovatie en klimaatadaptatie in plaats van CO2-reductie als doel op zich. Concrete voorstellen zijn onder meer grootschalige investeringen in kernenergie, het schrappen van nationale klimaatheffingen, behoud van fossiele infrastructuur, en het loslaten van de aardgasvrij-doelstelling.
Kernenergie als fundament van het energiesysteem
JA21 ziet kernenergie als de enige realistische, betaalbare en betrouwbare oplossing voor de energievoorziening en wil grootschalig investeren in nieuwe kerncentrales en innovatieve technologieën. De partij stelt dat kernenergie leveringszekerheid biedt, netcongestie vermindert en een structurele oplossing is voor de toekomst.
“JA21 kiest voor een betrouwbaar, betaalbaar energie- en klimaatbeleid op Nederlandse voorwaarden. Kernenergie staat hierin centraal.”
“Ten minste 20 Gigawatt aan nieuwe kerncentrales realiseren in de komende 25 jaar.”
“Zo snel mogelijk beginnen met de gefaseerde bouw van vier kerncentrales.”
“Meerdere SMR’s (kleine kerncentrales) laten produceren in Nederland vóór 2035.”
“Kernenergie is voor JA21 de toekomst: het is duurzaam, biedt zekerheid, creëert banen en zorgt voor innovatie.”
Behoud fossiele brandstoffen en infrastructuur
JA21 wil fossiele brandstoffen en bestaande infrastructuur behouden zolang alternatieven niet volwaardig zijn, en verzet zich tegen het versneld afschrijven van kolen- en gascentrales. De partij ziet het loslaten van fossiel als onrealistisch en schadelijk voor betaalbaarheid en leveringszekerheid.
“Fossiele brandstoffen niet afschrijven zolang er geen volwaardige alternatieven zijn.”
“Onze betrouwbare fossiele infrastructuur behouden: kolen- en aardgascentrales niet sluiten.”
“Aardgas blijven gebruiken en de doelstelling aardgasvrij in 2050 loslaten.”
“Het versneld loslaten van fossiele brandstoffen heeft grote effecten voor de betrouwbaarheid en de betaalbaarheid van ons energienet.”
Geen nationale klimaatheffingen of extra regelgeving
JA21 wil geen nationale klimaatheffingen of strengere regels bovenop Europese afspraken, om de concurrentiepositie van Nederland te beschermen en energie betaalbaar te houden. De partij verzet zich tegen nationale koppen op EU-regels en symboolpolitiek.
Klimaatadaptatie in plaats van CO2-reductie als doel
JA21 verschuift de focus van het sturen op mondiale CO2-reductie naar het versterken van de Nederlandse samenleving tegen de gevolgen van klimaatverandering. De partij wil investeren in waterbeheer, dijken en klimaatbestendig bouwen.
“In plaats van eenzijdig te proberen het wereldwijde klimaat te sturen, zetten wij in op klimaatadaptatie: het versterken van onze samenleving, infrastructuur en economie tegen de gevolgen van klimaatverandering.”
“Kiezen voor aanpassing aan het klimaat door investeringen in dijken, watermanagement en klimaatbestendig bouwen.”
Duurzaamheid alleen als het economisch rendeert
JA21 ondersteunt verduurzaming en circulaire economie uitsluitend als het aantoonbaar economisch voordeel oplevert, en wil geen belastingen of dwangmaatregelen om burgers of bedrijven tot een duurzame levensstijl te dwingen.
Strenge afstandsnormen voor windturbines, geen prioriteit voor zon en wind
JA21 wil strenge afstandsnormen voor windturbines en geeft expliciet de voorkeur aan kernenergie boven wind- en zonneparken. De partij wil stoppen met de massale aanleg van warmtenetten.
“Een strenge afstandsnorm van 10 keer de masthoogte voor windturbines.”
“Voor kernenergie kiezen in plaats van windturbines en zonneparken.”
“Stoppen met de massale aanleg van nieuwe warmtenetten en de invoering van de Wet collectieve warmte en de Wet gemeentelijk instrumentarium warmtetransitie terugdraaien.”
Energie betaalbaar houden voor burgers en bedrijven
JA21 wil de energierekening verlagen door belastingmaatregelen en het schrappen van opslag duurzame energie, en stelt betaalbaarheid centraal in het energiebeleid.
De PVV verwerpt het huidige klimaatbeleid volledig en ziet klimaatmaatregelen als onzinnig, onhaalbaar en onbetaalbaar voor Nederland. De partij wil stoppen met alle klimaatdoelen, subsidies en verplichtingen, en richt zich in plaats daarvan op betaalbare energie, leveringszekerheid en het behoud van traditionele energiebronnen zoals gas, kolen en kernenergie. Wind- en zonne-energie worden afgewezen, evenals internationale klimaatafspraken.
Stoppen met klimaatbeleid en internationale afspraken
De PVV beschouwt het Nederlandse klimaatbeleid als ineffectief en te duur, gezien de geringe mondiale impact van Nederland op CO2-uitstoot. Daarom wil de partij zich terugtrekken uit internationale klimaatafspraken en alle nationale klimaatwetgeving en -organen opheffen.
“We trekken ons terug uit het VN-Klimaatakkoord van Parijs en trekken de Klimaatwet in. We schrappen het Klimaatfonds en doeken het Klimaatberaad op.”
“Terugtrekken uit het VN-Klimaatakkoord van Parijs; Klimaatwet intrekken”
“Klimaatfonds schrappen; Klimaatberaad opdoeken”
“SDE++ en andere klimaatsubsidies schrappen”
“Geen klimaatmitigatie, maar klimaatadaptatie: actualisering van het programma Ruimte voor de Rivier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma”
Geen nieuwe wind- of zonne-energie, focus op traditionele bronnen
De PVV verzet zich tegen de uitbreiding van wind- en zonne-energie vanwege negatieve gevolgen voor het elektriciteitsnet en de gezondheid van omwonenden. In plaats daarvan wil de partij inzetten op gas, kolen en kernenergie voor stabiele en betaalbare energievoorziening.
“Geen enkele nieuwe windturbine er meer bij; geen nieuwe zonneparken”
“Windturbines waar omwonenden last van hebben en/of ziek van worden, worden afgebroken”
“We stoppen met de energietransitie en gaan netcongestie oplossen: geen windturbines, geen zonneparken of andere weersafhankelijke wiebelstroom. We gaan niet verplicht van het gas af, houden onze kolen- en gascentrales open en bouwen meer kerncentrales – stabiel en betrouwbaar.”
“Onze moderne, schone kolen- en gascentrales openhouden. Nieuwe kerncentrales bijbouwen, ook kleine modulaire reactoren; inzet op thorium”
Afschaffen van verplichtingen en subsidies voor verduurzaming
De PVV wil alle verplichtingen en financiële prikkels voor verduurzaming schrappen, inclusief subsidies, heffingen en campagnes. De partij vindt dat burgers en bedrijven niet gedwongen mogen worden tot duurzame keuzes.
“Geen verplichte warmtepomp, niet verplicht van het gas af”
“CO2-heffing afschaffen”
“Geen klimaatcampagnes van de overheid, zoals Zet ook de knop om”
“Ook stoppen we met alle betutteling van de overheid, zoals de klimaatcampagne Zet ook de knop om: 'gebruik een herbruikbaar tasje, gebruik wasbare luiers, eet vaker vega(n), maak je eigen compost, douche korter' – de lijst met belachelijke tips is eindeloos.”
“Geen nieuwe duurzaamheidseisen, geen verplichte warmtepomp, niet verplicht van het gas”
Betaalbare energie en verlaging van lasten
De PVV stelt betaalbaarheid van energie centraal en wil de energielasten voor burgers verlagen door onder andere de btw op energie te verlagen en geen accijnsverhogingen door te voeren.
Geen elektrificatie en zero-emissiezones in mobiliteit
De PVV is tegen verplichte elektrificatie van vervoer en het instellen van zero-emissiezones. De partij wil geen verbod op brandstofauto’s en geen verplicht elektrisch rijden.
De Partij voor de Dieren kiest voor een radicaal ecocentrisch klimaatbeleid, gericht op het beperken van de opwarming tot maximaal 1,5 graad en het versneld afbouwen van fossiele en vervuilende sectoren. Ze willen een rechtvaardige, circulaire economie, forse investeringen in duurzame energie, strengere CO2-heffingen en een fundamentele omslag in consumptie en productie. De partij pleit voor concrete, bindende doelen en het centraal stellen van natuur en toekomstige generaties in alle keuzes.
Versneld afbouwen van fossiele sectoren en vervuilende industrie
De PvdD wil de fossiele sector systematisch afbouwen via financiële restricties, investeringsbeperkingen en uitfaseringsschema’s. Ook worden fossiele reclame en reclame voor vlees/zuivel verboden, en krijgen grote vervuilers een klimaatplicht. Dit alles om de uitstoot snel en structureel te verminderen.
“We bouwen de fossiele sector systematisch af met financiële (krediet)restricties, investeringsbeperkingen en uitfaseringsschema’s. Nederlandse banken en investeringsfondsen worden verplicht hun leningen aan fossiele projecten af te bouwen.”
“Fossiele reclame en reclame voor vlees en zuivel promoten schadelijke producten en industrieën. Na succesvol ingestelde lokale verboden, verbieden we ook landelijk reclames die schadelijk zijn voor het klimaat.”
“De grote vervuilers en financiële instellingen krijgen een klimaatplicht. Dit betekent dat zij een overtuigend klimaatplan maken om hun uitstoot in de hele keten terug te dringen.”
Strenge en bindende klimaatdoelen, nationaal CO2-budget en verhoogde heffingen
De partij wil wettelijk vastleggen dat 5% van het BBP naar klimaat- en natuurcrisis gaat, het klimaatdoel aanscherpen naar maximaal 1,5 graad opwarming, en een nationaal CO2-budget invoeren. De nationale CO2-heffing wordt verhoogd en uitgebreid naar alle broeikasgassen en sectoren.
“We leggen wettelijk vast dat 5% van het BBP naar het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis gaat.”
“We scherpen het klimaatdoel aan. Nederland komt eindelijk in actie om het Klimaatakkoord van Parijs na te leven en de opwarming van de Aarde te beperken tot 1,5 graden.”
“Een nationaal CO2-budget is de basis van het klimaatbeleid.”
“De nationale CO2-heffing wordt verhoogd en uitgebreid naar alle broeikasgassen en sectoren om ervoor te zorgen dat CO2-uitstoot voldoende en snel genoeg daalt. Gratis ETS-rechten worden ingetrokken.”
Circulaire economie en drastische reductie grondstofgebruik
De PvdD wil een volledig circulaire economie, met drastische reductie van grondstofgebruik, regionaal produceren, en producten ontwerpen voor recycling. Import van goedkope, niet-duurzame producten wordt aan banden gelegd.
“Bedrijven gaan draaien op circulaire, lokaal gesloten ketens. Grondstofgebruik wordt drastisch teruggebracht. Producten worden zo ontworpen dat ze gerecycled kunnen worden en productie vindt zoveel mogelijk regionaal plaats.”
“Nederland werkt zo snel mogelijk toe naar een volledig circulaire economie en is in 2030 minimaal 50% circulair.”
“Er wordt paal en perk gesteld aan de import van goedkope producten uit China. Hiervoor worden de EU-instrumenten zoals CBAM en ESPR gebruikt, aangevuld met nationaal beleid.”
Forse investeringen in duurzame energie en energiebesparing
De partij wil duurzame energie voorrang geven op het netwerk, zonnepanelen op alle nieuwbouw verplichten, en grootschalig inzetten op energiebesparing en isolatie. Energiearmoede wordt uitgebannen en coöperatief eigendom van energie gestimuleerd.
“Duurzame energie krijgt voorrang op het energienetwerk, met slimme energienetten (smart grids), gevoed door kleinschalige en decentraal opgewekte groene energie.”
“Zonnepanelen op gebouwen worden de norm. Alle nieuwbouwwoningen worden voorzien van zonnepanelen.”
“Er komt een nationale doelstelling om energiearmoede uit te bannen en een renovatiefonds voor grootschalige verduurzaming van woningen met oog voor kwetsbare huishoudens.”
“Energie die we niet gebruiken, hoeft ook niet opgewekt te worden. Daarom zetten we vol in op energiebesparing. Dit doen we door huizen op grote schaal te isoleren...”
Stoppen met schijnoplossingen: geen kernenergie, CCS of fossiele waterstof
De PvdD verwerpt kernenergie, CCS (carbon capture and storage) en waterstof op basis van fossiel of kernenergie als schijnoplossingen die de transitie vertragen en nieuwe risico’s opleveren.
“Het afvangen en opslaan van broeikasgassen (carbon capture and storage, CCS) stimuleert bedrijven door te gaan met vervuiling. We stoppen met het subsidiëren van CCS.”
“Nederland bouwt geen nieuwe kerncentrales en bestaande centrales worden zo snel mogelijk gesloten.”
“Waterstof op basis van fossiele brandstoffen of kernenergie staan we niet toe. Alleen groene waterstof kan onderdeel zijn van de Nederlandse energietransitie.”
Klimaatrechtvaardigheid en internationale verantwoordelijkheid
De partij wil dat Nederland een eerlijke bijdrage levert aan mondiale klimaatfinanciering, met speciale aandacht voor landen die het minst vervuilen maar het hardst worden getroffen. Burgers uit het Mondiale Zuiden krijgen een stem in klimaatbeleid.
“Nederland betaalt een eerlijke bijdrage aan de mondiale klimaatfinanciering voor het terugdringen van uitstoot en draagt bij aan klimaatherstelmaatregelen.”
“Nederland betaalt in het kader van klimaatrechtvaardigheid een eerlijk deel aan klimaatfinanciering, boven op het ontwikkelingsbudget. We voeren daarnaast een schade- en herstelheffing in voor fossiele bedrijven.”
“We betrekken burgers bij onderhandelingen, besluitvorming en uitvoering op het gebied van (internationaal) klimaatbeleid. Met name vrouwen, jongeren, inheemse gemeenschappen en lokale maatschappelijke organisaties in ontwikkelingslanden spelen een cruciale rol in de strijd tegen klimaatverandering, maar hebben nog steeds geen gelijkwaardige of betekenisvolle plek aan tafel.”
BVNL verwerpt het huidige klimaatbeleid en internationale klimaatafspraken, en kiest voor een pragmatische, technologische benadering gericht op betaalbare energie en energieonafhankelijkheid. De partij wil geen windmolens op land of zee, geen zonneparken op landbouwgrond, en zet in op kernenergie, gaswinning en innovatie zonder subsidies. Klimaatmaatregelen mogen burgers en bedrijven niet worden opgelegd; technische en financiële haalbaarheid staan centraal.
Stoppen met internationale klimaatafspraken en nationaal klimaatbeleid
BVNL wil af van internationale en nationale klimaatverplichtingen, zoals de Green Deal en het Klimaatakkoord, omdat deze volgens de partij ineffectief, kostbaar en schadelijk zijn voor economie en voedselzekerheid. In plaats daarvan kiest BVNL voor innovatie en adaptatie waar nodig.
“De Europese Green Deal en het Klimaatakkoord zeggen we op, waaronder begrepen het CO2 handelssysteem ETS. Nederland zet in op innovatie en technisch verstandige oplossingen die bijdragen aan een goed milieu.”
“Het klimaatfonds van € 35 miljard wordt ontmanteld.”
“Nederland doet niet meer mee aan de Green Deal. De Green Deal is een gevaarlijke ideologie die slechts leidt tot voedseltekorten, armoede, afhankelijkheid en werkeloosheid.”
“Stoppen met zinloos klimaatbeleid en waar nodig inzetten op adaptatie.”
Inzetten op kernenergie en gaswinning, geen windmolens of zonneparken op land/zee
BVNL kiest voor kernenergie, gaswinning (inclusief Groningen en Noordzee) en innovatie als basis voor energievoorziening. Windmolens op land en zee en zonneparken op landbouwgrond worden afgewezen vanwege ruimtelijke en economische bezwaren.
“Dit kan door kerncentrales te bouwen en het gasveld in Groningen veilig en verantwoord open te houden en nieuwe gasvelden op Nederlands grondgebied te ontwikkelen.”
“Geen nieuwe windmolens op land of op zee.”
“Wij zijn tegen windmolens op land en zee, of het opofferen van bouwgrond of landbouwgrond ten behoeve van zonne-akkers.”
“We gaan door met ontwikkeling van en productie uit gasvelden in de Noordzee.”
Geen verplichte verduurzaming of subsidies, keuzevrijheid voor burgers
BVNL vindt dat verduurzaming geen dwang mag zijn en dat technische en financiële haalbaarheid leidend moeten zijn. Subsidies worden zoveel mogelijk afgeschaft en burgers mogen zelf kiezen voor verduurzamingsmaatregelen zoals zonnepanelen of isolatie.
“Duurzaamheid mag nooit een obsessie worden. Technisch en financieel rendement is leidend.”
“Subsidies worden zoveel mogelijk gestopt.”
“Huiseigenaren mogen bij aankoop van een huis nooit worden verplicht om extra maatregelen voor verduurzaming te nemen.”
“Warmtepompen worden niet verplicht.”
“Zonnepanelen op daken is een keuze die we bij de eigenaar van het gebouw laten en is vergunningsvrij.”
Innovatie en alternatieve technologieën zonder overheidsdwang
BVNL stimuleert onderzoek naar nieuwe technologieën zoals SMR (Small Modular Reactors), thorium, waterstof en geothermie, maar zonder subsidies of verplichtingen. CCS (Carbon Capture and Storage) wordt expliciet afgewezen.
“Onderzoek naar SMR (Small-Modular-Reactor) energiecentrales op basis van bestaande en Thorium-technologie wordt actief gestimuleerd.”
“Parallel aan de bestaande energiesystemen overschakelen op waterstof. Hiervoor moet wel eerst de productie, het transport en de afname geregeld worden. Waterstof kan prima bestaan naast andere energievormen, zoals aardgas. Uiteraard zonder subsidie van de overheid.”
“Versneld inzetten op geothermie zodra is onderzocht of deze technologie kan bijdragen aan een betaalbare energierekening.”
“CCS (Carbon Capture and Storage) wordt verboden. Deze techniek levert niets op en kost heel erg veel geld.”
Klimaatmaatregelen mogen woningbouw en economie niet belemmeren
BVNL stelt dat klimaat- en duurzaamheidseisen de woningbouw en economie onnodig belemmeren. Minder regels en het schrappen van verplichtingen moeten zorgen voor meer betaalbare woningen en economische groei.
“Door alle beperkende overheidsmaatregelen, zoals de bureaucratische stikstofbouwstop, de CO2-paniek, duurzaamheidseisen, de exorbitante uitbreiding van de bouwvoorschriften in de afgelopen 25 jaar, verplichte warmtepompen, gasloos bouwen... werden er in de afgelopen jaren te weinig woningen gebouwd.”
“Faciliteer de bouw van grondgebonden eengezinswoningen met een tuin, in plaats van windmolens en zonne-akkers.”
Volt wil dat Nederland en de EU uiterlijk in 2040 klimaatneutraal zijn, met harde wettelijke doelen en een focus op eerlijkheid, innovatie en Europese samenwerking. Ze pleiten voor het direct stoppen van fossiele subsidies, het sluiten van Tata Steel, een minimale CO₂-prijs voor alle uitstoot, en investeren in duurzame energie, circulaire economie en klimaatadaptatie. Hun visie is ambitieus, concreet en gericht op structurele verandering, waarbij de vervuiler betaalt en niemand wordt achtergelaten.
Klimaatneutraliteit in 2040 wettelijk vastleggen
Volt kiest voor een harde, wettelijke norm om in 2040 volledig klimaatneutraal te zijn, inclusief het actief verwijderen van broeikasgassen en het meenemen van geïmporteerde vervuiling. Dit moet zorgen voor duidelijkheid, ambitie en het voorkomen van uitstelgedrag.
“We leggen wettelijk vast dat we in 2040 klimaatneutraal zijn. Geen vage beloften, maar duidelijke afspraken. In Nederland en in de EU.”
“We leggen het netto CO₂-reductiepercentage van 100% in 2040 vast in de wet. Zo maken we een einde aan streefpercentages en introduceren we een harde norm die ons klimaat nodig heeft.”
“We rekenen de vervuiling van geïmporteerde producten mee in onze nationale klimaatdoelen, zoals Zweden ook al doet.”
Direct stoppen met fossiele subsidies en sluiten van Tata Steel
Volt wil per direct alle fossiele subsidies afschaffen en uitzonderingen op energiebelasting uitfaseren. Tata Steel moet zo snel mogelijk dicht, omdat vergroening daar niet haalbaar is en sluiting direct veel uitstoot bespaart.
“We stoppen per direct met fossiele subsidies in Nederland én in de EU.”
“Tata Steel moet zo snel mogelijk sluiten. Waarom miljarden aan belastinggeld pompen in een bedrijf dat ons ziek maakt, vervuilt en enorm veel water verspilt?”
“Tata Steel gaat zo snel mogelijk dicht. Op een gezonde en betaalbare manier groen staal produceren is daar niet op korte termijn haalbaar, maar in andere Europese landen kan dat wel.”
Minimale CO₂-prijs voor alle uitstoot, vervuiler betaalt
Volt wil een minimale CO₂-prijs voor alle Nederlandse uitstoot, met de opbrengsten voor versnelling van verduurzaming. Ze willen CO₂-heffingen inzetten om verduurzaming te financieren voor mensen die het zelf niet kunnen betalen.
“We dichten de gaten van CO₂-beprijzing door het belastingstelsel te hervormen, zodat voor alle Nederlandse broeikasgasuitstoot een minimale CO₂-prijs geldt.”
“We werken toe naar een stelsel waarbij een gedeelte van de inkomsten van CO₂-heffingen (o.a. belasting en ETS) beschikbaar gesteld wordt om de verduurzaming te financieren bij inwoners die dit zelf niet kunnen betalen.”
Europese aanpak en investeringen in klimaat en energie
Volt wil één gecoördineerde Europese aanpak, met gezamenlijke fondsen en projecten, zodat alle lidstaten mee kunnen komen en de transitie versnelt. Ze pleiten voor een Europese Energie-unie en investeringen in duurzame energie-infrastructuur.
“We investeren in één gecoördineerde Europese aanpak om klimaatneutraliteit en energieonafhankelijkheid te bereiken in plaats van de 27 verschillende nationale aanpakken.”
“We tuigen nieuwe Europese fondsen op, waarbij gekeken wordt waar we het snelst de meeste klimaatwinst kunnen boeken. Met die fondsen zetten we in op internationale projecten, in plaats van op nationale projecten.”
“Energie moet duurzaam, betrouwbaar en betaalbaar zijn. Daarom bouwen we aan een Europese Energie-unie: één sterk systeem voor duurzame energie, slimme energienetten en duidelijke regels.”
Verplichte verduurzaming en ondersteuning voor burgers en bedrijven
Volt wil verplichtingen en ondersteuning voor verduurzaming, zoals een getrapte verplichting voor zonnepanelen op daken, uitbreiding van de energiebesparingsplicht naar verhuurders, en financiële instrumenten voor het mkb.
“We voeren getrapt een verplichting van zonnepanelen op alle oppervlaktedaken in.”
“De energiebesparingsplicht die nu al geldt voor bedrijven wordt uitgebreid naar verhuurders van woningen.”
“We bieden gratis verduurzamingsadvies aan om het mkb te helpen bij het besparen van energie.”
Klimaatadaptatie en bescherming tegen gevolgen klimaatverandering
Volt wil investeren in klimaatadaptatie, zoals robuustere ecosystemen, klimaatadaptieve infrastructuur, en een klimaatnoodfonds voor acute ondersteuning bij rampen.
“De Europese samenleving past zich aan met klimaatadaptieve systemen. Bijvoorbeeld door het creëren van robuustere ecosystemen door de natuur uit te breiden, of door het klimaatbestendiger maken van onze infrastructuur.”
“Volt wil op Europees niveau en in Nederland een klimaatadaptatiefonds voor de noodzakelijke investeringen opzetten. Daarnaast willen we ook een klimaatnoodfonds opzetten om inwoners en bedrijven bij klimaatrampen te ondersteunen.”
Circulaire economie en groene industrie stimuleren
Volt wil de economie circulair maken, vervuilende bedrijven uitfaseren, en duurzame productie stimuleren via subsidies, verplichtingen en groene overheidsinkoop.
“We gaan zuinig om met grondstoffen. We verspillen minder en gaan meer recyclen. We zorgen dat economische groei en duurzaamheid hand in hand gaan.”
“We creëren gelijke kansen voor circulaire koplopers met een subsidie van Stimulering Circulaire Economie (SCE) voor de onrendabele top van duurzame productieprocessen.”
“Bij alles wat de overheid inkoopt wordt gekeken naar de 'R-ladder' om zo de meest duurzame optie te kiezen bij inkoop en aanbestedingen.”
De ChristenUnie ziet klimaat en verduurzaming als een morele opdracht en kiest voor ambitieus, internationaal georiënteerd klimaatbeleid met nadruk op CO2-reductie, energietransitie en circulaire economie. Ze willen sneller vergroenen via wind, zon en kernenergie, investeren in isolatie en verduurzaming van woningen en industrie, en pleiten voor een eerlijke prijs voor vervuilende producten. De partij benadrukt het belang van Europese samenwerking, innovatie en het betrekken van burgers en bedrijven bij de energietransitie.
Ambitieus klimaatbeleid met hogere CO2-reductie
De ChristenUnie beschouwt het Akkoord van Parijs en de Nederlandse Klimaatwet als basis, maar wil verder gaan dan de huidige doelen om tegenvallers op te vangen. Ze benadrukken het belang van internationale samenwerking en het voorkomen van weglek van emissies naar het buitenland.
“De ChristenUnie richt zich op een hogere reductie in 2030, zodat tegenvallers er niet direct toe leiden dat we het minimale doel niet halen. Vermindering van uitstoot in eigen land mag niet leiden tot hogere uitstoot elders.”
“Klimaatverandering houdt zich niet aan grenzen: het is een wereldwijd vraagstuk dat een internationale aanpak vraagt.”
Energietransitie: wind, zon en kernenergie als basis
De partij wil gas- en kolencentrales uitfaseren en het energiesysteem baseren op wind, zon en twee nieuwe grote kerncentrales, met onderzoek naar kleine modulaire kerncentrales. Flexibiliteit wordt gezocht via waterstof, batterijopslag en capaciteitsmarkten.
“Het fundament van onze toekomstige energievoorziening bestaat uit een mix van wind en zonne-energie. We faseren de gas- en kolencentrales uit, en vullen het energiesysteem aan met twee nieuwe grote kerncentrales.”
“Daarnaast onderzoeken we de inzet van kleine modulaire kerncentrales (SMR’s) van Europese producenten als alternatief voor of aanvulling op grote kerncentrales.”
“Batterij-opslag is noodzakelijk voor het moment dat de wind niet waait en de zon niet schijnt. Ook moeten gascentrales die nu voor flexibiliteit zorgen in het aanbod, worden omgebouwd naar CO2-vrije centrales op waterstof of een andere regelbare brandstof.”
Versnellen van woningisolatie en verduurzaming
De ChristenUnie wil het Nationaal Isolatieprogramma uitbreiden met een wijk-voor-wijkaanpak, verplichte sturing op energielabels en prioriteit voor slecht geïsoleerde huizen. Nieuwbouw moet altijd gasloos en klimaatbestendig zijn.
Verduurzaming van industrie en circulaire economie
De partij steunt het versneld afbouwen van uitstootrechten, maatwerkafspraken met grote bedrijven, en het stimuleren van circulaire productie en innovatie. De nationale CO2-heffing blijft, maar opbrengsten worden ingezet voor verduurzaming van de industrie.
“Om grote uitstoters te verduurzamen, steunen we het Europese plan om versneld de uitstootrechten voor broeikasgassen in het emissiehandelssysteem in 2040 naar nul af te bouwen.”
“De nationale CO2-heffing blijft als instrument bestaan, maar zetten we voor bedrijven waar de overheid in gebreke blijft op nul. Het doel van de heffing is niet om geld op te halen. Mochten er opbrengsten zijn, dan komen die ten goede aan de industrie om de overstap van fossiele naar duurzame productiemethoden te realiseren.”
“Circulaire bedrijven hebben het zwaar terwijl de circulaire economie de toekomst is. Circulaire producten zijn duurder dan wegwerpproducten en de vraag blijft achter. Normering van de vraag op Europees niveau is noodzakelijk om het circulair maken van de economie te laten slagen.”
Eerlijke prijs voor vervuilende producten (“true price”)
De ChristenUnie wil dat de werkelijke kosten van milieuvervuiling worden doorberekend in de prijs van producten, bij voorkeur op Europees niveau, om duurzame alternatieven aantrekkelijker te maken en weglek te voorkomen.
“We willen dat die kosten worden meegerekend, zodat de werkelijke prijs (‘true price’) van producten wordt betaald. Dat stimuleert bedrijven om duurzame en eerlijk geproduceerde producten aan te bieden.”
“Deze vorm van beprijzing vindt idealiter plaats op Europees niveau, om weglekeffecten te voorkomen.”
Europese samenwerking en innovatie als kans
De partij ziet Europese regelgeving voor verduurzaming als een kans en wil proactief implementeren, met aandacht voor het voorkomen van regeldruk en het benutten van opbrengsten voor vergroening en compensatie.
“We zien aanvullende Europese regelgeving voor verduurzaming en maatschappelijk verantwoord ondernemen niet als bedreiging, maar als een kans. Het is zaak om dergelijke regelingen pro-actief en verstandig te implementeren, om niet de boot te missen, en te voorkomen dat het bedrijfsleven wordt overladen met onnodige regeldruk en onduidelijkheid.”
“De opbrengsten van beprijzingsmechanismen als ETS-2 komen ten goede aan de vergroening van de economie en financiële compensatie van bedrijven en burgers.”
Lokale energiecoöperaties en participatie
De ChristenUnie wil lokale energiecoöperaties stimuleren en streeft naar minimaal 50% lokaal eigenaarschap in duurzame energieprojecten, zodat omwonenden profiteren van de energietransitie.
“We willen dat lokale participatie in duurzame energieprojecten wordt gestimuleerd, waarbij ten minste 50% lokaal eigenaarschap het uitgangspunt is. Zo kunnen bijvoorbeeld omwonenden ook profiteren van duurzame opwekking.”
Beperken biomassa en stimuleren duurzame alternatieven
De partij wil biomassa alleen nog inzetten voor hoogwaardige toepassingen, het verbranden ervan beëindigen, en aardwarmte en (onder voorwaarden) gaswinning in de Noordzee stimuleren als overgangsmaatregelen.
“Biomassa zetten we gericht in op hoogwaardige toepassingen, zoals via bijmenging in de luchtvaartsector en groen gas in het aardgasnetwerk. Er komt op den duur een einde aan het verbranden van biomassa.”
“We stimuleren de ontwikkeling van aardwarmte als duurzaam en lokaal alternatief voor aardgas, om huizen, gebouwen en kassen mee te verwarmen. Onder strikte voorwaarden blijft het voor de middellange termijn mogelijk om in de Noordzee (niet onder de Waddenzee) gas te winnen.”
BIJ1 kiest voor een radicaal rechtvaardige en collectieve aanpak van klimaat en verduurzaming, waarbij de grootste vervuilers de rekening betalen en de energietransitie volledig in publieke handen komt. Ze willen snelle, bindende klimaatdoelen, het beëindigen van fossiele subsidies, massale investeringen in publieke verduurzaming, en een rechtvaardige landbouwtransitie. Klimaatrechtvaardigheid en het bestrijden van klimaatracisme staan centraal, met bijzondere aandacht voor sociale ongelijkheid en internationale verantwoordelijkheid.
Klimaatmaatregelen: kosten bij grote vervuilers, niet burgers
BIJ1 vindt het onrechtvaardig dat gewone burgers opdraaien voor klimaatbeleid terwijl grote vervuilers buiten schot blijven. Ze willen dat de grootste vervuilers de kosten dragen en dat klimaatbeleid niet ten koste gaat van bestaanszekerheid.
“De kosten van klimaatbeleid worden niet langer gedragen door gewone burgers maar door grote vervuilers. Klimaatbeleid gaat niet langer ten koste van bestaanszekerheid.”
“Alle benodigde klimaatmaatregelen worden voortaan getoetst op klimaatrechtvaardigheid. Dat betekent dat de kosten van klimaatbeleid worden gedragen door de grootste vervuilers.”
Energietransitie volledig publiek en fossielvrij
De energietransitie moet een publieke taak zijn, zonder winstoogmerk of marktwerking. BIJ1 wil alle energie-infrastructuur in publieke handen brengen, fossiele subsidies direct stoppen, en fossiele bedrijven onteigenen als ze sluiten.
“De energietransitie wordt een publieke taak, geen winstmachine. De overheid investeert massaal in klimaatneutrale, -positieve en circulaire infrastructuur, woningverduurzaming en publieke energieproductie — onder collectief eigendom en democratische controle.”
“Vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend. Hun kapitaal, machines en infrastructuur worden ingezet voor publieke doelen.”
“Subsidies op (de productie van) fossiele brandstoffen en financiële steun aan de fossiele industrie worden zo snel mogelijk beëindigd.”
Bindende en ambitieuze klimaatdoelen
BIJ1 stelt harde, wettelijke doelen voorop: Nederland moet in 2030 netto nul uitstoot bereiken, inclusief alle directe en indirecte emissies (scope 1, 2 en 3).
“De Nederlandse uitstoot van broeikasgassen staat in 2030 op netto 0 (in scope 1, 2 én 3 emissies). Deze doelen worden wettelijk vastgelegd en zijn bindend.”
Collectieve woningisolatie zonder kosten voor bewoners
De overheid moet alle slecht geïsoleerde woningen binnen 10 jaar aanpakken, volledig bekostigd en uitgevoerd door publieke teams, zonder kosten voor bewoners.
“De staat voert een nationaal isolatieoffensief uit waarbij alle slecht geïsoleerde woningen binnen 10 jaar worden aangepakt, te beginnen bij sociale huur en koopwoningen in arbeiderswijken. Isolatie wordt volledig bekostigd door de overheid en uitgevoerd door publieke teams, zonder kosten voor bewoners.”
Internationale klimaatrechtvaardigheid en klimaatracisme
BIJ1 erkent de historische verantwoordelijkheid van Nederland en het Westen voor de klimaatcrisis en wil internationaal het voortouw nemen, inclusief het bestrijden van klimaatracisme en het verbieden van import van producten die leiden tot ontbossing.
“Nederland neemt als 1e westerse land de verantwoordelijkheid voor ons grote aandeel in het veroorzaken van de klimaatcrisis en neemt in VN-verband het voortouw.”
“Er komt een algeheel verbod op de import, handel en doorvoer van producten die leiden tot ontbossing.”
“Voor klimaatrechtvaardigheid strijden, gaat voor ons dan ook altijd gepaard met het bestrijden van klimaatracisme.”
Landbouwtransitie: biologisch, minder vee, meer boeren
BIJ1 wil een snelle omslag naar biologische, agro-ecologische landbouw, halvering van de veestapel in 2030, uitfasering van kunstmest en pesticiden, en een gegarandeerd boereninkomen tijdens de transitie.
“Nederland beweegt in 10 jaar naar een biologisch, agro-ecologisch landbouwsysteem. In deze transitieperiode krijgen boeren vanuit de overheid een gegarandeerd boeren-inkomen.”
“In 2030 hebben we 50% minder vee, in 2035 is dit 75%.”
“Om natuur, klimaat en grondstoffen te sparen, worden kunstmest en chemische pesticiden uitgefaseerd en vanaf 2030 afgeschaft.”
Openbaar vervoer gratis, elektrisch en onder publieke controle
BIJ1 wil ov-bedrijven nationaliseren, openbaar vervoer gratis maken, en uiterlijk in 2035 volledig elektrisch laten rijden.
“Ov-bedrijven nationaliseren we en plaatsen we onder democratische controle van werknemers. Het openbaar vervoer wordt gratis en toegankelijk, en is uiterlijk in 2035 volledig elektrisch.”
Structurele krimp van de luchtvaart en belasting op vliegen
BIJ1 wil het aantal vliegbewegingen fors verminderen, accijns en btw op kerosine en vliegtickets invoeren, en een progressieve vliegtaks voor veelvliegers.
“Het totale aantal vliegbewegingen wordt afgebouwd, met als doel een structurele krimp van de luchtvaart. Er komt accijns en BTW op kerosine en vliegtickets, waarmee eindelijk een einde komt aan de uitzonderingspositie van de luchtvaart binnen het belastingstelsel.”
“Een progressieve vluchtbelasting maakt structureel onderscheid tussen incidentele reizigers en veel vliegende rijken: wie vaker vliegt, betaalt per vlucht steeds meer; wie éénmalig vliegt, betaalt slechts een minimale bijdrage.”
Forum voor Democratie (FVD) verwerpt het bestaan van een klimaatprobleem en wil alle klimaat- en verduurzamingsmaatregelen volledig stopzetten. De partij pleit voor het beëindigen van de energietransitie, het schrappen van klimaatwetten en internationale akkoorden, en het heropenen van fossiele energiebronnen, met als doel betaalbare en betrouwbare energie te garanderen. FVD kiest voor adaptatie aan klimaatverandering via dijkenbouw en kustbescherming, in plaats van CO₂-reductie of duurzame energie.
Volledig stoppen met klimaatbeleid en energietransitie
FVD ziet geen noodzaak voor klimaatbeleid en beschouwt het als kostbaar, ineffectief en schadelijk voor de economie. De partij wil alle bestaande klimaatmaatregelen, wetten en internationale afspraken intrekken, en CO₂-reductiedoelen loslaten.
“We stoppen volledig met de energietransitie, zodat ons land niet langer wordt opgezadeld met onbetaalbaar en zinloos klimaatbeleid.”
“We trekken de Klimaatwet in en zeggen het Parijsakkoord op.”
“We laten CO₂-reductie los als uitgangspunt, zodat beleid weer wordt gericht op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.”
“We schaffen alle klimaatregels, zodat energie weer betaalbaar en betrouwbaar wordt.”
Fossiele energiebronnen behouden en uitbreiden
FVD wil fossiele brandstoffen blijven gebruiken en de productie ervan uitbreiden, door onder meer gaswinning te hervatten, kolencentrales te heropenen en nieuwe olie- en gasvelden te exploiteren. De partij verwerpt het idee van een klimaatcrisis en ziet fossiele energie als basis voor welvaart.
“Forum voor Democratie gelooft niet in het klimaatprobleem en ziet geen reden om gebruik van fossiele brandstoffen uit te faseren.”
“We starten de gaswinning in Groningen opnieuw op met ruimhartige compensatie voor omwonenden, zodat we weer goedkoop, hoogwaardig en ruim voorradig aardgas hebben voor huishoudens en bedrijven.”
“We heropenen onze hypermoderne, schone kolencentrales die door vorige kabinetten zijn gesloten, zodat er onmiddellijk goedkope en stabiele stroom beschikbaar komt.”
“We zoeken actief naar nieuwe gas- en olievelden op land en zee, zodat we onze energiezekerheid op lange termijn veiligstellen.”
Stoppen met wind- en zonne-energie, geen subsidies
FVD wil geen nieuwe windmolens of zonneparken, bestaande windparken ontmantelen, en alle subsidies voor duurzame energie stopzetten. De partij stelt dat deze bronnen het energienet instabiel maken en de natuur schaden.
“We plaatsen geen nieuwe windmolens op zee en ontmantelen bestaande windparken, zodat de natuur en de visserij niet verder worden geschaad.”
“We verbieden de aanleg van zonneparken op grond of water, zodat ruimte behouden blijft voor landbouw en natuur. Elke vorm van subsidie op de aanleg van zonnepanelen op daken wordt ingetrokken.”
Inzetten op adaptatie in plaats van mitigatie
In plaats van CO₂-reductie en energietransitie kiest FVD voor aanpassing aan klimaatverandering via investeringen in dijken, kustbescherming en innovatieve landbouw.
“In plaats daarvan richten wij ons op adaptatie – zoals dijkenbouw, kustbescherming en innovatieve landbouw – waar Nederland juist historisch sterk in is.”
“We investeren in dijken, kustbescherming, rivierbeheer, irrigatie en gewasontwikkeling, zodat Nederland beter beschermd is tegen weersextremen.”
Kernenergie fors uitbreiden
FVD wil kernenergie uitbouwen als alternatief voor fossiele brandstoffen, met de bouw van tien nieuwe kerncentrales en investeringen in thoriumonderzoek.
“We bouwen snel tien nieuwe kerncentrales en investeren in thoriumonderzoek, zodat Nederland volledig energieautonoom wordt en ook in de toekomst kan beschikken over betrouwbare en toekomstgerichte energievoorziening.”
Nationaliseren van de energiesector
Om energievoorziening betaalbaar en betrouwbaar te houden, wil FVD de energiesector nationaliseren.
“We nationaliseren de energiesector, zodat winsten in Nederland blijven, blackouts kunnen worden voorkomen en kosten voor de gebruiker omlaag kunnen.”
Schrappen van duurzaamheidseisen bij nieuwbouw
FVD wil alle verplichte duurzaamheidseisen bij nieuwbouw afschaffen, zodat bouwen goedkoper en sneller wordt.
“We stoppen met verplichte duurzaamheidseisen, zodat bouwen makkelijker en goedkoper wordt.”
Geen lastenverzwaring voor burgers door klimaatbeleid
FVD wil de kosten van klimaatbeleid niet afwentelen op burgers en stelt lastenverlichting voor door het schrappen van klimaatplannen.
“We stoppen alle klimaatplannen en de €1.000 miljard die we daarmee besparen (omgerekend €230.000 per huishouden) geven we terug aan de hardwerkende Nederlander in de vorm van lastenverlichting.”
NSC kiest voor een pragmatische en realistische aanpak van klimaat en verduurzaming, met nadruk op energiezekerheid, betaalbaarheid en technologische innovatie. Ze willen inzetten op kernenergie, wind op zee, energiebesparing en een eerlijke verdeling van kosten, terwijl ze kritisch zijn op zonnevelden op landbouwgrond en grote windparken op land. De partij wil de energietransitie uitvoerbaar en betaalbaar houden, met oog voor sociale rechtvaardigheid en behoud van regie door de overheid.
Inzet op kernenergie en wind op zee
NSC ziet kernenergie en wind op zee als onmisbare pijlers voor een betrouwbare, CO2-vrije energievoorziening. Ze willen fors investeren in nieuwe kerncentrales en windparken op zee, met oog voor ecologie en leveringszekerheid.
“Kernenergie is onmisbaar als schone en betrouwbare bron in de energiemix van de toekomst. We steunen de ambitie om op termijn klimaatneutraal en energie-onafhankelijk te worden.”
“Kernenergie levert een onmisbare bijdrage aan een continue en CO2-vrije energievoorziening. We treffen voorbereidingen voor de bouw van ten minste vier nieuwe kerncentrales en verkennen daarnaast actief de mogelijkheden voor Small Modular Reactors (SMR’s).”
“We zetten in op wind op zee, indien nodig met de inzet van een contract in voor-en tegenspoed (contracts for difference) om onrendabiliteit tijdelijk te compenseren.”
“Windparken worden op zee niet in ecologisch waardevolle gebieden gebouwd. Ook wordt rekening gehouden met vaarroutes en visserijgebieden.”
Tegen grote windparken op land en zonnevelden op landbouwgrond
NSC is kritisch op grootschalige duurzame energieprojecten op land en wil deze beperken tot locaties die minder impact hebben op landbouw en natuur.
Betaalbaarheid en sociale rechtvaardigheid in de energietransitie
De partij benadrukt dat de energietransitie betaalbaar en eerlijk moet zijn, met bescherming van huishoudens tegen hoge kosten en toegankelijke subsidies voor verduurzaming.
“Huishoudens moeten daarbij zoveel mogelijk worden ontzien, zodat de energierekening betaalbaar blijft. Daarom verlagen we de kosten voor huishoudens. Ook subsidies en regelingen voor verduurzaming moeten eenvoudig en toegankelijk zijn, zodat juist de mensen die dit het hardst nodig hebben kunnen investeren in energiebesparing.”
“De energietransitie moet voor huishoudens en bedrijven uitvoerbaar en betaalbaar zijn. Financiële steun kan nodig zijn als private investeringen een te lange terugverdientijd hebben of niet van de grond komen, zoals bij huurwoningen, publieke gebouwen, de energie-intensieve industrie en het mkb.”
“We voeren een sociaal tarief in op de energiebelasting, waardoor het verwarmen van uw huis goedkoper wordt.”
Focus op energiebesparing en isolatie
NSC ziet energiebesparing als de meest effectieve manier om uitstoot te verminderen en kosten te verlagen, met speciale aandacht voor isolatie van woningen.
“De beste manier om de uitstoot te verminderen en energiekosten te laten dalen ligt voor de hand: minder energie verbruiken. Er moet een nationaal programma energiebesparing komen. Voor slecht geïsoleerde woningen moet een lagere huurprijs gaan gelden.”
“We geven subsidie voor het isoleren van huizen via gemeentelijke energieloketten. En we financieren organisaties zoals de Fix Brigade en energiebank.”
“De nationale opbrengst van de veiling van CO2-rechten voor de gebouwde omgeving (ETS2) moet met voorrang worden besteed aan de isolatie van woningen.”
Kritisch op biomassa en tijdelijke rol voor CCS
NSC wil geen subsidie voor het verbranden van biomassa en ziet CO2-afvang en -opslag (CCS) slechts als tijdelijke oplossing.
“We zijn tegen het verbranden van biomassa om energie op te wekken. We willen daarom geen subsidie voor BECCS of houtige biomassa.”
“Het afvangen en opslaan van CO2 (CCS) is een tijdelijke oplossing. Deze mag niet afleiden van de noodzaak om het gebruik van fossiele grondstoffen af te bouwen.”
Europese aanpak en afbouw fossiele subsidies
De partij wil nationale koppen op Europese klimaatmaatregelen beperken en fossiele subsidies in Europees verband afbouwen.
“We beperken de nationale ‘koppen’ op de Europese aanpak als het gaat om reductiedoelen, tempo, subsidies en belastingen.”
“De nationale ‘fossiele subsidies’ die grote bedrijven ontvangen in de vorm van vrijstellingen en degressieve tarieven in de energiebelasting willen we in Europees verband afbouwen.”
BBB kiest voor een nuchter, realistisch en betaalbaar klimaat- en verduurzamingsbeleid, waarbij ideologie wordt afgewezen en de nadruk ligt op haalbaarheid, effectiviteit en draagvlak. De partij wil geen nationale koppen op Europees beleid, zet in op kernenergie, innovatie en lokale initiatieven, en is kritisch op subsidies en overhaaste uitfasering van fossiele energie. BBB pleit voor aanpassing aan klimaatverandering, bescherming van industrie en een eerlijke kostenverdeling.
Afwijzen van ideologisch en symbolisch klimaatbeleid
BBB verwerpt ideologisch gedreven klimaatmaatregelen en wil alleen beleid voeren dat rationeel, haalbaar en effectief is, met oog voor kosten en draagvlak. De partij vindt dat Nederland niet voorop moet lopen met extra regels bovenop Europese afspraken.
“Klimaatbeleid is geen religie, maar een beleidsopgave die om ratio vraagt; Gebaseerd zijn op een kostenbatenanalyse van impact, ook in relatie tot onze minimale wereldwijde CO2 bijdrage.”
“Het klimaatbeleid in Nederland is doorgeslagen, met torenhoge kosten voor burgers en bedrijven, terwijl het wereldwijde klimaateffect minimaal is. De balans is zoek: regelgeving stapelt zich op, is vaak onduidelijk, onuitvoerbaar of werkt zelfs averechts.”
“We herzien afspraken als ze leiden tot onrealistische ambities of onbetaalbare oplossingen. Geen nationale koppen op Europees beleid.”
Stoppen met extra nationale CO2-heffingen en uitfasering fossiel pas bij alternatieven
BBB wil geen extra nationale CO2-heffingen bovenop het Europese systeem en is tegen het sluiten van kolencentrales zolang er geen betrouwbare alternatieven zijn. De partij wil ondernemers ondersteunen in plaats van straffen.
“De extra nationale CO2 heffing voor de industrie daarom terugdraaien. Deze heffing, boven op het Europese ETSsysteem, schaadt ons vestigingsklimaat en jaagt bedrijven de grens over zonder aantoonbaar klimaateffect.”
“Geen onrealistische uitfasering fossiel. We stoppen pas met fossiele energie als er echt betrouwbare en betaalbare alternatieven zijn.”
“De sluiting van kolencentrales per 2030 wordt ingetrokken zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien.”
Versnellen van kernenergie en innovatie, afbouwen SDE++-subsidies
BBB wil versneld inzetten op kernenergie (ook SMR’s), innovatie en lokale energiehubs, en wil stoppen met de SDE++-subsidies voor grootschalige duurzame energieprojecten. De partij kiest voor technologie-neutrale stimulering en kleinschalige, betaalbare initiatieven.
“We versnellen de bouw van kerncentrales; zowel grote kerncentrales als kleine modulair gebouwde kerncentrales (Small Modular Reactors: SMR’s).”
“Vanaf 2026 beëindigen we de SDE++ regeling. Subsidies op verlieslatende technieken worden afgebouwd. In plaats daarvan stimuleren we innovatie, energiebesparing en slimme infrastructuur.”
“Slimme, decentrale energiehubs worden mogelijk gemaakt zodat er lokale stroomdeling tussen burgers en bedrijven kan komen.”
Kritisch op grootschalige zon- en windenergie, focus op lokale en betaalbare oplossingen
BBB is kritisch op de negatieve effecten van grootschalige zon- en windprojecten en wil wettelijke borging van de zonneladder, landelijke afstandsnormen voor windturbines en ruimte voor lokale initiatieven.
“Nederland heeft heel veel zonnepanelen en windturbines, maar dit heeft geleid tot dure elektriciteit, overbelasting van het net en landschapsvervuiling. BBB pleit voor nuchtere keuzes.”
“Toepassing zonneladder wettelijk borgen. Eerst wordt er gekeken om zonnepanelen op daken te plaatsen. Als dat niet kan wordt er pas gekeken naar andere locaties.”
“Er moeten landelijke afstandsnormen worden vastgesteld voor windturbines om helderheid en rechtszekerheid te creëren voor bewoners, ondernemers en overheden.”
Klimaatadaptatie en waterbeheer met boeren en lokale partijen
BBB erkent klimaatverandering en wil inzetten op aanpassing via waterbeheer, vergroening van steden en samenwerking met boeren en waterschappen, met nadruk op praktische en lokale maatregelen.
“We moeten werken aan een leefomgeving die hitte, droogte en wateroverlast beter aankan.”
“Waterbeheer vindt altijd plaats in samenspraak met boeren, waterschappen en gemeenten.”
“De sponswerking van het landschap versterken. We houden water langer vast in de natuur en landbouw.”
D66 kiest voor een ambitieuze en internationale aanpak van klimaat en verduurzaming, met als doel Nederland uiterlijk in 2050 klimaatneutraal en volledig circulair te maken. De partij wil scherpe uitstootreducties, versnelling van de energietransitie, sociale rechtvaardigheid in de kostenverdeling, en stevige investeringen in innovatie en circulaire economie. D66 koppelt klimaatbeleid aan internationale samenwerking, eerlijke prijzen voor vervuiling, en concrete maatregelen zoals het stoppen van fossiele subsidies, het versnellen van woningisolatie en het stimuleren van groene industrie.
Nederland klimaatneutraal en circulair in 2050
D66 streeft naar een klimaatneutraal en volledig circulair Nederland in 2050, met tussendoelen voor 2030 en 2040. Dit betekent scherpe reductie van broeikasgasuitstoot, halvering van het gebruik van nieuwe grondstoffen, en sectorale circulaire doelen. De partij ziet dit als noodzakelijk om klimaatverandering te beperken en grondstoffenverspilling tegen te gaan.
“In 2030 is er 55% minder uitstoot van broeikasgassen, in lijn met de door minister Jetten ingevoerde Klimaatwet. In 2040 is dat 90% minder, overeenkomstig met de doelstelling van de EU, en in 2050 is Nederland klimaatneutraal.”
“In 2050 is Nederland volledig circulair. In 2030 is het gebruik van nieuwe grondstoffen al gehalveerd.”
Snelle afbouw fossiele subsidies en eerlijke prijzen voor vervuiling
D66 wil fossiele subsidies versneld afbouwen en vervuiling een eerlijke prijs geven, zodat duurzame alternatieven aantrekkelijker worden. Dit moet zorgen voor een gelijk speelveld en forse investeringen in schone productie.
“D66 wil fossiele subsidies sneller afbouwen en geeft ruimte aan duurzame innovatie. Dit bespaart miljarden euro’s en zorgt voor een gelijk speelveld voor duurzame bedrijven.”
“Duurzaamheid is de norm en vervuiling krijgt een voorspelbare prijs: de ‘echte’ prijs. Vervuilende bedrijven zullen hierdoor fors investeren in een energiezuinige en schone productie.”
Versnellen energietransitie en investeren in groene energie
De partij wil de energietransitie versnellen door te investeren in wind op zee, zon op daken, energieopslag en het verzwaren van het elektriciteitsnet. D66 wil procedures versnellen, inzet op groene waterstof, en alleen nog gascentrales zolang het nodig is voor leveringszekerheid.
“We investeren uitgebreid in windmolens op zee en op land, in zonnepanelen op daken, bedrijventerreinen en restgronden zoals bermen. Wind op zee wordt de basis van schone energie.”
“We geven de grootste prioriteit aan de verzwaring van het elektriciteitsnet.”
“We stoppen met het verbranden van hout om stroom op te wekken. We stoppen stap voor stap met de inzet van biomassa voor elektriciteit.”
Sociale rechtvaardigheid in de energietransitie
D66 wil dat de kosten en baten van de energietransitie eerlijk verdeeld worden, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen. De partij ondersteunt mensen met lage inkomens bij verduurzaming van hun woning en maakt het Noodfonds Energie structureel.
“We ondersteunen mensen met lage inkomens bij verduurzaming van hun woning. Denk aan subsidies, persoonlijk advies en energiecoaches. Zo daalt de energierekening en stijgt het wooncomfort.”
“Voor de vele mensen voor wie de rekening nú al onbetaalbaar is, maakt D66 het Noodfonds Energie structureel en het budget groter.”
Circulaire economie en producentenverantwoordelijkheid
D66 wil dat producten en materialen steeds opnieuw gebruikt worden en producenten verantwoordelijk blijven voor hun producten gedurende de hele levenscyclus. Dit stimuleert innovatie en voorkomt verspilling.
Internationale klimaatcoalities en koppeling handel aan CO2-reductie
D66 koppelt handels- en samenwerkingsafspraken aan CO2-reductie in andere landen en bouwt mondiale klimaatcoalities, omdat de meeste uitstootreductie buiten Europa te behalen valt.
“We bouwen mondiale klimaatcoalities. De meeste uitstootreductie valt buiten Europa te behalen. Daarom koppelen we handels- en samenwerkingsafspraken aan CO2-reductie in die landen.”
Klimaatadaptatie en vergroening van steden
D66 wil Nederland weerbaar maken tegen klimaatverandering door vergroening van steden, klimaatadaptief bouwen en bescherming tegen extreem weer.
“D66 wil een nationaal vergroeningsoffensief. Van gevels en daken tot pleinen en straten leggen we groen aan. Zo maken we steden en dorpen hittebestendig.”
“Bij de bouw van woningen, infrastructuur en industrie moet verplicht rekening worden gehouden met wateroverlast, hitte, droogt en bodemdaling. Dit klimaatadaptief bouwen wordt de norm.”
De SGP erkent de verantwoordelijkheid voor zorg voor de schepping, maar verwerpt "doorgeslagen maakbaarheidsdenken" en pleit voor een nuchtere, realistische aanpak van klimaat en verduurzaming. De partij zet in op energiebesparing, een diverse energiemix met kernenergie, innovatie, en het voorkomen van energiearmoede, met oog voor betaalbaarheid en leveringszekerheid. Concrete voorstellen zijn onder meer het stimuleren van hergebruik, het afbouwen van fossiele brandstoffen zonder strikte CO2-doelstellingen, en het versterken van het elektriciteitsnet.
Energiebesparing en betrouwbare energievoorziening
De SGP vindt dat verduurzaming moet beginnen met energiebesparing en een betrouwbare, betaalbare energievoorziening. Ze willen het energiegebruik fors verminderen en pleiten voor een diverse energiemix, waarbij kernenergie een belangrijke rol speelt naast wind en zon.
“Verduurzaming begint bij besparen. We streven naar verlaging van ons energiegebruik, met een derde in de komende twee decennia.”
“De energievoorziening wordt verduurzaamd en de import van fossiele brandstoffen afgebouwd. We kiezen daarbij wel voor een brede en evenwichtige energiemix met het oog op betrouwbaarheid en leveringszekerheid.”
“De SGP wil daarom meer inzet op ontwikkeling en opschaling van alternatieve energiebronnen met een meer voorspelbare productie, als aquathermie, geothermie, kernenergie, getijdenenergie en ‘superkritische’ vergassing van biomassareststromen.”
Geen wettelijke CO2-reductiedoelen, wel afbouw fossiel
De SGP wil geen harde wettelijke CO2-reductiedoelen, maar wel een afbouw van fossiele brandstoffen. Ze vinden de situatie te complex voor vaste doelen en willen flexibiliteit behouden vanwege onder andere netcongestie en milieugevolgen van alternatieven.
“De SGP wil het gebruik van milieubelastende brandstoffen in de komende drie decennia zo veel mogelijk afbouwen. Maar niet door ons wettelijk vast te pinnen op concrete doelen voor reductie van de CO2-uitstoot, zoals 55% in 2030. Daarvoor is de situatie te complex.”
Investeren in netverzwaring en aanpak netcongestie
De SGP ziet netcongestie als het grootste knelpunt voor verduurzaming en wil daarom prioriteit geven aan het versterken van het elektriciteitsnet en het slimmer benutten van netcapaciteit.
“Aanpak van netcongestie, slimmer gebruik van beschikbare netcapaciteit en snelle verzwaring van het elektriciteitsnet verdienen daarom de hoogste prioriteit.”
“Aan de voorkant van het energiebeleid moet beter worden gestuurd op een betrouwbaar energiesysteem met zo min mogelijk netcongestie.”
Stimuleren van hergebruik en circulaire economie
De SGP wil consumptiegedrag veranderen, hergebruik stimuleren en de wegwerpmaatschappij aanpakken. Ze pleiten voor strengere producteisen, recht op reparatie en heffingen op vervuilende producten.
“De SGP wil Europese producteisen zo aanscherpen dat producten en apparaten langer meegaan, eenvoudig gerepareerd of gedemonteerd kunnen worden en dat een serieus aandeel recyclaat in plaats van ruwe grondstoffen gebruikt wordt.”
“Er komt een heffing voor gebruik van plastic polymeren in producten die op onze markt komen. Dat stimuleert de toepassing van gerecycled plastic.”
Kernenergie als pijler in de energiemix
De SGP ziet kernenergie als essentieel voor een stabiele, duurzame energievoorziening en wil investeren in zowel grote als kleine kerncentrales.
Betaalbaarheid en sociale rechtvaardigheid
De SGP benadrukt dat verduurzaming betaalbaar moet blijven, met speciale aandacht voor energiearmoede en kwetsbare huishoudens. Ze willen een sociaal tarief en gerichte steun voor isolatie en verduurzaming.
“De energiebelasting voor kleinverbruikers mag een prikkel zijn om zuinig aan te doen, maar mag huishoudens niet klemzetten. De SGP wil een sociaal tarief, een maximum energieprijs, voor kwetsbare huishoudens.”
“Het Rijk investeert extra in het Warmtefonds en de Investeringsregeling Subsidie Duurzame Energie en maakt samen met gemeenten en woningcorporaties werk van grootschalige isolatieprogramma’s om de kostprijs voor gebouwisolatie te verlagen.”
Verduurzaming industrie met eerlijk speelveld
De SGP wil verduurzaming van de industrie, maar met oog voor concurrentiepositie en het voorkomen van verplaatsing van productie naar landen met lagere milieueisen.
De SP kiest voor een sociale klimaatrevolutie waarin klimaatrechtvaardigheid, publieke regie en collectieve oplossingen centraal staan. Hun beleid richt zich op het versneld behalen van klimaatdoelen door fossiele subsidies te stoppen, energie en verduurzaming betaalbaar en toegankelijk te maken voor iedereen, en de macht van grote bedrijven te beperken. Concrete voorstellen zijn onder andere zonnepanelen op alle daken, isolatie van woningen, het nationaliseren van warmtebedrijven, en het afbouwen van biomassa en kernenergie.
Stoppen met fossiele subsidies en vervuilende industrie
De SP wil zo snel mogelijk een einde maken aan fossiele subsidies en vervuilende industrieën aanpakken, omdat deze disproportioneel bijdragen aan de klimaatcrisis en ongelijkheid. Het bespaarde geld wordt ingezet voor vergroening en verlaging van energiekosten voor burgers.
“Wij stoppen die subsidies zo snel mogelijk en geven steun voor vergroening als daar publieke zeggenschap tegenover staat. Het overige geld dat we besparen zetten we in om de energierekening omlaag te krijgen, straten te vergroenen en Nederland leefbaarder te maken.”
“We stoppen met houtgestookte biomassacentrales. Die zorgen voor vieze lucht, gezondheidsschade bij omwonenden en extra CO₂-uitstoot. Dat is slecht voor mens en klimaat.”
Publieke regie op energie en warmte
De SP wil energie en warmtevoorziening onder publieke controle brengen om betaalbaarheid, duurzaamheid en democratische zeggenschap te waarborgen. Marktwerking wordt beëindigd en grote private warmtebedrijven worden genationaliseerd.
“Wij gaan de drie grote private warmtebedrijven (Eneco, Vattenfall en Ennatuurlijk) overnemen en omvormen tot vier publieke, regionale warmtebedrijven. Daarmee brengen we de warmtevoorziening weer onder democratische controle.”
“Energie is een basisbehoefte, geen verdienmodel. Door publieke zeggenschap te herstellen, zorgen wij voor betaalbare warmte, betrouwbare levering en aandacht voor publieke waarden.”
Zonnepanelen op alle geschikte daken
De SP wil grootschalig en collectief zonnepanelen op alle geschikte daken realiseren, zodat ook mensen met een laag inkomen profiteren van verduurzaming en lagere energiekosten. Dit wordt publiek gefinancierd en georganiseerd.
“Wij verlagen de energierekening van huishoudens door zonnepanelen op alle geschikte daken te leggen. Dit moet publiek gefinancierd en georganiseerd worden.”
“We stimuleren zonne-energie op alle geschikte daken van woningen en gebouwen. Door dit grootschalig en collectief aan te pakken via woonverenigingen, woningcorporaties en energiecoöperaties, zorgen we dat ook huurders en mensen met een klein inkomen profiteren van lagere energiekosten en verduurzaming.”
Nationaal isolatieprogramma voor woningen
De SP wil 1,5 miljoen slecht geïsoleerde huur- en koopwoningen aanpakken voor 2030, om zowel de uitstoot te verminderen als het wooncomfort en de betaalbaarheid te verbeteren.
“Wij pakken 1,5 miljoen slecht geïsoleerde huur en koopwoningen aan voor 2030 met een Nationaal Isolatie Programma.”
“Dit levert niet alleen enkele megatonnen broeikasgassenreductie op, maar zorgt er ook voor dat het comfort van de woningen beter wordt, doordat schimmel en vochtproblemen worden opgelost en het binnenklimaat in de woning aangenamer wordt.”
Klimaatrechtvaardigheid en sociale bescherming
De SP stelt klimaatrechtvaardigheid centraal en wil voorkomen dat klimaatbeleid leidt tot tweedeling of hogere lasten voor mensen met lage inkomens. Er komt een klimaatrechtvaardigheidstoets op beleid.
“Tweedeling door klimaatbeleid staan wij niet toe. Daarvoor komt er een klimaatrechtvaardigheidstoets. Al het gevoerde beleid op klimaat moet zorgen dat we de uitstoot verminderen en de bestaanszekerheid vergroten.”
“We gaan de klimaatcrisis te lijf met collectief beleid waar iedereen voordeel bij heeft. Geen individuele verantwoordelijkheid, maar gezamenlijk georganiseerde en gefinancierde maatregelen zoals zonnepanelen op alle geschikte daken, het verduurzamen van woningen, circulair grondstoffengebruik en schonere productie.”
Tegen kernenergie, voor wind en zon
De SP wijst kernenergie af vanwege de hoge kosten, lange bouwtijden en afhankelijkheid van buitenlandse grondstoffen. Ze kiezen voor snelle opschaling van wind- en zonne-energie.
“Dus geen kernenergie. Nieuwe kerncentrales zijn extreem duur, bouwtijden lopen altijd uit en leveren pas over tientallen jaren stroom. Bovendien blijven we met kernafval zitten en blijven we afhankelijk van landen die ons de benodigde grondstoffen leveren. Wij kiezen voor betaalbare energie die wel werkt: zon en wind.”
Groene industrie en omscholing werknemers
De SP wil een duurzame industrie die bijdraagt aan klimaatdoelen en goede banen biedt. Voor werknemers van bedrijven die sluiten, komt er een fonds voor omscholing en financiële overbrugging.
“Wij zetten ons in voor een duurzame en toekomstbestendige industrie die bijdraagt aan klimaatdoelen en goede banen. Voor bedrijven die moeten sluiten richten we een werknemersfonds op dat zorgt voor omscholing en financiële overbrugging, zodat niemand aan de kant komt te staan.”
Klimaatadaptatie en vergroening van steden
De SP investeert in klimaatadaptatie, vergroening van steden en bescherming tegen extreem weer om leefbaarheid en gezondheid te waarborgen.
“We bereiden Nederland voor op extremer weer door te investeren in klimaatadaptatie. Dat betekent bescherming tegen hitte, droogte en overstromingen. Met sterke dijken, meer groen in steden en een gezond waterbeheer.”
“Vergroenen van steden wordt nationaal beleid. We brengen het aantal auto’s in binnensteden terug, maar zorgen eerst voor goede en betaalbare alternatieven: snelle verbindingen en goedkope P+R-terreinen. Zo maken we schone lucht bereikbaar voor iedereen.”
50PLUS is kritisch over nationaal klimaatbeleid en pleit voor Europese samenwerking en het schrappen van extra nationale regels. Ze zetten in op kernenergie, technologische innovatie en klimaatadaptatie, met speciale aandacht voor ouderen bij hittegolven.
Europese aanpak en afbouw nationaal klimaatbeleid
50PLUS vindt dat klimaatmaatregelen alleen effectief zijn als ze op Europees of mondiaal niveau worden genomen, en verzet zich tegen nationale koppen op Europese afspraken. Ze willen nationale klimaatmaatregelen uitfaseren zodra het Europese CO2-beprijzingsbeleid wordt opgeschaald, om de concurrentiepositie van Nederland te beschermen.
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
“Het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland aan te tasten.”
Snelle bouw van kerncentrales en stimulering technologie
50PLUS ziet kernenergie als essentieel voor de energietransitie en wil snel vier nieuwe kerncentrales bouwen, inclusief kleine modulaire reactoren (SMR’s). Daarnaast willen ze burgers stimuleren om thuisbatterijen te gebruiken.
Geen nationale verplichtingen zonder betaalbare alternatieven
50PLUS is tegen het verplicht stellen van warmtepompen of het afsluiten van gas, tenzij er volwaardige en betaalbare alternatieven zijn.
“Geen verplichting voor warmtepompen of afsluiting van gas, zonder volwaardige, passende én betaalbare alternatieven.”
Klimaatadaptatie en hittebescherming voor ouderen
De partij erkent de impact van klimaatverandering op ouderen en wil concrete maatregelen om hen te beschermen tegen hittegolven, zoals een nationaal hitteplan, subsidies voor airco’s en koele ruimtes in wijken.
“Een Nationaal Hitteplan waarbij elke gemeente binnen 3 jaar een plan heeft voor bescherming van ouderen tijdens hittegolven.”
“Subsidie van 2.000 euro voor airconditioning voor 75-plussers met hart-, long- of andere chronische aandoeningen.”
“Koele ruimtes in elke wijk waar ouderen terecht kunnen tijdens hitte, zoals in bibliotheken, wijkcentra en verzorgingshuizen.”
Circulaire economie en afvalaanpak
50PLUS wil een circulaire economie stimuleren en zwerfafval en plastic hard aanpakken, maar altijd binnen Europese kaders.
DENK erkent klimaatverandering als een urgente uitdaging en pleit voor rechtvaardig, sociaal en uitvoerbaar klimaatbeleid dat de lasten niet bij burgers legt, maar vooral bij grote vervuilers. De partij wil investeren in duurzame energie, energietransitie, natuurherstel en betaalbare verduurzaming van woningen, met oog voor internationale klimaatrechtvaardigheid en bescherming van kwetsbare groepen.
Grote vervuilers laten betalen, burgers ontzien
DENK wil dat de grootste vervuilers en bedrijven de meeste kosten dragen van de energietransitie, terwijl burgers worden beschermd tegen extra lasten. Klimaatmaatregelen moeten betaalbaar en uitvoerbaar blijven voor huishoudens, met nadruk op sociale rechtvaardigheid.
“Grote vervuilers gaan eerlijker bijdragen. Bedrijven in de commerciële sector die veel energie verbruiken, gaan relatief méér energiebelasting en opslag voor duurzame energie betalen. Met een CO2-heffing voor de grootste vervuilers geven we een extra stimulans om te verduurzamen.”
“Klimaatbeleid is hard nodig, maar mag geen middel worden om burgers betuttelend te bejegenen of op de kosten te jagen. Daarom komt er géén belasting op vlees, géén extra heffing op suiker en géén toeslag op plastic verpakkingen. Deze heffingen vergroten de ongelijkheid.”
Investeren in duurzame energie en energietransitie
DENK wil massaal investeren in zonne- en windenergie, sluit kolencentrales zo snel mogelijk en sluit kernenergie niet uit mits veilige opslag van kernafval gegarandeerd is. Energiebedrijven worden wettelijk verplicht om jaarlijks een groter aandeel duurzame energie op te wekken.
“Massaal inzetten op schonere energie. Wij willen investeren in zonne energie en windenergie op zee. Kolencentrales verdwijnen zo snel mogelijk. Kernenergie sluiten wij niet uit, omdat het schoner is dan andere energiebronnen. Veilige opslag van kernafval is een harde randvoorwaarde voor elke kernenergie optie.”
“Energiebedrijven worden wettelijk verplicht een groeiend aandeel duurzame energie op te wekken. Elk jaar stijgt dat verplichte aandeel, totdat volledige duurzaamheid is bereikt.”
Betaalbare verduurzaming voor huishoudens
DENK wil dat huishoudens profiteren van verduurzaming via lagere energiekosten, met extra subsidies voor isolatie en zonnepanelen, en behoud van de salderingsregeling. De partij benadrukt dat verduurzaming niet mag leiden tot hogere lasten voor burgers.
“Lagere energiekosten voor huishoudens. Huishoudens profiteren van verduurzaming door een lagere energierekening. De overheid ondersteunt dit actief, met name door méér subsidies beschikbaar te stellen voor het isoleren van huurwoningen en zonnepanelen voor particulieren. Dat betekent ook dat de salderingsregeling moet blijven.”
Klimaatdoelen: 55% minder uitstoot in 2030, klimaatneutraal in 2050
DENK onderschrijft de nationale klimaatdoelen en wil waar mogelijk ambitieuzere doelen vaststellen. De partij wil een Klimaatfonds voor noodzakelijke investeringen in vergroening en energietransitie.
“Wij staan voor de klimaatdoelen. Dat betekent dat Nederland klimaatneutraal is in 2050 en dat wij de uitstoot met 55% beperken in 2030. Indien mogelijk gaan wij ambitieuzere doelen vaststellen.”
“Een toereikend Klimaatfonds waaruit de noodzakelijke investeringen gedaan kunnen worden voor de verduurzaming van ons land. DENK staat pal voor voldoende investeringen in de vergroening van onze economie en in de energietransitie. De uitgaven uit dit fonds moeten aantoonbaar de duurzaamheid bevorderen.”
Internationale klimaatrechtvaardigheid
DENK erkent de historische verantwoordelijkheid van het Westen voor CO2-uitstoot en wil actieve steun aan het Mondiale Zuiden bij klimaatbeleid.
“Staan voor internationale klimaatrechtvaardigheid. Wij erkennen dat het Westen (historisch) verantwoordelijk is voor een groot deel van de wereldwijde CO2 uitstoot, terwijl de zwaarste gevolgen vandaag de dag vooral landen in het Mondiale Zuiden treffen. Ons land moet, samen met andere Westerse landen, het Mondiale Zuiden actief ondersteunen in het klimaatbeleid.”
Investeren in natuurherstel en stikstofreductie
DENK wil natuur beschermen, investeren in natuurgebieden en de stikstofuitstoot verminderen, met vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouw en als uiterste middel gedwongen uitkoop.
“Handhaving van de doelen om de stikstofuitstoot te verminderen. Wij gaan inzetten op vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouw, waarbij als ultimum remedium gedwongen uitkoop niet door ons wordt uitgesloten.”
“Meer investeren in onze natuurgebieden. Wij willen dat Nederlanders kunnen genieten van prachtige natuur en wij staan voor investeringen om onze natuur te beschermen. Schadelijke stoffen en bestrijdingsmiddelen, zoals PFAS, worden sneller verboden.”
Betaalbare en duurzame mobiliteit
DENK wil investeren in betaalbaar en toegankelijk openbaar vervoer, elektrisch rijden stimuleren voor lage en middeninkomens, en schoner vliegen bevorderen via investeringen en kerosinebelasting.
“Wij gaan investeren in elektrisch rijden. Er komt een toegankelijke regeling om elektrisch rijden betaalbaar te maken voor lage en middeninkomens.”
“Wij investeren in het openbaar vervoer. Hiermee zorgen wij voor een dekkende dienstregeling, goedkopere kaartjes, beter kwaliteit en dragen wij bij aan verduurzaming.”
“Er moet geïnvesteerd worden in schonere manieren van vliegen. Dit moeten wij doen door afdwingbare afspraken te maken met de luchtvaartbranche. De overheid stelt middelen beschikbaar om te investeren in schoner vliegen. Op kerosine wordt een belasting geheven om schoner vliegen te stimuleren.”
Het CDA erkent de urgentie van klimaatverandering en zet in op een ambitieuze, maar realistische verduurzaming van Nederland, met een sterke Europese samenwerking. De partij kiest voor een mix van duurzame energie (inclusief kernenergie), bindende afspraken met grote vervuilers, en investeringen in innovatie, infrastructuur en energiebesparing, waarbij betaalbaarheid en uitvoerbaarheid centraal staan. CDA wil dat de energietransitie iedereen meeneemt, met speciale aandacht voor industrie, huishoudens en kwetsbare groepen.
Europese aanpak en schrappen nationale CO₂-heffing
Het CDA pleit voor een Europese aanpak van klimaatbeleid en wil de nationale CO₂-heffing schrappen om het speelveld gelijk te houden en bedrijven niet weg te jagen. Ze willen de Nederlandse klimaatwet aanpassen aan Europese doelen en inzetten op groene industriepolitiek.
“Een duurzame economie bereiken we alleen met een Europese aanpak en een gelijk speelveld in Europa. Daarom volgen we de Europese klimaatdoelen en passen we de Nederlandse klimaatwet daarop aan. De nationale CO₂-heffing schrappen we, want we willen bedrijven niet wegjagen.”
“We kiezen voor Europees ambitieus klimaatbeleid en groene industriepolitiek en passen onze Klimaatwet daarop aan.”
Mix van duurzame energie, inclusief kernenergie
CDA kiest voor een brede energiemix, inclusief kernenergie, wind, zon, waterstof, groen gas en biomassa, om leveringszekerheid en betaalbaarheid te waarborgen. Ze willen investeren in nieuwe kerncentrales en innovatieve energieoplossingen.
“We hebben niet de luxe opties uit te sluiten. We investeren in een goede mix van kernenergie, windenergie, zonne-energie, waterstof, groen gas, duurzame biomassa, aardwarmte en schone brandstoffen.”
“We gaan door met de ontwikkeling van twee nieuwe kerncentrales. De bouw vindt zorgvuldig en in goed overleg met de omgeving plaats. We onderzoeken en stimuleren de ontwikkeling van kleine, modulaire kernreactoren (SMR’s)...”
Bindende afspraken en investeringen voor industrie en innovatie
De partij wil bindende maatwerkafspraken met de grootste vervuilende bedrijven, investeert in CCS/CCU, en stimuleert innovatie en groene industriepolitiek om de industrie te verduurzamen zonder deze uit Nederland te verdrijven.
“We maken bindende en wederkerige maatwerkafspraken met de grootste vervuilende bedrijven om de bestaande industrie te verduurzamen en te bouwen aan een duurzame economie van de toekomst.”
“Tijdige realisatie van projecten op het gebied van Carbon Capture and Storage (CCS) is essentieel voor de verduurzaming van de industrie waarbij CO₂-uitstoot onvermijdelijk is.”
Energiebesparing en ondersteuning voor huishoudens
CDA wil energiebesparing stimuleren via isolatie, subsidies en lokale programma’s, met speciale aandacht voor lagere inkomens en minder draagkrachtigen, zodat iedereen kan meedoen aan de energietransitie.
“We stimuleren energiebesparing via onder andere het Nationaal Isolatieprogramma, het Warmtefonds en de ISDE.”
“Om te zorgen dat ook minder draagkrachtigen in ons land in een goed geïsoleerd huis kunnen wonen, gaan we door met de verduurzamingsafspraken, zoals gemaakt in de nationale prestatieafspraken met woningcorporaties.”
Versnellen en vereenvoudigen van energie-infrastructuur
Het CDA wil netcongestie aanpakken, vergunningen versnellen, investeren in infrastructuur en een Wet vitale infrastructuur invoeren om de energietransitie niet te laten vastlopen op procedures.
“We pakken de netcongestie voortvarend aan. Dat gaan we doen door het vergunningsproces van elektriciteitsprojecten drastisch te versimpelen en te versnellen.”
“Met een Wet vitale infrastructuur zorgen we ervoor dat (energie)infrastructuurprojecten van nationaal belang versneld gerealiseerd kunnen worden door andere regelingen tijdelijk en selectief buiten werking te stellen.”
Klimaatadaptatie en waterbeheer
CDA investeert in klimaatadaptatie, innovatie in waterbeheer en samenwerking met boeren en burgers om Nederland weerbaarder te maken tegen droogte, verzilting en wateroverlast.
“We stimuleren kennisprogramma’s op verzilting en verdroging door boeren en waterschappen te laten samenwerken met wetenschap, bedrijven en overheid. Zo creëren we klimaatweerbare gewassen...”
“Het CDA wil dat overheden, organisaties en burgers samen bijdragen aan goed waterbeheer. Burgers worden gestimuleerd en ondersteund om water te besparen, regenwater vast te houden en actief bij te dragen aan het leefbaar houden van hun omgeving.”
De VVD koppelt klimaat- en verduurzamingsbeleid nadrukkelijk aan economische groei, energieonafhankelijkheid en betaalbaarheid. Ze willen verduurzaming stimuleren via realistische, pragmatische maatregelen, waarbij kernenergie, circulaire economie en het schrappen van nationale koppen op Europees beleid centraal staan. De partij kiest voor een Klimaat- en groeiwet, inzet op kernenergie, het schrappen van de nationale CO2-heffing en het waarborgen van een gelijk speelveld voor de industrie.
Klimaatbeleid koppelen aan economische groei en betaalbaarheid
De VVD wil klimaatbeleid niet los zien van economische groei en betaalbaarheid. Ze pleiten voor een Klimaat- en groeiwet, waarbij naast CO2-reductie ook energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid centraal staan. De partij grijpt in als klimaatmaatregelen de concurrentiepositie van Nederland schaden of industrie doen vertrekken.
“We bouwen aan een schone én weerbare economie. In onze tijd, met de enorme uitdagingen die we vandaag zien, is de Klimaatwet te eenzijdig gericht op het terugdringen van broeikasgasuitstoot. ... Daarom passen we de Klimaatwet aan naar Klimaat- en groeiwet en voegen we de pijlers energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid toe.”
“Loopt het uit de pas, komt de betaalbaarheid in het gedrang en vertrekt de industrie daardoor naar het buitenland, dan grijpen we in.”
Schrappen nationale CO2-heffing en streven naar Europees systeem
De VVD wil de nationale CO2-heffing voor de industrie afschaffen, omdat dit volgens hen het speelveld met andere EU-landen verstoort en bedrijven wegjaagt. Ze zetten in op één Europees systeem voor duurzame industrie.
“Nederland kent als enige land binnen de EU een nationale CO2-heffing. Dit creëert een ongelijk speelveld voor bedrijven. ... Daarom schrappen we de heffing en gaan we met de sector op zoek naar een alternatief systeem, waarbij we ons inzetten voor één Europees systeem voor duurzame industrie en mijnbouw en waarmee we een gelijk speelveld waarborgen.”
Vol inzetten op kernenergie voor energieonafhankelijkheid
Kernenergie wordt gezien als essentieel voor een robuust, schoon en onafhankelijk energiesysteem. De VVD wil de bouw van vier grote kerncentrales versnellen.
“Kernenergie is een noodzakelijk onderdeel van een robuust en toekomstbestendig energiesysteem. ... We zorgen ervoor dat de vier grote kerncentrales zo snel mogelijk worden gebouwd.”
“We zetten daarom vol in op kernenergie, dit is een betrouwbare en stabiele energiebron die ons helpt om onafhankelijker te worden.”
Realistisch en pragmatisch klimaatbeleid, geen papieren werkelijkheid
De VVD benadrukt dat klimaatbeleid praktisch en uitvoerbaar moet zijn, met focus op daadwerkelijke resultaten in plaats van administratieve of papieren reducties. Ze willen geen extra nationale regels bovenop Europees beleid.
“We moeten ons niet blindstaren op het creëren van een papieren werkelijkheid, maar ons richten op het goed uitvoeren van de plannen die er al liggen. Klimaatbeleid moet gaan over de praktijk bij mensen thuis en de daadwerkelijke bijdrage van de EU aan de klimaatopgave.”
“We schrappen waar mogelijk nationale koppen op Europees beleid.”
Stimuleren van circulaire economie en hergebruik
De VVD ziet circulariteit als middel om uitstoot en afhankelijkheid van schaarse grondstoffen te verminderen. Ze willen inzetten op circulaire productie, langere levensduur van producten en hergebruik, met concrete doelen voor 2030 en 2050.
Verduurzaming stimuleren zonder verplichtingen voor burgers
De VVD wil verduurzaming voor huishoudens en bedrijven stimuleren, maar legt geen nieuwe verplichtingen op. Ze maken groene investeringen fiscaal aantrekkelijk en willen dat verduurzaming voor iedereen haalbaar en betaalbaar is.
“Verduurzaming moet effectief en realistisch zijn.”
“Woningeigenaren behouden de vrijheid om hun huis al dan niet te verduurzamen. We leggen geen nieuwe verplichtingen op. Voor wie vrijwillig groen investeert maken we het fiscaal aantrekkelijk om een nieuwe warmtepomp aan te schaffen.”
Gaswinning uit kleine velden blijft toegestaan
Zolang Nederland nog gas gebruikt, blijft de VVD inzetten op gaswinning uit kleine velden op land en op de Noordzee, om afhankelijkheid van andere landen te beperken.
“Zolang we nog gas gebruiken, willen we hiervoor niet afhankelijker worden van andere landen. Daarom blijven we inzetten op gaswinning uit kleine velden op land en op de Noordzee.”