Verkiezingsprogramma's 2025 overklimaat en oorlog
BVNL verwerpt het huidige klimaatbeleid en internationale klimaatafspraken, kiest voor energiezekerheid via kernenergie en gas, en wil stoppen met subsidies en verplichtingen rond duurzaamheid. Op het gebied van oorlog en internationale conflicten pleit BVNL voor diplomatie, het stoppen van economische sancties, en het beperken van militaire steun aan andere landen.
Stoppen met huidig klimaatbeleid en internationale klimaatafspraken
BVNL vindt het huidige klimaatbeleid ineffectief en schadelijk voor economie en samenleving. De partij wil af van de Europese Green Deal, het Klimaatakkoord en het CO2-handelssysteem, en kiest voor innovatie en technisch verstandige oplossingen boven ideologie.
“Stoppen met zinloos klimaatbeleid en waar nodig inzetten op adaptatie.”
“De Europese Green Deal en het Klimaatakkoord zeggen we op, waaronder begrepen het CO2 handelssysteem ETS.”
“Het klimaatfonds van € 35 miljard wordt ontmanteld.”
“Nederland doet niet meer mee aan de Green Deal. De Green Deal is een gevaarlijke ideologie die slechts leidt tot voedseltekorten, armoede, afhankelijkheid en werkeloosheid.”
Energiezekerheid via kernenergie en gas, geen windmolens of zonneparken op land
BVNL wil energiezekerheid bereiken door kerncentrales te bouwen, gaswinning te stimuleren (ook in Groningen en de Noordzee), en kolencentrales open te houden tot er stabiele alternatieven zijn. Windmolens op land en zee en zonneparken op landbouwgrond worden afgewezen.
“Dit kan door kerncentrales te bouwen en het gasveld in Groningen veilig en verantwoord open te houden en nieuwe gasvelden op Nederlands grondgebied te ontwikkelen.”
“Geen nieuwe windmolens op land of op zee.”
“Kolencentrales openhouden totdat goede stabiele alternatieven voorhanden zijn.”
“We gaan door met ontwikkeling van en productie uit gasvelden in de Noordzee.”
Geen subsidies of verplichtingen voor duurzame maatregelen
BVNL is tegen subsidies voor duurzame energie en tegen verplichte maatregelen zoals warmtepompen of hybride systemen. Duurzaamheid moet een keuze zijn van de gebruiker en financieel en technisch rendabel zijn.
Stoppen met economische sancties en prioriteit voor diplomatie
BVNL is tegen economische sancties als instrument in internationale conflicten, omdat deze volgens de partij niet werken en beide partijen schaden. Nederland moet altijd inzetten op diplomatieke oplossingen en militaire steun beperken als de eigen veiligheid niet gegarandeerd is.
“Stoppen met economische sancties tegen andere landen. Sancties hebben nog nooit gewerkt en leiden tot verliezen aan beide kanten.”
“We moeten altijd aansturen op vrede en daarom moet bij internationale conflicten Nederland altijd inzetten op diplomatieke oplossingen.”
“Er worden geen wapens meer weggegeven aan andere landen als onze eigen veiligheid niet gegarandeerd kan worden door onze eigen krijgsmacht.”
Oekraïne geen lid van NAVO of EU
BVNL wil dat Oekraïne geen lid wordt van de NAVO of de EU, om verdere escalatie van het conflict met Rusland te voorkomen.
“Oekraïne mag geen lid worden van de NAVO of van de EU.”
JA21 kiest voor een nuchter, nationaal gericht klimaat- en energiebeleid met kernenergie als speerpunt en afwijzing van onrealistische klimaatdoelen. Op het gebied van oorlog en veiligheid pleit JA21 voor versterking van Defensie, bescherming van vitale infrastructuur en een realistisch buitenlandbeleid dat Nederlandse belangen en handel centraal stelt. De partij verwerpt symboolpolitiek en kiest voor pragmatische, kostenbewuste maatregelen die Nederland weerbaar maken tegen zowel klimaatverandering als geopolitieke dreigingen.
Kernenergie en behoud fossiele infrastructuur
JA21 stelt dat betaalbaarheid en leveringszekerheid van energie voorop moeten staan, met kernenergie als structurele oplossing en behoud van fossiele brandstoffen zolang alternatieven ontbreken. De partij verwerpt nationale klimaatheffingen bovenop Europese regels en kiest voor klimaatadaptatie in plaats van mitigatie.
“Wij kiezen daarom voor kernenergie, strategisch omgaan met fossiele brandstoffen en betaalbaarheid. De huidige klimaatdoelstellingen zijn vaak onrealistisch en leveren twijfelachtig resultaat op. JA21 kiest daarom voor een nuchtere en realistische koers.”
“Fossiele brandstoffen niet afschrijven zolang er geen volwaardige alternatieven zijn.”
“Onze betrouwbare fossiele infrastructuur behouden: kolen- en aardgascentrales niet sluiten.”
“Kiezen voor aanpassing aan het klimaat door investeringen in dijken, watermanagement en klimaatbestendig bouwen.”
“Geen nationale klimaatheffingen of andere klimaatregelgeving bovenop Europese regels.”
“Kernenergie is voor JA21 de toekomst: het is duurzaam, biedt zekerheid, creëert banen en zorgt voor innovatie.”
Defensie versterken en weerbaarheid vergroten
JA21 ziet een instabiele wereldorde en pleit voor acute investeringen in Defensie, bescherming van vitale infrastructuur en vergroting van de weerbaarheid van de samenleving tegen zowel conventionele als hybride dreigingen.
“Nederland moet zelfstandig in staat zijn haar burgers, grondgebied en vitale belangen te verdedigen – te land, ter zee, in de lucht, in de ruimte, en in het cyberdomein.”
“Dit alles vraagt om acute investeringen in personeel, materieel, opleidingen, munitie, infrastructuur en vastgoed.”
“We onderzoeken de mogelijkheden voor een moderne variant van de Burgerbescherming, breiden de Nationale Reserve uit en stimuleren lesprogramma’s over civiele paraatheid en digitale dreigingen.”
Realistisch buitenlandbeleid: handel en veiligheid centraal
JA21 wil af van een buitenlandbeleid dat gedomineerd wordt door klimaat- en mensenrechten, en stelt Nederlandse handels- en veiligheidsbelangen centraal. Ontwikkelingshulp wordt beperkt, militaire inzet vindt alleen plaats bij aantoonbaar Nederlands belang.
“De laatste decennia hebben mensenrechten- en klimaatbeleid juist prominent gestaan in de Nederlandse buitenlandpolitiek. [...] Nederland is toe aan realistisch buitenlands beleid. JA21 wil dat de voor ons zo cruciale handel en samenhangende veiligheid topprioriteit krijgen.”
“Geen EU-leger en geen militaire inzet zonder aantoonbaar Nederlands belang of mandaat.”
“Ontwikkelingshulp beperken met een focus op noodhulp.”
Afwijzing van rechterlijke activisme in klimaat- en oorlogsbeleid
JA21 uit kritiek op de rol van de rechter in het afdwingen van klimaatbeleid en militaire leveringen, en wil de taakverdeling tussen politiek en rechterlijke macht herstellen.
“De Urgenda-zaak over de uitvoering van klimaatbeleid en de zaak van verschillende gesubsidieerde NGO’s tegen de levering van Nederlandse F35-onderdelen aan Israël zijn bekende voorbeelden hiervan.”
“Gesubsidieerde actiegroepen spannen rechtszaken aan in naam van het ‘algemeen belang’, waarna rechters door ruime interpretaties van internationale verdragen genoodzaakt zijn zich uit te spreken over democratisch vastgesteld beleid.”
50PLUS kiest voor een pragmatische en terughoudende benadering van klimaatbeleid, waarbij Europese samenwerking en betaalbaarheid centraal staan, en legt de nadruk op bescherming van ouderen tegen klimaatgerelateerde risico’s zoals hitte. Op het gebied van oorlog en internationale veiligheid pleit 50PLUS voor versterking van defensie en NAVO-betrokkenheid, mede als reactie op de oorlog in Oekraïne. De partij wil nationale lasten beperken, kernenergie stimuleren en ouderen beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering.
Europese samenwerking en beperking nationaal klimaatbeleid
50PLUS vindt dat klimaatmaatregelen alleen effectief zijn als ze Europees of mondiaal worden aangepakt, en verzet zich tegen extra nationale regels of lasten. Ze willen nationale klimaatmaatregelen uitfaseren zodra Europese afspraken zijn opgeschaald, om de concurrentiepositie van Nederland te beschermen.
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
Stimuleren van kernenergie en technologische oplossingen
Om de energievoorziening veilig te stellen en CO2-uitstoot te verminderen zonder de economie te schaden, zet 50PLUS in op kernenergie en technologische innovatie, in plaats van verplichtingen zoals warmtepompen.
Bescherming van ouderen tegen klimaatgerelateerde hitte
50PLUS erkent dat ouderen extra kwetsbaar zijn voor extreme hitte door klimaatverandering en wil gerichte maatregelen om hun gezondheid te beschermen.
“Een Nationaal Hitteplan waarbij elke gemeente binnen 3 jaar een plan heeft voor bescherming van ouderen tijdens hittegolven.”
“Subsidie van 2.000 euro voor airconditioning voor 75-plussers met hart-, long- of andere chronische aandoeningen.”
“Koele ruimtes in elke wijk waar ouderen terecht kunnen tijdens hitte, zoals in bibliotheken, wijkcentra en verzorgingshuizen.”
Versterking van defensie en NAVO-betrokkenheid door oorlog in Oekraïne
De oorlog in Oekraïne is voor 50PLUS aanleiding om te pleiten voor hogere defensie-uitgaven, versterking van de nationale defensie-industrie en een grotere Europese zelfstandigheid op veiligheidsgebied.
“De oorlog in Oekraïne heeft het besef teruggebracht dat Nederland bij een gewapend treffen met Rusland over voldoende militair vermogen moet beschikken om het eigen en het NAVO-grondgebied te verdedigen.”
“Uitbreiding van de defensie-uitgaven in lijn met de afspraken in NAVO-verband.”
“Versterking van de nationale defensie-industrie.”
“Europa als een grootmacht, dat minder afhankelijk is van andere wereldmachten.”
De SP koppelt klimaat en oorlog door te benadrukken dat mondiale ongelijkheid, oorlogen en klimaatrampen samen de oorzaken zijn van migratie en bestaansonzekerheid. Hun beleid richt zich op het bestrijden van de klimaatcrisis met collectieve, sociale maatregelen en op het voorkomen van oorlogen door diplomatie, ontwapening en het aanpakken van grondoorzaken zoals ongelijkheid en klimaatverandering. De partij pleit voor klimaatrechtvaardigheid, het stoppen van fossiele subsidies, en een vreedzaam buitenlandbeleid dat inzet op vrede, niet op militarisering.
Klimaatcrisis aanpakken als collectieve, sociale opgave
De SP ziet de klimaatcrisis als een gevolg van het kapitalistische systeem en wil deze bestrijden met collectief beleid dat sociale rechtvaardigheid centraal stelt. Ze verwerpen individuele verantwoordelijkheid en kiezen voor gezamenlijke, betaalbare oplossingen die iedereen ten goede komen, met speciale aandacht voor bestaanszekerheid en het tegengaan van tweedeling.
“We gaan de klimaatcrisis te lijf met collectief beleid waar iedereen voordeel bij heeft. Geen individuele verantwoordelijkheid, maar gezamenlijk georganiseerde en gefinancierde maatregelen zoals zonnepanelen op alle geschikte daken, het verduurzamen van woningen, circulair grondstoffengebruik en schonere productie.”
“Ons doel is daarom om in 2040 een klimaatneutrale én klimaatrechtvaardige samenleving te realiseren.”
“Daarvoor komt er een klimaatrechtvaardigheidstoets. Al het gevoerde beleid op klimaat moet zorgen dat we de uitstoot verminderen en de bestaanszekerheid vergroten.”
Oorzaken van oorlog en migratie aanpakken: klimaat, ongelijkheid en oorlog
De SP erkent dat oorlog, klimaatrampen en ongelijkheid samen de belangrijkste oorzaken zijn van gedwongen migratie en onveiligheid. Ze pleiten voor het aanpakken van deze grondoorzaken door internationale solidariteit, eerlijke handel en het voorkomen van oorlogen, in plaats van symptoombestrijding.
“Nederland moet dus in de eerste plaats inzetten op het voorkomen van de oorzaken van vertrek, zoals oorlog, klimaatrampen, ongelijkheid en dictatoriale regimes, waar ook ter wereld.”
“Er moet daarom veel meer aandacht zijn voor de grondoorzaken voor vluchten. Door deze aan te pakken, verbeteren we levens en verminderen we de hoeveelheid mensen die moet vluchten.”
“Ons land en de EU moeten zich veel krachtiger inzetten voor wereldwijde vrede, veiligheid en economische ontwikkeling en dus strijden tegen oorlog, onderdrukking en achterstelling.”
Vrede en diplomatie centraal in buitenlandbeleid
De SP verwerpt militarisering en kiest voor een buitenlandbeleid gericht op diplomatie, ontwapening en het voorkomen van oorlogen. Militaire inzet is alleen een laatste redmiddel; de partij wil investeren in vrede, internationale rechtsorde en het stoppen van wapenexporten naar conflictgebieden.
“Wij kiezen voor een defensiebeleid dat mensen beschermt door diplomatie, ontwapening en rechtvaardige internationale samenwerking.”
“We moeten er alles aan doen om te voorkomen dat oorlogen beginnen of dat bestaande oorlogen escaleren. Bij alle conflicten moet de Nederlandse inzet gericht zijn op diplomatie en het vinden van een pad naar vrede. Militaire inzet is alleen een laatste redmiddel en moet altijd met diplomatieke inspanningen gepaard gaan.”
“Nederland en Europa moeten stoppen met het leveren van wapens aan de staten die zich roeren in dit conflict en de strijdende partijen in Soedan onder druk zetten om tot vrede te komen.”
Fossiele subsidies stoppen en onafhankelijkheid van autoritaire regimes
De SP wil fossiele subsidies zo snel mogelijk afschaffen en de energievoorziening onafhankelijk maken van autoritaire regimes, om zowel klimaatverandering als geopolitieke afhankelijkheid en conflicten te verminderen.
“Wij stoppen die subsidies zo snel mogelijk en geven steun voor vergroening als daar publieke zeggenschap tegenover staat.”
“Onze energie en grondstoffenvoorziening maken we onafhankelijk van autoritaire regimes. We bouwen een robuust energiesysteem op met Europese partners, gericht op democratische zeggenschap en duurzaamheid.”
Klimaatadaptatie en bescherming van kwetsbare regio’s
De SP erkent dat klimaatverandering leidt tot nieuwe vormen van onveiligheid, zoals hittestress en overstromingen, en wil investeren in klimaatadaptatie, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen en regio’s zoals Caribisch Nederland.
“We bereiden Nederland voor op extremer weer door te investeren in klimaatadaptatie. Dat betekent bescherming tegen hitte, droogte en overstromingen.”
“De SP wil de eilanden financieel ondersteunen zodat alle huishoudens eerlijke en betaalbare verduurzamingen kunnen laten plaatsvinden, klimaatadaptatie mogelijk maken.”
De PVV verwerpt het huidige klimaatbeleid volledig en wil alle klimaatmaatregelen en internationale afspraken stopzetten, met als doel betaalbare energie en leveringszekerheid voor Nederland. Op het gebied van oorlog pleit de partij voor het beëindigen van ontwikkelingshulp, volledige steun aan Israël, en het stoppen van buitenlandse militaire missies. De kern van hun visie is dat Nederland zich moet richten op nationale belangen, geen geld moet verspillen aan klimaat of buitenlandse conflicten, en prioriteit moet geven aan eigen burgers.
Stoppen met klimaatbeleid en internationale afspraken
De PVV beschouwt het Nederlandse klimaatbeleid als ineffectief, onbetaalbaar en schadelijk voor burgers en bedrijven. Ze willen alle klimaatmaatregelen, subsidies en internationale verplichtingen schrappen, en inzetten op energiezekerheid via fossiele brandstoffen en kernenergie.
“We trekken ons terug uit het VN-Klimaatakkoord van Parijs en trekken de Klimaatwet in. We schrappen het Klimaatfonds en doeken het Klimaatberaad op.”
“SDE++ en andere klimaatsubsidies schrappen”
“Geen enkele nieuwe windturbine er meer bij; geen nieuwe zonneparken”
“Onze moderne, schone kolen- en gascentrales openhouden. Nieuwe kerncentrales bijbouwen, ook kleine modulaire reactoren; inzet op thorium”
“Geen klimaatmitigatie, maar klimaatadaptatie: actualisering van het programma Ruimte voor de Rivier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma”
Betaalbare energie en afschaffen klimaatgerelateerde lasten
De partij wil de energierekening verlagen door klimaatgerelateerde belastingen en verplichtingen af te schaffen, en het ministerie van Klimaat omvormen tot een ministerie van Betaalbare Energie.
Volledige steun aan Israël, geen ontwikkelingshulp of wederopbouw
De PVV wil alle ontwikkelingshulp stopzetten, geen geld naar wederopbouw in conflictgebieden sturen, en Israël onvoorwaardelijk steunen in militaire conflicten.
“Ontwikkelingshulp wordt volledig afgeschaft.”
“Wapenleveranties aan Israël moeten onverminderd door kunnen gaan. Israël heeft de vrije hand bij het totaal vernietigen van Hamas en het bevrijden van de gijzelaars. Nederland betaalt geen cent aan de wederopbouw van Gaza”
“Geen buitenlandse militaire missies, maar militaire inzet aan onze eigen grenzen”
De SGP erkent de impact van klimaatverandering op onder andere waterveiligheid en voedselzekerheid, maar verwerpt vergaand maakbaarheidsdenken en pleit voor nuchter, verantwoord beleid met oog voor economische gevolgen. Op het gebied van oorlog en geopolitiek benadrukt de SGP het belang van een sterke defensie, internationale samenwerking en het beschermen van voedselvoorziening tegen de gevolgen van conflicten en instabiliteit. Concrete voorstellen richten zich op waterbeheer, energiemix, voedselzekerheid en versterking van defensie.
Waterveiligheid en klimaatadaptatie versterken
De SGP ziet klimaatverandering vooral als een risico voor waterveiligheid en zoetwatervoorziening en wil investeren in waterbeheer en klimaatadaptatie. Dit is noodzakelijk om Nederland te beschermen tegen overstromingen en droogte, mede gezien de kwetsbaarheid van het land.
Geen absolute CO2-reductiedoelen, wel energiemix en innovatie
De SGP wil de uitstoot van broeikasgassen verminderen, maar verzet zich tegen strikte wettelijke reductiedoelen en pleit voor een brede, betrouwbare energiemix met innovatie en kernenergie. De partij waarschuwt voor economische schade en pleit voor realisme in klimaatbeleid.
“De SGP wil het gebruik van milieubelastende brandstoffen in de komende drie decennia zo veel mogelijk afbouwen. Maar niet door ons wettelijk vast te pinnen op concrete doelen voor reductie van de CO2-uitstoot, zoals 55% in 2030. Daarvoor is de situatie te complex.”
“De energievoorziening wordt verduurzaamd en de import van fossiele brandstoffen afgebouwd. We kiezen daarbij wel voor een brede en evenwichtige energiemix met het oog op betrouwbaarheid en leveringszekerheid.”
“De SGP wil daarom meer inzet op ontwikkeling en opschaling van alternatieve energiebronnen met een meer voorspelbare productie, als aquathermie, geothermie, kernenergie, getijdenenergie en ‘superkritische’ vergassing van biomassareststromen.”
Voedselzekerheid beschermen tegen klimaat en oorlog
De SGP benadrukt dat klimaatverandering en geopolitieke conflicten, zoals de oorlog in Oekraïne, de voedselzekerheid bedreigen. De partij pleit voor meer nationale prioriteit voor voedselvoorziening en minder afhankelijkheid van kwetsbare internationale ketens.
“Klimaatverandering raakt de voedselproductie in verschillende werelddelen. Ook dichter bij huis: verdroging van Zuid-Europese landbouwgronden en verzilting in onze eigen kustgebieden.”
“Door de Russische agressie kelderde opeens de export uit graanschuur Oekraïne. Internationale voedselketens zijn kwetsbaar voor handelsoorlogen. Grip op onze voedselvoorziening is daarom ook van geopolitiek belang.”
Sterke defensie en internationale samenwerking voor vrede
De SGP vindt vrede en veiligheid geen vanzelfsprekendheid en wil daarom investeren in een sterke krijgsmacht en internationale samenwerking, mede vanwege de toegenomen dreiging door oorlogen en geopolitieke spanningen.
“Vrede en veiligheid zijn geen vanzelfsprekendheden, maar kostbare zegeningen die beschermd moeten worden.”
“Nederland en Europa ontwaken uit een geopolitieke slaap. De Russische agressie in Oekraïne en de dreiging van andere autoritaire regimes maken duidelijk dat vrede niet gratis is.”
“Een krachtig buitenlandbeleid is ook nodig voor handhaving van vrede en recht. De wereldorde van regels en soevereiniteit staat onder druk. De internationale rol van de Verenigde Staten verandert, terwijl autoritaire staten als China en Rusland aan invloed winnen.”
Humanitaire inzet bij oorlogen
De SGP spreekt zich uit voor humanitaire hulp aan burgers die lijden onder oorlog, met specifieke aandacht voor de situatie in Gaza.
“Onschuldige burgers die zwaar te lijden hebben onder de oorlog, moeten voldoende eten en goede zorg krijgen.”
BBB koppelt klimaatbeleid en oorlog vooral via het belang van strategische autonomie, voedselzekerheid en een sterke economie als fundament voor nationale veiligheid. Ze pleiten voor realistisch, niet-ideologisch klimaatbeleid dat betaalbaar en uitvoerbaar is, en benadrukken dat overhaaste of dure klimaatmaatregelen de economie en daarmee de weerbaarheid van Nederland kunnen ondermijnen. In tijden van internationale instabiliteit en oorlog ziet BBB een sterke economie, energiezekerheid en voedselproductie als essentiële wapens voor nationale veiligheid.
Realistisch klimaatbeleid ter bescherming van economie en veiligheid
BBB stelt dat klimaatbeleid niet ten koste mag gaan van de economische en strategische weerbaarheid van Nederland, zeker niet in een instabiele wereld. Ze waarschuwen dat doorgeschoten klimaatmaatregelen bedrijven en banen verdrijven, wat de nationale veiligheid en voedselzekerheid ondermijnt. Klimaatmaatregelen moeten daarom haalbaar, betaalbaar en effectief zijn, zonder ideologische overdrijving.
“Het klimaatbeleid in Nederland is doorgeslagen, met torenhoge kosten voor burgers en bedrijven, terwijl het wereldwijde klimaateffect minimaal is. De balans is zoek: regelgeving stapelt zich op, is vaak onduidelijk, onuitvoerbaar of werkt zelfs averechts. BBB wil schrappen in regels die niet werken. Klimaatbeleid moet haalbaar, uitvoerbaar en betaalbaar zijn.”
“We maken ons zorgen over de economische schade van ideologisch klimaatbeleid. Grote bedrijven vertrekken uit Nederland door hoge lasten en ondoordachte maatregelen, met banenverlies als gevolg. BBB wil bedrijven behouden voor Nederland en kiest voor verstandige, evenwichtige doelen. Want wie rood staat, kan niet groen doen.”
“Niet omdat we de wereld willen redden met symbolische maatregelen, maar omdat we onze leefomgeving, economie en voedselzekerheid willen beschermen. Nuchter. Haalbaar. Eerlijk.”
Voedselzekerheid en energiezekerheid als strategisch wapen
BBB ziet voedselzekerheid en energiezekerheid als cruciale onderdelen van nationale veiligheid, vooral in tijden van oorlog of internationale dreiging. Ze koppelen deze direct aan klimaat- en energiebeleid: Nederland moet zelfvoorzienend blijven en niet afhankelijk worden van het buitenland door overhaaste verduurzaming of verlies van landbouwgrond.
“Onze vruchtbare grond ons grootste strategische wapen is.”
“De overheid moet zorgen dat voedsel beschikbaar én betaalbaar blijft. Voedsel is net als wonen en energie een primaire levensbehoefte. BBB zet zich daarom in voor voedselzekerheid in Nederland en Europa.”
“De grootste invloed van de mens op het klimaat is ons energieverbruik. Nederland heeft ambitieuze klimaatdoelstellingen, maar boekt veel van de CO2-reductie op papier, door het verplaatsen van uitstoot naar het buitenland. Tegelijkertijd stijgt het mondiale gebruik van fossiele energie. De energietransitie zal tientallen jaren duren, met technologieën die grotendeels nog in ontwikkeling zijn.”
Geen nationale koppen op Europees klimaatbeleid; prioriteit aan strategische autonomie
BBB verzet zich tegen extra nationale klimaatmaatregelen bovenop Europees beleid, omdat dit de concurrentiepositie en strategische autonomie van Nederland schaadt. In een wereld met oorlogsdreiging en geopolitieke onzekerheid acht BBB het essentieel dat Nederland niet afhankelijk wordt van andere landen voor energie of voedsel.
“BBB is kritisch op de opstelling van Nederland als 'klimaatkoploper' binnen Europa. Wij willen geen nationale kop bovenop Europese regelgeving, zoals aanvullende CO2-heffingen of overhaaste sluiting van kolencentrales.”
“De doelstelling om in 2035 uitsluitend CO2-vrije elektriciteit op te wekken wordt niet wettelijk vastgelegd.”
“Er komt een Deltaplan voor energietransitie gebaseerd op bewezen technologieën, met expliciete afweging van invloed op industriebeleid, armoede, verdienvermogen en strategische autonomie.”
Stikstof- en klimaatregels mogen Defensie niet belemmeren
BBB benoemt expliciet dat stikstof- en klimaatregelgeving de operationele slagkracht van Defensie niet mag ondermijnen, zeker niet in tijden van verhoogde internationale dreiging. Ze pleiten voor realiteitszin en urgentie bij vergunningen voor militaire infrastructuur.
“De stikstofwetcrisis belemmert niet alleen boeren en woningbouwers, maar ook onze krijgsmacht. Defensie loopt vast op dezelfde stikstofregels als andere sectoren. Oefenterreinen, kazernes en materieelinvesteringen worden vertraagd of geblokkeerd door een vergunningsysteem dat geen ruimte laat voor urgentie of realiteitszin. Dat ondermijnt onze nationale veiligheid.”
Forum voor Democratie (FVD) verwerpt het huidige klimaatbeleid volledig, ziet geen noodzaak tot CO₂-reductie en wil stoppen met de energietransitie, waarbij fossiele brandstoffen weer centraal komen te staan. Op het gebied van oorlog en internationale conflicten kiest FVD voor een neutrale positie naar Zwitsers model, stopt het met steun aan buitenlandse oorlogen (zoals Oekraïne), en wil het sancties opheffen die de Nederlandse economie schaden. De kern van hun visie is dat Nederland zich moet richten op nationale belangen, betaalbare energie en vrede, zonder zich te laten leiden door internationale agenda’s.
Klimaatbeleid volledig schrappen en fossiele energie herstellen
FVD beschouwt klimaatverandering niet als een urgent probleem en wil alle klimaatmaatregelen, -wetten en internationale verdragen beëindigen. Ze stellen dat het huidige beleid onbetaalbaar en ineffectief is, en pleiten voor heropening van kolen- en gascentrales, hervatting van gaswinning, en het loslaten van CO₂-doelen. De partij wil inzetten op adaptatie (zoals dijkenbouw) in plaats van mitigatie.
“We trekken de klimaatwet in, zeggen het klimaatverdrag van Parijs op en stoppen zodoende volledig met alle vormen van ‘duurzaamheidsbeleid’.”
“Forum voor Democratie gelooft niet in het klimaatprobleem en ziet geen reden om gebruik van fossiele brandstoffen uit te faseren. Daarom stoppen we met de kostbare klimaatplannen. We trekken de Klimaatwet in en zeggen het Parijsakkoord op.”
“We stoppen volledig met de energietransitie, zodat ons land niet langer wordt opgezadeld met onbetaalbaar en zinloos klimaatbeleid.”
“We zeggen het Klimaatakkoord van Parijs op en trekken de klimaatwet in, zodat we weer ongeremd fossiele brandstoffen kunnen gebruiken en geen windturbines en zonneakkers hoeven aanleggen.”
“We laten CO₂-reductie los als uitgangspunt, zodat beleid weer wordt gericht op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.”
“We bouwen snel tien nieuwe kerncentrales en investeren in thoriumonderzoek, zodat Nederland volledig energieautonoom wordt en ook in de toekomst kan beschikken over betrouwbare en toekomstgerichte energievoorziening.”
Neutraliteit en stoppen met steun aan buitenlandse oorlogen
FVD wil dat Nederland een neutrale positie inneemt in internationale conflicten, geen militaire of financiële steun meer geeft aan oorlogen zoals in Oekraïne, en sancties opheft die de Nederlandse economie schaden. De partij ziet geen rol voor Nederland in Amerikaanse proxy-oorlogen en wil zich richten op vrede en samenwerking.
“Nederland kiest een neutrale positie in de internationale politiek - naar Zwitsers model. We stoppen met sancties die onze economie of belangen schaden en staken alle militaire en financiële steun aan Oekraïne.”
“Dat betekent: terughoudendheid buiten onze grenzen en geen belastinggeld meer voor zinloze militaire avonturen of Amerikaanse proxy-oorlogen zoals in Oekraïne.”
“We stoppen met miljardenuitgaven aan buitenlandse conflicten, zoals de oorlog in Oekraïne, en richten ons op vrede en samenwerking.”
“We heffen de sancties tegen Rusland op, zodat handel en samenwerking kunnen worden hersteld.”
NSC ziet klimaatverandering en oorlog als grote bedreigingen voor Nederland en pleit voor stevige investeringen in zowel defensie als klimaatadaptatie. Ze willen de defensie-uitgaven verhogen tot de nieuwe NAVO-norm, inzetten op cyberweerbaarheid en vitale infrastructuur beschermen, terwijl ze tegelijkertijd klimaatmaatregelen nemen zoals een nieuw Deltaplan tegen overstromingen en het streven naar energieonafhankelijkheid. De partij koppelt energiezekerheid en klimaatbeleid expliciet aan geopolitieke veiligheid en bestaanszekerheid.
Defensie-uitgaven verhogen en militaire weerbaarheid versterken
NSC beschouwt de huidige geopolitieke situatie als reden om fors te investeren in defensie, met nadruk op cyberveiligheid, luchtafweer en bescherming van vitale infrastructuur. Ze koppelen militaire slagkracht direct aan de bescherming tegen oorlogsdreiging en hybride aanvallen.
“We verhogen daarom de defensie-uitgaven tot de nieuwe NAVO-norm van 3,5% van de economie.”
“Nieuw Sociaal Contract zet daarom in op een daadkrachtige cyberstrategie. We vergroten de capaciteit van het Defensie Cyber Commando en investeren in een offensief cyberprogramma.”
“De oorlog in Oekraïne laat zien hoe belangrijk goed luchtafweergeschut is in de verdediging. We willen daarom dat er op termijn een Dutch Dome komt: een luchtverdedigingssysteem gericht op de bescherming van strategisch belangrijke civiele en militaire locaties, zoals de Rotterdamse haven.”
“Onze belangrijkste infrastructuur zoals wegen, bruggen, energievoorraad, internet- en elektriciteitskabels, dijken en waterwerken, drinkwaterleidingen, moeten weerbaar zijn tegen dreigingen.”
Energieonafhankelijkheid als veiligheidsvraagstuk
NSC koppelt energiezekerheid expliciet aan de geopolitieke situatie en oorlogsdreiging. Ze willen inzetten op eigen, duurzame energiebronnen en het verminderen van afhankelijkheid van buitenlandse energie, mede als reactie op stijgende prijzen en internationale spanningen.
“Energie-onafhankelijkheid is door de huidige politieke situatie in de wereld belangrijker dan ooit. Sterk stijgende gas- en olieprijzen hebben ons bewust gemaakt van het belang van eigen, betaalbare en duurzame energie.”
“We blijven ons houden aan de afspraken in het Klimaatakkoord van Parijs en zetten in op een klimaatneutrale economie. Zon, wind, geothermie, groen gas, waterstof en kernenergie zijn daarbij onmisbaar.”
Nieuw Deltaplan tegen klimaatgerelateerde overstromingen
NSC erkent klimaatverandering als directe bedreiging voor de fysieke veiligheid van Nederland en pleit voor een nieuw Deltaplan om het land te beschermen tegen overstromingen, wateroverlast en droogte. Ze stellen dat veiligheid tegen overstroming altijd prioriteit heeft, ook boven andere belangen.
“Er is een nieuw Deltaplan nodig om het land te beschermen tegen overstromingen en om in te spelen op wateroverlast, bodemdaling én droogte.”
“Veiligheid tegen overstroming heeft altijd prioriteit boven andere functie-eisen. Dijkversterking mag geen vertraging oplopen door stikstofregels of Natura 2000.”
Strategische voorraden en crisisstructuur versterken
NSC wil de strategische weerbaarheid van Nederland vergroten door het aanhouden van voorraden van essentiële levensbehoeften en het opzetten van een permanent calamiteitenhospitaal, mede met het oog op oorlogsdreiging en hybride aanvallen.
“De overheid voldoende strategische voorraden aanhoudt van eerste levensbehoeften als water, voedsel, medicijnen, olie, gas en contant geld. Dat maakt ons minder afhankelijk van het buitenland.”
“We willen investeren in een permanent calamiteitenhospitaal in samenwerking met defensie, dat binnen 48 uur inzetbaar is bij pandemieën, rampen of (hybride) oorlogen.”
De ChristenUnie ziet klimaatverandering en oorlog als mondiale uitdagingen die vragen om internationale samenwerking en moreel leiderschap. Ze koppelen ambitieus klimaatbeleid aan energie-onafhankelijkheid en vrede, en pleiten voor versterking van de internationale rechtsorde en actieve steun aan landen in oorlog. Belangrijke voorstellen zijn het versnellen van de energietransitie, investeren in klimaatadaptatie, en het bieden van humanitaire en militaire steun bij conflicten.
Ambitieus klimaatbeleid voor energie-onafhankelijkheid en veiligheid
De ChristenUnie verbindt klimaatbeleid direct aan geopolitieke veiligheid en energie-onafhankelijkheid, met als doel minder afhankelijk te zijn van onvrije landen en zo indirect oorlogen en conflicten te voorkomen. Ze willen de klimaatdoelen verhogen en inzetten op een Europese aanpak om weglek van uitstoot te voorkomen.
“Om de schepping te bewaren is ambitieus klimaatbeleid noodzakelijk. Bovendien draagt goed klimaatbeleid bij aan energie-onafhankelijkheid: we zijn nu voor onze energievoorziening afhankelijk van landen waar we niet afhankelijk van willen zijn. Dat moet stoppen.”
“Wij zien het Akkoord van Parijs en de Europese doelstellingen die daarop zijn gebaseerd als een goede basis. Dat geldt ook voor de Nederlandse Klimaatwet waarin is vastgelegd dat we in 2030 55% CO2-reductie moeten hebben behaald ten opzichte van 1990. De ChristenUnie richt zich op een hogere reductie in 2030, zodat tegenvallers er niet direct toe leiden dat we het minimale doel niet halen.”
“Vermindering van uitstoot in eigen land mag niet leiden tot hogere uitstoot elders. Daarom wordt bij klimaatbeleid zoveel mogelijk ingezet op een Europees gelijk speelveld, met zo min mogelijk weglek.”
Internationale klimaatadaptatie en kennisdeling
De partij benadrukt het belang van internationale samenwerking op het gebied van klimaatadaptatie, waarbij Nederlandse kennis wordt ingezet om andere landen weerbaarder te maken tegen klimaatverandering, wat ook bijdraagt aan stabiliteit en het voorkomen van conflicten.
“Nederland zet zich ook in op internationale klimaatadaptatie. Specifieke kennis van Nederlandse bedrijven kan voor sommige landen cruciaal zijn om zich voor te bereiden op het veranderende klimaat.”
Steun aan landen in oorlog en verdediging van de internationale rechtsorde
De ChristenUnie pleit voor actieve humanitaire, financiële en militaire steun aan landen die getroffen zijn door oorlog, met speciale aandacht voor Oekraïne. Ze verbinden dit aan het belang van een sterke internationale rechtsorde en het tegengaan van autocratische regimes.
“We blijven Oekraïne financieel en militair steunen in de strijd tegen de wrede Russische agressie.”
“Nederland zet zich in voor humanitaire hulp, ondersteuning bij vredesprocessen en opsporing en vervolging van oorlogsmisdaden.”
“De ChristenUnie komt vanouds op voor internationale gerechtigheid en het handhaven van de internationale rechtsorde.”
Klimaat en vrede als morele opdracht
De partij ziet zowel klimaatbeleid als vredesbevordering als een morele verantwoordelijkheid, waarbij duurzaamheid en internationale gerechtigheid centraal staan.
“Duurzaamheid is voor de ChristenUnie een morele opdracht en verantwoordelijkheid. Het gaat niet alleen om cijfers, modellen of beleidsinstrumenten, maar om de vraag hoe we recht doen aan mens en schepping.”
“Het zoeken naar en bouwen aan vrede en recht stopt niet aan de landsgrenzen. Het is de hoop van de ChristenUnie dat de aarde een plek is waar gerechtigheid en vrede is.”
BIJ1 koppelt klimaat en oorlog door te stellen dat militarisering en oorlogseconomie de klimaatcrisis verergeren en klimaatbeleid ondermijnen. De partij pleit voor het structureel meetellen van militaire uitstoot, het stoppen van militarisering, en het beëindigen van financiële en politieke steun aan oorlogen, met als doel klimaatrechtvaardigheid en vrede centraal te stellen. BIJ1 wil dat Nederland verantwoordelijkheid neemt voor de mondiale klimaatcrisis en zich actief verzet tegen de verwevenheid van oorlog, militarisme en klimaatvervuiling.
Structureel meetellen en aanpakken van militaire uitstoot
BIJ1 stelt dat oorlogen en militarisering een grote negatieve impact hebben op het klimaat en dat militaire uitstoot volledig moet worden meegenomen in klimaatbeleid. Ze verzetten zich tegen het opofferen van klimaatambities voor militaire doeleinden en eisen transparantie en verantwoordelijkheid voor de klimaatimpact van militaire activiteiten.
“Alle militaire uitstoot moet voorts structureel worden meegeteld in uitstootanalyses; hier valt ook indirecte (scope 3) uitstoot onder, zoals de uitstoot die vrijkomt bij de inzet van geëxporteerde wapens.”
“We verzetten ons sterk tegen deze gevaarlijke bagatellisering van de klimaatcrisis en de agressieve militarisering.”
“Naast onmetelijk menselijk leed hebben oorlogen een enorme klimaatimpact. Inmiddels worden klimaatambities aan de kant geschoven om de rappe militarisering en oorlogseconomie in Europa mogelijk te maken.”
Geen financiële of politieke steun aan oorlog en militarisering
BIJ1 wil dat Nederland stopt met het financieren en faciliteren van oorlogen en militaire industrie, en pleit voor een radicale breuk met de NAVO, het beëindigen van wapenleveranties en het investeren in vrede en wederopbouw in plaats van militarisering. Dit wordt direct verbonden aan het vrijmaken van middelen voor klimaatbeleid en sociale doelen.
“We verlaten de NAVO en kiezen voor neutraliteit. Kernwapens van de Verenigde Staten verdwijnen uit Nederland. Ons leger zetten we alleen in om internationaal recht te handhaven, niet voor andermans oorlogen.”
“Er gaat geen cent meer naar wapens in militaire conflicten, naar koloniale oorlogen en naar genocide. We stoppen alle wapenleveranties aan ‘Israël’. Het geld dat hierdoor vrijkomt, gebruiken we voor een wettelijk vredesfonds voor zorg, onderwijs, openbaar vervoer en internationale wederopbouw.”
“Nederland stopt geen geld van de overheid meer in militair onderzoek, beëindigt geweld gerelateerde samenwerking met universiteiten en ontmantelt militaire industrieel-academische netwerken.”
Nederland neemt verantwoordelijkheid voor mondiale klimaatschade door oorlog en kolonialisme
BIJ1 benadrukt dat Nederland als westers land verantwoordelijkheid moet nemen voor haar aandeel in de mondiale klimaatcrisis, mede veroorzaakt door oorlog, kolonialisme en uitbuiting. Dit betekent internationaal het voortouw nemen voor klimaatrechtvaardigheid en het beëindigen van steun aan fossiele industrieën en destructieve handelspraktijken.
D66 ziet klimaatverandering en oorlog als grote bedreigingen voor Nederland en de wereld, en pleit voor een weerbare samenleving die zowel klimaatadaptatie als veiligheid centraal stelt. Ze willen Nederland voorbereiden op extreem weer en investeren in defensie en internationale samenwerking om hybride oorlogsvoering en geopolitieke dreigingen het hoofd te bieden. D66 koppelt klimaatbeleid en veiligheid expliciet aan elkaar door te benadrukken dat beide mondiale uitdagingen vragen om structurele, gezamenlijke oplossingen.
Nederland weerbaar maken tegen klimaatverandering
D66 wil Nederland beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering, zoals extreem weer, overstromingen en droogte, door klimaatadaptieve maatregelen te nemen en de aansprakelijkheid voor klimaatschade te regelen. Dit standpunt adresseert de noodzaak om de samenleving fysiek en economisch te beschermen tegen klimaatgerelateerde risico’s, die door geopolitieke instabiliteit (zoals oorlogen) kunnen worden verergerd.
“D66 wil Nederland daarom weerbaar maken voor klimaatverandering. Als we ons voorbereiden, kunnen we nog de schade van meer overstromingen, bosbranden en verdroging en verzilting van de landbouwgrond zo goed mogelijk beperken.”
“Bij de bouw van woningen, infrastructuur en industrie moet verplicht rekening worden gehouden met wateroverlast, hitte, droogt en bodemdaling. Dit klimaatadaptief bouwen wordt de norm.”
“D66 wil daarom meer zekerheid over de aansprakelijkheid en afhandeling van klimaatschade voor particulieren en bedrijven.”
Investeren in defensie en weerbaarheid tegen hybride oorlogsvoering
D66 erkent dat moderne oorlogsvoering, waaronder hybride dreigingen zoals cyberaanvallen en desinformatie, direct invloed heeft op de samenleving en infrastructuur. Ze willen investeren in klassieke en technologische defensiecapaciteit om Nederland en Europa te beschermen tegen deze vormen van oorlog, die vaak samenhangen met geopolitieke spanningen rond energie en klimaat.
“Moderne oorlogsvoering is gelaagd, hybride en technologisch gedreven, maar blijft ook afhankelijk van klassieke slagkracht en menselijke veerkracht. Daarvoor zijn klassieke investeringen nodig, zoals in genoeg munitie, systemen en materieel, mensen en industriële productiecapaciteit.”
“We investeren in de gereedheid van onze krijgsmacht. Dat doen we onder andere met voldoende (getraind) personeel, uitbreiding van oefenlocaties, passend materieel en efficiënte logistiek en instandhouding.”
“Ondertussen voert Poetin ook een hybride oorlog met desinformatie, cyberaanvallen en sabotage. Dat raakt ons, onze democratie en onze samenleving.”
Koppeling tussen klimaat, oorlog en internationale samenwerking
D66 verbindt expliciet de mondiale uitdagingen van klimaatverandering en oorlog, en pleit voor internationale samenwerking en Europese kracht om beide aan te pakken. Ze zien vrede, veiligheid en klimaat als onderling verbonden en benadrukken het belang van internationale rechtsorde en solidariteit.
“We willen een Europa dat zichzelf kan verdedigen én haar waarden uitdraagt. Dat niet wegkijkt van oorlog, schending van mensenrechten of de gevolgen van de opwarming van de aarde.”
“D66 kiest voor een Europa dat vluchtelingen beschermt, oorlogsmisdadigers vervolgt en eerlijke handel mogelijk maakt. We beschermen vrede, binnen de internationale rechtsorde en...”
DENK koppelt klimaat en oorlog vooral via internationale solidariteit en klimaatrechtvaardigheid: Nederland moet verantwoordelijkheid nemen voor de mondiale gevolgen van klimaatverandering, die vaak samenhangen met conflicten en ongelijkheid. DENK pleit voor stevige investeringen in duurzaamheid, eerlijke lastenverdeling, en internationale steun aan landen die het zwaarst door klimaatverandering en conflicten worden getroffen. Daarnaast kiest DENK voor diplomatie en humanitaire hulp boven militaire interventies bij internationale conflicten.
Investeren in internationale klimaatrechtvaardigheid
DENK erkent dat klimaatverandering wereldwijd ongelijkheid en conflicten verergert, vooral in het Mondiale Zuiden. Nederland moet daarom, samen met andere westerse landen, actief bijdragen aan internationale klimaatrechtvaardigheid en steun bieden aan landen die het hardst worden getroffen.
“Wij staan voor internationale klimaatrechtvaardigheid. Wij erkennen dat het Westen (historisch) verantwoordelijk is voor een groot deel van de wereldwijde CO2 uitstoot, terwijl de zwaarste gevolgen vandaag de dag vooral landen in het Mondiale Zuiden treffen. Ons land moet, samen met andere Westerse landen, het Mondiale Zuiden actief ondersteunen in het klimaatbeleid.”
“De oplossing ligt niet in een Europa dat zichzelf afsluit achter muren, maar in het creëren van legale migratieroutes en te investeren in klimaatrechtvaardigheid, het voorkomen van conflicten en het bevorderen van globale economische gelijkheid.”
Diplomatie en humanitaire hulp bij oorlogen, geen wapenwedloop
DENK verwerpt militaire escalatie en kiest voor diplomatie, humanitaire hulp en het voorkomen van conflicten. Extra defensie-uitgaven en wapenwedlopen worden afgewezen; alleen aantoonbaar noodzakelijke defensie-uitgaven en humanitaire missies met internationaal mandaat worden gesteund.
“Wij steunen alleen defensie uitgaven die aantoonbaar nodig zijn om de basis op orde te hebben bij Defensie. Dit betekent goede huisvesting van onze militairen, een fatsoenlijk salaris en een goede uitrusting. Miljardeninvesteringen zonder aantoonbare noodzaak steunen wij niet. Wij willen geen wapenwedloop.”
“Wij blijven zeer terughoudend in het steunen van de deelname aan militaire missies. Slechts in uitzonderlijke gevallen kunnen wij deelname steunen aan missies met een zuiver humanitair karakter en met een gedegen internationaal mandaat.”
“Als gastland van het Internationaal Gerechtshof en het Internationaal Strafhof dient Nederland altijd in te zetten op diplomatie, conflictbemiddeling en internationale gerechtigheid.”
Klimaatbeleid: Eerlijke lastenverdeling en investeringen
DENK wil stevige investeringen in duurzaamheid en energietransitie, met een eerlijke verdeling van de lasten: grote vervuilers betalen meer, burgers worden beschermd tegen extra kosten, en er komt een Klimaatfonds voor noodzakelijke investeringen.
“Grote vervuilers gaan eerlijker bijdragen. Bedrijven in de commerciële sector die veel energie verbruiken, gaan relatief méér energiebelasting en opslag voor duurzame energie betalen. Met een CO2-heffing voor de grootste vervuilers geven we een extra stimulans om te verduurzamen.”
“Een toereikend Klimaatfonds waaruit de noodzakelijke investeringen gedaan kunnen worden voor de verduurzaming van ons land. DENK staat pal voor voldoende investeringen in de vergroening van onze economie en in de energietransitie.”
“Klimaatbeleid is hard nodig, maar mag geen middel worden om burgers betuttelend te bejegenen of op de kosten te jagen. Daarom komt er géén belasting op vlees, géén extra heffing op suiker en géén toeslag op plastic verpakkingen. Deze heffingen vergroten de ongelijkheid.”
De Partij voor de Dieren ziet de klimaatcrisis als een directe bedreiging voor wereldwijde veiligheid en stelt dat politieke keuzes, niet natuurwetten, de oorzaak zijn van zowel klimaat- als oorlogscrises. Ze pleiten voor een radicale koerswijziging waarbij klimaatbeleid, internationale samenwerking en het voorkomen van conflicten centraal staan, met nadruk op het niet opofferen van natuur voor defensie en het volledig onafhankelijk worden van fossiele energie uit conflictgebieden.
Klimaatcrisis als veiligheids- en oorlogsbedreiging
De PvdD beschouwt de klimaatcrisis als een fundamentele bedreiging voor vrede, veiligheid en vrijheid wereldwijd. Ze stellen dat gezonde ecosystemen essentieel zijn voor veiligheid en dat klimaatverandering kan leiden tot conflicten en instabiliteit.
“De klimaatcrisis en natuurcrisis zijn gigantische bedreigingen voor de veiligheid en vrijheid van mens en dier. Natuur is essentieel voor een veilige wereld en wordt daarom niet opgeofferd voor defensie.”
Onafhankelijkheid van fossiele energie uit conflictgebieden
De partij wil dat Nederland en Europa volledig onafhankelijk worden van fossiele brandstoffen uit landen die oorlog voeren of mensenrechten schenden, zoals Rusland, om zo oorlogseconomieën te verzwakken en geopolitieke afhankelijkheid te verminderen.
“Nederland en Europa worden volledig onafhankelijk van de import van Russische olie en gas.”
Geen opoffering van natuur voor defensie
De PvdD verzet zich expliciet tegen het inzetten van natuurgebieden of het opofferen van ecologische waarden voor militaire doeleinden, en pleit voor een bredere veiligheidsstrategie gericht op vrede en samenwerking in plaats van militaire expansie.
“Natuur is essentieel voor een veilige wereld en wordt daarom niet opgeofferd voor defensie.”
“Veiligheid is veel breder dan defensie. Deze tijd vraagt om een veiligheidsstrategie waarin rechtvaardige vrede, samenwerking, vredesopbouw en de-escalatie zijn opgenomen.”
Klimaatrechtvaardigheid en internationale samenwerking
De partij koppelt klimaatrechtvaardigheid aan het voorkomen van mondiale conflicten, door te pleiten voor eerlijke klimaatfinanciering, schuldenkwijtschelding en het versterken van de positie van landen in het Mondiale Zuiden.
“Nederland betaalt in het kader van klimaatrechtvaardigheid een eerlijk deel aan klimaatfinanciering, boven op het ontwikkelingsbudget.”
“Nederland zet zich actief in voor de kwijtschelding van schulden van landen in het Mondiale Zuiden om een verdere escalatie van de wereldwijde schuldencrisis, verergerd door de klimaatcrisis, te voorkomen.”
Sancties en steun bij oorlogen gerelateerd aan fossiele belangen
De PvdD ondersteunt sancties tegen landen die oorlog voeren om fossiele belangen en steunt internationale rechtsorde, zoals het Oekraïne-Hof, als reactie op agressieoorlogen.
“In Europees en internationaal verband maakt Nederland zich sterk voor grotere druk op Moskou met sancties om sneller een einde te maken aan de agressieoorlog.”
“Nederland steunt de oprichting van het Oekraïne-Hof in Den Haag.”
Het CDA koppelt klimaat en oorlog aan strategische autonomie, veiligheid en internationale samenwerking. Ze willen de energietransitie versnellen om minder afhankelijk te zijn van landen als Rusland, en pleiten voor een sterke Europese en NAVO-samenwerking om oorlogsdreiging en hybride oorlogsvoering het hoofd te bieden. Concrete voorstellen zijn onder meer het investeren in duurzame energie, het ondersteunen van Oekraïne tegen Russische agressie, en het versterken van de krijgsmacht en cyberveiligheid.
Energietransitie voor strategische autonomie en veiligheid
Het CDA ziet de energietransitie niet alleen als klimaatmaatregel, maar ook als middel om geopolitieke afhankelijkheden te verminderen, met name van Rusland. Door te investeren in duurzame energie en innovatie wil het CDA Nederland en Europa weerbaarder maken tegen internationale conflicten en energiechantage.
Steun aan Oekraïne en afstraffen Russische agressie
Het CDA neemt een uitgesproken positie in tegen de Russische oorlog in Oekraïne en koppelt dit aan de noodzaak van internationale rechtsorde en veiligheid. Ze willen Oekraïne blijven steunen, sancties tegen Rusland handhaven en bevroren Russische tegoeden inzetten voor wederopbouw.
“De Russische agressie in Oekraïne moet stoppen. Het is onze morele plicht en in het belang van onze eigen veiligheid om Oekraïne te blijven steunen in de strijd voor vrijheid.”
“Bevroren Russische tegoeden worden ingezet voor de wederopbouw van Oekraïne en we handhaven bestaande sancties strenger, bijvoorbeeld door de Russische schaduwvloot te weren uit onze havens.”
Versterken van Europese en NAVO-veiligheid
Het CDA verbindt klimaat, oorlog en veiligheid door te pleiten voor een sterk Europa en een saamhorige NAVO. Ze willen investeren in defensie, cyberveiligheid en weerbaarheid tegen hybride oorlogsvoering, mede als antwoord op de veranderende geopolitieke situatie.
“De inzet van de krijgsmacht is primair het afschrikken van agressie en het voorkomen van oorlog in Nederland en in het NAVO-verdragsgebied.”
“We verbeteren op alle bestuurlijke niveaus onze cyberveiligheid tegen hacks, versterken onze democratische processen en zetten actief in op een grotere bewustwording in en weerbaarheid van de samenleving.”
“De grote uitdagingen van deze tijd, zoals veiligheid, migratie, klimaat, ons concurrentievermogen en nieuwe technologische ontwikkelingen zoals AI, vragen om een sterk Europa dat ook qua veiligheid autonomer wordt en een saamhorige NAVO.”
De VVD ziet klimaatbeleid nadrukkelijk als onderdeel van veiligheidsbeleid, vooral in het licht van internationale conflicten en energieafhankelijkheid van onvrije regimes. De partij wil verduurzaming versnellen om Nederland minder kwetsbaar te maken voor geopolitieke dreigingen, met een sterke focus op energie-onafhankelijkheid via kernenergie, gaswinning en hernieuwbare bronnen. Concrete voorstellen zijn het koppelen van klimaatdoelen aan economische groei, investeren in eigen energieproductie en het expliciet benoemen van energiebeleid als defensievraagstuk.
Klimaatbeleid als veiligheidsbeleid tegen geopolitieke dreiging
De VVD koppelt klimaatbeleid direct aan nationale veiligheid, vooral vanwege de dreiging van landen als Rusland die energie als wapen inzetten. Door te investeren in eigen energievoorziening en verduurzaming wil de partij Nederland minder afhankelijk maken van onbetrouwbare regimes en zo de weerbaarheid tegen oorlogsdreiging vergroten.
“In een wereld waar Poetin de gaskraan als wapen gebruikt, moeten we zo snel mogelijk onze energie-afhankelijkheid verminderen. Klimaatbeleid is veiligheidsbeleid.”
“Energiebeleid is veiligheidsbeleid. We moeten snel onafhankelijk worden om te voorkomen dat onvrije landen grip hebben op onze energie(rekening). Voor een veilige toekomst en een florerende economie is een weerbaar en onafhankelijk energiesysteem onmisbaar. Daarbij komt dat de energie-infrastructuur en -voorziening in tijden van oorlog een belangrijk doelwit zijn, met grote gevolgen voor burgers. Energiebeleid is dan ook een defensievraagstuk geworden.”
Investeren in eigen energieproductie en onafhankelijkheid
Om de koppeling tussen klimaat en oorlog praktisch te maken, zet de VVD in op forse investeringen in kernenergie, gaswinning op eigen bodem en hernieuwbare energie. Dit moet Nederland minder afhankelijk maken van energie-import uit onvrije landen en de economische basis voor defensie versterken.
“Daarom moeten we fors investeren in kernenergie, windenergie op zee, waterstof, groen gas, zonne-energie, geothermie en in de tussentijd nieuwe gaswinning niet schuwen als het noodzakelijk wordt.”
“We bouwen onze energie-afhankelijkheid van onbetrouwbare landen als Rusland zo snel mogelijk af. In plaats daarvan vergroten we onze eigen energieproductie en sluiten we strategische partnerschappen met bevriende landen als Noorwegen en Denemarken. We gaan meer eigen energie produceren. We zetten daarom vol in op kernenergie, dit is een betrouwbare en stabiele energiebron die ons helpt om onafhankelijker te worden.”
“Gaswinning op eigen bodem gaat door: Zolang we nog gas gebruiken, willen we hiervoor niet afhankelijker worden van andere landen. Daarom blijven we inzetten op gaswinning uit kleine velden op land en op de Noordzee. Dit doen we op een veilige manier, waarbij de regio meeprofiteert van de voordelen. Het Groninger gasveld blijft gesloten.”
Klimaatwet koppelen aan economische groei en betaalbaarheid
De VVD wil de bestaande Klimaatwet aanpassen tot een Klimaat- en groeiwet, waarbij energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid expliciet worden toegevoegd als pijlers. Dit moet voorkomen dat klimaatmaatregelen de economie of het verdienvermogen ondermijnen, wat indirect ook de defensiecapaciteit zou verzwakken.
“We zien dat de industrie vertrekt uit Nederland. Er is geen gelijk speelveld met de rest van Europa. Daarom passen we de Klimaatwet aan naar Klimaat- en groeiwet en voegen we de pijlers energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid toe.”
“Loopt het uit de pas, komt de betaalbaarheid in het gedrang en vertrekt de industrie daardoor naar het buitenland, dan grijpen we in.”
GroenLinks-PvdA ziet klimaatverandering als een mondiale crisis die ook bijdraagt aan internationale instabiliteit en conflicten, en pleit daarom voor een rechtvaardig, ambitieus klimaatbeleid dat Nederland minder afhankelijk maakt van autoritaire regimes en grondstofconflicten. Ze koppelen klimaatbeleid expliciet aan vrede, veiligheid en geopolitieke onafhankelijkheid, met investeringen in schone energie, internationale solidariteit en conflictpreventie. De partij wil grote vervuilers laten betalen, fossiele subsidies afbouwen en klimaatfinanciering voor kwetsbare landen verhogen, om zo zowel klimaatverandering als de risico’s op oorlog en instabiliteit te bestrijden.
Nederland minder afhankelijk maken van autoritaire regimes
GroenLinks-PvdA verbindt de energietransitie direct aan geopolitieke veiligheid door te stellen dat afhankelijkheid van fossiele brandstoffen landen kwetsbaar maakt voor economische en politieke druk van autoritaire staten. Investeren in schone energie is volgens hen niet alleen goed voor het klimaat, maar ook essentieel om oorlog en conflicten te voorkomen.
“Gebruik van fossiele brandstoffen zorgt voor afhankelijkheid van landen als Rusland, Saoedi-Arabië en Qatar. Met investeringen in schone energie van eigen bodem, zoals zon en wind, maken we ons minder afhankelijk van autoritaire regimes.”
“Zo maken we ons klaar voor een duurzame toekomst, waar we minder afhankelijk zijn van autocraten voor onze energie.”
Klimaatrechtvaardigheid en internationale solidariteit
De partij benadrukt dat landen die het minst bijdragen aan klimaatverandering vaak het hardst worden getroffen, wat kan leiden tot instabiliteit en conflicten. GroenLinks-PvdA wil daarom internationale afspraken over klimaatfinanciering nakomen en investeren in conflictpreventie en wederopbouw, om zo de link tussen klimaat en oorlog aan te pakken.
“Landen die het hardst getroffen worden door klimaatverandering, hebben zelf het minst aan het probleem bijgedragen. Nederland is solidair met deze landen en komt de internationale afspraken over klimaatfinanciering en het klimaatschadefonds na.”
“Met voldoende middelen voor ontwikkelingssamenwerking en diplomatie, conflictpreventie en wederopbouw bieden we mensen perspectief, voorkomen we conflicten en behouden we onze invloed in belangrijke regio’s waar Rusland en China oprukken.”
Economische weerbaarheid tegen grondstoffenoorlogen
GroenLinks-PvdA erkent dat klimaatverandering en de energietransitie de mondiale strijd om kritieke grondstoffen kunnen aanwakkeren. Ze willen daarom de economische weerbaarheid van Nederland en Europa vergroten door strategische autonomie en eerlijke handel, om zo minder kwetsbaar te zijn voor economische oorlogsvoering.
“Wereldwijd neemt de economische oorlogsvoering toe. Nederland en Europa moeten zich daarom actiever inzetten om de aanvoer en beschikbaarheid van kritieke grondstoffen te waarborgen.”
“We kiezen voor een groene en eerlijke economie waarin meer producten in Europa worden gemaakt. Hiermee worden we minder afhankelijk van vervuilende import en krijgen we meer grip op arbeidsrechten en het milieu, en vergroten we onze strategische autonomie.”
Volt koppelt klimaat en oorlog vooral via het streven naar Europese energieonafhankelijkheid en het verminderen van geopolitieke kwetsbaarheid door klimaatmaatregelen. Hun belangrijkste voorstellen zijn het versnellen van de energietransitie om minder afhankelijk te zijn van landen als Rusland, en het versterken van internationale samenwerking om zowel klimaatverandering als oorlogen en hun gevolgen aan te pakken.
Versnellen energietransitie voor geopolitieke veiligheid
Volt ziet het versnellen van de energietransitie en het behalen van klimaatdoelen als essentieel om Europa minder kwetsbaar te maken voor oorlogen en geopolitieke conflicten, zoals de oorlog in Oekraïne, die energieprijzen en veiligheid beïnvloeden. Door energieonafhankelijkheid te vergroten, wil Volt voorkomen dat conflicten elders direct impact hebben op Nederland en de EU.
“bepaalt, is het risico veel lager dat toekomstige geopolitieke conflicten, zoals de oorlog in Oekraïne, gaan zorgen voor extreme elektriciteitsprijzen.”
Internationale samenwerking voor vrede en klimaat
Volt pleit voor een sterke, gezamenlijke Europese aanpak van zowel klimaatverandering als internationale conflicten, waarbij het versterken van internationale rechtsorde en samenwerking centraal staat. Klimaatmaatregelen en vredesinitiatieven worden als onlosmakelijk verbonden gezien voor een veilige toekomst.
“We investeren in één gecoördineerde Europese aanpak om klimaatneutraliteit en energieonafhankelijkheid te bereiken in plaats van de 27 verschillende nationale aanpakken.”
“De oorlog in Oekraïne laat zien hoe kwetsbaar we zijn... Als mensenrechten worden geschonden, zoals in Gaza en Oekraïne, dan komt de EU in actie.”
Oorlogsmisdaden aanpakken en voorkomen
Volt verbindt het voorkomen van oorlogen en oorlogsmisdaden aan internationale samenwerking en het versterken van het Internationaal Strafhof, als onderdeel van een bredere visie op veiligheid en stabiliteit, die ook relevant is voor klimaatgerelateerde migratie en conflicten.
“Om de kans op oorlogen en oorlogsmisdaden in de toekomst te verkleinen, moet Nederland zijn best doen om meer landen te overtuigen het Internationaal Strafhof te erkennen.”