Verkiezingsprogramma's 2025 overklimaat en energie
De Partij voor de Dieren kiest voor een radicaal en versneld klimaat- en energiebeleid, gericht op het beperken van de opwarming tot 1,5 graad en het zo snel mogelijk klimaatneutraal maken van Nederland. De partij wil fossiele energiebronnen versneld afbouwen, grootschalig inzetten op energiebesparing en hernieuwbare energie, en het energiesysteem in publieke handen brengen met nadruk op lokale zeggenschap en rechtvaardigheid. Concrete voorstellen zijn onder meer een nationaal CO2-budget, een progressieve energiebelasting, het verbod op nieuwe kerncentrales, en het uitbannen van energiearmoede.
Snelle afbouw van fossiele energie en subsidies
PvdD wil de fossiele sector versneld afbouwen via financiële restricties, uitfaseringsschema’s en het stopzetten van subsidies, met als doel Nederland zo snel mogelijk klimaatneutraal te maken. Grote vervuilers en financiële instellingen krijgen een klimaatplicht en fossiele reclame wordt verboden.
“We bouwen de fossiele sector systematisch af met financiële (krediet)restricties, investeringsbeperkingen en uitfaseringsschema’s. Nederlandse banken en investeringsfondsen worden verplicht hun leningen aan fossiele projecten af te bouwen.”
“De kolencentrales sluiten zo snel mogelijk en worden niet omgebouwd tot biomassacentrales.”
“De nationale CO2 -heffing wordt verhoogd en uitgebreid naar alle broeikasgassen en sectoren om ervoor te zorgen dat CO2 -uitstoot voldoende en snel genoeg daalt. Gratis ETS-rechten worden ingetrokken.”
“Fossiele reclame en reclame voor vlees en zuivel promoten schadelijke producten en industrieën. Na succesvol ingestelde lokale verboden, verbieden we ook landelijk reclames die schadelijk zijn voor het klimaat.”
Nationaal CO2-budget en aangescherpte klimaatdoelen
De partij wil een wettelijk nationaal CO2-budget als basis voor het klimaatbeleid, met een eerlijke verdeling en het doel om de opwarming tot 1,5 graad te beperken. Nederland moet uiterlijk in 2030 klimaatneutraal zijn.
“Een nationaal CO2 -budget is de basis van het klimaatbeleid. Met een eerlijke verdeling van het mondiale CO2 -budget beperken we de opwarming tot 1,5 graad.”
“We scherpen het klimaatdoel aan. Nederland komt eindelijk in actie om het Klimaatakkoord van Parijs na te leven en de opwarming van de Aarde te beperken tot 1,5 graden.”
Energiebesparing als uitgangspunt
Energiebesparing staat centraal: wat niet wordt gebruikt, hoeft niet te worden opgewekt. De partij stelt strenge normen voor energieverbruik, wil het energiegebruik in 2030 halveren t.o.v. 1990, en zet in op grootschalige woningisolatie en strengere eisen aan apparaten.
“In 2030 gebruikt Nederland 50% minder energie ten opzichte van 1990. Er komt een Nationaal Plan Energiebesparing.”
“Energie die we niet gebruiken, hoeft ook niet opgewekt te worden. Daarom zetten we vol in op energiebesparing. Dit doen we door huizen op grote schaal te isoleren, betere voorlichting over bewuster energieverbruik te geven en strengere eisen te stellen aan het energieverbruik van huishoudelijke apparaten en lampen.”
“Er komen strikte normen voor energieverbruik van apparaten en vervoermiddelen.”
Hernieuwbare energie: lokaal, decentraal, natuurvriendelijk
PvdD wil dat duurzame energie voorrang krijgt op het net, met nadruk op lokale, decentrale opwekking en publieke zeggenschap. Zonnepanelen op gebouwen worden de norm, windenergie wordt versneld uitgerold met strenge natuur- en gezondheidseisen, en energiebedrijven moeten een minimumpercentage Nederlandse groene stroom leveren.
“Duurzame energie krijgt voorrang op het energienetwerk, met slimme energienetten (smart grids), gevoed door kleinschalige en decentraal opgewekte groene energie, met oog voor de privacy van gebruikers en leveranciers.”
“Zonnepanelen op gebouwen worden de norm. Alle nieuwbouwwoningen worden voorzien van zonnepanelen. Er komen geen zonneparken in de natuur en in principe niet op landbouwgrond.”
“Energie opgewekt door wind op zee wordt niet vertraagd maar versneld. De bescherming van de natuur en dieren zijn daarbij net zo belangrijk als het klimaat.”
“Energiebedrijven worden verplicht een minimumpercentage aan duurzame in Nederland opgewekte stroom te leveren. Dit percentage wordt jaarlijks verhoogd.”
Energie in publieke handen en lokale zeggenschap
Het energiesysteem moet in publieke handen komen, met zeggenschap en mede-eigenaarschap voor omwonenden. Opbrengsten van energieprojecten moeten lokaal ten goede komen.
“Ons energiesysteem komt in publieke handen. Omwonenden hebben zeggenschap over het soort opwekking en de locatie. Ook zijn zij de eerste afnemers en bepalen zij wat er met de opbrengsten gebeurt.”
“Energie is voor Partij voor de Dieren geen handelswaar maar een basisbehoefte. Daarbij hoort zeggenschap voor ons allemaal - burgers en overheid. Een eerlijk systeem met mede-eigenaarschap en kunnen delen in de opbrengsten.”
Stoppen met kernenergie en schijnoplossingen
De partij wijst kernenergie en CCS (carbon capture and storage) af als schijnoplossingen en wil bestaande kerncentrales sluiten. Alleen groene waterstof is toegestaan in de energietransitie.
“Nederland bouwt geen nieuwe kerncentrales en bestaande centrales worden zo snel mogelijk gesloten. Kerncentrales komen te laat – de bouw duurt jaren terwijl de klimaatcrisis nu actie vergt.”
“Het afvangen en opslaan van broeikasgassen (carbon capture and storage, CCS) stimuleert bedrijven door te gaan met vervuiling. We stoppen met het subsidiëren van CCS.”
“Waterstof op basis van fossiele brandstoffen of kernenergie staan we niet toe. Alleen groene waterstof kan onderdeel zijn van de Nederlandse energietransitie.”
Energiearmoede uitbannen en rechtvaardige transitie
PvdD wil energiearmoede uitbannen via een nationaal renovatiefonds, energieneutrale woningen in 2030, en een progressieve energiebelasting die grootverbruikers zwaarder belast en lage inkomens ontziet.
“Er komt een nationale doelstelling om energiearmoede uit te bannen en een renovatiefonds voor grootschalige verduurzaming van woningen met oog voor kwetsbare huishoudens.”
“De huidige energiebelasting is onrechtvaardig omdat grootverbruikers relatief veel minder betalen dan burgers en het mkb. We introduceren een progressieve energiebelasting die mensen met lage inkomens ontziet en ervoor zorgt dat grootverbruikers meer gaan betalen.”
“De woningvoorraad is in 2030 energieneutraal.”
Rem op datacenters en prioriteit voor huishoudens
De partij wil een rem op de bouw van datacenters, die alleen in uitzonderlijke gevallen worden toegestaan, en huishoudens krijgen voorrang bij de verdeling van energie.
“Plannen voor megadatacenters worden niet goedgekeurd, want ze gaan ten koste van stroom voor huishoudens en publieke voorzieningen zoals scholen.”
“Datacenters worden slechts in zeer uitzonderlijke gevallen toegestaan, en uitsluitend wanneer zij ten dienste staan aan Europese publieke digitale infrastructuur... Deze datacenters dienen ten minste 120% van hun eigen energieverbruik duurzaam op te wekken.”
Klimaatbeleid in samenhang met natuurbehoud
Klimaatmaatregelen mogen niet ten koste gaan van natuur; natuurherstel en bescherming zijn integraal onderdeel van het klimaatbeleid.
BBB kiest voor een nuchter, realistisch en kostenbewust klimaat- en energiebeleid, waarbij betaalbaarheid, beschikbaarheid en betrouwbaarheid centraal staan. De partij wil geen nationale koppen op Europees beleid, zet sterk in op kernenergie, pauzeert windenergie-uitbreiding, en wil stoppen met grote subsidies en extra CO₂-heffingen. Innovatie, lokale initiatieven en draagvlak zijn leidend, met een duidelijke voorkeur voor bewezen technologieën en een langzame, haalbare energietransitie.
Geen nationale kop op Europees klimaatbeleid
BBB verzet zich tegen extra nationale klimaatmaatregelen bovenop Europese regelgeving, omdat deze volgens hen de economie schaden zonder significant klimaateffect. Ze willen dat klimaatbeleid rationeel, democratisch gelegitimeerd en zonder ideologische drijfveren wordt gevoerd.
“Wij willen geen nationale kop bovenop Europese regelgeving, zoals aanvullende CO₂ heffingen of overhaaste sluiting van kolencentrales.”
“Geen nationale koppen op Europees beleid.”
“Klimaatbeleid moet: Democratisch gelegitimeerd zijn, met inspraak van burgers zonder activistische vooringenomenheid.”
Stoppen met extra CO₂-heffing en nationale sluiting kolencentrales
BBB wil de nationale CO₂-heffing voor de industrie afschaffen en de sluiting van kolencentrales uitstellen zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien. Dit om de concurrentiepositie van de Nederlandse industrie te beschermen en ‘carbon leakage’ te voorkomen.
“Stoppen met extra CO₂-heffing voor industrie. De Nederlandse industrie staat onder grote druk door oplopende kosten, internationale concurrentie en een onzeker investeringsklimaat. BBB wil de extra nationale CO₂ heffing voor de industrie daarom terugdraaien.”
“Kolencentrales openhouden. De sluiting van kolencentrales per 2030 wordt ingetrokken zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien.”
Versnellen en opschalen van kernenergie
BBB ziet kernenergie als essentieel voor een betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem en wil versneld inzetten op zowel grote als kleine modulaire kerncentrales (SMR’s).
“We versnellen de bouw van kerncentrales; zowel grote kerncentrales als kleine modulair gebouwde kerncentrales (Small Modular Reactors: SMR’s).”
“Strategisch geplaatste kerncentrales en Small Modular Reactors (SMR’s). Zo minimaliseren we transport en versterken we de leveringszekerheid.”
Pauze op windenergie en strengere normen
BBB wil een pauze op de uitbreiding van windenergie op land en zee, met strengere afstandsnormen en gezondheidstoetsen voor windturbines.
“Pauzeknop voor windenergie. Er komt een pas op de plaats bij uitbreiding van wind op land en op zee. Alleen op 1 november 2025 volledig vergunde projecten worden gerealiseerd. Voor windturbines op land geldt een afstandsnorm van minimaal 4x de tiphoogte, een gezondheidstoets, een eerlijk participatieproces en naleving van het voorzorgsbeginsel.”
“Er moeten landelijke afstandsnormen worden vastgesteld voor windturbines om helderheid en rechtszekerheid te creëren voor bewoners, ondernemers en overheden.”
Stoppen met SDE++-subsidies en RES-structuur
BBB wil vanaf 2026 stoppen met de SDE++-subsidies voor duurzame energie en de Regionale Energie Strategie (RES) beëindigen, om zo de regie terug te geven aan het Rijk en afhankelijkheid van subsidies te verminderen.
“Stoppen met de SDE++-subsidies vanaf 2026. De subsidieregeling SDE++ kost miljarden per jaar en leidt tot dure megaprojecten op zee, op land en in landbouwgebied. BBB wil een technologie neutrale aanpak, waarbij bedrijven en huishoudens verduurzamen op hun eigen manier – zonder afhankelijkheid van de ‘subsidieindustrie’.”
“RES-structuur stoppen. Eind 2029 stopt de Regionale Energie Strategie (RES). Het Rijk krijgt de regie terug over grote energieprojecten.”
Geen wettelijke verplichting tot CO₂-vrije elektriciteit in 2035
BBB wil de doelstelling om in 2035 uitsluitend CO₂-vrije elektriciteit op te wekken niet wettelijk vastleggen, omdat ze dit onrealistisch achten.
“Geen juridisch vastgelegde CO₂-vrije elektriciteit in 2035. De doelstelling om in 2035 uitsluitend CO₂ vrije elektriciteit op te wekken wordt niet wettelijk vastgelegd.”
Focus op bewezen technologieën en innovatie, geen overhaaste elektrificatie
BBB wil de energietransitie baseren op bewezen technologieën, kritisch kijken naar grootschalige elektrificatie en investeren in alternatieven zoals SMR’s, biogas, waterstof en restwarmte.
“Een Deltaplan voor energietransitie. Er komt een Deltaplan voor energietransitie gebaseerd op bewezen technologieën, met expliciete afweging van invloed op industriebeleid, armoede, verdienvermogen en strategische autonomie.”
“Elektrificatie opnieuw beoordelen. Slechts 20–25% van onze energiebehoefte is nu elektrisch. Grootschalige elektrificatie leidt tot congestie en hoge kosten.”
“Investering in onderzoek naar en opschaling van alternatieven. Daarbij kijken we onder andere naar (zeer) kleine modulaire kerncentrales (SMRs), decentrale biogasinstallaties, waterstofproductie en restwarmtebenutting en een slimmere koppeling tussen opwek, opslag en verbruik, bij voorkeur dicht bij elkaar geplaatst.”
Betaalbaarheid, beschikbaarheid en betrouwbaarheid als leidraad
BBB stelt dat energiebeleid altijd moet voldoen aan de drie B’s: betaalbaar, beschikbaar en betrouwbaar, met oog voor draagvlak en uitvoerbaarheid voor burgers en bedrijven.
“Wat BBB betreft zijn de drie B’s stelregel voor energiebeleid: Betaalbaar, Beschikbaar en Betrouwbaar. Die stelregels zijn leidraad voor alles wat we doen op het gebied van klimaat en energie.”
“De energietransitie slaagt alleen als burgers en bedrijven over voldoende, betaalbare energie beschikken.”
Lokale initiatieven, slimme energiehubs en isolatie
BBB wil ruimte geven aan lokale energie-initiatieven, decentrale energiehubs en het stimuleren van woningisolatie, om zo draagvlak en efficiëntie te vergroten.
Klimaatadaptatie: aanpassen aan gevolgen klimaatverandering
BBB erkent dat klimaatverandering deels natuurlijk is en wil inzetten op aanpassing via waterbeheer, vergroening van steden en het versterken van de sponswerking van het landschap.
“Omdat klimaatverandering ook natuurlijk is, moeten we ons ook aanpassen aan de gevolgen ervan. BBB pleit voor gezond verstand in plaats van modieuze kreten. We moeten werken aan een leefomgeving die hitte, droogte en wateroverlast beter aankan.”
“De sponswerking van het landschap versterken. We houden water langer vast in de natuur en landbouw.”
D66 kiest voor een ambitieuze en sociale energietransitie, gericht op snelle verduurzaming, het versneld afbouwen van fossiele energie en het eerlijk verdelen van de kosten en baten. De partij wil investeren in wind en zon, het elektriciteitsnet versterken, fossiele subsidies afschaffen, en iedereen – ook kwetsbare groepen – laten profiteren van de omslag naar schone energie. D66 streeft naar klimaatneutraliteit in 2040, met concrete maatregelen voor woningen, industrie en energie-infrastructuur.
Snelle afbouw van fossiele energie en subsidies
D66 wil zo snel mogelijk stoppen met fossiele energie, fossiele subsidies afschaffen en duidelijke einddata stellen voor fossiele technieken. Dit moet zorgen voor een voorspelbare, eerlijke en effectieve transitie naar duurzame energiebronnen.
“We stoppen zo snel mogelijk met het importeren van gas, en vloeibaar gas in het bijzonder, van landen met autoritaire leiders.”
“We stoppen met het verbranden van hout om stroom op te wekken. We stoppen stap voor stap met de inzet van biomassa voor elektriciteit. Alleen hoogwaardig gebruik van reststromen blijft toegestaan, bijvoorbeeld als grondstof voor nieuwe producten of in sectoren zonder groen alternatief.”
“Gaswinning in de overige kleine velden op land en onder de Waddenzee wordt volledig afgebouwd en niet uitgebreid.”
“D66 wil fossiele subsidies sneller afbouwen en geeft ruimte aan duurzame innovatie.”
“Om de fossiele subsidies sneller af te bouwen wordt een vlaktaks voor energiebelasting op aardgas en elektriciteit ingevoerd.”
“We stellen per sector een duidelijke einddatum voor fossiele technieken en we maken duidelijke plannen voor de overstap naar duurzame alternatieven.”
Versnellen van de energietransitie en infrastructuur
D66 wil de energietransitie versnellen door te investeren in wind op zee, zon op daken, energieopslag en het verzwaren van het elektriciteitsnet. Procedures voor vergunningen moeten korter en efficiënter, en netbeheerders krijgen meer ruimte om te investeren.
“We geven de grootste prioriteit aan de verzwaring van het elektriciteitsnet.”
“De energietransitie loopt vast zonder voldoende ruimte op het net. Daarom mogen netbeheerders sneller investeren. Ze worden verantwoordelijk voor genoeg netcapaciteit, die aansluit bij onze klimaatdoelen.”
“De energietransitie vraagt snelheid, maar veel van de procedures die er nu zijn, vertragen juist. Om die reden wil D66 dat procedures voor vergunningen korter en efficiënter worden.”
“We investeren uitgebreid in windmolens op zee en op land, in zonnepanelen op daken, bedrijventerreinen en restgronden zoals bermen. Wind op zee wordt de basis van schone energie. Daarbij investeren we uitgebreid in energie-opslag om netcongestie te verminderen.”
Iedereen profiteert: sociale en eerlijke energietransitie
D66 wil dat de energietransitie eerlijk verloopt, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen. Er komen subsidies, advies en energiecoaches voor lage inkomens, en het Noodfonds Energie wordt structureel vergroot.
“We ondersteunen mensen met lage inkomens bij verduurzaming van hun woning. Denk aan subsidies, persoonlijk advies en energiecoaches. Zo daalt de energierekening en stijgt het wooncomfort.”
“Voor de vele mensen voor wie de rekening nú al onbetaalbaar is, maakt D66 het Noodfonds Energie structureel en het budget groter. Zo blijft niemand in de kou terwijl we de energietransitie versnellen.”
“Iedereen kan meedoen met zonne-energie, of je nu wel of geen eigen dak hebt dat daar geschikt voor is. We zorgen voor manieren om zonnepanelen te huren. En we helpen energiecoöperaties die bijvoorbeeld buurtbatterijen of een project met zonnepanelen willen opzetten.”
Duidelijke klimaatdoelen en wetgeving
D66 committeert zich aan strikte klimaatdoelen voor 2030, 2040 en 2050, vastgelegd in de Klimaatwet, en streeft naar klimaatneutraliteit in 2040.
“D66 brengt Nederland terug op koers voor de klimaatdoelen van 2030, 2040 en 2050. In 2030 is er 55% minder uitstoot van broeikasgassen, in lijn met de door minister Jetten ingevoerde Klimaatwet. In 2040 is dat 90% minder, overeenkomstig met de doelstelling van de EU, en in 2050 is Nederland klimaatneutraal. Dit leggen we vast in de Klimaatwet. D66 blijft daarbij streven naar klimaatneutraliteit in 2040.”
Europese samenwerking en energieonafhankelijkheid
D66 wil minder afhankelijk zijn van autoritaire regimes en zet in op Europese samenwerking voor energievoorziening, netwerken en groene waterstof.
“Nederland neemt het voortouw voor een sterk Europees energiesysteem. We willen samen met andere landen stroomnetwerken delen en energieopslag organiseren. Ook werken we samen aan wind op zee, groene waterstof en betrouwbare netwerken onder de Noordzee.”
“Voor een stabiel Europees energiesysteem zonder CO2-uitstoot zetten we ons in voor een betere aansluiting van Nederland op stroommarkten in omringende landen.”
Industrie vergroenen en circulaire economie stimuleren
D66 wil dat de industrie fors investeert in schone productie, met een voorspelbare prijs op vervuiling en stimulansen voor circulaire en groene innovatie.
“D66 stelt duidelijke grenzen aan vervuilende industrie. Duurzaamheid is de norm en vervuiling krijgt een voorspelbare prijs: de ‘echte’ prijs. Vervuilende bedrijven zullen hierdoor fors investeren in een energiezuinige en schone productie.”
“D66 wil dat Nederland vooroploopt in de schone maakindustrie: van circulaire bouwmaterialen en groene chemie tot biobased plastics en groene waterstof.”
“In 2050 is Nederland volledig circulair. In 2030 is het gebruik van nieuwe grondstoffen al gehalveerd.”
JA21 kiest voor een klimaat- en energiebeleid dat betaalbaarheid en betrouwbaarheid centraal stelt, met kernenergie als speerpunt en behoud van fossiele brandstoffen zolang alternatieven ontbreken. De partij verwerpt nationale klimaatheffingen, wil stoppen met de massale uitrol van wind- en zonneparken, en zet in op klimaatadaptatie in plaats van strenge reductiedoelen. JA21 pleit voor technologische innovatie, minder regeldruk en nationale zeggenschap over de energiemix.
Kernenergie als fundament van het energiesysteem
JA21 ziet kernenergie als de structurele oplossing voor leveringszekerheid, betaalbaarheid en duurzaamheid, en wil grootschalig investeren in nieuwe kerncentrales en innovatieve technologieën. De partij stelt dat kernenergie minder druk op het energienet legt dan wind- en zonne-energie en wil kernenergie de centrale rol geven in de toekomstige energiemix.
“Kernenergie is voor JA21 de toekomst: het is duurzaam, biedt zekerheid, creëert banen en zorgt voor innovatie. Het is daarmee een onmisbare pijler in een betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem.”
“JA21 wil in tegenstelling tot eerdere kabinetten werk maken en een groot nationaal kernenergieoffensief starten: snel en grootschalig investeren in nieuwe kerncentrales en innovatieve oplossingen zoals SMRs (kleine kerncentrales).”
“Ten minste 20 Gigawatt aan nieuwe kerncentrales realiseren in de komende 25 jaar.”
“Zo snel mogelijk beginnen met de gefaseerde bouw van vier kerncentrales.”
Behoud fossiele brandstoffen zolang alternatieven ontbreken
JA21 stelt dat duurzame energie nog geen volwaardig alternatief is en wil daarom de fossiele sector en infrastructuur behouden totdat kernenergie deze rol kan overnemen. De partij verzet zich tegen het versneld afbouwen van fossiele brandstoffen vanwege de gevolgen voor betaalbaarheid en leveringszekerheid.
“We moeten erkennen dat duurzame energie nog geen volwaardig alternatief is voor energie opgewekt door fossiele brandstof, en dat het versneld loslaten van fossiele brandstoffen grote effecten heeft voor de betrouwbaarheid en de betaalbaarheid van ons energienet.”
“Wij maken daarom de strategische keuze om onze fossiele sector en infrastructuur te behouden zolang duurzame kernenergie nog geen volwaardig alternatief is.”
“Onze betrouwbare fossiele infrastructuur behouden: kolen- en aardgascentrales niet sluiten.”
“Aardgas blijven gebruiken en de doelstelling aardgasvrij in 2050 loslaten.”
Stoppen met nationale klimaatheffingen en symboolpolitiek
JA21 wil geen nationale klimaatheffingen of extra regelgeving bovenop Europese afspraken, omdat dit de concurrentiepositie schaadt en leidt tot hogere kosten voor burgers en bedrijven. De partij verwerpt symboolpolitiek en stelt betaalbaarheid centraal.
“Bovenop Europese regels introduceren we geen nationale klimaatheffingen of andere klimaatregelgeving.”
“Geen belastingen als pressiemiddel om Nederlanders een andere, ‘duurzamere’ levensstijl op te dringen.”
“Symboolbeleid wijzen we af en we focussen op technologie en energiezekerheid.”
Afbouw wind- en zonne-energie, strenge normen voor windturbines
JA21 wil stoppen met de massale aanleg van wind- en zonneparken en stelt strenge afstandsnormen voor bestaande windturbineprojecten om gezondheidseffecten te voorkomen. De partij kiest expliciet voor kernenergie in plaats van wind- en zonne-energie.
“Voor kernenergie kiezen in plaats van windturbines en zonneparken.”
“Daar waar vanuit beleid van vorige kabinetten nog windturbines op land moeten worden geplaatst, wil JA21 strenge afstandsnormen, zoals in Denemarken, om schadelijke gezondheidseffecten voor omwonenden te voorkomen.”
“Een strenge afstandsnorm van 10 keer de masthoogte voor windturbines.”
Inzetten op klimaatadaptatie in plaats van strenge reductiedoelen
JA21 vindt de huidige klimaatdoelstellingen onrealistisch en kiest voor een pragmatische koers gericht op aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering, zoals investeringen in waterbeheer en dijken, in plaats van het sturen op mondiale temperatuur.
“De huidige klimaatdoelstellingen zijn vaak onrealistisch en leveren twijfelachtig resultaat op. JA21 kiest daarom voor een nuchtere en realistische koers.”
“In plaats van eenzijdig te proberen het wereldwijde klimaat te sturen, zetten wij in op klimaatadaptatie: het versterken van onze samenleving, infrastructuur en economie tegen de gevolgen van klimaatverandering.”
“Kiezen voor aanpassing aan het klimaat door investeringen in dijken, watermanagement en klimaatbestendig bouwen.”
Nationale zeggenschap over de energiemix
JA21 wil dat Nederland zelf bepaalt hoe energie wordt opgewekt en verzet zich tegen Brusselse inmenging in de nationale energiemix.
“Energiesoevereiniteit; nationale zeggenschap over de energiemix. Niet Brussel, maar Nederland bepaalt zelf hoe we energie opwekken.”
Volt wil dat Nederland en de EU in 2040 klimaatneutraal zijn, met een harde wettelijke norm en een snelle afbouw van fossiele energie. De partij kiest voor een Europese Energie-unie gebaseerd op hernieuwbare energie, kernenergie en groene waterstof, met sterke nadruk op sociale rechtvaardigheid, lokale betrokkenheid en het beprijzen van CO₂-uitstoot. Volt koppelt ambitieuze klimaatdoelen aan concrete maatregelen zoals het stoppen van fossiele subsidies, verplichte zonnepanelen op daken, en investeringen in energieopslag en isolatie.
Klimaatneutraliteit in 2040 wettelijk vastleggen
Volt wil een harde, wettelijke norm voor klimaatneutraliteit in 2040, inclusief het meenemen van geïmporteerde emissies en een minimale CO₂-prijs. Dit moet zorgen voor duidelijkheid, ambitie en het voorkomen van uitstelgedrag.
“We leggen wettelijk vast dat we in 2040 klimaatneutraal zijn. Geen vage beloften, maar duidelijke afspraken. In Nederland en in de EU.”
“We leggen het netto CO₂-reductiepercentage van 100% in 2040 vast in de wet. Zo maken we een einde aan streefpercentages en introduceren we een harde norm die ons klimaat nodig heeft.”
“We rekenen de vervuiling van geïmporteerde producten mee in onze nationale klimaatdoelen, zoals Zweden ook al doet.”
“We dichten de gaten van CO₂-beprijzing door het belastingstelsel te hervormen, zodat voor alle Nederlandse broeikasgasuitstoot een minimale CO₂-prijs geldt.”
Direct stoppen met fossiele subsidies en uitzonderingen
Volt wil per direct alle fossiele subsidies en belastingvoordelen afschaffen, zowel nationaal als Europees, om de energietransitie te versnellen en de vervuiler te laten betalen.
“We stoppen per direct met fossiele subsidies in Nederland én in de EU. Op dit moment besteedt Nederland miljarden aan fossiele vrijstellingen en subsidies aan vervuilers.”
“We faseren alle uitzonderingen op de energiebelasting uit - zoals de verlaging van de belasting op aardgas en elektriciteit voor grootverbruikers.”
Europese Energie-unie met hernieuwbaar, kernenergie en waterstof
Volt pleit voor een geïntegreerde Europese Energie-unie met een mix van wind, zon, kernenergie en groene waterstof, gericht op betrouwbaarheid, betaalbaarheid en onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen.
“Energie moet duurzaam, betrouwbaar en betaalbaar zijn. Daarom bouwen we aan een Europese Energie-unie: één sterk systeem voor duurzame energie, slimme energienetten en duidelijke regels.”
“Onze toekomst draait volledig op een mix van schone energiebronnen. Wind- en zonne-energie vormen de basis van een betrouwbare, betaalbare en klimaatneutrale energievoorziening. Kernenergie blijft onderdeel van deze energiemix, met strenge eisen voor veiligheid en afvalbeheer.”
“Voor sommige sectoren met een constante energievraag, zoals zware industrie, zetten we in op groene waterstof als duurzaam alternatief.”
Verplichte zonnepanelen op daken en natuurinclusieve energietransitie
Volt wil een gefaseerde verplichting voor zonnepanelen op alle geschikte daken en maakt de energietransitie natuurinclusief, met aandacht voor ecologische impact en bescherming van natuur bij energieprojecten.
“We voeren getrapt een verplichting van zonnepanelen op alle oppervlaktedaken in. Zo worden de grote daken van distributiecentra, kantoren en overheidsgebouwen volgelegd met zonnepanelen, in plaats van de groene weilanden.”
“De energietransitie maken we natuurinclusief. Hiervoor is onderzoek naar de ecologische impact van energieprojecten cruciaal.”
Investeren in isolatie en duurzame materialen
Volt wil energiearmoede tegengaan en de energievraag verlagen door collectieve isolatieprojecten en het gebruik van duurzame isolatiematerialen te verplichten.
CO₂-heffingen inzetten voor sociale rechtvaardigheid
Volt koppelt CO₂-heffingen aan sociale rechtvaardigheid door een deel van de opbrengsten te gebruiken voor verduurzaming bij mensen die het zelf niet kunnen betalen.
“We werken toe naar een stelsel waarbij een gedeelte van de inkomsten van CO₂-heffingen (o.a. belasting en ETS) beschikbaar gesteld wordt om de verduurzaming te financieren bij inwoners die dit zelf niet kunnen betalen.”
Lokale zeggenschap en minimaal 50% lokaal eigendom energieprojecten
Volt wil dat inwoners een belangrijke stem krijgen bij energieprojecten in hun regio en streeft naar minimaal 50% lokaal eigendom van regionale energievoorzieningen.
Energieopslag en netverzwaring als publieke taak
Volt ziet energieopslag en het versterken van het elektriciteitsnet als cruciale publieke taken om de energietransitie mogelijk te maken en wachttijden te verkorten.
“Energieopslag is cruciaal bij een energiemix met veel zonne- en windenergie. We zorgen dat de overheid de regie neemt bij het door de markt uitrollen van alle vormen van energieopslag, waardoor het het elektriciteits- en warmtenet wordt ontlast.”
“We helpen netbeheerders om sneller uit te breiden door te sturen op innovatie, digitalisering, automatisering, samenwerking en snellere vergunningverlening.”
FVD verwerpt het huidige klimaatbeleid volledig, ontkent de noodzaak van CO₂-reductie en wil stoppen met de energietransitie. De partij pleit voor het heropenen van gas- en kolencentrales, grootschalige inzet op kernenergie, het beëindigen van subsidies voor duurzame energie en het schrappen van alle klimaatwetten en internationale akkoorden.
Volledig stoppen met klimaatbeleid en energietransitie
FVD ziet geen klimaatprobleem en wil alle klimaatmaatregelen, wetten en internationale verdragen intrekken. De partij stelt dat huidig beleid onbetaalbaar en ineffectief is, en wil de focus verleggen van CO₂-reductie naar adaptatie en energiezekerheid.
“We trekken de Klimaatwet in en zeggen het Parijsakkoord op.”
“We stoppen volledig met de energietransitie, zodat ons land niet langer wordt opgezadeld met onbetaalbaar en zinloos klimaatbeleid.”
“We laten CO₂-reductie los als uitgangspunt, zodat beleid weer wordt gericht op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.”
“We werken in Europees verband aan het afschaffen van de Green Deal; en tot die tijd negeert Nederland de daarin vervatte regels en beperkingen - inclusief het CO₂-handelssysteem (ETS).”
“We schaffen alle klimaatregels, zodat energie weer betaalbaar en betrouwbaar wordt.”
Heropenen gas- en kolencentrales, inzetten op kernenergie
FVD wil terug naar fossiele energiebronnen en grootschalig investeren in kernenergie, met als doel goedkope, stabiele en autonome energievoorziening. Gaswinning in Groningen en op zee wordt hervat, kolencentrales worden heropend, en er wordt ingezet op tien nieuwe kerncentrales.
“We starten de gaswinning in Groningen opnieuw op met ruimhartige compensatie voor omwonenden, zodat we weer goedkoop, hoogwaardig en ruim voorradig aardgas hebben voor huishoudens en bedrijven.”
“We heropenen onze hypermoderne, schone kolencentrales die door vorige kabinetten zijn gesloten, zodat er onmiddellijk goedkope en stabiele stroom beschikbaar komt.”
“We bouwen snel tien nieuwe kerncentrales en investeren in thoriumonderzoek, zodat Nederland volledig energieautonoom wordt en ook in de toekomst kan beschikken over betrouwbare en toekomstgerichte energievoorziening.”
“We breiden de gaswinning in de Noordzee uit en beginnen met gaswinning op de Waddenzee.”
Afschaffen subsidies en verbieden wind- en zonne-energie
FVD wil alle subsidies op duurzame energie stopzetten en bestaande wind- en zonneparken ontmantelen. Nieuwe windmolens en zonneparken op land of water worden verboden, met als argument dat deze de natuur, visserij en energiezekerheid schaden.
“We plaatsen geen nieuwe windmolens op zee en ontmantelen bestaande windparken, zodat de natuur en de visserij niet verder worden geschaad.”
“We verbieden de aanleg van zonneparken op grond of water, zodat ruimte behouden blijft voor landbouw en natuur. Elke vorm van subsidie op de aanleg van zonnepanelen op daken wordt ingetrokken.”
“We voeren een wettelijk verbod in op nieuwe windturbines en breken bestaande windparken en zonneakkers systematisch af, zodat ons landschap wordt beschermd en onze energievoorziening niet langer afhankelijk is van het weer.”
Nationaliseren energiesector en lastenverlichting
FVD wil de energiesector nationaliseren om winsten in Nederland te houden en blackouts te voorkomen. De partij belooft lastenverlichting door het schrappen van klimaatplannen en het verlagen van energiebelastingen.
“We nationaliseren de energiesector, zodat winsten in Nederland blijven, blackouts kunnen worden voorkomen en kosten voor de gebruiker omlaag kunnen.”
“We verlagen energiebelastingen en draaien de ODE-verhoging terug, zodat de energierekening fors daalt.”
“De €1.000 miljard die we daarmee besparen (omgerekend €230.000 per huishouden) geven we terug aan de hardwerkende Nederlander in de vorm van lastenverlichting.”
Focus op adaptatie in plaats van mitigatie
In plaats van CO₂-reductie wil FVD investeren in aanpassing aan klimaatverandering, zoals dijkenbouw, kustbescherming en innovatieve landbouw.
“In plaats daarvan richten wij ons op adaptatie – zoals dijkenbouw, kustbescherming en innovatieve landbouw – waar Nederland juist historisch sterk in is.”
“We investeren in dijken, kustbescherming, rivierbeheer, irrigatie en gewasontwikkeling, zodat Nederland beter beschermd is tegen weersextremen.”
De PVV verwerpt het huidige klimaatbeleid en wil stoppen met de energietransitie, waarbij betaalbaarheid en leveringszekerheid van energie centraal staan. De partij pleit voor het openhouden van kolen- en gascentrales, bouw van nieuwe kerncentrales, afschaffing van klimaatsubsidies en het beëindigen van wind- en zonneparken. Nederland moet zich terugtrekken uit internationale klimaatafspraken en inzetten op aanpassing aan klimaatverandering in plaats van CO2-reductie.
Stoppen met klimaatbeleid en energietransitie
De PVV vindt het Nederlandse klimaatbeleid onzinnig, onbetaalbaar en ineffectief vanwege de geringe mondiale impact van Nederlandse CO2-uitstoot. De partij wil alle nationale en internationale klimaatdoelen en -maatregelen schrappen, inclusief subsidies en wetgeving, en zich richten op betaalbare energie voor burgers.
“We stoppen met de energietransitie en gaan netcongestie oplossen: geen windturbines, geen zonneparken of andere weersafhankelijke wiebelstroom.”
“De klimaatgekte is om gek van te worden. Klimaatdoelen zijn onhaalbaar en onbetaalbaar. Nederland is verantwoordelijk voor nog geen half procent van de totale wereldwijde CO2-uitstoot.”
“We trekken ons terug uit het VN-Klimaatakkoord van Parijs en trekken de Klimaatwet in. We schrappen het Klimaatfonds en doeken het Klimaatberaad op.”
“SDE++ en andere klimaatsubsidies schrappen”
“CO2-heffing afschaffen”
“Geen klimaatcampagnes van de overheid, zoals Zet ook de knop om”
Geen nieuwe windturbines of zonneparken, bestaande windturbines afbreken
De PVV is fel tegen wind- en zonne-energie, vanwege negatieve effecten op het elektriciteitsnet en de gezondheid van omwonenden. De partij wil geen nieuwe windturbines of zonneparken meer toestaan en bestaande windturbines waar mensen last van hebben afbreken.
“Geen enkele nieuwe windturbine er meer bij; geen nieuwe zonneparken”
“Windturbines waar omwonenden last van hebben en/of ziek van worden, worden afgebroken”
“Windturbines maken mensen letterlijk ziek. De PVV wil dat er geen enkele windturbine meer wordt bijgebouwd – niet op land, niet op zee, nergens.”
Kolen- en gascentrales openhouden, meer kernenergie
De partij wil de bestaande kolen- en gascentrales openhouden en investeren in nieuwe kerncentrales, inclusief kleine modulaire reactoren en thorium, om stabiele en betrouwbare energievoorziening te garanderen.
“Onze moderne, schone kolen- en gascentrales openhouden”
“Nieuwe kerncentrales bijbouwen, ook kleine modulaire reactoren; inzet op thorium”
“We gaan niet verplicht van het gas af, houden onze kolen- en gascentrales open en bouwen meer kerncentrales – stabiel en betrouwbaar.”
Klimaatadaptatie in plaats van mitigatie
In plaats van CO2-reductie wil de PVV zich richten op aanpassing aan klimaatverandering, zoals het versterken van waterkeringen en het actualiseren van bestaande waterprogramma’s.
“Geen klimaatmitigatie, maar klimaatadaptatie: actualisering van het programma Ruimte voor de Rivier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma”
“We actualiseren het programma Ruimte voor de Rivier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma; dat zet meer zoden aan de dijk dan een beetje CO2-reductie.”
Energie betaalbaar maken voor burgers
De PVV wil de energierekening verlagen door de btw op energie te verlagen en geen extra lasten op gas of elektriciteit te leggen. Energie wordt gezien als basisbehoefte, niet als luxe.
De SGP erkent het belang van verduurzaming van de energievoorziening, maar kiest voor een nuchtere, realistische benadering waarbij leveringszekerheid, betaalbaarheid en technologische haalbaarheid centraal staan. De partij zet in op energiebesparing, een brede energiemix met onder meer kernenergie, en het voorkomen van energiearmoede, zonder zich vast te leggen op strikte CO2-reductiedoelen. Concrete voorstellen zijn onder andere het versterken van het elektriciteitsnet, stimuleren van kernenergie, en het waarborgen van betaalbare energie voor huishoudens en industrie.
Versterken en moderniseren van het elektriciteitsnet
De SGP ziet netcongestie als een groot knelpunt voor verduurzaming en wil daarom prioriteit geven aan het versterken en slimmer benutten van het elektriciteitsnet. Dit moet de overgang naar duurzame energie en elektrificatie van industrie en woningen mogelijk maken.
Inzet op energiebesparing en brede energiemix (inclusief kernenergie)
De partij wil het energiegebruik fors verlagen en kiest voor een energiemix waarin naast wind en zon ook kernenergie, geothermie en andere voorspelbare bronnen een grote rol spelen. Dit moet zorgen voor leveringszekerheid en minder afhankelijkheid van fossiele import.
“We streven naar verlaging van ons energiegebruik, met een derde in de komende twee decennia.”
“De SGP wil daarom meer inzet op ontwikkeling en opschaling van alternatieve energiebronnen met een meer voorspelbare productie, als aquathermie, geothermie, kernenergie, getijdenenergie en ‘superkritische’ vergassing van biomassareststromen.”
“Het Rijk ondersteunt de bouw van tenminste twee grote kerncentrales, mede door via een Staatsdeelneming de financieringskosten sterk te verlagen.”
Geen wettelijke CO2-reductiedoelen, wel afbouw fossiele brandstoffen
De SGP erkent de noodzaak om broeikasgasuitstoot te verminderen, maar wijst wettelijke, harde reductiedoelen af vanwege complexiteit en onzekerheden. De partij wil fossiele brandstoffen geleidelijk afbouwen, met oog voor leveringszekerheid en concurrentiepositie van de industrie.
“Maar niet door ons wettelijk vast te pinnen op concrete doelen voor reductie van de CO2-uitstoot, zoals 55% in 2030. Daarvoor is de situatie te complex.”
“De SGP wil het gebruik van milieubelastende brandstoffen in de komende drie decennia zo veel mogelijk afbouwen.”
“Het Europese emissiehandelssysteem voor CO2 is het leidende instrument voor afbouw van de inzet van fossiele brandstoffen.”
Stimuleren van kernenergie en terughoudendheid met wind- en zonneparken
De SGP ziet kernenergie als essentieel voor een stabiel energiesysteem en wil geen grootschalige windparken op zee of zonneparken op landbouwgrond vanwege ecologische en landschappelijke bezwaren.
“Nederland staat vooraan bij de ontwikkeling en bouw van kleine modulaire kernreactoren (SMR’s).”
“De Noordzee wordt niet volgebouwd met windparken vanwege de gevolgen voor het ecosysteem van de Noordzee en de ruimte voor de visserij. Er komt meer inzet op kerncentrales en getijdencentrales.”
“De SGP wil geen zonneparken op goede landbouwgronden.”
Energiearmoede voorkomen en betaalbaarheid waarborgen
De partij vindt energie een eerste levensbehoefte en wil kwetsbare huishoudens beschermen tegen hoge energiekosten, onder meer via een sociaal tarief en investeringen in isolatie.
“Energie is een eerste levensbehoefte. De energiebelasting voor kleinverbruikers mag een prikkel zijn om zuinig aan te doen, maar moet huishoudens niet klemzetten. Er komt een sociaal tarief, een maximum energieprijs, voor kwetsbare huishoudens.”
“Het Rijk investeert extra in het Warmtefonds en de Investeringsregeling Subsidie Duurzame Energie en maakt samen met gemeenten en woningcorporaties werk van grootschalige isolatieprogramma’s om de kostprijs voor gebouwisolatie te verlagen.”
Industrie verduurzamen met oog voor concurrentiepositie
De SGP wil de industrie verduurzamen, maar waarschuwt voor het wegjagen van bedrijven door hogere kosten en pleit voor een gelijk speelveld met het buitenland.
Terughoudendheid met datacenters en CO2-opslag
De partij is kritisch over nieuwe, energie-intensieve datacenters en ziet CO2-opslag slechts als tijdelijke oplossing.
De VVD kiest voor een pragmatisch en realistisch klimaat- en energiebeleid, waarbij economische groei, energieonafhankelijkheid en betaalbaarheid centraal staan. De partij wil verduurzaming stimuleren, maar niet ten koste van het vestigingsklimaat of door strengere nationale regels dan Europees vereist. Kernenergie, versnelde uitbreiding van energie-infrastructuur en het schrappen van de nationale CO2-heffing zijn speerpunten, met als doel een schone, sterke en concurrerende economie.
Klimaatwet aanpassen naar Klimaat- en Groeiwet
De VVD wil de huidige Klimaatwet verbreden naar een Klimaat- en Groeiwet, waarin naast CO2-reductie ook energieonafhankelijkheid en betaalbaarheid centraal staan. De partij grijpt in als klimaatmaatregelen leiden tot verlies van industrie of onbetaalbare energie, en wil geen nationale koppen op Europees beleid.
“We zien dat de industrie vertrekt uit Nederland. Er is geen gelijk speelveld met de rest van Europa. Daarom passen we de Klimaatwet aan naar Klimaat- en groeiwet en voegen we de pijlers energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid toe.”
“We blijven bijdragen aan de Europese doelstelling van 55% CO2-reductie in 2030 en klimaatneutraliteit in 2050.”
“We willen geen nieuw Europees beleid dat het verdienvermogen en de internationale concurrentie positie van Nederland schaden.”
Vol inzetten op kernenergie en eigen energieproductie
De VVD ziet kernenergie als essentieel voor een stabiel, onafhankelijk en betaalbaar energiesysteem. De partij wil de bouw van vier grote kerncentrales versnellen en meer eigen energie produceren om afhankelijkheid van onvrije landen te verminderen.
“We zorgen ervoor dat de vier grote kerncentrales zo snel mogelijk worden gebouwd.”
“We zetten vol in op kernenergie als stabiele energiebron.”
“We bouwen onze energie-afhankelijkheid van onbetrouwbare landen als Rusland zo snel mogelijk af. In plaats daarvan vergroten we onze eigen energieproductie.”
Schrappen nationale CO2-heffing en gelijk speelveld industrie
De VVD wil de nationale CO2-heffing afschaffen om het vestigingsklimaat te beschermen en pleit voor één Europees systeem. De partij stelt dat nationale koppen op Europees beleid de concurrentiepositie schaden en industrie uit Nederland verdrijven.
“Nederland kent als enige land binnen de EU een nationale CO2-heffing. Dit creëert een ongelijk speelveld voor bedrijven... Daarom schrappen we de heffing en gaan we met de sector op zoek naar een alternatief systeem, waarbij we ons inzetten voor één Europees systeem.”
“We schrappen waar mogelijk nationale koppen op Europees beleid.”
Versnellen energie-infrastructuur en aanpak netcongestie
De VVD wil de aanleg van energie-infrastructuur aanzienlijk versnellen door procedures te verkorten en prioriteit te geven aan cruciale projecten. Dit moet netcongestie oplossen en verduurzaming van bedrijven mogelijk maken.
“We gaan de aanleg van energie-infrastructuur aanzienlijk versnellen: Op dit moment zijn de doorlooptijden voor de aanleg van energie-infrastructuur te lang, soms wel zeven tot tien jaar. Daarom wijzen we versnellingsgebieden aan en gaan we snijden in vergunningsprocedures.”
“We willen dat bedrijven sneller duidelijkheid krijgen over wanneer zij kunnen worden aangesloten op het net.”
Energiebeleid is veiligheidsbeleid: onafhankelijkheid en leveringszekerheid
De VVD koppelt energiebeleid direct aan nationale veiligheid en wil onafhankelijk worden van energie uit onvrije landen. Investeringen in diverse energiebronnen en grondstoffen zijn noodzakelijk voor strategische autonomie.
“Energiebeleid is veiligheidsbeleid. We moeten snel onafhankelijk worden om te voorkomen dat onvrije landen grip hebben op onze energie(rekening).”
“Afhankelijkheden van onbetrouwbare landen bouwen we af, we verzekeren ons van leveringszekerheid en zorgen dat we kunnen voorzien in onze grondstoffenbehoefte.”
Verlagen energiebelasting en stimuleren verduurzaming huishoudens
De VVD wil de energierekening voor huishoudens verlagen door de energiebelasting te verlagen en verduurzaming te stimuleren via isolatie, zonnepanelen en warmtepompen. Groene investeringen worden fiscaal aantrekkelijk gemaakt, maar zijn niet verplicht.
Gaswinning uit kleine velden, Groninger veld blijft dicht
De VVD blijft inzetten op gaswinning uit kleine velden op land en op de Noordzee zolang gas nodig is, om afhankelijkheid van het buitenland te beperken. Het Groninger gasveld blijft gesloten.
“Daarom blijven we inzetten op gaswinning uit kleine velden op land en op de Noordzee. Dit doen we op een veilige manier, waarbij de regio meeprofiteert van de voordelen. Het Groninger gasveld blijft gesloten.”
Circulaire economie en grondstoffenonafhankelijkheid
De VVD ziet circulariteit als middel om uitstoot en afhankelijkheid van schaarse grondstoffen te verminderen. De partij zet in op hergebruik, langere levensduur van producten en Europese raffinage van aardmetalen.
“Circulariteit is geen doel op zichzelf, maar een middel om uitstoot te verminderen, uitputting van de aarde te voorkomen en om geopolitieke afhankelijkheid voor schaarse grondstoffen te beperken.”
“Dit betekent dat er actief beleid moet worden gevoerd om in Nederland en de EU te starten met de raffinage van aardmetalen.”
BVNL verwerpt het huidige klimaatbeleid en internationale klimaatafspraken, en kiest voor een pragmatische, technologische benadering gericht op betaalbare energie en nationale soevereiniteit. De partij wil inzetten op kernenergie, gaswinning en innovatie, terwijl windmolens, zonneparken op land en CCS worden afgewezen. Duurzaamheid is toegestaan zolang het technisch en financieel rendabel is, maar mag geen doel op zich worden.
Stoppen met internationale klimaatafspraken en nationaal beleid
BVNL wil af van internationale klimaatverplichtingen en het nationale klimaatbeleid drastisch beperken, omdat deze volgens de partij ineffectief, kostbaar en schadelijk zijn voor economie en samenleving. De focus verschuift naar innovatie en adaptatie in plaats van mitigatie.
“De Europese Green Deal en het Klimaatakkoord zeggen we op, waaronder begrepen het CO2 handelssysteem ETS. Nederland zet in op innovatie en technisch verstandige oplossingen die bijdragen aan een goed milieu.”
“Stoppen met zinloos klimaatbeleid en waar nodig inzetten op adaptatie.”
“Het klimaatfonds van € 35 miljard wordt ontmanteld.”
“Nederland doet niet meer mee aan de Green Deal. De Green Deal is een gevaarlijke ideologie die slechts leidt tot voedseltekorten, armoede, afhankelijkheid en werkeloosheid.”
Inzetten op kernenergie en gaswinning voor energiezekerheid
De partij ziet kernenergie en (Nederlandse) gaswinning als de belangrijkste pijlers voor betaalbare, betrouwbare en soevereine energievoorziening. Windmolens en zonneparken op land en zee worden afgewezen vanwege ruimtelijke en economische bezwaren.
“Dit kan door kerncentrales te bouwen en het gasveld in Groningen veilig en verantwoord open te houden en nieuwe gasvelden op Nederlands grondgebied te ontwikkelen”
“Onderzoek naar SMR (Small-Modular-Reactor) energiecentrales op basis van bestaande en Thorium-technologie wordt actief gestimuleerd.”
“We gaan door met ontwikkeling van en productie uit gasvelden in de Noordzee.”
“Geen nieuwe windmolens op land of op zee.”
“Er worden geen zonnepanelen geplaatst op onbebouwde grond of op water. Zonnepanelen op daken is een keuze die we bij de eigenaar van het gebouw laten en is vergunningsvrij.”
Afschaffen subsidies en verbieden CCS
BVNL wil vrijwel alle subsidies op energie en klimaatmaatregelen stopzetten en is expliciet tegen Carbon Capture and Storage (CCS), omdat deze als ineffectief en geldverspilling worden gezien.
Geen verplichtingen voor verduurzaming woningen en technologiekeuze
De partij verzet zich tegen verplichte verduurzamingsmaatregelen voor woningen en technologievoorschriften, en wil keuzevrijheid voor burgers en bedrijven.
“Nieuwe huizen moeten worden gebouwd met het meest zuinige energielabel A++++ waarbij ook verwarmen op aardgas als duurzaam wordt bestempeld en alleen echt duurzame maatregelen zoals goede isolatie meetellen.”
“Hybride systemen worden niet verplicht in 2026 en gasgestookte CV-ketels blijven toegestaan. Warmtepompen worden niet verplicht.”
“Huiseigenaren mogen bij aankoop van een huis nooit worden verplicht om extra maatregelen voor verduurzaming te nemen.”
Energiebelastingen en accijnzen omlaag
BVNL wil de energiebelastingen en accijnzen op fossiele brandstoffen fors verlagen of zelfs afschaffen, om de energierekening voor burgers en bedrijven te verlagen.
De ChristenUnie kiest voor ambitieus klimaatbeleid vanuit een morele verantwoordelijkheid om de schepping te bewaren en energie-onafhankelijkheid te vergroten. Ze willen sneller dan wettelijk vereist CO2 reduceren, inzetten op een energiemix van zon, wind en kernenergie, en investeren in infrastructuur, isolatie en innovatie. De partij benadrukt het belang van een eerlijke verdeling van kosten, Europese samenwerking en het betrekken van burgers via lokale energiecoöperaties.
Snellere CO2-reductie en hogere klimaatdoelen
De ChristenUnie wil verder gaan dan de huidige wettelijke doelen voor CO2-reductie, om tegenvallers op te vangen en daadwerkelijk bij te dragen aan het beperken van klimaatverandering. Ze zien internationale en Europese afspraken als basis, maar willen nationaal extra ambitie tonen.
“De ChristenUnie richt zich op een hogere reductie in 2030, zodat tegenvallers er niet direct toe leiden dat we het minimale doel niet halen.”
“Wij zien het Akkoord van Parijs en de Europese doelstellingen die daarop zijn gebaseerd als een goede basis. Dat geldt ook voor de Nederlandse Klimaatwet waarin is vastgelegd dat we in 2030 55% CO2-reductie moeten hebben behaald ten opzichte van 1990.”
Energietransitie: wind, zon én kernenergie
De partij kiest voor een energiemix waarin wind en zon de basis vormen, aangevuld met nieuwe kerncentrales en onderzoek naar kleine modulaire kerncentrales. Gas- en kolencentrales worden uitgefaseerd, en flexibiliteit wordt geborgd via opslag en waterstof.
“Het fundament van onze toekomstige energievoorziening bestaat uit een mix van wind en zonne-energie. We faseren de gas- en kolencentrales uit, en vullen het energiesysteem aan met twee nieuwe grote kerncentrales.”
“Daarnaast onderzoeken we de inzet van kleine modulaire kerncentrales (SMR’s) van Europese producenten als alternatief voor of aanvulling op grote kerncentrales.”
“Batterij-opslag is noodzakelijk voor het moment dat de wind niet waait en de zon niet schijnt. Ook moeten gascentrales die nu voor flexibiliteit zorgen in het aanbod, worden omgebouwd naar CO2-vrije centrales op waterstof of een andere regelbare brandstof.”
Investeren in energie-infrastructuur en netverzwaring
De ChristenUnie erkent dat het volle elektriciteitsnet en trage vergunningverlening de energietransitie belemmeren. Ze willen extra investeren in infrastructuur, snellere procedures en nationale regie om netcongestie op te lossen.
“Het elektriciteitsnet zit overvol, de vergunningverlening zit op slot en er is een gebrek aan goed opgeleide vakmensen. Die randvoorwaarden moeten met voorrang op orde worden gebracht, anders komen burgers en bedrijven in de knel.”
“De netverzwaring wordt een kwestie van nationaal belang. De overheid neemt nationale regie over de energie-infrastructuur, zet in op het vereenvoudigen van de vergunnings- en beroepsprocedures en heeft oog voor het belang van uitvoering bij netbeheerders, provincies en gemeenten.”
Wijkgerichte isolatie en aardgasvrije woningen
De partij wil het Nationaal Isolatieprogramma uitbreiden met een wijk-voor-wijkaanpak, waarbij slecht geïsoleerde huizen met voorrang worden aangepakt en per wijk de beste oplossing voor aardgasvrij wonen wordt gekozen.
“Het Nationaal Isolatieprogramma wordt voortgezet en uitgebreid, richting een gerichte wijk-voor-wijkaanpak samen met woningcorporaties.”
“Slecht geïsoleerde huizen pakken we met voorrang aan, straat voor straat, zonder ingewikkelde procedures of subsidieaanvragen, met verplichte sturing op energielabels.”
Steun voor groene industrie en innovatie
De ChristenUnie wil grote uitstoters verduurzamen via maatwerkafspraken, CO2-heffing en innovatie, met opbrengsten die terugvloeien naar de industrie voor duurzame transitie. Europese samenwerking en normering zijn essentieel om weglek te voorkomen.
“Om grote uitstoters te verduurzamen, steunen we het Europese plan om versneld de uitstootrechten voor broeikasgassen in het emissiehandelssysteem in 2040 naar nul af te bouwen.”
“De nationale CO2-heffing blijft als instrument bestaan, maar zetten we voor bedrijven waar de overheid in gebreke blijft op nul. Het doel van de heffing is niet om geld op te halen. Mochten er opbrengsten zijn, dan komen die ten goede aan de industrie om de overstap van fossiele naar duurzame productiemethoden te realiseren.”
Lokale energiecoöperaties en participatie
De partij wil lokale energiecoöperaties stimuleren en streeft naar minimaal 50% lokaal eigenaarschap in duurzame energieprojecten, zodat burgers direct profiteren van de energietransitie.
“We willen dat lokale participatie in duurzame energieprojecten wordt gestimuleerd, waarbij ten minste 50% lokaal eigenaarschap het uitgangspunt is.”
“Energiecoöperaties brengen de energietransitie dichter bij de burger. We investeren in de ondersteuning van deze energiecoöperaties.”
Eerlijke beprijzing en Europese samenwerking
De ChristenUnie wil dat de werkelijke prijs van producten wordt betaald, inclusief milieukosten, bij voorkeur op Europees niveau om weglek te voorkomen. Europese regelgeving voor verduurzaming wordt als kans gezien.
“We willen dat die kosten worden meegerekend, zodat de werkelijke prijs (‘true price’) van producten wordt betaald.”
“Deze vorm van beprijzing vindt idealiter plaats op Europees niveau, om weglekeffecten te voorkomen.”
“We zien aanvullende Europese regelgeving voor verduurzaming en maatschappelijk verantwoord ondernemen niet als bedreiging, maar als een kans.”
GroenLinks-PvdA kiest voor een ambitieus en sociaal rechtvaardig klimaat- en energiebeleid, waarbij de vervuiler betaalt en de lasten eerlijk worden verdeeld. De partij wil Nederland versneld klimaatneutraal maken door te investeren in schone energie, het isoleren van woningen, het uitbreiden van het elektriciteitsnet en het aanpakken van grote vervuilers. Hun visie is dat de energietransitie niet alleen het klimaat beschermt, maar ook zorgt voor betaalbaarheid, gezondheid en brede welvaart voor iedereen.
Vervuiler betaalt en afbouw fossiele subsidies
GroenLinks-PvdA wil dat grote vervuilers en bedrijven de kosten van de energietransitie dragen, niet de gewone burger. Fossiele subsidies worden afgebouwd en bedrijven moeten eerlijk belasting betalen over hun uitstoot.
“De rekening hoort bij de grote vervuilers te liggen, niet bij mensen die het minste bijdragen aan klimaatverandering.”
“We stoppen subsidies op fossiele brandstoffen en vervuilers gaan de prijs betalen voor hun uitstoot.”
“Fossiele vervuilers ontvangen nu tientallen miljarden aan subsidies voor hun vervuilende activiteiten. Deze fossiele subsidies zetten duurzame bedrijven op achterstand en houden de fossiele economie in stand. We bouwen fossiele subsidies af, zoveel mogelijk in Europees verband.”
“Vrijstellingen en fiscale subsidies voor grootgebruikers en producenten van fossiele energie worden afgebouwd.”
Versneld naar een klimaatneutraal Nederland (2040)
De partij streeft naar een klimaatneutraal Nederland in 2040, met een tussendoel van 65% CO₂-reductie in 2030. Elektriciteit moet in 2035 volledig klimaatneutraal zijn, en de industrie volgt in 2040.
“We zetten daarom alle zeilen bij om te zorgen dat Nederland in 2040 klimaatneutraal is. Om dat te bereiken streven we naar 65% CO₂-reductie in 2030. In 2035 zijn al onze elektriciteitsbronnen klimaatneutraal, en in 2040 ook onze energiebronnen én industrie.”
Investeren in schone energie en uitbreiding elektriciteitsnet
GroenLinks-PvdA wil fors investeren in wind- en zonne-energie, en het elektriciteitsnet versneld uitbreiden om de energietransitie mogelijk te maken. Er komt een Energieversnellingswet om vergunningen voor kritieke energie-infrastructuur te versnellen.
“We investeren in schone energie, groene industrie, de isolatie van woningen, natuurinclusieve landbouw, groene wijken en goed openbaar vervoer.”
“We investeren fors in het uitbreiden van het elektriciteitsnet.”
“We komen met een Energieversnellingswet, die regelt dat vergunningen voor kritieke energie-infrastructuur, zoals voor verdeelstations en extra stroomkabels, eerder kunnen worden afgegeven.”
“We investeren in schone en betaalbare energie uit wind-op-zee. Om dat te bereiken sluiten we een Noordzeepact tussen overheid, energiebedrijven, industrie en netbeheerders.”
Isolatie-offensief en betaalbare energierekening
De partij zet in op een grootschalig isolatie-offensief, te beginnen bij slecht geïsoleerde woningen van mensen met een laag inkomen. Huurders krijgen bescherming als verhuurders niet isoleren, en er komt een structureel energienoodfonds.
“De overheid gaat flink investeren in een grootschalig isolatie-offensief. In tochtige huizen zonder dubbel glas wonen gezinnen die ‘s winters kiezen tussen verwarming of eten. Dáár beginnen we.”
“Huurders van wie de huisbaas de woning niet isoleert krijgen korting op de huur.”
“Isolatie is de enige structurele oplossing voor een betaalbare energierekening, maar niet alle woningen zullen van vandaag op morgen zijn verduurzaamd. Daarom komen we in de tussentijd kwetsbare huishoudens tegemoet met een structureel energienoodfonds, dat huishoudens helpt die hun energierekening niet kunnen betalen.”
Geen publiek geld voor kernenergie
GroenLinks-PvdA wil geen publieke investeringen in nieuwe kerncentrales, omdat dit volgens hen te duur en onzeker is. Publiek geld wordt ingezet voor snellere verduurzaming.
“Geen publiek geld voor kerncentrales. De bouw van vier kerncentrales heeft al een jarenlange vertraging opgelopen, en gaat waarschijnlijk 15 miljard meer kosten dan verwacht. Het is zelfs nog niet gelukt om een geschikte locatie te vinden of een marktpartij die interesse heeft in de bouw. De hiervoor gereserveerde 14 miljard euro gebruiken we daarom om huishoudens, bedrijven en boeren te helpen met verduurzamingsmaatregelen die wel snel en zeker effect hebben.”
Strenge normering en handhaving voor industrie
De industrie wordt verplicht tot bindende besparingsdoelen en een geloofwaardig pad naar klimaatneutraliteit. Bedrijven die niet meewerken, worden financieel aangepakt.
“We helpen bedrijven die willen verduurzamen financieel, maar onder strenge voorwaarden. Zoals een geloofwaardig pad naar klimaatneutraliteit. We blijven niet eindeloos in gesprek met partijen die niet in de meewerkstand staan. Er komt een deadline voor het opstellen van een klimaatplan en als bedrijven zich niet houden aan afspraken wordt terugbetaling geëist. Naast financiële prikkels komt er ook stevige normering, bijvoorbeeld een uitbreiding van de energiebesparingsplicht en bindende besparingsdoelen per sector.”
Klimaatrechtvaardigheid en bescherming kwetsbare groepen
De partij stelt klimaatrechtvaardigheid centraal: mensen met een laag inkomen worden als eerste geholpen, en de energietransitie moet sociaal en eerlijk zijn.
“Klimaatrechtvaardigheid betekent dat we het samen doen. Mensen die moeite hebben met het betalen van de energierekening helpen we als eerst.”
“Klimaatbeleid werkt alleen als het eerlijk is. Nu profiteren vooral mensen met geld die gebruik kunnen maken van subsidies voor een auto of warmtepomp. Maar voor veel mensen zijn die opties onbereikbaar. We helpen hen af te dwingen dat vervuilers, verhuurders en werkgevers hun verantwoordelijkheid nemen.”
De SP kiest voor een radicaal sociale en publieke aanpak van het klimaat- en energiebeleid, gericht op klimaatrechtvaardigheid, betaalbaarheid en democratische zeggenschap. Ze willen de energievoorziening nationaliseren, fossiele subsidies stoppen, fors investeren in zon, wind en isolatie, en zorgen dat de energietransitie eerlijk uitpakt voor gewone mensen. Kernenergie wordt afgewezen, terwijl publieke regie, lagere lasten voor huishoudens en bescherming van natuur en gezondheid centraal staan.
Energievoorziening nationaliseren en publieke regie herstellen
De SP wil energiebedrijven nationaliseren en de warmtevoorziening onder publieke controle brengen, zodat energie betaalbaar, duurzaam en toegankelijk wordt voor iedereen. Ze stellen dat marktwerking en winstbejag de energietransitie belemmeren en dat publieke zeggenschap noodzakelijk is voor solidariteit en investeringen in schone energie.
“De SP nationaliseert de energievoorzieningen en maakt ze daarmee weer betaalbaar én duurzaam, met publieke zeggenschap en solidariteit als uitgangspunt.”
“Wij gaan de drie grote private warmtebedrijven (Eneco, Vattenfall en Ennatuurlijk) overnemen en omvormen tot vier publieke, regionale warmtebedrijven. Daarmee brengen we de warmtevoorziening weer onder democratische controle.”
Stoppen met fossiele subsidies en afbouwen olie/gas
De partij wil zo snel mogelijk stoppen met fossiele subsidies en geen nieuwe vergunningen meer voor olie- en gasprojecten, om klimaatopwarming te bestrijden en de afhankelijkheid van vervuilende energiebronnen te doorbreken.
“Wij stoppen die subsidies zo snel mogelijk en geven steun voor vergroening als daar publieke zeggenschap tegenover staat.”
“Er komt een stop op olie en gasprojecten. We verlenen geen vergunningen meer voor het uitbouwen van olie en gasprojecten en bouwen onze huidige olie en gasproductie zo snel mogelijk af.”
Investeren in zon, wind en groene waterstof
De SP zet vol in op zon op alle geschikte daken, wind op land en zee (met draagvlak en natuurbescherming), en groene waterstof voor sectoren die niet kunnen elektrificeren. Kernenergie wordt expliciet afgewezen als te duur, te traag en te risicovol.
“Wij investeren in het uitbreiden van windparken op zee, zonnepanelen op alle geschikte daken, aardwarmte en een toekomstbestendige energieinfrastructuur voor elektriciteit en groene waterstof, met opslagcapaciteit voor de (tijdelijk) overtollige elektriciteit.”
“Wind op land blijft een belangrijke pijler van de energietransitie, maar alleen waar er lokaal draagvlak is.”
“We zetten in op groene waterstof (waterstof geproduceerd met hernieuwbare energie) als oplossing voor sectoren die geen mogelijkheden hebben om volledig te elektrificeren, zoals delen van de zware industrie.”
“Dus geen kernenergie. Nieuwe kerncentrales zijn extreem duur, bouwtijden lopen altijd uit en leveren pas over tientallen jaren stroom. Bovendien blijven we met kernafval zitten en blijven we afhankelijk van landen die ons de benodigde grondstoffen leveren. Wij kiezen voor betaalbare energie die wel werkt: zon en wind.”
Klimaatrechtvaardigheid en lastenverdeling
De SP wil dat de energietransitie eerlijk uitpakt: lagere lasten voor huishoudens en kleine bedrijven, hogere lasten voor grootverbruikers en de hoogste inkomens, automatische huurverlaging bij slecht geïsoleerde woningen, en een klimaatrechtvaardigheidstoets op beleid.
“We verlagen de energiebelasting voor huishoudens en kleine bedrijven en verhogen deze voor grootverbruikers. Mensen met een laag inkomen houden tot wel honderd euro per jaar extra over.”
“Iedereen verdient een comfortabel, energiezuinig huis tegen een eerlijke prijs. Daarom zorgen wij ervoor dat huurders in woningen met een slecht energielabel (E, F of G) automatisch minder huur gaan betalen zolang de woning nog niet is verduurzaamd.”
“Daarvoor komt er een klimaatrechtvaardigheidstoets. Al het gevoerde beleid op klimaat moet zorgen dat we de uitstoot verminderen en de bestaanszekerheid vergroten.”
Geen biomassa, geen grootschalige CO₂-opslag
De SP wijst houtgestookte biomassa en grootschalige CO₂-opslag af als schijnoplossingen die vervuiling en uitstelgedrag in stand houden.
“We stoppen met houtgestookte biomassacentrales. Die zorgen voor vieze lucht, gezondheidsschade bij omwonenden en extra CO₂-uitstoot. Dat is slecht voor mens en klimaat.”
“Het grootschalig opslaan van CO₂ onder de grond is geen structurele oplossing, maar een tijdelijke lapmiddel voor bedrijven die hun vervuiling willen uitstellen.”
Investeren in isolatie en recht op zonne-energie
De partij wil 1,5 miljoen slecht geïsoleerde woningen aanpakken, automatische huurverlaging bij slechte labels, en zonne-energie op alle geschikte daken publiek organiseren, zodat iedereen profiteert.
Energieonafhankelijkheid van autoritaire regimes
De SP wil de energie- en grondstoffenvoorziening onafhankelijk maken van onvrije landen, door samenwerking met Europese partners en inzet op duurzaamheid.
“Onze energie en grondstoffenvoorziening maken we onafhankelijk van autoritaire regimes. We bouwen een robuust energiesysteem op met Europese partners, gericht op democratische zeggenschap en duurzaamheid.”
BIJ1 kiest voor een radicaal rechtvaardige en collectieve aanpak van de klimaat- en energiecrisis, waarbij de grootste vervuilers betalen en publieke zeggenschap centraal staat. De partij wil fossiele subsidies en infrastructuur snel beëindigen, energieproductie en isolatie volledig in publieke handen brengen, en bindende klimaatdoelen wettelijk vastleggen. Klimaatrechtvaardigheid, sociale bescherming en het doorbreken van de macht van multinationals vormen de kern van hun visie.
Fossiele subsidies en infrastructuur direct beëindigen
BIJ1 wil een snelle en volledige stop op subsidies voor fossiele brandstoffen, het sluiten van fossiele infrastructuur, en geen nieuwe olie- en gasprojecten. De partij ziet fossiele bedrijven als hoofdverantwoordelijken voor de klimaatcrisis en wil hun winsten afromen en hun infrastructuur inzetten voor publieke doelen.
“Subsidies op (de productie van) fossiele brandstoffen en financiële steun aan de fossiele industrie worden zo snel mogelijk beëindigd. Subsidies voor biomassacentrales worden per direct stopgezet. Er komen geen nieuwe vergunningen voor olie- en gasvelden, op land en op zee.”
“De huidige olie- en gasproductie moet worden afgebouwd, waarbij rechtvaardige oplossingen voor de werknemers voorop staan.”
“Vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend. Hun kapitaal, machines en infrastructuur worden ingezet voor publieke doelen.”
Energieproductie en isolatie volledig publiek en collectief
De energietransitie wordt volgens BIJ1 een publieke taak, waarbij energieproductie, woningisolatie en verduurzaming niet aan de markt worden overgelaten. De overheid financiert en organiseert deze transitie, met speciale aandacht voor sociale rechtvaardigheid en democratische controle.
“De energietransitie wordt een publieke taak, geen winstmachine. De overheid investeert massaal in klimaatneutrale, -positieve en circulaire infrastructuur, woningverduurzaming en publieke energieproductie — onder collectief eigendom en democratische controle.”
“Isolatie wordt volledig bekostigd door de overheid en uitgevoerd door publieke teams, zonder kosten voor bewoners.”
“Om de afbouw van fossiele brandstoffen en een rechtvaardige energietransitie vorm te geven worden de Nederlandse energievoorzieningen in publieke handen gebracht.”
Klimaatrechtvaardigheid: grootste vervuilers betalen, bindende doelen
BIJ1 stelt dat de kosten van klimaatbeleid niet langer op burgers mogen worden afgewenteld, maar op de grootste vervuilers. Klimaatdoelen worden wettelijk bindend gemaakt en moeten leiden tot netto nul uitstoot in 2030, inclusief alle relevante emissies.
“De kosten van klimaatbeleid worden niet langer gedragen door gewone burgers maar door grote vervuilers. Klimaatbeleid gaat niet langer ten koste van bestaanszekerheid.”
“De Nederlandse uitstoot van broeikasgassen staat in 2030 op netto 0 (in scope 1, 2 én 3 emissies). Deze doelen worden wettelijk vastgelegd en zijn bindend.”
“Alle benodigde klimaatmaatregelen worden voortaan getoetst op klimaatrechtvaardigheid. Dat betekent dat de kosten van klimaatbeleid worden gedragen door de grootste vervuilers.”
Energie en basisvoorzieningen als recht, niet als marktproduct
Toegang tot energie wordt een basisrecht, afsluiten wordt verboden, en energiecoöperaties en lokaal eigenaarschap worden actief ondersteund, vooral voor lagere inkomens.
“Toegang tot energie en water is een basisrecht. Het wordt verboden om de toegang hiertoe te ontnemen door huishoudens af te sluiten.”
“Energie opwekken in eigen beheer wordt voor iedereen mogelijk. We investeren fors in het (financieel) ondersteunen van de opzet van energiecoöperaties en andere lokale initiatieven waar bewoners eigenaarschap en zeggenschap hebben over hun energievoorziening.”
Internationale klimaatrechtvaardigheid en klimaatracisme bestrijden
BIJ1 erkent de mondiale verantwoordelijkheid van Nederland voor de klimaatcrisis en wil internationaal het voortouw nemen, met bijzondere aandacht voor klimaatracisme en de gevolgen voor het Caribisch deel van het Koninkrijk.
Strafbaarstelling van ecocide en vervolging van bestuurders
De partij wil ecocide strafbaar maken en bestuurders van bedrijven die bewust ernstige milieuschade veroorzaken hoofdelijk vervolgen.
“Ecocide wordt strafbaar en er komt een reclame- en sponsorverbod voor de fossiele industrie en vliegmaatschappijen.”
“Bestuurders van bedrijven die bewust en lang zware schade toebrengen aan de natuur, en daarmee aan de gezondheid van alle mensen, vervolgen we per hoofd voor hun misdaden.”
50PLUS is kritisch over het huidige nationale klimaat- en energiebeleid en pleit voor een Europese aanpak zonder extra nationale regels. De partij wil inzetten op kernenergie, het afschaffen van nationale verplichtingen zoals de warmtepompplicht, en klimaatadaptatie gericht op ouderen, zoals hittebescherming. Hun visie is pragmatisch, gericht op betaalbaarheid, concurrentiekracht en bescherming van kwetsbare groepen.
Europese aanpak, geen extra nationale regels
50PLUS vindt dat klimaat- en energiebeleid alleen effectief is als het op Europees of mondiaal niveau wordt gevoerd, en verzet zich tegen nationale koppen op Europese afspraken. Ze willen nationale klimaatmaatregelen uitfaseren zodra Europees CO2-beprijzingsbeleid wordt opgeschaald, om de concurrentiepositie van Nederland te beschermen.
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland aan te tasten.”
Inzetten op kernenergie en technologie, geen verplichte warmtepompen
De partij kiest expliciet voor kernenergie als oplossing voor de energievoorziening en wil geen verplichtingen voor warmtepompen of gasafsluiting zonder volwaardige alternatieven. Ze stimuleren technologische oplossingen zoals thuisbatterijen.
“Snelle voortgang met de bouw van 4 nieuwe kerncentrales.”
“Versnelde introductie van kleine kerncentrales (SMR’s).”
“Geen verplichting voor warmtepompen of afsluiting van gas, zonder volwaardige, passende én betaalbare alternatieven.”
“Stimulering van het gebruik van thuisbatterijen, zodat burgers die hun eigen elektriciteit opwekken hier ook optimaal van kunnen profiteren.”
Klimaatadaptatie en hittebescherming voor ouderen
50PLUS erkent de gevolgen van klimaatverandering, zoals hittegolven, en wil ouderen hiertegen beschermen met concrete maatregelen zoals een Nationaal Hitteplan, subsidies voor airconditioning en koele ruimtes.
“Een Nationaal Hitteplan waarbij elke gemeente binnen 3 jaar een plan heeft voor bescherming van ouderen tijdens hittegolven.”
“Subsidie van 2.000 euro voor airconditioning voor 75-plussers met hart-, long- of andere chronische aandoeningen.”
“Koele ruimtes in elke wijk waar ouderen terecht kunnen tijdens hitte, zoals in bibliotheken, wijkcentra en verzorgingshuizen.”
Kritiek op huidige nationale klimaatbeleid en kosten
50PLUS is uitgesproken kritisch over het huidige nationale klimaatbeleid, dat volgens hen ineffectief en kostbaar is, en pleit voor correctie van bestaande maatregelen.
“Slecht doordachte en slecht uitgevoerde plannen op het terrein van energie, klimaat, stikstof en natuurbeleid, hebben ervoor gezorgd dat Nederland zijn aansluiting bij de economische top van de wereld dreigt kwijt te raken.”
“Klimaatbeleid is een peperduur speeltje voor politici die graag over het klimaat praten.”
Het CDA kiest voor een pragmatische en brede aanpak van klimaat en energie, waarbij ambitie en realisme hand in hand gaan. Ze willen inzetten op een mix van duurzame energiebronnen, kernenergie, energiebesparing en CO₂-opslag, met oog voor betaalbaarheid, leveringszekerheid en het behoud van industrie. De partij benadrukt Europese samenwerking, het schrappen van nationale CO₂-heffingen en het versnellen van infrastructuurprojecten om de energietransitie haalbaar te maken voor iedereen.
Inzetten op een brede energiemix inclusief kernenergie
Het CDA wil geen opties uitsluiten in de energietransitie en kiest voor een mix van kernenergie, hernieuwbare bronnen en schone brandstoffen om leveringszekerheid en betaalbaarheid te waarborgen. Dit pragmatisme is bedoeld om zowel klimaatdoelen te halen als de economie concurrerend te houden.
“We investeren in een goede mix van kernenergie, windenergie, zonne-energie, waterstof, groen gas, duurzame biomassa, aardwarmte en schone brandstoffen.”
“We gaan door met de ontwikkeling van twee nieuwe kerncentrales. De bouw vindt zorgvuldig en in goed overleg met de omgeving plaats. We onderzoeken en stimuleren de ontwikkeling van kleine, modulaire kernreactoren (SMR’s) en houden de kosten beheersbaar door in Europa de krachten te bundelen met andere geïnteresseerde landen.”
Schrappen nationale CO₂-heffing en inzetten op Europees klimaatbeleid
Het CDA wil het speelveld voor bedrijven gelijk trekken door nationale CO₂-heffingen te schrappen en klimaatbeleid vooral Europees te organiseren. Hiermee willen ze voorkomen dat bedrijven vertrekken en tegelijkertijd de klimaatdoelen halen via internationale samenwerking.
Versnellen en vereenvoudigen van energie-infrastructuur
Om de energietransitie niet te laten vastlopen, wil het CDA procedures voor energieprojecten drastisch versnellen en het elektriciteitsnet uitbreiden. Dit moet netcongestie tegengaan en de uitrol van duurzame energie mogelijk maken.
“We pakken de netcongestie voortvarend aan. Dat gaan we doen door het vergunningsproces van elektriciteitsprojecten drastisch te versimpelen en te versnellen.”
“Met een Wet vitale infrastructuur zorgen we ervoor dat (energie)infrastructuurprojecten van nationaal belang versneld gerealiseerd kunnen worden door andere regelingen tijdelijk en selectief buiten werking te stellen.”
Energiebesparing en ondersteuning voor lagere inkomens
Het CDA wil energiebesparing stimuleren en zorgen dat de energietransitie betaalbaar blijft, vooral voor mensen met lagere inkomens. Ze zetten in op isolatieprogramma’s en financiële ondersteuning.
Investeren in CO₂-opslag (CCS) en groene industrie
De partij ziet CO₂-opslag als essentieel voor sectoren waar uitstoot moeilijk te vermijden is en wil maatwerkafspraken met grote bedrijven om verduurzaming te versnellen.
“We blijven investeren in opslag van CO₂ (CCS) onder de Noordzee en zorgen voor een goede balans met CO2-hergebruik (CCU) om uitstoot in andere sectoren te helpen verminderen.”
“We maken maatwerkafspraken met grote bedrijven uit de industrie om te verduurzamen mogelijk door een geïntegreerde aanpak met passende beleidsregels en adequate financiële ondersteuning.”
Zonnepanelen op daken, niet op landbouwgrond
Het CDA wil de uitrol van zonnepanelen vooral op daken, parkeerplaatsen en bedrijventerreinen stimuleren om landbouw- en natuurgronden te beschermen.
“We zetten in op zonnepanelen op daken, parkeerplaatsen en bedrijventerreinen, zodat landbouw- en natuurgronden behouden blijven voor voedsel en natuur.”
Windparken op zee, zorgvuldig op land
De partij ondersteunt nieuwe windparken op zee en wil dat windmolens op land zorgvuldig worden ingepast met oog voor omwonenden en natuur.
“Nieuwe windparken op zee zijn nodig. Afspraken over het gezamenlijk met buurlanden dragen van de kosten van het net (op zee) zijn een belangrijke voorwaarde voor de verdere uitrol van wind op zee.”
“Windmolens op land moeten zorgvuldig, met oog voor het beperken van overlast voor omwonenden en met respect voor het landschap, worden ingepast.”
NSC kiest voor een pragmatische en betaalbare energietransitie, waarbij energiezekerheid, betaalbaarheid en uitvoerbaarheid centraal staan. Ze willen inzetten op kernenergie, wind op zee, energiebesparing en het beschermen van huishoudens tegen hoge kosten, met een sterke regierol voor de overheid. Tegelijkertijd beperken ze nationale koppen bovenop Europees klimaatbeleid en zijn ze kritisch op zonnevelden op landbouwgrond en biomassa.
Inzetten op kernenergie en wind op zee
NSC ziet kernenergie en wind op zee als onmisbare pijlers voor een betrouwbare, CO2-vrije energievoorziening. Ze willen fors investeren in nieuwe kerncentrales en windparken op zee, met oog voor ecologie en leveringszekerheid.
“Kernenergie levert een onmisbare bijdrage aan een continue en CO2-vrije energievoorziening. We treffen voorbereidingen voor de bouw van ten minste vier nieuwe kerncentrales en verkennen daarnaast actief de mogelijkheden voor Small Modular Reactors (SMR’s).”
“We zetten in op wind op zee, indien nodig met de inzet van een contract in voor-en tegenspoed (contracts for difference) om onrendabiliteit tijdelijk te compenseren”
“Windparken worden op zee niet in ecologisch waardevolle gebieden gebouwd. Ook wordt rekening gehouden met vaarroutes en visserijgebieden.”
Betaalbaarheid en bescherming huishoudens
NSC wil de energietransitie betaalbaar houden, vooral voor huishoudens, door subsidies, sociale tarieven en een eerlijke verdeling van netwerkkosten. Energiearmoede wordt actief bestreden.
“We voeren een sociaal tarief in op de energiebelasting, waardoor het verwarmen van uw huis goedkoper wordt.”
“Huishoudens moeten daarbij zoveel mogelijk worden ontzien, zodat de energierekening betaalbaar blijft. Daarom verlagen we de kosten voor huishoudens.”
“Wie de energierekening echt niet kan betalen, kan een beroep doen op het energienoodfonds dat structureel beschikbaar komt.”
Geen zonnevelden op landbouwgrond, geen grote windparken op land
NSC is kritisch op grootschalige zonnevelden en windparken op land en wil deze beperken tot daken, infrastructuur en kleinschalige initiatieven.
Energiebesparing als prioriteit
Energiebesparing wordt gezien als de meest effectieve manier om kosten en uitstoot te verlagen. NSC wil een nationaal programma en lagere huren voor slecht geïsoleerde woningen.
“De beste manier om de uitstoot te verminderen en energiekosten te laten dalen ligt voor de hand: minder energie verbruiken. Er moet een nationaal programma energiebesparing komen. Voor slecht geïsoleerde woningen moet een lagere huurprijs gaan gelden.”
Beperken nationale koppen bovenop Europees klimaatbeleid
NSC wil voorkomen dat Nederland verder gaat dan Europese afspraken, om weglek van CO2-uitstoot en concurrentienadeel te voorkomen.
“We beperken de nationale ‘koppen’ op de Europese aanpak als het gaat om reductiedoelen, tempo, subsidies en belastingen.”
Tegen subsidie voor biomassa en BECCS
NSC is tegen het verbranden van biomassa voor energieopwekking en wil geen subsidie voor BECCS of houtige biomassa.
“We zijn tegen het verbranden van biomassa om energie op te wekken. We willen daarom geen subsidie voor BECCS of houtige biomassa.”
Gas als tijdelijke voorziening, geen winning uit Groningen
Gas blijft tijdelijk nodig voor leveringszekerheid, maar het Groningerveld blijft dicht. Kleine velden en importcontracten worden benut.
DENK erkent klimaatverandering als een urgente uitdaging en wil inzetten op een rechtvaardige energietransitie die betaalbaar blijft voor burgers. De partij kiest voor forse investeringen in duurzame energie, strengere regels voor grote vervuilers, en het beschermen van huishoudens tegen hoge kosten, met behoud van sociale rechtvaardigheid als leidraad. Kernenergie wordt niet uitgesloten, mits veilig, en internationale klimaatrechtvaardigheid krijgt expliciet aandacht.
Forse investeringen in duurzame energie en energietransitie
DENK wil de energietransitie versnellen door te investeren in zonne- en windenergie, het sluiten van kolencentrales, en het wettelijk verplichten van een groeiend aandeel duurzame energie bij energiebedrijven. Kernenergie blijft een optie, mits veilige opslag van kernafval gegarandeerd is.
“Wij willen investeren in zonne energie en windenergie op zee. Kolencentrales verdwijnen zo snel mogelijk. Kernenergie sluiten wij niet uit, omdat het schoner is dan andere energiebronnen. Veilige opslag van kernafval is een harde randvoorwaarde voor elke kernenergie optie.”
“Energiebedrijven worden wettelijk verplicht een groeiend aandeel duurzame energie op te wekken. Elk jaar stijgt dat verplichte aandeel, totdat volledige duurzaamheid is bereikt.”
Grote vervuilers betalen meer, huishoudens worden beschermd
DENK wil dat grote commerciële energieverbruikers en vervuilende bedrijven een hogere energiebelasting en CO2-heffing betalen, terwijl huishoudens profiteren van verduurzaming via lagere energiekosten en subsidies. De salderingsregeling voor zonnepanelen blijft behouden.
“Grote vervuilers gaan eerlijker bijdragen. Bedrijven in de commerciële sector die veel energie verbruiken, gaan relatief méér energiebelasting en opslag voor duurzame energie betalen. Met een CO2-heffing voor de grootste vervuilers geven we een extra stimulans om te verduurzamen.”
“Huishoudens profiteren van verduurzaming door een lagere energierekening. De overheid ondersteunt dit actief, met name door méér subsidies beschikbaar te stellen voor het isoleren van huurwoningen en zonnepanelen voor particulieren. Dat betekent ook dat de salderingsregeling moet blijven.”
Klimaatbeleid moet sociaal rechtvaardig en betaalbaar blijven
DENK verzet zich tegen klimaatmaatregelen die burgers financieel belasten of betuttelen, zoals een vleestaks of extra heffingen op suiker en plastic. Het klimaatbeleid moet niet leiden tot grotere ongelijkheid.
“Klimaatbeleid is hard nodig, maar mag geen middel worden om burgers betuttelend te bejegenen of op de kosten te jagen. Daarom komt er géén belasting op vlees, géén extra heffing op suiker en géén toeslag op plastic verpakkingen. Deze heffingen vergroten de ongelijkheid.”
Internationale klimaatrechtvaardigheid en steun Mondiale Zuiden
DENK erkent de historische verantwoordelijkheid van het Westen voor CO2-uitstoot en wil dat Nederland het Mondiale Zuiden actief ondersteunt bij klimaatbeleid.
“Wij erkennen dat het Westen (historisch) verantwoordelijk is voor een groot deel van de wereldwijde CO2 uitstoot, terwijl de zwaarste gevolgen vandaag de dag vooral landen in het Mondiale Zuiden treffen. Ons land moet, samen met andere Westerse landen, het Mondiale Zuiden actief ondersteunen in het klimaatbeleid.”
Betaalbare en toegankelijke verduurzaming van mobiliteit
DENK wil investeren in betaalbare en duurzame mobiliteit, met speciale aandacht voor elektrisch rijden voor lage en middeninkomens, en gratis openbaar vervoer voor kwetsbare groepen.
“Wij gaan investeren in elektrisch rijden. Er komt een toegankelijke regeling om elektrisch rijden betaalbaar te maken voor lage en middeninkomens.”
“Gratis openbaar vervoer voor lage inkomens, ouderen (65+), kinderen en jongeren. Mobiliteit moet voor deze groepen altijd toegankelijk blijven.”