Verkiezingsprogramma's 2025 overjustitie
De PVV wil het justitiebeleid fors aanscherpen met strengere straffen, afschaffing van tbs, en het beperken van rechten voor verdachten en gedetineerden. De partij pleit voor een harde aanpak van criminaliteit, het afschaffen van het opportuniteitsbeginsel bij zware misdrijven, en een versobering van het gevangenisregime. Hun visie is gericht op maximale repressie, minimale privileges voor daders, en het vergroten van de veiligheid voor Nederlanders.
Strenger straffen en afschaffen TBS
De PVV vindt dat het huidige strafrecht te soft is en wil daarom fors strengere straffen, afschaffing van tbs, en cumulatieve straffen invoeren. Het doel is om geweldplegers en zware criminelen langdurig uit de samenleving te verwijderen en afschrikking te vergroten.
“Wij willen een zerotoleranceaanpak. Dat betekent: criminelen opsporen, oppakken, vastzetten en keihard straffen. Geen onzinnige taakstraffen, geen tbs, maar de bak in.”
“Afschaffen TBS”
“Strenger straffen”
“Cumulatieve straffen: elk misdrijf wordt apart bestraft en straffen worden bij elkaar opgeteld”
“Levenslange gevangenisstraf weer echt levenslang”
Afschaffen opportuniteitsbeginsel bij zware misdrijven
De PVV wil dat het Openbaar Ministerie altijd tot vervolging overgaat bij zeden- en zware geweldsmisdrijven, door het opportuniteitsbeginsel af te schaffen. Hiermee wil de partij voorkomen dat ernstige misdrijven onbestraft blijven.
Versoberen gevangenisregime en beperken rechten gedetineerden
De PVV wil het gevangenisregime flink versoberen, meerpersoonscellen invoeren, privileges afschaffen, en het beklagrecht voor gedetineerden schrappen. Dit moet de kosten verlagen en het verblijf in de gevangenis onaantrekkelijk maken.
“Het gevangenisregime flink versoberen, het beklagrecht afschaffen en standaard meer gevangen in één cel stoppen. Ook maken een einde aan privileges zoals spelcomputers en televisies in cellen. Gevangenen moeten een uniform dragen en minstens 40 uur per week werken.”
“Beklagrecht van gedetineerden afschaffen”
“Meerpersoonscellen in regulier regime wordt de norm: stapelbedden in 6.000 cellen”
“Afschaffing dagprogramma’s/knutselclubjes; geen spelcomputers, televisie of roken in de cel”
“Gevangenen moeten een uniform dragen en minstens 40 uur per week arbeid verrichten”
“Geen vervroegde vrijlating; celstraffen worden geheel uitgezeten”
Digitale schandpaal en extra bestraffing bij geweld tegen hulpverleners
De PVV wil daders van gewelds- en zedenmisdrijven publiekelijk maken via een digitale schandpaal en dubbele straffen opleggen bij geweld tegen hulpverleners, om afschrikking en bescherming te vergroten.
JA21 pleit voor een strengere en effectievere justitieketen, met nadruk op zwaardere straffen voor zware criminelen, minimumstraffen voor ernstige delicten en meer investeringen in politie, rechtspraak en gevangenissen. De partij wil de rechtsstaat versterken door activisme in de rechtszaal tegen te gaan, de machtenscheiding te bewaken en internationale verdragen te moderniseren. Hun visie is gericht op vergelding, afschrikking en het herstellen van vertrouwen in politie en justitie.
Zwaardere straffen en minimumstraffen voor zware criminelen
JA21 vindt dat zware criminelen een grote belasting vormen voor de samenleving en zo lang mogelijk uit de maatschappij moeten worden verwijderd. Vergelding en afschrikking staan centraal, met voorstellen voor minimumstraffen, het ‘three strikes and you’re out’-principe en onvoorwaardelijke gevangenisstraffen voor ernstige gewelds- en zedendelicten.
“De invoering van minimumstraffen voor ernstige gewelds- en zedendelicten en geen terugkeer van veroordeelde gewelds- en zedendelinquenten in hun oude wijk na detentie.”
“JA21 wil zwaardere straffen voor zware criminelen. Wij doen dit omdat zware criminelen een grote belasting vormen voor de samenleving. Zij moeten daarom zo lang mogelijk uit de maatschappij worden verwijderd.”
“De mogelijkheid tot opleggen van levenslang na drie ernstige geweldsmisdrijven: het ‘three strikes and you’re out’-principe. Wij pleiten tevens voor strafstapeling: bij meerdere delicten en/ of slachtoffers volgen evenzoveel straffen.”
“Altijd een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor plegers van ernstige gewelds- en zedendelicten. Dit geldt ook voor agressie tegen politie, brandweer en hulpverleners.”
Forse investeringen in de gehele justitieketen
JA21 stelt dat de strafrechtketen piept en kraakt door tekorten bij politie, rechtspraak en gevangeniswezen. Daarom willen ze fors investeren in capaciteit, personeel en infrastructuur om de rechtsstaat toekomstbestendig te maken.
“Dit betekent fors investeren in de gehele justitieketen, het strenger straffen van zware criminelen en het met hand en tand verdedigen van onze rechtsstaat.”
“Forse investeringen in de gehele veiligheidsketen. Dat betekent meer agenten op straat, recherche, OM, rechtspraak en Dienst Justitiële Inrichtingen.”
“Fors investeren in het renoveren en uitbreiden van de capaciteit in het gevangeniswezen en TBS, daarbij horen ook investeringen in het waarderen van het personeel bij DJI.”
Tegen activisme en politisering in de rechtszaal
JA21 wil de rechtszaal vrijwaren van activisme en vindt dat rechters zich niet moeten uitspreken over zaken die aan de politiek zijn. Ze pleiten voor een transparante benoemingsprocedure en het strikt naleven van de machtenscheiding.
“De rechtszaal niet als domein van activisten.”
“De machtenscheiding strikt in acht nemen. Dat betekent dat rechters zich niet uitspreken over zaken waar eigenlijk de regering of het parlement over gaan.”
“De neutraliteit van de rechterlijke macht waarborgen met een transparante benoemingsprocedure. Politieke voorkeur mag geen voor- of nadelig effect hebben bij toetreding tot het Openbaar Ministerie of de rechterlijke macht.”
Moderniseren van internationale verdragen en beperken ‘algemeen belang’-procedures
JA21 wil internationale verdragen zoals het EVRM moderniseren om nationale democratische beslissingen te versterken en het draagvlak voor de rechtspraak te vergroten. Ze willen ook het procederen in het ‘algemeen belang’ beperken tot concrete groepsbelangen.
“Internationale verdragen en met name het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens moderniseren, zodat we nationaal genomen democratische beslissingen en het draagvlak voor de rechtspraak versterken.”
“Artikel 3:305a van het Burgerlijk Wetboek en artikel 1:2 van de Algemene wet bestuursrecht aanpassen: niet meer procederen in het ‘algemeen belang’.”
Hardere aanpak georganiseerde misdaad en ondermijning
JA21 ziet georganiseerde misdaad als een ernstige bedreiging en wil een keiharde aanpak, met samenwerking tussen justitie, jeugdzorg en onderwijs, en repressieve én preventieve maatregelen.
“Een keiharde aanpak van ondermijning en georganiseerde misdaad.”
“De aanpak van georganiseerde misdaad vraagt om goede samenwerking van overheidsinstanties zoals justitie, jeugdzorg en onderwijs. Maar óók om harde repressieve en preventieve acties: van het afpakken van geld en het lang en geïsoleerd opsluiten van de grote vissen, tot aan preventie om te voorkomen dat jonge kinderen worden geronseld.”
De SGP pleit voor een streng en daadkrachtig justitiebeleid, waarbij het strafrecht helder de grenzen van goed en kwaad markeert en misdaad niet mag lonen. Ze willen zwaardere straffen, minder voorwaardelijke invrijheidstelling, meer capaciteit voor politie, OM en rechtspraak, en een nadruk op het uitzitten van straffen. De partij benadrukt het belang van bescherming van slachtoffers, een sterke rechtsstaat, en een rechtvaardige, snelle afhandeling van strafzaken.
Zwaardere en onvoorwaardelijke straffen voor misdrijven
De SGP vindt dat misdadigers hun straf volledig moeten uitzitten en dat voorwaardelijke invrijheidstelling en taakstraffen te vaak worden toegepast. Ze willen dat levenslang ook daadwerkelijk levenslang betekent, met uitzonderingen alleen in zeer bijzondere gevallen. Dit beleid is bedoeld om het gezag van de overheid en rechter te versterken en de samenleving te beschermen.
“Daders van misdrijven, ook onder de zes jaar gevangenisstraf, krijgen geen automatische voorwaardelijke invrijheidstelling meer.”
“Te vaak krijgen daders voorwaardelijke straffen of taakstraffen. Dit moet strenger, zeker bij herhaling.”
“Levenslang is levenslang. Alleen in uitzonderingsgevallen is beperking mogelijk. In deze situaties wordt altijd rekening gehouden met het belang van slachtoffers en nabestaanden.”
“De SGP wil dat misdadigers hun straf uitzitten en verantwoordelijkheid nemen voor hun daden. Zo blijft het gezag van overheid en rechter stevig verankerd.”
Meer capaciteit en structurele financiering voor politie, OM en rechtspraak
De SGP wil dat politie, Openbaar Ministerie en rechtspraak structureel voldoende middelen krijgen, zodat personeelsgebrek niet leidt tot het seponeren van zaken of vertragingen. Dit moet de slagkracht van de strafrechtketen vergroten en zorgen voor een snelle en rechtvaardige afhandeling van zaken.
“De strafrechtketen is gebaat bij een conjunctuurongevoelige financiering, zodat politie, OM en Rechtspraak niet te maken krijgen met wisselend beleid en wisselende financiering waardoor het uitvoeren van hun wettelijke taken in gevaar komt.”
“De doorlooptijden van het OM zijn een doorn in het oog. Er moet extra budget komen om deze te verkorten. Sneller werken is nodig voor slachtoffers en verdachten, zeker bij zware (zeden)zaken.”
“Te veel zaken worden geseponeerd door gebrek aan bewijs of capaciteit. Dat mag niet door personeelsgebrek komen, zoals bij zedenzaken. Onderzoek moet dit verbeteren.”
Strengere aanpak georganiseerde misdaad, motorbendes en antisemitische organisaties
De SGP wil meer wettelijke mogelijkheden en middelen om georganiseerde misdaad, motorbendes en antisemitische organisaties te verbieden en aan te pakken. Ze zien dit als noodzakelijk om de samenleving te beschermen tegen ondermijning en criminaliteit.
“Er zijn meer wettelijke mogelijkheden nodig om motorbendes en malafide clubs aan te pakken en te verbieden. Ook antisemitische organisaties dienen op grond van het strafrecht verboden te worden, met inachtneming van de IHRA-definitie.”
“De SGP wil meer geld en capaciteit om de verwevenheid van onder- en bovenwereld te bestrijden, zoals bij drugshandel en mensenhandel.”
Slachtoffers meer rechten en inspraak in het strafproces
De SGP vindt dat slachtoffers en nabestaanden meer inspraak moeten krijgen in rechtszaken, onder andere via spreekrecht over straffen of maatregelen. Dit moet bijdragen aan het doen van recht aan slachtoffers en het herstel van vertrouwen in justitie.
“Slachtoffers en nabestaanden hebben recht op inspraak in rechtszaken. Via het spreekrecht mogen zij hun mening geven over straffen of maatregelen.”
Rechtspraak houdt primaat boven OM-strafbeschikkingen
De SGP wil dat de rechtspraak het primaat houdt in de behandeling van strafzaken en dat meer zaken niet via OM-strafbeschikkingen worden afgehandeld, zeker niet als het om slachtoffers gaat. Dit waarborgt de onafhankelijkheid en zorgvuldigheid van het strafproces.
“Rechtspraak moet het primaat houden in de behandeling van strafzaken. Meer zaken via OM strafbeschikkingen is ongewenst, zeker voor slachtoffers.”
Strenger optreden tegen illegale acties en internetcriminaliteit
De SGP wil dat het OM strenger optreedt tegen illegale acties zoals snelwegblokkades en dat er sneller en doeltreffender wordt ingegrepen bij internetcriminaliteit. Dit moet bijdragen aan het handhaven van de rechtsorde en het beschermen van de samenleving.
BVNL wil een strengere en effectievere justitie met harde aanpak van zware criminaliteit, hogere minimumstraffen voor gewelds- en zedenmisdrijven, en meer bevoegdheden voor reclassering en politie. De partij legt nadruk op bescherming van slachtoffers en samenleving boven de belangen van criminelen, en pleit voor structurele hervormingen zoals cumulatieve straffen en neutraliteit van het Openbaar Ministerie. Concrete voorstellen zijn onder meer levenslange monitoring van zedendelinquenten, inzet van defensie bij capaciteitsproblemen, en aanpassing van privacywetgeving voor betere informatie-uitwisseling rond forensische en justitiële personen.
Hardere straffen en strengere aanpak zware criminaliteit
BVNL vindt dat zware criminaliteit, gewelds- en zedenmisdrijven harder moeten worden aangepakt om de veiligheid van burgers te waarborgen. De partij wil hoge minimumstraffen, levenslange monitoring van zedendelinquenten, en een systeem van cumulatieve straffen waarbij eerdere overtredingen zwaarder meewegen. Dit moet recidive tegengaan en de rechtsstaat versterken.
“Zware criminaliteit harder aanpakken.”
“Hoge minimumstraffen voor gewelds- en zedenmisdrijven en intensieve monitoring van zedendelinquenten.”
“Invoering van een systeem van cumulatieve straffen. Hierbij tellen eerdere overtredingen proportioneel en cumulatief mee in de strafmaat.”
“Op zinloos geweld komt een minimum gevangenisstraf van 1 jaar.”
“Mensen die veroordeeld zijn voor een zedenmisdrijf worden levenslang gemonitord, bijvoorbeeld met een elektronische enkelband.”
Meer bevoegdheden en middelen voor politie en reclassering
Om de handhaving te verbeteren en criminaliteit effectiever te bestrijden, wil BVNL de politie en reclassering meer bevoegdheden geven. Defensie kan de politie ondersteunen bij capaciteitsproblemen, en er komt meer zichtbaarheid en handhaving op straat. Reclassering krijgt een grotere rol in het monitoren van criminelen.
“Samen met de reclassering kijken wat nodig is om hun werk gemakkelijker te maken. Reclassering krijgt meer bevoegdheden om criminelen te monitoren en om daarmee Nederland veiliger te houden.”
“Indien de huidige politiecapaciteit tekortschiet, ondersteunt defensie de politie.”
“Meer politie op straat. Wijkagenten die de buurt goed kennen, hebben hun nut bewezen. Extra Buitengewone Opsporingsambtenaren (BOA’s) vergroten de zichtbaarheid, handhaving en bestrijding van de kleine criminaliteit.”
Hervorming TBS-beleid en forensische informatie-uitwisseling
BVNL wil het TBS-beleid hervormen op basis van wetenschappelijke inzichten om recidive structureel te verminderen. Daarnaast moet de privacywetgeving (AVG) worden aangepast zodat gemeenten en zorginstellingen sneller en beter informatie kunnen delen over mensen met een forensische of justitiële achtergrond, om risico’s voor de samenleving te verkleinen.
“Het TBS-beleid wordt hervormd op basis van wetenschappelijke inzichten, met als doel recidive structureel te reduceren. Ook als dat betekent dat de wet- en regelgeving aangepast moet worden.”
“De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) wordt aangepast voor personen met een forensische of justitiële achtergrond. Gemeenten en zorginstellingen moeten snel en zorgvuldig informatie kunnen delen om deze mensen goed en veilig te plaatsen.”
Politieke neutraliteit van het Openbaar Ministerie
BVNL wil dat het Openbaar Ministerie weer volledig politiek neutraal opereert, om te voorkomen dat justitie wordt ingezet voor politieke doeleinden en het vertrouwen in de rechtsstaat wordt ondermijnd.
“Politieke processen voorkomen. Het Openbaar Ministerie wordt weer politiek neutraal.”
Strenge aanpak hosting van kindermisbruik
De partij wil dat Nederland niet langer een spil is in het wereldwijde kindermisbruiknetwerk en pleit voor een keiharde aanpak van hosting van kindermisbruik op Nederlandse servers.
“De hosting van kindermisbruik op Nederlandse servers keihard aanpakken en zorgen dat ons land niet langer een spil is in het wereldwijde kindermisbruik-netwerk.”
De SP wil een rechtvaardig en toegankelijk justitiesysteem waarin klassenjustitie en institutionele discriminatie worden bestreden, en iedereen gelijke toegang tot het recht heeft. Ze pleiten voor meer investeringen in politie, rechtspraak en sociaal advocatuur, inkomensafhankelijke boetes, en een onafhankelijkere rechtspraak. Concrete voorstellen zijn onder meer het opzetten van Huizen van het Recht, het verhogen van vergoedingen voor sociaal advocaten, en het aanpakken van witteboordencriminaliteit.
Klassenjustitie en institutionele discriminatie bestrijden
De SP stelt dat het huidige justitiesysteem mensen ongelijk behandelt op basis van sociaaleconomische klasse en achtergrond. Ze willen dit aanpakken door onderzoek te doen naar klassenjustitie en institutionele discriminatie, en door beleid te voeren dat deze verschillen tegengaat.
Toegang tot het recht verbeteren
De SP vindt dat het recht toegankelijk moet zijn voor iedereen, ongeacht inkomen. Ze willen investeren in sociaal advocaten, eigen bijdragen verlagen, inkomensgrenzen verruimen, en Huizen van het Recht landelijk uitrollen.
“We verbeteren de toegang tot het recht, dit is een fundament van onze rechtsstaat.”
“Daarom investeren we in de sociaal advocatuur. We verhogen de vergoedingen, verlagen de eigen bijdragen en verruimen de inkomensgrenzen.”
“Met de Huizen van het Recht, een SPinitiatief, willen we laagdrempelig en in de buurt sociale en juridische hulp bieden.”
Inkomensafhankelijke boetes invoeren
De SP wil dat boetes afhankelijk worden van het inkomen en vermogen van de overtreder, zodat straffen eerlijker uitpakken en niet vooral mensen met een laag inkomen raken.
“Daarom maken we boetes afhankelijk van het inkomen en vermogen dat iemand heeft.”
Witteboordencriminaliteit harder aanpakken
De SP vindt dat witteboordencriminelen te vaak onder vervolging uitkomen. Ze willen dat winsten van frauderende bedrijven worden afgepakt, vergunningen worden ingetrokken, en bestuurders sneller strafrechtelijk worden vervolgd.
“Witteboordencriminelen gaan we voortaan financieel plukken, er wordt niet meer geschikt. Winsten van frauderende bedrijven worden afgepakt, vergunningen worden zo nodig ingetrokken.”
“Bestuurders worden sneller strafrechtelijk vervolgd bij grove schendingen van de wet, tot gevangenisstraffen aan toe.”
Onafhankelijkheid van de rechtspraak versterken
De SP wil dat de rechtspraak een onafhankelijke staatsmacht blijft, met een eigen begroting los van het ministerie van Justitie en Veiligheid, en dat bestuursrechtspraak volledig onder de rechterlijke macht valt.
“De rechtspraak is een onafhankelijke staatsmacht die een eigen aparte begroting verdient die niet langer onderdeel uitmaakt van de begroting van het ministerie van Justitie en Veiligheid.”
“De rechtsprekende taak wordt weggehaald bij de Raad van State en de bestuursrechtspraak wordt in het geheel ondergebracht bij de gewone rechterlijke macht.”
Investeren in politie, OM en rechtspraak
De SP wil meer capaciteit bij politie, Openbaar Ministerie en rechtspraak om aangiften en onderzoeken sneller af te handelen en de werkdruk te verlagen.
“Er komt meer capaciteit bij de politie en het Openbaar Ministerie (OM) om aangiften in behandeling te nemen en onderzoeken af te ronden.”
“Ook de rechtspraak is overbelast en verdient eveneens meer capaciteit. Om de werkdruk bij de zittende mensen te verlagen worden extra rechters aangesteld.”
De ChristenUnie pleit voor een rechtvaardig, toegankelijk en effectief justitieapparaat dat niet alleen gericht is op vergelding, maar ook op herstel en maatschappelijke vrede. Ze willen investeren in een sterke politie, betere toegang tot rechtsbijstand, strengere aanpak van geweld en mensenhandel, en een rechtssysteem dat kwetsbaren beschermt. Concrete voorstellen zijn onder meer het versterken van de politie, investeren in gevangeniscapaciteit, verbeteren van sociale advocatuur, en een strengere aanpak van mensenhandel en seksueel misbruik.
Investeren in een sterke en nabije politie
De ChristenUnie ziet een sterke, zichtbare en toegankelijke politie als essentieel voor veiligheid en het tegengaan van onrecht. Ze willen de nabijheid van de politie in wijken en het digitale domein versterken, zodat criminaliteit beter kan worden opgespoord en voorkomen.
“Onze samenleving heeft een sterke en professionele politie nodig, die voor iedereen zichtbaar, aanspreekbaar en benaderbaar is. Die aangiftes opneemt en verdachten oppakt. Die ook op het web criminaliteit opspoort. Maar nog beter, die criminaliteit voorkomt.”
Rechtssysteem gericht op herstel én vergelding
Het rechtssysteem moet niet alleen straffen, maar ook bijdragen aan herstel en maatschappelijke vrede. De ChristenUnie benadrukt het belang van resocialisatie en het uitvoeren van rechterlijke vonnissen.
“Daarbij is niet alleen vergelding, maar ook de weg naar herstel belangrijk om op de lange termijn de maatschappelijke vrede en het rechtsgevoel van burgers te bevorderen.”
“In een rechtsstaat moeten rechterlijke vonnissen worden uitgevoerd. Momenteel gebeurt dat bij kortere gevangenisstraffen niet altijd vanwege het cellentekort. Daarom investeren we in meer en betere gevangenissen.”
“(Gevangenis)straffen hebben een vergeldend doel, maar zijn ook een vorm van resocialisatie. Dit vraagt een goede invulling van de straf.”
Toegankelijke rechtsbijstand en versterking sociale advocatuur
De ChristenUnie vindt dat iedereen recht heeft op goede en toegankelijke rechtsbijstand. Ze willen dat alle advocaten bijdragen aan sociale rechtsbijstand en dat de overheid meer bijdraagt aan de financiering hiervan.
“Iedereen heeft recht op goede en toegankelijke rechtsbijstand. De sociale advocatuur heeft daarin een belangrijke rol, maar loopt tegen grenzen aan. In onze visie zouden alle advocaten moeten meewerken aan toegankelijke rechtsbijstand, door deels rechtsbijstandzaken te doen of bij te dragen aan een fonds voor sociale rechtsbijstand.”
“De overheid draagt meer bij aan de financiering van sociale advocatuur. Het griffierecht mag niet worden ingezet om gaten in de begroting van Justitie en Veiligheid te dichten.”
Strengere aanpak van huiselijk geweld, mensenhandel en seksueel misbruik
De partij wil de aanpak van huiselijk geweld, mensenhandel en seksueel misbruik intensiveren door strengere straffen, betere slachtofferopvang en meer gespecialiseerde opsporing.
“Daders van huiselijk geweld en eerwraak worden streng gestraft en met begeleiding en therapie willen we spiralen en patronen van geweld, die soms van generatie op generatie worden doorgegeven, doorbreken.”
“Het aantal veroordelingen van mensenhandelaren en hun klanten ligt te laag. Nu worden vooral de ‘kleinere criminelen’ gepakt, terwijl de grote daders de dans ontspringen. We investeren in meer gespecialiseerde politiemensen, officieren van justitie en rechters en vergroten de aangiftebereidheid van slachtoffers door mensenhandelprocessen slachtoffervriendelijker te maken.”
“Niet alleen daders, ook (rechts)personen die seksueel kindermisbruik faciliteren worden daarom strafrechtelijk en zo mogelijk ook civielrechtelijk aansprakelijk gesteld.”
Krachtig en effectief justitieapparaat ter bescherming van de rechtsstaat
De ChristenUnie wil een krachtig en effectief justitieapparaat dat grondrechten beschermt en recht doet aan iedereen, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen.
“Dit vraagt om politiek die stevig staat voor grondrechten, een weerbare samenleving, een krachtig en effectief justitieapparaat en scherpe normerende keuzes door de overheid.”
“Het vraagt ook om een gedragen en stabiele rechtshandhaving en rechtspraak waarin zonder aanzien des persoons recht gedaan wordt.”
NSC wil het functioneren van de strafrechtketen verbeteren door te investeren in capaciteit, alternatieve straffen en een mensgerichte benadering, met nadruk op het verkorten van doorlooptijden en het voorkomen van recidive. Ze zijn kritisch op korte celstraffen, willen elektronische thuisdetentie stimuleren, en pleiten voor een hardere aanpak van georganiseerde criminaliteit. Toegankelijkheid van het recht, onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en het beperken van buitengerechtelijke afdoeningen zijn centrale punten in hun visie op justitie.
Investeren in capaciteit en verkorten doorlooptijden strafrechtketen
NSC ziet de overbelasting en verstopping van de strafrechtketen als een groot probleem dat het rechtsgevoel van burgers aantast. Ze willen investeren in meer capaciteit bij politie, OM, rechtspraak en reclassering, en af van uitkomstgedreven financiering, zodat rechters meer tijd krijgen voor zaken en de doorlooptijd wordt verkort.
“Investeren in strafrechtketen om de samenleving veiliger te maken. Doel: verkorting van de doorlooptijd.”
“Er moet worden geïnvesteerd in meer capaciteit in de gehele keten. Daarbij moeten de politie, het Openbaar Ministerie, de rechtspraak en de Reclassering kunnen rekenen op een meerjarige financiële zekerheid, zodat niet hoeft te worden bezuinigd op personeel.”
Slimmer straffen: alternatieven voor korte celstraffen
NSC is kritisch op korte celstraffen voor lichte vergrijpen vanwege detentieschade en hoge recidive. Ze willen alternatieven zoals elektronische thuisdetentie en meer maatwerk voor rechters, zonder wettelijke taakstrafverboden.
“Alternatieven, zoals elektronische thuisdetentie, halveren die kans. Daarom willen we dat rechters hier vaker gebruik van kunnen maken.”
“We werken aan een wetsvoorstel dat de strafrechter meer mogelijkheden tot maatwerk biedt, zoals hogere taakstraffen en de mogelijkheid tot elektronische thuisdetentie in plaats van gevangenisstraf.”
“Omdat de strafrechter de vrijheid moet hebben maatwerk te leveren en de straf op te leggen die de juiste balans biedt tussen vergelding en resocialisatie, willen we geen wettelijke taakstrafverboden.”
Kritisch op buitengerechtelijke afdoeningen en procesafspraken
NSC vindt dat alleen de rechter in principe de straf moet bepalen en is kritisch op het Openbaar Ministerie dat zaken afdoet via strafbeschikkingen. Ze willen deze praktijk terugdringen en procesafspraken wettelijk reguleren.
“We zijn daarom zeer kritisch op de praktijk waarbij het Openbaar Ministerie zaken afdoet via strafbeschikkingen (en een straf wordt opgelegd buiten de rechter om). ... De inzet van strafbeschikkingen mag niet worden uitgebreid en moet juist worden teruggedrongen.”
“De praktijk waarbij de officier van justitie en de verdachte procesafspraken maken kan een waardevolle toevoeging zijn, maar heeft een wettelijke basis nodig.”
Hardere aanpak georganiseerde en digitale criminaliteit
NSC wil de slagkracht van politie en justitie vergroten om georganiseerde criminaliteit lokaal, nationaal en internationaal aan te pakken. Ze pleiten voor meer rechercheurs, het afpakken van crimineel geld, en ruimere mogelijkheden voor politie en justitie bij digitale criminaliteit.
“We willen de slagkracht van politie en justitie vergroten zodat zij in staat worden gesteld om de zware georganiseerde criminaliteit grondig aan te pakken, zowel lokaal, nationaal als internationaal.”
“Politie en justitie moeten ruimere mogelijkheden krijgen om criminaliteit te kunnen aanpakken en de schade daarvan te beperken.”
Toegankelijkheid van het recht en versterking rechtsstaat
NSC benadrukt het belang van een toegankelijke rechtsstaat, met structurele financiering voor sociale advocatuur en onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Ze willen de minister van Justitie meer op afstand van de rechterlijke macht plaatsen en een eigen begroting voor de rechterlijke macht.
“De poort naar de rechtsstaat moet open staan voor iedereen. De sociale advocatuur heeft daarin een essentiële rol en daarvoor is op initiatief van Nieuw Sociaal Contract ook structureel meer geld beschikbaar gesteld.”
“De minister van Justitie en Veiligheid wordt meer op afstand geplaatst van de rechterlijke macht. De rechterlijke macht krijgt een eigen begroting.”
DENK wil een rechtvaardige en toegankelijke justitie die discriminatie bestrijdt en rechtsbescherming voor iedereen waarborgt. De partij pleit voor structurele investeringen in sociale advocatuur, strengere aanpak van discriminatie binnen de strafrechtketen, en meer transparantie en menselijke maat in overheidsbesluiten. DENK zet zich daarnaast in voor internationale rechtvaardigheid en versterking van toezichthouders.
Structureel investeren in sociale advocatuur en rechtsbescherming
DENK ziet het tekort aan sociale advocaten en de hoge kosten van rechtszaken als een bedreiging voor gelijke toegang tot het recht. De partij wil investeren in sociale advocatuur, de kosten voor toegang tot de rechter verlagen en toezichthouders versterken om rechtsbescherming te herstellen.
“Er moet structureel geïnvesteerd worden in de sociale advocatuur om de uitstroom van sociaal advocaten tegen te gaan. Er moet meer aandacht in de rechtenopleiding komen voor de sociale advocatuur. Sociale advocaten krijgen een passendere toelage. Het systeem van voorschotregelingen moet terugkeren.”
“We maken toegang tot de rechter weer betaalbaar door de kosten die mensen moeten maken voor een rechtszaak te verlagen.”
“Toezichthouders die mensen beschermen worden versterkt. Hieronder vallen in ieder geval de Ombudsman en de Autoriteit Persoonsgegevens.”
Strengere aanpak van discriminatie binnen justitie
DENK wil discriminatie binnen de strafrechtketen actief bestrijden door bewustwording te vergroten, beroepsmatige discriminatie zwaarder te bestraffen en risicomodellen met afkomstgerelateerde gegevens te verbieden. Dit moet leiden tot een rechtvaardiger justitieel systeem.
Transparantie en menselijke maat in overheidsbesluiten
DENK wil dat de overheid verplicht wordt besluiten beter uit te leggen, risicomodellen te vermelden en de menselijke maat te waarborgen in wetgeving. Dit moet voorkomen dat mensen onrechtvaardig worden behandeld door justitiële of bestuursrechtelijke besluiten.
“De overheid wordt wettelijk verplicht om besluiten over mensen beter uit te leggen en begrijpelijk te maken. Bij ieder besluit wordt het vermeld indien er een risicomodel is toegepast.”
“De menselijke maat wordt verplicht ingebouwd in wetgeving en harde regels die mensen benadelen worden afgeschaft.”
Internationale rechtvaardigheid bevorderen
DENK vindt dat Nederland internationaal moet samenwerken voor rechtvaardigheid, onder andere als gastland van het Internationaal Gerechtshof en Strafhof, en door diplomatie en conflictbemiddeling te stimuleren.
Forum voor Democratie (FVD) wil het justitiële systeem hervormen door het opportuniteitsbeginsel te vervangen door het legaliteitsbeginsel, waardoor elk misdrijf in principe vervolgd moet worden. Ze pleiten voor zwaardere straffen, meer capaciteit en bevoegdheden voor politie en justitie, en het beperken van rechterlijke macht en internationale invloed op nationale wetgeving. De kern van hun visie is een strengere, meer voorspelbare rechtshandhaving en het terugdringen van politieke en internationale inmenging in het Nederlandse justitiële systeem.
Legaliteitsbeginsel invoeren in plaats van opportuniteitsbeginsel
FVD wil dat elk misdrijf in beginsel wordt vervolgd, in plaats van dat het Openbaar Ministerie zelf bepaalt of vervolging ‘opportuun’ is. Dit moet leiden tot een hogere opsporings- en vervolgingsgraad en een consequenter optreden tegen criminaliteit.
“We vervangen het opportuniteitsbeginsel door het legaliteitsbeginsel, zodat elk misdrijf in beginsel in behandeling wordt genomen en vervolgd.”
“Forum voor Democratie wil dit aanpassen en overstappen naar het Legaliteitsbeginsel, zoals in Duitsland. Daar moet de politie alle misdrijven in beginsel in behandeling nemen en gaat het OM over tot vervolging, tenzij er zwaarwegende redenen zijn om dat niet te doen.”
Zwaardere straffen en minimumstraffen voor ernstige misdrijven
FVD wil zwaardere straffen, minder taakstraffen en het invoeren van minimumstraffen voor ernstige gewelds- en zedendelicten. Dit moet duidelijk maken dat criminaliteit niet loont en recidive tegengaan.
“Zwaardere straffen voor ernstige gewelds- en zedendelicten en recidivisten eerder vastzetten, zodat misdadigers weten dat criminaliteit écht consequenties heeft.”
“We voeren minimumstraffen in voor ernstige gewelds- en zedendelicten, zodat rechters alleen met goede motivatie kunnen afwijken.”
Meer capaciteit en bevoegdheden voor politie en justitie
FVD wil de capaciteit en bevoegdheden van politie en justitie uitbreiden om zware criminaliteit effectiever te bestrijden. Dit omvat ook hogere salarissen voor opsporingsdiensten en het heropenen van politiebureaus.
Beperken van rechterlijke macht en internationale invloed
FVD wil de invloed van rechters en internationale verdragen op het nationale recht beperken. Ze willen toetsing aan verdragen onmogelijk maken, de directe werking van internationaal recht schrappen en benoemingen in de rechterlijke macht democratiseren.
“We beëindigen de directe werking van internationaal recht in het Nederlandse stelsel, zodat verdragen niet langer automatisch boven onze nationale wetten staan en rechters onze nationale wetten daar ook niet langer aan kunnen ‘toetsen’.”
“We voeren een Wet op de Rechtsvinding in, zodat rechters de wet moeten interpreteren naar de oorspronkelijke bedoeling van de wetgever en niet langer eigen politieke opvattingen kunnen doordrukken.”
“We voeren een parlementaire ondervragingscommissie in, naar Amerikaans model, zodat de benoeming van leden van de Hoge Raad en de Raad van State democratisch gecontroleerd wordt.”
De VVD wil een strengere, effectievere en snellere justitie die de rechtsstaat beschermt, slachtoffers centraal stelt en recidive tegengaat. Ze pleiten voor minimumstraffen voor recidivisten, meer investeringen in de strafrechtketen, snellere rechtspraak, en betere toegang tot het recht voor iedereen. De partij legt nadruk op samenwerking, digitalisering en het vergroten van de effectiviteit van justitiële organisaties.
Minimumstraffen en zwaardere straffen voor recidivisten
De VVD wil dat recidivisten zwaarder worden gestraft en dat rechters meer ruimte krijgen om straffen op te tellen bij meerdere misdrijven. Dit moet herhaling van criminaliteit ontmoedigen en de ernst van delicten beter weerspiegelen.
Investeren in en moderniseren van de strafrechtketen
De VVD wil gericht investeren in de strafrechtketen, samenwerking verbeteren en digitalisering en AI inzetten om de pakkans te vergroten en rechtspraak te versnellen. Dit moet de effectiviteit van justitie verhogen en straffeloosheid tegengaan.
“We blijven gericht investeren in de strafrechtketen. Daarbij letten we op dat de extra investeringen ook leiden tot grotere effectiviteit in de samenwerking tussen organisaties die de pakkans vergroot.”
“Samenwerking tussen organisaties in de strafrechtketen moet worden verbeterd met gebruik van digitalisering en artificiële intelligentie.”
Betere positie en bescherming van slachtoffers
De VVD wil dat slachtoffers meer rechten krijgen en beter worden ondersteund tijdens en na het strafproces. Slachtoffers moeten actief betrokken worden bij beslissingen en altijd met respect behandeld worden.
“We zorgen ervoor dat slachtoffers van misdrijven en hun nabestaanden door alle betrokken professionals altijd met respect, zorgvuldigheid en aandacht worden behandeld en dat hun positie tijdens en na het strafproces wordt verbeterd.”
“Slachtoffers moeten in het nieuwe Wetboek van Strafvordering meer mogelijkheden krijgen om hun rechten af te dwingen door middel van effectieve rechtsmiddelen en remedies.”
Verbeteren toegang tot het recht en sociale advocatuur
De VVD vindt het belangrijk dat iedereen toegang tot het recht houdt, ook lage- en middeninkomens. Ze willen investeren in de rechterlijke macht en de sociale advocatuur aantrekkelijker maken.
“We vinden het belangrijk dat de toegang tot het recht gewaarborgd blijft voor iedereen, inclusief de lage- en middeninkomens. Daarom investeren we in de rechterlijke macht en steunen we initiatieven om de sociale advocatuur via de beroepsopleiding aantrekkelijker te maken voor jonge advocaten.”
Snellere en effectievere rechtspraak
De VVD wil dat zaken sneller worden afgehandeld, onder meer door snelrecht toe te passen en lichte zaken via strafbeschikkingen af te doen. Dit moet de doorlooptijd verkorten en de druk op rechters verminderen.
Het CDA wil de onafhankelijkheid van de rechtspraak versterken en zet in op een harde aanpak van zware criminaliteit, met meer mogelijkheden voor rechters om effectief te straffen. Ze pleiten voor structurele hervormingen om politieke beïnvloeding van justitie te voorkomen en investeren in capaciteit en innovatieve strafmaatregelen.
Onafhankelijkheid rechtspraak versterken en politieke beïnvloeding tegengaan
Het CDA ziet de huidige relatie tussen de minister van Justitie en de Raad voor de Rechtspraak als te gevoelig voor politieke invloed. Ze willen deze band doorbreken en de benoemings- en begrotingsprocedures herzien om de onafhankelijkheid van de rechtspraak te waarborgen.
“De navelstreng tussen de minister van Justitie en Veiligheid en de Raad voor de Rechtspraak moet worden doorgeknipt, omdat de huidige benoemingsprocedure, begrotingssystematiek, aanwijzings- en vernietigingsbevoegdheden te vatbaar zijn voor politieke beïnvloeding.”
“We nemen maatregelen om de onafhankelijke rechtsstaat te versterken, onder meer door te verkennen of de benoemingsprocedure, begrotingssystematiek, aanwijzings- en vernietigingsbevoegdheden moeten worden aangepast vanwege mogelijke politieke beïnvloeding.”
Harde aanpak zware criminaliteit en ondermijning
Het CDA wil georganiseerde criminaliteit krachtig bestrijden door te investeren in opsporing, vervolging en celcapaciteit. Ze richten zich op zware misdrijven zoals liquidaties, corruptie en drugscriminaliteit, en willen crimineel vermogen afpakken en herinvesteren in getroffen wijken.
“We zetten hard in op de bestrijding van zware georganiseerde criminaliteit, waaronder liquidaties, bedreiging, omkoping en sluipende corruptie.”
“We investeren in extra celcapaciteit.”
“Crimineel verdiend vermogen pakken we af, ook zonder voorafgaande veroordeling. Dit geld moet worden geïnvesteerd in de wijken die onder deze criminaliteit hebben geleden.”
Meer mogelijkheden voor rechters om slimmer te straffen
Het CDA wil dat rechters meer instrumenten krijgen om effectief te straffen, waaronder het inzetten van de enkelband als volwaardige hoofdstraf. Dit moet bijdragen aan een rechtvaardiger en efficiënter justitieel systeem.
“We willen dat de rechter meer mogelijkheden krijgt om slimmer te straffen. Wij zien de enkelband als volwaardige straf en introduceren dit als mogelijkheid voor de rechter om het als hoofdstraf op te leggen.”
Toegang tot recht en versterking sociale advocatuur
Het CDA vindt toegang tot het recht essentieel en wil alternatieve geschilbeslechting stimuleren, de sociale advocatuur structureel versterken en rechters de mogelijkheid geven om wetgeving aan de Grondwet te toetsen.
“We continueren de extra investering die is gedaan in het versterken van de sociale advocatuur, gedifferentieerde tarieven naar inkomen, en zetten in op duurzame versterking van de sociale advocatuur in lijn van de commissie-Van der Meer II.”
“We willen rechters de mogelijkheid bieden om wetgeving te toetsen aan de Nederlandse Grondwet.”
De Partij voor de Dieren wil een rechtvaardige en toegankelijke justitie die gericht is op herstel, preventie en gelijke behandeling. Ze pleiten voor versterking van de rechtspraak, meer capaciteit bij politie en justitie, inkomensafhankelijke boetes, en een focus op niet-vrijheidsbenemende straffen. Hun visie benadrukt het belang van een onafhankelijke rechtsstaat en het waarborgen van toegang tot het recht voor iedereen.
Versterken van rechtspraak en toegang tot het recht
De PvdD vindt dat de rechtspraak onafhankelijker en robuuster moet worden, met voldoende middelen en afstand tot de politiek. Toegang tot de rechter moet laagdrempelig zijn, ook voor maatschappelijke organisaties, en de sociale advocatuur moet structureel ondersteund worden.
“Bezuinigingen op politie en justitie hebben geleid tot een tekort aan agenten, overbelasting bij rechters en officieren van justitie, en een beperkte toegang tot het recht.”
“We vergroten de toegang tot het recht. Griffiekosten voor grote bedrijven gaan omhoog, zodat mensen met een laag inkomen juist beter beschermd worden. De sociale advocatuur krijgt structureel voldoende tijd en geld.”
Strafrecht gericht op herstel en preventie
De partij wil het strafrecht hervormen met nadruk op herstel en preventie in plaats van straffen. Korte gevangenisstraffen worden ontmoedigd, niet-vrijheidsbenemende straffen uitgebreid, en reclassering versterkt om recidive te voorkomen.
“We hervormen het strafrecht met het oog op herstel en preventie. Korte gevangenisstraffen worden ontmoedigd, omdat ze leiden tot meer recidive. Rechters motiveren voortaan expliciet wanneer ze toch zo’n straf opleggen.”
“Niet-vrijheidsbenemende straffen zoals taakstraffen en elektronische detentie worden uitgebreid en beter benut.”
“We versterken de reclassering om mensen na een veroordeling op een passend spoor van onderwijs, werk, huisvesting en zorg te zetten.”
Extra capaciteit bij politie en justitie voor ondermijning en milieucriminaliteit
De PvdD wil meer capaciteit bij politie en justitie om ondermijning, witwassen, fraude, georganiseerde misdaad, milieucriminaliteit en illegale handel in dieren aan te pakken.
“Er komt extra capaciteit bij politie en justitie voor het opsporen van witwassen, fraude en georganiseerde misdaad, waaronder ook milieucriminaliteit en illegale handel in dieren vallen.”
Inkomensafhankelijke boetes
De partij erkent dat geldboetes mensen met weinig geld harder treffen en wil daarom boetes inkomensafhankelijk maken.
“Een geldboete treft mensen met minder geld veel harder dan vermogende mensen. Daarom worden boetes inkomensafhankelijk.”
Meer aandacht voor vrouwenmoord (femicide) bij politie en justitie
De PvdD wil dat politie en justitie meer aandacht besteden aan vrouwenmoord (femicide) en dit als aparte vorm van geweld stevig aanpakken.
“Bij politie en justitie komt meer aandacht voor vrouwenmoord (femicide), dat wordt erkend als een aparte vorm van geweld. Femicide wordt stevig aangepakt met gerichte maatregelen.”
50PLUS legt in haar verkiezingsprogramma de nadruk op veiligheid, bescherming tegen criminaliteit en digitale weerbaarheid, met bijzondere aandacht voor ouderen. De partij pleit voor strengere handhaving bij overlast en geweld, zwaardere straffen voor agressie tegen hulpverleners en investeringen in digitale veiligheid. Concrete voorstellen richten zich op meer zichtbaar politieoptreden, bescherming tegen oplichting, en het aanpakken van digitale dreigingen.
Zwaardere straffen en betere bescherming bij geweld en overlast
50PLUS wil dat plegers van fysiek, verbaal en digitaal geweld tegen hulpverleners, handhavers en politieke ambtsdragers zwaarder worden gestraft en dat deze groepen meer bescherming krijgen. Ook wordt extra ingezet op handhaving bij opzettelijke overlast door demonstraties. Dit standpunt adresseert het probleem van toenemende agressie en overlast, en beoogt de rechtsstaat te versterken door strengere justitiële maatregelen.
“Zware straffen voor plegers van fysiek, verbaal en ook digitaal geweld en agressie tegen hulpverleners, handhavers en politieke ambtsdragers.”
“Hulpverleners, handhavers en politieke ambtsdragers krijgen niet alleen meer waardering, maar ook meer bescherming.”
“Handhaven bij wetsovertredingen bij opzettelijke overlast door demonstraties.”
Investeren in digitale veiligheid en bestrijding van oplichting
De partij erkent de urgentie van digitale dreigingen en wil investeren in de veiligheid van digitale systemen, met als doel onafhankelijkheid van commerciële en buitenlandse partijen. Daarnaast wordt bescherming tegen oplichting en identiteitsdiefstal expliciet genoemd, wat aansluit bij de groeiende digitale criminaliteit waar vooral ouderen kwetsbaar voor zijn.
“Digitale veiligheid heeft grote urgentie. Er komen digitaal steeds sneller en meer bedreigingen op ons af. We willen dat er extra geïnvesteerd wordt in de veiligheid van onze systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen.”
“Bescherming tegen oplichting en bedrog.”
“Digitale privacy- en veiligheidsmaatregelen beschermen ouderen tegen online oplichting en identiteitsdiefstal.”
Slachtofferondersteuning bij geweldsdelicten
50PLUS benoemt expliciet dat slachtoffers van geweldsdelicten zowel juridisch, emotioneel als sociaal ondersteund moeten worden. Dit standpunt onderstreept het belang van een rechtvaardige en mensgerichte justitiële aanpak, met bijzondere aandacht voor de positie van slachtoffers.
“Slachtoffers van geweldsdelicten worden zowel juridisch, emotioneel en sociaal ondersteund.”
BBB wil een rechtvaardig, daadkrachtig en betrouwbaar justitieel systeem waarin slachtoffers centraal staan en daders streng worden aangepakt. De partij pleit voor het invoeren van minimumstraffen bij ernstige misdrijven, het uitsluiten van taakstraffen bij geweld tegen hulpverleners, het beperken van politieke rechtszaken en het versterken van de positie van slachtoffers. BBB benadrukt het belang van een neutrale, toegankelijke politie en het schrappen van overbodige regels om het gezag van de overheid te herstellen.
Minimumstraffen en strengere straffen bij ernstige misdrijven
BBB vindt dat straffen weer een afschrikwekkende werking moeten krijgen en wil daarom minimumstraffen invoeren bij ernstige misdrijven, taakstraffen uitsluiten bij geweld tegen hulpverleners en een einde maken aan vervroegde vrijlating. Dit moet het vertrouwen in het rechtssysteem herstellen en de veiligheid vergroten.
“Straffen moeten weer betekenis krijgen. BBB wil een einde aan vervroegde vrijlating. Bij ernstige misdrijven voeren we minimumstraffen in en sluiten we taakstraffen uit. Voor geweld tegen hulpverleners zoals brandweer, politie en zorgpersoneel is wat ons betreft altijd vervolging en een onvoorwaardelijke gevangenisstraf op zijn plaats.”
“Ernstige gewelds en levensdelicten, terreur en georganiseerde (drugs)criminaliteit en zedenmisdrijven willen we zwaarder bestraffen. Dat is ook van toepassing op geweld tegen politieagenten, boa’s, brandweerlieden en zorgpersoneel. Ook willen we een taakstrafverbod invoeren bij geweld tegen hulpverleners. Bij zedenmisdrijven worden veroordeelden verplicht om mee te werken aan tbsbehandeling.”
Beperken van politieke rechtszaken en versterken van de rechtsstaat
BBB wil voorkomen dat rechters democratische besluiten ondermijnen en stelt voor om alleen direct belanghebbenden het recht te geven om tegen overheidsbesluiten op te komen. Dit moet het draagvlak en vertrouwen in de democratie en rechtsstaat versterken.
“Het ondermijnen van democratische besluiten via de rechter tast het draagvlak en vertrouwen in de democratie aan. BBB wil artikel 3:305a BW wijzigen zodat alleen direct belanghebbenden in recht kunnen opkomen tegen overheidsbesluiten.”
Slachtoffers centraal en schadevergoeding vereenvoudigen
BBB wil dat slachtoffers van misdrijven zich meer gesteund voelen en het eenvoudiger wordt om schadevergoeding van daders te ontvangen. Hiermee wil de partij het rechtssysteem menselijker en toegankelijker maken voor slachtoffers.
“Slachtoffers van misdrijven moeten zich meer gesteund voelen. Het moet daarom eenvoudiger worden voor slachtoffers om schadevergoeding van de dader(s) te kunnen ontvangen.”
Rechter bepaalt de straf, niet het OM
BBB verzet zich tegen het verder verruimen van de mogelijkheid voor het Openbaar Ministerie om zelfstandig straffen op te leggen. De rechter moet het primaat behouden bij het opleggen van straf, om de onafhankelijkheid en rechtvaardigheid te waarborgen.
“BBB verzet zich tegen verdere verruiming van de mogelijkheid voor het Openbaar Ministerie om zelfstandig strafbeschikkingen op te leggen. De rechter moet het primaat behouden bij het opleggen van straf.”
Vergroten slagkracht politie en justitie tegen georganiseerde criminaliteit
BBB wil barrières in wet- en regelgeving wegnemen, samenwerking tussen diensten versterken en moderne technologie inzetten om georganiseerde (drugs)criminaliteit effectiever te bestrijden.
“Door belemmeringen in wet en regelgeving weg te nemen, de samenwerking tussen diensten te versterken en gebruik te maken van moderne technologie, vergroten we de slagkracht van onze opsporingsdiensten.”
Schrappen van overbodige wetten en regels
BBB vindt dat het justitieel systeem zich moet richten op de kern: bescherming van burgers en handhaving van recht en orde. Overbodige wetten en regels moeten worden geschrapt om de effectiviteit te vergroten.
“Het schrappen van overbodige wetten en regels die de aandacht afleiden van waar het echt om dient te draaien, draagt daaraan bij.”
BIJ1 wil het huidige justitiesysteem radicaal hervormen door te focussen op preventie, sociale investeringen en het minimaliseren van repressie. Ze pleiten voor het afbouwen van politie en gevangenissen, bestrijding van klassenjustitie, en het versterken van rechtsbescherming en privacy. Hun visie is gericht op een rechtvaardige maatschappij waarin collectieve voorzieningen en bestaanszekerheid centraal staan, in plaats van bestraffing en staatsgeweld.
Politie en gevangenissen afbouwen, investeren in collectieve voorzieningen
BIJ1 ziet het huidige justitiesysteem als een bron van ongelijkheid en geweld, en wil de rol van politie en gevangenissen sterk verminderen. In plaats daarvan willen ze investeren in sociale voorzieningen en bestaanszekerheid om criminaliteit te voorkomen en gemeenschappen veiliger te maken.
“We streven ernaar dat collectieve voorzieningen zo goed geregeld zijn en het voorkomen van geweld zo goed werkt, dat de politie en gevangenissen zoals we die nu kennen niet meer hoeven te bestaan.”
“We investeren niet langer in staatsgeweld, bestraffing en opsluiting. We investeren in collectieve voorzieningen en bestaanszekerheid: zaken die onze gemeenschappen wél veilig houden.”
“De rol van politie en BOA’s in de samenleving wordt geminimaliseerd en zal uiteindelijk verdwijnen. We stoppen met investeren in handhaving, en investeren dat geld in goede collectieve voorzieningen.”
Klassenjustitie bestrijden en rechtsbijstand versterken
BIJ1 wil klassenjustitie tegengaan door rechtsbijstand gratis en toegankelijk te maken, boetes inkomensafhankelijk te maken, en de afstand tussen burger en recht te verkleinen via lokale rechtspraak.
“Klassenjustitie wordt bestreden. Iedereen heeft recht op goede, gratis en toegankelijke rechtsbijstand van sociale advocaten die eerlijk worden betaald. Boetes worden afgestemd op iemands inkomen en vermogen. Er wordt ingezet op wijkrechtspraak en er worden kleine, lokale rechtbanken (kantongerechten) heropend om de afstand tussen mensen en het recht te verkleinen.”
Institutioneel racisme in justitie onderzoeken
BIJ1 erkent het probleem van institutioneel racisme binnen het Openbaar Ministerie en de rechtspraak en wil hier diepgaand onderzoek naar laten doen.
“Er wordt uitgebreider onderzoek gedaan naar institutioneel racisme binnen het Openbaar Ministerie en het rechterlijke apparaat.”
Privacy en dataverzameling door justitie beperken
BIJ1 wil dat justitie en overheid alleen het strikt noodzakelijke aan data verzamelen, onder streng toezicht van privacywaakhonden, om burgers te beschermen tegen onnodige surveillance.
“Alle dataverzameling door overheid en justitie wordt geminimaliseerd tot het absoluut noodzakelijke, en er komt altijd streng toezicht van privacywaakhonden.”
Harder straffen afwijzen, inzetten op herstelrecht
De partij verwerpt het idee dat harder straffen criminaliteit vermindert en wil in plaats daarvan sociale investeringen en herstelrecht stimuleren, vooral bij kleine vergrijpen.
“Harder straffen is geen succesvolle aanpak om criminaliteit te verminderen, zeker niet onder zulke maatschappelijke omstandigheden. Dit zien we bijvoorbeeld terug in de recidivecijfers. Daarom zijn sociale investeringen hard nodig om te voorkomen dat mensen (vooral jongeren) zich genoodzaakt voelen de criminaliteit in te gaan. Ook onderzoeken we de mogelijkheden om herstelrecht toe te passen bij kleine vergrijpen.”
D66 wil een rechtvaardige, toegankelijke en weerbare justitie die iedereen gelijke toegang tot het recht biedt, met nadruk op bescherming van grondrechten, snellere rechtsgang en een strikte scheiding van machten. Ze investeren in sociale advocatuur, versterken de expertise bij politie en justitie, en kiezen voor slimme, effectieve straffen in plaats van korte celstraffen. Internationale rechtsorde en bestrijding van georganiseerde criminaliteit krijgen bijzondere aandacht.
Toegankelijke en onafhankelijke rechtsstaat
D66 vindt dat iedereen, ongeacht inkomen of positie, toegang moet hebben tot het recht en dat de rechterlijke macht onafhankelijk moet zijn van politieke invloed. Ze willen de sociale advocatuur versterken en de scheiding der machten waarborgen.
“In een democratische rechtsstaat moet iedereen recht kunnen halen, ongeacht inkomen of maatschappelijke positie. Dat is nu te vaak niet het geval. Mensen in kwetsbare wijken moeten met juridische problemen eenvoudig en dichtbij hulp kunnen krijgen. Daarom stimuleren we andere manieren van conflicten oplossen, zoals mediation.”
“Als een gang naar de rechter nodig is, zorgen we voor laagdrempelige en goede rechtsbijstand. Sociale advocatuur krijgt daarom meer budget.”
“Een weerbare rechtsstaat heeft een striktere scheiding van machten nodig. We beperken de mogelijkheden van de politiek om de rechterlijke macht en het Openbaar Ministerie oneigenlijk te beïnvloeden.”
Snellere rechtsgang en betere bescherming van slachtoffers
D66 wil dat de doorlooptijden tussen aangifte en uitspraak drastisch worden verminderd, zodat slachtoffers sneller duidelijkheid krijgen en daders sneller hun straf. Ze investeren in expertise bij politie en justitie, vooral op het gebied van cybercriminaliteit en criminele geldstromen.
“Tussen een aangifte bij de politie en uitspraak door de rechter zit te veel tijd. Daarom verminderen we doorlooptijden drastisch, zodat slachtoffers sneller duidelijkheid krijgen en daders sneller hun straf.”
“We pakken criminelen waar het pijn doet. We versterken expertise bij politie en justitie over cybercriminaliteit en criminele geldstromen.”
Slimmere en effectievere straffen
D66 kiest voor alternatieven voor korte celstraffen, zoals langere taakstraffen of elektronische detentie, omdat korte detenties vaak meer kwaad dan goed doen. Dit moet bijdragen aan een betere terugkeer in de samenleving en het cellentekort aanpakken.
“Korte celstraffen – driekwart van de detenties duurt korter dan drie maanden – maken vaak meer kapot dan de straf rechtvaardigt. Daarom bieden we rechters de mogelijkheid om te kiezen voor langere taakstraffen of elektronische detentie. Dat is beter voor een goede terugkeer in de samenleving en we pakken het cellentekort aan, zodat zwaardere criminelen hun straf volledig uitzitten.”
Internationale rechtsorde altijd verdedigen
D66 beschouwt het internationaal recht als niet-onderhandelbaar en verdedigt de internationale rechtsorde consequent, omdat dit essentieel is voor vrede, veiligheid en welvaart.
“Voor D66 is het internationaal recht geen keuzemenu. We verdedigen dat altijd in woord en daad.”
Volt wil de onafhankelijkheid en toegankelijkheid van de rechtspraak versterken en pleit voor meer waarborgen tegen politieke beïnvloeding van justitie. Ze stellen concrete maatregelen voor zoals het wettelijk vastleggen van een minimumfinanciering voor de rechtspraak, het verplicht volgen van rechterlijke adviezen bij benoemingen, en het schrappen van het toetsingsverbod op de Grondwet. Hun visie draait om een sterke, toegankelijke en financieel beschermde rechtsstaat.
Wettelijke bescherming en financiering van onafhankelijke rechtspraak
Volt ziet de onafhankelijkheid van de rechtspraak als essentieel voor een gezonde rechtsstaat en wil deze beschermen tegen politieke inmenging, onder andere door structurele financiering en onafhankelijke benoemingen van rechters. Dit moet voorkomen dat de rechtspraak wordt gebruikt als ruilmiddel in politieke onderhandelingen en garandeert toegang tot het recht voor iedereen.
“Volt stelt voor om de onafhankelijkheid van rechters te versterken door de minister van Veiligheid en Justitie te verplichten het advies van de Raad voor de rechtspraak te volgen bij de voordracht tot benoeming van rechters. Daarnaast moeten de rechterlijke leden van de Raad voortaan worden benoemd vanuit de rechterlijke macht zelf en niet langer door de minister.”
“Volt wettelijk een minimumpercentage van het bruto binnenlandse product (bbp) vast voor de financiering van onafhankelijke rechtspraak. Ingrijpen door de politiek mag alleen onder duidelijke voorwaarden en met toezicht door een onafhankelijke instantie, naar Deens voorbeeld.”
“We voegen een apart hoofdstuk over de rechtsstaat toe aan de rijksbegroting. Investeringen in rechtsbescherming zijn vaak structureel, langdurig en moeilijk te vangen in zichtbare resultaten. Daardoor dreigt de rechtsstaat weggestreept te worden bij politieke uitruil.”
Toegankelijkheid van het recht en constitutionele toetsing
Volt wil het recht toegankelijker maken voor burgers door onder andere wijkrechters, lagere proceskosten en meer sociale advocatuur. Daarnaast willen ze dat Nederlandse wetgeving aan de Grondwet getoetst kan worden, door het schrappen van het toetsingsverbod.
“We maken het recht toegankelijker. Daarvoor is het belangrijk dat het op meer plekken in Nederland mogelijk wordt om naar een wijkrechter te gaan, dat er meer geïnvesteerd wordt in sociale advocatuur en dat we proceskosten verlagen.”
“Volt vindt dat Nederlandse wet- en regelgeving aan de Grondwet getoetst moet kunnen worden. Daarom wil Volt dat het toetsingsverbod uit artikel 120 van de Grondwet wordt geschrapt.”
Leren van digitale rechtspraak en stimuleren van mediation
Volt wil de positieve ervaringen met digitale rechtspraak tijdens de coronapandemie benutten en mediation een prominentere rol geven, zodat geschillen vaker buiten de rechtbank kunnen worden opgelost.
“Het is belangrijk om te leren van de positieve ervaringen met digitale rechtspraak tijdens de coronapandemie en om de kansen te zien die het biedt als digitale rechtspraak wordt ingebed in de reguliere rechtspraak.”
“Het is vaak beter om geschillen buiten de rechtbank op te lossen. Daarom willen we dat mediation een prominentere rol krijgt.”
GroenLinks-PvdA wil een rechtvaardig en toegankelijk justitiesysteem met een onafhankelijke rechtspraak, meer nadruk op herstel en preventie, en betere bescherming van slachtoffers. Ze verzetten zich tegen minimumstraffen, investeren in sociale advocatuur en zetten in op effectieve bestrijding van criminaliteit, inclusief cybercrime en discriminatie. De partij benadrukt het belang van menselijke maat, herstelrecht en gelijke toegang tot het recht voor iedereen.
Onafhankelijke rechtspraak, geen minimumstraffen
GroenLinks-PvdA vindt dat rechters maximale vrijheid moeten hebben bij het bepalen van straffen, zonder politieke inmenging via minimumstraffen of taakstrafverboden. Dit waarborgt een onafhankelijke rechtspraak en voorkomt dat de politiek op de stoel van de rechter gaat zitten.
“Rechters moeten vrijheid hebben bij het bepalen van de strafmaat. Daarbij stelt de politiek de maximumstraf vast. Met het vastleggen van minimumstraffen of een verbod op een taakstraf gaat de politiek op de stoel van de rechter zitten. Dit is ongepast.”
Toegang tot het recht voor iedereen, investeren in sociale advocatuur
De partij wil dat iedereen, ongeacht inkomen, toegang heeft tot juridische hulp en het recht. Daarom investeren ze in sociale advocatuur, verlagen ze proceskosten en bezuinigen ze niet op laagdrempelige voorzieningen zoals het Juridisch Loket.
“We investeren in de sociale advocatuur zodat iedereen toegang heeft tot een advocaat. We verlagen de kosten die burgers moeten betalen bij een rechtszaak. We bezuinigen niet op cruciale laagdrempelige voorzieningen waar burgers terechtkunnen voor gratis juridisch advies, zoals het Juridisch Loket.”
Herstelrecht en mediation als alternatief voor straf
GroenLinks-PvdA wil herstelrecht en mediation een grotere rol geven binnen de justitiële keten, zodat slachtoffers en daders samen kunnen werken aan herstel van schade, onder professionele begeleiding.
“We investeren in professionele mediators en geven ze een plaats in de justitiële keten. Met herstelrecht kunnen slachtoffer en dader onder professionele begeleiding werken aan het herstellen van de materiële of immateriële schade die het slachtoffer van een misdrijf is aangedaan.”
Effectieve bestrijding van (online) criminaliteit en discriminatie
De partij zet in op een stevige aanpak van georganiseerde misdaad, cybercrime, oplichting en discriminatie, met meer recherchecapaciteit en speciale aandacht voor online misdrijven en discriminatiezaken.
“We investeren in recherchecapaciteit op cybercrime, witwassen en corruptie. We treden hard op tegen criminelen die door agressie en geweld onze rechtsstaat ondermijnen.”
“Het OM krijgt meer middelen om discriminatiezaken te vervolgen. We zorgen voor meer speciale discriminatierechercheurs om de drempel voor aangifte te verlagen, en trainen agenten om discriminatie beter te herkennen en etnisch profileren te voorkomen.”
Slachtofferrechten versterken
GroenLinks-PvdA wil de positie van slachtoffers in het strafproces verbeteren, onder andere door spreekrecht bij OM-strafbeschikkingen, ruimhartige schadevergoeding en betere bescherming van anonimiteit.
“We versterken de rechten van slachtoffers in strafzaken. We geven slachtoffers voortaan ook spreekrecht bij OM-strafbeschikkingen. We kiezen voor ruimhartigheid bij schadevergoeding aan slachtoffers en nabestaanden en vereenvoudigen de regels voor schadevergoeding. We waarborgen de anonimiteit van slachtoffers in het strafproces beter, en zorgen dat slachtoffers beter geïnformeerd worden over het verloop van een strafzaak.”