BVNL vindt dat de overheid haar digitale infrastructuur en ICT-systemen dringend moet verbeteren, met een focus op efficiëntie, veiligheid en privacy. Ze willen investeren in digitale vaardigheden, cybersecurity en innovatie, en pleiten voor minder bureaucratie en meer marktwerking bij digitale weerbaarheid. Concrete voorstellen zijn onder andere het op orde brengen van overheids-ICT, investeren in cybersecurity, en het waarborgen van privacy en encryptie.
BVNL signaleert grote problemen bij de ICT-infrastructuur van de overheid, zoals bij de Belastingdienst en het UWV. Ze willen dat de overheid haar digitale dienstverlening en interne ICT-projecten efficiënt en effectief uitvoert, zodat belastinggeld beter wordt besteed en de dienstverlening aan burgers verbetert.
“De overheid gaat zo spoedig mogelijk haar eigen ICT-systemen op orde brengen, zodat de Belastingdienst en het UWV weer naar behoren kunnen functioneren.”
“De overheid heeft een slechte reputatie als het gaat om interne ICT-projecten. De ICT bij de Belastingdienst is een chaos en ook bij andere overheidsinstellingen, zoals het UWV, gaat het niet goed.”
“Ook moet de overheid haar ICT-projecten efficiënt en effectief uitvoeren om belastinggeld optimaal te besteden.”
BVNL wil de digitale infrastructuur van Nederland weerbaar maken tegen cyberdreigingen door te investeren in cybersecurity, innovatie en digitale vaardigheden. Ze pleiten voor marktwerking, zelfregulering en technologische oplossingen zoals blockchain, in plaats van extra bureaucratie.
“We gaan investeren in onderzoek naar nieuwe technologieën en methodologieën op het gebied van cybersecurity.”
“Met toenemende cyberdreigingen zoals ransomware biedt BVNL een visie op digitale weerbaarheid via marktwerking, zelfregulering en technologieën zoals blockchain, zonder bureaucratie.”
“Aftrek voor cybersecurity-investeringen (software, training, blockchain) voor MKB en burgers, om weerbaarheid te vergroten.”
BVNL beschouwt privacy en encryptie als essentiële onderdelen van een betrouwbare digitale infrastructuur. Ze willen encryptie beschermen en zich verzetten tegen pogingen om deze te verzwakken, zodat persoonlijke gegevens en communicatie veilig blijven.
“BVNL is vastberaden om het behoud van encryptie te waarborgen, omdat dit essentieel is voor de bescherming van persoonlijke gegevens en het communicatiegeheim.”
“We zullen ons verzetten tegen pogingen om encryptie te verzwakken of te verbieden, en in plaats daarvan investeren in veilige technologieën die privacy en online veiligheid bevorderen.”
BVNL wil dat iedereen kan deelnemen aan de digitale samenleving door te investeren in digitale vaardigheden en toegang tot technologie. Dit moet de digitale kloof verkleinen en de basis leggen voor een inclusieve digitale infrastructuur.
“We willen ervoor zorgen dat elke burger de kans krijgt om volledig deel te nemen aan de digitale samenleving. Dit betekent dat we actief programma's en initiatieven zullen bevorderen om digitale vaardigheden te ontwikkelen en toegang tot technologie te vergroten.”
“Private initiatieven voor cybersecuritytrainingen en digitale scholing om digitale geletterdheid verhogen.”
De ChristenUnie erkent het belang van een sterke, toekomstbestendige energie-infrastructuur als randvoorwaarde voor woningbouw, verduurzaming en economische ontwikkeling. Ze pleiten voor nationale regie, versnelde vergunningen, forse investeringen in netverzwaring en slimme, flexibele netwerken met prioriteit voor kritische infrastructuur. De partij wil netcongestie actief aanpakken en geeft netbeheerders meer ruimte en middelen om het elektriciteitsnet uit te breiden en te moderniseren.
De ChristenUnie vindt dat de overheid nationale regie moet nemen over de energie-infrastructuur, met versnelde vergunningen en extra investeringen om netverzwaring mogelijk te maken. Dit is volgens de partij noodzakelijk om netcongestie tegen te gaan en de energietransitie te faciliteren.
“De overheid neemt nationale regie over de energie-infrastructuur, zet in op het vereenvoudigen van de vergunnings- en beroepsprocedures en heeft oog voor het belang van uitvoering bij netbeheerders, provincies en gemeenten. We stellen extra geld uit het Klimaatfonds beschikbaar om netverzwaring en de warmtetransitie een noodzakelijke impuls te geven.”
“Netbeheerders krijgen snel vergunningen en meer fysieke ruimte om transformatorhuisjes en kabels te realiseren. Vergunningen worden sneller verleend en kritische infrastructuur wordt via nationale coördinatie afgestemd op verwachte vraag en lokale opwekking en opslag.”
“De netverzwaring wordt een kwestie van nationaal belang.”
“We stellen via een kapitaalstorting 10 miljard euro extra beschikbaar voor de netbeheerders, zodat hun financieringskosten laag blijven.”
De partij wil het elektriciteitsnet slimmer en flexibeler maken, met ruimte voor energieopslag, groepscontracten en prioritering van kritische infrastructuur zoals ziekenhuizen en zorginstellingen. Dit moet netcongestie verminderen en investeringen in woningbouw en maatschappelijke voorzieningen mogelijk maken.
“Het netwerk en werk van netbeheer wordt verstevigd, slim gemaakt en omgebouwd voor het toekomstige meer decentrale systeem.”
“Gemeenten, bewoners en ondernemers krijgen te vaak van de netbeheerder een simpel ‘nee’ te horen na vragen over netaansluitingen, in plaats van dat er wordt nagedacht over wat wél zou kunnen. Samen met gemeenten, ontwikkelaars en bedrijven komt de netbeheerder tot een nieuwe aanpak: via een groepscontract delen gebouwen en woninggroepen hun totale aansluitcapaciteit...”
“Warmtepompen, laadpalen en batterijen krijgen een verplichte schakelmogelijkheid waardoor de netbeheerder lokaal, regionaal en landelijk stuurmogelijkheden krijgt.”
“Een andere prioritering en zekerheidsklassen is nodig: ziekenhuizen krijgen gegarandeerd vermogen, gevolgd door woningen, industrie, utiliteit en tot slot laadvoorzieningen. Er wordt capaciteit gereserveerd in het net voor nieuw te bouwen zorginstellingen, kritische infrastructuur en woningbouw, zodat investeringen vooraf meer zekerheid krijgen.”
“Verslimmen van het net gebeurt door monitoring, aansturen van de netten, flexibiliteit in aansluitingen en gebruik, en het verplicht teruggeven van netcapaciteit die niet gebruikt wordt.”
De ChristenUnie wil voorkomen dat de kosten van de noodzakelijke investeringen in de energie-infrastructuur te zwaar drukken op huishoudens, vooral die met een krappe beurs. Ze stellen maatregelen voor om de stijging van nettarieven te dempen.
“De netkosten stijgen komende jaren flink. Dat heeft gevolgen voor de energierekening van zowel huishoudens als bedrijven. We zetten in op een gelijk speelveld met buurlanden en we hebben in het bijzonder aandacht voor de energierekening van huishoudens met een krappe beurs. Via langere afschrijvingstermijnen en het stapsgewijs aflossen van de lening, dempen we de snelle stijging van nettarieven.”
BBB ziet IT-infrastructuur als een vitale, strategische basisvoorziening voor Nederland, die zoveel mogelijk in eigen (publiek of Europees) beheer moet blijven om digitale soevereiniteit en veiligheid te waarborgen. De partij wil afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven en cloudleveranciers verminderen, publieke data nationaal beschermen en investeren in betrouwbare digitale netwerken. Daarnaast pleit BBB voor het leren van eerdere ICT-faalprojecten bij de overheid en het structureel verbeteren van digitale systemen en aanbestedingen.
BBB beschouwt digitale infrastructuur als essentieel voor nationale veiligheid, economie en autonomie, en wil voorkomen dat deze in handen komt van buitenlandse partijen. De partij streeft naar zoveel mogelijk Nederlands of Europees eigendom van vitale digitale netwerken en publieke data, en wil de afhankelijkheid van buitenlandse cloud- en softwareleveranciers afbouwen.
“Vitale infrastructuren worden razendsnel belangrijker voor onze nationale veiligheid, economie en leefbaarheid. We zijn er gezamenlijk steeds afhankelijker van geworden. Dit kan strategisch kwetsbaar zijn. Daarom moeten we voorkomen dat onze digitale infrastructuur volledig uitgeleverd wordt aan internationale techreuzen of buitenlandse cloudleveranciers.”
“Vitale infrastructuur in eigen beheer. Publieke en vitale digitale netwerken blijven zoveel mogelijk in bezit van Nederlandse of Europese bedrijven of samenwerkingsverbanden.”
“Publieke data nationaal beschermen. Overheidsdata en privacygevoelige informatie worden opgeslagen bij Nederlandse of Europese partijen die de hoogste beveiligingsnormen hanteren.”
“Afhankelijkheid van buitenlandse cloud en software leveranciers wordt waar mogelijk stap voor stap afgebouwd.”
BBB vindt dat digitale netwerken zoals glasvezel en mobiel internet overal beschikbaar en betrouwbaar moeten zijn, als basisvoorziening voor burgers en bedrijven. Dit is noodzakelijk voor een goed functionerende samenleving en economie.
“Digitale en fysieke netwerken als basisvoorziening. Glasvezel, mobiel internet en energieinfrastructuur moeten in Nederland beschikbaar en betrouwbaar zijn.”
BBB erkent de structurele problemen bij ICT-projecten van de overheid en wil deze aanpakken door evaluatie, betere aanbestedingsprocessen en versterking van interne expertise. Nieuwe wetgeving moet bovendien getoetst worden op digitale haalbaarheid.
“Leer van falende ICT-projecten binnen de overheid door het structureel evalueren van projecten, het verbeteren van aanbestedingsprocessen en het versterken van interne expertise.”
“Nieuwe wetgeving moet getoetst worden zodat deze wetgeving aansluit bij de IT systemen van de overheid.”
BBB wil dat nieuwe zorgtechnologieën onderling koppelbaar zijn en dat bij nieuwe ICT-projecten in de zorg vooraf inzichtelijk wordt gemaakt dat ze daadwerkelijk kosten besparen, om faalkosten te voorkomen.
“Maak een faalkosten toets bij nieuwe (ICT)projecten in de zorg. Projecten moeten vooraf inzichtelijk en aannemelijk maken dat ze daadwerkelijk kosten besparen. Van eerdere projecten wordt geleerd om nieuwe projecten succesvol te laten zijn.”
“Er is een eis nodig voor nieuwe zorgtechnologie om verschillende producten onderling aansluitbaar te maken.”
NSC wil de digitale en IT-infrastructuur van Nederland versterken en minder afhankelijk maken van buitenlandse (vooral Amerikaanse) technologie, met nadruk op digitale autonomie, veiligheid en Europese oplossingen. Ze pleiten voor investeringen in eigen digitale infrastructuur, bescherming van vitale netwerken, en het gebruik van open standaarden binnen de overheid. Concrete voorstellen zijn onder meer het stimuleren van Europese cloudoplossingen, het beschermen van datacentra en zeekabels, en het verplichten van generieke digitale infrastructuur bij de overheid.
NSC ziet de huidige afhankelijkheid van Amerikaanse cloudproviders als een risico voor de digitale autonomie en veiligheid van Nederland. Ze willen deze afhankelijkheid verminderen door meer gebruik te maken van lokale en Europese oplossingen, en door digitale autonomie zwaarder te laten meewegen bij ICT-aanbestedingen.
“De risicovolle afhankelijkheid van de Nederlandse overheid van de Amerikaanse cloud moet daarom met spoed worden afgebouwd. In ICT-aanbestedingen moet onze digitale autonomie zwaarder meewegen. Er moet meer gebruik worden gemaakt van lokale en Europese (cloud)oplossingen, in lijn met de voorstellen uit onze initiatiefnota ‘Wolken aan de horizon’.”
“Nederland is nu te afhankelijk van Amerikaanse technologie. Voor onze weerbaarheid is het noodzakelijk dat we een hogere mate van digitale autonomie bereiken, vooral op cruciale onderdelen als cloud-infrastructuur.”
“We ondersteunen het EuroStack initiatief om meer Europese digitale technologie te ontwikkelen.”
NSC benadrukt het belang van een sterke, veilige en goed onderhouden digitale infrastructuur als basis voor nationale veiligheid en economische weerbaarheid. Ze willen investeren in aanleg, onderhoud en bescherming van digitale netwerken, datacentra en zeekabels.
“We dragen zorg voor de aanleg en het onderhoud van onze digitale infrastructuur. Datacentra moeten passen in het landschap en er moet slim omgegaan worden met energietoevoer en restwarmte. Onze zeekabels moeten beschermd worden tegen de reële sabotagedreiging.”
“Onze belangrijkste infrastructuur zoals wegen, bruggen, energievoorraad, internet- en elektriciteitskabels, dijken en waterwerken, drinkwaterleidingen, moeten weerbaar zijn tegen dreigingen.”
NSC wil dat overheidsinstellingen meer gebruik maken van generieke digitale infrastructuur en open standaarden om interoperabiliteit, veiligheid en efficiëntie te vergroten. Dit moet de onderlinge aansluiting van systemen verbeteren en bestaande ICT-problemen aanpakken.
“Om de systemen van overheidsinstellingen meer op elkaar aan te laten sluiten, moet er (verplicht) meer gebruik gemaakt worden van generieke digitale infrastructuur en open standaarden.”
Om de veiligheid van overheidsdata te waarborgen, wil NSC dat gevoelige gegevens zoveel mogelijk lokaal worden opgeslagen en dat er streng toezicht is op waar de digitale infrastructuur zich bevindt en wie de eigenaar is.
“Om onze overheidsgegevens beter te beschermen, moet de overheid weten waar de digitale infrastructuur staat, wie de eigenaar is en hoe data worden beveiligd – en hierop ook toezicht houden. Gevoelige overheidsdata worden zo veel mogelijk lokaal opgeslagen.”
NSC vindt dat de bescherming van vitale digitale infrastructuur tegen cyberaanvallen topprioriteit moet zijn, met centrale coördinatie en duidelijke investeringen.
“Elke dag wordt Nederlandse vitale infrastructuur digitaal aangevallen. Bescherming hiervan moet topprioriteit zijn en niet alleen overgelaten worden aan marktpartijen. Nationale veiligheid gaat soms boven commerciële belangen.”
“De cyberweerbaarheid van ons land moet omhoog. We voeren de Cyberbeveiligingswet en de Wet Weerbaarheid Kritieke Entiteiten snel in om duidelijke cybersecuritykaders voor de overheid en de vitale sector vast te stellen.”
Volt wil de IT-infrastructuur van Nederland en Europa onafhankelijk maken van Big Tech, inzetten op open source en Europese alternatieven, en digitale soevereiniteit waarborgen. Ze pleiten voor een autonome, duurzame digitale infrastructuur, strengere eisen aan leveranciers, en meer transparantie en strategisch beheer van publieke IT. De overheid moet hierin leidend zijn, met duidelijke investeringen, regelgeving en samenwerking op Europees niveau.
Volt streeft naar een digitale infrastructuur die niet afhankelijk is van grote, niet-Europese technologiebedrijven. Dit moet de digitale soevereiniteit, duurzaamheid en transparantie vergroten, en de ecologische impact van datacenters beperken. De overheid neemt de regie en koppelt IT-infrastructuur aan energie- en waterbeleid.
“Technologische infrastructuur heeft invloed op het milieu. Vooral datacenters gebruiken veel energie en water. Daarom moeten nieuwe datacenters onderdeel worden van de Europese ‘tech-infrastructuur’ (een autonome infrastructuur die onafhankelijk van Big Tech is).”
“De overheid neemt hierin de leiding en koppelt die aan ons water - en energiebeleid.”
“De overheid geeft het goede voorbeeld en is in 2030 volledig overgestapt op EU-alternatieven voor haar digitale infrastructuur. De Nederlandse overheid streeft scherpe en haalbare ambities na, zoals de plannen van Denemarken, om van Microsoft producten over te stappen naar open source software. Overheidsdata en publieke infrastructuur moeten niet langer draaien op commerciële platforms zoals Microsoft, Amazon of Google.”
Volt wil dat vitale IT-infrastructuur en processen niet in handen komen van niet-Europese bedrijven. Ze pleiten voor een ‘Koop binnen de EU’-beleid, verplichte diversificatie van leveranciers en het voorkomen van vendor lock-in bij overheden en essentiële sectoren.
“We voeren een ‘Koop binnen de EU’-beleid in voor de aankoop van alle digitale diensten en producten ten behoeve van de vitale infrastructuur en processen.”
“We moeten concentratierisico’s beheersen. We verplichten diversificatie van kritieke IT-leveranciers en cloud-diensten voor overheden en essentiële sectoren. Deze mogen met maximaal 40% afhankelijk zijn van één leverancier en moeten verplichte exitstrategieën en Software as a Service (SaaS) escrow hebben.”
“We werken toe naar een echt Europees inkoop- en aanbestedingsbeleid. We zorgen ervoor dat vitale processen (zoals ICT-infrastructuur en onze drinkwatervoorziening) niet in handen komen van niet-Europese bedrijven.”
Volt wil dat investeringen in publieke IT-infrastructuur transparant en structureel zichtbaar zijn, en dat de overheid minder afhankelijk wordt van externe leveranciers door interne expertise en open source te stimuleren. Dit moet strategische keuzes en digitale autonomie versterken.
“We maken de kosten en baten van essentiële investeringen op het gebied van ICT in het publieke domein beter zichtbaar voor iedereen. ... Door ICT-onderhoud eenvoudig en structureel zichtbaar te maken op de rijksbegroting, behandelen we ICT van de overheid minder als losse projecten. Dat maakt strategische afwegingen beter mogelijk.”
“Interne expertise binnen de overheid moet haar afhankelijkheid van leveranciers en vitale bedrijven verminderen. De overheid kan het gebruik van open source en open standaarden mogelijk maken en stimuleren.”
Volt wil de ecologische impact van digitale infrastructuur verkleinen door wettelijke doelen voor energie- en waterverbruik van datacenters en cloud-infrastructuur, en meer transparantie over hun grondstofketens.
“Er komt meer transparantie over het energieverbruik en de grondstofketens van de digitale infrastructuur die wij gebruiken. Het water- en energieverbruik van cloud-infrastructuur en datacenters moet namelijk omlaag. Door verduurzaming van hardware en efficiëntere (inzet van) software kan het energieverbruik omlaag worden gebracht. Daarvoor willen we wettelijk concrete, afdwingbare doelstellingen vaststellen.”
De SP ziet IT-infrastructuur als een publieke nutsvoorziening die veilig, open en onafhankelijk moet zijn, met sterke publieke regie en minimale afhankelijkheid van private partijen. Ze willen investeren in publieke datacentra, open source software en een ministerie van Digitale Zaken, en stellen strenge eisen aan datacentra om milieu- en machtsproblemen te voorkomen. Digitalisering moet toegankelijk zijn voor iedereen, maar altijd met alternatieven voor wie niet digitaal wil of kan meedoen.
De SP wil dat internet en digitale infrastructuur als publieke nutsvoorzieningen worden behandeld, met nadruk op open source, open standaarden en publieke datacentra om onafhankelijkheid en veiligheid te waarborgen. Dit moet voorkomen dat private bedrijven te veel macht krijgen over essentiële IT-infrastructuur en publieke data.
“Internet is een moderne nutsvoorziening en moet voor iedereen beschikbaar en betaalbaar zijn.”
“Overheden maken zo veel mogelijk gebruik van open source en zorgen ervoor dat hun systemen leverancier onafhankelijk zijn, onder meer door het gebruik van open standaarden.”
“Publieke data wordt veilig opgeslagen in publieke datacentra in Nederland.”
“We voorkomen dat grote techbedrijven te veel marktmacht krijgen via datacentra. Grote, energieverslindende datacentra worden geweerd. Alle datacentra moeten voldoen aan strenge regels, zodat ze zuinig omgaan met stroom, water en grondstoffen en zo min mogelijk schade aan het milieu veroorzaken.”
De SP pleit voor een apart ministerie van Digitale Zaken om de regie te nemen over digitalisering en IT-infrastructuur, zowel binnen de overheid als in de samenleving. Dit moet zorgen voor een samenhangende, publieke aanpak van digitale vraagstukken en infrastructuur.
“Een ministerie van Digitale Zaken zorgt voor een gerichte aanpak om zowel de digitalisering binnen de overheid als daarbuiten in goede banen te leiden.”
De SP vindt dat digitalisering niet mag leiden tot uitsluiting; iedereen moet kunnen meedoen, maar er moeten altijd niet-digitale alternatieven blijven bestaan. Dit raakt direct aan de toegankelijkheid en inrichting van publieke IT-infrastructuur.
“Iedereen heeft recht om ook offline te kunnen leven, en de overheid moet dat mogelijk maken. We zorgen ervoor dat iedereen die dat wil digitaal kan meedoen, maar bieden ook alternatieven voor wie dat niet wil.”
“Wanneer de overheid digitaliseert, blijft er een nietdigitaal alternatief over voor wie niet kan of wil meegaan in digitalisering.”
“De blauwe envelop voor belastingaangifte blijft bestaan en het recht op het gebruik van contant geld. Nutsbedrijven zoals PostNL en overheidsinstellingen worden weer telefonisch bereikbaar.”
50PLUS erkent het belang van digitale veiligheid en een betrouwbare IT-infrastructuur, vooral om ouderen te beschermen en digitale inclusie te waarborgen. De partij pleit voor extra investeringen in de veiligheid van systemen, onafhankelijkheid van buitenlandse partijen, en betere coördinatie van digitale zaken en AI door de overheid. Concrete voorstellen zijn onder andere het verbeteren van digitale vaardigheden bij ouderen, het waarborgen van digitale inclusie via gemeenten, en het bieden van alternatieven voor digibeten.
50PLUS ziet digitale veiligheid als urgent en wil investeren in de bescherming van IT-infrastructuur tegen bedreigingen, met als doel onafhankelijkheid van commerciële en buitenlandse partijen. Dit moet leiden tot betere dienstverlening en bescherming van burgers, met name ouderen, tegen digitale risico’s.
“Digitale veiligheid heeft grote urgentie. Er komen digitaal steeds sneller en meer bedreigingen op ons af. We willen dat er extra geïnvesteerd wordt in de veiligheid van onze systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen.”
De partij wil dat gemeenten wettelijk verantwoordelijk worden voor digitale inclusie van ouderen, en dat er digitale cursussen en alternatieven voor digitale diensten beschikbaar blijven. Dit moet voorkomen dat ouderen buitengesloten raken door digitalisering van overheidsdiensten.
“Digitale cursussen voor ouderen om hun vaardigheden te verbeteren, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.”
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen. Net zoals gemeenten verantwoordelijk zijn voor de WMO, worden zij ook verantwoordelijk voor de digitale zelfredzaamheid van hun oudere inwoners.”
“Overheidsdiensten en facilitaire bedrijven bieden ouderen en gehandicapten die moeite hebben met digitale formulieren, een papieren alternatief.”
“Overheidsdiensten en maatschappelijke organisaties (zoals DigiD, MijnOverheid, zorgportalen) zijn altijd ook bereikbaar via post, telefoon of fysieke balie.”
50PLUS wil dat de overheid de regie neemt over digitale zaken en AI-implementatie, zodat technologische ontwikkelingen ten goede komen aan ouderen en de samenleving als geheel.
“Digitale zaken en AI-implementatie worden door de overheid beter gecoördineerd.”
“Kunstmatige Intelligentie (AI) in dienst van ouderen. AI biedt enorme kansen voor ouderen. 50PLUS omarmt technologie die het leven makkelijker maakt, zorg verbetert en ouderen langer zelfstandig laat wonen.”
GroenLinks-PvdA wil de IT-infrastructuur van Nederland versterken door te investeren in digitale autonomie, duurzame digitalisering en betere cyberveiligheid. Ze pleiten voor meer Europese alternatieven, publieke controle over digitale diensten, en het beschermen van vitale infrastructuur tegen cyberaanvallen. De partij ziet IT-infrastructuur als essentieel voor zowel economische onafhankelijkheid als digitale veiligheid.
GroenLinks-PvdA wil minder afhankelijk zijn van Amerikaanse en Chinese IT-leveranciers door te investeren in Europese digitale diensten, chipfabrieken en het stallen van data op Europees grondgebied. Dit moet de digitale soevereiniteit van Nederland en Europa vergroten en de technologische infrastructuur versterken.
“Nederland kent veel innovatieve ICT-bedrijven, maar is toch afhankelijk van Amerikaanse en Chinese leveranciers. Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied.”
“De Rijksoverheid investeert als grootste IT-afnemer van het land in Europese digitale diensten.”
De partij erkent dat digitalisering veel energie en grondstoffen verbruikt en wil daarom sturen op circulariteit, efficiëntie en duurzame hardware. Ze willen Europese regelgeving voor repareerbare hardware en het tegengaan van veroudering, en investeren in het opleiden van ICT’ers voor een groene digitale toekomst.
“De digitale samenleving verbruikt veel stroom, vaak door onnodig AI-gebruik of door ICT alsmaar te laten draaien. Tegelijkertijd kan digitalisering ook helpen om bedrijven duurzamer te maken. We verbreden het Actieplan Duurzame Digitalisering en leiden genoeg ICT’ers op voor een groene digitale toekomst.”
“We zetten ons in voor Europese regelgeving die modulaire en repareerbare hardware stimuleert en veroudering tegengaat.”
GroenLinks-PvdA wil meer publieke controle over de digitale infrastructuur van de overheid door opensourcesoftware en -hardware te stimuleren. Ze stellen een minister van Digitale Zaken voor en willen het beheer van overheids-ICT verbeteren met een Digitale Comptabiliteitswet.
“Door middel van aanbestedingen en subsidies ondersteunen we de ontwikkeling van betrouwbare opensourcesoftware en -hardware met broncodes die iedereen kan controleren,”
“De digitalisering gaan we centraal coördineren voor alle lagen van de overheid met een minister van digitale zaken. Om te functioneren als één digitale overheid, komt er een Digitale Comptabiliteitswet. Zo brengen we het overzicht en beheer van de overheids-ICT op orde.”
De partij wil de digitale veiligheid vergroten door te investeren in cyberverdediging, extra politiecapaciteit en regelmatige simulaties bij kritieke bedrijven en organisaties. Dit moet Nederland weerbaarder maken tegen grootschalige cyberaanvallen en storingen.
“De overheid investeert in cyberverdediging om onze vitale infrastructuur te beschermen tegen cyberaanvallen. Bij kritieke bedrijven en organisaties voeren we regelmatig simulaties en trainingen uit, om voorbereid te zijn op grootschalige cyberaanvallen, storingen en noodsituaties waarbij digitale functies uitvallen.”
D66 wil de Nederlandse en Europese IT-infrastructuur versterken door te investeren in digitale autonomie, een sterke nationale en Europese ICT-sector, en het moderniseren van cruciale overheids-IT-systemen. De partij pleit voor minder afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven, stimuleert open source, en zet in op een moderne, toegankelijke digitale overheid. Concrete voorstellen zijn onder andere het bouwen van een nieuw IT-systeem voor de Belastingdienst en het stimuleren van Europese alternatieven voor essentiële digitale diensten.
D66 ziet digitale autonomie als essentieel voor veiligheid en economische kracht. De partij wil minder afhankelijk zijn van buitenlandse techbedrijven en zet in op een sterke nationale en Europese ICT-sector, met investeringen in halfgeleiders en software-innovatie. Dit moet Nederland minder kwetsbaar maken en de positie in Europa versterken.
“D66 zet vol in op een sterke nationale en Europese ICT-sector. We maken onze positie in de halfgeleiderindustrie nog sterker: dat is de productie van bijvoorbeeld computerchips. We investeren in innovatieve start-ups en scale-ups in software. Dat is goed voor onze veiligheid én voor een sterke positie van de Nederlandse economie.”
“Ook ondersteunt de bank de opschaling van bijvoorbeeld groene waterstof, digitale autonomie, duurzame defensiecapaciteit en technologische innovatie.”
D66 wil gevoelige digitale infrastructuur niet overlaten aan buitenlandse bedrijven die alleen uit zijn op winst en schaal. De partij kiest voor Europese alternatieven en stimuleert deze door als overheid als eerste klant op te treden.
“De digitale infrastructuur van bijvoorbeeld de zorg, het onderwijs en overheidsdiensten is gevoelig. Daarom laten we dat niet over aan buitenlandse bedrijven die alleen uit zijn op winst en schaal.”
“We kiezen voor Europese alternatieven en helpen vanuit de overheid door als eerste klant (launching customer) om producten op de markt te brengen.”
D66 erkent de problemen met verouderde IT-systemen bij de overheid, zoals bij de Belastingdienst, en wil deze vervangen door moderne, toekomstbestendige systemen. Dit moet de dienstverlening verbeteren en het vertrouwen in de overheid herstellen.
“Liever dan blijven doormodderen met de huidige, verouderde ICT, bouwt D66 daarom een nieuw, modern systeem naast het huidige systeem: een Belastingdienst 2.0. Als dat klaar is, vervangt dit het huidige systeem.”
D66 ziet open source als een sleutel tot samenwerking, innovatie en brede toegankelijkheid van kennis. De partij wil dat Europese digitale innovaties makkelijk kunnen groeien en dat open source hierin een centrale rol speelt.
“Open source speelt hierin een sleutelrol: het vergroot samenwerking, versnelt innovatie en zorgt dat kennis breed toegankelijk blijft voor de samenleving.”
FVD ziet een sterke digitale infrastructuur als essentieel voor economische groei en innovatie. Hun belangrijkste concrete voorstellen zijn landelijke uitrol van supersnel glasvezelinternet en modernisering van digitale overheidssystemen, met daarnaast aandacht voor privacy en stimulering van technologische innovatie. De partij positioneert IT-infrastructuur als een basisvoorwaarde voor een toekomstbestendig en concurrerend Nederland.
FVD wil dat heel Nederland wordt voorzien van supersnel glasvezelinternet om de digitale economie te versterken en communicatie te optimaliseren. Dit wordt gezien als een noodzakelijke investering om Nederland klaar te maken voor de toekomst en de bereikbaarheid te vergroten, zowel fysiek als digitaal.
“We zorgen voor supersnel glasvezelinternet in het hele land, zodat de digitale economie en communicatie optimaal functioneren.”
“We willen investeren in hyperloop-technologie als supersnelle verbinding tussen steden en landen, en zorgen dat heel Nederland wordt voorzien van supersnel glasvezel internet.”
“Een nieuwe luchthaven in de Noordzee en innovaties zoals hyperloops en supersnel glasvezelinternet maken Nederland toekomstbestendig.”
FVD vindt dat de digitale systemen van de overheid, zoals bij de Belastingdienst en het UWV, dringend gemoderniseerd moeten worden. Dit moet leiden tot meer betrouwbaarheid en efficiëntie in de dienstverlening aan burgers.
“We dwingen de overheid haar digitale systemen zoals Belastingdienst en UWV te moderniseren, zodat ze eindelijk betrouwbaar functioneren.”
Naast fysieke IT-infrastructuur legt FVD nadruk op het beschermen van privacy en digitale vrijheid, onder andere door het afschaffen van de AVG en het garanderen van anonimiteit op internet. Dit wordt gepresenteerd als essentieel voor een vrije en innovatieve digitale samenleving.
“We maken anonimiteit de norm. We verzetten ons tegen verplichte identiteitskoppeling aan accounts, zodat iedereen zonder angst kennis kan vergaren en meningen kan uiten.”
“We schaffen de AVG af en vervangen die door duidelijke en praktische privacyregels, zodat privacy echt beschermd wordt zonder onnodige bureaucratie.”
De SGP erkent het belang van een betrouwbare, veilige en toekomstbestendige IT-infrastructuur, vooral op het gebied van digitale veiligheid en gegevensuitwisseling. Hun belangrijkste voorstellen richten zich op het verhogen van de cyberveiligheid van kritieke infrastructuur, het verbeteren van digitale gegevensuitwisseling in de zorg, en het waarborgen van eigenaarschap en privacy van data voor burgers. De partij pleit voor strengere beveiligingsstandaarden, transparantie en ethische kaders bij digitale processen.
De SGP ziet cyberveiligheid als essentieel voor het functioneren van vitale sectoren zoals communicatie, logistiek en levensmiddelen. Ze willen dat overheid en bedrijfsleven zich beter voorbereiden op digitale dreigingen en pleiten voor hogere veiligheidsstandaarden en frequente beveiligingstests van kritieke IT-infrastructuur.
“Overheid en bedrijfsleven moeten zich samen voorbereiden op de noodscenario’s ten aanzien van cyberveiligheid van kritieke infrastructuur. Denk bijvoorbeeld aan communicatiestructuren, logistiek en de levensmiddelenbranche. Hogere veiligheidsstandaarden voor de kritieke delen van de digitale processen en frequent en grootschalig testen van de beveiliging zijn noodzakelijk”
De SGP wil de digitale infrastructuur in de zorg verbeteren door landelijke voorzieningen voor gegevensuitwisseling te realiseren. Dit moet de toegankelijkheid van patiëntgegevens vergroten en de regeldruk verminderen, met behoud van regie voor de patiënt.
“Patiëntgegevens moeten beter digitaal toegankelijk zijn en makkelijker uitgewisseld kunnen worden. Er komt een landelijke voorziening voor gegevensuitwisseling in de zorg. Ook dit draagt overigens bij aan de vermindering van regeldruk. Uiteraard houdt de patiënt altijd regie op diens eigen gegevens.”
De SGP vindt dat burgers zelf moeten bepalen wat er met hun data gebeurt en wil transparantie van bedrijven en organisaties over datagebruik. Ze pleiten voor individueel eigenaarschap van data en copyright op persoonlijke kenmerken.
“De SGP wil toe naar zoveel mogelijk ‘individueel eigenaarschap’ van data. Niet de autofabrikant en het energiebedrijf, maar de auto- en de woningbezitter moeten bepalen wat er met ‘hun’ data gebeurt.”
“Bedrijven en organisaties moeten transparant zijn over het gebruik van data van burgers.”
De SGP benadrukt het belang van ethische richtlijnen en menselijk toezicht bij de inzet van AI en digitale infrastructuren. Ze willen dat AI-systemen voldoen aan principes als proportionaliteit, dataminimalisatie en transparantie, met regelmatige onafhankelijke controles.
“AI-systemen moeten voldoen aan de principes van proportionaliteit, subsidiariteit, dataminimalisatie en transparantie. De eindbeslissing moet altijd bij een mens liggen.”
“Er moeten ethische richtlijnen worden geïntegreerd voor AI waaronder het voorkomen van vooringenomenheid en het beschermen van privacy. Regelmatige controles en onafhankelijke evaluaties zijn noodzakelijk om te garanderen dat AI-systemen op een eerlijke, veilige en betrouwbare manier functioneren.”
De Partij voor de Dieren wil de regie over essentiële IT-infrastructuur, zoals AI en digitale netwerken, in publieke handen brengen en de afhankelijkheid van buitenlandse commerciële partijen verminderen. Ze pleiten voor strenge duurzaamheidseisen aan datacenters, investeren in beveiliging van digitale infrastructuur, en stimuleren het gebruik van open source en Europese alternatieven in de publieke sector. Hun visie draait om publieke controle, duurzaamheid, privacy en technologische soevereiniteit.
De PvdD vindt dat de overheid de regie moet nemen over cruciale IT-infrastructuur, zoals AI-systemen en digitale netwerken, om onafhankelijkheid van Big Tech en buitenlandse regimes te waarborgen. Dit moet leiden tot meer publieke controle, transparantie en ethische waarborgen.
“De regie over essentiële AI-infrastructuur komt in publieke handen. De overheid zorgt ervoor dat in Europees verband geïnvesteerd wordt in goede publieke AI-technologie, zodat er geen afhankelijkheid ontstaat van problematische regimes of buitenlandse commerciële partijen.”
De partij stelt dat datacenters alleen in uitzonderlijke gevallen mogen worden gebouwd, en dan uitsluitend ten dienste van Europese publieke digitale infrastructuur, met zware eisen aan duurzaamheid en energiegebruik. Dit moet de ecologische impact van IT-infrastructuur minimaliseren.
“Datacenters worden slechts in zeer uitzonderlijke gevallen toegestaan, en uitsluitend wanneer zij ten dienste staan aan Europese publieke digitale infrastructuur opdat we de afhankelijkheid van Big Tech verkleinen. Deze datacenters dienen ten minste 120% van hun eigen energieverbruik duurzaam op te wekken, zodat de overtollige energie beschikbaar komt voor lokale huishoudens en maatschappelijke voorzieningen.”
“Er komt een rem op de bouw van datacenters. Een datacenter gebruikt evenveel energie als tien- tot honderdduizenden huishoudens. Groene stroom wordt opgewekt om huishoudens van schone energie te voorzien en andere industrieën te verduurzamen, niet voor datacenters.”
De PvdD wil structureel investeren in de beveiliging van digitale infrastructuur van de overheid en publieke sector, met een sterke focus op privacy en bescherming van persoonsgegevens.
“De overheid gaat structureel investeren in softwareprojecten om de digitale infrastructuur beter te beveiligen.”
Om technologische soevereiniteit te vergroten en afhankelijkheid van Big Tech te verminderen, stimuleert de PvdD het gebruik van open standaarden, open source software en Europese alternatieven in de publieke sector.
“De overheid gaat open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken. Dit gebeurt sowieso in publieke sectoren: overheden, scholen en zorginstellingen stappen af van Big Tech-diensten. De overheid ontwikkelt een exitstrategie en investeert in open source, non-profit en Europese alternatieven.”
De VVD ziet een sterke, veilige en toekomstbestendige IT-infrastructuur als essentieel voor economische groei, nationale veiligheid en digitale autonomie. Ze willen investeren in digitale infrastructuur, minder afhankelijk worden van buitenlandse (vooral Amerikaanse) technologie, en cybersecurity en digitale weerbaarheid versterken. Concrete voorstellen zijn onder meer het stimuleren van Europese cloudoplossingen, het centraal melden van digitale incidenten, en het standaardiseren van digitale inkoop door de overheid.
De VVD beschouwt een moderne data- en IT-infrastructuur als fundament voor innovatie, economische groei en het aantrekken van bedrijven. Ze willen investeren in snelle, betrouwbare digitale netwerken en Nederland aantrekkelijk houden voor innovatieve bedrijven.
“We kiezen investeringen strategisch, in sectoren en activiteiten die het meest waarde toevoegen. Zo wordt Nederland klaar voor de toekomst en zorgen we dat we de welvaart van morgen, vandaag verdienen.”
“We zorgen ervoor dat Nederland aantrekkelijk blijft voor innovatieve bedrijven die snel internet nodig hebben en een cruciale rol kan spelen in baanbrekend onderzoek naar zwaartekrachtgolven dankzij de Einstein Telescoop in Zuid-”
De VVD wil de afhankelijkheid van Amerikaanse software, clouddiensten en datacentra verminderen door te investeren in Europese digitale infrastructuur en eigen technologische alternatieven. Dit moet de digitale autonomie en veiligheid van Nederland vergroten.
“Nederland en Europa moeten minder afhankelijk worden van Amerikaanse software, clouddiensten en datacentra: De VVD pleit daarom voor versterking van de Europese digitale infrastructuur en eigen technologische alternatieven (Nederlandse en Europese clouds), zodat we onze autonomie behouden, risico’s beperken en vitale processen niet in buitenlandse handen leggen.”
De VVD wil de digitale weerbaarheid van publieke investeringen en essentiële infrastructuur verhogen. Ze ondersteunen publieke en private organisaties op het gebied van cybersecurity en willen dat digitale incidenten snel centraal gemeld en opgevolgd worden.
“We stellen hoge eisen aan digitale weerbaarheid van publieke investeringen en essentiële infrastructuur. We ondersteunen publieke en private organisaties, zoals gemeenten en OV-bedrijven, op het gebied van cybersecurity en willen dat digitale incidenten snel centraal gemeld en opgevolgd worden.”
Om kosten te besparen en de kwaliteit te verhogen, wil de VVD digitale inkoop standaardiseren en centraliseren. Dit moet leiden tot betere en goedkopere software voor de overheid.
“We standaardiseren en centraliseren digitale inkoop, zodat de overheid goedkoper en beter software kan inkopen.”
De PVV benoemt "it infrastructuur" niet expliciet in haar verkiezingsprogramma, maar raakt het onderwerp indirect via haar standpunten over kritieke infrastructuur, energievoorziening en het beheer van netwerken. De partij pleit voor het behouden van Nederlandse zeggenschap over kritieke infrastructuur en het oplossen van netcongestie, maar doet geen concrete voorstellen over digitale of IT-infrastructuur zoals breedband, cybersecurity of digitalisering van de overheid.
De PVV wil dat havens en andere kritieke infrastructuur altijd met een meerderheidsaandeel in Nederlandse (publieke) handen blijven, uit zorg voor nationale veiligheid en controle. Dit raakt aan IT-infrastructuur voor zover deze onderdeel uitmaakt van de vitale infrastructuur van Nederland, maar wordt niet verder uitgewerkt naar digitale netwerken of IT-systemen.
De PVV signaleert problemen met het elektriciteitsnet (netcongestie) en wil deze oplossen, maar koppelt dit uitsluitend aan de energievoorziening en niet aan digitale IT-infrastructuur. Er worden geen concrete IT-oplossingen of digitaliseringsmaatregelen genoemd.
Het CDA erkent het belang van een sterke en onafhankelijke digitale infrastructuur voor Nederland en Europa, met aandacht voor digitale autonomie, cloud-toepassingen en open standaarden. Hun belangrijkste voorstellen zijn investeren in Europese cloudoplossingen, het stimuleren van digitale infrastructuur in de zorg, en het moderniseren van de ICT bij de Belastingdienst. De partij legt de nadruk op technologische soevereiniteit, veiligheid en toekomstbestendigheid van publieke IT-systemen.
Het CDA wil minder afhankelijk zijn van buitenlandse (Big Tech) aanbieders en zet in op Europese digitale soevereiniteit. Dit doen ze door te investeren in eigen cloud-toepassingen en het versterken van de Europese chipsector, met de overheid als voortrekker en ondersteuner van lagere overheden.
“We willen minder afhankelijk worden van Big Tech buiten Europa. Daarom investeren we in digitale autonomie, bijvoorbeeld door als Europa eigen cloud-toepassingen te maken, en met gelijkgestemde landen te bouwen aan de versterking van de Europese chipsector. Daarnaast fungeert de landelijke overheid als voorloper in de transitie naar de eigen cloud-toepassing en ondersteunt het lagere overheden om ook deze transitie door te voeren.”
Het CDA pleit voor een digitale infrastructuur in de zorgsector die gebaseerd is op open standaarden en afdwingbare afspraken, om datagestuurd werken en innovatie te bevorderen.
“We willen een digitale infrastructuur met open standaarden en afdwingbare afspraken.”
De partij erkent de noodzaak van een grondige vernieuwing van de ICT-systemen bij de Belastingdienst, onder meer door inzet van AI, om flexibeler te kunnen inspelen op maatschappelijke veranderingen en de uitvoeringsdruk te verlichten.
“De vernieuwing van de ICT bij de Belastingdienst heeft de komende jaren prioriteit, zodat er weer ruimte ontstaat om flexibel in te spelen op maatschappelijke veranderingen. Door inzet van AI bij de aangiftebehandeling willen we de druk op de uitvoering verlichten.”
DENK pleit voor een veilige, onafhankelijke en privacy-beschermende digitale infrastructuur in Nederland. De partij wil investeren in digitale veiligheid, de afhankelijkheid van buitenlandse partijen verminderen en kleine organisaties ondersteunen bij hun digitale beveiliging. Daarnaast wordt ingezet op strengere privacywaarborgen en meer toezicht op digitale systemen.
DENK ziet digitale veiligheid als essentieel voor de bescherming van persoonsgegevens en de onafhankelijkheid van Nederland ten opzichte van andere landen en grote bedrijven. De partij wil daarom investeren in een veilige digitale infrastructuur en ondersteuning bieden aan kleine organisaties om hun digitale beveiliging te verbeteren.
“Er moet meer geïnvesteerd worden in digitale veiligheid. We moeten ook inzetten op onafhankelijkheid van onze systemen van andere landen en grote bedrijven.”
“Wij willen extra ondersteuning voor kleine organisaties om hun digitale beveiliging op orde te krijgen. De overheid investeert in een veilige digitale infrastructuur en de bescherming van persoonsgegevens.”
Naast infrastructuur legt DENK nadruk op privacybescherming en het beperken van de macht van grote technologiebedrijven, wat direct raakt aan de inrichting en het beheer van IT-infrastructuren.
“Wij willen inzetten op betere waarborgen van de online privacy. Dat betekent dat handel in persoonsgegevens aan banden wordt gelegd en de macht van de bigtech bedrijven Europees moet worden ingeperkt.”
JA21 erkent het belang van digitale infrastructuur en digitale soevereiniteit, maar hun verkiezingsprogramma bevat slechts enkele concrete voorstellen op het gebied van IT-infrastructuur. De partij wil investeren in strategische technologie, digitale veiligheid en digitale vaardigheden om de afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven te verminderen en de Nederlandse economie toekomstbestendig te maken.
JA21 wil voorkomen dat Nederland volledig afhankelijk wordt van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. Daarom pleit de partij voor investeringen in strategische technologie en digitale veiligheid, met het oog op het versterken van de digitale infrastructuur en het waarborgen van nationale autonomie.
“Zorgen voor digitale soevereiniteit. Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
Om de arbeidsmarkt voor te bereiden op de digitale revolutie, wil JA21 investeren in digitale vaardigheden. Dit is bedoeld om werknemers en ondernemers in staat te stellen optimaal gebruik te maken van de digitale infrastructuur en nieuwe technologieën.
“Investeren in digitale vaardigheden. Onze arbeidsmarkt moet klaargestoomd worden voor de nieuwe digitale revolutie waar wij nu middenin zitten. Werknemers moeten bijblijven.”
BIJ1 noemt IT-infrastructuur nauwelijks in haar verkiezingsprogramma. Het enige concrete standpunt betreft het probleem van verouderde IT-systemen bij de Belastingdienst, die de afhandeling van het toeslagenschandaal en de modernisering van het belastingstelsel vertragen. Verdere visie of beleidsvoorstellen over digitale infrastructuur, cybersecurity of bredere IT-voorzieningen ontbreken.
BIJ1 signaleert dat verouderde IT-systemen bij de Belastingdienst een knelpunt vormen voor het herstel van het toeslagenschandaal en de broodnodige vereenvoudiging van het belasting- en toeslagenstelsel. De partij pleit voor prioriteit bij het oplossen van deze IT-problemen om de menselijke maat en voortgang te waarborgen.
“Tegelijk vormen personeelstekorten en verouderde IT-systemen bij de Belastingdienst een ‘bottleneck’ (knelpunt). Dit vertraagt niet alleen de afhandeling, maar ook de broodnodige versimpeling en structurele vernieuwing van het frustrerende belasting- en toeslagenstelsel van nu.”