Verkiezingsprogramma's 2025 overinvesteringen onderzoek
De Partij voor de Dieren wil structureel meer publieke investeringen in onafhankelijk, maatschappelijk relevant onderzoek, met nadruk op duurzaamheid, gezondheid en sociale rechtvaardigheid. Ze pleiten voor minder afhankelijkheid van bedrijfsfinanciering, meer vaste financiering en het tegengaan van perverse prikkels en belangenverstrengeling. Transparantie, open toegang tot onderzoeksresultaten en prioriteit voor proefdiervrije alternatieven zijn centrale pijlers in hun visie.
Structureel meer publieke investeringen in onafhankelijk onderzoek
De PvdD vindt dat onderzoek primair de maatschappij moet dienen en niet commerciële belangen. Daarom willen ze structureel meer overheidsfinanciering, minder afhankelijkheid van bedrijven en meer vaste financiering voor onderzoekers. Dit moet werkdruk verminderen, vernieuwend onderzoek stimuleren en de onafhankelijkheid van de wetenschap waarborgen.
“De overheid investeert extra geld in onderzoek dat bijdraagt aan een groene, gezonde, sociale en rechtvaardige maatschappij. Zulk fundamenteel onderzoek wordt minder afhankelijk van tweede en derde geldstromen.”
“Om kwaliteit en onafhankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek te vergroten wordt een groter deel hiervan gefinancierd via vaste (meerjarige) financiering. Het overheidsbudget voor het eerste en tweede geldstroomonderzoek wordt daarom structureel verhoogd.”
“Competities voor onderzoeksfinanciering met een slagingskans van minder dan 25% worden stopgezet. De hierbij vrijgekomen middelen worden evenredig verdeeld over wetenschappers als vrij te besteden onderzoeksgeld.”
“De financiering van dit onderzoek bestaat vrijwel volledig uit subsidies die door middel van competitie worden verworven. Het overgrote deel van subsidieaanvragen wordt afgewezen, wat resulteert in onnodige werkdruk... De Partij voor de Dieren streeft naar vermindering van deze competitiedruk. Daarnaast beperken we de invloed van bedrijven en multinationals op het onderzoek, want goed onderzoek dient allereerst de belangen van de maatschappij en de onafhankelijke wetenschap, niet die van het kapitaal.”
Openbaarheid en toegankelijkheid van publiek gefinancierd onderzoek
De partij vindt dat publiek gefinancierd onderzoek ook publiek toegankelijk moet zijn. Ze willen daarom investeren in open access en open science, zodat kennis breed gedeeld wordt.
“Wetenschappelijk onderzoek wordt publiek gefinancierd en moet dus toegankelijker worden. Daarom wordt de Open Access- en Open Science-beweging gesteund en gefinancierd.”
“Ook wetenschappelijke artikelen en rapporten die (deels) met publiek geld zijn gefinancierd, zijn gratis en zonder belemmeringen in te zien.”
Investeringen in proefdiervrije alternatieven
De PvdD wil dat Nederland koploper wordt in proefdiervrij onderzoek. Investeringen in alternatieven voor dierproeven krijgen de hoogste prioriteit, met als doel dierproeven zo snel mogelijk uit te faseren.
“De Partij voor de Dieren wil dan ook dat de investering in alternatieven voor proefdieronderzoek de hoogste prioriteit krijgt.”
Structurele investeringen in AI-veiligheid en impactonderzoek
De partij erkent de risico’s van AI en wil structureel investeren in onafhankelijk onderzoek naar de maatschappelijke en ecologische impact van AI, met publieke beschikbaarheid van resultaten.
Extra investeringen in klimaatwetenschap
Om klimaatbeleid effectief te kunnen onderbouwen, wil de PvdD extra geld vrijmaken voor klimaatwetenschappelijk onderzoek en het actualiseren van klimaatmodellen.
“maakt het Rijk extra geld vrij voor de klimaatwetenschap, inclusief het KNMI, om klimaatmodellen vaker te kunnen actualiseren.”
NSC wil de Nederlandse toppositie als kennisland behouden door substantiële investeringen in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, innovatie en R&D, met een duidelijke focus op strategische sectoren en samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen. Ze pleiten voor structurele financiering, het bundelen van innovatie-instrumenten en het oprichten van een Nationale Investeringsbank om risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën te stimuleren. Het doel is om de achterstand in internationale R&D-investeringen in te halen en innovatie te koppelen aan economische groei en brede welvaart.
Substantieel investeren in fundamenteel onderzoek en kennisvalorisatie
NSC erkent het belang van structurele, substantiële investeringen in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en kennisvalorisatie om de positie van Nederland als kennisland te behouden. Dit moet universiteiten versterken en samenwerking met het bedrijfsleven op R&D-gebied stimuleren, met een focus op topposities in innovatieve technologieën.
“Om de positie van Nederland als kennisland te behouden is een substantieel budget voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en kennisvalorisatie van belang. We steunen de versterking van de primaire geldstroom (‘sectorgelden’) voor universiteiten.”
“Samen met de inzet van het bedrijfsleven op het gebied van R&D versterken we onze toppositie in Europa op kennisgebieden als fotonica, quantumtechnologie, kunstmatige intelligentie, klimaat- en medische technologie.”
“We houden vast aan het R&D-doel van 3% van de economie.”
Bundelen van investeringen en innovatie-instrumenten in strategische sectoren
NSC wil innovatie-instrumenten, onderwijsprogramma’s en investeringen bundelen in sectoren met de hoogste verdienkansen, om beleid, financiering en infrastructuur te versterken. Dit moet Nederland internationaal concurrerender maken en innovatie versnellen.
“Per sector worden innovatie-instrumenten, onderwijsprogramma’s en investeringen gebundeld, zodat beleid, financiering en infrastructuur elkaar versterken.”
“We starten met het opstellen van een Nationale Groeimarktenstrategie. Hierin bepalen we om de tien jaar de vijf sectoren met de hoogste toekomstige verdienkansen voor Nederland.”
Oprichting van een Nationale Investeringsbank voor risicodragende investeringen
Om de achterstand op landen als Duitsland en Frankrijk in te halen, wil NSC een Nationale Investeringsbank oprichten die risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën als chips, AI en biotech mogelijk maakt. Dit moet langjarige innovatie en doorgroei ondersteunen.
Handhaven en versterken van fiscale innovatie-instrumenten
NSC ziet bestaande fiscale instrumenten als de WBSO en Innovatiebox als essentieel om investeringen in R&D en innovatie in Nederland te houden, vooral voor het innovatieve mkb en grote bedrijven.
“De Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de Innovatiebox zijn instrumenten die het voor grotere bedrijven aantrekkelijk maken om hun innovaties en R&D in Nederland te concentreren. We handhaven deze belastingvoordelen en zien ze als essentieel voor het innovatieve mkb en grote bedrijven.”
Versterken van regionale innovatieclusters en triple helix-samenwerking
NSC wil regionale samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden (triple helix) versterken, met gerichte investeringen in regionale innovatieclusters en productontwikkeling.
“We willen regionale samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en decentrale overheden (de zogenaamde triple helix) versterken. We ondersteunen marktgerichte productontwikkeling en regionale innovatieclusters, zoals in Groningen, Enschede, Delft en Eindhoven.”
De SP ziet investeringen in onafhankelijk en publiek onderzoek als essentieel voor maatschappelijke vooruitgang, innovatie en het versterken van de economie. Ze willen fors investeren in fundamenteel onderzoek, dit loskoppelen van commerciële belangen, en pleiten voor publieke zeggenschap en een onafhankelijk fonds. Concrete voorstellen zijn onder meer het oprichten van een Nationaal Onderzoeksfonds Geneesmiddelen en het structureel verhogen van publieke financiering voor wetenschap en onderwijs.
Fors investeren in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek
De SP vindt dat grote doorbraken voortkomen uit langdurig publiek gefinancierd onderzoek, niet uit marktgedreven projecten. Ze willen fors investeren in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek, waarbij niet alles direct toepasbaar of rendabel hoeft te zijn. Hiermee willen ze de maatschappelijke waarde van kennis centraal stellen en echte vernieuwing mogelijk maken.
“We investeren fors in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek. Niet alles hoeft direct toepasbaar of rendabel te zijn. Wat telt is het vertrouwen in de maatschappelijke waarde van kennis.”
“Onderwijs en wetenschap zijn geen kostenposten of marktproducten, maar investeringen in de toekomst van ons land.”
“Daarom maken we studeren weer toegankelijk en betaalbaar voor iedereen, investeren we in onafhankelijk onderzoek en geven we de ruimte terug aan mensen met kennis van zaken.”
Onderzoek loskoppelen van commerciële belangen en marktsturing
De SP wil dat onderzoek vrij is van marktsturing en commerciële druk. Ze pleiten voor een onafhankelijk fonds waarin bedrijven geen zeggenschap hebben over de uitvoering of uitkomst van onderzoek, om de integriteit van de wetenschap te waarborgen.
“Onderzoek moet vrij zijn van marktsturing, druk van opdrachtgevers en belangenverstrengeling. Daarom richten we een onafhankelijk fonds op waarin bedrijven geen zeggenschap hebben over de uitvoering of uitkomst van het onderzoek.”
Nationaal Onderzoeksfonds Geneesmiddelen oprichten
Specifiek voor geneesmiddelen wil de SP een nationaal onderzoeksfonds oprichten, zodat medicijnen in publieke handen blijven en de beschikbaarheid niet afhankelijk is van het winstbelang van multinationals.
Innovatiewet: Investeren in onderzoek voor productiviteit en toekomst
De SP wil met een Innovatiewet inzetten op onderzoek, onderwijs en technologische innovatie (zoals AI en robotisering) om de arbeidsproductiviteit te verhogen en de economie toekomstbestendig te maken.
“Met een Innovatiewet zetten we in op onderzoek, onderwijs en vakopleidingen, AI, automatisering en robotisering voor zwaar en repeterend werk. Zo verhogen we de arbeidsproductiviteit en stappen we op de sneltrein naar de economie van de toekomst.”
Investeringen in onderzoek als motor voor economische groei
De SP ziet investeringen in onderzoek, onderwijs en innovatie als voorwaarden voor een bloeiende economie en regionale ontwikkeling. Ze koppelen deze investeringen direct aan economische groei en het versterken van de welvaartsstaat.
BBB wil investeren in onderzoek en innovatie vooral stimuleren via de oprichting van een Nationale Investeringsbank, gericht op strategische sectoren en regionale ontwikkeling. De partij pleit voor meer praktijkgericht onderzoek, samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven, en minder bureaucratie bij wetenschapsfinanciering. BBB ziet investeringen in onderzoek als middel om strategische autonomie, economische groei en maatschappelijke waarde te versterken.
Oprichting Nationale Investeringsbank voor innovatie en onderzoek
BBB wil de oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken, die gericht investeert in innovatie, mkb, infrastructuur en strategische sectoren. Hiermee wil de partij versnipperde fondsen vervangen, regionale economieën versterken en Nederland minder afhankelijk maken van buitenlandse kapitaalstromen. De bank moet risicodragend kapitaal beschikbaar stellen voor innovatieve bedrijven, vooral in deeptech, agrotech, energietechniek en industrie.
“BBB wil: De oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken die: Vermogen van de overheid koppelt aan landelijke en regionale projecten; Investeert in mkb, innovatie en infrastructuur; Marktpartijen cofinanciert via garantstellingen en leningen; De rol overneemt van de huidige gefragmenteerde en niet goed werkende fondsen zoals het Groeifonds en InvestNL die daarmee kunnen worden opgeheven.”
“Gerichte rol voor de Nationale Investeringsbank in innovatie. We onderzoeken de oprichting van een Nationale Investeringsbank (NIB) in Nederland. Deze NIB krijgt een duidelijke taak in het beschikbaar stellen van risicodragend kapitaal voor innovatieve bedrijven in deeptech, agrotech, energietechniek en industriële toepassingen die bijdragen aan strategische autonomie en werkgelegenheid in de maakindustrie in Nederland.”
“Investeren via een Nationale Investeringsbank. We stimuleren innovatie door nationale investeringen, BBB wil hiervoor de oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken.”
Meer praktijkgericht en regionaal onderzoek stimuleren
BBB wil meer balans tussen fundamenteel en praktijkgericht onderzoek, met nadruk op samenwerking tussen hogescholen, universiteiten, bedrijven en regionale kenniscentra. De partij vindt dat onderzoek moet bijdragen aan maatschappelijke vraagstukken en regionale economieën, en pleit voor minder bureaucratie en meer langjarige zekerheid in wetenschapsfinanciering.
“Wij willen dat er meer balans komt tussen fundamenteel en praktijkgericht onderzoek. Onderzoekers verdienen ruimte om vrij te denken én om samen te werken met de regio. Daarom zet BBB in op versterking van hogescholen, praktijkgerichte lectoraten en regionale kenniscentra.”
“Daarnaast zorgen meer mogelijkheden voor praktisch onderzoek voor het bedrijfsleven, instellingen en organisaties voor een stimulans van de regionale economie.”
“Praktijkgerichte onderzoeken die zowel op HBO’s als universiteiten plaatsvinden, worden bij voorkeur op HBO’s voortgezet. De praktijkgerichte onderzoekskosten zijn op HBO’s aanzienlijk lager.”
Minder bureaucratie en eenvoudiger financiering voor onderzoek
BBB wil dat wetenschapsfinanciering eenvoudiger en minder bureaucratisch wordt, zodat onderzoekers meer tijd aan hun vak kunnen besteden en minder aan administratieve lasten. Dit moet bijdragen aan effectievere besteding van middelen en meer focus op maatschappelijke impact.
“Ook binnen wetenschapsfinanciering pleit BBB voor eenvoud, minder bureaucratie en meer langjarige zekerheid. Wetenschappers moeten minder tijd kwijt zijn aan het schrijven van aanvragen en meer tijd kunnen besteden aan hun vak.”
Structurele samenwerking onderwijs, bedrijfsleven en overheid
BBB vindt het belangrijk dat onderwijsinstellingen, bedrijven en overheden regionaal samenwerken om innovatieve kracht en hoogwaardige werkgelegenheid te behouden en te ontwikkelen. Dit moet bijdragen aan het versterken van de regionale economie en het behouden van talent.
“BBB is voorstander van het versterken van regionale samenwerking tussen bedrijven, onderwijsinstellingen en de gemeente om innovatieve kracht en hoogwaardige werkgelegenheid voor de jeugd in hun eigen regio, stad en dorp te behouden en te ontwikkelen.”
Het CDA wil fors investeren in onderzoek en innovatie om het toekomstig verdienvermogen van Nederland te versterken. Ze stellen concrete doelen zoals het halen van de Lissabon-norm (3% van het bbp naar R&D), investeren in publieke en private R&D, en het oprichten van een Nationale Investeringsbank om deze investeringen te ondersteunen. De partij ziet onderzoek en innovatie als motoren voor economische groei en wil deze structureel verankeren in het begrotingsbeleid.
Investeren in onderzoek en innovatie voor economisch verdienvermogen
Het CDA beschouwt investeringen in onderzoek en innovatie als essentieel voor de toekomstige welvaart en economische groei van Nederland. Ze willen deze investeringen structureel en doelgericht verhogen, onder meer door het halen van internationale normen en het stimuleren van samenwerking tussen publieke en private partijen.
“We doen publieke investeringen in innovatie en R&D (publiek en privaat), om de Lissabon-doelstelling van 3 procent te halen.”
“Nederland moet voldoen aan de Lissabon-doelstelling om 3 procent van het bbp te investeren in onderzoek en innovatie (R&D), waarvan 1 procent door de overheid en 2 procent privaat. Daarvoor investeren we in wetenschappelijk en toegepast onderzoek”
“Onderzoek en innovatie zijn de motor van ons toekomstig verdienvermogen en dragen bij aan de toekomst van Nederland.”
Nationale Investeringsbank voor stimulering onderzoek en innovatie
Het CDA wil een krachtige Nationale Investeringsbank oprichten, die gericht is op het aanjagen van private financiering en het ondersteunen van risicovolle investeringen in onderzoek, innovatie en technologie. Hiermee willen ze de toegang tot kapitaal voor innovatieve bedrijven en onderzoeksfaciliteiten verbeteren.
“We vormen Invest-NL/Invest-International, en gedeeltes van RVO, om tot een Nationale Investeringsbank, met een flink kapitaal om private financiering aan te jagen.”
“We ontwikkelen Invest NL, Invest International en onderdelen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) door tot een Nationale Investeringsbank: één sterke overheidsinvesteringspartner, een brede nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling met slagkracht en kapitaal. Daarmee stimuleren we ook private investeerders om in de meest risicovolle vroege fase van veelbelovende techbedrijven te investeren.”
Structurele verankering van investeringen in onderzoek in het begrotingsbeleid
Het CDA wil investeringen in onderzoek en innovatie steviger verankeren in het begrotingsbeleid, onder meer door het ontwikkelen van nieuwe begrotingsinstrumenten die de baten van investeringen zichtbaar maken. Dit moet zorgen voor meer continuïteit en effectiviteit van investeringsbeleid op de lange termijn.
“Daarnaast willen we een nieuw begrotingsinstrumentarium om de baten van investeringen te ramen, zodat ook het profijt van de investering op de begroting zichtbaar wordt. Zo bedden we investeringen steviger in in het begrotingsbeleid.”
Versterken van regionale en sectorale kennisecosystemen
Het CDA wil regionale samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, bedrijven en overheden stimuleren om innovatie en onderzoek te versnellen. Ze zien sterke regionale kennisclusters als cruciaal voor het ontwikkelen van nieuwe technologieën en het versterken van het verdienvermogen.
“We stimuleren regionale ecosystemen, samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, grote bedrijven, beginnende start-ups, lokale overheden en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen.”
“Met het hoger onderwijs sluiten we een Kennispact. Daar hoort bij dat er meer regie komt op samenwerking en specialisatie. Bekostiging van hogere onderwijsinstellingen wordt minder gericht op aantallen studenten. We kiezen voor hoger onderwijsinstellingen als onderdeel van regionale kennisecosystemen waarin ieder doet waar hij goed in is.”
D66 wil Nederland weer koploper maken in onderzoek en innovatie door eerdere bezuinigingen terug te draaien en fors extra te investeren in wetenschap, universiteiten en onderzoeksinstellingen. Ze streven naar 3% van het bbp voor onderzoek en ontwikkeling, stimuleren vrij en praktijkgericht onderzoek, en willen een Nationale Investeringsbank oprichten voor grote technologische en maatschappelijke transities.
Extra investeren in wetenschap en onderzoeksinstellingen
D66 wil structureel meer geld naar universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen om Nederland internationaal concurrerend te houden en ruimte te geven aan zowel fundamenteel als praktijkgericht onderzoek. Ze keren zich tegen tijdelijke contracten in de wetenschap en willen meer vaste aanstellingen.
“D66 wil dat Nederland weer koploper wordt in onderzoek en innovatie. Daarom draaien we eerdere bezuinigingen terug én investeren we extra in de wetenschap. Een groot deel van dit geld gaat direct naar universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen. Zo krijgen zij de ruimte voor het onderzoek dat nodig is.”
“D66 wil een goede balans tussen onderzoek met en zonder directe praktische toepassing. Daarom komt er meer ruimte voor vrij onderzoek dat niet wordt gestuurd door beleid of anderen buiten de wetenschap. We zorgen hierbij voor een eerlijke verdeling tussen de verschillende wetenschapsgebieden. Op het mbo en het hbo komt meer aandacht voor onderzoek dat op de praktijk gericht is.”
“Te veel onderzoekers werken jarenlang op tijdelijke contracten. Dat zorgt voor veel onzekerheid en maakt dat wetenschap moeilijk te combineren is met het privéleven. D66 wil daarom meer vaste aanstellingen bij universiteiten.”
Stimuleren van onderzoek en ontwikkeling (R&D) naar 3% bbp
D66 wil de investeringen in onderzoek en ontwikkeling verhogen naar het niveau van de Lissabon-doelstelling (3% van het bbp), om innovatie en economische groei te stimuleren.
“We stimuleren onderzoek en ontwikkeling (R&D). We werken toe naar de Lissabon-overeenkomst van 3% van het bruto binnenlands product naar onderzoek en ontwikkeling.”
Nationale Investeringsbank voor technologische en maatschappelijke innovatie
D66 stelt voor een Nationale Investeringsbank op te richten die grote transities financiert, waaronder technologische innovatie, energie, klimaat en digitalisering. Dit moet Nederland sterker, schoner en onafhankelijker maken.
“D66 kiest voor slimme investeringen die ons sterker, schoner en onafhankelijker maken. We willen een Nationale Investeringsbank voor grote transities. Deze publieke instelling krijgt meer middelen en een breed mandaat.”
“De bank investeert in wat Nederland vooruithelpt: van verzwaring van het elektriciteitsnet tot warmtenetten in dorpen en steden, van circulaire productie tot herstel van bodem en water. Ook ondersteunt de bank de opschaling van bijvoorbeeld groene waterstof, digitale autonomie, duurzame defensiecapaciteit en technologische innovatie.”
Open toegang en wetenschapscommunicatie
D66 wil dat publiek gefinancierd onderzoek vrij toegankelijk is en investeert in wetenschapscommunicatie om de betrokkenheid van de samenleving te vergroten.
FVD is zeer selectief in investeringen in onderzoek en richt zich uitsluitend op projecten die volgens hen direct bijdragen aan nationale autonomie, innovatie of veiligheid. Ze willen investeren in thoriumonderzoek voor energieonafhankelijkheid, hyperloop-technologie voor innovatieve mobiliteit, en cyberdefensie voor digitale veiligheid. Daarnaast pleiten ze voor onafhankelijk onderzoek naar oversterfte en hernieuwd onderzoek naar grote infrastructurele projecten, maar zijn ze kritisch op politieke of ideologisch gedreven investeringen.
Investeren in thoriumonderzoek voor energieonafhankelijkheid
FVD wil investeren in onderzoek naar thorium als energiebron om Nederland volledig energieautonoom te maken. Dit wordt gepresenteerd als alternatief voor wind- en zonne-energie, waarmee ze afstand nemen van het huidige klimaatbeleid.
“investeren in thoriumonderzoek, zodat Nederland volledig energieautonoom wordt en ook in de toekomst kan beschikken over betrouwbare en toekomstgerichte energievoorziening.”
Investeren in hyperloop-technologie en innovatie in mobiliteit
FVD ziet investeren in innovatieve vervoersoplossingen als essentieel voor de toekomstbestendigheid van Nederland. Ze noemen specifiek de ontwikkeling van hyperloop-technologie en supersnel glasvezelinternet.
Investeren in cyberdefensie en innovatie in defensie
FVD wil investeren in cyberdefensie en de Nederlandse defensie-industrie om digitale dreigingen het hoofd te bieden en innovatie en werkgelegenheid in eigen land te stimuleren.
“We investeren in cyberdefensie, zodat Nederland beschermd blijft tegen digitale dreigingen en koploper wordt op digitaal gebied.”
“We betrekken de Nederlandse defensie-industrie bij aanschaf, onderhoud en ontwikkeling van materieel, zodat innovatie en werkgelegenheid in eigen land groeien.”
Onafhankelijk onderzoek naar oversterfte
FVD pleit voor onafhankelijk onderzoek naar de oorzaken van oversterfte, waarbij alle mogelijke oorzaken, inclusief vaccins, worden onderzocht. Dit standpunt is gericht op transparantie en het herstellen van vertrouwen.
“We laten de blijvende oversterfte onafhankelijk onderzoeken, waarbij alle oorzaken (inclusief vaccins) in overweging worden genomen, zodat eens en voor altijd opheldering komt over dit vraagstuk.”
Hernieuwd onderzoek naar grote infrastructurele projecten
FVD wil hernieuwd onderzoek naar de aanleg van grote infrastructuurprojecten, zoals de A3-snelweg, om te bepalen of deze alsnog gerealiseerd moeten worden.
“We willen een hernieuwd onderzoek naar de aanleg van de A3 tussen Amsterdam en Rotterdam, zodat duidelijk wordt of deze belangrijke snelweg alsnog gerealiseerd kan worden om de bereikbaarheid en doorstroming te verbeteren.”
Onderzoek naar Bijzondere Economische Zone in Cariben
FVD wil de mogelijkheden onderzoeken voor een Bijzondere Economische Zone in de Cariben, gericht op het aantrekken van investeerders en ondernemers.
“We onderzoeken de mogelijkheden voor een Bijzondere Economische Zone met lage belastingen en afgeschaalde regelgeving in de Cariben, zodat de eilanden aantrekkelijk worden voor investeerders, ondernemers en pensionado’s.”
De ChristenUnie pleit voor substantiële investeringen in onderzoek en innovatie, met als doel de welvaart, duurzaamheid en concurrentiekracht van Nederland te waarborgen. Ze willen structureel publieke en private uitgaven aan onderzoek verhogen tot 3% van het nationaal inkomen, investeren in praktijkgericht onderzoek, en specifieke sectoren zoals defensie en biomedisch onderzoek versterken. De partij benadrukt samenwerking tussen onderwijs, bedrijven en overheid, en ziet onderzoek als motor voor economische en maatschappelijke vooruitgang.
Structureel verhogen van investeringen in onderzoek en innovatie
De ChristenUnie wil dat Nederland structureel meer investeert in onderzoek en innovatie, zowel publiek als privaat, om economische groei, duurzaamheid en maatschappelijke ontwikkeling te stimuleren. Ze koppelen dit aan internationale doelstellingen en willen een nationale investeringsbank oprichten om deze ambities te ondersteunen.
“Op macroniveau bedragen op termijn de publieke en private uitgaven aan innovatie en onderzoek 3% van het nationaal inkomen.”
“Investeringen in wetenschap en onderzoek zijn nodig als we ons als land willen blijven ontwikkelen, in lijn met de Lissabondoelstelling van 3%.”
“Er komt een nationale investeringsbank, als voortzetting van InvestNL.”
Gerichte investeringen in praktijkgericht en ongebonden onderzoek
De partij wil blijvend investeren in praktijkgericht onderzoek op hogescholen en ongebonden onderzoek op universiteiten, met extra aandacht voor samenwerking en sectorplannen. Dit moet innovatie stimuleren en de aansluiting tussen onderwijs en praktijk verbeteren.
“We investeren blijvend in praktijkgericht onderzoek op hogescholen en bevorderen de samenwerking binnen het hoger onderwijs door geschikte fondsen en subsidies. Bovendien investeren we in sectorplannen en in ongebonden onderzoek op de universiteiten.”
Investeringen in onderzoek voor maatschappelijke en sectorale uitdagingen
De ChristenUnie kiest voor extra investeringen in onderzoek gericht op actuele maatschappelijke uitdagingen, zoals biomedisch onderzoek naar postinfectieuze aandoeningen en onderzoek & ontwikkeling binnen de defensiesector. Hiermee willen ze bijdragen aan volksgezondheid, veiligheid en economische groei.
“Er wordt meer geïnvesteerd in (biomedisch) onderzoek naar en behandeling van long covid en ME/CVS en andere PAIS (post acute infectiesyndromen).”
“De forse uitbreiding van het defensiebudget gaat waar mogelijk gepaard gaan met de groei van de Nederlandse defensie-industrie en met onderzoek en ontwikkeling, zodat investeringen vanuit belastinggeld voor een deel terugkeren in de vorm van economische groei, innovaties en groei van werkgelegenheid.”
GroenLinks-PvdA wil fors investeren in onderzoek, wetenschap en innovatie, met als doel Nederland economisch en maatschappelijk sterker te maken. Ze streven naar het behalen van de Lissabon-doelstelling (3% van het nationaal inkomen naar onderzoek en innovatie) en pleiten voor actieve overheidsinvesteringen in fundamenteel en praktijkgericht onderzoek, zowel nationaal als Europees. De partij ziet investeringen in onderzoek als essentieel voor strategische autonomie, duurzame groei en het versterken van onderwijsinstellingen.
Forse investeringen in onderzoek, wetenschap en innovatie
GroenLinks-PvdA wil structureel meer geld uittrekken voor onderzoek en innovatie, waarbij ze expliciet inzetten op het terugdraaien van eerdere bezuinigingen en het behalen van internationale doelstellingen. Ze zien dit als noodzakelijk om de kenniseconomie te versterken en maatschappelijke uitdagingen aan te pakken.
“We draaien de onderwijsbezuinigingen van dit kabinet terug en investeren fors in onderzoek, wetenschap en innovatie.”
“Na jaren van afbraakbeleid moet er weer ruimte komen voor onderzoek en innovatie. We investeren fors in wetenschappelijk onderzoek. We werken toe naar de Lissabon-doelstelling om 3 procent van ons nationaal inkomen aan onderzoek en innovatie te besteden.”
Overheidsinvesteringen in onderzoek en innovatie via nationale strategie
De partij wil dat de overheid actief mee-investeert in baanbrekende innovaties, van fundamenteel tot praktijkgericht onderzoek, en de vertaalslag naar commerciële toepassingen stimuleert. Dit moet bijdragen aan economische weerbaarheid en het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.
“De overheid gaat actief mee-investeren in baanbrekende innovaties: van fundamenteel en praktijkgericht onderzoek op universiteiten en hogescholen tot commerciële toepassing in innovatieve bedrijven.”
Pleidooi voor forse EU-investeringen in fundamenteel onderzoek
GroenLinks-PvdA pleit voor een sterke Europese inzet op fundamenteel onderzoek en technologieontwikkeling, waarbij Europese waarden en strategische autonomie centraal staan. Dit moet de afhankelijkheid van andere landen verminderen en de positie van Europa versterken.
“Wij zetten ons in voor forse EU-investeringen in fundamenteel onderzoek en technologieontwikkeling. Daarbij zijn Europese waarden en maatschappelijke behoeften leidend.”
Investeringen in onderzoek als onderdeel van strategische autonomie
De partij koppelt investeringen in onderzoek direct aan het vergroten van de strategische autonomie van Nederland en Europa, met het oog op minder afhankelijkheid van externe partners en het versterken van de concurrentiepositie.
“We investeren daarnaast in onze concurrentiepositie en onafhankelijkheid via technologie en onderzoek.”
Bedrijfsleven moet meer bijdragen aan investeringen in onderzoek
GroenLinks-PvdA vindt dat het bedrijfsleven, dat profiteert van collectieve voorzieningen, een grotere financiële bijdrage moet leveren aan investeringen in onderwijs en onderzoek.
“Ook het bedrijfsleven profiteert van veilige straten, goede spoorverbindingen en investeringen in onderwijs en onderzoek. Daarom verhogen we de bijdrage van de meest winstgevende bedrijven.”
JA21 wil investeren in onderzoek en ontwikkeling vooral stimuleren door fiscale prikkels en het aantrekkelijker maken van private investeringen, met minder bureaucratie en subsidies. Ze onderschrijven de ambitie om 3% van het BBP te investeren in research & development en willen innovatie bevorderen door directe aftrekbaarheid van R&D-kosten en het vereenvoudigen van het belastingstelsel. De partij pleit voor minder overheidsbemoeienis en meer ruimte voor ondernemers en kennisinstellingen om te investeren in onderzoek.
Directe fiscale stimulans voor R&D en innovatie
JA21 ziet het stimuleren van investeringen in onderzoek en ontwikkeling primair als een taak van het bedrijfsleven, ondersteund door fiscale maatregelen die innovatie direct aantrekkelijk maken. Ze willen bureaucratie en subsidies afbouwen en inzetten op eenvoud en directe aftrekbaarheid van investeringen in R&D.
“Innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken, wat een impuls geeft aan innovatie en investeringen in onderzoek en ontwikkeling.”
“Bedrijven ruimte geven door de lasten te verminderen en investeringen onmiddellijk aftrekbaar te maken.”
“Drastische afbouw van subsidies die markten verstoren en innovatie belemmeren.”
Ambitie: 3% BBP investeren in research & development
JA21 onderschrijft de nationale ambitie om 3% van het BBP te investeren in onderzoek en ontwikkeling, waarmee ze het belang van structurele investeringen in R&D voor de kenniseconomie benadrukken.
“JA21 onderschrijft de ambitie van het Rijk om in 2030 3% van het BBP te investeren in research & development.”
Investeringen in strategische technologie en digitale vaardigheden
De partij wil investeren in strategische technologie en digitale vaardigheden om de technologische soevereiniteit van Nederland te waarborgen en de arbeidsmarkt toekomstbestendig te maken. Dit is gericht op het versterken van de positie van Nederland in de digitale economie en het verminderen van afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven.
De VVD wil de investeringen in onderzoek en ontwikkeling fors verhogen, met als doel Nederland technologisch leidend te maken en de economie te versterken. Ze streven naar minimaal 3% van het bbp aan gezamenlijke investeringen van overheid en bedrijfsleven in innovatie, met een sterke focus op groeitechnologieën zoals kunstmatige intelligentie en quantumtechnologie. Concrete maatregelen zijn onder meer een investeringsagenda voor nationale groei, uitbreiding van fiscale stimulansen, en het versterken van samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen.
Investeringen in onderzoek en ontwikkeling verhogen naar 3% bbp
De VVD wil dat Nederland minimaal 3% van de economie investeert in onderzoek en ontwikkeling, omdat dit innovatie en economische groei stimuleert. Ze zien een gezamenlijke inspanning van overheid en bedrijfsleven als noodzakelijk, waarbij elke euro overheidsgeld twee euro private investering uitlokt. Het doel is om Nederland technologisch koploper te maken en de welvaart veilig te stellen.
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie. Met de logica dat ongeveer iedere euro die door de overheid wordt geïnvesteerd in innovatie leidt tot twee euro aan investeringen door de markt. De inspanning is van de overheid en bedrijven gezamenlijk.”
Gerichte investeringen in groeitechnologieën zoals AI en quantum
De VVD kiest expliciet voor strategische investeringen in groeitechnologieën als kunstmatige intelligentie en quantumtechnologie, om technologische afhankelijkheid van andere landen te voorkomen en economische kansen te benutten. Ze willen onder meer AI-fabrieken, een quantumcomputer en een AI-hub realiseren, gefinancierd via een nationale investeringsagenda.
“We doen daarom investeringen in kunstmatige intelligentie via de investeringsagenda voor nationale groei en de investeringsmaatschappij. Anders worden we sterk afhankelijk van de VS en China.”
“We zetten ons in voor de bouw van een quantumcomputer in Nederland. Deze investeringen kunnen betaald worden uit de investeringsagenda voor nationale groei.”
Fiscale stimulansen en uitbreiding innovatie-instrumenten
Om private investeringen in onderzoek en innovatie te stimuleren, wil de VVD fiscale voordelen uitbreiden en bestaande instrumenten behouden. Dit moet het voor ondernemers aantrekkelijker maken om te investeren in innovatie en onderzoek.
“We breiden de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk uit. Ondernemers die willen investeren in innovatie, kunnen dat zo doen tegen gunstige belastingvoorwaarden. We behouden de innovatiebox.”
Versterken samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen
De VVD wil de samenwerking tussen bedrijven, universiteiten en kennisinstellingen versterken, zodat innovaties sneller naar de markt komen en bijdragen aan economische groei. Ze noemen het clusteren van bedrijven en kennisinstellingen als succesvolle aanpak.
Volt pleit voor structurele, langetermijninvesteringen in fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek, met een sterke rol voor de overheid en een Nationale Investeringsbank. Ze willen jonge onderzoekers ondersteunen, publiek-private samenwerking stimuleren en inzetten op strategische technologieën zoals kwantum en biotech, om zo innovatie, kennispositie en maatschappelijke waarde te versterken.
Structurele en langetermijnfinanciering van onderzoek
Volt wil vaste, langetermijnfinanciering voor fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek, zodat onderzoekers zekerheid hebben en Nederland aantrekkelijk blijft voor toptalent. Dit moet kortetermijndenken voorkomen en innovatie stimuleren.
“Volt zorgt voor vaste, langetermijnfinanciering van fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek. Zo hebben onderzoekers en kennisinstellingen structurele zekerheid om risicovolle en innovatieve projecten op te zetten. Dit voorkomt kortetermijndenken in onderzoek en maakt Nederland aantrekkelijker voor toptalent en internationale samenwerking.”
Extra investeringen in jonge onderzoekers en startersbeurzen
Volt wil bezuinigingen op startersbeurzen terugdraaien en het budget verhogen, zodat jonge onderzoekers meer kansen krijgen om bij te dragen aan innovatie en de kennispositie van Nederland behouden blijft.
“We draaien de bezuinigingen op startersbeurzen terug en verhogen gelijktijdig het budget. Deze middelen zullen voornamelijk terechtkomen bij jonge onderzoekers die gebruik maken van deze beurzen.”
Publiek-private samenwerking en valorisatie via de Nationale Investeringsbank
Volt ziet een actieve rol voor de Nationale Investeringsbank in het ondersteunen van de ontwikkeling van onderzoeksresultaten naar innovatieve bedrijven en maatschappelijke toepassingen, met succesvolle consortia als voorbeeld.
“De Nationale Investeringsbank krijgt hierbij een actieve rol om de ontwikkeling van onderzoeksresultaten naar innovatieve bedrijven en maatschappelijke toepassingen te ondersteunen.”
Investeren in strategische technologieën en academisch onderzoek
Volt stimuleert onderzoek en investeringen in strategische technologieën zoals kwantumtechnologie en biotech, en wil academisch geleide klinische studies versterken om minder afhankelijk te zijn van commerciële trials.
“We stimuleren actief de ontwikkeling van kwantumtechnologie en haar toepassingen om Nederland een sterke onafhankelijke positie te geven ten opzichte van andere grootmachten.”
“Volt stimuleert academisch geleide klinische studies door financiering, juridische ondersteuning en infrastructuur. Universiteiten en academische ziekenhuizen krijgen structurele ruimte om zelf fase I-II-onderzoek te organiseren, zodat de EU minder afhankelijk is van commerciële trials.”
Realisatie van EU-doelstellingen voor onderzoek en ontwikkeling
Volt wil dat Nederland de Lissabon-doelstelling haalt om 3% van het bbp te besteden aan onderzoek en ontwikkeling, met een duidelijke verdeling tussen publieke en private investeringen.
“We realiseren de zogenoemde Lissabon-doelstellingen om 3% van het bruto binnenlandse product (bbp) (publiek en privaat) te besteden aan onderzoek en ontwikkeling. Hierbij komt ongeveer een derde uit publieke investeringen en twee derde uit private investeringen.”
De PVV noemt in haar verkiezingsprogramma geen expliciete investeringen in onderzoek, wetenschappelijk onderzoek of innovatie. Het programma richt zich vooral op het schrappen van subsidies en fondsen die vaak met onderzoek en innovatie worden geassocieerd, met name op het gebied van klimaat en bedrijfsleven. Concrete voorstellen voor het stimuleren of financieren van onderzoek ontbreken volledig.
Schrappen van klimaatsubsidies en -fondsen
De PVV wil alle klimaatsubsidies en uitgaven aan onderzoek en innovatie op het gebied van klimaat en duurzaamheid stopzetten. Dit wordt gemotiveerd vanuit de wens om belastinggeld niet te besteden aan wat zij als "ondoelmatige" of "onnodige" uitgaven zien, en om de lasten voor burgers te verlagen.
Stoppen met fiscale subsidies voor bedrijfsleven
De PVV wil stoppen met fiscale subsidies voor het bedrijfsleven, waaronder ook veel regelingen vallen die innovatie en onderzoek stimuleren. Dit past in hun bredere streven om overheidsuitgaven te beperken tot directe voordelen voor Nederlandse burgers.
De SGP wil gerichte investeringen in praktijkgericht onderzoek, innovatie en strategisch onderzoek, vooral waar dit direct bijdraagt aan de economie, defensie en regionale ontwikkeling. Ze pleiten voor meer financiering voor praktijkgericht onderzoek via hogescholen, investeren in strategisch defensieonderzoek, en stimuleren publiek-private samenwerking. De partij ziet onderzoek als een middel om technologische soevereiniteit, economische groei en maatschappelijke relevantie te versterken.
Meer financiering voor praktijkgericht onderzoek
De SGP vindt dat praktijkgericht onderzoek, vooral via hogescholen en in samenwerking met het mkb, een groter aandeel in de verdeling van onderzoeksmiddelen moet krijgen. Dit moet bijdragen aan innovatie en regionale economische versterking.
Investeringen in strategisch en vernieuwend defensieonderzoek
De SGP wil via een fonds investeren in vernieuwend onderzoek met strategische waarde voor de defensie-industrie, om innovatie en productiecapaciteit te waarborgen.
“Daarbij wordt via een fonds geïnvesteerd in vernieuwend onderzoek gericht op uitkomsten met strategische waarde.”
Investeren in technologische soevereiniteit en AI-onderzoek
De SGP ziet investeren in onderzoek naar kunstmatige intelligentie en nieuwe technologieën als noodzakelijk om technologische afhankelijkheid van andere landen te voorkomen.
“Nederland moet ook zelf investeren in kunstmatige intelligentie om te voorkomen dat China en de VS alle touwtjes in handen krijgen.”
Investeringen in starters- en stimuleringsbeurzen
De SGP wil investeren in beurzen voor startende onderzoekers om innovatie en onderzoekscarrières te stimuleren.
“Er komt een investering in starters- en stimuleringsbeurzen.”
BVNL wil gericht investeren in onderzoek en ontwikkeling, vooral op het gebied van technologie, kunstmatige intelligentie en cybersecurity, om innovatie en economische groei te stimuleren. Ze pleiten voor meer samenwerking tussen publieke en private partijen en zetten in op onderzoek naar nieuwe technologieën en methodologieën, met bijzondere aandacht voor digitale veiligheid en technologische voorsprong. Concrete investeringen zijn vooral gericht op het versterken van Nederland als technologisch voorloper en het vergroten van de digitale weerbaarheid.
Investeringen in onderzoek en ontwikkeling voor technologie en innovatie
BVNL ziet het vergroten van investeringen in onderzoek en ontwikkeling als essentieel om een innovatievriendelijk klimaat te creëren en Nederland technologisch voorop te laten lopen. Ze willen samenwerking tussen bedrijven, startups en academici stimuleren om zo economische groei en technologische vooruitgang te realiseren.
“Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie.”
Investeren in onderzoek naar cybersecurity
BVNL erkent het belang van digitale veiligheid en wil investeren in onderzoek naar nieuwe technologieën en methodologieën op het gebied van cybersecurity. Dit moet bijdragen aan een veiligere digitale samenleving en het vergroten van de weerbaarheid van burgers en bedrijven.
“We gaan investeren in onderzoek naar nieuwe technologieën en methodologieën op het gebied van cybersecurity.”
BIJ1 pleit voor gerichte investeringen in grootschalig onderzoek naar de maatschappelijke en ecologische impact van economische activiteiten, met bijzondere aandacht voor schade door import- en exportproducten. Daarnaast wil de partij structureel geld uittrekken voor onderzoek naar de effecten van kolonialisme in het heden. Deze voorstellen zijn bedoeld om beleid te baseren op kennis van ongelijkheid en onrecht, en om herstel en rechtvaardigheid te bevorderen.
Grootschalig onderzoek naar schade door import en export
BIJ1 wil op grote schaal investeren in onderzoek naar de schade die Nederlandse import- en exportproducten wereldwijd veroorzaken aan mensen, dieren en natuur. Dit moet leiden tot beleid dat lokale productie stimuleert en schadelijke handelspraktijken ontmoedigt.
“Er komt op grote schaal onderzoek naar de schade aan mensen, dieren en de natuur in de hele wereld door import- en exportproducten. Uit alle sectoren.”
Structurele investering in onderzoek naar effecten van kolonialisme
De partij stelt voor om structureel geld vrij te maken voor onderzoek naar de doorwerking van kolonialisme in de huidige tijd, met als doel kennis te vergroten en passende maatregelen te nemen.
“We maken structureel geld om de effecten van kolonialisme in de tijd van nu te onderzoeken, kennis hiervan te verspreiden en passende maatregelen in te voeren.”
DENK pleit voor gerichte investeringen in het onderwijs en hoger onderwijs om de kenniseconomie te versterken en gelijke kansen te bevorderen. Concrete voorstellen zijn extra investeringen in het hoger onderwijs en het op peil houden van investeringen in scholen en leraren, maar er worden geen specifieke investeringen in wetenschappelijk onderzoek of onderzoeksinstellingen genoemd. De focus ligt vooral op onderwijs als motor voor gelijkwaardigheid en economische kracht.
Extra investeringen in het hoger onderwijs
DENK wil het hoger onderwijs versterken door extra financiële middelen beschikbaar te stellen, met als doel studenten het beste onderwijs te bieden en de kenniseconomie te behouden. Dit standpunt adresseert de noodzaak om Nederland concurrerend en innovatief te houden, maar noemt geen concrete investeringen in onderzoek zelf.
“Extra investeringen in het hoger onderwijs, zodat wij studenten het beste onderwijs bieden en Nederland een sterke kenniseconomie blijft.”
Investeringen in onderwijs als basis voor de kenniseconomie
DENK ziet investeren in scholen en leraren als essentieel om gelijke kansen te creëren en de kenniseconomie te waarborgen. De partij benadrukt het belang van structurele investeringen, maar verbindt dit niet expliciet aan wetenschappelijk onderzoek.
“Alleen door onze investeringen in het onderwijs op peil te houden, kan Nederland de kenniseconomie blijven die wij nu zijn.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma