Verkiezingsprogramma's 2025 overinvesteren in innovatie
D66 ziet investeren in innovatie als essentieel voor het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en het versterken van de Nederlandse en Europese economie. Ze willen fors extra investeren in onderzoek, technologie en ondernemerschap, met speciale aandacht voor sleuteltechnologieën, maatschappelijke missies en het versterken van de samenwerking tussen overheid, kennisinstellingen en bedrijven. D66 pleit voor een centrale regie op innovatie, meer financiering en het gericht inzetten van subsidies en overheidsinkoop om innovatie te versnellen.
Extra investeren in onderzoek, wetenschap en innovatie
D66 wil eerdere bezuinigingen terugdraaien en fors extra investeren in wetenschap en innovatie, met directe middelen naar universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen. Het doel is om Nederland weer koploper te maken en onderzoek dichter bij de samenleving te brengen.
“D66 wil dat Nederland weer koploper wordt in onderzoek en innovatie. Daarom draaien we eerdere bezuinigingen terug én investeren we extra in de wetenschap. Een groot deel van dit geld gaat direct naar universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen.”
“We werken toe naar de Lissabon-overeenkomst van 3% van het bruto binnenlands product naar onderzoek en ontwikkeling.”
Focus op sleuteltechnologieën en maatschappelijke missies
D66 richt investeringen in innovatie op sleuteltechnologieën en duidelijke maatschappelijke missies, zoals circulaire economie, digitale weerbaarheid en fysieke veiligheid. Ze willen regio’s vormen waar kennisinstellingen, start-ups en bedrijven samenwerken en de overheid als launching customer optreedt.
“We investeren in innovatie die écht het verschil maakt voor de samenleving en op de lange termijn loont. Daarom richten we ons op een aantal duidelijke maatschappelijke missies, zoals voor een circulaire economie, digitale weerbaarheid en fysieke veiligheid.”
“Voor de sleuteltechnologieën vormen we regio’s waarin kennisinstellingen, start-ups en gevestigde bedrijven elkaar sterker maken en samenwerken. Zo kunnen zij samen hun innovaties naar een volgend niveau tillen.”
“Door zelf de eerste klant te zijn (launching customer), kan de overheid invloed hebben op innovatie, het goede voorbeeld geven, nieuwe markten openen en de impact van investeringen groter maken.”
Centrale regie: Bewindspersoon voor Technologie en Innovatie
D66 wil een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie met een eigen begroting en stevig mandaat, om versnippering tegen te gaan en innovatiebeleid te coördineren.
“D66 wil een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, met een eigen begroting en een stevig mandaat. Daarmee zorgen we voor focus en regie binnen de overheid om onze maatschappelijke doelen te bereiken.”
Nationale Investeringsbank voor innovatie en transities
D66 stelt een Nationale Investeringsbank voor die grote transities en technologische innovatie financiert, inclusief het hervormen van het Nationaal Groeifonds en het toegankelijk maken van middelen voor het mkb.
“We willen een Nationale Investeringsbank voor grote transities. Deze publieke instelling krijgt meer middelen en een breed mandaat. Het Nationaal Groeifonds, dat we hervormen, wordt onderdeel van de Nationale Investeringsbank.”
“De bank investeert in wat Nederland vooruithelpt: van verzwaring van het elektriciteitsnet tot warmtenetten in dorpen en steden, van circulaire productie tot herstel van bodem en water. Ook ondersteunt de bank de opschaling van bijvoorbeeld groene waterstof, digitale autonomie, duurzame defensiecapaciteit en technologische innovatie.”
Stimuleren van innovatief ondernemerschap en mkb
D66 wil innovatieve ondernemers ondersteunen met meer toegang tot kapitaal, minder regeldruk, fiscale voordelen en aansluiting op de Europese kapitaalmarkt, zodat Nederlandse innovaties kunnen opschalen.
“D66 wil meer ruimte voor innovatief ondernemerschap. Veel innovatieve ondernemers komen nu vaak niet verder door een gebrek aan kapitaal of toegang tot klanten.”
“We zorgen dat Nederlandse innovaties makkelijk kunnen groeien binnen Europa. Én we helpen ze aan financiering via de Europese kapitaalmarkt.”
“Met fiscale voordelen stimuleren we innovatief en duurzaam ondernemen.”
“D66 stimuleert technologie en innovatie die mkb’ers helpt om de arbeidsproductiviteit te verhogen.”
Gerichte investeringen in sectorale innovatie (bijvoorbeeld voedsel, defensie, ICT)
D66 kiest voor gerichte investeringen in sectoren waar innovatie maatschappelijke en economische impact heeft, zoals voedselinnovatie, defensietechnologie en de ICT-sector.
“De overheid moet deze voedselinnovaties helpen versnellen. Denk aan snellere toelating, gerichte investeringen en Europese samenwerking.”
“We moeten gezamenlijk voorraden aanleggen, trainen en investeren in innovatie. Gezamenlijk materieel inkopen en meer standaardiseren.”
“We investeren in innovatieve start-ups en scale-ups in software. Dat is goed voor onze veiligheid én voor een sterke positie van de Nederlandse economie.”
Het CDA ziet investeren in innovatie als essentieel voor het toekomstig verdienvermogen van Nederland en wil dit stimuleren via gerichte publieke en private investeringen, een nationale investeringsbank en het versterken van regionale ecosystemen. Ze richten zich op sleuteltechnologieën, samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven, en het vereenvoudigen van regelgeving om innovatie te versnellen. Concrete voorstellen zijn onder meer het halen van de Lissabon-doelstelling voor R&D, het versterken van het Groeifonds, en het stimuleren van innovatie in sectoren als energie, landbouw en defensie.
Nationale investeringsbank en publieke innovatie-investeringen
Het CDA wil een nationale investeringsbank oprichten en publieke investeringen in innovatie en R&D verhogen om het verdienvermogen te vergroten en private financiering aan te jagen. Dit moet Nederland concurrerender maken en de Lissabon-doelstelling van 3% van het bbp aan R&D-investeringen helpen realiseren.
“We richten een nationale investeringsbank op die investeringen in Nederland aanjaagt. Daarnaast investeren we in innovatie, R&D en onderzoek om ons verdienvermogen in de toekomst te vergroten.”
“We vormen Invest-NL/Invest-International, en gedeeltes van RVO, om tot een Nationale Investeringsbank, met een flink kapitaal om private financiering aan te jagen.”
“We doen publieke investeringen in innovatie en R&D (publiek en privaat), om de Lissabon-doelstelling van 3 procent te halen.”
“Nederland moet voldoen aan de Lissabon-doelstelling om 3 procent van het bbp te investeren in onderzoek en innovatie (R&D), waarvan 1 procent door de overheid en 2 procent privaat.”
Investeren in sleuteltechnologieën en regionale innovatie-ecosystemen
Het CDA wil gericht investeren in sleuteltechnologieën (zoals AI, groene chemie, waterstof) en regionale ecosystemen versterken door samenwerking tussen onderwijs, bedrijven en overheden. Dit moet innovatie versnellen en Nederland internationaal concurrerend houden.
“We geven het Groeifonds een nieuwe impuls en investeren daarmee in nieuwe technologieën die nodig zijn voor de toekomst.”
“Binnen het groeifonds komt ruimte voor investeringen in sleuteltechnologieën met een sterke focus op AI.”
“We stimuleren regionale ecosystemen, samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, grote bedrijven, beginnende start-ups, lokale overheden en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen.”
“We kiezen voor regionale ecosystemen, waar we samen met kennisinstellingen, bedrijven en medeoverheden investeren in innovatie.”
Fiscale stimulering en deregulering voor innovatie
Het CDA wil fiscale regelingen vereenvoudigen en innovatievriendelijker maken, en regeldruk verminderen zodat bedrijven makkelijker kunnen investeren en innoveren. Dit moet het ondernemersklimaat verbeteren en innovatie versnellen.
“We vereenvoudigen en vervangen de versnipperde fiscale regelingen en herinvesteren dit in effectieve ondernemersregelingen gericht op investeren, innoveren en werkgeverschap.”
“Wij creëren ruimte om nieuwe technologieën veilig en gecontroleerd te testen, zodat innovaties sneller de samenleving ten goede komen.”
“We zetten met prioriteit in op deregulering: minder regels, betere regelgeving en efficiëntere rapportages.”
Innovatie in sectoren: energie, landbouw en defensie
Het CDA wil innovatie specifiek stimuleren in sectoren als energie (o.a. waterstof, kernenergie), landbouw (circulaire landbouw, snelle uitrol van innovaties) en defensie (technologische investeringen). Dit moet bijdragen aan duurzaamheid, voedselzekerheid en veiligheid.
“Wij zien grote kansen op het gebied van onder andere technologieën als groene chemie, waterstof, synthetische brandstoffen, groen gasproductie, efficiëntere CO₂-vrije opslag en flexibiliteit, negatieve emissies en kleine modulaire kernreactoren.”
“Innovatie begint op het eigen boerenerf. We passen de vergunningsverlening aan zodat nieuwe innovaties snel kunnen worden uitgerold.”
“Een deel van de defensie-investeringen kan worden gericht op innovatieve en technologische investeringen en onderwijs, die relevant zijn voor defensie.”
BBB ziet investeren in innovatie als essentieel voor economische groei, strategische autonomie en het versterken van de Nederlandse maakindustrie. De partij wil dit realiseren via een Nationale Investeringsbank, gerichte steun aan innovatieve bedrijven (vooral in deeptech, agrotech en energietechniek), en door Nederlandse bedrijven voorrang te geven bij overheidsaanbestedingen. BBB benadrukt het belang van praktische innovatie, regionale kracht en het verminderen van afhankelijkheid van het buitenland.
Oprichting van een Nationale Investeringsbank voor innovatie
BBB wil een Nationale Investeringsbank (NIB) oprichten die risicodragend kapitaal beschikbaar stelt voor innovatieve bedrijven in strategische sectoren. Dit moet de versnippering van bestaande fondsen tegengaan en investeren in innovatie, mkb en infrastructuur stimuleren, met een focus op deeptech, agrotech, energietechniek en industriële toepassingen.
“We onderzoeken de oprichting van een Nationale Investeringsbank (NIB) in Nederland. Deze NIB krijgt een duidelijke taak in het beschikbaar stellen van risicodragend kapitaal voor innovatieve bedrijven in deeptech, agrotech, energietechniek en industriële toepassingen die bijdragen aan strategische autonomie en werkgelegenheid in de maakindustrie in Nederland.”
“De oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken die: Vermogen van de overheid koppelt aan landelijke en regionale projecten; Investeert in mkb, innovatie en infrastructuur; Marktpartijen cofinanciert via garantstellingen en leningen; De rol overneemt van de huidige gefragmenteerde en niet goed werkende fondsen zoals het Groeifonds en InvestNL die daarmee kunnen worden opgeheven.”
“Investeren via een Nationale Investeringsbank. We stimuleren innovatie door nationale investeringen, BBB wil hiervoor de oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken.”
Voorrang voor Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij innovatie-aanbestedingen
BBB wil dat Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen voorrang krijgen bij overheidsaanbestedingen en digitaliseringsprojecten, om zo innovatiekracht in eigen land te versterken en afhankelijkheid van het buitenland te verminderen.
“Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen krijgen voorrang bij aanbestedingen van de overheid.”
“De overheid kiest als 'launching customer' actief voor innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten.”
Investeren in innovatieve industriële technieken en maakindustrie
BBB steunt investeringen in pilot- en opschalingsprojecten voor nieuwe industriële technieken, met nadruk op sectoren als groene waterstof, circulaire kunstmest, en CO₂-negatief staal. Het doel is om de maakindustrie te versterken, strategische ketens te behouden en regionale economische kracht te benutten.
“Investeren in nieuwe industriële technieken. BBB steunt pilot en opschalingsprojecten voor bijvoorbeeld: – Elektrolyse fabrieken voor groene waterstof, – Circulaire kunstmest op basis van dierlijke mest, – Monovergisting en warmteterugwinning, – CO₂-negatief staalproductie via innovatieve smeltprocessen.”
“Deze technieken zijn kansrijk én passen bij de kracht van onze regio’s.”
Gerichte investeringen in innovatie voor strategische autonomie en defensie
BBB koppelt innovatie-investeringen aan het vergroten van strategische autonomie, onder meer door te investeren in defensie-innovaties zoals AI, microreactoren, satellieten en het versterken van de Nederlandse defensie-industrie.
“Nederland investeert via Defensie structureel in de ontwikkeling van het Nederlandse AI-netwerk waaronder de AI-fabriek in Groningen en lokale AI-hubs.”
“We zetten vol in op de ontwikkeling van kleinschalige kernreactoren voor strategische toepassingen. Tevens onderzoeken we of we een soevereine lanceercapaciteit in het Caribisch deel van het Koninkrijk kunnen realiseren. We versnellen de ontwikkeling van Nederlandse satellieten voor communicatie en verkenning.”
“Investeringen moeten bijdragen aan: Operationele slagkracht, gereedheid innovatief vermogen en munitievoorraden; Versterking van de Nederlandse defensieindustrie en strategische autonomie;”
Stimuleren van innovatie bij mkb, familiebedrijven en startups
BBB wil mkb, familiebedrijven en startups actief ondersteunen met ruimte voor brede innovatie, eenvoudige juridische structuren en meer durfkapitaal uit eigen land, zodat zij kunnen groeien en zich aanpassen aan veranderende marktomstandigheden.
“Familiebedrijven en het mkb moeten gestimuleerd worden door hen ruimte te bieden voor brede innovatie, zodat zij kunnen groeien en zich aanpassen aan veranderende marktomstandigheden.”
“Startups en groeibedrijven moeten niet vastlopen in dure juridische trajecten bij investeringen of overnames. BBB wil dat de overheid samen met brancheverenigingen en ontwikkelmaatschappijen breed toepasbare standaardmodellen ontwikkelt en beschikbaar stelt voor investeringsrondes, participaties en exits.”
“BBB wil dat pensioenfondsen, regionale ontwikkelmaatschappijen en de overheid gezamenlijk investeren in Nederlandse groeibedrijven.”
De VVD wil fors investeren in innovatie om de economische groei en internationale concurrentiekracht van Nederland te versterken. Ze stellen concrete doelen zoals het verhogen van de uitgaven aan onderzoek en ontwikkeling naar minimaal 3% van het bbp, het oprichten van een investeringsmaatschappij voor start- en scale-ups, en het stimuleren van technologische sectoren als kunstmatige intelligentie en quantumtechnologie. De partij legt nadruk op samenwerking tussen overheid, bedrijven en kennisinstellingen, en het wegnemen van belemmeringen voor innovatieve ondernemers.
Investeringen in onderzoek, ontwikkeling en groeitechnologieën verhogen
De VVD wil dat Nederland technologisch vooroploopt door structureel meer te investeren in innovatie, met een duidelijke focus op groeitechnologieën zoals AI, quantum en chips. Ze stellen een concreet doel voor de totale R&D-uitgaven en willen dat overheid en bedrijfsleven hierin samen optrekken.
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie.”
“We doen daarom investeringen in kunstmatige intelligentie via de investeringsagenda voor nationale groei en de investeringsmaatschappij.”
“We zetten ons in voor de bouw van een quantumcomputer in Nederland. Deze investeringen kunnen betaald worden uit de investeringsagenda voor nationale groei.”
“We investeren in de groei van morgen door de grootste knelpunten in onze economie op te lossen, zoals met investeringen in onze (data-)infrastructuur en in de energietransitie.”
“Wij zetten in op innovatie, internationale concurrentiekracht en het vrij verhandelen van onze kennis en producten wereldwijd.”
Investeringsmaatschappij en groeikapitaal voor start- en scale-ups
Om innovatie te versnellen richt de VVD een investeringsmaatschappij op die groeikapitaal verstrekt aan start- en scale-ups, met speciale aandacht voor technologische bedrijven. Ook regionale ontwikkelingsmaatschappijen krijgen meer middelen, en er wordt gekeken naar fiscale stimulansen voor particuliere investeringen.
“We richten een investeringsmaatschappij op gericht op het verstrekken van groeikapitaal aan start- en scale-ups in het hele land.”
“Ook Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen spelen een cruciale rol in het ondersteunen van start-ups en scale-ups, daarom zorgen we ervoor dat deze ROM’s voldoende publieke middelen en investeringsruimte hebben om deze rol te vervullen.”
“We willen het fiscaal stimuleren dat alle Nederlanders kunnen investeren in start- en scale-ups en kijken daarbij bijvoorbeeld naar een aftrekpost in de inkomstenbelasting.”
Fiscale stimulansen en minder belemmeringen voor innovatieve ondernemers
De VVD wil innovatie fiscaal aantrekkelijker maken door uitbreiding van bestaande regelingen en het behouden van de innovatiebox. Daarnaast willen ze belemmeringen voor bedrijven die in Nederland willen investeren in innovatie wegnemen.
“We breiden de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk uit. Ondernemers die willen investeren in innovatie, kunnen dat zo doen tegen gunstige belastingvoorwaarden. We behouden de innovatiebox.”
“We helpen bedrijven die in Nederland willen investeren en een bijdrage willen leveren aan innovatie. Dit doen we door belemmeringen weg te nemen en door het R&D-lanceerplatform dat we recent hebben aangekondigd.”
Innovatiegericht aanbesteden en stimuleren van sectorale innovatie
De VVD wil dat de overheid innovatie stimuleert via haar aanbestedingsbeleid en door regelgeving aan te passen, zodat innovatieve bedrijven meer kansen krijgen en belangrijke transities worden versneld.
“We willen echter dat de overheid voortaan in haar aanbestedingsbeleid vaker voorwaarden stelt waaraan Nederlandse bedrijven kunnen voldoen en belangrijke transities een zetje geeft, zoals de overgang naar een circulaire economie.”
“We blijven innovatie hier stimuleren, maken gebruik van AI waar mogelijk en nemen regels weg die innovatie stimuleren. We passen regels en wetgeving daarvoor aan om vervoerinnovatie te vergemakkelijken en verschillende (nieuwe) vervoersmodaliteiten te combineren.”
Europese regelgeving versoepelen om innovatie te bevorderen
De VVD ziet Europese regelgeving als een rem op innovatie en pleit voor versoepeling van specifieke EU-wetgeving om het innovatieklimaat te verbeteren.
“We maken ons daarom in de EU hard voor onder andere het versoepelen van de Artificiële Intelligentie-verordening (AI-act), General Data Protection Regulation (GDPR), Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Corporate Sustainability Due Dilligence Directive en de Regulation on Deforestation-free products (EUDR).”
Volt pleit voor grootschalige publieke investeringen in innovatie, met een sterke focus op Europese samenwerking, technologische autonomie en het stimuleren van start-ups en scale-ups. Ze willen dit realiseren via een Nationale Investeringsbank, Europese fondsen zoals een Tech Fund, en structurele financiering voor onderzoek en durfkapitaal. Hun visie is dat alleen door gezamenlijke, risicodragende investeringen Europa concurrerend, duurzaam en technologisch onafhankelijk kan worden.
Oprichting van een Nationale Investeringsbank voor innovatie
Volt wil een Nationale Investeringsbank (NIB) oprichten die met publieke middelen en staatsgaranties gericht investeert in innovatieve bedrijven, start-ups en strategische technologieën. Dit moet het tekort aan risicokapitaal oplossen en innovatie versnellen, vooral waar private investeerders terughoudend zijn.
“We richten een Nationale Investeringsbank (NIB) op met voldoende publieke middelen, toegang tot de kapitaalmarkt middels staatsgarantie en een breed mandaat om de Nederlandse investeringsopgave te kunnen realiseren.”
“De overheid neemt een leidende en sturende rol op zich in de ontwikkeling van een volwassen start-upklimaat door niet alleen gerichter maar ook méér te investeren in start-ups. Dit doet de overheid zowel via de Nationale Investeringsbank, zogenaamde incubators en innovatiehubs.”
“Onder de Nationale Investeringsbank wordt het instrumentarium voor durfkapitaal fors uitgebreid. Er komen meer middelen vrij voor start-ups, scale-ups en mkb om innovatie te stimuleren.”
Europees Tech Fund en gezamenlijke Europese investeringen
Volt wil een Europees Tech Fund en gezamenlijke Europese investeringsinstrumenten opzetten, zodat strategische innovaties als AI, kwantumtechnologie en cleantech met publieke garanties en cofinanciering worden ondersteund. Dit moet de technologische autonomie van Europa versterken en de afhankelijkheid van andere landen verminderen.
“Om de digitale en technologische autonomie van de EU te versterken richten we een Europees Tech Fund op dat risicodragend investeert in strategische innovaties, van AI en kwantumtechnologie tot cleantech en biotech. Dit doen we met publieke garanties en cofinanciering, naar het voorbeeld van Bpifrance en de Amerikaanse LPO.”
“Wij bouwen onze eigen Silicon Europa. Wij kiezen voor een Europees Tech Fund dat risicovolle investeringen doet in innovaties zoals AI, kwantumtechnologie en biotech.”
“We zorgen ervoor dat grote Europese investeringen in innovatie, energietransitie en concurrentievermogen gefinancierd worden door Eurobonds. Gezamenlijke schulduitgifte maakt investeren namelijk niet alleen efficiënter, maar ook goedkoper.”
Meer durfkapitaal en cofinanciering voor start-ups en scale-ups
Volt wil het aandeel durfkapitaal in Nederland vergroten door overheidsinvesteringen, cofinancieringsfondsen en fiscale stimulansen. Dit moet start-ups en scale-ups makkelijker toegang geven tot financiering, vooral in de kritieke ontwikkelingsfase.
“We trekken meer durfkapitaal uit de private sector aan, doordat de overheid zelf ook meer investeert in start-ups. Het aandeel van durfkapitaal in Nederland moet en kan verder worden vergroot.”
“We creëren een Nederlands cofinancieringsfonds om deelname aan Europese innovatiefondsen makkelijker te maken en het aanvraagproces los te trekken van de ministeries.”
“We creëren of versterken fiscale stimulansen die innovatie bevorderen, zoals de WBSO en medewerkersparticipatie.”
Structurele en langetermijnfinanciering van onderzoek
Volt wil vaste, langetermijnfinanciering voor fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek, zodat risicovolle en innovatieve projecten mogelijk worden en Nederland aantrekkelijk blijft voor toptalent.
“Volt zorgt voor vaste, langetermijnfinanciering van fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek. Zo hebben onderzoekers en kennisinstellingen structurele zekerheid om risicovolle en innovatieve projecten op te zetten.”
“We draaien de bezuinigingen op startersbeurzen terug en verhogen gelijktijdig het budget. Deze middelen zullen voornamelijk terechtkomen bij jonge onderzoekers die gebruik maken van deze beurzen.”
Versnellen en vereenvoudigen van Europese financieringsprocedures
Volt wil dat procedures voor Europese innovatie- en investeringsfondsen eenvoudiger en sneller worden, zodat start-ups en scale-ups sneller toegang krijgen tot kapitaal en innovatieve projecten sneller kunnen opschalen.
“We verbeteren de toegang van start-ups en scale-ups tot Europese financiering door procedures bij het European Investment Fund (EIF) en andere investeringsinstrumenten binnen de EIB-groep te vereenvoudigen en versnellen.”
“We nemen de tijdrovende en complexe regelgeving bij investeringen van de European Investment Bank (EIB) weg zodat start-ups en scale-ups hier eerder voor in aanmerking komen.”
De ChristenUnie ziet investeren in innovatie als essentieel voor toekomstige welvaart, duurzaamheid en een sterke economie. Ze willen structureel publieke en private investeringen verhogen, samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven stimuleren, en innovatie breed inzetten voor maatschappelijke uitdagingen zoals verduurzaming, circulaire economie en onderwijs. Concrete voorstellen zijn onder meer het instellen van een nationale investeringsbank, het verhogen van de innovatie-uitgaven naar 3% van het nationaal inkomen, en het verbeteren van toegang tot groeikapitaal voor het mkb en start-ups.
Structureel verhogen van investeringen in innovatie
De ChristenUnie wil dat Nederland structureel meer investeert in innovatie en onderzoek, zowel publiek als privaat, om de economie toekomstbestendig te maken en maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Ze stellen een duidelijke doelstelling (3% van het nationaal inkomen) en willen een nationale investeringsbank oprichten om dit te faciliteren.
“Om onze toekomstige welvaart zeker te stellen is het van belang om nu te investeren in innovatie en productiviteit. Dat vraagt om een beter samenspel van wetenschap, kennisinstituten, opleidingen en bedrijven. Er komt een nationale investeringsbank, als voortzetting van InvestNL. Op macroniveau bedragen op termijn de publieke en private uitgaven aan innovatie en onderzoek 3% van het nationaal inkomen.”
“Investeringen in wetenschap en onderzoek zijn nodig als we ons als land willen blijven ontwikkelen, in lijn met de Lissabondoelstelling van 3%.”
Verbeteren toegang tot groeikapitaal voor mkb, start-ups en scale-ups
De partij erkent dat innovatieve bedrijven vaak moeite hebben met financiering. Ze willen de toegang tot groeikapitaal verbeteren, onder andere via non-bancaire financiers, en regionale industrieclusters versterken.
“We verbeteren de toegang van het mkb, start-ups en scale-ups tot groeikapitaal, ook via non-bancaire financiers als Qredits. We versterken de regionale industrieclusters, bijvoorbeeld via een investeringsdeal waar huisvesting onderdeel van is.”
Investeren in praktijkgericht onderzoek en samenwerking onderwijs-bedrijfsleven
De ChristenUnie wil innovatie stimuleren door te investeren in praktijkgericht onderzoek op hogescholen en door samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven te bevorderen. Dit moet leiden tot meer ondernemerschap en innovatieve oplossingen vanuit het onderwijs.
“We investeren blijvend in praktijkgericht onderzoek op hogescholen en bevorderen de samenwerking binnen het hoger onderwijs door geschikte fondsen en subsidies.”
“We investeren volop in het beroepsonderwijs en geven ruimte aan jonge ondernemers... We stimuleren ondernemerschap vanuit het hoger en wetenschappelijk onderwijs, bijvoorbeeld door het mogelijk maken van afspraken over het intellectueel eigendom van tijdens een studie ontwikkelde innovaties.”
Stimuleren van innovatie voor verduurzaming en circulaire economie
Innovatie wordt expliciet gekoppeld aan de transitie naar een duurzame en circulaire economie. De ChristenUnie wil ketenafspraken stimuleren, circulaire industrie financieel ondersteunen, en innovatie inzetten voor ecologisch verantwoorde productie.
“Innovaties zijn nodig om de omslag naar een ecologisch verantwoorde en competitieve economie te maken waarin we op een duurzame manier samenleven, consumeren en produceren.”
“We stimuleren de circulaire capaciteit van de industrie, bijvoorbeeld met ketenafspraken... Bestaande, soms prille hergebruikketens worden indien nodig financieel ondersteund.”
“We stimuleren waterstofinnovatie, om duurzaam opgewekte energie ook te kunnen gebruiken.”
Overheid als aanjager en voorbeeld in innovatie
De overheid moet volgens de ChristenUnie zelf het goede voorbeeld geven door innovatiegericht in te kopen, regeldruk te verminderen en een betrouwbare partner te zijn voor innovatieve bedrijven.
GroenLinks-PvdA ziet investeren in innovatie als essentieel voor een duurzame, concurrerende en sociale economie. Ze willen fors investeren in onderzoek, technologie, digitalisering en innovatieve industrieën, met nadruk op publieke regie, strategische autonomie en maatschappelijke meerwaarde. Concrete voorstellen zijn onder meer een Nationale Investeringsbank, directe overheidsinvesteringen in onderzoek en innovatie, en stimulering van innovatieve bedrijven en sectoren.
Nationale Investeringsbank voor innovatie en technologie
GroenLinks-PvdA wil een krachtige Nationale Investeringsbank oprichten door bestaande instellingen te bundelen, met als doel innovatieve bedrijven – vooral het mkb – toegang te geven tot financiering die zij anders niet krijgen. Dit moet het concurrentievermogen vergroten en innovatie versnellen, vooral in duurzame sectoren.
“Een Nationale Investeringsbank vergroot het Nederlandse concurrentievermogen en kan bedrijven toegang geven tot leningen die ze op de reguliere markt niet kunnen krijgen. We bundelen de huidige instellingen van Invest-NL, Invest International, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen zodat de slagkracht van de bank groter wordt...”
Directe overheidsinvesteringen in onderzoek en innovatie
De partij pleit voor actieve, substantiële overheidsinvesteringen in fundamenteel en praktijkgericht onderzoek, technologieontwikkeling en innovatie, van universiteiten tot bedrijven. Dit moet leiden tot maatschappelijke vooruitgang, strategische autonomie en een sterke kenniseconomie.
“De overheid gaat actief mee-investeren in baanbrekende innovaties: van fundamenteel en praktijkgericht onderzoek op universiteiten en hogescholen tot commerciële toepassing in innovatieve bedrijven.”
“We draaien de onderwijsbezuinigingen van dit kabinet terug en investeren fors in onderzoek, wetenschap en innovatie.”
“Met een Toekomstfonds van 25 miljard euro geven we de economie een impuls, door te investeren in een duurzame, innovatieve industrie, wetenschap, onderzoek en nieuwe spoorlijnen.”
Investeren in digitale innovatie en technologische autonomie
GroenLinks-PvdA wil investeren in digitale innovatie, met nadruk op Europese digitale autonomie, stimulering van start-ups en mkb in de tech-sector, en ontwikkeling van eigen AI- en chiptechnologie. Dit moet de afhankelijkheid van buitenlandse techgiganten verminderen en de digitale soevereiniteit versterken.
“In Nederland omarmen we het ecosysteem van innovatieve mkb’ers en stimuleren start-ups in de tech-sector. De Rijksoverheid investeert als grootste IT-afnemer van het land in Europese digitale diensten.”
“We investeren in de komst van een AI-fabriek in Groningen, waar start-ups en overheden vrijuit kunnen experimenteren met nieuwe toepassingen.”
“We ondersteunen initiatieven voor Europese chipfabrieken en sturen bij de Europese Commissie aan op publieke garanties, zoals bij het InvestEU-programma.”
Europese investeringen in fundamenteel onderzoek en technologie
De partij zet in op forse EU-investeringen in fundamenteel onderzoek en technologieontwikkeling, waarbij Europese waarden en strategische autonomie centraal staan. Dit moet Europa minder afhankelijk maken van andere landen en innovatiekracht vergroten.
“Wij zetten ons in voor forse EU-investeringen in fundamenteel onderzoek en technologieontwikkeling. Daarbij zijn Europese waarden en maatschappelijke behoeften leidend. Denk aan het vergroten van de strategische autonomie van de EU.”
Innovatie voor verduurzaming van industrie en economie
Investeringen in innovatie worden expliciet gekoppeld aan de verduurzaming van industrie en economie. De partij wil financiële middelen inzetten voor de transitie naar duurzame bedrijvigheid en circulaire economie, en koppelt innovatie aan maatschappelijke doelen zoals klimaat en energie.
FVD ziet investeren in innovatie vooral als het stimuleren van technologische vooruitgang, infrastructuur en nationale soevereiniteit, met een nadruk op minder bureaucratie en meer ruimte voor ondernemerschap. De partij wil investeren in hyperloop-technologie, glasvezelinternet, cyberdefensie, precisielandbouw en blockchain, en pleit voor modernisering van overheidssystemen en het stimuleren van AI. Innovatie wordt vooral gezien als middel om economische groei, vrijheid en efficiëntie te bevorderen, zonder nadruk op duurzaamheid of klimaatinnovatie.
Investeren in innovatieve infrastructuur en vervoer
FVD wil Nederland toekomstbestendig maken door te investeren in hyperloop-technologie, supersnel glasvezelinternet en een nieuwe luchthaven. Innovatie in infrastructuur wordt gezien als essentieel voor economische groei, bereikbaarheid en internationale concurrentiepositie.
“Een nieuwe luchthaven in de Noordzee en innovaties zoals hyperloops en supersnel glasvezelinternet maken Nederland toekomstbestendig.”
“We investeren in de ontwikkeling van hyperloop-technologie, zodat Nederland vooroploopt in de ontwikkeling van supersnel en innovatief vervoer.”
“We zorgen voor supersnel glasvezelinternet in het hele land, zodat de digitale economie en communicatie optimaal functioneren.”
Stimuleren van technologische innovatie in de overheid en economie
FVD wil technologische innovatie stimuleren door het gebruik van blockchain, AI en het moderniseren van overheidssystemen. Minder bureaucratie en meer digitale efficiëntie moeten leiden tot meer vrijheid en economische groei.
“We dwingen de overheid haar digitale systemen zoals Belastingdienst en UWV te moderniseren, zodat ze eindelijk betrouwbaar functioneren.”
“We zetten kunstmatige intelligentie in binnen de overheid, zodat productiviteit stijgt en minder ambtenaren nodig zijn.”
“blockchainbedrijven, zodat innovatie wordt gestimuleerd en financiële vrijheid wordt vergroot.”
Investeren in innovatie in defensie en cyber
FVD wil investeren in cyberdefensie en de Nederlandse defensie-industrie, zodat Nederland digitaal weerbaar blijft en innovatie en werkgelegenheid in eigen land groeien.
“We investeren in cyberdefensie, zodat Nederland beschermd blijft tegen digitale dreigingen en koploper wordt op digitaal gebied.”
“We betrekken de Nederlandse defensie-industrie bij aanschaf, onderhoud en ontwikkeling van materieel, zodat innovatie en werkgelegenheid in eigen land groeien.”
Stimuleren van innovatie in de landbouw
FVD wil innovatie in de landbouw stimuleren door subsidies voor precisielandbouw, zodat boeren modern en duurzaam kunnen werken zonder extra bureaucratie.
“We geven subsidies voor precisielandbouw, zodat boeren modern en duurzaam kunnen werken zonder extra bureaucratie.”
De SGP ziet investeren in innovatie als essentieel voor economische groei, technologische soevereiniteit en verduurzaming, met een sterke focus op praktijkgericht onderzoek, samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven, en het stimuleren van technologische ontwikkeling in sectoren als industrie, landbouw en energie. De partij wil concrete financiële impulsen geven aan publiek-private samenwerking, regionale ontwikkelingsmaatschappijen, en innovatieve technologieën zoals AI en duurzame aandrijvingen. Innovatie wordt vooral gezien als middel om arbeidskrapte, concurrentiepositie en verduurzaming aan te pakken.
Meer investeren in praktijkgericht onderzoek en publiek-private samenwerking
De SGP wil innovatie stimuleren door extra te investeren in praktijkgericht onderzoek, vooral via hogescholen en regionale MKB-samenwerking, en door de overheidsbijdrage aan publiek-private samenwerkingen te verhogen. Dit moet de regionale economie versterken en innovatie dichter bij de praktijk brengen.
“Er komt meer geld voor praktijkgericht onderzoek door hogescholen in samenwerking met het regionale mkb. De overheid draagt voortaan 50% bij aan publiek-private samenwerking in plaats van 30%.”
Investeren in technologische soevereiniteit en AI
De partij benadrukt het belang van technologische onafhankelijkheid en wil investeren in kunstmatige intelligentie en regionale productiecapaciteit, zodat Nederland niet afhankelijk wordt van grootmachten als China en de VS.
“Nederland moet ook zelf investeren in kunstmatige intelligentie om te voorkomen dat China en de VS alle touwtjes in handen krijgen.”
“De SGP wil daarom investeren in regionale productiecapaciteit voor nieuwe technologieën zoals een AI-fabriek in Groningen, waarbij het Nederlands belang prevaleert boven Europees belang.”
Innovatie voor verduurzaming van industrie en energie
Innovatie wordt gezien als cruciaal voor het verduurzamen van industrie en energievoorziening. De SGP wil investeren in duurzame aandrijvingen, innovatieve opslagsystemen en infrastructuur, en benadrukt het belang van innovatie om minder afhankelijk te zijn van import en om de concurrentiepositie te behouden.
“De maritieme maakindustrie, zoals in de Drechtsteden, is van grote waarde voor Nederland waterland. Daarom versterken we de innovatiemotor voor deze sector, bijvoorbeeld door snel in te zetten op duurzame en schone aandrijvingen.”
“Innovatie is hiervoor cruciaal. Dit helpt ook om minder afhankelijk te worden van dure import van olie, kolen en vloeibaar gas (lng) uit regio’s waar je geopolitiek gezien niet afhankelijk van wilt zijn.”
“Aan de voorkant van het energiebeleid moet beter worden gestuurd op een betrouwbaar energiesysteem met zo min mogelijk netcongestie... en innovatieve, duurzame systemen voor langdurige opslag van stroom.”
Financiële stimulansen voor innovatieve bedrijven en startups
De SGP wil investeren in innovatie door het aantrekkelijker te maken om te investeren in startups en snelgroeiende bedrijven, onder andere via de terugkeer van de durfkapitaalregeling en verbeterde garantiestellingen.
“Het blijft fiscaal aantrekkelijk te investeren in onze economie. De durfkapitaalregeling keert terug, zodat het verstrekken van financiering aan startups en snelgroeiende bedrijven met veel potentie en een hoog risico wordt gestimuleerd.”
Innovatie in de landbouw voor verduurzaming
De partij ziet innovatie als sleutel voor verduurzaming van de landbouw en wil investeren in een versterkt Investeringsfonds Duurzame Landbouw en het ontwikkelen van ecosysteemdiensten.
“Het Investeringsfonds Duurzame Landbouw dat ondernemers middels investeringssteun, omschakelvergoedingen en garantstellingen helpt bij verduurzaming wordt versterkt.”
“Het Rijk ondersteunt het ontwikkelen en op de markt zetten van ecosysteemdiensten als CO2-vastlegging in de bodem, waterbuffering en extra biodiversiteit.”
BIJ1 ziet investeren in innovatie vooral als het democratiseren en verduurzamen van economie, energie en landbouw, waarbij technologische vooruitgang ten dienste moet staan van sociale rechtvaardigheid en collectief eigendom. Ze pleiten voor publieke investeringen in schone energie, coöperaties, en ecologische landbouwtransitie, maar zijn kritisch op innovatie die enkel winst of technocratische modernisering nastreeft. Innovatie moet bijdragen aan collectieve zeggenschap, duurzaamheid en inclusiviteit.
Fors investeren in schone energie en isolatie
BIJ1 wil grootschalig investeren in schone en hernieuwbare energie en het isoleren van woningen, met nadruk op sociale rechtvaardigheid en publieke uitvoering. Innovatie in deze sectoren moet niet leiden tot lasten voor lage inkomens en wordt gekoppeld aan collectief eigendom en zeggenschap.
“Er wordt fors geïnvesteerd in (nieuwe) schone en hernieuwbare energie-alternatieven en het budget voor het warmtefonds wordt verhoogd.”
“De staat voert een nationaal isolatieoffensief uit waarbij alle slecht geïsoleerde woningen binnen 10 jaar worden aangepakt, te beginnen bij sociale huur en koopwoningen in arbeiderswijken. Isolatie wordt volledig bekostigd door de overheid en uitgevoerd door publieke teams, zonder kosten voor bewoners.”
Investeren in coöperaties en democratische economie
Innovatie wordt volgens BIJ1 gestimuleerd door het ondersteunen van coöperatieve ondernemingen en het democratiseren van eigendom en zeggenschap in bedrijven. Ze willen publieke banken en investeringsfondsen oprichten die uitsluitend coöperatieven ondersteunen, en innovatie inzetten voor collectieve welvaart in plaats van private winst.
Investeren in ecologische landbouwtransitie
BIJ1 wil innovatie in de landbouwsector richten op ecologische en biologische productie, met publieke investeringen en het inzetten van bestaande landbouwsubsidies voor deze transitie. Ze willen een publieke investeringsbank oprichten om boeren te ondersteunen bij duurzame innovatie.
“Het budget van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) wordt ingezet voor de transitie naar een biologisch, agro-ecologische landbouw.”
“Om boeren te bevrijden uit de wurggreep van de Rabobank komt er een publieke investeringsbank die investeringen in de ecologische transitie vergemakkelijkt.”
Innovatie inzetten voor civiele in plaats van militaire doeleinden
BIJ1 wil technologische innovatie uit de wapenindustrie inzetten voor civiele toepassingen en verbiedt verdere ontwikkeling van AI-systemen voor militaire doeleinden. Innovatie moet bijdragen aan vrede en maatschappelijke vooruitgang, niet aan militarisering.
“We moedigen de inzet aan van ontwikkelde technische kennis in de wapenindustrie voor de civiele industrie. Daarbij komt er direct een stop op het ontwikkelen en gebruiken van AI-systemen voor militaire doeleinden.”
BVNL wil investeren in innovatie vooral door het stimuleren van onderzoek en ontwikkeling, het creëren van een innovatievriendelijk klimaat en het bevorderen van samenwerking tussen bedrijven, startups en academici. De partij legt nadruk op technologische innovatie, met name op het gebied van digitale technologieën, kunstmatige intelligentie en cybersecurity, en ziet een actieve rol voor de overheid in het ondersteunen van deze ontwikkelingen. Concrete voorstellen zijn onder meer het vergroten van investeringen in onderzoek en ontwikkeling, het stimuleren van private initiatieven en het verbeteren van het vestigingsklimaat voor innovatieve bedrijven.
Investeren in onderzoek en ontwikkeling voor technologie en AI
BVNL ziet het vergroten van investeringen in onderzoek en ontwikkeling als essentieel om Nederland als technologische voorloper te positioneren. De partij wil een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen floreren, met speciale aandacht voor digitale technologieën en kunstmatige intelligentie.
“Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie.”
Investeren in cybersecurity-innovatie en private initiatieven
BVNL wil investeren in onderzoek naar nieuwe technologieën en methodologieën op het gebied van cybersecurity, en stimuleert private initiatieven voor cybersecuritytrainingen en digitale scholing. Het doel is om de digitale weerbaarheid te vergroten en een aantrekkelijk vestigingsklimaat te creëren voor cybersecurity-startups.
“We gaan investeren in onderzoek naar nieuwe technologieën en methodologieën op het gebied van cybersecurity.”
“Aftrek voor cybersecurity-investeringen (software, training, blockchain) voor MKB en burgers, om weerbaarheid te vergroten.”
“Innovatie via vrije markt: Een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups creëert banen en stimuleert veilige, transparante systemen.”
Verbeteren van het innovatieklimaat door minder regels en lagere belastingen
BVNL ziet het verbeteren van het vestigingsklimaat, onder meer door lagere belastingen en minder regeldruk, als een voorwaarde om bedrijven optimaal te laten innoveren. Dit is een randvoorwaarde voor innovatie, maar wordt niet uitgewerkt in concrete investeringsmaatregelen.
“Het vestigingsklimaat moet worden verbeterd door lagere belastingen (vlaktaks van 25%) in te voeren, minder overheidsbemoeienis, lage energiekosten en versoepeling van het arbeidsrecht.”
“Minder regels voor ondernemers en bedrijven. Bureaucratie en regeldruk moeten worden teruggedrongen.”
NSC wil het Nederlandse innovatieklimaat versterken door gerichte investeringen in strategische sectoren, het oprichten van een Nationale Investeringsbank en het behouden van fiscale voordelen voor innovatie. Ze leggen nadruk op samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen, en investeren in technisch talent en regionale innovatieclusters. Hun visie is dat innovatie essentieel is voor economische groei, technologische voorsprong en brede welvaart.
Oprichting Nationale Investeringsbank voor innovatie
NSC stelt voor een Nationale Investeringsbank op te richten om langjarige, risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën mogelijk te maken. Hiermee willen ze het Nederlandse innovatievermogen versterken en concurreren met landen als Duitsland en Frankrijk.
“Voor langjarige innovatie en doorgroei richten we een Nationale Investeringsbank op. Nederland loopt achter op landen als Duitsland en Frankrijk, waar publieke investeringsbanken al jarenlang miljarden inzetten voor strategische technologieën. Met de Nationale Investeringsbank leggen we een stevige basis voor risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën zoals chips, AI en biotech.”
Bundeling van innovatie-instrumenten en sectorale strategie
NSC wil innovatie-instrumenten, onderwijsprogramma’s en investeringen per sector bundelen, gericht op de vijf sectoren met de hoogste toekomstige verdienkansen. Dit moet zorgen voor samenhangend beleid en versterking van het innovatieklimaat.
“Per sector worden innovatie-instrumenten, onderwijsprogramma’s en investeringen gebundeld, zodat beleid, financiering en infrastructuur elkaar versterken.”
“We starten met het opstellen van een Nationale Groeimarktenstrategie. Hierin bepalen we om de tien jaar de vijf sectoren met de hoogste toekomstige verdienkansen voor Nederland.”
Behoud en versterking fiscale innovatievoordelen
NSC vindt het essentieel om bestaande fiscale voordelen voor innovatie, zoals de WBSO en Innovatiebox, te behouden. Dit moet bedrijven stimuleren om hun R&D in Nederland te concentreren.
“De Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de Innovatiebox zijn instrumenten die het voor grotere bedrijven aantrekkelijk maken om hun innovaties en R&D in Nederland te concentreren. We handhaven deze belastingvoordelen en zien ze als essentieel voor het innovatieve mkb en grote bedrijven.”
Investeren in technisch talent en regionale innovatieclusters
NSC wil investeren in technisch talent en de aansluiting van opleidingen op strategische sectoren verbeteren, met speciale aandacht voor regionale innovatieclusters en samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden.
“We investeren in technisch talent. Daarbij zetten we extra in op de instroom in mbo-, hbo- en wo-opleidingen voor strategische sectoren die echt om mensen staan te springen zoals de halfgeleiderindustrie, AI en energietechnologie.”
“We ondersteunen marktgerichte productontwikkeling en regionale innovatieclusters, zoals in Groningen, Enschede, Delft en Eindhoven.”
Gerichte innovatie in de zorg
NSC wil structurele financiering versnellen voor innovaties die de zorg aantoonbaar verbeteren en goedkoper maken, met nadruk op goede ICT en betrokkenheid van eindgebruikers.
“Voor innovaties die de zorg aantoonbaar kwalitatief verbeteren en goedkoper maken moet sneller structurele financiering komen. Goede ICT en technologie moeten ruim baan krijgen, waarbij duidelijk moet zijn wie deze ICT-voorzieningen en technologie financiert.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) ziet investeren in innovatie vooral als het stimuleren van duurzame, lokale en sociale oplossingen, met een sterke nadruk op publieke regie en onafhankelijkheid van het bedrijfsleven. Hun belangrijkste voorstellen richten zich op publieke investeringen in groene energie, fundamenteel onderzoek voor een rechtvaardige en duurzame samenleving, en het stimuleren van open source-technologie. Innovatie moet bijdragen aan maatschappelijke doelen, niet aan winstmaximalisatie.
Publieke investeringen in duurzame energie-innovatie
PvdD wil innovatie inzetten om het energiesysteem te verduurzamen en te democratiseren, met investeringen in lokale, hernieuwbare energie en opslag, en productie van duurzame technologieën. De partij verzet zich tegen innovatie die fossiele industrieën of schijnoplossingen ondersteunt.
“Daarom bouwen we aan een energiesysteem dat slim meebeweegt met het aanbod van zon en wind. Voor de momenten waarop het aanbod laag is, investeren we in opslag van energie (warmte en warmte-koude opslag, batterijen, waterstof) voor essentiële voorzieningen.”
“We investeren in energieprojecten dichtbij huis, opgewekt op eigen dak, of in beheer van de wijk of de buurt. Ook investeren we in eerlijke productie van zonnepanelen, windmolens en batterijen. Zoveel mogelijk dichtbij huis en altijd met strenge eisen aan duurzaamheid, natuurinclusiviteit en mensenrechten.”
“We investeren in oplossingen die echt werken en die de uitstoot van broeikasgassen drastisch verminderen.”
Meer publieke financiering voor onafhankelijk, duurzaam onderzoek
De partij wil dat innovatie in onderzoek en wetenschap vooral bijdraagt aan maatschappelijke doelen, met minder afhankelijkheid van bedrijfsleven en meer publieke financiering voor fundamenteel onderzoek gericht op duurzaamheid, gezondheid en rechtvaardigheid.
“De overheid investeert extra geld in onderzoek dat bijdraagt aan een groene, gezonde, sociale en rechtvaardige maatschappij. Zulk fundamenteel onderzoek wordt minder afhankelijk van tweede en derde geldstromen.”
“Verplichte cofinanciering door bedrijven bij onderzoeksvoorstellen wordt zoveel mogelijk vermeden.”
“Wetenschappelijk onderzoek wordt publiek gefinancierd en moet dus toegankelijker worden. Daarom wordt de Open Access- en Open Science-beweging gesteund en gefinancierd.”
Investeren in open source en technologische onafhankelijkheid
PvdD ziet innovatie in digitale technologie als een kans voor publieke alternatieven en kennisdeling, en wil investeren in open source, non-profit en Europese alternatieven om minder afhankelijk te zijn van Big Tech.
“De overheid gaat open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken. Dit gebeurt sowieso in publieke sectoren: overheden, scholen en zorginstellingen stappen af van Big Tech-diensten. De overheid ontwikkelt een exitstrategie en investeert in open source, non-profit en Europese alternatieven.”
50PLUS ziet innovatie vooral als middel om de energievoorziening, woningbouw en digitale inclusie te verbeteren, met een duidelijke focus op ouderen en nationale belangen. De partij kiest voor gerichte investeringen in technologische vernieuwing zoals kernenergie, stimuleert innovatieve woonvormen en wil digitale technologie inzetten om het leven van ouderen te vergemakkelijken. Brede innovatie-investeringen of een generiek innovatiebeleid ontbreken; de voorstellen zijn vooral praktisch en sectorgericht.
Investeren in kernenergie en energietechnologie
50PLUS wil investeren in innovatieve energieoplossingen, met name door de bouw van nieuwe kerncentrales en de introductie van kleine modulaire reactoren (SMR’s). Dit moet zorgen voor een betrouwbare energievoorziening en het aantrekken van bedrijven in hightechsectoren.
Stimuleren van innovatieve woonvormen
De partij wil innovatie in de woningbouw stimuleren, specifiek gericht op levensloopbestendige woningen en nieuwe woonconcepten die zelfstandigheid en zorg combineren.
“Innovatieve woonvormen worden gestimuleerd: levensloopbestendige woningen en kleinschalige woonhofjes waar zorg, gemeenschap en zelfstandigheid worden gecombineerd.”
Technologie en digitale innovatie voor ouderen
50PLUS ziet technologie en kunstmatige intelligentie als kans om de zelfstandigheid en het welzijn van ouderen te vergroten. Investeringen in digitale vaardigheden en AI moeten ouderen ondersteunen en digitale inclusie bevorderen.
“Kunstmatige Intelligentie (AI) in dienst van ouderen. AI biedt enorme kansen voor ouderen. 50PLUS omarmt technologie die het leven makkelijker maakt, zorg verbetert en ouderen langer zelfstandig laat wonen.”
“Digitale cursussen voor ouderen om hun vaardigheden te verbeteren, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.”
JA21 ziet investeren in innovatie vooral als het stimuleren van technologische ontwikkeling en digitalisering door het bedrijfsleven meer ruimte te geven, regeldruk te verminderen en fiscale prikkels te bieden. De partij wil directe aftrekbaarheid van R&D-kosten, investeren in digitale vaardigheden, en minder overheidssturing via subsidies. Innovatie moet vooral uit het bedrijfsleven komen, met een faciliterende rol voor de overheid en focus op strategische technologieën.
Directe fiscale stimulans voor innovatie en R&D
JA21 wil innovatie stimuleren door het aantrekkelijker te maken voor bedrijven om te investeren in onderzoek en ontwikkeling, onder andere via directe fiscale voordelen. Dit moet Nederland concurrerender maken en technologische vooruitgang versnellen.
Investeren in digitale vaardigheden en strategische technologie
De partij ziet het belang van digitale vaardigheden en strategische technologieën als essentieel voor de toekomst van de Nederlandse economie. Investeringen moeten gericht zijn op het versterken van digitale soevereiniteit en het voorbereiden van de arbeidsmarkt op technologische veranderingen.
Minder subsidies en overheidssturing, meer marktwerking
JA21 is kritisch op subsidies en overheidsinterventies die innovatie volgens hen juist belemmeren. De partij wil drastisch minder subsidies en meer ruimte voor marktwerking, zodat innovatie vanuit het bedrijfsleven komt in plaats van door overheidssturing.
“Drastische afbouw van subsidies die markten verstoren en innovatie belemmeren. Er komt een einde aan het sturen van de economie vanuit de overheid.”
Investeren in research & development als nationaal doel
JA21 onderschrijft de ambitie om 3% van het BBP te investeren in research & development, waarmee ze het belang van structurele investeringen in innovatie op nationaal niveau erkennen.
“JA21 onderschrijft de ambitie van het Rijk om in 2030 3% van het BBP te investeren in research & development.”
De SP wil fors investeren in innovatie, maar uitsluitend vanuit publieke regie en met het oog op maatschappelijke vooruitgang, niet commerciële winst. Ze pleiten voor structurele publieke investeringen in fundamenteel onderzoek, onderwijs, het mkb en duurzame technologie, en willen marktsturing en kortetermijndenken in innovatie tegengaan. Concrete voorstellen zijn onder meer een Nationale Investeringsbank voor het mkb, een onafhankelijk onderzoeksfonds en investeringen in schone energie-innovaties.
Publieke investeringen in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek
De SP vindt dat echte innovatie voortkomt uit langdurig publiek gefinancierd onderzoek, vrij van commerciële belangen. Ze willen de wetenschap beschermen tegen marktsturing en concurrentiedruk, en investeren fors in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek.
“We investeren fors in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek. Niet alles hoeft direct toepasbaar of rendabel te zijn. Wat telt is het vertrouwen in de maatschappelijke waarde van kennis.”
“Onderzoek moet vrij zijn van marktsturing, druk van opdrachtgevers en belangenverstrengeling. Daarom richten we een onafhankelijk fonds op waarin bedrijven geen zeggenschap hebben over de uitvoering of uitkomst van het onderzoek.”
Nationale Investeringsbank voor innovatie in het mkb
De SP wil een Nationale Investeringsbank oprichten die specifiek het mkb ondersteunt bij innovatie en opschaling, omdat banken volgens hen tekortschieten in het financieren van vernieuwende kleine bedrijven.
“Met een Nationale Investeringsbank voor het mkb kunnen kleine en startende bedrijven, evenals bedrijven die hun succesvolle diensten willen opschalen, gemakkelijker lenen. Een goede mkbbank ondersteunt ondernemers bij het opbouwen van hun zaak en stimuleert vernieuwing en innovatie.”
Investeren in innovatie voor een duurzame economie
De SP koppelt investeren in innovatie direct aan de transitie naar een duurzame economie, met nadruk op publieke regie en technologische oplossingen voor energie, infrastructuur en industrie.
“Nederland moet voorop lopen in de omslag naar schone energie. Daarom zorgen we dat ons geld niet langer verdwijnt in vervuilende projecten in het buitenland, maar wordt geïnvesteerd in duurzame banen, betaalbare energie en een gezonde leefomgeving hier en wereldwijd.”
“We investeren in nieuwe innovaties en technische oplossingen om zo een sterk elektriciteitsnet te bouwen. Zo zorgen we dat Nederland klaar is voor morgen én sterker wordt vandaag.”
Innovatiewet en investeren in arbeidsproductiviteit
De SP wil innovatie inzetten om arbeidsproductiviteit te verhogen, onder meer via een Innovatiewet gericht op onderzoek, onderwijs, AI, automatisering en robotisering.
“Met een Innovatiewet zetten we in op onderzoek, onderwijs en vakopleidingen, AI, automatisering en robotisering voor zwaar en repeterend werk. Zo verhogen we de arbeidsproductiviteit en stappen we op de sneltrein naar de economie van de toekomst.”
De PVV benoemt investeren in innovatie nauwelijks als expliciet doel en presenteert geen samenhangend innovatiebeleid. Waar innovatie wordt genoemd, is dit beperkt tot het inzetten van kunstmatige intelligentie om administratiedruk in de zorg te verlagen; verder worden investeringen in innovatie juist ontmoedigd door het schrappen van subsidies en klimaatmaatregelen. De partij kiest vooral voor behoud van bestaande systemen en het terugdraaien van investeringen in innovatieve sectoren zoals duurzame energie.
Inzet van kunstmatige intelligentie in de zorg
De PVV noemt het gebruik van kunstmatige intelligentie om de administratiedruk in de zorg te verminderen als enige concrete innovatievoorstel. Dit wordt gepresenteerd als middel om personeelstekorten aan te pakken en de zorg efficiënter te maken, niet als bredere innovatieagenda.
“Met slimme inzet van kunstmatige intelligentie verlagen we de administratiedruk.”
Schrappen van innovatie- en klimaatsubsidies
De PVV is expliciet tegen investeringen in innovatie op het gebied van duurzaamheid en klimaat. Subsidies voor innovatieve energieoplossingen en klimaatmaatregelen worden afgeschaft, waarmee de partij zich afzet tegen overheidsstimulering van technologische vernieuwing in deze sectoren.
DENK noemt investeren in innovatie slechts zijdelings en vooral in relatie tot verduurzaming van landbouw en luchtvaart. Concrete voorstellen richten zich op het ondersteunen van bewezen groene innovaties in de landbouw en het investeren in schonere manieren van vliegen, maar een brede visie of strategie voor innovatiebeleid ontbreekt.
Ondersteunen van groene innovatie in landbouw
DENK wil innovatie vooral inzetten om vergroening in de landbouw te stimuleren. Het accent ligt op het ondersteunen van bewezen en effectieve innovaties die bijdragen aan verduurzaming, niet op generiek innovatiebeleid.
“Bewezen en effectieve innovaties in de landbouw die tot vergroening leiden moeten worden ondersteund.”
Investeren in schonere luchtvaart
DENK ziet innovatie als middel om vliegen duurzamer te maken. De partij wil dat de overheid middelen beschikbaar stelt om te investeren in schonere manieren van vliegen, in samenwerking met de luchtvaartbranche.
“Er moet geïnvesteerd worden in schonere manieren van vliegen. Dit moeten wij doen door afdwingbare afspraken te maken met de luchtvaartbranche. De overheid stelt middelen beschikbaar om te investeren in schoner vliegen.”