Verkiezingsprogramma's 2025 overinnovatieve
JA21 ziet innovatie als essentieel voor economische groei, concurrentiekracht en het oplossen van maatschappelijke uitdagingen, vooral op het gebied van technologie, digitalisering, energie en zorg. De partij wil innovatie stimuleren door lasten en regeldruk voor ondernemers te verlagen, investeringen in R&D fiscaal aantrekkelijk te maken, en technologische vooruitgang actief te omarmen, met een sterke focus op praktische toepassingen zoals AI en kernenergie. JA21 verzet zich tegen overheidsbemoeienis die innovatie belemmert en kiest voor een faciliterende rol van de overheid.
Ondernemers meer ruimte geven voor innovatie en digitalisering
JA21 vindt dat ondernemers de ruimte moeten krijgen om te innoveren, vooral door minder regeldruk, eenvoudige regelgeving en een nationale strategie voor digitalisering. De partij ziet digitalisering en technologische innovatie als cruciaal om Nederland concurrerend te houden en wil dat de overheid vooral faciliteert in plaats van belemmert.
“Digitalisering en kunstmatige intelligentie bieden enorme kansen voor onze economie, maar dan moet de overheid wel meebewegen en ondernemers de ruimte geven om te groeien en te innoveren.”
“Ondernemers de ruimte geven om voorop te lopen in digitalisering door eenvoudige en eenduidige regelgeving.”
“Versnipperd beleid en talloze loketten voor bedrijven die willen digitaliseren voorkomen met een nationale strategie waarin het bedrijfsleven gezamenlijk optrekt met de overheid en kennisinstituten.”
Fiscale stimulering van innovatie en R&D
JA21 wil innovatie concreet stimuleren door bedrijfskosten voor onderzoek en ontwikkeling (R&D) direct aftrekbaar te maken. Dit moet een directe impuls geven aan investeringen in innovatie en het aantrekkelijker maken voor bedrijven om te investeren in nieuwe technologieën.
“Innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken, wat een impuls geeft aan innovatie en investeringen in onderzoek en ontwikkeling.”
Technologische innovatie als oplossing voor maatschappelijke uitdagingen
De partij ziet technologische innovatie als sleutel voor het oplossen van grote vraagstukken, zoals betaalbare energie, voedselzekerheid en toekomstbestendige zorg. JA21 wil inzetten op technologische vooruitgang in sectoren als energie (kernenergie), landbouw en luchtvaart, en benadrukt het belang van innovatie boven beperkende maatregelen.
“Dat betekent gerichte investeringen in waterbeheer en dijken, een energievoorziening die betaalbaar én betrouwbaar is, en technologische innovaties die Nederland weerbaar maken.”
“De combinatie van kennis, innovatie en schaal levert Nederland een toonaangevende positie op in de wereldwijde voedselproductie.”
“In plaats van beperkende maatregelen zoals vliegbelasting, die JA21 wil afschaffen, moet worden ingezet op innovatie. Schonere brandstoffen (zoals SAF), efficiënter luchtruimgebruik, elektrische en waterstofvliegtuigen en stillere vliegtuigen bieden echte oplossingen.”
“Kernenergie is voor JA21 de toekomst: het is duurzaam, biedt zekerheid, creëert banen en zorgt voor innovatie.”
Actieve inzet op kunstmatige intelligentie (AI) en digitale vaardigheden
JA21 wil AI actief omarmen, vooral in het mkb en de zorg, en vindt dat kennis van AI op bestuursniveau vergroot moet worden. De partij stelt dat ethische kaders alleen niet voldoende zijn; het uitgangspunt moet productiviteit en kostenbeheersing zijn.
“Het gebruik van AI in de praktijk stimuleren, vooral in het mkb, door in te zetten op slimme data-analyse, automatisering en AI-oplossingen die ondernemers echt helpen. Aan ethische kaders hebben we niet genoeg, het uitgangspunt is productiviteit.”
“AI actief omarmen en kennis van AI op bestuursniveau vergroten.”
“AI en innovatie prioriteren om toekomstige stijgingen van zorgkosten op te vangen.”
Minder overheidsbemoeienis en afbouw van belemmerende subsidies
JA21 stelt dat overheidsregulering en subsidies vaak innovatie juist belemmeren. De partij wil drastisch minder overheidssturing en pleit voor het afbouwen van subsidies die markten verstoren.
“Drastische afbouw van subsidies die markten verstoren en innovatie belemmeren. Er komt een einde aan het sturen van de economie vanuit de overheid.”
Volt ziet innovatie als essentieel voor een duurzame, concurrerende en autonome Europese economie. Ze willen grootschalig investeren in innovatieve bedrijven en technologieën via publieke fondsen, het opzetten van een Europese Silicon Europa, en het stimuleren van samenwerking tussen kennisinstellingen, overheid en bedrijfsleven. Hun beleid richt zich op het verminderen van risico’s voor vernieuwende bedrijven, het verbeteren van toegang tot financiering, en het creëren van een ecosysteem waarin innovatieve ideeën sneller tot maatschappelijke waarde leiden.
Grootschalige publieke investeringen in innovatieve bedrijven en technologieën
Volt wil dat de overheid en de EU een leidende rol nemen in het financieren van innovatieve bedrijven en strategische technologieën, om zo de Europese concurrentiepositie te versterken en onafhankelijker te worden van andere werelddelen. Ze pleiten voor nationale en Europese investeringsbanken, durfkapitaalfondsen en cofinancieringsregelingen, met speciale aandacht voor start-ups, scale-ups en deeptech.
“We richten een Nationale Investeringsbank (NIB) op met voldoende publieke middelen, toegang tot de kapitaalmarkt middels staatsgarantie en een breed mandaat om de Nederlandse investeringsopgave te kunnen realiseren.”
“Om de digitale en technologische autonomie van de EU te versterken richten we een Europees Tech Fund op dat risicodragend investeert in strategische innovaties, van AI en kwantumtechnologie tot cleantech en biotech.”
“Daarnaast maakt Volt zich hard voor één groot, Europees durfkapitaalfonds waarmee nieuwe, pan-Europese innovaties op het gebied van bijvoorbeeld klimaat en duurzaamheid aangejaagd kunnen worden.”
Silicon Europa: Europees ecosysteem voor innovatie
Volt wil een pan-Europees innovatie-ecosysteem creëren (“Silicon Europa”) waarin kennis, kapitaal en overheid samenkomen om hightech producten en diensten te ontwikkelen. Dit moet de EU minder afhankelijk maken van Silicon Valley en China, en talent en investeringen binnen Europa houden.
“We stimuleren innovatie door een Silicon Europa op te zetten. Dit wordt een ecosysteem waar kennis, kapitaal en overheid samenkomen om hightech producten en diensten te ontwikkelen.”
“Wij bouwen onze eigen Silicon Europa. Een plek waar kennis, nieuwe ideeën en investeerders samenkomen. Gebouwd op Europese waarden.”
Verbeteren toegang tot financiering en verminderen risico’s voor innovatieve bedrijven
Volt erkent dat innovatieve bedrijven vaak moeilijk aan investeringen komen vanwege hoge risico’s. Ze willen dat de overheid een deel van het risico overneemt, procedures vereenvoudigt, en regionale en Europese fondsen inzet om toegang tot kapitaal te verbeteren.
“Om innovatie te bevorderen, moeten startende en groeiende bedrijven makkelijker financiële steun krijgen. Maar vernieuwende bedrijven die onze samenleving vooruit helpen, vinden op dit moment niet genoeg investeerders. Dat komt door de risico’s die innovatie met zich meebrengt. Daarom zorgen we dat de overheid bijspringt.”
“We verbeteren de toegang van start-ups en scale-ups tot Europese financiering door procedures bij het European Investment Fund (EIF) en andere investeringsinstrumenten binnen de EIB-groep te vereenvoudigen en versnellen.”
Structurele en langetermijnfinanciering van innovatief onderzoek
Volt wil vaste, langetermijnfinanciering voor fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek, zodat risicovolle en innovatieve projecten mogelijk worden en Nederland aantrekkelijk blijft voor toptalent.
“Volt zorgt voor vaste, langetermijnfinanciering van fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek. Zo hebben onderzoekers en kennisinstellingen structurele zekerheid om risicovolle en innovatieve projecten op te zetten.”
Innovatiehubs en centrale loketten voor innovatieve ondernemers
Volt wil innovatiehubs ontwikkelen en een centraal loket opzetten om innovatieve bedrijven te ondersteunen met voorzieningen, kennisdeling en subsidieaanvragen, zodat ze sneller kunnen groeien zonder grote kapitaalinvesteringen.
“We helpen deze ondernemers door voorzieningen zoals kantoren, testopstellingen en kleinschalige productie beschikbaar en betaalbaar te maken in de vorm van innovatiehubs. Hierdoor kunnen innovatieve bedrijven sneller groeien zonder dat er grote kapitaalinvesteringen nodig zijn.”
“Er komt één centraal loket (een one stop-shop) voor innovatieve en sociaal maatschappelijke ondernemers waar zij terecht kunnen met hun vragen over bijvoorbeeld subsidieaanvragen.”
Innovatiebeleid gericht op ethiek, duurzaamheid en Europese samenwerking
Volt benadrukt dat innovatie niet alleen technologisch moet zijn, maar ook ethisch, duurzaam en gericht op maatschappelijke waarde. Ze willen Europese samenwerking versterken en innovatie inzetten voor een groene, sociale economie.
“We volgen niet alleen de trends, maar zijn ook innovatieve trendsetter om zo de toekomstbestendigheid van onze samenleving te garanderen. Hiervoor is een ministerie van Digitale Zaken nodig. Bewindvoerders kunnen digitale innovatie agenderen, innovatie bevorderen en toezicht houden op wenselijk en ethisch gebruik van technologie in onze samenleving.”
“We stimuleren ondernemers die duurzaam, sociaal en innovatief werken. En met nieuwe technologie pakken we de controle terug over onze digitale media en data.”
De VVD wil dat Nederland koploper blijft op het gebied van innovatie en ziet innovatieve ontwikkelingen als essentieel voor economische groei, concurrentiekracht en maatschappelijke vooruitgang. De partij stelt voor om innovatie te stimuleren door regelgeving te versoepelen, investeringen te verhogen, en samenwerking tussen overheid, bedrijven en kennisinstellingen te versterken. Concrete maatregelen zijn onder meer het aanpassen van wetgeving, het creëren van regelluwe zones, en het gericht investeren in innovatieve sectoren zoals mobiliteit, defensie en gezondheidszorg.
Innovatie stimuleren door minder regels en regelluwe zones
De VVD vindt dat te veel en te strenge regelgeving innovatie belemmert, en wil daarom regels versoepelen en regelluwe zones creëren om innovatieve bedrijven meer ruimte te geven. Dit moet Nederland aantrekkelijker maken voor innovatieve ondernemers en technologische vooruitgang versnellen.
“We ontwikkelen regelvrije zones, waar tijdelijk en gecontroleerd wet- en regelgeving kan worden opgeschort om innovatie te bevorderen. We bieden hiervoor de juiste juridische grondslag.”
“We passen regels en wetgeving daarvoor aan om vervoerinnovatie te vergemakkelijken en verschillende (nieuwe) vervoersmodaliteiten te combineren.”
“De regelgeving uit Brussel heeft vaak goede doelen, zoals het inzichtelijk maken van verborgen milieukosten, maar regelgeving remt tegelijkertijd vaak innovatie.”
Investeringen en fiscale stimulansen voor innovatieve bedrijven
De VVD wil de investeringen in innovatie verhogen, onder meer via fiscale voordelen, investeringsmaatschappijen en het uitbreiden van bestaande stimuleringsregelingen. Dit moet ervoor zorgen dat innovatieve bedrijven kunnen groeien en dat Nederland aantrekkelijk blijft voor technologische koplopers.
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie.”
“Ondernemers die willen investeren in innovatie, kunnen dat zo doen tegen gunstige belastingvoorwaarden. We behouden de innovatiebox.”
“We richten een investeringsmaatschappij op gericht op het verstrekken van groeikapitaal aan start- en scale-ups in het hele land.”
Innovatie in mobiliteit, defensie en gezondheidszorg stimuleren
De VVD wil dat Nederland vooroploopt in innovatieve sectoren als mobiliteit, defensie en zorg, door gericht te investeren en samenwerking te stimuleren. Innovatie in deze sectoren wordt gezien als cruciaal voor economische groei, veiligheid en kwaliteit van leven.
“We willen zorgen dat Nederland in de toekomst koploper is op het gebied van mobiliteitsinnovatie.”
“Nederland heeft alles in huis om een technologische koploper te zijn... Daarom geven we bij militaire aankopen waar mogelijk voorkeur aan Nederlandse ondernemers op de terreinen waar onze industrie goed in is en investeren we in belangrijke innovatieve defensieclusters.”
“Digitalisering, robotisering en kunstmatige intelligentie zullen de komende decennia welzijn en gezondheid op veel vlakken verbeteren en de administratieve bureaucratie verminderen, arbeidsuren besparen en de kwaliteit van de zorg verbeteren. Deze innovatie moet gestimuleerd en gefinancierd worden, de overheid moet te veel regulering vooraf voorkomen.”
Regelluwe proeftuinen en snelle toelating voor innovatieve voedsel- en landbouwtechnieken
De VVD wil innovatieve technieken in de landbouw en voedselproductie versnellen door regelluwe proeftuinen en snellere toelatingsprocedures, zodat Nederland voorop blijft lopen in duurzame en efficiënte productie.
“Ook willen we regelluwe proeftuinen en adequate financiering via, onder andere, een investeringsmaatschappij voor start- en scale-ups.”
“We willen tevens Europese goedkeuring voor andere innovaties zoals duurzame vangsttechnieken in de visserij, RENURE en versnelde toelating van groene (biologische en laag-risico) gewasbeschermingsstoffen en -middelen, zodat chemie kan worden teruggedrongen.”
FVD positioneert zich als een partij die innovatie actief wil stimuleren door minder regels, lagere belastingen en gerichte investeringen in nieuwe technologieën en infrastructuur. Hun belangrijkste voorstellen zijn het stimuleren van technologische innovatie (zoals blockchain, AI, hyperloop), het verminderen van bureaucratie die innovatie belemmert, en het investeren in innovatieve sectoren zoals landbouw en defensie. De kern van hun visie is dat innovatie economische groei, vrijheid en internationale concurrentiekracht bevordert.
Investeren in technologische innovatie en infrastructuur
FVD wil Nederland toekomstbestendig maken door te investeren in innovatieve technologieën en infrastructuur, zoals hyperloop, supersnel glasvezelinternet en een nieuwe luchthaven. Dit moet de bereikbaarheid, digitale economie en internationale positie van Nederland versterken.
“Een nieuwe luchthaven in de Noordzee en innovaties zoals hyperloops en supersnel glasvezelinternet maken Nederland toekomstbestendig.”
“We investeren in de ontwikkeling van hyperloop-technologie, zodat Nederland vooroploopt in de ontwikkeling van supersnel en innovatief vervoer.”
“We zorgen voor supersnel glasvezelinternet in het hele land, zodat de digitale economie en communicatie optimaal functioneren.”
“Zo wordt Nederland weer een koploper in luchtvaart, innovatie en bereikbaarheid.”
Minder regels en belastingen om innovatie te stimuleren
FVD stelt dat hoge belastingen en overmatige regelgeving innovatie en economische groei belemmeren. Door deze te verminderen, willen ze ondernemerschap en creativiteit bevorderen.
Innovatie in landbouw en defensie stimuleren
FVD wil innovatie in de landbouwsector stimuleren via subsidies voor precisielandbouw en in de defensiesector door de Nederlandse industrie te betrekken bij ontwikkeling en onderhoud van materieel.
Stimuleren van digitale innovatie en financiële technologie
FVD ziet kansen in nieuwe digitale technologieën zoals blockchain, AI en cryptocurrencies, en wil deze actief stimuleren binnen overheid en economie.
“Cryptocurrencies en blockchain zijn innovaties die meer financiële vrijheid brengen, en kunstmatige intelligentie kan de overheid efficiënter maken. Zo kiezen we voor een toekomst waarin vrijheid en innovatie hand in hand gaan.”
“We zetten kunstmatige intelligentie in binnen de overheid, zodat productiviteit stijgt en minder ambtenaren nodig zijn.”
Het CDA ziet innovatie als een essentiële motor voor economische groei, verduurzaming en het toekomstig verdienvermogen van Nederland. Ze willen innovatie stimuleren door gerichte investeringen in technologie, het versterken van regionale ecosystemen en het vereenvoudigen van regelgeving voor bedrijven en start-ups. Concrete voorstellen zijn onder meer het oprichten van een Nationale Investeringsbank, het stimuleren van samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven, en het versnellen van de uitrol van innovatieve projecten.
Gerichte investeringen in innovatieve technologieën en bedrijven
Het CDA wil innovatie aanjagen door te investeren in nieuwe technologieën en het makkelijker maken voor bedrijven, met name start-ups en scale-ups, om financiering te krijgen. Ze zien kansen in sectoren als groene chemie, waterstof en ruimtevaart, en willen een Nationale Investeringsbank oprichten om investeringen te bundelen en te stimuleren.
“We ontwikkelen Invest NL, Invest International en onderdelen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) door tot een Nationale Investeringsbank: één sterke overheidsinvesteringspartner, een brede nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling met slagkracht en kapitaal. Daarmee stimuleren we ook private investeerders om in de meest risicovolle vroege fase van veelbelovende techbedrijven te investeren.”
“Wij zien grote kansen op het gebied van onder andere technologieën als groene chemie, waterstof, synthetische brandstoffen, groen gasproductie, efficiëntere CO₂-vrije opslag en flexibiliteit, negatieve emissies en kleine modulaire kernreactoren.”
Stimuleren van regionale innovatieve ecosystemen
Het CDA wil innovatie bevorderen door samenwerking tussen onderwijsinstellingen, bedrijven en overheden in regionale ecosystemen te stimuleren. Ze noemen specifieke regio’s en sectoren waar deze samenwerking al succesvol is en willen deze aanpak verder uitrollen.
“We stimuleren regionale ecosystemen, samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, grote bedrijven, beginnende start-ups, lokale overheden en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen. Brainport Eindhoven, Watertechnologiecentrum Wetsus, Circular Innovation Valley Noord-Nederland, Regio Foodvalley en Leiden Bio Science Park zijn goede voorbeelden.”
Minder regels en snellere uitrol van innovaties
Het CDA erkent dat complexe regelgeving innovatie belemmert en wil daarom de regeldruk verminderen en het makkelijker maken om innovatieve projecten snel te testen en uit te rollen. Dit geldt zowel voor het bedrijfsleven als voor sectoren als de zorg en landbouw.
“Wij creëren ruimte om nieuwe technologieën veilig en gecontroleerd te testen, zodat innovaties sneller de samenleving ten goede komen.”
“We passen de vergunningsverlening aan zodat nieuwe innovaties snel kunnen worden uitgerold.”
“We geven ruimte voor het ontwikkelen van zorginnovaties binnen een regelarme omgeving. Op die manier kunnen vernieuwingen eenvoudiger worden doorgevoerd.”
Innovatie in de agrarische sector versnellen
Het CDA wil dat innovatie in de landbouw sneller wordt uitgerold door het aanpassen van vergunningen en het stimuleren van circulaire landbouw en nieuwe technologieën.
“Innovatie begint op het eigen boerenerf. We passen de vergunningsverlening aan zodat nieuwe innovaties snel kunnen worden uitgerold.”
De SGP ziet innovatie als essentieel voor het oplossen van maatschappelijke uitdagingen, zoals verduurzaming van energie, arbeidsbesparing en het versterken van de industrie. De partij pleit voor gerichte investeringen in innovatieve, duurzame systemen, arbeidsbesparende technologie en sectorale innovatie, maar benadrukt dat deze altijd verantwoord en betaalbaar moeten zijn. Concrete voorstellen richten zich op innovatie in energieopslag, arbeidsbesparing, en verduurzaming van industrie en mobiliteit.
Investeren in innovatieve, duurzame energiesystemen
De SGP beschouwt innovatie als cruciaal voor het realiseren van een betrouwbare, duurzame energievoorziening en het verminderen van afhankelijkheid van buitenlandse energie. Ze willen investeren in innovatieve systemen voor langdurige opslag van stroom en stimuleren de ontwikkeling van energiehubs en nieuwe technologieën.
“Innovatie is hiervoor cruciaal. Dit helpt ook om minder afhankelijk te worden van dure import van olie, kolen en vloeibaar gas (lng) uit regio’s waar je geopolitiek gezien niet afhankelijk van wilt zijn.”
“Aan de voorkant van het energiebeleid moet beter worden gestuurd op een betrouwbaar energiesysteem met zo min mogelijk netcongestie. Dat betekent inzet op energiebesparing, alternatieve warmtevoorzieningen, stabiele energiebronnen naast wind en zon, zoals kernenergie, lokale afstemming van vraag en aanbod, en innovatieve, duurzame systemen voor langdurige opslag van stroom.”
Arbeidsbesparende en niet-digitale innovaties stimuleren
De SGP wil dat innovatie niet alleen gericht is op digitalisering, maar ook op arbeidsbesparende technologieën, zeker in sectoren met arbeidskrapte zoals de zorg en maakindustrie. Dit moet bijdragen aan het verminderen van de druk op de arbeidsmarkt en het aantrekkelijker maken van werken in deze sectoren.
“De overheid blijft daarom óók investeren in niet-digitale arbeidsbesparende innovaties.”
“Ondernemingen die veel gebruikmaken van laagbetaalde, veelal buitenlandse medewerkers stimuleren we in te zetten op arbeidsbesparende technologie en slimmer werken. Ook publieke sectoren moeten hierin stappen zetten.”
Innovatie in industrie en mobiliteit gericht op verduurzaming
De SGP wil de concurrentiepositie van de Nederlandse industrie versterken door te investeren in innovatie, met name in duurzame en schone aandrijvingen in de maritieme sector en alternatieven voor vervuilende technologieën in mobiliteit.
BBB ziet innovatie als een essentiële motor voor economische groei, strategische autonomie en het versterken van de concurrentiekracht van Nederland. De partij wil innovatie concreet stimuleren door nationale investeringen, het voortrekken van Nederlandse bedrijven bij digitaliseringsprojecten, en het wegnemen van belemmerende regels, met bijzondere aandacht voor praktische toepassingen in de maakindustrie, het mkb en startups. BBB koppelt innovatie nadrukkelijk aan nationale belangen, regionale kracht en het vergroten van zelfredzaamheid.
Voorrang voor innovatieve Nederlandse bedrijven bij digitalisering
BBB wil dat de overheid actief kiest voor innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten, om zo de afhankelijkheid van het buitenland te verminderen en de nationale economie te versterken. Dit moet leiden tot meer zelfredzaamheid en het benutten van Nederlandse kennis en technologie.
“De overheid kiest als 'launching customer' actief voor innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten.”
Nationale Investeringsbank voor innovatie in strategische sectoren
Om innovatie structureel te stimuleren, onderzoekt BBB de oprichting van een Nationale Investeringsbank die risicodragend kapitaal beschikbaar stelt voor innovatieve bedrijven in sectoren als deeptech, agrotech en energietechniek. Dit moet bijdragen aan strategische autonomie en hoogwaardige werkgelegenheid in Nederland.
“Deze NIB krijgt een duidelijke taak in het beschikbaar stellen van risicodragend kapitaal voor innovatieve bedrijven in deeptech, agrotech, energietechniek en industriële toepassingen die bijdragen aan strategische autonomie en werkgelegenheid in de maakindustrie in Nederland.”
Kansengelijkheid door innovatie bij overheidsaanbestedingen
BBB wil dat Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen voorrang krijgen bij overheidsaanbestedingen, zodat innovaties daadwerkelijk bijdragen aan het welzijn en de participatie van alle inwoners. Dit bevordert gelijke kansen en zorgt ervoor dat publieke investeringen ten goede komen aan de Nederlandse economie.
“Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen krijgen voorrang bij aanbestedingen van de overheid.”
Praktische innovatie en maakwaarde voor mkb en startups
De partij pleit voor ruimte voor praktische innovatie met echte maakwaarde, vooral voor het mkb en startups. Door minder juridische drempels en meer investeringen wil BBB de vernieuwingskracht van Nederland versterken en zorgen dat innovatie direct bijdraagt aan economische groei en regionale ontwikkeling.
“BBB wil ruimte voor praktische innovatie, met echte maakwaarde voor Nederland.”
Innovatieve oplossingen voor verduurzaming in de bouw
BBB ziet innovatieve oplossingen als noodzakelijk om verduurzaming in de bouw betaalbaar en haalbaar te maken, zonder dat dit leidt tot kostenverhoging of vertraging. De partij zet in op duidelijke regels en betere ondersteuning bij het toepassen van nieuwe technieken.
“Hier zijn innovatieve oplossingen nodig. BBB zet in op duidelijke regels, minder onzekerheid en betere ondersteuning bij verduurzaming.”
D66 ziet innovatie als essentieel voor economische groei, maatschappelijke vooruitgang en het versterken van Europese autonomie. Ze willen innovatieve ondernemers en technologieën gericht ondersteunen via investeringen, overheidsinkoop, en het stimuleren van samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen. De partij pleit voor een actieve rol van de overheid als launching customer, meer financiering, en een aparte bewindspersoon voor Technologie en Innovatie.
Overheid stimuleert innovatieve ondernemers en technologie
D66 wil dat innovatieve ondernemers en technologische vernieuwing de ruimte krijgen om te groeien, met als doel maatschappelijke uitdagingen op te lossen en de economie te versterken. De partij ziet een actieve rol voor de overheid in het bieden van financiering, het zijn van launching customer, en het creëren van samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en kennisinstellingen.
“D66 wil meer ruimte voor innovatief ondernemerschap. Veel innovatieve ondernemers komen nu vaak niet verder door een gebrek aan kapitaal of toegang tot klanten. D66 wil Nederlandse ondernemers de ruimte geven om te groeien. We zorgen dat Nederlandse innovaties makkelijk kunnen groeien binnen Europa. Én we helpen ze aan financiering via de Europese kapitaalmarkt.”
“Door zelf de eerste klant te zijn (launching customer), kan de overheid invloed hebben op innovatie, het goede voorbeeld geven, nieuwe markten openen en de impact van investeringen groter maken.”
“Voor de sleuteltechnologieën vormen we regio’s waarin kennisinstellingen, start-ups en gevestigde bedrijven elkaar sterker maken en samenwerken. Zo kunnen zij samen hun innovaties naar een volgend niveau tillen.”
Bewindspersoon voor Technologie en Innovatie
D66 wil een aparte bewindspersoon voor Technologie en Innovatie met een eigen begroting en mandaat, om versnippering tegen te gaan en innovatiebeleid effectiever te maken. Hiermee willen ze zorgen voor meer regie en focus op technologische vooruitgang die maatschappelijke doelen dient.
“D66 wil een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, met een eigen begroting en een stevig mandaat. Daarmee zorgen we voor focus en regie binnen de overheid om onze maatschappelijke doelen te bereiken. Want technologie en innovatie zijn te belangrijk om versnipperd te blijven over verschillende ministeries.”
Innovatieve starters krijgen voorrang op onproductieve stoppers
D66 wil ruimte maken voor vernieuwers door innovatieve starters de plek te laten innemen van bedrijven die niet meer bijdragen aan productiviteit of duurzaamheid. Dit moet zorgen voor een dynamische economie waarin innovatie wordt beloond.
“En we maken ruimte voor vernieuwers: door innovatieve starters de plek in te laten nemen van onproductieve stoppers.”
NSC ziet innovatie als essentieel voor economische groei, betaalbare zorg en het oplossen van maatschappelijke uitdagingen. Ze willen structurele financiering en fiscale stimulansen voor bewezen innovatieve oplossingen, vooral in het mkb, de zorg en woningbouw. De partij benadrukt samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheid, en wil barrières voor vernieuwende ideeën en technologieën wegnemen.
Structurele financiering en stimulansen voor innovatieve bedrijven
NSC wil het innovatieve mkb en grote bedrijven stimuleren door fiscale voordelen te behouden en regionale samenwerking te versterken. Ze richten zich op het voorkomen van kennisvlucht, het ondersteunen van risicovolle beginfasen en het faciliteren van innovatiepilots, vooral bij verduurzaming.
“Voor het innovatieve mkb blijven de regionale ontwikkelingsmaatschappijen het eerste aanspreekpunt. We handhaven de belastingvoordelen voor innovatie en de aftrek voor milieu-investeringen en zijn terughoudend met subsidies. Bijzondere aandacht moet er zijn voor de risicovolle beginfase, het doorgroeien naar een volwaardig bedrijf en het voorkomen van weglekken van kennis en bedrijvigheid.”
“De Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de Innovatiebox zijn instrumenten die het voor grotere bedrijven aantrekkelijk maken om hun innovaties en R&D in Nederland te concentreren. We handhaven deze belastingvoordelen en zien ze als essentieel voor het innovatieve mkb en grote bedrijven.”
“We ondersteunen marktgerichte productontwikkeling en regionale innovatieclusters, zoals in Groningen, Enschede, Delft en Eindhoven.”
Snellere structurele financiering voor bewezen zorginnovaties
NSC wil dat innovaties in de zorg die aantoonbaar de kwaliteit verbeteren en kosten verlagen sneller structurele financiering krijgen. Ze benadrukken het belang van betrokkenheid van eindgebruikers en optimale beveiliging van ICT-voorzieningen.
“Voor innovaties die de zorg aantoonbaar kwalitatief verbeteren en goedkoper maken moet sneller structurele financiering komen. Goede ICT en technologie moeten ruim baan krijgen, waarbij duidelijk moet zijn wie deze ICT-voorzieningen en technologie financiert. Belangrijk is dat de eindgebruiker, de patiënt en/of zorgprofessional, wordt betrokken bij de ontwikkeling van innovaties. Daarbij moet de beveiliging van de ICT-voorziening optimaal zijn.”
Investeren in innovatieve woonoplossingen
NSC wil innovatieve bouwmethoden stimuleren om sneller en kwalitatief goed woningen te realiseren. Ze pleiten voor het wegnemen van wettelijke barrières voor vernieuwende ideeën en investeren in conceptbouw, fabriekswoningen en modulaire bouw.
“Vernieuwende ideeën van overheden en marktpartijen moeten niet langer stuklopen tegen een muur van wetten en regels. We investeren in innovatieve woonoplossingen zoals conceptbouw, fabriekswoningen en modulaire bouw. Zo kunnen woningen kwalitatief goed en toch snel worden gebouwd.”
De Partij voor de Dieren legt in haar verkiezingsprogramma de nadruk op het stimuleren van open, technologische innovatie die bijdraagt aan duurzaamheid, privacy en publieke zeggenschap. Innovatie wordt vooral gezien als middel om bestaande kennis te delen, circulair te bouwen en digitale onafhankelijkheid te vergroten, met concrete voorstellen voor open source, materialenpaspoorten en het moderniseren van auteursrecht. De partij kiest bewust voor technologische vernieuwing die sociaal en ecologisch verantwoord is, en verzet zich tegen afhankelijkheid van Big Tech en vervuilende industrieën.
Stimuleren van open source en publieke technologische innovatie
De PvdD wil innovatieve technologische oplossingen stimuleren door open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware te bevorderen, vooral in de publieke sector. Dit moet leiden tot meer kennisdeling, minder afhankelijkheid van Big Tech en versterking van publieke alternatieven.
“Vrije opensourceprojecten bieden veel kansen om kennis en informatie te delen. Door bijvoorbeeld technologische oplossingen te delen, kunnen andere landen, ondernemers en individuen bestaande kennis gebruiken om verder te ontwikkelen. De overheid gaat open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken. Dit gebeurt sowieso in publieke sectoren: overheden, scholen en zorginstellingen stappen af van Big Tech-diensten. De overheid ontwikkelt een exitstrategie en investeert in open source, non-profit en Europese alternatieven.”
Moderniseren van auteursrecht voor AI-gegenereerde kunst
De partij erkent de innovatieve impact van kunstmatige intelligentie op creatieve sectoren en wil het auteursrecht moderniseren om makers te beschermen en een passende vergoeding te garanderen.
“Door kunstmatige intelligentie kunnen computers met één druk op de knop nieuwe kunst maken in de stijl van bestaande kunstenaars. Daarom moderniseren we het auteursrecht, zodat dit beter aansluit bij de huidige tijd. Hierbij is het belangrijk dat makers een passende vergoeding krijgen.”
Circulair en lowtech bouwen met innovatieve materialen
PvdD stimuleert innovatieve bouwmethoden door circulair, lowtech en natuurinclusief bouwen te bevorderen, met nadruk op materialenpaspoorten en het gebruik van hernieuwbare, gerecyclede materialen.
“We bouwen, lowtech, circulair en natuurinclusief. Er wordt zo veel mogelijk gebruikgemaakt van natuurlijke, hernieuwbare en gerecyclede materialen en van natuurlijke bouwprincipes.”
“Alle gebouwen worden voorzien van een materialenpaspoort, zodat deze materialen bij sloop opnieuw kunnen worden ingezet, ook bij verbouwing en isolatie van bestaande gebouwen.”
“Er komt een ‘lowtech bouwen’-stimuleringsprogramma, naast schoon en emissieloos bouwen. Hiermee wordt het gebruik van apparaten zoals airco’s teruggedrongen.”
De SP wil innovatie stimuleren door te investeren in onafhankelijk onderzoek, onderwijs en het mkb, met een duidelijke nadruk op maatschappelijke waarde boven marktbelang. Ze pleiten voor een Innovatiewet, meer publieke regie en het wegnemen van marktmacht die innovatie belemmert. Hun visie is dat echte vooruitgang ontstaat door publieke investeringen, vrije wetenschap en ondersteuning van kleine bedrijven.
Investeren in onafhankelijk onderzoek en innovatie
De SP vindt dat innovatie vooral voortkomt uit publiek gefinancierd, onafhankelijk onderzoek zonder commerciële druk. Ze willen fors investeren in fundamenteel onderzoek en jonge onderzoekers meer zekerheid geven, zodat echte vernieuwing mogelijk wordt.
“We investeren fors in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek. Niet alles hoeft direct toepasbaar of rendabel te zijn. Wat telt is het vertrouwen in de maatschappelijke waarde van kennis.”
“Want alleen als onderzoekers zich niet voortdurend hoeven te bewijzen tegenover de markt, kunnen ze echte vernieuwing tot stand brengen.”
Innovatiewet voor hogere arbeidsproductiviteit
De SP stelt een Innovatiewet voor die inzet op onderzoek, onderwijs, AI, automatisering en robotisering, met als doel slimmer werken en een toekomstbestendige economie.
“Met een Innovatiewet zetten we in op onderzoek, onderwijs en vakopleidingen, AI, automatisering en robotisering voor zwaar en repeterend werk. Zo verhogen we de arbeidsproductiviteit en stappen we op de sneltrein naar de economie van de toekomst.”
Mkb en kleine ondernemers als motor van innovatie
De SP ziet het mkb en kleine ondernemers als belangrijke drijvers van innovatie en wil hen structureel ondersteunen, onder andere met een Nationale Investeringsbank.
“Ondernemers en zelfstandigen met een klein bedrijf zijn betrokken bij hun zaak. Ze leveren een belangrijke bijdrage aan innovatie en kunnen vakwerk op maat leveren.”
Sterkere waakhond tegen marktmacht voor meer innovatie
De SP wil marktmacht van grote bedrijven inperken omdat dit innovatie belemmert, en geeft de Autoriteit Consument en Markt meer bevoegdheden om dit tegen te gaan.
“Er moet een eerlijk speelveld zijn, met ruimte voor innovatieve en nieuwe bedrijven. Op dit moment zorgt steeds verdere concentratie van marktmacht in handen van een paar grote spelers en digitale platforms ervoor dat innovatie wordt tegengehouden...”
BVNL wil een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen floreren, met een sterke focus op technologische vooruitgang en digitale veiligheid. De partij zet in op investeringen in onderzoek en ontwikkeling, vooral op het gebied van kunstmatige intelligentie en cybersecurity, en wil samenwerking tussen publieke en private partijen stimuleren. Hun visie is dat innovatie vooral via de vrije markt en minder overheidsbemoeienis tot stand moet komen.
Innovatievriendelijk klimaat voor technologie en AI
BVNL streeft naar een omgeving waarin innovatie wordt gestimuleerd door investeringen in onderzoek en ontwikkeling, met speciale aandacht voor kunstmatige intelligentie en digitale technologieën. Ze willen samenwerking tussen publieke en private partijen bevorderen om Nederland als technologische voorloper te positioneren. Dit standpunt adresseert het belang van innovatie voor economische groei en digitale soevereiniteit.
“We willen een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen gedijen. Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie.”
Innovatie via de vrije markt en minder overheidsbemoeienis
BVNL gelooft dat innovatie het beste tot stand komt door een aantrekkelijk vestigingsklimaat en het faciliteren van private initiatieven, in plaats van door overheidssturing of subsidies. Dit standpunt benadrukt het belang van ondernemersvrijheid en een vrije markt voor het stimuleren van innovatieve oplossingen, met name op het gebied van cybersecurity.
GroenLinks-PvdA ziet innovatieve bedrijven en technologie als essentieel voor een duurzame, concurrerende en onafhankelijke economie. Ze willen investeren in innovatieve mkb’ers, start-ups en technologische infrastructuur, met nadruk op Europese digitale autonomie en samenwerking met innovatieve ondernemers voor een groene toekomst. De partij koppelt innovatie expliciet aan maatschappelijke doelen zoals verduurzaming, eerlijk werk en het tegengaan van afhankelijkheid van buitenlandse technologie.
Investeren in innovatieve bedrijven en digitale autonomie
GroenLinks-PvdA wil de Nederlandse en Europese technologische onafhankelijkheid vergroten door te investeren in innovatieve ICT-bedrijven, start-ups en het stimuleren van een ecosysteem voor technologische innovatie. Dit moet de afhankelijkheid van Amerikaanse en Chinese leveranciers verminderen en bijdragen aan een sterke, groene economie.
“Nederland kent veel innovatieve ICT-bedrijven, maar is toch afhankelijk van Amerikaanse en Chinese leveranciers. Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied. ... In Nederland omarmen we het ecosysteem van innovatieve mkb’ers en stimuleren start-ups in de tech-sector.”
“We zetten samen met innovatieve bedrijven en ondernemers koers naar een sterke en groene economie van de toekomst, met hoge productiviteit en eerlijke lonen, en met respect voor de draagkracht van onze planeet.”
“Samen met innovatieve bedrijven, mkb’ers en biologische boeren werken we aan een groene toekomst.”
Omscholing naar innovatieve sectoren
De partij erkent dat sommige sectoren minder innovatief zijn en wil omscholing stimuleren naar sectoren waar innovatie en arbeidsvraag samenkomen. Dit moet bijdragen aan een toekomstbestendige arbeidsmarkt en het oplossen van personeelstekorten.
“Hierbij stimuleren we omscholing naar sectoren waar we de mensen het hardst nodig hebben, en hebben we extra aandacht voor oudere werknemers in minder innovatieve sectoren, zie hoofdstuk ‘Onderwijs’.”
50PLUS ziet innovatieve oplossingen als belangrijk voor het verbeteren van wonen en energievoorziening, vooral gericht op ouderen en toekomstige generaties. Ze willen innovatieve woonvormen stimuleren en zetten in op nieuwe technologieën zoals kleine kerncentrales en thuisbatterijen om de energietransitie haalbaar en betaalbaar te maken. Hun visie is pragmatisch: innovatie moet bijdragen aan betaalbaarheid, zelfstandigheid en kwaliteit van leven.
Innovatieve woonvormen voor ouderen stimuleren
50PLUS wil het woningaanbod vernieuwen door levensloopbestendige en kleinschalige woonvormen te stimuleren, zodat ouderen langer zelfstandig kunnen wonen en de doorstroming op de woningmarkt verbetert. Innovatie in wonen wordt gezien als essentieel om in te spelen op de vergrijzing en de veranderende zorgbehoefte.
“Innovatieve woonvormen worden gestimuleerd: levensloopbestendige woningen en kleinschalige woonhofjes waar zorg, gemeenschap en zelfstandigheid worden gecombineerd.”
Versnelde introductie van innovatieve energietechnologieën
De partij pleit voor het versneld inzetten van nieuwe technologieën zoals kleine kerncentrales (SMR’s) en thuisbatterijen, zodat de energietransitie haalbaar blijft zonder dat burgers worden opgezadeld met onbetaalbare of onpraktische alternatieven. Innovatie in energievoorziening wordt gezien als noodzakelijk om de concurrentiepositie van Nederland te behouden en burgers te laten profiteren van technologische vooruitgang.
De ChristenUnie ziet innovatie als essentieel voor toekomstige welvaart en duurzaamheid, en wil investeren in een missiegedreven innovatieagenda. Ze pleiten voor meer samenwerking tussen wetenschap, onderwijs en bedrijven, betere toegang tot groeikapitaal voor het mkb en start-ups, en stimuleren innovatief bouwen en ondernemerschap vanuit het onderwijs.
Investeren in een missiegedreven innovatieagenda
De ChristenUnie wil innovatie structureel stimuleren om de toekomstige welvaart en duurzaamheid van Nederland te waarborgen. Ze zetten in op samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven, verhogen de investeringen in innovatie en onderzoek, en verbeteren de toegang tot groeikapitaal voor innovatieve bedrijven.
“Om onze toekomstige welvaart zeker te stellen is het van belang om nu te investeren in innovatie en productiviteit. Dat vraagt om een beter samenspel van wetenschap, kennisinstituten, opleidingen en bedrijven. Er komt een nationale investeringsbank, als voortzetting van InvestNL. Op macroniveau bedragen op termijn de publieke en private uitgaven aan innovatie en onderzoek 3% van het nationaal inkomen. We verbeteren de toegang van het mkb, start-ups en scale-ups tot groeikapitaal, ook via non-bancaire financiers als Qredits.”
Innovatief en duurzaam bouwen stimuleren
De partij wil dat nieuwbouwwoningen niet alleen energiezuinig, maar ook duurzaam en innovatief gebouwd worden. Door samen te werken met de bouwsector en kennisinstellingen, stimuleren ze het gebruik van circulaire en biobased materialen en ontwikkelen ze innovatieve bouwmethoden.
“Zo stimuleren we innovatief bouwen: klimaatbestendig, natuurinclusief en kostenefficiënt. We werken samen met de bouwsector en kennisinstellingen om dit verder te ontwikkelen.”
Ondernemerschap en innovatie vanuit het onderwijs bevorderen
De ChristenUnie wil ondernemerschap en innovatie stimuleren bij jongeren door afspraken over intellectueel eigendom mogelijk te maken en bedrijven actief te betrekken bij het onderwijs. Dit moet leiden tot meer innovatieve ideeën en producten die tijdens de studie worden ontwikkeld.
“We stimuleren ondernemerschap vanuit het hoger en wetenschappelijk onderwijs, bijvoorbeeld door het mogelijk maken van afspraken over het intellectueel eigendom van tijdens een studie ontwikkelde innovaties.”
DENK benadrukt het belang van bewezen en effectieve innovaties, met name in de landbouw, om vergroening te stimuleren. Ze willen deze innovaties actief ondersteunen als onderdeel van hun klimaat- en milieubeleid, maar blijven kritisch op de effectiviteit en inzetbaarheid ervan.
Ondersteunen van bewezen en effectieve innovaties in de landbouw
DENK ziet innovatie als een middel om vergroening in de landbouw te realiseren, mits deze innovaties hun effectiviteit hebben bewezen. Het doel is om de sector te verduurzamen zonder onnodige risico’s te nemen met onbewezen technologieën.
“Bewezen en effectieve innovaties in de landbouw die tot vergroening leiden moeten worden ondersteund.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma