Verkiezingsprogramma's 2025 overinnovatie startups Europa GDP groei
JA21 ziet innovatie en economische groei als essentieel voor het behoud van welvaart en concurrentiekracht, en wil ondernemers en bedrijven meer ruimte geven om te groeien, te innoveren en te investeren. De partij pleit voor minder regeldruk, eenvoudiger belastingen, directe stimulering van R&D, en een kritische houding tegenover Europese regelgeving die innovatie belemmert. JA21 wil dat Nederland en Europa inzetten op technologische soevereiniteit, private investeringen en een vrije markt als motor voor GDP-groei, in plaats van overheidssturing en subsidies.
Minder regeldruk en eenvoudiger belastingen voor innovatie en groei
JA21 stelt dat complexe regelgeving en hoge lasten innovatie en economische groei belemmeren, en wil deze drempels wegnemen om ondernemers, startups en het mkb te stimuleren. Door lasten te verlagen en investeringen aantrekkelijker te maken, verwacht JA21 dat bedrijven meer zullen innoveren en bijdragen aan GDP-groei.
“Ondernemers de ruimte geven om voorop te lopen in digitalisering door eenvoudige en eenduidige regelgeving.”
“Innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken, wat een impuls geeft aan innovatie en investeringen in onderzoek en ontwikkeling.”
“Bedrijven ruimte geven door de lasten te verminderen en investeringen onmiddellijk aftrekbaar te maken.”
“Een eenvoudige vennootschapsbelasting voor alle ondernemingen door het huidige tweeschijvenstelsel (19% en 25,8%) te vervangen door één helder tarief van 20% voor alle ondernemingen.”
“Mkb maximaal faciliteren door het eenvoudiger te maken om te investeren in het mkb, en regeldruk en rapportageverplichtingen te verminderen.”
Kritisch op Europese regelgeving, focus op vrije markt en technologische soevereiniteit
JA21 is kritisch op Europese regelgeving die innovatie en concurrentiekracht belemmert, en wil dat de EU zich beperkt tot haar kerntaken. De partij pleit voor minder EU-regels, geen nieuwe Europese belastingen, en investeringen in strategische technologie om afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven te verminderen.
“Rigoureuze deregulering van beperkende EU-wetgeving die onze ondernemers en industrie al te lang vastzet. Alleen zo herstellen we de concurrentiekracht van Nederland en geven we ondernemerschap weer de ruimte.”
“Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
“De EU moet snijden in bestaande uitgaven, zoals de sociale cohesiefondsen om meer ruimte te maken voor private investeringen in innovatie en economische groei.”
“Fiscale soevereiniteit: geen nieuwe Europese belastingen, waar mogelijk draaien we Europese heffingen terug.”
Directe stimulering van innovatie en digitalisering, met focus op productiviteit
JA21 wil innovatie en digitalisering stimuleren door praktische inzet van technologie (zoals AI) te bevorderen, vooral in het mkb, en stelt productiviteit centraal boven ethische kaders. Investeren in digitale vaardigheden en het stimuleren van private R&D zijn volgens JA21 noodzakelijk voor economische groei.
“Het gebruik van AI in de praktijk stimuleren, vooral in het mkb, door in te zetten op slimme data-analyse, automatisering en AI-oplossingen die ondernemers echt helpen. Aan ethische kaders hebben we niet genoeg, het uitgangspunt is productiviteit.”
“Investeren in digitale vaardigheden. Onze arbeidsmarkt moet klaargestoomd worden voor de nieuwe digitale revolutie waar wij nu middenin zitten. Werknemers moeten bijblijven.”
“Digitalisering en kunstmatige intelligentie bieden enorme kansen voor onze economie, maar dan moet de overheid wel meebewegen en ondernemers de ruimte geven om te groeien en te innoveren.”
Afbouw van subsidies en overheidssturing die innovatie belemmeren
JA21 stelt dat overheidssturing en subsidies markten verstoren en innovatie juist kunnen belemmeren. De partij wil drastisch minder subsidies en meer ruimte voor marktwerking en private investeringen als motor voor groei.
GroenLinks-PvdA zet sterk in op het stimuleren van innovatie en startups als motor voor economische groei en strategische autonomie in Europa. Ze willen investeren in onderzoek, technologie, en het makkelijker maken voor startups om financiering te krijgen, met bijzondere aandacht voor Europese digitale onafhankelijkheid en duurzame industrie. De partij koppelt deze inzet expliciet aan het vergroten van de productiviteit, het versterken van de concurrentiepositie en het realiseren van duurzame GDP-groei.
Investeren in innovatie en startups voor economische groei
GroenLinks-PvdA ziet innovatie en startups als essentieel voor toekomstige economische groei en het versterken van de Europese concurrentiepositie. Ze willen investeren in onderzoek, technologie en het makkelijker maken voor startups om te groeien, met als doel een duurzame, productieve economie en meer strategische autonomie.
“We maken financiering van start-ups eenvoudiger.”
“De overheid gaat actief mee-investeren in baanbrekende innovaties: van fundamenteel en praktijkgericht onderzoek op universiteiten en hogescholen tot commerciële toepassing in innovatieve bedrijven.”
“We werken toe naar de Lissabon-doelstelling om drie procent van ons nationaal inkomen aan onderzoek en innovatie te besteden.”
“We maken Nederland aantrekkelijk voor startups en bieden scale-ups de mogelijkheid om uit te breiden.”
“De Rijksoverheid investeert als grootste IT-afnemer van het land in Europese digitale diensten.”
Europese digitale autonomie en technologische onafhankelijkheid
De partij wil de afhankelijkheid van Amerikaanse en Chinese technologie verminderen door te investeren in Europese alternatieven, digitale infrastructuur en strategische sectoren. Dit moet niet alleen innovatie stimuleren, maar ook de economische groei en veiligheid van Europa versterken.
“Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied.”
“We ondersteunen initiatieven voor Europese chipfabrieken en sturen bij de Europese Commissie aan op publieke garanties, zoals bij het InvestEU-programma.”
“Europa is te afhankelijk van Amerikaanse tech-giganten. We bouwen hun macht af door te investeren in Europese digitale infrastructuur, een eigen Cloud en veilige AI.”
“Voor strategische sectoren en technologieën moet er een Europees voorkeursprincipe gaan komen in publieke aanbestedingsregels.”
Nationale en Europese investeringsfondsen voor innovatie
GroenLinks-PvdA wil bestaande nationale investeringsinstellingen bundelen en aansluiten bij Europese initiatieven om startups en innovatieve bedrijven beter toegang te geven tot kapitaal, met speciale aandacht voor het mkb.
“Een Nationale Investeringsbank vergroot het Nederlandse concurrentievermogen en kan bedrijven toegang geven tot leningen die ze op de reguliere markt niet kunnen krijgen.”
“We bundelen de huidige instellingen van Invest-NL, Invest International, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen zodat de slagkracht van de bank groter wordt en we aan kunnen sluiten bij initiatieven van de Europese Investeringsbank.”
Innovatie koppelen aan duurzame en sociale waarden
De partij verbindt innovatiebeleid expliciet aan duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid, waarbij groei niet ten koste mag gaan van milieu of werknemersrechten.
“Europa heeft kans om koploper te worden in een schone wereldeconomie. Dat kan met een krachtigere interne markt gecombineerd met slim industriebeleid, dat ons autonomer, productiever en duurzamer maakt.”
“Wij zetten ons in voor forse EU-investeringen in fundamenteel onderzoek en technologieontwikkeling. Daarbij zijn Europese waarden en maatschappelijke behoeften leidend.”
FVD ziet innovatie en ondernemerschap als motoren voor economische groei, maar stelt dat Europese regelgeving en hoge belastingen deze dynamiek belemmeren. Hun belangrijkste voorstellen zijn het verlagen van belastingen en bureaucratie voor ondernemers, investeren in infrastructuur en digitale innovatie, en het uittreden uit de EU om nationale soevereiniteit en economische groei te bevorderen. FVD koppelt innovatie en startups expliciet aan het MKB en pleit voor een kleinere overheid die ruimte laat voor ondernemerschap en technologische ontwikkeling.
Belastingen en bureaucratie verlagen voor ondernemers en startups
FVD stelt dat hoge belastingen en overmatige regelgeving innovatie, startups en economische groei in de weg staan. Door lasten te verlagen en regels te schrappen, willen ze ondernemerschap stimuleren en de groei van het BBP bevorderen.
“De belastingen zijn veel te hoog geworden en belemmeren innovatie en economische groei. Het overheidsapparaat heeft een verstikkende deken aan regeltjes, controlemechanismen en procedures over de samenleving gelegd, waardoor de creativiteit, de ambitie en het ondernemerschap verdrukt worden.”
“Een kleine, dienstbare overheid en minder bureaucratie maken de weg vrij voor ondernemers om te innoveren en te groeien.”
“We verhogen de VPB-grens naar €1 miljoen, de zelfstandigenaftrek naar €15.000,- en we schrappen de BTW op B2B-transacties om de cashflow van bedrijven te verbeteren.”
“We verhogen de hoge VPB-grens naar €1 miljoen, zodat bedrijven niet bestraft worden als ze winst maken.”
“We dwingen ZZP’ers niet om pensioen- of arbeidsongeschiktheidsverzekeringen af te sluiten, zodat ze zelf kunnen beslissen hoe ze hun geld besteden.”
Investeren in infrastructuur en digitale innovatie
FVD wil investeren in fysieke en digitale infrastructuur, zoals hyperloops en glasvezel, om innovatie en economische groei te stimuleren. Ze zien technologische ontwikkeling als essentieel voor de toekomstbestendigheid van Nederland en de versterking van de digitale economie.
“Een nieuwe luchthaven in de Noordzee en innovaties zoals hyperloops en supersnel glasvezelinternet maken Nederland toekomstbestendig.”
“We investeren in de ontwikkeling van hyperloop-technologie, zodat Nederland vooroploopt in de ontwikkeling van supersnel en innovatief vervoer.”
“We zorgen voor supersnel glasvezelinternet in het hele land, zodat de digitale economie en communicatie optimaal functioneren.”
“Tegelijkertijd zien wij grote kansen in nieuwe technologische ontwikkelingen. Cryptocurrencies en blockchain zijn innovaties die meer financiële vrijheid brengen, en kunstmatige intelligentie kan de overheid efficiënter maken.”
Uittreden uit de EU voor meer soevereiniteit en economische groei
FVD stelt dat de EU en de euro innovatie en economische groei belemmeren door bureaucratie en centrale controle. Ze willen uittreden uit de EU en de eurozone om nationale beleidsvrijheid te herwinnen, wat volgens hen ruimte schept voor innovatie, startups en GDP-groei.
“Nederland weer soeverein. Forum voor Democratie wil dat Nederland zelf zijn eigen regels kan maken, zijn eigen grenzen kan beschermen en zijn eigen allianties kan sluiten. De Europese Unie maakt dat alles onmogelijk.”
“We stappen uit de euro, zodat Nederland met een eigen munt weer volledige controle krijgt over het monetaire beleid en de economie.”
“De EU ontneemt ons land de mogelijkheid om zelf handelsverdragen te sluiten en zelf de productstandaarden te bepalen die in Nederland gelden; zij ontneemt ons de mogelijkheid om onze grenzen te beschermen en ons immigratiebeleid vorm te geven.”
Het CDA ziet innovatie en startups als cruciaal voor economische groei in Nederland en Europa, met een sterke focus op het versterken van het verdienvermogen en het verhogen van de arbeidsproductiviteit. Ze willen investeren in innovatie via een Nationale Investeringsbank, het stimuleren van regionale ecosystemen, het verbeteren van toegang tot kapitaal voor startups en het aansluiten bij Europese technologieprogramma’s. Het CDA koppelt deze inzet expliciet aan het streven naar een hogere GDP-groei en een concurrerende, toekomstbestendige economie.
Nationale Investeringsbank voor innovatie en startups
Het CDA wil Invest-NL, Invest International en delen van de RVO samenvoegen tot een krachtige Nationale Investeringsbank, die gericht investeert in innovatie en de vroege fase van startups en scale-ups. Dit moet private investeringen aanjagen en het Nederlandse en Europese groeipotentieel vergroten.
“We ontwikkelen Invest NL, Invest International en onderdelen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) door tot een Nationale Investeringsbank: één sterke overheidsinvesteringspartner, een brede nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling met slagkracht en kapitaal. Daarmee stimuleren we ook private investeerders om in de meest risicovolle vroege fase van veelbelovende techbedrijven te investeren.”
“We vormen Invest-NL/Invest-International, en gedeeltes van RVO, om tot een Nationale Investeringsbank, met een flink kapitaal om private financiering aan te jagen.”
Verbeteren toegang tot kapitaal en Europese kapitaalmarkt
Het CDA erkent dat startups en het mkb moeite hebben met financiering en wil daarom de Europese kapitaalmarkt integreren en nieuwe fiscale instrumenten inzetten om toegang tot (durf)kapitaal te verbeteren.
“(Mkb)bedrijven moeten makkelijker geld kunnen aantrekken. We zetten met urgentie in om een verder geïntegreerde Europese kapitaalmarkt snel en daadwerkelijk tot stand te brengen om de beschikbaarheid van (durf)kapitaal voor bedrijven te verhogen en beursgangen in Europa aantrekkelijker te maken.”
“Om particulier kapitaal te mobiliseren voor investeringen voeren we de ‘win-win-lening’ in, een belastingkorting in box 3 voor particulieren die een lening aan het Nederlandse mkb verstrekken.”
Investeren in innovatie en aansluiting bij Europese technologieprogramma’s
Het CDA wil innovatie stimuleren door te investeren in nieuwe technologieën, het Groeifonds te versterken en actief deel te nemen aan Europese technologieprogramma’s, met het expliciete doel om de arbeidsproductiviteit en GDP-groei te verhogen.
“We geven het Groeifonds een nieuwe impuls en investeren daarmee in nieuwe technologieën die nodig zijn voor de toekomst. Nederlandse toponderzoeksinstellingen brengen we actief in stelling en sluiten aan bij Europese technologieprogramma’s, zoals het Digital Europe Program.”
“Het Draghi-rapport over de toekomst van het Europees concurrentievermogen laat overtuigend zien dat we onze Europese economie innovatiever en concurrerender moeten maken. De cruciale sleutel voor verantwoorde groei zit in de verhoging van de arbeidsproductiviteit. We moeten volop investeren in innovatie en in een leven lang ontwikkelen.”
“Nederland moet voldoen aan de Lissabon-doelstelling om 3 procent van het bbp te investeren in onderzoek en innovatie (R&D), waarvan 1 procent door de overheid en 2 procent privaat.”
Stimuleren van regionale ecosystemen en samenwerking
Het CDA ziet regionale innovatieclusters en samenwerking tussen startups, bedrijven, kennisinstellingen en overheden als essentieel voor economische groei en innovatiekracht.
“We stimuleren regionale ecosystemen, samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, grote bedrijven, beginnende start-ups, lokale overheden en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen. Brainport Eindhoven, Watertechnologiecentrum Wetsus, Circular Innovation Valley Noord-Nederland, Regio Foodvalley en Leiden Bio Science Park zijn goede voorbeelden.”
“We kiezen voor regionale ecosystemen, waar we samen met kennisinstellingen, bedrijven en medeoverheden investeren in innovatie.”
Europese aanpak voor economische groei en innovatie
Het CDA koppelt innovatiebeleid expliciet aan Europese samenwerking en ziet versterking van de interne markt, gezamenlijke investeringen en aansluiting bij EU-programma’s als noodzakelijk voor GDP-groei.
“Europa kan aan economische groei winnen als de interne markt wordt versterkt. Nederland neemt het voortouw belemmeringen weg te nemen door concrete voorstellen te blijven doen aan de EU. Verder zet Nederland zich versterkt in op het realiseren van een gezamenlijke kapitaalmarkt.”
“Een duurzame economie bereiken we alleen met een Europese aanpak en een gelijk speelveld in Europa. Daarom volgen we de Europese klimaatdoelen en passen we de Nederlandse klimaatwet daarop aan.”
D66 ziet innovatie en startups als cruciale motoren voor economische groei in Nederland en Europa, met een sterke nadruk op technologische vooruitgang, samenwerking en het wegnemen van barrières. De partij wil investeren in onderzoek en ontwikkeling, startups betere toegang geven tot financiering en Europese markten, en pleit voor een grotere Europese begroting gericht op strategische investeringen die de GDP-groei stimuleren. D66 streeft naar een leidende rol voor Nederland en Europa in sleuteltechnologieën, met concrete voorstellen voor meer R&D, een sterkere kapitaalmarkt en minder regeldruk.
Investeren in R&D en sleuteltechnologieën
D66 wil de investeringen in onderzoek en ontwikkeling verhogen tot 3% van het BBP, met speciale aandacht voor sleuteltechnologieën en samenwerking tussen kennisinstellingen, startups en gevestigde bedrijven. Dit moet innovatie versnellen en de economische groei aanjagen.
“We werken toe naar de Lissabon-overeenkomst van 3% van het bruto binnenlands product naar onderzoek en ontwikkeling.”
“Voor de sleuteltechnologieën vormen we regio’s waarin kennisinstellingen, start-ups en gevestigde bedrijven elkaar sterker maken en samenwerken. Zo kunnen zij samen hun innovaties naar een volgend niveau tillen.”
“Nederland loopt internationaal voorop in sleuteltechnologieën. D66 wil die voorsprong benutten om onze maatschappelijke uitdagingen te helpen oplossen. We stimuleren deze belangrijke technologieën met subsidies en inkoop van de overheid.”
Startups en innovatieve ondernemers betere toegang tot kapitaal en markten
D66 wil innovatieve startups en ondernemers ondersteunen door betere toegang tot financiering, het stimuleren van de Europese kapitaalmarkt en het wegnemen van barrières voor groei binnen Europa. Dit moet zorgen voor meer succesvolle scale-ups en een sterkere bijdrage aan de Europese GDP-groei.
“We zorgen dat Nederlandse innovaties makkelijk kunnen groeien binnen Europa. Én we helpen ze aan financiering via de Europese kapitaalmarkt.”
“Veel innovatieve ondernemers komen nu vaak niet verder door een gebrek aan kapitaal of toegang tot klanten. D66 wil toegankelijke subsidies, zekerheid voor investeringen en snellere procedures voor beroep en bezwaar.”
“We maken ruimte voor vernieuwers: door innovatieve starters de plek in te laten nemen van onproductieve stoppers. We zorgen voor sterke voorwaarden: van makkelijkere toegang tot financiering tot eenvoudigere regels.”
Grotere Europese investeringen en begroting voor strategische groei
D66 pleit voor een verdubbeling van de Europese begroting en grootschalige gezamenlijke investeringen in innovatie, infrastructuur en strategische sectoren. Dit moet de Europese economie versterken, de GDP-groei stimuleren en de afhankelijkheid van andere grootmachten verminderen.
“D66 wil jaarlijks €750 tot €800 miljard euro extra aan Europese investeringen. Dat financieren we met gezamenlijke leningen.”
“Met een Europese begroting die twee keer zo groot is, kunnen we samen écht een veranderende wereld aan. Dit doen we met eigen Europese inkomstenbronnen. Het geld gaat naar investeringen die iedereen aangaan, zoals in defensie, groene energie en vitale voorzieningen als havens.”
“Met groen Europees industriebeleid produceren en innoveren we zelf meer in cruciale sectoren, zoals in microchips en kritieke grondstoffen.”
Minder regeldruk en betere toegang tot Europese markten
D66 wil de regeldruk voor ondernemers verminderen en pleit voor meer uniforme Europese regels, zodat startups en innovatieve bedrijven eenvoudiger kunnen opereren en groeien binnen de EU.
“De Europese regels moeten simpeler en duidelijker. Nu maken landen vaak elk hun eigen versie van een Europese richtlijn. Het resultaat daarvan is dat er 27 verschillende regels komen. D66 wil vaker één gezamenlijke Europese regel die overal geldt: de verordening.”
“We maken ruimte om te ondernemen zonder schade aan mens en milieu. En we maken ruimte voor vernieuwers: door innovatieve starters de plek in te laten nemen van onproductieve stoppers. We zorgen voor sterke voorwaarden: van makkelijkere toegang tot financiering tot eenvoudigere regels.”
Volt pleit voor een krachtig Europees innovatie-ecosysteem waarin start-ups en scale-ups centraal staan om de EU-economie te versterken en duurzame groei te realiseren. Hun belangrijkste voorstellen zijn het oprichten van een pan-Europees durfkapitaalfonds, het harmoniseren van regelgeving voor grensoverschrijdend ondernemen, en het verbeteren van toegang tot financiering en investeringen voor innovatieve bedrijven. Volt ziet innovatie en start-ups als essentiële motoren voor toekomstige welvaart, maar wil economische groei nadrukkelijk koppelen aan maatschappelijke en duurzame waarden.
Pan-Europees durfkapitaalfonds en betere toegang tot financiering
Volt wil de toegang tot kapitaal voor innovatieve start-ups en scale-ups in Europa drastisch verbeteren door het oprichten van een groot Europees durfkapitaalfonds en het vereenvoudigen van financieringsprocedures. Dit moet het Europese innovatieklimaat versterken en voorkomen dat talent en bedrijven naar de VS of China vertrekken.
“Daarnaast maakt Volt zich hard voor één groot, Europees durfkapitaalfonds waarmee nieuwe, pan-Europese innovaties op het gebied van bijvoorbeeld klimaat en duurzaamheid aangejaagd kunnen worden.”
“We verbeteren de toegang van start-ups en scale-ups tot Europese financiering door procedures bij het European Investment Fund (EIF) en andere investeringsinstrumenten binnen de EIB-groep te vereenvoudigen en versnellen.”
“Om innovatie te bevorderen, moeten startende en groeiende bedrijven makkelijker financiële steun krijgen. Maar vernieuwende bedrijven die onze samenleving vooruit helpen, vinden op dit moment niet genoeg investeerders. Dat komt door de risico’s die innovatie met zich meebrengt. Daarom zorgen we dat de overheid bijspringt. Zij draagt een deel van het risico om in deze bedrijven te investeren en helpt hiermee onze maatschappij vooruit.”
Eén Europese markt en geharmoniseerde regelgeving voor start-ups
Volt ziet versnipperde regelgeving als een rem op groei en innovatie. Door één Europese markt te creëren met uniforme regels en een nieuwe rechtsvorm voor innovatieve bedrijven, wil Volt het voor start-ups makkelijker maken om op te schalen en grensoverschrijdend te opereren, wat de economische groei in de EU moet stimuleren.
“In plaats van 27 markten, met ieder zijn eigen regels in de verschillende EU-lidstaten, ontwikkelen we één Europese markt met meer bevoegdheden. We zorgen dat ondernemers beter over grenzen heen kunnen ondernemen.”
“We nemen het voortouw bij de invoering van het 28ste regime waarmee Europese groeibedrijven toegang krijgen tot één set duidelijke regels. Zo kunnen zij eenvoudiger grensoverstijgend opereren, sneller opschalen binnen de interne markt en concurreren op wereldniveau.”
“We voeren een Europese rechtsvorm voor innovatieve bedrijven en sluiten aan bij bestaande initiatieven, zoals EU-Inc. Hierdoor wordt oprichting, governance en het verkrijgen van startkapitaal door heel de EU makkelijker gemaakt. Het stroomlijnen van het juridische kader stimuleert transnationaal handelen en is in het bijzonder gunstig voor het startup-ecosysteem.”
Overheid als actieve investeerder en risicodeler
Volt wil dat de overheid een leidende rol neemt in het investeren in en ondersteunen van start-ups, onder andere via een Nationale Investeringsbank, fiscale stimulansen en medewerkersparticipatie. Dit moet het start-upklimaat versterken, innovatie versnellen en bijdragen aan duurzame economische groei.
“De overheid neemt een leidende en sturende rol op zich in de ontwikkeling van een volwassen start-upklimaat door niet alleen gerichter maar ook méér te investeren in start-ups. Dit doet de overheid zowel via de Nationale Investeringsbank, zogenaamde incubators en innovatiehubs.”
“De Nationale Investeringsbank breidt het aantal Angel-regelingen uit. Er worden fiscale stimuleringsregelingen voor start-ups uitgewerkt, waardoor expertise en kennis uit de praktijk beter benut wordt bij investeringen in jonge bedrijven. Dit draagt bij aan groei, werkgelegenheid en de innovatiekracht van start-ups.”
“We maken medewerkersparticipatie in de vorm van aandelenopties mogelijk. Hierdoor zijn werknemers meer gebonden aan een bedrijf en zullen zij minder snel weer vertrekken. Dit zorgt ervoor dat vooral scale- en start-ups een concurrerende vergoeding kunnen bieden, waardoor hun personeel niet vertrekt naar grotere markten zoals de Verenigde Staten.”
Innovatie en economische groei gekoppeld aan duurzaamheid en brede welvaart
Volt benadrukt dat economische groei niet het enige doel is: innovatie en start-ups moeten bijdragen aan brede welvaart en duurzaamheid. Ze nemen afstand van het oude groeimodel en willen dat investeringen in innovatie ook maatschappelijke en ecologische waarde creëren.
“Wij geloven in een economie van brede welvaart, waarin maatschappelijke waarden belangrijker zijn dan economische groei. We durven afscheid te nemen van een oud economisch model dat draait op vervuiling, uitputting van grondstoffen en goedkope arbeid.”
“Er komt een Europees durfkapitaal, dat geld geeft voor onderzoek en innovaties. Dit draagt bij aan een duurzame en weerbare Europese economie.”
BBB ziet innovatie en startups als motoren voor economische groei en wil de positie van Nederland hierin versterken door minder regeldruk, meer investeringen via een Nationale Investeringsbank en een gelijk speelveld binnen Europa. De partij pleit voor actieve ondersteuning van startups, regionale innovatieclusters en het schrappen van nationale koppen op Europees beleid om de concurrentiekracht te vergroten. Concrete voorstellen zijn onder meer het fiscaal aantrekkelijk maken van aandelen voor werknemers van startups, het oprichten van een Nationale Investeringsbank en het versnellen van toelating van innovatieve producten binnen de EU.
Minder regeldruk en geen nationale koppen op EU-beleid
BBB stelt dat overregulering en extra nationale eisen Nederlandse innovatie en startups belemmeren, waardoor bedrijven uitwijken en economische groei wordt geremd. Ze willen regelgeving verminderen en geen extra nationale eisen bovenop Europees beleid leggen om het speelveld gelijk te houden en de concurrentiekracht te versterken.
“Geen nationale koppen. Er komen geen nationale koppen op Europees beleid om zo het speelveld binnen de EU gelijk te houden.”
“De concurrentiekracht van Nederland neemt af door extra regelgeving, hoge lasten en een gebrek aan economisch strategisch beleid. Europese regels worden vaak vergaand doorvertaald en nationaal verzwaard.”
“In de praktijk worden vernieuwende technologieën en producten nu zo lang opgehouden door stroperige procedures, dat bedrijven uitwijken naar landen buiten Europa. Dat kost banen, innovatie en economische slagkracht.”
Oprichting Nationale Investeringsbank voor innovatie en startups
BBB wil een Nationale Investeringsbank oprichten die risicodragend kapitaal beschikbaar stelt voor innovatieve bedrijven, met name in strategische sectoren. Dit moet de toegang tot financiering verbeteren, groei van startups en scale-ups stimuleren en bijdragen aan de economische groei van Nederland.
“We stimuleren innovatie door nationale investeringen, BBB wil hiervoor de oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken.”
“Deze NIB krijgt een duidelijke taak in het beschikbaar stellen van risicodragend kapitaal voor innovatieve bedrijven in deeptech, agrotech, energietechniek en industriële toepassingen die bijdragen aan strategische autonomie en werkgelegenheid in de maakindustrie in Nederland.”
“Nederland mist een krachtige publieke investeringsmotor. BBB wil: De oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken die: Investeert in mkb, innovatie en infrastructuur;”
Fiscale stimulans voor werknemers van startups
Om startups aantrekkelijker te maken en talent aan te trekken, wil BBB het fiscaal aantrekkelijk maken voor werknemers van startende bedrijven om mee te delen in de winst. Dit verlaagt de drempel voor ondernemerschap en stimuleert groei van innovatieve bedrijven.
“Mede dankzij BBB is het voor werknemers van startende bedrijven fiscaal aantrekkelijker gemaakt om mee te delen in de winst; ze betalen een lager tarief op het moment dat zij deze winst daadwerkelijk genieten.”
Versnellen toelating innovatieve producten in Europa
BBB signaleert dat trage Europese toelatingsprocedures innovatie en economische groei belemmeren. Ze pleiten voor snellere toelating van innovatieve producten binnen de EU om te voorkomen dat bedrijven en startups naar het buitenland vertrekken.
“Er moet ook werk worden gemaakt van versnelde toelating van innovatieve producten. In de praktijk worden vernieuwende technologieën en producten nu zo lang opgehouden door stroperige procedures, dat bedrijven uitwijken naar landen buiten Europa. Dat kost banen, innovatie en economische slagkracht.”
Actieve ondersteuning van regionale innovatie-ecosystemen en startups
BBB wil regionale innovatieclusters en samenwerking tussen startups, bedrijven, onderwijs en overheid actief ondersteunen. Dit moet leiden tot meer economische groei buiten de Randstad en een sterkere regionale verankering van innovatie.
“Samenwerking tussen grote bedrijven, mkb, startups, onderwijs en overheid wordt actief ondersteund, met ruimte voor maatwerk en regionale investeringsagenda’s.”
“Startups en jonge bedrijven zijn onmisbaar voor de vernieuwingskracht van Nederland. Maar doorgroeien is vaak moeilijk. BBB wil ruimte voor praktische innovatie, met echte maakwaarde voor Nederland.”
De ChristenUnie ziet innovatie als essentieel voor toekomstige welvaart en wil investeren in een missiegedreven innovatieagenda, met speciale aandacht voor startups, scale-ups en het mkb. Ze pleiten voor een beter Europees speelveld, meer groeikapitaal, en een verhoging van publieke en private uitgaven aan innovatie tot 3% van het nationaal inkomen. De partij koppelt economische groei expliciet aan duurzaamheid, brede welvaart en samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheid.
Investeren in innovatie en groeikapitaal voor startups en mkb
De ChristenUnie wil innovatie stimuleren door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te verhogen en de toegang tot groeikapitaal voor startups, scale-ups en het mkb te verbeteren. Dit moet bijdragen aan productiviteitsgroei en een toekomstbestendige economie, waarbij samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven centraal staat.
“Om onze toekomstige welvaart zeker te stellen is het van belang om nu te investeren in innovatie en productiviteit. Dat vraagt om een beter samenspel van wetenschap, kennisinstituten, opleidingen en bedrijven.”
“Op macroniveau bedragen op termijn de publieke en private uitgaven aan innovatie en onderzoek 3% van het nationaal inkomen.”
“We verbeteren de toegang van het mkb, start-ups en scale-ups tot groeikapitaal, ook via non-bancaire financiers als Qredits.”
Missiegedreven innovatieagenda en nationale investeringsbank
De partij stelt een missiegedreven innovatieagenda voor, ondersteund door een nationale investeringsbank als voortzetting van InvestNL, om gerichte investeringen in innovatie te faciliteren en regionale industrieclusters te versterken.
Eerlijk Europees speelveld en harmonisatie van regels
De ChristenUnie benadrukt het belang van een gelijk Europees speelveld, met Europese ondergrenzen voor staatssteun en fiscale kaders, zodat Nederlandse bedrijven en startups niet worden benadeeld ten opzichte van concurrenten uit andere EU-landen.
“Nederlandse bedrijven ervaren momenteel geen gelijk Europees speelveld, bijvoorbeeld als het gaat om staatssteun of Nederlandse nettarieven die hoger zijn dan in buurlanden.”
“Er komen Europese ondergrenzen en een vergelijkbaar én mondiaal aantrekkelijk Europees (fiscaal) speelveld met duidelijke en handhaafbare kaders voor nationale staatssteun.”
Innovatie koppelen aan duurzaamheid en brede welvaart
Innovatie en economische groei worden door de ChristenUnie nadrukkelijk gekoppeld aan duurzaamheid, maatschappelijke verantwoordelijkheid en het Rijnlandse model, waarbij niet alleen financiële groei maar ook maatschappelijke en ecologische waarden centraal staan.
“De ChristenUnie stelt mens, maatschappij en milieu centraal en voelt zich thuis bij het Rijnlandse model van de economie. Niet het maximaliseren van de kortetermijnwinsten, maar het duurzaam en langjarig floreren van ondernemingen en werknemers staat voorop.”
“We zetten in op de nieuwe economie via innovatie en nemen afscheid van het consumentisme dat de grenzen van de schepping niet respecteert.”
BVNL wil economische groei stimuleren door een ondernemers- en innovatievriendelijk klimaat te creëren, met minder regels, lagere belastingen en meer ruimte voor startups en technologische ontwikkeling. De partij pleit voor investeringen in onderzoek en ontwikkeling, samenwerking tussen publieke en private partijen, en het verminderen van bureaucratie om innovatie en groei van startups te bevorderen. BVNL is kritisch op Europese regelgeving en wil geen strengere regels dan het EU-gemiddelde, met een focus op het versterken van de Nederlandse concurrentiepositie binnen Europa.
Lagere belastingen en minder regels voor ondernemers en startups
BVNL ziet het verbeteren van het vestigingsklimaat als essentieel voor innovatie, groei van startups en economische groei. Door lagere belastingen, minder bureaucratie en het beperken van nationale regelgeving tot het EU-gemiddelde, wil BVNL ondernemerschap en innovatie stimuleren en zo bijdragen aan het BBP.
“Het vestigingsklimaat moet worden verbeterd door lagere belastingen (vlaktaks van 25%) in te voeren, minder overheidsbemoeienis, lage energiekosten en versoepeling van het arbeidsrecht.”
“Minder regels voor ondernemers en bedrijven. Bureaucratie en regeldruk moeten worden teruggedrongen.”
“de bureaucratie verminderen en het gelijke speelveld weer terugbrengen in de markt door in elk geval geen regels te maken die strenger zijn dan het EU-gemiddelde. Geen koppen op EU-wetgeving.”
Investeren in innovatie, startups en technologie
BVNL wil een innovatievriendelijk klimaat creëren door te investeren in onderzoek en ontwikkeling, en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen. Dit moet leiden tot een sterke positie in technologie, groei van startups en uiteindelijk economische groei.
“We willen een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen gedijen. Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie.”
Aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups
BVNL ziet innovatie in cybersecurity als kans voor economische groei en werkgelegenheid. Door marktwerking en het verminderen van regeldruk wil de partij een aantrekkelijk klimaat scheppen voor cybersecurity-startups.
“Innovatie via vrije markt: Een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups creëert banen en stimuleert veilige, transparante systemen.”
Kritisch op Europese regelgeving en focus op concurrentiepositie
BVNL wil dat Nederland niet verder gaat dan het EU-gemiddelde qua regelgeving en benadrukt het belang van een gelijk speelveld binnen Europa om de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven en startups te beschermen.
De SGP ziet innovatie en startups als belangrijke motoren voor economische groei, maar legt de nadruk op het versterken van het mkb, het stimuleren van investeringen in arbeidsbesparende technologie en het verbeteren van financieringsmogelijkheden. De partij is kritisch over Europese bemoeienis met nationale economieën en pleit voor minder regeldruk vanuit de EU, terwijl ze inzet op een aantrekkelijk vestigingsklimaat en fiscale stimulansen voor investeringen in innovatie en startups.
Meer investeringen en betere financiering voor innovatie en startups
De SGP wil investeren in arbeidsbesparende technologie, praktijkgericht onderzoek en het verbeteren van financieringsmogelijkheden voor startups en het mkb. Dit moet innovatie stimuleren en bijdragen aan economische groei, met een focus op regionale samenwerking en het aantrekkelijker maken van investeringen in jonge bedrijven.
“Er komt meer geld voor praktijkgericht onderzoek door hogescholen in samenwerking met het regionale mkb. De overheid draagt voortaan 50% bij aan publiek-private samenwerking in plaats van 30%.”
“Het blijft fiscaal aantrekkelijk te investeren in onze economie. De durfkapitaalregeling keert terug, zodat het verstrekken van financiering aan startups en snel-”
“Het wordt aantrekkelijker slapend spaargeld te steken in een bedrijf van familie of vrienden door introductie van de win-win-lening.”
“Er wordt werk gemaakt van een eerlijk financieringsspeelveld, zodat ook non-bancaire financiers beter toegankelijk zijn voor mkb-bedrijven.”
“Professionele crowdfunders die over een ECSPR-vergunning beschikken zouden ook gebruik moeten kunnen maken van de Borgstelling MKB-kredieten.”
Kritisch op Europese inmenging en focus op nationale soevereiniteit
De SGP is terughoudend over verdere Europese integratie op economisch gebied en wil dat Nederland minder afdraagt aan de EU. Ze pleiten voor het beperken van EU-regeldruk en het behouden van nationale controle over economische groei en innovatiebeleid.
“Nederland zet in op het beperken van het EU-meerjarenbegroting tot onder 1% van ons bruto binnenlands product (BBP) en minder Nederlandse afdrachten. De cohesiefondsen worden gehalveerd.”
“De omnibuspakketten om wet- en regelgeving te vereenvoudigen zijn hard nodig en positief. De EU versterkt de interne markt met zo min mogelijk regeldruk.”
“Nederland legt een schraplijst aan voor Europese regels die averechts werken, ons land benadelen, te veel regeldruk opleveren of te veel op nationale soevereiniteit ingrijpen.”
De SP ziet innovatie en investeringen in het mkb, onderwijs en onderzoek als de sleutel tot economische groei, maar wil dat deze groei eerlijk wordt verdeeld en niet alleen ten goede komt aan grote bedrijven. De partij pleit voor een nationale investeringsbank voor het mkb, een Innovatiewet gericht op productiviteit en technologie, en meer publieke regie op innovatie, met een kritische houding tegenover het huidige Europese economische beleid. Startups en innovatie worden vooral gezien als middel om brede welvaart en sociale vooruitgang te realiseren, niet als doel op zich.
Nationale investeringsbank voor mkb en startups
De SP wil de toegang tot financiering voor kleine en startende bedrijven verbeteren via een nationale investeringsbank, omdat zij innovatie en economische groei belangrijk vinden, maar constateren dat de reguliere financiële sector tekortschiet. Dit moet mkb en startups stimuleren om te vernieuwen en op te schalen, wat bijdraagt aan een sterke economie.
“Met een Nationale Investeringsbank voor het mkb kunnen kleine en startende bedrijven, evenals bedrijven die hun succesvolle diensten willen opschalen, gemakkelijker lenen. Een goede mkbbank ondersteunt ondernemers bij het opbouwen van hun zaak en stimuleert vernieuwing en innovatie.”
“Deze bank kan niet alleen zelf financieren waar de financiële sector tekortschiet, ze kan ook mogelijkheden voor ondernemers samenbrengen, bijvoorbeeld waar het gaat om Europese fondsen en kredieten.”
Innovatiewet en investeren in technologie voor productiviteitsgroei
De SP wil met een Innovatiewet inzetten op onderzoek, onderwijs, AI, automatisering en robotisering om de arbeidsproductiviteit te verhogen. De partij ziet slimmer werken als alternatief voor meer arbeidsmigratie of langere werktijden, en koppelt innovatie direct aan economische groei en toekomstbestendigheid.
“Met een Innovatiewet zetten we in op onderzoek, onderwijs en vakopleidingen, AI, automatisering en robotisering voor zwaar en repeterend werk. Zo verhogen we de arbeidsproductiviteit en stappen we op de sneltrein naar de economie van de toekomst.”
“Investeringen verdienen zichzelf terug. Door te investeren in mensen, middelen en innovatie zorgen we voor de groei en ontwikkeling van de Nederlandse economie.”
Publieke regie op innovatie en onderzoek, niet alleen marktgedreven
De SP benadrukt dat grote technologische doorbraken vaak uit publiek gefinancierd onderzoek komen, niet uit commerciële winstdoelen. Zij willen daarom structureel investeren in onderwijs en onderzoek, en innovatie niet overlaten aan de markt of grote bedrijven.
Kritisch op huidig Europees economisch beleid, focus op sociale en duurzame groei
De SP is kritisch op het huidige Europese beleid dat volgens hen te veel in dienst staat van grote bedrijven en aandeelhouders. Zij willen Europese samenwerking vooral inzetten voor sociale, circulaire en duurzame economische groei, en zijn tegen verdere machtsoverdracht aan de EU op economisch gebied.
“We werken in Europa samen om onze economie eerlijker en duurzamer te maken. We pleiten voor Europese regels die producten reparatievriendelijk en duurzaam maken, met strengere kwaliteitseisen en een recht op reparatie in alle lidstaten zodat we niet tegen elkaar uitgespeeld kunnen worden.”
“De EU is van een Europees vredesproject verworden tot een neoliberaal instrument van het bedrijfsleven. De SP wil af van een Europa dat werkt voor het kapitaal en naar een sociale unie.”
De VVD ziet innovatie en de groei van startups als essentieel voor het versterken van de Nederlandse en Europese economie en het verhogen van het GDP. Ze willen belemmerende Europese regelgeving versoepelen, investeren fors in innovatie en onderzoek, en richten een investeringsmaatschappij op voor groeikapitaal aan startups en scale-ups. De partij koppelt deze maatregelen expliciet aan het streven naar radicale economische groei en een leidende positie in Europa.
Versoepelen van Europese regelgeving voor innovatie en startups
De VVD stelt dat strenge Europese regelgeving innovatie en de groei van startups belemmert, waardoor Europa achterblijft bij andere machtsblokken. Ze willen deze regels versoepelen om innovatie te stimuleren en de concurrentiepositie van Europa te versterken.
“De regelgeving uit Brussel heeft vaak goede doelen, zoals het inzichtelijk maken van verborgen milieukosten, maar regelgeving remt tegelijkertijd vaak innovatie. Dat is een probleem, omdat veel andere machtsblokken in de wereld deze strenge regelgeving niet kennen. We maken ons daarom in de EU hard voor onder andere het versoepelen van de Artificiële Intelligentie-verordening (AI-act), General Data Protection Regulation (GDPR), Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Corporate Sustainability Due Dilligence Directive en de Regulation on Deforestation-free products (EUDR).”
Investeren in innovatie en groeikapitaal voor startups
De VVD wil de investeringen in innovatie verhogen naar minimaal 3% van het GDP en richt een investeringsmaatschappij op om groeikapitaal aan startups en scale-ups te verstrekken. Dit moet Nederland aantrekkelijker maken voor innovatieve bedrijven en bijdragen aan economische groei.
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie.”
“We richten een investeringsmaatschappij op gericht op het verstrekken van groeikapitaal aan start- en scale-ups in het hele land. Zij kunnen dan tegen gunstige voorwaarden geld lenen of garanties krijgen om in Nederland door te groeien.”
“We willen het fiscaal stimuleren dat alle Nederlanders kunnen investeren in start- en scale-ups en kijken daarbij bijvoorbeeld naar een aftrekpost in de inkomstenbelasting.”
Nederland als start- en scale-up-hoofdstad van Europa
De VVD streeft ernaar Nederland het wereldwijde centrum voor innovatieve bedrijven te maken, onder meer door het aanpassen van regels rond intellectueel eigendom en het stimuleren van samenwerking tussen startups, gevestigde bedrijven, kennisinstellingen en overheid.
“Nederland wordt het wereldwijde kloppend hart van innovatieve bedrijven. We ondersteunen daarvoor gericht start- en scale-ups. Bijvoorbeeld door regels over intellectueel eigendom vanuit kennisinstellingen aan te passen. Zo maken we het aantrekkelijker om met een goed idee vanuit een kennisinstelling een onderneming te starten.”
“We passen de aanpak van Project Beethoven in Eindhoven toe op andere plaatsen. Deze aanpak clustert startende en gevestigde bedrijven, kennisinstellingen en de overheid. Hiermee investeren we in de randvoorwaarden voor groei. De rode loper voor start- en scale-ups gaat uit.”
Radicale economische groei als centrale doelstelling
De VVD koppelt al deze maatregelen expliciet aan het streven naar radicale economische groei, waarbij innovatie en startups als motoren voor GDP-groei en Europese concurrentiekracht worden gezien.
NSC ziet innovatie als de sleutel tot economische groei en wil het vestigingsklimaat voor startups en innovatieve bedrijven versterken, met bijzondere aandacht voor Europese samenwerking en het vergroten van R&D-investeringen. Ze stellen concrete maatregelen voor zoals een Nationale Investeringsbank, sectorgerichte groeistrategieën, en het behouden van fiscale voordelen voor innovatie. De partij benadrukt het belang van strategische sectoren, technische talentontwikkeling en het voorkomen van kennisvlucht om de Nederlandse en Europese concurrentiepositie en GDP-groei te waarborgen.
Nationale Investeringsbank voor innovatie en startups
NSC wil een Nationale Investeringsbank oprichten om risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën en startups te stimuleren, vergelijkbaar met Duitsland en Frankrijk. Dit moet het tekort aan langjarige innovatie-investeringen oplossen en de doorgroei van innovatieve bedrijven versnellen, wat bijdraagt aan GDP-groei.
“Voor langjarige innovatie en doorgroei richten we een Nationale Investeringsbank op. Nederland loopt achter op landen als Duitsland en Frankrijk, waar publieke investeringsbanken al jarenlang miljarden inzetten voor strategische technologieën. Met de Nationale Investeringsbank leggen we een stevige basis voor risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën zoals chips, AI en biotech.”
Sectorgerichte groeistrategie en innovatie-instrumenten
NSC wil elke tien jaar de vijf sectoren met de hoogste verdienkansen aanwijzen en daar innovatie-instrumenten, onderwijs en investeringen op bundelen. Dit moet het innovatieklimaat versterken en de economische groei structureel ondersteunen.
“We starten met het opstellen van een Nationale Groeimarktenstrategie. Hierin bepalen we om de tien jaar de vijf sectoren met de hoogste toekomstige verdienkansen voor Nederland. Per sector worden innovatie-instrumenten, onderwijsprogramma’s en investeringen gebundeld, zodat beleid, financiering en infrastructuur elkaar versterken.”
Fiscale stimulansen en ondersteuning voor innovatieve startups en mkb
NSC wil bestaande fiscale voordelen voor innovatie (zoals WBSO en Innovatiebox) behouden en voldoende fondsen beschikbaar stellen voor de risicovolle beginfase van startups. Ze richten zich op het voorkomen van kennisvlucht en het ondersteunen van doorgroei naar volwaardige bedrijven.
“Voor het innovatieve mkb blijven de regionale ontwikkelingsmaatschappijen het eerste aanspreekpunt. We handhaven de belastingvoordelen voor innovatie en de aftrek voor milieu-investeringen en zijn terughoudend met subsidies. Bijzondere aandacht moet er zijn voor de risicovolle beginfase, het doorgroeien naar een volwaardig bedrijf en het voorkomen van weglekken van kennis en bedrijvigheid. Hiervoor moeten voldoende fondsen beschikbaar zijn.”
“De Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de Innovatiebox zijn instrumenten die het voor grotere bedrijven aantrekkelijk maken om hun innovaties en R&D in Nederland te concentreren. We handhaven deze belastingvoordelen en zien ze als essentieel voor het innovatieve mkb en grote bedrijven.”
Europese samenwerking voor technologie en gelijk speelveld
NSC benadrukt het belang van Europese samenwerking om technologische afhankelijkheid te verminderen, een gelijk speelveld te creëren en de toppositie van Nederland in kennisgebieden te behouden. Dit is essentieel voor de concurrentiekracht van startups en economische groei binnen Europa.
“We moeten in Europa samen optrekken als het gaat om wereldhandel, het verminderen van de afhankelijkheid van strategische goederen en grondstoffen, het afdwingen van een gelijk speelveld voor onze bedrijven en het veiligstellen van technologie.”
“Samen met de inzet van het bedrijfsleven op het gebied van R&D versterken we onze toppositie in Europa op kennisgebieden als fotonica, quantumtechnologie, kunstmatige intelligentie, klimaat- en medische technologie. We steunen het nieuwe Horizon Europa programma als zelfstandig programma. We houden vast aan het R&D-doel van 3% van de economie.”
Investeren in technisch talent en strategische sectoren
NSC wil extra investeren in de instroom van technisch talent voor strategische sectoren zoals AI, halfgeleiders en energietechnologie, om het innovatiepotentieel en de economische groei te vergroten.
“Technisch talent is schaars maar wel broodnodig. We investeren in technisch talent. Daarbij zetten we extra in op de instroom in mbo-, hbo- en wo-opleidingen voor strategische sectoren die echt om mensen staan te springen zoals de halfgeleiderindustrie, AI en energietechnologie.”
BIJ1 ziet economische groei en innovatie niet als doel op zich, maar wil de economie radicaal democratiseren en vergroenen, met nadruk op publieke en coöperatieve vormen van eigendom. Startups en innovatie worden niet expliciet gestimuleerd; in plaats daarvan pleit BIJ1 voor het standaard oprichten van werknemerscoöperaties en het beperken van concurrentie en winstmaximalisatie. Europese economische regels moeten volgens BIJ1 ruimte geven voor publieke investeringen en democratische controle, niet voor GDP-groei of marktwerking.
Startups als werknemerscoöperaties, niet als klassieke startups
BIJ1 wil dat nieuwe bedrijven standaard als werknemerscoöperaties worden opgericht, met democratische zeggenschap voor werknemers in plaats van aandeelhouders. Dit wijkt sterk af van het klassieke startup-model gericht op snelle groei, investeerders en winstmaximalisatie.
Kritiek op GDP-groei en marktwerking als doel
BIJ1 verwerpt economische groei (GDP-groei) als centraal beleidsdoel en pleit voor een economie gericht op eerlijk delen, duurzaamheid en publieke belangen. Concurrentie en marktwerking worden gezien als nadelig voor burgers en innovatie wordt niet gekoppeld aan GDP-groei.
“Concurrentie is niet in het voordeel van de burger. De belangrijke sectoren van de economie komen daarom volledig in publieke handen.”
“Lobbyen door multinationals en industrieën verbieden we.”
“We kaarten alle Europese wetten en regels aan die zorgen voor liberalisering en die de ruimte voor democratisch ingrijpen van de overheid in de economie beperkt.”
Europese regels: ruimte voor publieke investeringen, niet voor startups
BIJ1 wil Europese economische regels veranderen zodat landen vrij zijn om hun economie democratisch en klimaatrechtvaardig te organiseren, zonder druk tot marktwerking of GDP-groei. Er is geen expliciet beleid voor het stimuleren van innovatie of startups op Europees niveau.
“Lidstaten moeten vrij zijn om hun economie radicaal eerlijk, klimaatrechtvaardig en democratisch te organiseren Zonder ingrepen van Brussel namens belangen van de kleine groep superrijken.”
De PVV ziet economische groei in Nederland vooral als een kwestie van lastenverlichting voor burgers en het beperken van uitgaven aan Europa, ontwikkelingshulp en klimaatbeleid. Innovatie en startups worden nauwelijks genoemd; de partij richt zich primair op het terughalen van geld uit Brussel en het schrappen van subsidies, met weinig aandacht voor investeringen in innovatie of het stimuleren van startups. De PVV is kritisch op Europese bemoeienis en wil vooral nationale controle over economische middelen.
Minder geld naar Europa en EU-beleid beperken
De PVV beschouwt de Nederlandse bijdrage aan de EU als verspilling en wil deze fors verminderen, met als doel meer geld beschikbaar te houden voor de Nederlandse economie. Dit standpunt wordt gepresenteerd als een manier om economische groei te stimuleren, maar er is geen specifieke aandacht voor innovatie of startups.
Schrappen van fiscale subsidies en klimaatfondsen
De PVV wil fors snijden in subsidies voor het bedrijfsleven en alle uitgaven aan het Klimaatfonds schrappen. Dit wordt gepresenteerd als het stoppen van 'verspilling', maar er is geen onderscheid tussen subsidies voor innovatie/startups en andere vormen van bedrijfssteun. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor innovatieve bedrijven en startups.
Geen expliciet beleid voor innovatie of startups
Er is geen enkel concreet voorstel of visie in het programma dat direct gericht is op het stimuleren van innovatie, startups of technologische ontwikkeling als motor voor GDP-groei. De partij noemt innovatie slechts zijdelings in relatie tot boeren, zonder verdere uitwerking.
“Wij geven boeren weer ruimte om te produceren, innoveren en concurreren.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) verwerpt economische groei als beleidsdoel en wil het BBP vervangen door brede welvaart als leidraad. Innovatie wordt uitsluitend gestimuleerd als deze duurzaam, lokaal en sociaal is; startups en economische groei zijn geen doel op zich, maar moeten bijdragen aan welzijn van mens, dier en planeet. De partij pleit voor het stoppen van subsidies aan vervuilende bedrijven en het heroriënteren van overheidssteun naar groene, toekomstbestendige ondernemingen.
BBP en economische groei niet langer leidend
PvdD wil af van het klassieke groeidenken en het BBP als maatstaf. In plaats daarvan moet brede welvaart centraal staan, waarbij economische groei niet langer wordt gerapporteerd of nagestreefd. Dit betekent een fundamentele koerswijziging in het economisch beleid, met implicaties voor startups en innovatie die traditioneel op groei gericht zijn.
“In plaats van het Bruto Binnenlands Product (BBP) maken we de Monitor Brede Welvaart leidend in beleid. De overheid stopt met rapporteren van economische groei.”
Innovatie en startups alleen voor duurzaamheid en lokale impact
Innovatie en ondernemerschap worden alleen ondersteund als ze bijdragen aan duurzaamheid, het mkb en lokale initiatieven. Startups en technologische vernieuwing zijn geen doel op zich, maar moeten aantoonbaar bijdragen aan een toekomstbestendige economie en het welzijn van mens, dier en planeet.
Kritisch op Europese marktwerking en GDP-georiënteerde regels
De PvdD verzet zich tegen Europese regels die marktwerking en groei als uitgangspunt nemen, en wil publieke diensten en aanbestedingen richten op duurzaamheid en sociale doelen in plaats van economische efficiëntie of groei.
“De EU stopt met regels die marktwerking opdringen aan de publieke sector. Publieke diensten blijven wat ons betreft zoveel mogelijk in overheidshanden om het algemeen belang te dienen.”
“We gaan de aanbestedingsregels van de EU hervormen om overheden de ruimte te geven het publieke belang te beschermen en te kiezen voor duurzame en sociale ondernemers.”
50PLUS heeft geen expliciet beleid gericht op innovatie, startups of het stimuleren van economische groei via technologische vernieuwing. Hun economische visie richt zich vooral op het beperken van nationale en Europese industriepolitiek, het waarborgen van een gelijk speelveld binnen Europa en het vermijden van extra nationale regels die de concurrentiepositie kunnen schaden. Concrete voorstellen voor het stimuleren van innovatie of startups ontbreken.
Stoppen met actieve industriepolitiek op nationaal en Europees niveau
50PLUS verzet zich tegen actieve industriepolitiek, zowel nationaal als op EU-niveau, omdat zij menen dat dit beleid vaak ineffectief is en de concurrentiepositie van Nederland kan schaden. Ze pleiten voor een gelijk speelveld binnen Europa en willen geen extra nationale regels bovenop Europese afspraken, waarmee ze impliciet terughoudend zijn in het stimuleren van innovatie of startups via overheidsbeleid.
“Stoppen met actieve industriepolitiek op nationaal en op Europees niveau, omdat dit beleid altijd eindigt in tranen. Hierbij kunnen tijdelijk uitzonderingen gelden voor kritieke militair-industriële doelen.”
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
Focus op macro-economische stabiliteit boven innovatiebeleid
In plaats van innovatie of startups centraal te stellen, legt 50PLUS de nadruk op begrotingsdiscipline, beperking van overheidsuitgaven en het voorkomen van extra lasten voor bedrijven. Dit beleid is vooral gericht op macro-economische stabiliteit en het beschermen van de concurrentiepositie, niet op het stimuleren van economische groei via innovatie.
DENK erkent het belang van ondernemers, met name in het MKB, voor economische groei, maar doet geen concrete voorstellen gericht op innovatie, startups of het stimuleren van GDP-groei via technologische vernieuwing. Het programma focust vooral op het ondersteunen van bestaande kleine ondernemers met krediet en lastenverlichting, en noemt Europese samenwerking slechts in algemene termen zonder specifieke innovatie- of groeidoelstellingen. Er zijn geen concrete plannen voor het stimuleren van startups, innovatie-ecosystemen, of GDP-groei via technologische ontwikkeling.
Steun voor MKB-ondernemers en kredietverlening
DENK waardeert de rol van het MKB in het creëren van banen en economische groei, en wil deze ondernemers ondersteunen met betere toegang tot krediet en lagere lasten. Dit is echter niet specifiek gericht op innovatie of startups, maar op het algemene ondernemingsklimaat voor kleine bedrijven.
“Wij waarderen de belangrijke rol van ondernemers in het MKB in het creëren van banen en economische groei. Wij willen deze ondernemers steunen. Daarom zeggen wij: We richten een publieke kredietbank op voor kleine ondernemers. Die verstrekt eerlijke leningen aan ondernemers die bij gewone banken geen kans krijgen.”
“Wij willen een verlaging van de belastingen en lasten voor kleinere ondernemingen.”
Algemene steun voor Europese samenwerking, geen focus op innovatie/groei
DENK is pragmatisch voorstander van Europese samenwerking, maar noemt geen concrete voorstellen voor innovatie, startups of GDP-groei op Europees niveau.
“Wij zijn pragmatische voorstanders van de EU: als wij uitdagingen beter in Europees verband kunnen aanpakken, dan zijn wij daar een voorstander van.”