Verkiezingsprogramma's 2025 overinnovatie bijxstartuos
Volt wil innovatie bij start-ups stimuleren door gerichte publieke investeringen, het vereenvoudigen van toegang tot financiering, en het opzetten van ondersteunende infrastructuur zoals innovatiehubs en een Nationale Investeringsbank. Ze pleiten voor meer durfkapitaal, fiscale stimulansen, medewerkersparticipatie en een sterk Europees ecosysteem om te voorkomen dat talent en bedrijven naar het buitenland vertrekken. Hun visie is dat een actieve overheid en Europese samenwerking essentieel zijn om een concurrerend, duurzaam en innovatief start-upklimaat te creëren.
Meer publieke investeringen en durfkapitaal voor start-ups
Volt ziet een gebrek aan investeerders voor innovatieve start-ups vanwege hoge risico’s en wil dat de overheid actief bijspringt met investeringen, risicodeling en het vergroten van durfkapitaal. Dit moet het aantrekkelijker maken om in start-ups te investeren en zo innovatie en groei stimuleren.
“Om innovatie te bevorderen, moeten startende en groeiende bedrijven makkelijker financiële steun krijgen. Maar vernieuwende bedrijven die onze samenleving vooruit helpen, vinden op dit moment niet genoeg investeerders. Dat komt door de risico’s die innovatie met zich meebrengt. Daarom zorgen we dat de overheid bijspringt. Zij draagt een deel van het risico om in deze bedrijven te investeren en helpt hiermee onze maatschappij vooruit.”
“We richten een Nationale Investeringsbank (NIB) op met voldoende publieke middelen, toegang tot de kapitaalmarkt middels staatsgarantie en een breed mandaat om de Nederlandse investeringsopgave te kunnen realiseren.”
“Onder de Nationale Investeringsbank wordt het instrumentarium voor durfkapitaal fors uitgebreid. Er komen meer middelen vrij voor start-ups, scale-ups en mkb om innovatie te stimuleren.”
“We trekken meer durfkapitaal uit de private sector aan, doordat de overheid zelf ook meer investeert in start-ups. Het aandeel van durfkapitaal in Nederland moet en kan verder worden vergroot.”
Verbeteren toegang tot Europese en nationale financiering
Volt wil dat start-ups eenvoudiger en sneller toegang krijgen tot Europese en nationale fondsen door procedures te vereenvoudigen, cofinancieringsfondsen op te richten en deelname aan Europese programma’s te stimuleren.
“We verbeteren de toegang van start-ups en scale-ups tot Europese financiering door procedures bij het European Investment Fund (EIF) en andere investeringsinstrumenten binnen de EIB-groep te vereenvoudigen en versnellen.”
“We creëren een Nederlands cofinancieringsfonds om deelname aan Europese innovatiefondsen makkelijker te maken en het aanvraagproces los te trekken van de ministeries.”
“Nederland sluit actief aan bij Europese programma’s zoals STEP, IPCEI en het toekomstige European Sovereignty Fund, zodat we samen met andere lidstaten investeren in strategische technologieën voor een duurzame en concurrerende Europese economie.”
Fiscale stimulansen en medewerkersparticipatie
Volt wil fiscale voordelen en medewerkersparticipatie inzetten om start-ups aantrekkelijker te maken voor investeerders en werknemers, en zo het ecosysteem te versterken.
“Er worden fiscale stimuleringsregelingen voor start-ups uitgewerkt, waardoor expertise en kennis uit de praktijk beter benut wordt bij investeringen in jonge bedrijven.”
“We maken medewerkersparticipatie in de vorm van aandelenopties mogelijk. Hierdoor zijn werknemers meer gebonden aan een bedrijf en zullen zij minder snel weer vertrekken.”
“We creëren of versterken fiscale stimulansen die innovatie bevorderen, zoals de WBSO en medewerkersparticipatie.”
Ondersteunende infrastructuur: innovatiehubs, incubators en centrale loketten
Volt wil dat de overheid via innovatiehubs, incubators en een centraal loket maatwerkondersteuning biedt aan start-ups, zodat zij sneller kunnen groeien en innoveren zonder grote kapitaalinvesteringen.
“De overheid neemt een leidende en sturende rol op zich in de ontwikkeling van een volwassen start-upklimaat door niet alleen gerichter maar ook méér te investeren in start-ups. Dit doet de overheid zowel via de Nationale Investeringsbank, zogenaamde incubators en innovatiehubs.”
“We helpen deze ondernemers door voorzieningen zoals kantoren, testopstellingen en kleinschalige productie beschikbaar en betaalbaar te maken in de vorm van innovatiehubs.”
“Er komt één centraal loket (een one stop-shop) voor innovatieve en sociaal maatschappelijke ondernemers waar zij terecht kunnen met hun vragen over bijvoorbeeld subsidieaanvragen.”
Voorkomen van uitverkoop en versterken Europees ecosysteem
Volt wil voorkomen dat veelbelovende start-ups vanwege gebrek aan financiering naar het buitenland vertrekken of worden overgenomen, door Europese en nationale investeringsfondsen te richten op strategische technologieën en deeptech.
“Wij ondersteunen het EU-initiatief om een EU Tech Fund op te richten. Nederland moet inzetten op durfkapitaal voor deep-tech en AI-start-ups. We pleiten voor zowel een Nederlands als een EU-investeringsfonds die zich op ethische en open technologieën richten om te voorkomen dat start-ups in AI, quantum computing en cybersecurity, vanwege moeilijk toegang tot opschalingsfinanciering, vaak verkocht worden aan buitenlandse partijen of nog erger: buiten de EU gevestigde bedrijven.”
FVD ziet innovatie als essentieel voor economische groei en ondernemerschap, maar vindt dat start-ups en innovatieve bedrijven vooral worden belemmerd door overregulering, hoge lasten en bureaucratie. Hun belangrijkste voorstellen zijn het drastisch verminderen van regels en belastingen voor ondernemers, het stimuleren van technologische innovatie (zoals blockchain en AI), en het verbeteren van digitale infrastructuur. De kern van hun visie is dat vrijheid, minder overheidsbemoeienis en meer ruimte voor ondernemerschap de motor zijn voor innovatie bij start-ups.
Minder regels en lasten voor innovatieve ondernemers
FVD stelt dat innovatie bij start-ups en het MKB wordt geremd door een teveel aan regels, hoge belastingen en bureaucratie. Ze willen deze drempels wegnemen om ondernemerschap en innovatie te stimuleren.
“De belastingen zijn veel te hoog geworden en belemmeren innovatie en economische groei. Het overheidsapparaat heeft een verstikkende deken aan regeltjes, controlemechanismen en procedures over de samenleving gelegd, waardoor de creativiteit, de ambitie en het ondernemerschap verdrukt worden.”
“Een kleine, dienstbare overheid en minder bureaucratie maken de weg vrij voor ondernemers om te innoveren en te groeien.”
“Onze visie is helder: het moet weer aantrekkelijk en haalbaar worden om ondernemer te zijn. Dat betekent minder bemoeienis van de overheid en meer vertrouwen in de eigen kracht van ondernemers.”
Stimuleren van technologische innovatie (blockchain, AI, digitale infrastructuur)
FVD wil innovatie bij start-ups stimuleren door technologische ontwikkelingen als blockchain, AI en supersnel internet actief te ondersteunen en belemmerende regelgeving te schrappen.
“blockchainbedrijven, zodat innovatie wordt gestimuleerd en financiële vrijheid wordt vergroot.”
“Cryptocurrencies en blockchain zijn innovaties die meer financiële vrijheid brengen, en kunstmatige intelligentie kan de overheid efficiënter maken. Zo kiezen we voor een toekomst waarin vrijheid en innovatie hand in hand gaan.”
“We investeren in top-openbaar vervoer met langere treinen en meer bushaltes, ook in de regio. Een nieuwe luchthaven in de Noordzee en innovaties zoals hyperloops en supersnel glasvezelinternet maken Nederland toekomstbestendig.”
“We investeren in de ontwikkeling van hyperloop-technologie, zodat Nederland vooroploopt in de ontwikkeling van supersnel en innovatief vervoer.”
“We zorgen voor supersnel glasvezelinternet in het hele land, zodat de digitale economie en communicatie optimaal functioneren.”
Schrappen van belemmerende regelgeving voor start-ups
FVD wil specifieke regelgeving die innovatie en start-ups belemmert, zoals de AVG, KYC/WWFT en het UBO-register, afschaffen of sterk versoepelen.
“We schaffen de AVG af en vervangen die door duidelijke en praktische privacyregels, zodat privacy echt beschermd wordt zonder onnodige bureaucratie.”
“KYC-regelgeving, die gewone burgers behandelt als potentiële criminelen, moet worden hervormd en zwaar worden afgeslankt.”
“We schaffen de WWFT af (criminelen gaan toch wel hun gang), zodat normale, onschuldige burgers niet als halve crimineel behandeld worden door hun bank.”
“UBO-register afschaffen. We schaffen dit register af, zodat de bureaucratie wordt teruggedrongen en privacy voor ondernemers wordt gegarandeerd.”
De VVD wil innovatie bij start-ups en scale-ups krachtig stimuleren door meer investeringen, minder belemmerende regelgeving en betere toegang tot groeikapitaal. Ze pleiten voor een nationale investeringsmaatschappij, fiscale stimulansen, regelluwe zones en het aanpassen van Europese en nationale regels die innovatie remmen. De partij ziet start-ups als motor voor economische groei en internationale concurrentiekracht.
Investeringsmaatschappij en groeikapitaal voor start-ups
De VVD wil een nationale investeringsmaatschappij oprichten die gericht is op het verstrekken van groeikapitaal aan start- en scale-ups, zodat deze bedrijven kunnen opschalen en Nederland aantrekkelijk blijft voor innovatieve ondernemingen. Ook wordt gekeken naar fiscale stimulansen voor particuliere investeringen.
“We richten een investeringsmaatschappij op gericht op het verstrekken van groeikapitaal aan start- en scale-ups in het hele land. Zij kunnen dan tegen gunstige voorwaarden geld lenen of garanties krijgen om in Nederland door te groeien.”
“We willen het fiscaal stimuleren dat alle Nederlanders kunnen investeren in start- en scale-ups en kijken daarbij bijvoorbeeld naar een aftrekpost in de inkomstenbelasting.”
Minder belemmerende regelgeving en regelluwe zones
De VVD erkent dat complexe en strenge regelgeving innovatie bij start-ups belemmert. Ze willen Europese en nationale regels versoepelen, sectorale certificering stimuleren en regelluwe proeftuinen creëren om innovatie te versnellen.
“We maken ons daarom in de EU hard voor onder andere het versoepelen van de Artificiële Intelligentie-verordening (AI-act), General Data Protection Regulation (GDPR), Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Corporate Sustainability Due Dilligence Directive en de Regulation on Deforestation-free products (EUDR).”
“We ontwikkelen regelvrije zones, waar tijdelijk en gecontroleerd wet- en regelgeving kan worden opgeschort om innovatie te bevorderen.”
“Ook willen we regelluwe proeftuinen en adequate financiering via, onder andere, een investeringsmaatschappij voor start- en scale-ups.”
Fiscale stimulansen en betere voorwaarden voor innovatieve ondernemers
De VVD wil fiscale regelingen uitbreiden en behouden die innovatie bij start-ups stimuleren, zoals de innovatiebox en de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk. Ook willen ze het aantrekkelijker maken voor werknemers om te delen in de winst van start-ups.
“We breiden de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk uit. Ondernemers die willen investeren in innovatie, kunnen dat zo doen tegen gunstige belastingvoorwaarden. We behouden de innovatiebox.”
“De VVD heeft afgelopen periode geregeld dat het voor start- en scale-ups aantrekkelijker wordt dit aan te bieden, door het belastingtarief te verlagen en het moment van het betalen van de benodigde belasting naar achteren te schuiven.”
Aanpak belemmeringen bij kennisoverdracht en samenwerking
De VVD wil het makkelijker maken om vanuit kennisinstellingen een start-up te beginnen door regels rond intellectueel eigendom aan te passen en samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheid te stimuleren.
“Bijvoorbeeld door regels over intellectueel eigendom vanuit kennisinstellingen aan te passen. Zo maken we het aantrekkelijker om met een goed idee vanuit een kennisinstelling een onderneming te starten.”
“Deze aanpak clustert startende en gevestigde bedrijven, kennisinstellingen en de overheid. Hiermee investeren we in de randvoorwaarden voor groei. De rode loper voor start- en scale-ups gaat uit.”
Specifieke procedures en ondersteuning voor start-ups
De VVD wil speciale procedures en ondersteuning voor start-ups, zoals snellere vergunningverlening en een verbeterde kennismigrantenregeling gericht op toptalent, met expliciet oog voor de positie van start- en scale-ups.
“Te stroomlijnen, bijvoorbeeld door aan te dringen op een speciale procedure voor start-ups.”
“We bouwen de regeling daarom om tot een Toptalentenregeling, gericht op buitenlands talent dat essentieel is voor onze kennisintensieve economie en groeitechnologieën. We hebben expliciet oog voor de positie van start- en scale-ups.”
D66 ziet innovatie bij start-ups als essentieel voor economische groei, maatschappelijke vooruitgang en het versterken van de Europese technologische onafhankelijkheid. Ze willen barrières voor innovatieve starters wegnemen door betere toegang tot financiering, minder regeldruk, overheidsinkoop als launching customer en het stimuleren van samenwerking tussen kennisinstellingen, start-ups en gevestigde bedrijven. D66 pleit voor gerichte investeringen, een sterke positie voor start-ups in sleuteltechnologieën en een aantrekkelijk ondernemersklimaat.
Overheid als launching customer en investeerder
D66 wil dat de overheid actief innovatie bij start-ups stimuleert door als eerste klant op te treden en gericht te investeren, zodat nieuwe producten sneller de markt bereiken en start-ups kunnen opschalen. Dit moet de impact van investeringen vergroten en de technologische onafhankelijkheid van Nederland en Europa versterken.
“Door zelf de eerste klant te zijn (launching customer), kan de overheid invloed hebben op innovatie, het goede voorbeeld geven, nieuwe markten openen en de impact van investeringen groter maken.”
“We kiezen voor Europese alternatieven en helpen vanuit de overheid door als eerste klant (launching customer) om producten op de markt te brengen.”
“We investeren in innovatieve start-ups en scale-ups in software. Dat is goed voor onze veiligheid én voor een sterke positie van de Nederlandse economie.”
Betere toegang tot financiering en minder regeldruk
D66 erkent dat start-ups vaak vastlopen door gebrek aan kapitaal, toegang tot klanten en hoge regeldruk. Ze willen deze barrières wegnemen door financiering via de Europese kapitaalmarkt, eenvoudigere regels en snellere procedures, zodat innovatieve starters kunnen groeien en concurreren.
“Veel innovatieve ondernemers komen nu vaak niet verder door een gebrek aan kapitaal of toegang tot klanten. D66 wil Nederlandse ondernemers de ruimte geven om te groeien. We zorgen dat Nederlandse innovaties makkelijk kunnen groeien binnen Europa. Én we helpen ze aan financiering via de Europese kapitaalmarkt.”
“We maken ruimte voor vernieuwers: door innovatieve starters de plek in te laten nemen van onproductieve stoppers. We zorgen voor sterke voorwaarden: van makkelijkere toegang tot financiering tot eenvoudigere regels.”
“D66 maakt het aantrekkelijker om een bedrijf te starten of te laten groeien. Veel ondernemers maken zich zorgen over de regeldruk en de verlening van vergunningen. Dat gaan we simpeler maken.”
“Toegankelijke subsidies, zekerheid voor investeringen en snellere procedures voor beroep en bezwaar. Zo kunnen ondernemers sneller door en kan ook het mkb de stap zetten naar een groen bedrijfsmodel.”
Regionale samenwerking rond sleuteltechnologieën
D66 wil innovatie bij start-ups versterken door regionale ecosystemen te creëren waarin kennisinstellingen, start-ups en gevestigde bedrijven samenwerken aan sleuteltechnologieën. Dit moet leiden tot ambitieuze, gezamenlijke innovatieprojecten en het versnellen van maatschappelijke missies.
“Voor de sleuteltechnologieën vormen we regio’s waarin kennisinstellingen, start-ups en gevestigde bedrijven elkaar sterker maken en samenwerken. Zo kunnen zij samen hun innovaties naar een volgend niveau tillen.”
“Samen met bedrijven en onderzoekers maken we ambitieuze plannen voor de lange termijn.”
Specifieke stimulans voor innovatieve voedselstart-ups
D66 ziet een voortrekkersrol voor Nederland in innovatieve voedseltechnologieën en wil start-ups in deze sector versneld laten groeien door snellere toelating, gerichte investeringen en Europese samenwerking.
“Nederland heeft alles in huis om hierin voorop te lopen: kennis, startups en een groeiende markt. De overheid moet deze voedselinnovaties helpen versnellen. Denk aan snellere toelating, gerichte investeringen en Europese samenwerking.”
Het CDA ziet innovatie bij start-ups als essentieel voor het toekomstig verdienvermogen van Nederland en wil deze stimuleren via gerichte investeringen, minder regeldruk en betere toegang tot kapitaal. De partij stelt voor om een Nationale Investeringsbank op te richten, fiscale regelingen te vereenvoudigen en winstdeling voor start- en scale-ups te verbeteren. Daarnaast wil het CDA regionale ecosystemen versterken en ruimte bieden voor het veilig testen van nieuwe technologieën.
Oprichting Nationale Investeringsbank en betere toegang tot kapitaal
Het CDA wil de financiering van start-ups en scale-ups verbeteren door een krachtige publieke investeringspartner te creëren en particuliere investeringen in vroege fases te stimuleren. Dit moet het tekort aan risicokapitaal aanpakken en innovatieve bedrijven helpen groeien.
“We ontwikkelen Invest NL, Invest International en onderdelen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) door tot een Nationale Investeringsbank: één sterke overheidsinvesteringspartner, een brede nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling met slagkracht en kapitaal. Daarmee stimuleren we ook private investeerders om in de meest risicovolle vroege fase van veelbelovende techbedrijven te investeren.”
“(Mkb)bedrijven moeten makkelijker geld kunnen aantrekken. We zetten met urgentie in om een verder geïntegreerde Europese kapitaalmarkt snel en daadwerkelijk tot stand te brengen om de beschikbaarheid van (durf)kapitaal voor bedrijven te verhogen en beursgangen in Europa aantrekkelijker te maken.”
“Om particulier kapitaal te mobiliseren voor investeringen voeren we de ‘win-win-lening’ in, een belastingkorting in box 3 voor particulieren die een lening aan het Nederlandse mkb verstrekken.”
Fiscale stimulansen en winstdeling voor start- en scale-ups
Het CDA wil fiscale regelingen vereenvoudigen en verbeteren, zodat innovatieve bedrijven aantrekkelijker worden voor werknemers en investeerders. Dit moet het ondernemingsklimaat versterken en talent aantrekken.
“We vereenvoudigen en vervangen de versnipperde fiscale regelingen en herinvesteren dit in effectieve ondernemersregelingen gericht op investeren, innoveren en werkgeverschap.”
“We willen een betere regeling voor winstdeling, zodat start- en scale-ups makkelijker werknemers aan zich kunnen binden.”
Versterken van regionale innovatie-ecosystemen
Het CDA ziet samenwerking tussen onderwijs, bedrijven en overheden als cruciaal voor innovatie bij start-ups. Door regionale ecosystemen te stimuleren, wil de partij innovatie versnellen en kennisdeling bevorderen.
“We stimuleren regionale ecosystemen, samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, grote bedrijven, beginnende start-ups, lokale overheden en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen.”
Minder regeldruk en ruimte voor experimenten
Het CDA erkent dat overmatige regelgeving innovatie belemmert en wil daarom de regeldruk verminderen en ruimte bieden voor het gecontroleerd testen van nieuwe technologieën door start-ups.
BBB erkent het belang van startups en jonge bedrijven voor innovatie en economische vernieuwing in Nederland. De partij wil barrières voor doorgroei wegnemen door eenvoudige juridische structuren, betere toegang tot kapitaal via een Nationale Investeringsbank, en fiscale voordelen voor werknemers van startups. BBB legt nadruk op praktische innovatie met echte maakwaarde en een overheid die actief Nederlandse startups ondersteunt bij digitaliseringsprojecten.
Eenvoudige juridische structuren voor doorgroei van startups
BBB ziet dat startups en groeibedrijven vaak vastlopen in complexe en dure juridische trajecten bij investeringen of overnames. Om innovatie te stimuleren, wil BBB standaardmodellen ontwikkelen voor investeringsrondes, participaties en exits, zodat de drempel voor doorgroei lager wordt en onnodige kosten worden bespaard.
“Startups en groeibedrijven moeten niet vast lopen in dure juridische trajecten bij investeringen of overnames. BBB wil dat de overheid samen met brancheverenigingen en ontwikkelmaatschappijen breed toepasbare standaardmodellen ontwikkelt en beschikbaar stelt voor investeringsrondes, participaties en exits. Dat verlaagt de drempel, vergroot het vertrouwen en bespaart onnodige kosten.”
Gerichte rol voor Nationale Investeringsbank voor innovatieve startups
BBB wil de oprichting van een Nationale Investeringsbank (NIB) onderzoeken, met als taak het beschikbaar stellen van risicodragend kapitaal aan innovatieve bedrijven, met name in deeptech, agrotech, energietechniek en industriële toepassingen. Dit moet de doorgroei van startups en strategische autonomie van Nederland versterken.
“Deze NIB krijgt een duidelijke taak in het beschikbaar stellen van risicodragend kapitaal voor innovatieve bedrijven in deeptech, agrotech, energietechniek en industriële toepassingen die bijdragen aan strategische autonomie en werk gelegenheid in de maakindustrie in Nederland.”
Fiscale voordelen voor werknemers van startups
BBB heeft het fiscaal aantrekkelijker gemaakt voor werknemers van startende bedrijven om mee te delen in de winst, door een lager tarief toe te passen op het moment dat zij deze winst daadwerkelijk genieten. Dit moet het werken bij startups aantrekkelijker maken en innovatie stimuleren.
“Mede dankzij BBB is het voor werknemers van startende bedrijven fiscaal aantrekkelijker gemaakt om mee te delen in de winst; ze betalen een lager tarief op het moment dat zij deze winst daadwerkelijk genieten.”
Actieve keuze voor Nederlandse startups bij digitaliseringsprojecten
BBB wil dat de overheid als “launching customer” actief kiest voor innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten. Dit moet de positie van Nederlandse startups versterken en bijdragen aan digitale soevereiniteit.
“De overheid kiest als 'launching customer' actief voor innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten.”
Verbeteren toegang tot microfinanciering voor kleine ondernemers
BBB wil eenvoudige en regionale kredietmogelijkheden voor kleine ondernemers die willen investeren of starten, zodat ook innovatieve startups makkelijker aan kapitaal kunnen komen.
“Toegang tot microfinanciering verbeteren. Eenvoudige en regionale kredietmogelijkheden voor kleine ondernemers die willen investeren of starten.”
Ondersteunen regionale ecosystemen en samenwerking met startups
BBB wil samenwerking tussen grote bedrijven, mkb, startups, onderwijs en overheid actief ondersteunen, met ruimte voor maatwerk en regionale investeringsagenda’s. Dit moet regionale innovatiekracht en de positie van startups versterken.
“Samenwerking tussen grote bedrijven, mkb, startups, onderwijs en overheid wordt actief ondersteund, met ruimte voor maatwerk en regionale investerings agenda’s.”
GroenLinks-PvdA ziet innovatie bij start-ups als essentieel voor een toekomstbestendige, duurzame economie en wil deze bedrijven actief ondersteunen, vooral in de tech-sector. Ze stellen concrete maatregelen voor zoals het stimuleren van start-ups via investeringen, het opzetten van een AI-fabriek, het aantrekkelijker maken van Nederland voor start-ups en scale-ups, en het verbeteren van toegang tot kapitaal via een Nationale Investeringsbank. De partij benadrukt het belang van een eerlijk speelveld en Europese digitale autonomie.
Stimuleren van start-ups in de tech-sector
GroenLinks-PvdA wil de groei van innovatieve start-ups in de tech-sector bevorderen door gerichte investeringen en het creëren van experimenteerruimte, met aandacht voor privacy, eerlijke beloning en Europese digitale onafhankelijkheid. Dit moet bijdragen aan een sterk ecosysteem van innovatieve bedrijven en minder afhankelijkheid van buitenlandse techgiganten.
“We stimuleren start-ups in de tech-sector. De Rijksoverheid investeert als grootste IT-afnemer van het land in Europese digitale diensten.”
“We investeren in de komst van een AI-fabriek in Groningen, waar start-ups en overheden vrijuit kunnen experimenteren met nieuwe toepassingen.”
“In Nederland omarmen we het ecosysteem van innovatieve mkb’ers en stimuleren start-ups in de tech-sector.”
Nederland aantrekkelijker maken voor start-ups en scale-ups
De partij wil Nederland aantrekkelijker maken voor nieuwe innovatieve bedrijven en biedt scale-ups de mogelijkheid om uit te breiden. Ze staan open voor nieuwe vormen van werknemersbeloning en willen zo het vestigingsklimaat voor start-ups verbeteren.
“We maken Nederland aantrekkelijk voor startups en bieden scale-ups de mogelijkheid om uit te breiden. We kijken met een open houding naar nieuwe manieren van het betalen van werknemers voor deze bedrijven.”
Verbeteren toegang tot kapitaal via Nationale Investeringsbank
GroenLinks-PvdA wil de toegang tot financiering voor start-ups en innovatieve mkb-bedrijven verbeteren door het oprichten van een Nationale Investeringsbank, die bestaande investeringsinstellingen bundelt en zich richt op bedrijven die moeilijk aan durfkapitaal komen.
“Een Nationale Investeringsbank vergroot het Nederlandse concurrentievermogen en kan bedrijven toegang geven tot leningen die ze op de reguliere markt niet kunnen krijgen. We bundelen de huidige instellingen van Invest-NL, Invest International, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen zodat de slagkracht van de bank groter wordt ... We hebben hierbij in het bijzonder aandacht voor mkb-bedrijven die moeilijk aan het benodigde durfkapitaal komen.”
Investeren in regionale innovatie-ecosystemen
De partij erkent het belang van innovatieve regio’s als motor van economische groei en wil deze regio’s verder stimuleren door investeringen in woningen en infrastructuur.
“De meest innovatieve regio’s van Nederland zoals Brainport en Food Valley laten zien hoe we nu en in de toekomst ons geld kunnen verdienen. Dat moedigen we aan door investeringen in woningen en infrastructuur door te zetten en zo nodig uit te breiden.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) ziet innovatie bij start-ups vooral als een middel om circulaire, groene en lokale economieën te stimuleren, met nadruk op duurzaamheid en maatschappelijke waarde boven winst. De partij wil circulaire ondernemers en groene innovaties ondersteunen via aanbestedingsbeleid, onderwijs en het stoppen van subsidies aan vervuilende bedrijven. Concrete voorstellen zijn het stimuleren van circulaire start-ups, het bevorderen van open source-innovatie en het faciliteren van lokale, duurzame initiatieven.
Circulaire en groene start-ups stimuleren
PvdD wil innovatie bij start-ups vooral richten op circulaire economie en duurzaamheid, door het aanbestedingsbeleid aan te passen en circulaire ondernemers te ondersteunen. Het doel is om ondernemerschap te bevorderen dat bijdraagt aan hergebruik, reparatie en lokale productie, in plaats van winstmaximalisatie of groei om de groei.
Open source en kennisdeling stimuleren
De partij ziet open source-projecten als een belangrijke motor voor innovatie, waarbij kennis en technologische oplossingen breed gedeeld worden. Dit moet start-ups en ondernemers in staat stellen om bestaande kennis te benutten en verder te ontwikkelen, los van grote techbedrijven.
“Vrije opensourceprojecten bieden veel kansen om kennis en informatie te delen. Door bijvoorbeeld technologische oplossingen te delen, kunnen andere landen, ondernemers en individuen bestaande kennis gebruiken om verder te ontwikkelen.”
“De overheid gaat open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken.”
Onderwijs gericht op circulaire vaardigheden
PvdD wil dat het onderwijs zich meer richt op circulaire vaardigheden en ambachten, zodat toekomstige ondernemers en start-ups beschikken over de kennis en vaardigheden die nodig zijn voor een duurzame economie. Dit moet innovatie in circulaire sectoren stimuleren en het verlies van vakmanschap tegengaan.
“In het onderwijs wordt dit ondersteund door in lessen extra aandacht te besteden aan herontwerp van producten naar circulaire producten en door les te geven in reparatie-technieken.”
“Het onderwijs moet beter aansluiten op toekomstige behoeften, waardoor mensen worden opgeleid voor een toekomstbestendige en duurzame arbeidsmarkt. Hierdoor gaan circulaire ambachten die juist heel hard nodig zijn, zoals reparatie of houtbewerking, niet verloren door vergrijzing.”
BVNL wil een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin startups kunnen floreren, vooral door minder regels, lagere belastingen en het stimuleren van samenwerking tussen publieke en private partijen. De partij richt zich op het verminderen van bureaucratie en het verbeteren van het vestigingsklimaat, met specifieke aandacht voor technologische innovatie en cybersecurity-startups. Concrete voorstellen zijn onder andere investeringen in onderzoek en ontwikkeling, fiscale voordelen en het bevorderen van een vrije markt voor innovatieve bedrijven.
Minder regels en lagere belastingen voor startups
BVNL ziet het verminderen van regeldruk en het invoeren van een vlaktaks als essentieel om innovatie bij startups te stimuleren. Door het vestigingsklimaat te verbeteren en bureaucratie terug te dringen, wil de partij ondernemerschap en innovatie bevorderen.
“Het vestigingsklimaat moet worden verbeterd door lagere belastingen (vlaktaks van 25%) in te voeren, minder overheidsbemoeienis, lage energiekosten en versoepeling van het arbeidsrecht.”
“Minder regels voor ondernemers en bedrijven. Bureaucratie en regeldruk moeten worden teruggedrongen.”
Investeren in innovatie en samenwerking voor startups
BVNL pleit voor meer investeringen in onderzoek en ontwikkeling en het bevorderen van samenwerking tussen publieke en private partijen, zodat startups en innovatieve bedrijven kunnen groeien in een technologiegedreven economie.
“We willen een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen gedijen. Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie. We willen een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen gedijen.”
Aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups
BVNL benoemt specifiek het belang van een vrije markt en aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups, om banen te creëren en veilige digitale systemen te stimuleren.
“Innovatie via vrije markt: Een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups creëert banen en stimuleert veilige, transparante systemen.”
JA21 ziet innovatie als essentieel voor het concurrentievermogen van Nederland, maar vindt dat de overheid vooral moet faciliteren en ondernemers ruimte moet geven om te innoveren, met minder regeldruk en eenvoudiger belastingen. Specifiek voor innovatie bij start-ups en het mkb wil JA21 investeren in digitale vaardigheden, directe aftrekbaarheid van R&D-kosten, en het stimuleren van AI-toepassingen, vooral gericht op productiviteit en minder op ethische kaders.
Ondernemers meer ruimte geven voor innovatie
JA21 wil dat ondernemers, waaronder start-ups, minder worden belemmerd door complexe regelgeving en versnipperd beleid, zodat zij makkelijker kunnen innoveren en groeien. De partij pleit voor eenvoudige regelgeving, een nationale strategie voor digitalisering, en het stimuleren van AI-gebruik in het mkb.
“Ondernemers de ruimte geven om voorop te lopen in digitalisering door eenvoudige en eenduidige regelgeving.”
“Versnipperd beleid en talloze loketten voor bedrijven die willen digitaliseren voorkomen met een nationale strategie waarin het bedrijfsleven gezamenlijk optrekt met de overheid en kennisinstituten.”
“Het gebruik van AI in de praktijk stimuleren, vooral in het mkb, door in te zetten op slimme data-analyse, automatisering en AI-oplossingen die ondernemers echt helpen. Aan ethische kaders hebben we niet genoeg, het uitgangspunt is productiviteit.”
Directe fiscale stimulans voor innovatie (R&D)
JA21 wil innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor onderzoek en ontwikkeling (R&D) direct aftrekbaar te maken, zodat investeren in innovatie aantrekkelijker wordt voor bedrijven, inclusief start-ups.
“Innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken, wat een impuls geeft aan innovatie en investeringen in onderzoek en ontwikkeling.”
Investeren in digitale vaardigheden
Om innovatie bij start-ups en het mkb mogelijk te maken, vindt JA21 het noodzakelijk dat de arbeidsmarkt wordt klaargestoomd voor de digitale revolutie, door te investeren in digitale vaardigheden van werknemers.
“Investeren in digitale vaardigheden. Onze arbeidsmarkt moet klaargestoomd worden voor de nieuwe digitale revolutie waar wij nu middenin zitten. Werknemers moeten bijblijven.”
De SGP erkent het belang van innovatie bij startups en het mkb, vooral door het verbeteren van financieringsmogelijkheden en het stimuleren van investeringen in risicovolle, innovatieve bedrijven. Hun belangrijkste voorstellen zijn het herinvoeren van de durfkapitaalregeling, het fiscaal aantrekkelijk maken van investeren in startups, en het verbeteren van toegang tot non-bancaire financiering. De kern van hun visie is dat innovatie in het bedrijfsleven cruciaal is voor economische groei, maar dat de overheid vooral moet faciliteren via financiering en een voorspelbaar ondernemersklimaat.
Fiscale stimulering en betere toegang tot financiering voor startups
De SGP wil innovatie bij startups stimuleren door het aantrekkelijker te maken om te investeren in jonge, risicovolle bedrijven. Ze pleiten voor het terugbrengen van de durfkapitaalregeling, het fiscaal aantrekkelijk houden van investeringen, en het verbeteren van garantiestellingen en toegang tot non-bancaire financiers. Hiermee willen ze het financieringsklimaat voor innovatieve startups en scale-ups versterken.
“Het blijft fiscaal aantrekkelijk te investeren in onze economie. De durfkapitaalregeling keert terug, zodat het verstrekken van financiering aan startups en snelgroeiende bedrijven met een hoog risico wordt gestimuleerd.”
“Er wordt werk gemaakt van een eerlijk financieringsspeelveld, zodat ook non-bancaire financiers beter toegankelijk zijn voor mkb-bedrijven.”
“Professionele crowdfunders die over een ECSPR-vergunning beschikken zouden ook gebruik moeten kunnen maken van de Borgstelling MKB-kredieten.”
“Er komen verbeterde garantiestellingen voor kleine kredieten en grote financiers, zoals pensioenfondsen, worden gestimuleerd hun geld hierin te steken.”
Overheid investeert in praktijkgericht onderzoek en publiek-private samenwerking
De SGP ziet samenwerking tussen hogescholen en het regionale mkb als motor voor innovatie, en wil daarom extra investeren in praktijkgericht onderzoek en publiek-private samenwerkingen. Dit moet de innovatiekracht van startups en jonge bedrijven in de regio versterken.
“Er komt meer geld voor praktijkgericht onderzoek door hogescholen in samenwerking met het regionale mkb. De overheid draagt voortaan 50% bij aan publiek-private samenwerking in plaats van 30%.”
50PLUS noemt innovatie slechts zijdelings en heeft geen specifiek beleid voor innovatie bij start-ups. De partij richt zich vooral op technologische vernieuwing in bestaande sectoren (zoals energie en wonen), maar noemt nergens concrete maatregelen of stimulansen voor innovatieve start-ups. Er is geen aparte visie of voorstel voor het bevorderen van innovatie bij startende bedrijven.
Stimuleren van technologische innovatie in bestaande sectoren
50PLUS pleit voor technologische vernieuwing, vooral op het gebied van energie en wonen, maar dit richt zich op bestaande bedrijven en sectoren, niet specifiek op start-ups. Innovatie wordt gezien als middel om maatschappelijke doelen te bereiken, zoals energiezekerheid en levensloopbestendig wonen, zonder aandacht voor het ecosysteem van innovatieve starters.
“Snelle voortgang met de bouw van 4 nieuwe kerncentrales.”
“Versnelde introductie van kleine kerncentrales (SMR’s).”
“Stimulering van het gebruik van thuisbatterijen, zodat burgers die hun eigen elektriciteit opwekken hier ook optimaal van kunnen profiteren.”
“Innovatieve woonvormen worden gestimuleerd: levensloopbestendige woningen en kleinschalige woonhofjes waar zorg, gemeenschap en zelfstandigheid worden gecombineerd.”
De ChristenUnie erkent het belang van innovatie bij start-ups en scale-ups voor de toekomstige welvaart en een duurzame economie. Ze willen de toegang tot groeikapitaal verbeteren, samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven versterken, en ondernemerschap vanuit het onderwijs stimuleren. De partij pleit voor minder regeldruk en een stabiel ondernemersklimaat om innovatie te bevorderen.
Verbeteren toegang tot groeikapitaal voor start-ups en scale-ups
De ChristenUnie ziet dat start-ups en scale-ups moeite hebben met het vinden van financiering om te groeien. Door de toegang tot groeikapitaal te verbeteren, onder andere via non-bancaire financiers, wil de partij innovatie stimuleren en het ondernemersklimaat versterken.
“We verbeteren de toegang van het mkb, start-ups en scale-ups tot groeikapitaal, ook via non-bancaire financiers als Qredits.”
Stimuleren van ondernemerschap en innovatie vanuit het onderwijs
De partij vindt het belangrijk dat jonge ondernemers en studenten de ruimte krijgen om te innoveren, onder meer door afspraken over intellectueel eigendom en samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven. Dit moet leiden tot meer innovatieve start-ups en een betere aansluiting tussen onderwijs en ondernemerschap.
“We investeren volop in het beroepsonderwijs en geven ruimte aan jonge ondernemers.”
“We stimuleren ondernemerschap vanuit het hoger en wetenschappelijk onderwijs, bijvoorbeeld door het mogelijk maken van afspraken over het intellectueel eigendom van tijdens een studie ontwikkelde innovaties.”
Verminderen van regeldruk en versnellen vergunningverlening
De ChristenUnie signaleert dat regeldruk, trage vergunningverlening en gebrek aan netcapaciteit innovatie en ondernemerschap belemmeren. Door deze obstakels actief aan te pakken, willen ze het ondernemersklimaat verbeteren, zodat start-ups en innovatieve bedrijven meer ruimte krijgen om te groeien.
“De overheid reduceert de regeldruk en wordt een stabiele en betrouwbare partner voor bedrijven. Het uitblijven van (snelle) vergunningverlening, een gebrek aan netcapaciteit en veel regeldruk staan een goed ondernemersklimaat in de weg. Deze obstakels worden met vaart aangepakt...”
NSC erkent het belang van innovatie voor het mkb en start-ups, maar kiest vooral voor het behouden van bestaande fiscale voordelen en het versterken van regionale samenwerking en investeringsmogelijkheden. Ze willen de risicovolle beginfase van innovatieve bedrijven ondersteunen met voldoende fondsen, maar zijn terughoudend met subsidies en leggen nadruk op marktgerichte ontwikkeling en eerlijke kansen bij overheidsopdrachten.
Behoud van fiscale voordelen en investeringsinstrumenten
NSC ziet bestaande fiscale regelingen als essentieel voor innovatie bij start-ups en het innovatieve mkb. Ze willen deze handhaven en aanvullen met investeringsfondsen, vooral gericht op de risicovolle beginfase en doorgroei van bedrijven. Het doel is om kennis en bedrijvigheid in Nederland te houden en innovatie te stimuleren zonder te vervallen in overmatige subsidiëring.
“De Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de Innovatiebox zijn instrumenten die het voor grotere bedrijven aantrekkelijk maken om hun innovaties en R&D in Nederland te concentreren. We handhaven deze belastingvoordelen en zien ze als essentieel voor het innovatieve mkb en grote bedrijven.”
“Voor het innovatieve mkb blijven de regionale ontwikkelingsmaatschappijen het eerste aanspreekpunt. We handhaven de belastingvoordelen voor innovatie en de aftrek voor milieu-investeringen en zijn terughoudend met subsidies. Bijzondere aandacht moet er zijn voor de risicovolle beginfase, het doorgroeien naar een volwaardig bedrijf en het voorkomen van weglekken van kennis en bedrijvigheid. Hiervoor moeten voldoende fondsen beschikbaar zijn.”
Versterken van regionale innovatieclusters en samenwerking
NSC wil innovatie bij start-ups en het mkb stimuleren door regionale samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden te versterken. Ze richten zich op marktgerichte productontwikkeling, gezamenlijke strategie en eerlijke kansen bij overheidsopdrachten, zodat niet alleen de grootste aanbieders profiteren.
“We willen regionale samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en decentrale overheden (de zogenaamde triple helix) versterken. We ondersteunen marktgerichte productontwikkeling en regionale innovatieclusters, zoals in Groningen, Enschede, Delft en Eindhoven. Naast financiering gaat het hierbij vooral om gezamenlijke inzet op strategie, internationalisering en digitalisering. Bij overheidsopdrachten krijgen lokale en mkb-bedrijven een eerlijke kans: het automatisme dat de grootste aanbieder wint, doorbreken we.”
Ruimte voor innovatiepilots bij verduurzaming
NSC erkent dat sommige innovatieve projecten, vooral op het gebied van verduurzaming, extra stimulans nodig hebben. Ze willen daarom ruimte geven aan innovatiepilots, met name waar de marktprikkels nog onvoldoende zijn om vernieuwing op gang te brengen.
“Ook geven we ruimte aan innovatiepilots, vooral bij verduurzamingsprojecten die de meeste prikkels nodig hebben om op gang te komen.”
DENK benoemt innovatie slechts zijdelings en heeft geen expliciet beleid voor innovatie bij start-ups. Het programma richt zich vooral op het ondersteunen van kleine ondernemers via kredietverlening en lastenverlichting, maar noemt nergens concrete maatregelen om innovatie bij start-ups te stimuleren. Specifiek beleid of visie op start-up innovatie ontbreekt volledig.
Publieke kredietbank voor kleine ondernemers
DENK wil kleine ondernemers ondersteunen die bij reguliere banken geen financiering krijgen, maar noemt innovatie of start-ups niet expliciet. Het voorstel is generiek en richt zich op toegang tot financiering, niet op innovatiebevordering.
“We richten een publieke kredietbank op voor kleine ondernemers. Die verstrekt eerlijke leningen aan ondernemers die bij gewone banken geen kans krijgen.”
Lagere lasten en minder regels voor kleine ondernemers
Het programma stelt voor om lasten en regels voor kleine(re) ondernemingen te verlagen, maar zonder specifieke aandacht voor innovatieve start-ups of innovatiebeleid.
De SP ziet innovatie bij start-ups en het mkb vooral als een publiek belang en wil deze stimuleren via structurele publieke investeringen en ondersteuning, niet via marktwerking of winstprikkels. De partij stelt een Nationale Investeringsbank voor het mkb voor, gericht op het makkelijker financieren van kleine en startende bedrijven en het stimuleren van vernieuwing. Innovatie wordt gezien als een collectief proces dat vooral via publieke middelen en samenwerking tot stand moet komen.
Nationale Investeringsbank voor het mkb
De SP wil innovatie bij start-ups en kleine bedrijven stimuleren door een publieke investeringsbank op te richten die financiering toegankelijk maakt waar de markt tekortschiet. Dit moet vernieuwing en groei bij kleine en startende bedrijven bevorderen, omdat zij volgens de SP een belangrijke bijdrage leveren aan innovatie en vakwerk.
“Met een Nationale Investeringsbank voor het mkb kunnen kleine en startende bedrijven, evenals bedrijven die hun succesvolle diensten willen opschalen, gemakkelijker lenen. Een goede mkbbank ondersteunt ondernemers bij het opbouwen van hun zaak en stimuleert vernieuwing en innovatie.”
Innovatie als publiek gefinancierd proces
De SP benadrukt dat de grootste innovaties voortkomen uit langdurig publiek gefinancierd onderzoek, niet uit commerciële winstdoelen. Zij pleiten voor forse investeringen in onafhankelijk, fundamenteel onderzoek en willen dat innovatie niet wordt gedreven door marktlogica, maar door maatschappelijke waarde.
“De grootste doorbraken komen vaak uit onverwachte hoek. Technologieën zoals het internet, gps of nieuwe geneesmiddelen zijn niet ontstaan uit commerciële winstdoelen, maar uit langdurig publiek gefinancierd onderzoek.”
“We investeren fors in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek. Niet alles hoeft direct toepasbaar of rendabel te zijn. Wat telt is het vertrouwen in de maatschappelijke waarde van kennis.”
BIJ1 benoemt innovatie bij start-ups (of "bijxstartuos") nauwelijks expliciet in haar verkiezingsprogramma. De partij legt de nadruk op coöperatieve en democratische ondernemingsvormen als alternatief voor traditionele start-ups, met focus op werknemerscoöperaties en publieke investeringsfondsen. Concrete voorstellen voor het stimuleren van technologische innovatie of start-up-ecosystemen ontbreken vrijwel volledig.
Werknemerscoöperaties als standaard voor nieuwe bedrijven
BIJ1 wil dat nieuwe ondernemingen standaard als werknemerscoöperatie worden opgericht, in plaats van als traditionele (start-up) bedrijven met aandeelhoudersstructuren. Dit moet economische democratie bevorderen en de macht van kapitaal beperken, maar adresseert innovatie vooral via eigendomsvormen, niet via technologische of marktinnovatie.
“De coöperatie van werknemers wordt de standaard eigendomsstructuur voor nieuw opgerichte rechtspersoonlijkheden. Hiervoor creëren we duidelijke grondslag in de wet.”
Publieke banken en investeringsfondsen voor coöperatieven
In plaats van start-ups te stimuleren via marktmechanismen, wil BIJ1 publieke banken en investeringsfondsen oprichten die uitsluitend coöperatieven ondersteunen. Dit is een alternatief financieringsmodel, maar niet specifiek gericht op innovatieve start-ups in de klassieke zin.
“het duurzaam oprichten van publieke banken en investeringsfondsen die alleen in dienst staan van coöperatieven.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma