Verkiezingsprogramma's 2025 overinnovatie
Volt ziet innovatie als essentieel voor een duurzame, concurrerende en toekomstbestendige economie in Nederland en Europa. Ze pleiten voor grootschalige publieke investeringen, een Europese aanpak (zoals een Silicon Europa en Tech Fund), en het wegnemen van barrières voor start-ups en scale-ups. Hun beleid richt zich op het stimuleren van technologische innovatie (AI, kwantum, biotech), het versterken van publiek-private samenwerking, en het creëren van een gunstig ecosysteem voor vernieuwende bedrijven.
Grootschalige publieke investeringen in innovatie
Volt wil dat de overheid een leidende rol neemt in het financieren van innovatieve bedrijven en technologieën, met als doel het concurrentievermogen van Europa te versterken en talent te behouden. Ze stellen voor om een Nationale Investeringsbank op te richten, Europese fondsen te benutten, en risico’s te delen zodat meer durfkapitaal beschikbaar komt voor start-ups en scale-ups.
“We richten een Nationale Investeringsbank (NIB) op met voldoende publieke middelen, toegang tot de kapitaalmarkt middels staatsgarantie en een breed mandaat om de Nederlandse investeringsopgave te kunnen realiseren.”
“Om innovatie te bevorderen, moeten startende en groeiende bedrijven makkelijker financiële steun krijgen. Maar vernieuwende bedrijven die onze samenleving vooruit helpen, vinden op dit moment niet genoeg investeerders. Dat komt door de risico’s die innovatie met zich meebrengt. Daarom zorgen we dat de overheid bijspringt.”
“We creëren een Nederlands cofinancieringsfonds om deelname aan Europese innovatiefondsen makkelijker te maken en het aanvraagproces los te trekken van de ministeries.”
“We zorgen ervoor dat grote Europese investeringen in innovatie, energietransitie en concurrentievermogen gefinancierd worden door Eurobonds.”
Europese samenwerking: Silicon Europa en Tech Fund
Volt wil een geïntegreerde Europese aanpak voor innovatie, met een focus op het opzetten van een Silicon Europa en een Europees Tech Fund. Hiermee willen ze kennis, kapitaal en overheid samenbrengen, strategische technologieën ontwikkelen, en de afhankelijkheid van niet-EU-landen verminderen.
“We stimuleren innovatie door een Silicon Europa op te zetten. Dit wordt een ecosysteem waar kennis, kapitaal en overheid samenkomen om hightech producten en diensten te ontwikkelen.”
“Om de digitale en technologische autonomie van de EU te versterken richten we een Europees Tech Fund op dat risicodragend investeert in strategische innovaties, van AI en kwantumtechnologie tot cleantech en biotech.”
“Wij bouwen één krachtige Europese industrie: een Silicon Europa. Een plek waar kennis, start-ups en investeerders samenkomen, gebouwd op Europese waarden.”
“EU-bedrijven die alternatieven ontwikkelen voor Amerikaanse cloud-, AI- en cybersecuritydiensten worden erkend als innovatieve spelers en krijgen betere toegang tot financiering.”
Onderzoek en innovatiehubs structureel financieren
Volt wil structurele, langetermijnfinanciering voor fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek, en het opzetten van innovatiehubs. Hiermee willen ze risicovolle en innovatieve projecten mogelijk maken, kennis sneller naar de markt brengen, en internationale samenwerking bevorderen.
“Volt zorgt voor vaste, langetermijnfinanciering van fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek. Zo hebben onderzoekers en kennisinstellingen structurele zekerheid om risicovolle en innovatieve projecten op te zetten.”
“We zetten in op de ontwikkeling van innovatiehubs om bestaande systemen te versterken waarbij we rekening houden met regionale spreiding.”
“De Nationale Investeringsbank krijgt hierbij een actieve rol om de ontwikkeling van onderzoeksresultaten naar innovatieve bedrijven en maatschappelijke toepassingen te ondersteunen.”
Gericht stimuleren van technologische innovatie (AI, kwantum, biotech)
Volt wil gericht investeren in sleuteltechnologieën zoals AI, kwantumtechnologie en biotech, en pleit voor een ministerie van Digitale Zaken om digitale innovatie te agenderen en te reguleren. Ze willen niet alleen volgen, maar ook trendsetter zijn, en ethisch toezicht houden op technologische ontwikkelingen.
“Volt zet zich in voor innovatie, ook voor innovatie van en met AI. Maar bij innovatie denken we breder dan AI en LLM’s (zoals ChatGPT) alleen. We staren we ons niet blind op technologische hypes.”
“Bewindvoerders kunnen digitale innovatie agenderen, innovatie bevorderen en toezicht houden op wenselijk en ethisch gebruik van technologie in onze samenleving.”
“Nederland moet voorop lopen in de samenwerking met andere EU-landen bij de ontwikkeling van AI.”
Barrières voor innovatieve ondernemers verlagen
Volt wil de toegang tot financiering en ondersteuning voor start-ups en scale-ups verbeteren, administratieve lasten verminderen, en innovatiehubs en centrale loketten opzetten. Dit moet het makkelijker maken voor vernieuwende bedrijven om te groeien en te experimenteren.
“Om innovatie te bevorderen, moeten startende en groeiende bedrijven makkelijker financiële steun krijgen.”
“Er komt één centraal loket (een one stop-shop) voor innovatieve en sociaal maatschappelijke ondernemers waar zij terecht kunnen met hun vragen over bijvoorbeeld subsidieaanvragen.”
“Er moet een Rijksprogramma Vermindering Administratieve Lastendruk voor ondernemers komen. Ondernemers komen om in de hoeveelheid regelingen. Dit staat innovatie en maatschappelijke impact in de weg.”
“Om bedrijven te helpen bij de transities worden de innovatiesubsidies en -fondsen in stand gehouden. Zo verlagen we de drempel voor innovatie en investeringen in cruciale processen en infrastructuur zoals batterijen, waterstofproductie en de grondstoffentransitie.”
GroenLinks-PvdA ziet innovatie als essentieel voor het versterken van de economie, het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen zoals arbeidsmarktkrapte en verduurzaming, en het vergroten van Europese autonomie. Ze willen fors investeren in onderzoek, technologie, digitalisering en innovatieve bedrijven, met speciale aandacht voor duurzame en sociale toepassingen van innovatie.
Investeren in innovatie voor economie en verduurzaming
GroenLinks-PvdA wil innovatie inzetten om de productiviteit te verhogen, de economie te verduurzamen en maatschappelijke problemen zoals arbeidsmarktkrapte op te lossen. Investeringen in onderzoek, technologie en innovatieve bedrijven worden gezien als motoren voor een toekomstbestendige economie.
“We gaan slimmer werken door te investeren in innovatie en digitalisering waar dat kan. Zo verhogen we onze productiviteit, waardoor we mensen vrijspelen voor sectoren waar de tekorten groot zijn...”
“We draaien de onderwijsbezuinigingen van dit kabinet terug en investeren fors in onderzoek, wetenschap en innovatie.”
“We zetten samen met innovatieve bedrijven en ondernemers koers naar een sterke en groene economie van de toekomst, met hoge productiviteit en eerlijke lonen, en met respect voor de draagkracht van onze planeet. Waar we met slimme innovaties krapte tegengaan...”
“We zetten ons in voor forse EU-investeringen in fundamenteel onderzoek en technologieontwikkeling. Daarbij zijn Europese waarden en maatschappelijke behoeften leidend.”
Stimuleren van innovatieve bedrijven, start-ups en regio’s
De partij wil het innovatieve ecosysteem versterken door start-ups, scale-ups en innovatieve mkb’ers te ondersteunen, en door te investeren in innovatieve regio’s en sectoren. Dit moet Nederland aantrekkelijker maken voor nieuwe bedrijven en technologische ontwikkeling.
“In Nederland omarmen we het ecosysteem van innovatieve mkb’ers en stimuleren start-ups in de tech-sector.”
“De meest innovatieve regio’s van Nederland zoals Brainport en Food Valley laten zien hoe we nu en in de toekomst ons geld kunnen verdienen. Dat moedigen we aan door investeringen in woningen en infrastructuur door te zetten en zo nodig uit te breiden.”
“Nieuwe innovatieve bedrijven hebben de toekomst. We maken Nederland aantrekkelijk voor startups en bieden scale-ups de mogelijkheid om uit te breiden.”
Europese digitale en technologische autonomie
GroenLinks-PvdA wil de afhankelijkheid van niet-Europese technologie verminderen door te investeren in Europese alternatieven, digitale diensten en sleuteltechnologieën. Dit moet de strategische autonomie en veiligheid van Nederland en Europa vergroten.
“Nederland kent veel innovatieve ICT-bedrijven, maar is toch afhankelijk van Amerikaanse en Chinese leveranciers. Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied.”
“We ondersteunen initiatieven voor Europese chipfabrieken en sturen bij de Europese Commissie aan op publieke garanties, zoals bij het InvestEU-programma.”
“We zetten ons in voor forse EU-investeringen in fundamenteel onderzoek en technologieontwikkeling. Daarbij zijn Europese waarden en maatschappelijke behoeften leidend. Denk aan het vergroten van de strategische autonomie van de EU.”
Innovatie inzetten voor arbeidsmarkt en scholing
De partij koppelt innovatie aan het oplossen van arbeidsmarktkrapte en het bevorderen van een leven lang leren, met speciale aandacht voor digitale vaardigheden en omscholing naar innovatieve sectoren.
“We investeren in om-, her- en bijscholing, en in zij-instroom. We maken hierover afspraken met sociale partners, het onderwijs en de regio’s in de een werk-ontwikkel-aanpak.”
“Er komt een leerrecht voor werkenden voor om- en bijscholing. Hierbij stimuleren we omscholing naar sectoren waar we de mensen het hardst nodig hebben, en hebben we extra aandacht voor oudere werknemers in minder innovatieve sectoren...”
“Daarnaast is het steeds belangrijker dat werknemers bijblijven met digitale vaardigheden en innovaties als AI...”
Nationale Investeringsbank voor innovatie en technologie
GroenLinks-PvdA wil een Nationale Investeringsbank oprichten die gericht is op het vergroten van het concurrentievermogen en het financieren van innovatieve bedrijven, met speciale aandacht voor het mkb en duurzame technologie.
“Een Nationale Investeringsbank vergroot het Nederlandse concurrentievermogen en kan bedrijven toegang geven tot leningen die ze op de reguliere markt niet kunnen krijgen.”
“We hebben hierbij in het bijzonder aandacht voor mkb-bedrijven die moeilijk aan het benodigde durfkapitaal komen.”
De VVD ziet innovatie als essentieel voor economische groei, concurrentiekracht en het oplossen van maatschappelijke uitdagingen. De partij wil investeren in onderzoek en ontwikkeling, belemmerende regelgeving schrappen, en innovatie stimuleren via fiscale voordelen, strategische investeringen en samenwerking tussen overheid, bedrijven en kennisinstellingen. Concrete voorstellen richten zich op meer investeringen in R&D, het versoepelen van regels, het stimuleren van AI en groeitechnologieën, en het inzetten van innovatie in sectoren als zorg, defensie, mobiliteit en media.
Investeringen in onderzoek, ontwikkeling en groeitechnologieën
De VVD wil de investeringen in innovatie verhogen, met als doel Nederland technologisch leidend te maken. Dit gebeurt via een investeringsagenda, fiscale stimulansen en het versterken van samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheid. De partij ziet innovatie als motor voor economische groei en internationale concurrentiekracht.
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie. Met de logica dat ongeveer iedere euro die door de overheid wordt geïnvesteerd in innovatie leidt tot twee euro aan investeringen door de markt.”
“We breiden de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk uit. Ondernemers die willen investeren in innovatie, kunnen dat zo doen tegen gunstige belastingvoorwaarden. We behouden de innovatiebox.”
“Nederland moet weer vooroplopen. Wij zetten in op innovatie, internationale concurrentiekracht en het vrij verhandelen van onze kennis en producten wereldwijd.”
“We zetten vol in op kunstmatige intelligentie.”
Schrappen en versoepelen van belemmerende regelgeving
De VVD stelt dat overregulering innovatie belemmert en wil daarom regels schrappen, versoepelen of flexibeler maken, zowel nationaal als Europees. Dit moet innovatie versnellen en ondernemers meer ruimte geven om te vernieuwen.
“De overheid moet te veel regulering vooraf voorkomen.”
“De regelgeving uit Brussel heeft vaak goede doelen, zoals het inzichtelijk maken van verborgen milieukosten, maar regelgeving remt tegelijkertijd vaak innovatie. Dat is een probleem, omdat veel andere machtsblokken in de wereld deze strenge regelgeving niet kennen. We maken ons daarom in de EU hard voor onder andere het versoepelen van de Artificiële Intelligentie-verordening (AI-act), General Data Protection Regulation (GDPR), Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Corporate Sustainability Due Dilligence Directive en de Regulation on Deforestation-free products (EUDR).”
“We ontwikkelen regelvrije zones, waar tijdelijk en gecontroleerd wet- en regelgeving kan worden opgeschort om innovatie te bevorderen.”
“We willen dat de overheid voortaan in haar aanbestedingsbeleid vaker voorwaarden stelt waaraan Nederlandse bedrijven kunnen voldoen en belangrijke transities een zetje geeft, zoals de overgang naar een circulaire economie.”
Innovatie stimuleren in specifieke sectoren (zorg, defensie, mobiliteit, media)
De VVD wil innovatie gericht stimuleren in sectoren als zorg, defensie, mobiliteit en media, door financiering, het wegnemen van belemmeringen en het inzetten van nieuwe technologieën zoals AI en digitalisering.
“Deze innovatie moet gestimuleerd en gefinancierd worden, de overheid moet te veel regulering vooraf voorkomen. We kijken hierbij naar goede voorbeelden, zoals de MedTech-sector in Twente.”
“We willen zorgen dat Nederland in de toekomst koploper is op het gebied van mobiliteitsinnovatie. Niet alleen over wat er op de weg, op het spoor of op het water rijdt of vaart, maar ook over hoe we met mobiliteit omgaan. We blijven innovatie hier stimuleren, maken gebruik van AI waar mogelijk en nemen regels weg die innovatie stimuleren.”
“Nederland als aanjager van defensie-innovatie: Nederland heeft alles in huis om een technologische koploper te zijn. Veel technologieën die we dagelijks gebruiken, zoals het internet (ARPANET) en GPS, vinden hun oorsprong in militair onderzoek. De VVD wil dat grote investeringen in onze veiligheid ook onze eigen innovatiekracht en economie versterken.”
“De NPO krijgt meer ruimte voor coproducties, digitale exploitatie en innovatie.”
Fiscale en financiële stimulansen voor innovatieve bedrijven
De VVD wil fiscale voordelen en investeringsmaatschappijen inzetten om innovatie bij bedrijven, vooral start- en scale-ups, te stimuleren en te financieren.
“We richten een investeringsmaatschappij op gericht op het verstrekken van groeikapitaal aan start- en scale-ups in het hele land. Zij kunnen dan tegen gunstige voorwaarden geld lenen of garanties krijgen om in Nederland door te groeien.”
“We willen het fiscaal stimuleren dat alle Nederlanders kunnen investeren in start- en scale-ups en kijken daarbij bijvoorbeeld naar een aftrekpost in de inkomstenbelasting.”
De SGP ziet innovatie als een noodzakelijke motor voor economische groei, verduurzaming en het oplossen van maatschappelijke knelpunten, zoals arbeidskrapte en netcongestie. Ze willen innovatie stimuleren via gerichte investeringen in technologie, praktijkgericht onderzoek, publiek-private samenwerking en het aantrekkelijker maken van technische beroepen. De partij legt nadruk op praktische, arbeidsbesparende en duurzame innovaties, vooral in de maakindustrie, energie en zorg.
Investeren in arbeidsbesparende en duurzame technologie
De SGP wil bedrijven en publieke sectoren stimuleren om arbeidsbesparende en duurzame technologieën te ontwikkelen en toe te passen, vooral om arbeidskrapte en concurrentieproblemen aan te pakken. Innovatie wordt gezien als cruciaal voor het versterken van de economie, het oplossen van netcongestie en het verminderen van afhankelijkheid van buitenlandse energie.
“Ondernemingen die veel gebruikmaken van laagbetaalde, veelal buitenlandse medewerkers stimuleren we in te zetten op arbeidsbesparende technologie en slimmer werken. Ook publieke sectoren moeten hierin stappen zetten.”
“Innovatie is hiervoor cruciaal. Dit helpt ook om minder afhankelijk te worden van dure import van olie, kolen en vloeibaar gas (lng) uit regio’s waar je geopolitiek gezien niet afhankelijk van wilt zijn.”
“De overheid blijft daarom óók investeren in niet-digitale arbeidsbesparende innovaties.”
“De maritieme maakindustrie, zoals in de Drechtsteden, is van grote waarde voor Nederland waterland. Daarom versterken we de innovatiemotor voor deze sector, bijvoorbeeld door snel in te zetten op duurzame en schone aandrijvingen.”
“Aan de voorkant van het energiebeleid moet beter worden gestuurd op een betrouwbaar energiesysteem met zo min mogelijk netcongestie... en innovatieve, duurzame systemen voor langdurige opslag van stroom.”
Meer geld voor praktijkgericht onderzoek en publiek-private samenwerking
De SGP wil extra investeren in praktijkgericht onderzoek door hogescholen in samenwerking met het regionale mkb en de bijdrage van de overheid aan publiek-private samenwerking verhogen. Hiermee willen ze innovatie direct koppelen aan de behoeften van het bedrijfsleven en de regio.
“Er komt meer geld voor praktijkgericht onderzoek door hogescholen in samenwerking met het regionale mkb. De overheid draagt voortaan 50% bij aan publiek-private samenwerking in plaats van 30%.”
Technologische innovatie in energie en circulaire economie
De partij ziet technologische innovatie als essentieel voor de energietransitie en circulaire economie. Ze pleiten voor innovatieve systemen voor energieopslag, stimulering van hergebruik en circulaire bouw, en het faciliteren van energiehubs.
“En innovatieve, duurzame systemen voor langdurige opslag van stroom.”
“Het Rijk ondersteunt en stimuleert de toepassing van de RestWaarde Index bij gebouwen, zodat circulaire bouw beter verankerd wordt in onder meer aanbestedingen.”
“Energiehubs bij onder meer bedrijventerreinen, met gezamenlijk stroommanagement, opslag en duurzame energieproductie, worden gefaciliteerd.”
Stimuleren van innovatie in de landbouw en industrie
De SGP wil innovatieve technieken in de landbouw en industrie stimuleren om verduurzaming en concurrentiekracht te bevorderen, onder andere door investeringssteun en het vereenvoudigen van vergunningverlening.
“Door vereenvoudiging van vergunningverlening met ruimte voor innovatieve technieken blijft bedrijfsontwikkeling mogelijk.”
“Het Investeringsfonds Duurzame Landbouw dat ondernemers middels investeringssteun, omschakelvergoedingen en garantstellingen helpt bij verduurzaming wordt versterkt.”
Investeren in technologische soevereiniteit en AI
De SGP pleit voor investeringen in nieuwe technologieën zoals kunstmatige intelligentie, met het oog op technologische soevereiniteit en het voorkomen van afhankelijkheid van grote buitenlandse spelers.
“Nederland moet ook zelf investeren in kunstmatige intelligentie om te voorkomen dat China en de VS alle touwtjes in handen krijgen.”
“De SGP wil daarom investeren in regionale productiecapaciteit voor nieuwe technologieën zoals een AI-fabriek in Groningen, waarbij het Nederlands belang prevaleert boven Europees belang.”
Het CDA ziet innovatie als een essentiële motor voor het toekomstig verdienvermogen van Nederland en wil deze stimuleren via gerichte investeringen, fiscale regelingen en het versterken van regionale en sectorale ecosystemen. De partij zet in op het vereenvoudigen van regelgeving, het stimuleren van publiek-private samenwerking, en het versnellen van de toepassing van nieuwe technologieën in onder meer industrie, zorg en landbouw. Concrete voorstellen zijn onder andere het oprichten van een Nationale Investeringsbank, het versterken van het Groeifonds, en het creëren van experimenteerruimte voor innovatieve projecten.
Gerichte investeringen en fiscale stimulansen voor innovatie
Het CDA wil innovatie aanjagen door gerichte publieke investeringen, het versterken van bestaande fondsen en het behouden van fiscale voordelen voor innovatieve bedrijven. Hiermee wil de partij het Nederlandse verdienvermogen vergroten en de concurrentiepositie versterken, vooral in sleuteltechnologieën en duurzame sectoren.
“We voeren actief economisch en fiscaal beleid om bedrijven en investeringen aan te trekken en te behouden. We behouden de expatregeling, de innovatiebox en de (uitgebreide) WBSO, scherpen de renteaftrekbeperking niet verder aan en komen niet aan de inkoop van eigen aandelen.”
“We geven het Groeifonds een nieuwe impuls en investeren daarmee in nieuwe technologieën die nodig zijn voor de toekomst.”
“We doen publieke investeringen in innovatie en R&D (publiek en privaat), om de Lissabon-doelstelling van 3 procent te halen.”
“We ontwikkelen Invest NL, Invest International en onderdelen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) door tot een Nationale Investeringsbank: één sterke overheidsinvesteringspartner, een brede nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling met slagkracht en kapitaal.”
Versterken van regionale en sectorale innovatie-ecosystemen
Het CDA benadrukt het belang van samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheid in regionale clusters en sectoren om innovatie te versnellen. Door deze ecosystemen te stimuleren, wil de partij innovatiekracht vergroten en de toepassing van nieuwe technologieën bevorderen.
“We stimuleren regionale ecosystemen, samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, grote bedrijven, beginnende start-ups, lokale overheden en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen. Brainport Eindhoven, Watertechnologiecentrum Wetsus, Circular Innovation Valley Noord-Nederland, Regio Foodvalley en Leiden Bio Science Park zijn goede voorbeelden.”
“Defensie en Economische Zaken maken een gezamenlijk innovatieprogramma met het bedrijfsleven en onderzoeksinstellingen.”
“Onze onderwijsinstellingen die belangrijk onderzoek doen hebben alles in huis om innovatie aan te jagen.”
Versnellen en faciliteren van technologische innovatie en experimenten
Het CDA wil ruimte creëren voor het veilig en gecontroleerd testen van nieuwe technologieën, zodat innovaties sneller kunnen worden toegepast in de samenleving. Dit moet bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en het versterken van de concurrentiepositie.
“Wij creëren ruimte om nieuwe technologieën veilig en gecontroleerd te testen, zodat innovaties sneller de samenleving ten goede komen.”
“We geven ruimte voor het ontwikkelen van zorginnovaties binnen een regelarme omgeving. Op die manier kunnen vernieuwingen eenvoudiger worden doorgevoerd.”
“Innovatie begint op het eigen boerenerf. We passen de vergunningsverlening aan zodat nieuwe innovaties snel kunnen worden uitgerold.”
Minder regeldruk en snellere procedures voor innovatie
Het CDA erkent dat overmatige regelgeving innovatie belemmert en wil daarom de regeldruk verminderen en procedures versnellen, zodat innovatieve projecten sneller van de grond komen.
“We komen met een versterkt programma om regeldruk aan te pakken, rapportages te versimpelen en overlap te voorkomen.”
“Om het vergunningenbeleid te versnellen en te verbeteren wil het CDA een Innovatie- en versterkingswet. De nieuwe wet stelt voor dat de gemiddelde doorlooptijd minimaal wordt gehalveerd.”
FVD ziet innovatie als een motor voor economische groei, vrijheid en nationale concurrentiekracht, en wil belemmeringen zoals bureaucratie, hoge belastingen en overregulering wegnemen. De partij stelt concrete investeringen voor in technologische vernieuwing (zoals AI, blockchain, hyperloop, glasvezel), stimuleert innovatie in sectoren als landbouw en defensie, en wil het onderwijs moderniseren om jongeren voor te bereiden op een innovatieve arbeidsmarkt. FVD koppelt innovatie expliciet aan minder overheidsbemoeienis, meer ondernemerschap en het versterken van de Nederlandse soevereiniteit.
Investeren in technologische innovatie en infrastructuur
FVD wil Nederland toekomstbestendig maken door te investeren in nieuwe technologieën zoals hyperloop, supersnel glasvezelinternet, blockchain en AI. Dit moet niet alleen de economie versterken, maar ook de mobiliteit, digitale infrastructuur en overheidsdiensten moderniseren.
“Een nieuwe luchthaven in de Noordzee en innovaties zoals hyperloops en supersnel glasvezelinternet maken Nederland toekomstbestendig.”
“We investeren in de ontwikkeling van hyperloop-technologie, zodat Nederland vooroploopt in de ontwikkeling van supersnel en innovatief vervoer.”
“We zorgen voor supersnel glasvezelinternet in het hele land, zodat de digitale economie en communicatie optimaal functioneren.”
“We zetten kunstmatige intelligentie in binnen de overheid, zodat productiviteit stijgt en minder ambtenaren nodig zijn.”
“Cryptocurrencies en blockchain zijn innovaties die meer financiële vrijheid brengen, en kunstmatige intelligentie kan de overheid efficiënter maken. Zo kiezen we voor een toekomst waarin vrijheid en innovatie hand in hand gaan.”
Minder regels en lasten om innovatie te stimuleren
FVD stelt dat hoge belastingen, bureaucratie en overregulering innovatie belemmeren. Door deze barrières weg te nemen, wil de partij ondernemerschap en economische groei stimuleren, zodat Nederland een wereldspeler blijft op het gebied van innovatie.
“De belastingen zijn veel te hoog geworden en belemmeren innovatie en economische groei. Het overheidsapparaat heeft een verstikkende deken aan regeltjes, controlemechanismen en procedures over de samenleving gelegd, waardoor de creativiteit, de ambitie en het ondernemerschap verdrukt worden.”
“Een kleine, dienstbare overheid en minder bureaucratie maken de weg vrij voor ondernemers om te innoveren en te groeien.”
Innovatie in landbouw en defensie stimuleren
FVD wil innovatie in de landbouwsector stimuleren via precisielandbouw en in de defensiesector door de Nederlandse industrie te betrekken bij ontwikkeling en aanschaf van materieel. Dit moet zorgen voor duurzaamheid, concurrentiekracht en werkgelegenheid.
Onderwijs moderniseren voor een innovatieve arbeidsmarkt
FVD wil het onderwijs vernieuwen door meer aandacht te geven aan vakmanschap, ondernemerschap en het integreren van nieuwe technologieën zoals AI in beroepsopleidingen. Zo worden jongeren voorbereid op een snel veranderende, innovatieve arbeidsmarkt.
“We leggen in de praktische leerweg de nadruk op vakmanschap en ondernemerschap, zodat jongeren direct inzetbaar zijn in zorg, techniek en bouw.”
“We integreren nieuwe technologie en AI in beroepsopleidingen, zodat vakmensen leren werken met moderne tools en hun positie op de arbeidsmarkt wordt versterkt.”
BBB ziet innovatie als een motor voor economische groei, regionale ontwikkeling en strategische autonomie. De partij wil innovatie stimuleren door Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen voorrang te geven bij overheidsaanbestedingen, te investeren via een Nationale Investeringsbank, en regels te vereenvoudigen zodat innovatie sneller en breder kan worden toegepast. Praktische innovatie, regionale kracht en het behoud van maakindustrie staan centraal in hun visie.
Voorrang voor Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij innovatie
BBB wil dat Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen een eerlijke kans krijgen bij overheidsprojecten om innovatie te stimuleren en de economie te versterken. Dit moet leiden tot meer kansengelijkheid, minder afhankelijkheid van het buitenland en een grotere rol voor Nederland in technologische ontwikkeling.
“Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen krijgen voorrang bij aanbestedingen van de overheid.”
“De overheid kiest als 'launching customer' actief voor innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten.”
Investeren via een Nationale Investeringsbank
Om innovatie structureel te stimuleren, wil BBB een Nationale Investeringsbank oprichten die risicodragend kapitaal beschikbaar stelt voor innovatieve bedrijven, met name in strategische sectoren als deeptech, agrotech en energietechniek. Dit moet bijdragen aan strategische autonomie en werkgelegenheid in de maakindustrie.
“We stimuleren innovatie door nationale investeringen, BBB wil hiervoor de oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken.”
“Deze NIB krijgt een duidelijke taak in het beschikbaar stellen van risicodragend kapitaal voor innovatieve bedrijven in deeptech, agrotech, energietechniek en industriële toepassingen die bijdragen aan strategische autonomie en werkgelegenheid in de maakindustrie in Nederland.”
Regels en procedures vereenvoudigen voor snellere innovatie
BBB wil dat regels en procedures worden aangepast zodat innovatie sneller en eenvoudiger kan worden toegepast. Door te toetsen op eenvoud, toepasbaarheid en begrijpelijkheid, en door innovatie-middelen juridisch houdbaar in te richten, moet de drempel voor innovatie omlaag.
“Nieuwe wetten en regels worden getoetst op eenvoud, toepasbaarheid en begrijpelijkheid voor iedereen.”
“Innovatie krijgt de ruimte die het verdient, procedures worden aangepast en innovatiemiddelen zo ingericht dat nieuwe vindingen snel juridisch houdbaar toegepast kunnen worden en doelen worden gehaald.”
Praktische innovatie en maakindustrie centraal
BBB benadrukt het belang van praktische innovatie met echte maakwaarde voor Nederland, zodat het land niet alleen een kenniseconomie blijft, maar ook een maakland. Startups, scale-ups en regionale ecosystemen krijgen extra aandacht om vernieuwingskracht en economische groei te stimuleren.
Inzet op innovatie als alternatief voor krimp in landbouw en milieu
In plaats van het verkleinen van sectoren zoals landbouw om milieudoelen te halen, kiest BBB voor innovatie en nieuwe technieken om bijvoorbeeld stikstofuitstoot te verminderen. Innovatie wordt gezien als de sleutel tot duurzame oplossingen zonder economische schade.
De ChristenUnie ziet innovatie als essentieel voor toekomstige welvaart, duurzaamheid en een sterke economie. Ze willen gerichte investeringen in onderzoek, samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven, en het stimuleren van innovatie in sectoren als energie, bouw en zorg. De partij koppelt innovatie expliciet aan maatschappelijke doelen zoals verduurzaming, circulaire economie en het versterken van regionale industrie.
Investeren in missiegedreven innovatie en onderzoek
De ChristenUnie pleit voor substantiële investeringen in innovatie en onderzoek, met een duidelijke koppeling aan maatschappelijke uitdagingen en economische groei. Ze willen een nationale investeringsbank, betere toegang tot groeikapitaal voor het mkb en een structurele verhoging van de uitgaven aan innovatie tot 3% van het nationaal inkomen.
“Om onze toekomstige welvaart zeker te stellen is het van belang om nu te investeren in innovatie en productiviteit. Dat vraagt om een beter samenspel van wetenschap, kennisinstituten, opleidingen en bedrijven. Er komt een nationale investeringsbank, als voortzetting van InvestNL. Op macroniveau bedragen op termijn de publieke en private uitgaven aan innovatie en onderzoek 3% van het nationaal inkomen.”
“We verbeteren de toegang van het mkb, start-ups en scale-ups tot groeikapitaal, ook via non-bancaire financiers als Qredits.”
Innovatie stimuleren via onderwijs en ondernemerschap
De partij wil innovatie bevorderen door nauwere samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven, het stimuleren van ondernemerschap onder jongeren en het investeren in beroepsonderwijs. Dit moet zorgen voor een nieuwe generatie vakmensen en ondernemers die bijdragen aan innovatie.
“We investeren volop in het beroepsonderwijs en geven ruimte aan jonge ondernemers... Bedrijven worden via samenwerkingen actief betrokken bij het onderwijs, zowel in het voortgezet als vervolgonderwijs. We stimuleren ondernemerschap vanuit het hoger en wetenschappelijk onderwijs, bijvoorbeeld door het mogelijk maken van afspraken over het intellectueel eigendom van tijdens een studie ontwikkelde innovaties.”
Innovatie inzetten voor verduurzaming en circulaire economie
Innovatie wordt expliciet gekoppeld aan verduurzaming, circulaire economie en het oplossen van maatschappelijke problemen. De ChristenUnie wil innovatie subsidiëren in sectoren als energie, industrie en bouw, en ziet normering en samenwerking als noodzakelijke randvoorwaarden.
“We zetten in op de nieuwe economie via innovatie en nemen afscheid van het consumentisme dat de grenzen van de schepping niet respecteert.”
“We normeren verstandig, maken gerichte afspraken met (top)sectoren en subsidiëren innovatie, zoals via schoon- en emissieloos bouwen.”
“We stimuleren waterstofinnovatie, om duurzaam opgewekte energie ook te kunnen gebruiken.”
“Zo stimuleren we innovatief bouwen: klimaatbestendig, natuurinclusief en kostenefficiënt. We werken samen met de bouwsector en kennisinstellingen om dit verder te ontwikkelen.”
Praktijkgericht onderzoek en samenwerking in hoger onderwijs
De ChristenUnie benadrukt het belang van praktijkgericht onderzoek en samenwerking binnen het hoger onderwijs om innovatie te versnellen en te verbinden aan maatschappelijke opgaven.
“We investeren blijvend in praktijkgericht onderzoek op hogescholen en bevorderen de samenwerking binnen het hoger onderwijs door geschikte fondsen en subsidies.”
Innovatie in de zorg en technologie
De partij ziet innovatie in de zorg als kans om kwaliteit en efficiëntie te verbeteren, bijvoorbeeld door inzet van kunstmatige intelligentie en slimme technologie, mits privacy en menselijke maat gewaarborgd blijven.
“Kunstmatige intelligentie kan een middel tot mogelijke detectie zijn voor een arts, zolang de arts eindverantwoordelijk blijft en het middel niet interfereert met de goede relatie tussen arts en patiënt.”
“Slimme technologie die bewezen goed werkt in een zorginstelling of thuissituatie, wordt onderdeel van het dagelijkse leven en de zorgverlening.”
D66 ziet innovatie als essentieel voor het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en het versterken van de economie. De partij wil fors investeren in onderzoek, technologie en sleutelinnovaties, met een sterke regierol van de overheid en een focus op maatschappelijke missies zoals duurzaamheid, digitale weerbaarheid en gezondheid. D66 stelt voor om een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie aan te stellen, innovatiegericht overheidsbeleid te voeren en barrières voor innovatieve ondernemers weg te nemen.
Bewindspersoon voor Technologie en Innovatie
D66 wil een aparte bewindspersoon met een eigen begroting en mandaat om innovatie en technologie centraal en gecoördineerd aan te sturen. Dit moet versnippering tegengaan en zorgen voor meer focus op maatschappelijke doelen.
“D66 wil een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, met een eigen begroting en een stevig mandaat. Daarmee zorgen we voor focus en regie binnen de overheid om onze maatschappelijke doelen te bereiken. Want technologie en innovatie zijn te belangrijk om versnipperd te blijven over verschillende ministeries.”
Investeren in innovatie voor maatschappelijke missies
D66 richt investeringen in innovatie op duidelijke maatschappelijke missies, zoals een circulaire economie, digitale weerbaarheid en fysieke veiligheid. Innovatie moet bijdragen aan een veilige, eerlijke en groene samenleving en Nederland internationaal koploper maken.
“We investeren in innovatie die écht het verschil maakt voor de samenleving en op de lange termijn loont. Daarom richten we ons op een aantal duidelijke maatschappelijke missies, zoals voor een circulaire economie, digitale weerbaarheid en fysieke veiligheid.”
“D66 wil dat Nederland weer koploper wordt in onderzoek en innovatie. Daarom draaien we eerdere bezuinigingen terug én investeren we extra in de wetenschap.”
Overheid als launching customer en aanjager
De overheid moet innovatie stimuleren door als eerste klant op te treden, nieuwe markten te openen en innovatieve ondernemers te ondersteunen met kapitaal en toegang tot klanten.
“Door zelf de eerste klant te zijn (launching customer), kan de overheid invloed hebben op innovatie, het goede voorbeeld geven, nieuwe markten openen en de impact van investeringen groter maken.”
“We kiezen voor Europese alternatieven en helpen vanuit de overheid door als eerste klant (launching customer) om producten op de markt te brengen.”
Regionale innovatieclusters en samenwerking sleuteltechnologieën
D66 wil regio’s vormen waarin kennisinstellingen, start-ups en gevestigde bedrijven samenwerken aan sleuteltechnologieën, ondersteund door subsidies en overheidsinkoop.
“Voor de sleuteltechnologieën vormen we regio’s waarin kennisinstellingen, start-ups en gevestigde bedrijven elkaar sterker maken en samenwerken. Zo kunnen zij samen hun innovaties naar een volgend niveau tillen.”
“We stimuleren deze belangrijke technologieën met subsidies en inkoop van de overheid. Samen met bedrijven en onderzoekers maken we ambitieuze plannen voor de lange termijn.”
Innovatie in het mkb en fiscale stimulering
D66 wil innovatie in het mkb stimuleren, onder meer door fiscale voordelen voor innovatief en duurzaam ondernemen en door technologie te bevorderen die de arbeidsproductiviteit verhoogt.
Versnellen voedselinnovatie en duurzame landbouw
De overheid moet voedselinnovaties zoals kweekvlees en fermentatie versnellen via snellere toelating, gerichte investeringen en Europese samenwerking.
“De overheid moet deze voedselinnovaties helpen versnellen. Denk aan snellere toelating, gerichte investeringen en Europese samenwerking.”
JA21 ziet innovatie als essentieel voor economische groei, concurrentiekracht en het behoud van welvaart. De partij wil innovatie stimuleren door regeldruk en belastingen te verlagen, investeringen in R&D aantrekkelijker te maken, en digitale en technologische ontwikkeling te bevorderen, met een sterke focus op praktische toepassingen zoals AI en digitalisering. JA21 pleit voor minder overheidsbemoeienis, meer ruimte voor ondernemers en strategische investeringen in technologie en digitale vaardigheden.
Regeldruk en belastingen verlagen om innovatie te stimuleren
JA21 stelt dat overmatige regelgeving en complexe belastingsystemen innovatie belemmeren. Door het vereenvoudigen van regels en het aantrekkelijker maken van investeringen, wil de partij bedrijven stimuleren om te innoveren en te groeien.
“Innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken, wat een impuls geeft aan innovatie en investeringen in onderzoek en ontwikkeling.”
“Drastische afbouw van subsidies die markten verstoren en innovatie belemmeren. Er komt een einde aan het sturen van de economie vanuit de overheid.”
“Door bureaucratie weg te nemen en investeren aantrekkelijker te maken ontstaat ruimte voor innovatie en werkgelegenheid.”
Digitalisering en technologische innovatie bevorderen
JA21 ziet digitalisering en technologische innovatie als cruciaal voor de toekomst van de Nederlandse economie. De partij wil ondernemers ruimte geven om te innoveren, investeert in digitale vaardigheden en streeft naar digitale soevereiniteit.
“Digitalisering en kunstmatige intelligentie bieden enorme kansen voor onze economie, maar dan moet de overheid wel meebewegen en ondernemers de ruimte geven om te groeien en te innoveren.”
“Het gebruik van AI in de praktijk stimuleren, vooral in het mkb, door in te zetten op slimme data-analyse, automatisering en AI-oplossingen die ondernemers echt helpen. Aan ethische kaders hebben we niet genoeg, het uitgangspunt is productiviteit.”
“Zorgen voor digitale soevereiniteit. Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
“Investeren in digitale vaardigheden. Onze arbeidsmarkt moet klaargestoomd worden voor de nieuwe digitale revolutie waar wij nu middenin zitten. Werknemers moeten bijblijven.”
Innovatie inzetten voor betaalbare en betrouwbare energie
JA21 koppelt innovatie aan de energietransitie, waarbij technologische vernieuwing moet bijdragen aan een betaalbaar en betrouwbaar energiesysteem, met een nadruk op kernenergie.
“Dat betekent gerichte investeringen in waterbeheer en dijken, een energievoorziening die betaalbaar én betrouwbaar is, en technologische innovaties die Nederland weerbaar maken.”
“Kernenergie is voor JA21 de toekomst: het is duurzaam, biedt zekerheid, creëert banen en zorgt voor innovatie.”
AI en innovatie inzetten om zorgkosten te beheersen
JA21 ziet in kunstmatige intelligentie en innovatie een kans om de stijgende zorgkosten op te vangen en de zorg efficiënter te maken.
“AI en innovatie prioriteren om toekomstige stijgingen van zorgkosten op te vangen.”
BVNL wil innovatie stimuleren door een innovatievriendelijk klimaat te creëren, met minder regels, lagere belastingen en meer investeringen in onderzoek en ontwikkeling, vooral op het gebied van technologie en digitalisering. De partij ziet samenwerking tussen bedrijven, startups en academici als essentieel en pleit voor marktwerking en zelfregulering, met een minimale rol voor de overheid. Concrete voorstellen richten zich op het bevorderen van technologische innovatie, cybersecurity en kunstmatige intelligentie.
Innovatievriendelijk klimaat voor technologie en digitalisering
BVNL wil dat Nederland vooroploopt in technologische innovatie door een gunstig vestigingsklimaat te scheppen, investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te stimuleren. Minder regels en lagere belastingen moeten bedrijven en startups ruimte geven om te innoveren, met een focus op digitale technologieën zoals kunstmatige intelligentie en quantumtechnologie.
“We willen een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen gedijen. Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie.”
“Het vestigingsklimaat moet worden verbeterd door lagere belastingen (vlaktaks van 25%) in te voeren, minder overheidsbemoeienis, lage energiekosten en versoepeling van het arbeidsrecht.”
“Minder regels voor ondernemers en bedrijven. Bureaucratie en regeldruk moeten worden teruggedrongen.”
Marktwerking en zelfregulering als motor voor innovatie in cybersecurity
BVNL ziet marktwerking en zelfregulering als de beste manier om innovatie in cybersecurity te stimuleren. De partij wil aftrek voor cybersecurity-investeringen, blockchain-certificeringen als alternatief voor verplichte regels, en een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups.
“Innovatie via vrije markt: Een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups creëert banen en stimuleert veilige, transparante systemen.”
“Aftrek voor cybersecurity-investeringen (software, training, blockchain) voor MKB en burgers, om weerbaarheid te vergroten.”
“Vrijwillige normen: Blockchain-certificeringen die verplichte regels vervangen, regeldruk verminderen en naleving versnellen voor bedrijven en gemeenten.”
Kunstmatige intelligentie als innovatie, mits privacy gewaarborgd
BVNL beschouwt kunstmatige intelligentie als een welkome innovatie, maar stelt duidelijke grenzen om privacy te beschermen. De partij wil dat de overheid onderzoekt hoe AI verantwoord kan worden ingezet, bijvoorbeeld in het onderwijs.
“Artificial Intelligence (AI) is een welkome innovatie, mits er zorgvuldig mee wordt omgegaan. Het is een taak voor de overheid om na te gaan hoe AI bijvoorbeeld kan worden geïncorporeerd in het onderwijs. Privacy is een groot goed en AI mag geen gevaar worden voor onze privacy.”
NSC ziet innovatie als essentieel voor economische groei, productiviteit en brede welvaart, met een sterke focus op technologische ontwikkeling, samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen, en het stimuleren van strategische sectoren. Ze willen investeren in innovatie-instrumenten, een Nationale Investeringsbank oprichten voor sleuteltechnologieën, en bestaande fiscale voordelen voor innovatie behouden. Concrete voorstellen richten zich op het versterken van regionale innovatieclusters, het versnellen van zorginnovaties, en het benutten van innovatiekracht in sectoren als defensie en woningbouw.
Nationale Investeringsbank voor sleuteltechnologieën
NSC wil een Nationale Investeringsbank oprichten om langjarige, risicodragende investeringen in strategische technologieën zoals chips, AI en biotech mogelijk te maken. Hiermee wil de partij het Nederlandse innovatieklimaat versterken en de achterstand op landen als Duitsland en Frankrijk verkleinen.
“Voor langjarige innovatie en doorgroei richten we een Nationale Investeringsbank op. Nederland loopt achter op landen als Duitsland en Frankrijk, waar publieke investeringsbanken al jarenlang miljarden inzetten voor strategische technologieën. Met de Nationale Investeringsbank leggen we een stevige basis voor risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën zoals chips, AI en biotech.”
Bundeling van innovatie-instrumenten en sectorale strategie
NSC wil innovatie-instrumenten, onderwijsprogramma’s en investeringen per sector bundelen, gericht op groeimarkten met de hoogste toekomstige verdienkansen. Dit moet zorgen voor samenhangend beleid en versterking van het innovatieklimaat.
“Hierin bepalen we om de tien jaar de vijf sectoren met de hoogste toekomstige verdienkansen voor Nederland. Per sector worden innovatie-instrumenten, onderwijsprogramma’s en investeringen gebundeld, zodat beleid, financiering en infrastructuur elkaar versterken.”
Behoud en versterking van fiscale innovatievoordelen
De partij handhaaft bestaande fiscale voordelen zoals de WBSO en Innovatiebox, die innovatie en R&D in Nederland aantrekkelijk maken voor zowel het mkb als grote bedrijven. Ze zien deze instrumenten als essentieel voor het innovatieve vermogen van de economie.
“De Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de Innovatiebox zijn instrumenten die het voor grotere bedrijven aantrekkelijk maken om hun innovaties en R&D in Nederland te concentreren. We handhaven deze belastingvoordelen en zien ze als essentieel voor het innovatieve mkb en grote bedrijven.”
Versterken van regionale innovatieclusters en triple helix-samenwerking
NSC wil regionale samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden (triple helix) versterken, met speciale aandacht voor innovatieclusters in onder andere Groningen, Enschede, Delft en Eindhoven. Dit moet leiden tot meer marktgerichte productontwikkeling en regionale economische groei.
“We willen regionale samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en decentrale overheden (de zogenaamde triple helix) versterken. We ondersteunen marktgerichte productontwikkeling en regionale innovatieclusters, zoals in Groningen, Enschede, Delft en Eindhoven.”
Versnellen van zorginnovaties met structurele financiering
Innovaties in de zorg die aantoonbaar kwalitatief verbeteren en kosten verlagen, moeten sneller structurele financiering krijgen. NSC benadrukt het belang van betrokkenheid van eindgebruikers en optimale beveiliging van ICT-voorzieningen.
“Voor innovaties die de zorg aantoonbaar kwalitatief verbeteren en goedkoper maken moet sneller structurele financiering komen. Goede ICT en technologie moeten ruim baan krijgen, waarbij duidelijk moet zijn wie deze ICT-voorzieningen en technologie financiert.”
Innovatiekracht inzetten voor defensie-industrie
NSC wil de innovatiekracht van de Nederlandse economie benutten om een hoogwaardige defensie-industrie te ontwikkelen, met nadruk op strategische militaire capaciteiten.
“Wij willen de innovatiekracht van de Nederlandse economie benutten om een stimulans te geven aan de ontwikkeling van een hoogwaardige defensie-industrie met een accent op strategic enablers (militaire kerncapaciteiten waarvoor we op dit moment nog afhankelijk zijn van de Verenigde Staten).”
Investeren in innovatieve woonoplossingen
De partij wil investeren in innovatieve woonoplossingen zoals conceptbouw, fabriekswoningen en modulaire bouw om sneller en kwalitatief goede woningen te realiseren.
“We investeren in innovatieve woonoplossingen zoals conceptbouw, fabriekswoningen en modulaire bouw. Zo kunnen woningen kwalitatief goed en toch snel worden gebouwd.”
De Partij voor de Dieren ziet innovatie vooral als een middel om maatschappelijke doelen als duurzaamheid, privacy en sociale rechtvaardigheid te bereiken, in plaats van als doel op zich. Ze pleiten voor technologische vernieuwing die open, circulair en sociaal verantwoord is, en willen innovatie inzetten om bestaande systemen groener, eerlijker en transparanter te maken. Concrete voorstellen zijn onder andere het stimuleren van open source technologie, het moderniseren van auteursrecht rond AI, en het bevorderen van circulaire economie en onderwijs.
Stimuleren van open source en publieke technologie
De PvdD wil innovatie stimuleren door open source, open standaarden en publieke alternatieven te bevorderen, zodat kennis breed gedeeld wordt en afhankelijkheid van grote techbedrijven vermindert. Dit moet leiden tot meer transparantie, samenwerking en controle over technologische ontwikkelingen.
“De overheid gaat open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken. Dit gebeurt sowieso in publieke sectoren: overheden, scholen en zorginstellingen stappen af van Big Tech-diensten. De overheid ontwikkelt een exitstrategie en investeert in open source, non-profit en Europese alternatieven.”
“Vrije opensourceprojecten bieden veel kansen om kennis en informatie te delen. Door bijvoorbeeld technologische oplossingen te delen, kunnen andere landen, ondernemers en individuen bestaande kennis gebruiken om verder te ontwikkelen.”
Moderniseren van auteursrecht en AI-regulering
De partij erkent de impact van technologische innovatie zoals AI op creatieve sectoren en privacy, en wil het auteursrecht moderniseren en AI-toepassingen streng reguleren om makers te beschermen en misbruik te voorkomen.
“Door kunstmatige intelligentie kunnen computers met één druk op de knop nieuwe kunst maken in de stijl van bestaande kunstenaars. Daarom moderniseren we het auteursrecht, zodat dit beter aansluit bij de huidige tijd. Hierbij is het belangrijk dat makers een passende vergoeding krijgen.”
“Beelden en audio die gemaakt zijn door AI moeten altijd direct te herkennen zijn door bijvoorbeeld een watermerk of logo. Teksten die zich (deels) baseren op informatie die door AI gegenereerd is, vermelden dit expliciet.”
Bevorderen van circulaire innovatie en reparatie
Innovatie moet volgens de PvdD bijdragen aan een circulaire economie, waarbij producten langer meegaan, hergebruikt en gerepareerd worden, en grondstoffen worden bespaard. Dit wordt ondersteund door stimuleringsmaatregelen en regelgeving.
“Nederland werkt zo snel mogelijk toe naar een volledig circulaire economie en is in 2030 minimaal 50% circulair. In het onderwijs wordt dit ondersteund door in lessen extra aandacht te besteden aan herontwerp van producten naar circulaire producten en door les te geven in reparatie-technieken.”
“Er komen strengere eisen voor het ontwerp van nieuwe producten. Producten moeten gemaakt worden van zo min mogelijk materialen en de materialen moeten bewezen veilig zijn om te worden hergebruikt. Ook moeten producten zo lang mogelijk meegaan en eenvoudig te repareren zijn, de Right to Repair wetgeving wordt nageleefd.”
Onderwijs gericht op duurzame en circulaire innovatie
De PvdD wil dat innovatie in het onderwijs gericht is op het opleiden voor een duurzame, circulaire en toekomstbestendige arbeidsmarkt, met nadruk op praktische vaardigheden en ambachten die bijdragen aan maatschappelijke doelen.
“Het onderwijs moet beter aansluiten op toekomstige behoeften, waardoor mensen worden opgeleid voor een toekomstbestendige en duurzame arbeidsmarkt. Hierdoor gaan circulaire ambachten die juist heel hard nodig zijn, zoals reparatie of houtbewerking, niet verloren door vergrijzing. We investeren in praktijkgericht middelbaar beroepsonderwijs waardoor er ook in de toekomst voldoende vakmensen zijn.”
De SP ziet innovatie als een publiek goed dat vooral tot stand komt door langdurige, publieke investeringen in onderzoek, onderwijs en technologie, los van commerciële belangen. Ze willen innovatie stimuleren door te investeren in fundamenteel onderzoek, een Innovatiewet, en het versterken van onderwijs en vakmanschap, met als doel een sterke, eerlijke en duurzame economie voor iedereen.
Investeren in publiek gefinancierd onderzoek en innovatie
De SP benadrukt dat echte innovatie voortkomt uit onafhankelijk, publiek gefinancierd onderzoek en niet uit marktgedreven kortetermijndenken. Ze willen fors investeren in fundamenteel onderzoek, jonge onderzoekers zekerheid bieden, en commerciële sturing uit de wetenschap weren om maatschappelijke vooruitgang te bevorderen.
“We investeren fors in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek. Niet alles hoeft direct toepasbaar of rendabel te zijn. Wat telt is het vertrouwen in de maatschappelijke waarde van kennis.”
“Investeren in vooruitgang en innovatie. De grootste doorbraken komen vaak uit onverwachte hoek. Technologieën zoals het internet, gps of nieuwe geneesmiddelen zijn niet ontstaan uit commerciële winstdoelen, maar uit langdurig publiek gefinancierd onderzoek.”
“Onderzoek moet vrij zijn van marktsturing, druk van opdrachtgevers en belangenverstrengeling. Daarom richten we een onafhankelijk fonds op waarin bedrijven geen zeggenschap hebben over de uitvoering of uitkomst van het onderzoek.”
Innovatiewet en technologie voor hogere productiviteit
De SP wil innovatie inzetten om de economie slimmer en duurzamer te maken, onder andere door een Innovatiewet die inzet op onderzoek, onderwijs, AI, automatisering en robotisering. Het doel is arbeidsproductiviteit te verhogen en de economie toekomstbestendig te maken, zonder te leunen op meer werkuren of arbeidsmigratie.
“Met een Innovatiewet zetten we in op onderzoek, onderwijs en vakopleidingen, AI, automatisering en robotisering voor zwaar en repeterend werk. Zo verhogen we de arbeidsproductiviteit en stappen we op de sneltrein naar de economie van de toekomst.”
Investeren in onderwijs, vakmanschap en regionale innovatie
De SP koppelt innovatie direct aan investeringen in onderwijs, vakopleidingen en het mkb, met speciale aandacht voor regionale spreiding. Ze willen een innovatieve economie opbouwen door mensen en regio’s te ondersteunen, zodat iedereen kan profiteren van economische groei en technologische vooruitgang.
“Door te investeren in mensen, middelen en innovatie zorgen we voor de groei en ontwikkeling van de Nederlandse economie. We scheppen gezamenlijk de voorwaarden voor een bloeiende en innovatieve economie en zorgen ervoor dat alle gebieden in Nederland gestimuleerd en ondersteund worden.”
“Nederland heeft een regering nodig die fors en duurzaam gaat investeren in cruciale infrastructuur, volkshuisvesting, onderwijs en innovatie. En zo de economie en de positie van werknemers structureel versterkt.”
Innovatie voor duurzame energie en infrastructuur
De SP ziet innovatie als essentieel voor de energietransitie en het bouwen van een toekomstbestendige infrastructuur. Ze willen investeren in nieuwe technische oplossingen, zoals groene waterstof, batterijen en een sterk elektriciteitsnet, om schone, betaalbare energie voor iedereen mogelijk te maken.
“We investeren in nieuwe innovaties en technische oplossingen om zo een sterk elektriciteitsnet te bouwen. Zo zorgen we dat Nederland klaar is voor morgen én sterker wordt vandaag.”
50PLUS ziet innovatie vooral als middel om het leven van ouderen te verbeteren en maatschappelijke uitdagingen aan te pakken, zoals energievoorziening, wonen en digitale zelfredzaamheid. Hun belangrijkste voorstellen zijn het stimuleren van innovatieve woonvormen, het versnellen van nieuwe (kern)energieoplossingen, en het inzetten van technologie en AI ten behoeve van ouderen. De partij koppelt innovatie direct aan praktische, betaalbare en toegankelijke oplossingen voor haar achterban.
Innovatieve woonvormen voor ouderen stimuleren
50PLUS wil innovatieve woonvormen bevorderen om ouderen langer zelfstandig te laten wonen en de woningmarkt beter te laten functioneren. Dit moet bijdragen aan doorstroming, meer passende huisvesting en het combineren van zorg, gemeenschap en zelfstandigheid.
“Innovatieve woonvormen worden gestimuleerd: levensloopbestendige woningen en kleinschalige woonhofjes waar zorg, gemeenschap en zelfstandigheid worden gecombineerd.”
Versnellen van innovatieve energieoplossingen
De partij zet in op technologische innovatie in de energievoorziening, met name door de bouw van nieuwe kerncentrales en de introductie van kleine modulaire reactoren (SMR’s). Dit moet zorgen voor voldoende, betrouwbare en betaalbare energie, mede om de digitale en high-tech economie te ondersteunen.
Technologie en AI inzetten voor ouderen
50PLUS ziet kansen in technologische innovatie, met name kunstmatige intelligentie, om het leven van ouderen te vergemakkelijken en hun zelfstandigheid te vergroten. De partij wil dat AI en digitale middelen specifiek worden ingezet om zorg te verbeteren en digitale inclusie te bevorderen.
“Kunstmatige Intelligentie (AI) in dienst van ouderen. AI biedt enorme kansen voor ouderen. 50PLUS omarmt technologie die het leven makkelijker maakt, zorg verbetert en ouderen langer zelfstandig laat wonen.”
BIJ1 ziet innovatie vooral als een middel om maatschappelijke problemen op te lossen, maar benadrukt dat technologische vernieuwing niet los mag staan van sociale rechtvaardigheid en democratische controle. Innovatie moet volgens BIJ1 in dienst staan van het collectief, niet van winstmaximalisatie of marktwerking, en wordt vooral ingezet voor verduurzaming, publieke dienstverlening en het versterken van coöperaties. Concrete voorstellen richten zich op het inzetten van technische kennis voor civiele doeleinden, het democratiseren van bedrijven en het investeren in schone energie en circulaire productie.
Technische innovatie inzetten voor civiele en sociale doelen
BIJ1 wil dat innovatie niet wordt ingezet voor militaire doeleinden of winstbejag, maar voor maatschappelijke vooruitgang en het oplossen van urgente problemen zoals duurzaamheid en collectieve veiligheid. Technische kennis uit sectoren als de wapenindustrie moet worden omgebogen naar civiele toepassingen.
“We moedigen de inzet aan van ontwikkelde technische kennis in de wapenindustrie voor de civiele industrie. Daarbij komt er direct een stop op het ontwikkelen en gebruiken van AI-systemen voor militaire doeleinden.”
Innovatie onder democratische controle en in publieke handen
Innovatie mag volgens BIJ1 niet worden overgelaten aan marktwerking of aandeelhouders, maar moet plaatsvinden onder democratische controle van werkenden en de samenleving. Dit betekent dat vernieuwing vooral wordt gestimuleerd binnen coöperaties, publieke sectoren en door collectief eigendom.
“In elke sector maken de werkende mensen keuzes over de productie, verkoop, lonen en prijzen. Niet de aandeelhouders en managers, maar de werkende mensen aan de knoppen. Coöperatieve ondernemingen krijgen subsidie.”
Investeren in schone energie en circulaire productie
Innovatie wordt door BIJ1 vooral gezien als noodzakelijk voor de energietransitie en het realiseren van een circulaire economie. Investeringen moeten gericht zijn op schone, hernieuwbare energie en het radicaal herzien van productie- en consumptiepatronen, met samenwerking tussen wetenschap en de samenleving.
“Er wordt fors geïnvesteerd in (nieuwe) schone en hernieuwbare energie-alternatieven...”
“Wij zullen onze manier van productie, maar ook van consumptie, volledig moeten herzien om te komen tot een rechtvaardige en verduurzaamde samenleving. Daarom gaan we radicaal eerlijk en circulair om met grondstoffen: minder, beter, langer en opnieuw.”
De PVV benoemt innovatie nauwelijks expliciet in haar verkiezingsprogramma en koppelt het begrip vooral aan het verminderen van bureaucratie en het inzetten van bestaande technologieën zoals kunstmatige intelligentie in de zorg. Er zijn geen concrete voorstellen voor het stimuleren van technologische innovatie, onderzoek of vernieuwend ondernemerschap; de partij richt zich primair op het vereenvoudigen van regels en het praktisch toepassen van bestaande middelen.
Inzet van kunstmatige intelligentie om administratiedruk in de zorg te verlagen
De PVV ziet innovatie in de zorg vooral als het slimmer inzetten van bestaande technologieën om de werkdruk te verlagen, niet als het stimuleren van nieuwe technologische ontwikkelingen. Het doel is om zorgverleners te ontlasten en bureaucratie te verminderen, zodat meer tijd aan patiënten kan worden besteed.
“Met slimme inzet van kunstmatige intelligentie verlagen we de administratiedruk.”
Geen prioriteit voor innovatie in duurzaamheid of energietransitie
De PVV verzet zich expliciet tegen innovatie op het gebied van duurzaamheid en energietransitie. In plaats van te investeren in nieuwe technologieën zoals wind- en zonne-energie, kiest de partij voor behoud van bestaande energiebronnen en het stoppen van subsidies voor innovatieve klimaatmaatregelen.
Geen innovatieverplichtingen in de bouw
De PVV wil geen nieuwe duurzaamheidseisen of innovatieve verplichtingen opleggen aan de bouwsector. Innovatie in de vorm van circulair of duurzaam bouwen wordt expliciet afgewezen; de focus ligt op het schrappen van regels en het versnellen van procedures.
“We stoppen met het eindeloze geneuzel over duurzaam en circulair bouwen. Er komen geen verplichte warmtepomp en geen nieuwe duurzaamheidseisen; we gaan ook niet verplicht van het gas af.”
DENK ziet innovatie vooral als middel om vergroening en verduurzaming te stimuleren, met name in de landbouw en mobiliteit. Het programma pleit voor ondersteuning van bewezen en effectieve innovaties die bijdragen aan een groenere economie, maar blijft verder vaag over bredere innovatiebeleid of technologische vernieuwing. Concrete voorstellen richten zich op het ondersteunen van duurzame innovaties in de landbouw.
Ondersteunen van duurzame innovaties in de landbouw
DENK wil innovatie inzetten om de landbouw te vergroenen en ziet bewezen en effectieve innovaties als essentieel om milieudoelen te bereiken. De partij benadrukt dat deze innovaties actief ondersteund moeten worden, maar noemt geen specifieke technologieën of sectorbrede innovatieagenda.
“Bewezen en effectieve innovaties in de landbouw die tot vergroening leiden moeten worden ondersteund.”