Verkiezingsprogramma's 2025 overinformatiehuishouding
BBB wil de informatiehuishouding van de overheid en publieke sector verbeteren door digitalisering te versnellen, kennis in huis te houden en afhankelijkheid van buitenlandse partijen te verminderen. Ze pleiten voor begrijpelijke, toegankelijke digitale diensten, standaardisatie en open source, en het leren van eerdere ICT-fouten. Transparantie, eenvoud en veiligheid staan centraal, met als doel een betrouwbare, efficiënte en toegankelijke overheid.
Digitalisering en kennisbehoud bij de overheid
BBB vindt dat de overheid haar digitale informatiehuishouding moet verbeteren door kennis over IT en data in eigen huis te houden, digitalisering te versnellen en te kiezen voor open source en open standaarden. Dit moet leiden tot efficiëntere, veiligere en beter toegankelijke overheidsdiensten, minder afhankelijkheid van buitenlandse leveranciers en lagere kosten.
“Kritische kennis over IT en data blijft bij de overheid zelf in plaats van uitbesteed aan externe partijen.”
“Nieuwe overheidsprojecten maken waar mogelijk gebruik van open sourcesoftware en open standaarden om kosten te drukken en applicaties inzetbaar te maken op meerdere overheidslagen.”
“De NDS wordt zo snel mogelijk uitgevoerd binnen de overheid. Om de overheid voor te bereiden op toekomstige digitale vraagstukken.”
Leren van falende ICT-projecten en digitale haalbaarheid
BBB wil dat de overheid structureel leert van eerdere ICT-fouten door projecten te evalueren, aanbestedingen te verbeteren en wetgeving te toetsen op digitale haalbaarheid. Dit moet de informatiehuishouding betrouwbaarder en toekomstbestendiger maken.
“Leer van falende ICT-projecten binnen de overheid door het structureel evalueren van projecten, het verbeteren van aanbestedingsprocessen en het versterken van interne expertise.”
“Nieuwe wetgeving moet getoetst worden zodat deze wetgeving aansluit bij de IT systemen van de overheid.”
Toegankelijke en begrijpelijke digitale dienstverlening
BBB vindt dat burgers en bedrijven recht hebben op begrijpelijke, veilige en toegankelijke digitale overheidsdiensten. Dit vereist duidelijke digitale loketten en toetsing op eenvoud en bereikbaarheid, zodat de informatiehuishouding aansluit bij de behoeften van alle Nederlanders.
“Alle digitale loketten zijn begrijpelijk, veilig en toegankelijk voor iedere Nederlander, waarbij publieke en semipublieke digitale diensten 100% toegankelijk zijn voor mensen met een beperking conform de WCAGrichtlijnen.”
“De dienstverlening wordt getoetst op eenvoud, bereikbaarheid en passende ondersteuning bij persoonlijke situaties.”
Minder bureaucratie en standaardisatie in de zorg
BBB wil de informatiehuishouding in de zorg verbeteren door administratieve lasten te verlagen, digitale gegevensuitwisseling te standaardiseren en systemen te koppelen. Dit moet leiden tot minder papierwerk, meer tijd voor de patiënt en efficiëntere processen.
“BBB wil de administratieve lasten in de zorg drastisch terug dringen. Daarom zetten wij in op verplichte standaardisatie van digitale gegevensuitwisseling tussen zorgaanbieders.”
“Er is een eis nodig voor nieuwe zorgtechnologie om verschillende producten onderling aansluitbaar te maken. Zo hoeven zorgmedewerkers niet met acht apps te werken en werkt digitalisering daadwerkelijk tijd en kostenreducerend.”
NSC wil de informatiehuishouding van de overheid transparanter, veiliger en meer in het belang van de burger organiseren. Ze pleiten voor strengere privacywaarborgen, meer regie over eigen data voor burgers, betere beveiliging en transparantie rond algoritmen, en het verminderen van afhankelijkheid van buitenlandse cloudproviders. De kern is dat burgers controle krijgen over hun gegevens en dat de overheid verantwoord en navolgbaar omgaat met digitale informatie.
Burgers meer regie over eigen gegevens
NSC vindt dat burgers zeggenschap moeten krijgen over hun persoonlijke data en inzicht moeten hebben in wie hun gegevens gebruikt. Dit moet privacy waarborgen en het vertrouwen in de overheid herstellen, mede naar aanleiding van schandalen als de toeslagenaffaire.
“We hanteren het principe dat de burger zo veel mogelijk zeggenschap moet krijgen over de data die over hem of haar worden verzameld en verwerkt. Daarom willen we verkennen of er bij digitale dienstverlening gebruikgemaakt kan worden van een persoonlijke digitale kluis die de burger zelf beheert.”
“Wanneer een persoon/bedrijf/instantie deze gegevens wil opvragen, wordt de zoekvraag geregistreerd en gemeld bij de burger. Burgers kunnen dan zien wie hun data gebruikt en er eventueel een klacht over indienen.”
Strenge privacy en transparantie bij gegevensuitwisseling
NSC wil dat gegevensuitwisseling binnen de overheid altijd in het belang van de burger gebeurt, met terughoudendheid bij profilering en gebruik van privacybevorderende technologie. Transparantie over het gebruik van data en algoritmen is essentieel om fouten en discriminatie te voorkomen.
“Als het gaat om gegevensuitwisseling binnen de overheid, moet er meer vanuit het belang van de burger gedacht worden. Dat betekent dat proactieve gegevensdeling mogelijk moet zijn als het mensen helpt of de samenleving aantoonbaar veilig houdt. Uiteraard moeten we zeer terughoudend zijn als het gaat om het volgen of profileren van individuen. Bij gevoelige data behoort zoveel mogelijk gebruik te worden gemaakt van privacybevorderende technologie.”
“Het gebruik van algoritmen en automatische beoordelingen kan leiden tot ernstige en onherstelbare fouten. We komen met een verplichte wetenschappelijke standaard voor het gebruik van modellen, rekeninstrumenten en algoritmen door de overheid. Deze standaard moet openbaar en navolgbaar zijn.”
“Vastlegging in het algoritmeregister wordt verplicht.”
Eén digitale overheid en toegankelijk portaal
NSC wil versnippering tegengaan door de overheid als één digitale entiteit te laten functioneren, met een centraal online portaal en fysieke contactpunten. Dit moet de informatiehuishouding overzichtelijker en toegankelijker maken voor burgers.
“De digitale overheid moet richting de burger meer als één overheid functioneren. Dit vereist meer holistische aansturing, minder verkokering en minder bureaucratie. We pleiten daarom voor een Ministerie van Digitale Zaken en Staatsmodernisering naar Duits voorbeeld.”
“Om de wirwar van digitale overheidsdienstverlening overzichtelijker en toegankelijker te maken, moeten burgers de overheid kunnen benaderen via één online overheidsportaal, naar het Deens model. Ook fysieke contactmogelijkheden op gemeentehuizen en informatiepunten in openbare bibliotheken moeten beschikbaar zijn en blijven.”
Minder afhankelijkheid van buitenlandse cloud en betere beveiliging
NSC wil dat gevoelige overheidsdata zoveel mogelijk lokaal worden opgeslagen en dat de afhankelijkheid van buitenlandse (met name Amerikaanse) cloudproviders snel wordt afgebouwd. Dit moet de digitale autonomie en veiligheid van de Nederlandse informatiehuishouding vergroten.
“Gevoelige overheidsdata worden zo veel mogelijk lokaal opgeslagen. Voor het delen en verhandelen van deze data tussen verschillende overheidsorganisaties moeten strenge regels gelden.”
“De risicovolle afhankelijkheid van de Nederlandse overheid van de Amerikaanse cloud moet daarom met spoed worden afgebouwd. In ICT-aanbestedingen moet onze digitale autonomie zwaarder meewegen. Er moet meer gebruik worden gemaakt van lokale en Europese (cloud)oplossingen, in lijn met de voorstellen uit onze initiatiefnota ‘Wolken aan de horizon’.”
50PLUS vindt dat de informatiehuishouding van de overheid toegankelijk, begrijpelijk en veilig moet zijn, vooral voor ouderen en mensen met beperkte digitale vaardigheden. Ze pleiten voor begrijpelijke digitale communicatie, papieren alternatieven, en wettelijke waarborgen voor digitale inclusie. Daarnaast willen ze dat digitale privacy en veiligheid beter worden beschermd en dat gemeenten verantwoordelijk worden voor de digitale zelfredzaamheid van ouderen.
Toegankelijke en begrijpelijke overheidscommunicatie
50PLUS wil dat alle digitale communicatie van de overheid begrijpelijk en toegankelijk is, met alternatieven voor mensen die moeite hebben met digitale middelen. Dit moet voorkomen dat ouderen en digibeten buitengesloten raken van essentiële overheidsinformatie en dienstverlening.
“Alle digitale communicatie van overheden dient te voldoen aan begrijpelijke taal (B1) en toegankelijkheidsrichtlijnen.”
“Overheidsdiensten en facilitaire bedrijven bieden ouderen en gehandicapten die moeite hebben met digitale formulieren, een papieren alternatief.”
“Overheidsdiensten en maatschappelijke organisaties (zoals DigiD, MijnOverheid, zorgportalen) zijn altijd ook bereikbaar via post, telefoon of fysieke balie.”
Wettelijke plicht voor digitale inclusie van ouderen
50PLUS wil dat gemeenten wettelijk verantwoordelijk worden voor de digitale zelfredzaamheid van ouderen, vergelijkbaar met hun verantwoordelijkheid voor de WMO. Dit moet structureel borgen dat ouderen toegang houden tot digitale informatie en diensten.
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen. Net zoals gemeenten verantwoordelijk zijn voor de WMO, worden zij ook verantwoordelijk voor de digitale zelfredzaamheid van hun oudere inwoners.”
Verbeteren van digitale vaardigheden en bescherming tegen digitale risico’s
Om ouderen beter te beschermen en te ondersteunen in de digitale samenleving, wil 50PLUS investeren in digitale cursussen en strengere privacy- en veiligheidsmaatregelen. Dit moet voorkomen dat ouderen slachtoffer worden van oplichting en identiteitsdiefstal.
“Digitale privacy- en veiligheidsmaatregelen beschermen ouderen tegen online oplichting en identiteitsdiefstal.”
“Digitale cursussen voor ouderen om hun vaardigheden te verbeteren, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.”
BVNL pleit voor een transparante, efficiënte en terughoudende overheid als het gaat om informatiehuishouding. Ze willen openheid van bestuur, snelle en volledige afhandeling van WOO-verzoeken, en een drastische inkrimping van het ambtenarenapparaat. Tegelijkertijd benadrukken ze het belang van privacy, het stoppen van overmatige informatieverzameling over burgers en het verbeteren van de digitale infrastructuur van de overheid.
Transparantie en openheid van bestuur
BVNL vindt dat burgers recht hebben op inzicht in het bestuurlijk handelen van de overheid en dat geheimhouding tot een minimum beperkt moet blijven. Ze willen dat informatieverzoeken snel en volledig worden afgehandeld en dat de overheid transparanter wordt in haar communicatie.
“Een transparante overheid vinden wij belangrijk. Openheid en transparantie van bestuur is van groot algemeen belang. Burgers hebben recht op informatie over het bestuurlijk handelen. Dat recht is wettelijk verankerd. Met het opleggen van geheimhouding op stukken dient daarom uiterst terughoudend te worden omgegaan.”
“WOO-verzoeken moeten voortvarend behandeld worden, waarbij de wet als uitgangspunt geldt. Dus ja, tenzij. Zowel de verzoeken als de antwoorden worden voortaan online gezet.”
Stoppen met overmatige informatieverzameling over burgers
BVNL is kritisch op de overheid als het gaat om het verzamelen en verwerken van persoonsgegevens. Ze willen dat de overheid stopt met het samenstellen van profielen van burgers en pleiten voor het beschermen van privacy.
“De overheid stopt met ongeremde informatieverzameling over burgers en het samenstellen van profielen van burgers (met bijvoorbeeld het programma Palentir e.d.).”
Verbeteren en verkleinen van het overheidsapparaat
BVNL ziet een efficiënte informatiehuishouding als onderdeel van een kleinere, dienstbare overheid. Ze willen het aantal ambtenaren fors verminderen en externe inhuur stoppen, wat volgens hen leidt tot minder bureaucratie en een betere informatiehuishouding.
Digitalisering en op orde brengen van ICT-systemen
BVNL vindt dat de overheid haar digitale systemen en informatiehuishouding snel moet verbeteren, zodat dienstverlening aan burgers betrouwbaar en veilig is.
“De overheid gaat zo spoedig mogelijk haar eigen ICT-systemen op orde brengen, zodat de Belastingdienst en het UWV weer naar behoren kunnen functioneren.”
Het CDA wil de informatiehuishouding van de overheid efficiënter, transparanter en minder belastend maken voor burgers, bedrijven en uitvoeringsorganisaties. Ze pleiten voor het vooraf duidelijk maken welke informatie openbaar moet zijn, het verminderen van administratieve lasten en het inzetten van technologie zoals AI om informatieprocessen te verbeteren. De partij ziet een betere informatiehuishouding als essentieel voor een betrouwbare, toegankelijke en kleinere overheid.
Efficiëntere Wet open overheid (Woo) en minder administratieve lasten
Het CDA wil de Wet open overheid (Woo) efficiënter maken door vooraf te bepalen welke informatie openbaar moet zijn en conceptteksten uit te sluiten, om zo de informatiehuishouding van de overheid te stroomlijnen en de administratieve lasten te verlagen. Dit moet leiden tot snellere en duidelijkere informatievoorziening, minder bureaucratie en meer focus op de menselijke maat.
“We maken de Wet open overheid (Woo) efficiënter: we beschrijven wat openbaar moet aan de voorkant. Conceptteksten tot aan de besluitvormingspositie vallen niet onder de Woo.”
“We schrappen samen met de zorg, het onderwijs, en economische sectoren overbodige administratieve regels, maken bestaande regelgeving beter en rapportages efficiënter.”
Inzet van AI en ICT voor betere informatieverwerking
Het CDA ziet technologische vernieuwing als een kans om de informatiehuishouding te verbeteren, bijvoorbeeld door de inzet van AI bij de Belastingdienst en in vergunningsprocedures. Dit moet de druk op de uitvoering verlichten en informatieverstrekking eenvoudiger maken.
“De vernieuwing van de ICT bij de Belastingdienst heeft de komende jaren prioriteit, zodat er weer ruimte ontstaat om flexibel in te spelen op maatschappelijke veranderingen. Door inzet van AI bij de aangiftebehandeling willen we de druk op de uitvoering verlichten.”
“Waar mogelijk en verantwoord zetten we AI in om vergunningsprocedures te versnellen, met name om informatieverstrekking te versimpelen.”
Minder regeldruk en vereenvoudiging van regelgeving
Het CDA wil de informatiehuishouding verbeteren door de regeldruk te verminderen en regelgeving te vereenvoudigen, zodat informatie-uitwisseling tussen overheid en burgers/bedrijven overzichtelijker en minder belastend wordt.
De ChristenUnie benadrukt het belang van transparantie, eenvoud en grip op digitale informatiehuishouding, zowel binnen de overheid als richting burgers. Ze willen verplichte transparantie over algoritmegebruik, minder afhankelijkheid van grote (niet-Europese) techbedrijven, en een radicale vereenvoudiging van administratieve lasten en regelgeving. De partij ziet een dienstbare overheid en bescherming van privacy als kernwaarden in het digitale tijdperk.
Verplichte transparantie over algoritmes en digitale platforms
De ChristenUnie wil dat de overheid transparant is over het gebruik van algoritmes en digitale platforms, om grip te houden op informatievoorziening en privacy te beschermen. Dit moet voorkomen dat burgers worden blootgesteld aan ongecontroleerde beïnvloeding en dat de overheid afhankelijk wordt van grote techbedrijven.
“Het algoritmeregister wordt uitgebreid en verplicht gesteld, zodat transparant is hoe algoritmes worden ingezet.”
“Digitale platforms die door overheden worden ingezet om heimelijk de publieke opinie te beïnvloeden of desinformatie te verspreiden, worden verboden.”
“De overheid zorgt ervoor dat ze zelf niet afhankelijk wordt van niet-Europese techbedrijven, door zo veel mogelijk gebruik te maken van Europese alternatieven of open source oplossingen.”
Radicale vereenvoudiging van administratieve informatiehuishouding
De partij stelt dat de huidige informatiehuishouding van de overheid te complex is, wat leidt tot frustratie en inefficiëntie. Ze pleiten voor een jaarlijkse vereenvoudigingsdag en het structureel schrappen van onnodige regels en administratieve lasten, zodat informatievoorziening eenvoudiger, transparanter en toegankelijker wordt.
“Bij alle bestaande (beleids)regels wegen we af of ze nodig zijn, of ze bijdragen aan het beoogde doel en wat het kost (in euro’s en moeite) om ze uit te voeren. Alle regels die deze toets niet doorstaan, worden afgeschaft.”
“De ChristenUnie heeft goede blauwdrukken uitgewerkt om het belastingstelsel en de sociale zekerheid te vereenvoudigen en te verbeteren... Om geen tijd te verliezen introduceren we een jaarlijkse vereenvoudigingsdag en verplichten we de regering om elk jaar een pakket met kleinere vereenvoudigingen van het regelwoud, de fiscaliteit en de sociale zekerheid uit te werken en door te voeren.”
Minder afhankelijkheid van grote techbedrijven en bescherming van privacy
De ChristenUnie ziet het als een risico dat grote techbedrijven bepalen welke informatie burgers zien en pleit voor meer grip op data en privacybescherming. Dit betekent strengere regulering van data-inzameling en het stimuleren van Europese alternatieven.
“Ons recht op privacy en onze vrije en ongefilterde toegang tot gegevens kunnen in het gedrang komen als we niet meer grip krijgen op grote techbedrijven die grote hoeveelheden data over ons verzamelen en steeds meer bepalen welke informatie wij zien.”
FVD vindt dat de informatiehuishouding van de overheid transparanter, betrouwbaarder en minder bureaucratisch moet zijn. Ze willen internationale afspraken en organisaties onder de Wet Open Overheid brengen, digitale systemen van de overheid moderniseren, en privacy van burgers beter beschermen. Hun kernvisie is dat burgers inzicht en controle moeten hebben over overheidsinformatie en hun eigen digitale gegevens.
Internationale afspraken en organisaties onder Wet Open Overheid
FVD wil dat internationale afspraken, besprekingen en organisaties volledig transparant worden door ze onder de Wet Open Overheid (WOO) te brengen. Dit moet voorkomen dat belangrijke besluiten in achterkamertjes worden genomen en burgers buitengesloten blijven van essentiële informatie.
“Transparantie staat voorop: internationale afspraken en besprekingen komen onder het bereik van de Wet Open Overheid, zodat we inzicht krijgen in wat in achterkamertjes ver weg wordt bedisseld.”
“We plaatsen internationale organisaties zoals WEF, WHO, NAVO - althans zolang onze betrokkenheid hierbij voortduurt - onder het bereik van de Wet Open Overheid, door het schrappen van de uitzonderingsgrond in artikel 5.1, tweede lid, onderdeel a, zodat volledige transparantie wordt gegarandeerd.”
Digitalisering en modernisering van overheidssystemen
FVD vindt dat de digitale informatiehuishouding van de overheid sterk moet worden verbeterd. Verouderde en onbetrouwbare systemen bij bijvoorbeeld de Belastingdienst en het UWV moeten worden gemoderniseerd om de dienstverlening transparanter en betrouwbaarder te maken.
“We dwingen de overheid haar digitale systemen zoals Belastingdienst en UWV te moderniseren, zodat ze eindelijk betrouwbaar functioneren.”
Privacy en bescherming van digitale communicatie
FVD beschouwt privacy als essentieel binnen de informatiehuishouding. Ze willen digitale communicatie onder het briefgeheim brengen, anonimiteit op internet garanderen, en de AVG vervangen door praktische privacyregels. Dit alles om te voorkomen dat burgers onnodig worden gevolgd of gecontroleerd door de overheid.
“Digitale communicatie onder briefgeheim brengen... zodat e-mails en berichten dezelfde bescherming genieten als briefpost en telefoongesprekken.”
“We maken anonimiteit de norm. We verzetten ons tegen verplichte identiteitskoppeling aan accounts, zodat iedereen zonder angst kennis kan vergaren en meningen kan uiten.”
“We schaffen de AVG af en vervangen die door duidelijke en praktische privacyregels, zodat privacy echt beschermd wordt zonder onnodige bureaucratie.”
De SP wil dat de informatiehuishouding van de overheid transparant, veilig en privacyvriendelijk is, zodat burgers controle houden over hun eigen gegevens en de overheid goed controleerbaar blijft. Ze pleiten voor actieve openbaarmaking van overheidsinformatie, dataminimalisatie, en het recht op verwijdering van persoonsgegevens. Daarnaast moet digitalisering niet leiden tot uitsluiting of machtsconcentratie, en blijven menselijke controle en alternatieven voor digitale systemen gewaarborgd.
Transparante en controleerbare overheid
De SP vindt dat overheidsinformatie actief openbaar moet zijn, zodat burgers en journalisten de overheid kunnen controleren. Transparantie is essentieel om belangenverstrengeling en machtsmisbruik te voorkomen en vertrouwen te herstellen.
“Alle overheden maken hun documenten actief openbaar tenzij er een uitzonderlijke reden is om het geheim te houden. De Wet Open Overheid wordt binnen de vastgestelde normen uitgevoerd, zodat onze inwoners en journalisten de overheid goed kunnen controleren.”
Dataminimalisatie en recht op verwijdering
De SP wil dat overheden en bedrijven alleen strikt noodzakelijke persoonsgegevens verzamelen en burgers het recht geven hun gegevens te laten verwijderen, ook als deze zijn doorgegeven aan derden. Dit beschermt de privacy en voorkomt misbruik van persoonlijke data.
“Dataminimalisatie wordt de norm. Overheden en bedrijven mogen geen overbodige persoonsgegevens verzamelen, zoals locatiegegevens zonder duidelijke noodzaak.”
“Iedereen moet het recht hebben om zijn gegevens te laten verwijderen. Inclusief data die is doorgegeven aan andere partijen of in systemen is verwerkt.”
Open source en publieke opslag van data
Om afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven te verminderen en publieke controle te vergroten, wil de SP dat de overheid zoveel mogelijk open source gebruikt en publieke data in Nederlandse datacentra opslaat.
“Overheden maken zo veel mogelijk gebruik van open source en zorgen ervoor dat hun systemen leverancier onafhankelijk zijn, onder meer door het gebruik van open standaarden. Software voor de overheid wordt zo veel mogelijk eerst intern ontwikkeld, om de afhankelijkheid van externen te beperken. Publieke data wordt veilig opgeslagen in publieke datacentra in Nederland.”
Menselijke controle bij digitale besluitvorming
De SP stelt dat beslissingen die mensen raken nooit volledig door algoritmes of digitale systemen genomen mogen worden; er moet altijd menselijke betrokkenheid en uitleg zijn over de gebruikte gegevens.
“Bij beslissingen die impact hebben op iemands leven, bijvoorbeeld bij de aanvraag voor een uitkering, blijven altijd mensen betrokken. We staan niet toe dat dergelijke beslissingen volledig geautomatiseerd worden via algoritmes. Ook moet het altijd duidelijk zijn welke gegevens de basis waren voor het besluit.”
Niet-digitale alternatieven blijven beschikbaar
Digitalisering mag volgens de SP niet leiden tot uitsluiting; burgers moeten altijd toegang houden tot niet-digitale alternatieven en basisdiensten zoals contant geld en papieren belastingaangifte.
“Wanneer de overheid digitaliseert, blijft er een nietdigitaal alternatief over voor wie niet kan of wil meegaan in digitalisering. Tegelijkertijd investeren we mogelijkheden voor mensen om digitale basiskennis en vaardigheden op te doen. De blauwe envelop voor belastingaangifte blijft bestaan en het recht op het gebruik van contant geld.”
Volt wil de informatiehuishouding van de overheid transparanter, toegankelijker en efficiënter maken door digitalisering, standaardisatie en openbaarheid te bevorderen. Ze pleiten voor één centrale digitale infrastructuur, meer transparantie over besluitvorming en lobby, en betere digitale vaardigheden bij ambtenaren. De kern van hun visie is dat burgers eenvoudig toegang moeten hebben tot begrijpelijke, betrouwbare en volledige overheidsinformatie.
Centrale digitale infrastructuur en toegankelijke informatie
Volt ziet versnippering van overheidsinformatie als een groot probleem en wil dit oplossen door één centrale digitale infrastructuur te creëren, waar burgers alle relevante informatie en diensten kunnen vinden. Dit moet de vindbaarheid, transparantie en bruikbaarheid van overheidsinformatie sterk verbeteren.
“MijnOverheid 2.0: veel overheidsdiensten staan los van elkaar (toeslagen, belastingen etc.) waardoor brieven en informatie moeilijk te vinden zijn. Alles komt daarom op één plek - aanvragen, statusupdates, deadlines en proactieve suggesties. Geen zoektocht meer naar de juiste website.”
“X-Road Nederland: momenteel hebben alle overheidsinstanties eigen systemen, waardoor gegevens niet snel en makkelijk uitgewisseld worden. Daarom komt er een veilige digitale snelweg tussen alle overheidssystemen. U geeft één keer toestemming, daarna delen instanties onderling uw gegevens.”
Transparantie over besluitvorming, lobby en agenda’s
Volt wil de informatiehuishouding rondom politieke besluitvorming en lobby structureren en openbaar maken. Dit moet de controleerbaarheid en het vertrouwen in de overheid vergroten.
“We voeren een verplicht lobbyregister in, naar Iers model... Daarom willen we dat er eindelijk een verplicht en onafhankelijk register komt, waarin lobbyactiviteiten, betrokken partijen, relevante beleidstrajecten en gespreksonderwerpen inzichtelijk worden gemaakt en openbaar doorzoekbaar zijn.”
“We verbeteren de publieke agenda’s van bewindspersonen. De huidige agenda’s zijn vaak onvolledig, moeilijk doorzoekbaar en bevatten vage omschrijvingen. Daarom pleiten wij voor gestandaardiseerde, digitaal doorzoekbare en openbaar beschikbare agenda’s, waarin ook beleidsdossiers en gesprekspartners duidelijk zijn opgenomen. De agenda’s moeten beschikbaar zijn in een computerleesbaar format.”
Digitale vaardigheden en interne expertise bij overheid
Volt erkent dat een goede informatiehuishouding niet alleen om systemen draait, maar ook om de mensen die ermee werken. Ze willen daarom investeren in digitale vaardigheden en interne expertise om afhankelijkheid van externe leveranciers te verminderen.
“Er moet een verplichte basistraining komen voor politici en ambtenaren op het gebied van digitale vaardigheden en AI.”
“Interne expertise binnen de overheid moet haar afhankelijkheid van leveranciers en vitale bedrijven verminderen. De overheid kan het gebruik van open source en open standaarden mogelijk maken en stimuleren.”
DENK vindt dat de informatiehuishouding van de overheid transparanter, eerlijker en menselijker moet worden, vooral om discriminatie en machtsmisbruik te voorkomen. Ze willen wettelijke verplichtingen voor begrijpelijke uitleg van besluiten, transparantie over het gebruik van risicomodellen en periodieke doorlichting van de overheid op discriminatie. Ook pleiten ze voor een algoritmeregister en een grondige toetsing van nieuwe wetgeving op de gevolgen voor mensen.
Wettelijke transparantie en uitleg bij overheidsbesluiten
DENK wil dat de overheid verplicht wordt besluiten beter uit te leggen en transparant te zijn over het gebruik van risicomodellen, zodat burgers weten hoe besluiten tot stand komen en of er algoritmen zijn gebruikt. Dit moet machtsmisbruik en discriminatie tegengaan.
“De overheid wordt wettelijk verplicht om besluiten over mensen beter uit te leggen en begrijpelijk te maken. Bij ieder besluit wordt het vermeld indien er een risicomodel is toegepast.”
Periodieke doorlichting op discriminatie in informatiehuishouding
DENK pleit voor structurele zelfevaluatie van de overheid om discriminatie in beleid, uitvoering en gebruikte algoritmen te voorkomen. Dit moet leiden tot een eerlijkere en betrouwbaardere informatiehuishouding.
Algoritmeregister en transparantie over algoritmen
Om de informatiehuishouding eerlijker en controleerbaar te maken, wil DENK een verplicht algoritmeregister voor zowel overheid als bedrijven. Dit moet burgers inzicht geven in de gebruikte algoritmen en hun werking.
“Er komt een verplicht algoritmeregister, dat geldt voor zowel overheden als bedrijven die algoritmen inzetten.”
Grondige toetsing van nieuwe wetgeving op gevolgen voor mensen
DENK wil dat nieuwe wetten vooraf getoetst worden op hun impact op mensen, zodat de menselijke maat centraal staat en de informatiehuishouding niet leidt tot benadeling.
“Er moet een grondige toetsing komen op de gevolgen die nieuwe wetsvoorstellen op mensen hebben. De menselijke maat wordt verplicht ingebouwd in wetgeving en harde regels die mensen benadelen worden afgeschaft.”
De SGP wil de informatiehuishouding van de overheid strikter reguleren, met meer bescherming van privacy en minder ruimte voor misbruik van openbaarmaking. Ze pleiten voor strengere regels rond het openbaar maken van overheidsinformatie en willen misbruik van het recht op informatie tegengaan, vooral bij collectieve acties.
Striktere regulering van openbaarmaking overheidsinformatie
De SGP vindt dat het recht op openbaarmaking via de Wet open overheid (Woo) strikter moet worden geregeld, mede om de privacy van burgers, boeren en ondernemers beter te beschermen. Ze willen misbruik van het recht op informatie voorkomen en pleiten voor meer transparantie en toetsing bij collectieve belangenacties.
“Het recht op openbaarmaking van overheidsinformatie via de Wet open overheid (Woo) wordt in aansluiting bij andere landen strikter geregeld.”
“Bescherming van het privéleven van burgers, boeren en ondernemers wordt versterkt bij openbaarmaking van gegevens, bijvoorbeeld door aanscherping van de EU-richtlijn over milieu-informatie.”
“Misbruik van recht dient voorkomen te worden, met name door grote collectieve belangenacties waarvan onduidelijk is wie de claim financiert en welke belangen er werkelijk achter schuil gaan.”
“De SGP zet in op een meer transparante Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (WAMCA) waarbij ideële organisaties die een beroep doen op het algemeen belang beargumenteerd moeten kunnen aantonen voor welk belang zij menen op te komen. De rechter toetst dit indringend.”
De VVD wil de informatiehuishouding van de overheid sterk verbeteren door digitalisering, het verminderen van dubbele gegevensuitvraag en het verhogen van gebruiksvriendelijkheid en veiligheid. Ze pleiten voor één centrale digitale omgeving waar burgers hun gegevens slechts één keer hoeven aan te leveren, en voor het terugdringen van bureaucratie en overbodige regels om de overheid efficiënter en klantvriendelijker te maken.
Eén centrale digitale omgeving voor burgers
De VVD streeft naar een overheid waar burgers hun informatie slechts één keer hoeven aan te leveren via één centrale digitale toegang, zoals MijnOverheid.nl. Dit moet de informatiehuishouding van de overheid veiliger, goedkoper en gebruiksvriendelijker maken, en dubbele uitvraag van persoonsgegevens voorkomen.
“Nederlanders hoeven dezelfde informatie nooit meer dan één keer bij de overheid aan te leveren en loggen op één plek in. In plaats van een wildgroei aan loketten, kan het starten van een bedrijf, het doorgeven van een adreswijziging en het inzien van je AOW dan op één plek geregeld worden. Hiervoor breiden we bijvoorbeeld MijnOverheid.nl uit. Overheidsdiensten gebruiken persoonsgegevens die in deze omgeving staan en mogen dit niet dubbel uitvragen. Dit is veiliger, goedkoper en gebruiksvriendelijker.”
Digitalisering en standaardisatie van overheidsinformatie
De VVD wil de digitalisering van de overheid versnellen en standaardiseren, met inzet van kunstmatige intelligentie en centrale inkoop van software. Dit moet de informatiehuishouding efficiënter en toekomstbestendig maken.
“De VVD wil een overheid die Estland naar de kroon steekt als het gaat om digitalisering. We zien kunstmatige intelligentie als kans en niet alleen als risico. Daarom zetten we vol in op de efficiëntie- en kwaliteitsslag die kunstmatige intelligentie ons kan bieden en scholen we ambtenaren op grote schaal om. We standaardiseren en centraliseren digitale inkoop, zodat de overheid goedkoper en beter software kan inkopen.”
Minder bureaucratie en verspillingsaudits
De VVD wil de informatiehuishouding verbeteren door het terugdringen van onnodige regels, rapportages en procedures. Door verspillingsaudits en het schrappen van overbodige regelgeving moet de informatievoorziening binnen de overheid eenvoudiger en doelmatiger worden.
“We gaan uit van vertrouwen in mensen. We kunnen dan toe met minder regels, rapportages, procedures, etcetera. Dat geeft de samenleving meer ademruimte. We stoppen de enorme wildgroei aan regels, want die zet zowel de mensen als de overheid zelf klem. We zetten het mes in de bureaucratie. Daartoe maken we een Deltaplan minder regels, rapportages en procedures.”
“Ministeries gaan regelmatig verspillingsaudits doen, dit kan ook op verzoek van de Tweede Kamer. Deze audits kijken of hetzelfde werk door minder mensen gedaan kan worden, of uitgaven wel echt nodig zijn en of projecten niet afgebouwd kunnen worden. De resultaten hiervan worden naar de Kamer gestuurd.”
D66 erkent het belang van een betrouwbare en toegankelijke informatiehuishouding bij de overheid en publieke sector. Ze willen investeren in modernisering van ICT-systemen, begrijpelijke communicatie en het recht op inzage en correctie van persoonlijke gegevens. D66 streeft naar een overheid die transparant, mensgericht en digitaal toegankelijk is, zodat burgers beter grip krijgen op hun eigen informatie en overheidsprocessen.
Modernisering van ICT en informatiehuishouding bij de overheid
D66 ziet verouderde ICT en gebrekkige informatiehuishouding als een groot probleem voor de overheid, met name bij uitvoeringsorganisaties zoals de Belastingdienst. Ze willen investeren in een nieuw, modern systeem om de dienstverlening te verbeteren en fouten te voorkomen. Dit moet leiden tot meer transparantie, betere toegankelijkheid en herstel van vertrouwen.
“De Belastingdienst wordt geplaagd door organisatorische en IT-problemen. Daardoor komen hervormingen van het belastingstelsel nauwelijks van de grond. Gewenste aanpassingen kunnen niet doorgevoerd worden. Liever dan blijven doormodderen met de huidige, verouderde ICT, bouwt D66 daarom een nieuw, modern systeem naast het huidige systeem: een Belastingdienst 2.0. Als dat klaar is, vervangt dit het huidige systeem.”
Recht op begrijpelijke en toegankelijke overheidsinformatie
D66 wil dat de overheid fysiek en digitaal toegankelijk is en dat burgers recht hebben op begrijpelijke communicatie. Dit moet de informatiehuishouding van de overheid verbeteren en het voor burgers makkelijker maken om hun eigen gegevens te begrijpen en te corrigeren.
“De overheid moet fysiek en digitaal toegankelijk zijn. Elke gemeente krijgt ten minste één overheidsloket, waar zoveel mogelijk organisaties bereikbaar zijn. Het recht op begrijpelijke taal leggen we vast in de wet.”
Regie over eigen data en digitale autonomie
D66 vindt dat burgers zelf de regie moeten krijgen over hun online leven en hun persoonlijke gegevens. Dit betekent dat mensen inzicht en controle moeten hebben over welke informatie de overheid en andere partijen over hen bewaren en gebruiken.
“D66 introduceert het Baas-over-eigen-bitsprincipe. Mensen krijgen zelf de regie over hun online leven.”
BIJ1 pleit voor een transparante, toegankelijke en inclusieve informatiehuishouding bij de overheid, waarbij informatie begrijpelijk, openbaar en voor iedereen toegankelijk moet zijn. Ze willen dat overheidsinformatie standaard in begrijpelijke taal en in braille beschikbaar is, en dat registers en transacties van publiek vastgoed volledig transparant worden bijgehouden. De kern van hun visie is dat openheid en toegankelijkheid van informatie essentieel zijn voor gelijke participatie en democratische controle.
Overheidsinformatie standaard toegankelijk en begrijpelijk maken
BIJ1 vindt dat iedereen toegang moet hebben tot overheidsinformatie, ongeacht beperking of taalvaardigheid. Dit bevordert inclusie en voorkomt uitsluiting van mensen met een handicap of laaggeletterden. Het probleem van ontoegankelijke overheidscommunicatie wordt aangepakt door informatie in begrijpelijke taal en alternatieve vormen (zoals braille) beschikbaar te stellen.
“Informatie van de overheid wordt standaard toegankelijk gemaakt, in begrijpelijke taal en beschikbaar in braille.”
Transparant register van gemeentelijk vastgoed verplicht stellen
Om misstanden en ondoorzichtigheid bij gemeentelijk vastgoed te voorkomen, wil BIJ1 dat gemeenten verplicht worden een openbaar en transparant register bij te houden van vrijkomend vastgoed en alle vastgoedtransacties. Dit zorgt voor publieke controle en voorkomt corruptie of vriendjespolitiek.
“Gemeenten worden verplicht om een transparant register van vrijkomend gemeentelijk vastgoed bij te houden en bij de verkoop voorrang te geven aan wooncoöperaties of andere maatschappelijke projecten en organisaties. De details van alle gemeentelijke vastgoedtransacties worden verplicht openbaar bijgehouden.”
De Partij voor de Dieren wil dat de overheid veel transparanter wordt en dat overheidsinformatie standaard openbaar en digitaal toegankelijk is, met strikte naleving van openbaarheid en informatierechten. Ze pleiten voor minder geheimhouding, snellere en minder weggelakte informatie, en betere bescherming van het informatierecht van volksvertegenwoordigers en burgers.
Overheidsinformatie standaard openbaar en digitaal toegankelijk
De PvdD vindt dat overheidsinformatie in principe openbaar en digitaal toegankelijk moet zijn, met uiterste terughoudendheid bij geheimhouding. Dit moet de democratische controle versterken en burgers en journalisten beter in staat stellen de overheid te controleren.
“Overheidsinformatie is in principe openbaar en digitaal toegankelijk. De overheid is uiterst terughoudend met het opleggen van vertrouwelijkheid of geheimhouding. De Woo wordt strikt nageleefd, informatie komt sneller beschikbaar en wordt minder vaak weggelakt. Onderzoeksjournalisten en kritische burgers worden niet tegengewerkt, maar actief gefaciliteerd.”
Strikte naleving informatierecht en transparantie beleid
De partij benadrukt dat het informatierecht van volksvertegenwoordigers strikt moet worden nageleefd en dat burgers duidelijke, betrouwbare informatie moeten krijgen over beleid en besteding van publiek geld.
“De overheid is transparant over de totstandkoming van beleid. Burgers krijgen duidelijke en betrouwbare informatie van overheidsdiensten en bedrijven die publiek geld uitgeven. Het informatierecht van volksvertegenwoordigers wordt strikt nageleefd.”
GroenLinks-PvdA wil de informatiehuishouding van de overheid verbeteren door centrale coördinatie van digitalisering, betere ICT-beheersing en transparantere, snellere informatieverstrekking aan burgers. Ze stellen een minister van Digitale Zaken voor en willen dat de wettelijke termijnen voor Woo-verzoeken (openbaarheid van bestuur) vaker worden gehaald. Hun visie is gericht op een toegankelijke, betrouwbare en open overheid die haar informatiebeheer op orde heeft.
Centrale coördinatie en verbetering overheidsinformatiehuishouding
GroenLinks-PvdA ziet gebrekkige informatiehuishouding als een risico voor transparantie en rechtsgelijkheid. Door digitalisering centraal te coördineren en een Digitale Comptabiliteitswet in te voeren, willen ze het beheer van overheids-ICT verbeteren en zorgen dat burgers sneller toegang krijgen tot publieke informatie. Dit moet leiden tot het vaker halen van wettelijke deadlines voor Woo-verzoeken en een beter functionerende digitale overheid.
“De digitalisering gaan we centraal coördineren voor alle lagen van de overheid met een minister van digitale zaken. Om te functioneren als één digitale overheid, komt er een Digitale Comptabiliteitswet. Zo brengen we het overzicht en beheer van de overheids-ICT op orde. Met een betere informatiehuishouding wordt de wettelijke deadline voor Woo-verzoeken vaker gehaald.”
JA21 vindt dat de informatievoorziening richting het parlement en het publieke debat over Europese wetgeving verbeterd moet worden, zodat volksvertegenwoordigers beter kunnen sturen en burgers meer inzicht krijgen. Ze pleiten voor meer transparantie, tijdige bespreking van relevante wetgeving en een grotere rol voor het parlement bij Europese besluiten.
Verbeteren van informatievoorziening over Europese wetgeving
JA21 signaleert dat de huidige informatiehuishouding rondom Europese regelgeving tekortschiet, waardoor het parlement onvoldoende grip heeft en het publieke debat wordt belemmerd. Ze willen onderzoeken hoe deze informatievoorziening kan worden verbeterd, zodat wetgeving met impact op Nederland tijdig en transparant besproken wordt en het parlement daadwerkelijk kan sturen.
“Er moet onderzocht worden hoe de informatievoorziening verbeterd kan worden opdat deze wetgeving ook een grotere rol kan spelen in het publieke debat. Wetgeving die in Nederland impact heeft, moet tijdig besproken worden in de Tweede Kamer, zodat de volksvertegenwoordiging sturing kan geven.”
De PVV benoemt nauwelijks expliciet beleid rond "informatiehuishouding" in haar verkiezingsprogramma. Het enige concrete standpunt betreft het beperken van overheidsinformatie tot de Nederlandse taal, waarbij informatie in Arabisch of andere niet-westerse talen wordt uitgesloten. Verdere voorstellen over transparantie, openbaarheid, digitale archivering of informatiebeheer ontbreken.
Overheidsinformatie alleen in het Nederlands
De PVV wil dat overheidsinformatie uitsluitend in het Nederlands wordt verstrekt en verbiedt het gebruik van Arabisch of andere niet-westerse talen. Dit standpunt is bedoeld om de Nederlandse taal en cultuur te beschermen en de integratie te bevorderen, maar beperkt de toegankelijkheid van overheidsinformatie voor niet-Nederlandstaligen.
“Geen overheidsinformatie in het Arabisch of andere niet-westerse talen”