Verkiezingsprogramma's 2025 overik wil weten of ik mijn boodschappen straks nog kan betalen? wie heeft het echt doorgerekend?
GroenLinks-PvdA belooft het dagelijks leven betaalbaarder te maken door hogere lonen, een hoger minimumloon, lagere zorgpremies en het beperken van vaste lasten zoals huur en energie. Ze willen dat werkenden meer overhouden, armoede bestrijden en de lasten eerlijker verdelen, vooral door hogere belastingen voor de rijksten en bedrijven. Het programma wordt doorgerekend door het CPB en PBL, zodat de financiële effecten inzichtelijk zijn.
Hogere lonen en minimumloon verhogen
GroenLinks-PvdA wil dat mensen meer te besteden krijgen door de lonen en het minimumloon fors te verhogen, zodat werken loont en mensen hun boodschappen kunnen blijven betalen. Dit moet direct bijdragen aan de koopkracht van werkenden en uitkeringsgerechtigden.
“Het minimumloon gaat fors omhoog. We delen de welvaart eerlijk: de AOW en andere uitkeringen stijgen mee, en we strijden tegen armoede.”
“Alle volwassenen verdienen hetzelfde minimumloon.”
“Het is tijd dat het leven weer betaalbaar wordt. Wij kiezen voor een eerlijk inkomen voor iedereen én een sterke economie. Dat begint met hogere lonen, zodat je weer vooruitkomt...”
Vaste lasten beperken: huur, zorgpremie, energie en OV
De partij wil de stijging van vaste lasten beperken door huurverhogingen aan banden te leggen, de zorgpremie en het eigen risico te verlagen, en het openbaar vervoer goedkoper te maken. Ook wordt ingezet op het verlagen van de energierekening, zodat er meer geld overblijft voor boodschappen.
“We beperken de stijging van de huur, en zorgen dat de lonen harder stijgen dan de huren. De zorgpremie gaat omlaag door de zorgkosten op een eerlijkere manier te verdelen. De tickets in het openbaar vervoer worden weer betaalbaar. En we nemen maatregelen om de energierekening te verlagen.”
“huurverhogingen aan banden, lagere prijskaartjes in het ov, en een forse verlaging van zowel de zorgpremie als het eigen risico.”
“Isolatie is de enige structurele oplossing voor een betaalbare energierekening, maar niet alle woningen zullen van vandaag op morgen zijn verduurzaamd. Daarom komen we in de tussentijd kwetsbare huishoudens tegemoet met een structureel energienoodfonds, dat huishoudens helpt die hun energierekening niet kunnen betalen.”
Lagere belasting op werk, hogere belasting op vermogen
Om de koopkracht te vergroten, verlaagt GroenLinks-PvdA de belasting op arbeid en verhoogt ze de belasting op vermogen en winst. Zo houden werkenden meer over en dragen de rijksten meer bij.
“Daarom gaat de belasting op werk naar beneden en verhogen we de belastingen op inkomen uit vermogen.”
“We maken een einde aan speciale belastingkortingen voor de rijkste Nederlanders en aandeelhouders van multinationals.”
“We voeren daarom een miljonairsbelasting in voor de allerrijksten.”
Programma wordt doorgerekend door CPB en PBL
GroenLinks-PvdA laat het verkiezingsprogramma doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), zodat kiezers inzicht krijgen in de financiële haalbaarheid en effecten van hun plannen.
“Wij laten het verkiezingsprogramma doorrekenen door het CPB en het PBL. Een gedetailleerd financieel overzicht van het verkiezingsprogramma zal bij de doorrekening beschikbaar komen.”
De ChristenUnie stelt dat niemand belasting betaalt over de eerste €30.000 aan inkomen en wil toeslagen vervangen door een eenvoudige, inkomensonafhankelijke belastingkorting. Hun plannen zijn doorgerekend door het Centraal Planbureau (CPB), waarmee ze transparantie bieden over de koopkrachtgevolgen. De partij belooft dat werken altijd loont en dat mensen met lage inkomens meer overhouden, zodat boodschappen betaalbaar blijven.
Niemand belasting over eerste €30.000, werken loont altijd
De ChristenUnie wil het belastingstelsel radicaal vereenvoudigen: de eerste €30.000 aan inkomen blijft belastingvrij, toeslagen worden vervangen door een verzilverbare belastingkorting, en de marginale druk blijft altijd onder de 50%. Dit moet inkomensonzekerheid en terugvorderingen voorkomen, en garandeert dat extra werken altijd meer oplevert. Dit beleid is expliciet doorgerekend door het CPB.
“Stelregel is dat onderaan de streep niemand belasting betaalt over de eerste € 30.000 aan inkomen.”
“We vervangen bijna alle complexe inkomensafhankelijke regelingen door een eenvoudige inkomensonafhankelijke basiskorting.”
“De marginale druk is zelfs in het meest extreme geval lager dan 50%. Dat betekent dat je altijd meer dan de helft van hogere verdiensten terugziet in je portemonnee (en vaak nog meer).”
“Daarom hebben we een compleet nieuw belastingstelsel uitgewerkt, dat is doorgerekend door het Centraal Planbureau.”
“In het door het CPB doorgerekende nieuwe belastingstelsel van de ChristenUnie is de marginale druk altijd lager dan 50%. Werken wordt daarmee veel lonender.”
Toeslagen vervangen door verzilverbare belastingkorting
Om inkomensonzekerheid en terugvorderingen te voorkomen, wil de ChristenUnie alle toeslagen vervangen door een maandelijkse belastingkorting die ook wordt uitgekeerd als deze hoger is dan het te betalen belastingbedrag. Dit maakt het inkomen voorspelbaarder en eenvoudiger, zodat mensen beter weten waar ze aan toe zijn.
“In plaats van toeslagen krijgt iedere Nederlander maandelijks een korting op de te betalen inkomstenbelasting. Als de korting hoger is dan het belastingbedrag, wordt het verschil uitgekeerd.”
“We willen een eenvoudiger systeem voor inkomen en toeslagen waarbij mensen van tevoren duidelijkheid hebben over hun inkomen. Daarom vervangen we de toeslagen door slimmere alternatieven.”
Halvering zorgpremie en lagere lasten voor lage inkomens
De ChristenUnie wil de zorgpremie halveren en de zorgtoeslag vervangen door een uitkeerbare belastingkorting. Hierdoor zijn mensen met een lager inkomen minder geld kwijt aan zorg, wat direct bijdraagt aan de betaalbaarheid van het dagelijks leven.
“We halveren de maandelijkse zorgpremie. Het resterende deel van onze financiële bijdrage aan de zorgkosten wordt verrekend via de loonstrook. Het netto gevolg van deze wijziging is dat mensen met een lager inkomen voortaan minder geld kwijt zijn aan de zorg en mensen met een hoger inkomen iets meer.”
CPB-doorrekening en transparantie over koopkracht
De ChristenUnie benadrukt dat hun plannen zijn doorgerekend door het CPB, zodat kiezers precies kunnen zien wat de gevolgen zijn voor hun koopkracht en de betaalbaarheid van het dagelijks leven.
“Daarom laten we onze keuzes in kaart brengen door de onafhankelijke experts van het CPB. In deze doorrekening is gedetailleerd te zien wat de gevolgen zijn van ons programma voor zaken als de koopkracht.”
D66 belooft de bestaanszekerheid te vergroten door het minimumloon en de bijstand te verhogen, het toeslagenstelsel te vervangen door een individueel basisbedrag, en de lasten op energie en belastingen te verlagen. Ze stellen dat deze maatregelen ervoor moeten zorgen dat mensen hun dagelijkse uitgaven, zoals boodschappen, kunnen blijven betalen. D66 verwijst echter niet naar een onafhankelijke doorrekening van de koopkrachtgevolgen van hun plannen.
Minimumloon en bijstand omhoog, minder afhankelijkheid van toeslagen
D66 wil het minimumloon en de bijstand verhogen, zodat minder mensen afhankelijk zijn van toeslagen en het basisinkomen op orde komt. Dit moet direct bijdragen aan het kunnen betalen van dagelijkse uitgaven zoals boodschappen.
“Door de verhoging van het minimumloon en van de bijstand die daaraan gekoppeld is, zullen minder mensen afhankelijk zijn van toeslagen. Zo komt de basis weer op orde.”
“Werken moet lonen en de bijstand moet genoeg zijn om jezelf te kunnen redden en een fijn leven te leiden. We verhogen het minimumloon en het minimumjeugdloon. De bijstand stijgt in verhouding mee.”
Toeslagen vervangen door individueel basisbedrag
D66 wil het huidige toeslagenstelsel afschaffen en vervangen door een individueel basisbedrag, zodat inkomensondersteuning eenvoudiger en begrijpelijker wordt en het inkomen van mensen op peil blijft.
“Daarom gaat het toeslagenstelsel drastisch op de schop en komt er een individueel basisbedrag voor terug.”
“Op de lange termijn vervangen we de toeslagen door een basisbedrag voor iedereen.”
“En we schaffen het doolhof van de toeslagen af: in plaats daarvan komt er één vast bedrag.”
Lagere lasten op energie en belastingen
D66 wil de elektriciteitsrekening van huishoudens verlagen en het belastingtarief in de eerste en tweede schijf van de inkomstenbelasting omlaag brengen, zodat mensen meer geld overhouden voor hun dagelijkse uitgaven.
Geen onafhankelijke doorrekening van koopkracht
D66 verwijst nergens naar een onafhankelijke, externe doorrekening van de koopkrachtgevolgen van hun plannen. Er wordt alleen intern verwezen naar het eigen uitvoeringsprogramma.
“Op pagina 119 van het Uitvoeringsprogramma lees je hoe we deze plannen over overheid waarmaken.”
FVD stelt dat boodschappen en het dagelijks leven goedkoper worden door forse belastingverlagingen, lagere energieprijzen en het schrappen van kostbare overheidsprojecten. Het programma is nadrukkelijk níet door het CPB doorgerekend, omdat FVD vindt dat het CPB alleen rekent binnen bestaande beleidskaders en hun fundamentele koerswijzigingen niet kan meenemen. De partij belooft lagere lasten, maar biedt geen onafhankelijke financiële onderbouwing van de betaalbaarheid.
Belastingverlagingen en lagere prijzen voor burgers
FVD wil boodschappen, energie en andere kosten verlagen door het belastingstelsel te vereenvoudigen, BTW en accijnzen te verlagen en energiebelastingen terug te draaien. Dit moet direct de koopkracht van burgers verhogen en het leven goedkoper maken.
“We verlagen het hoge BTW-tarief naar 19% en het lage BTW-tarief naar 6%, zodat het leven weer goedkoper wordt en horeca, winkeliers en aanbieders van diensten een directe economische impuls ontvangen.”
“We verlagen de accijns op brandstoffen met ten minste 50%, zodat de benzineprijzen naar beneden kunnen en autorijden goedkoper wordt.”
“We verlagen de energiebelastingen naar het niveau van voor het tijdperk Rutte (de belasting op elektriciteit van €0,12 naar €0,11 per kWh; en de belasting op gas van €0,70 naar € 0,17 per m³), zodat de energierekening weer omlaag kan.”
“Met zo’n vlaktaks en een belastingvrije voet van €30.000 maken we het systeem overzichtelijk en rechtvaardig. Zo wordt werken weer beloond, sparen weer aantrekkelijk en verdwijnen de talloze uitzonderingen en regelingen waarin burgers nu verstrikt raken.”
Programma niet doorgerekend door het CPB
FVD heeft het programma bewust niet laten doorrekenen door het Centraal Planbureau, omdat zij vinden dat het CPB hun fundamentele beleidswijzigingen niet kan of wil meenemen. Hierdoor ontbreekt een onafhankelijke financiële toets op de haalbaarheid en betaalbaarheid van hun voorstellen.
“Zodoende hebben we ervoor gekozen ons programma niet aan het CPB voor te leggen. De uitkomst van hun ‘doorrekening’ zou immers volstrekt betekenisloos zijn en vermoedelijk vooral verwarring zaaien omdat de hoofdrichting erdoor uit het zicht verdwijnt.”
“Wij staan in principe achter dit idee. Politiek hoort te draaien om feiten, om reële toekomstbeelden en de uitwisseling van totaalplaatjes. Zomaar strooien met cadeautjes die op geen enkele wijze haalbaar of betaalbaar zijn - daar schieten we niets mee op. Met de huidige doorrekeningssystematiek is echter iets grondig mis. Want het Centraal Planbureau wil enkel voorstellen in overweging nemen die binnen de huidige beleidskaders vallen.”
Grote besparingen door stoppen met klimaatbeleid, immigratie en oorlog
FVD stelt dat miljarden kunnen worden bespaard door te stoppen met klimaatbeleid, massa-immigratie en internationale projecten, waardoor er meer geld overblijft voor burgers. Deze besparingen zijn echter niet onafhankelijk doorgerekend.
“Dan hou je jaarlijks ten minste tientallen miljarden over. Praktisch onze gehele welvaart gaat al jarenlang op aan deze Grote Projecten. Wij willen stoppen het geld dat Nederlanders verdienen daaraan uit te geven.”
“Indien we dat zouden doen, zou er - evident! - weer ruimschoots goedkoop en kwalitatief hoogwaardig aardgas beschikbaar komen voor huishoudens, industrie, agrariërs, enzovoorts: het zou vanzelfsprekend een gigantische bestedingsimpuls opleveren. Gezinnen houden weer geld over voor vakanties, nieuwe kleren of een avondje uit - waardoor de toerismebranche, de kledingwinkels en de horeca zouden opbloeien. Bedrijven kunnen weer concurreren met hun buitenlandse concurrenten. Supermarkten worden goedkoper, de energieprijs kan omlaag, boeren maken minder kosten en kunnen hun eieren, melk en vleeswaren scherper aanbieden.”
Het CDA erkent dat veel huishoudens moeite hebben om financieel rond te komen en wil de bestaanszekerheid versterken door het belasting- en toeslagenstelsel te vereenvoudigen, werken meer te laten lonen en kwetsbare groepen gericht te ondersteunen. Het programma bevat voorstellen zoals automatische uitkering van toeslagen, bijna gratis kinderopvang, en een nationale betaaldag, maar bevat geen concrete doorrekening van de koopkracht of boodschappenprijzen. Het CDA belooft meer grip op geld en eenvoudiger regelingen, maar blijft vaag over directe effecten op de dagelijkse boodschappen.
Vereenvoudigen en automatisch uitkeren van toeslagen
Het CDA wil het toeslagenstelsel eenvoudiger en eerlijker maken door toeslagen automatisch uit te keren en het aantal inkomensafhankelijke regelingen te verminderen. Dit moet zorgen voor minder onzekerheid, minder terugvorderingen en meer financiële voorspelbaarheid voor huishoudens, zodat mensen beter weten waar ze aan toe zijn en minder snel onder het sociaal minimum belanden.
“Toeslagen worden automatisch uitgekeerd, zodat er op termijn geen terugvorderingen meer zijn.”
“We willen minder inkomensafhankelijke regelingen, waar minder mensen gebruik van hoeven maken en met minder hoge toeslagen, zodat de marginale druk omlaaggaat.”
“We willen één overzicht van schulden en betalingscapaciteit van mensen, zodat schulden verantwoord kunnen worden geïnd en huishoudens niet onder het sociaal minimum belanden.”
Werken moet meer lonen
Het CDA wil werken aantrekkelijker maken door de arbeidskorting te hervormen, zodat werken per gewerkt uur meer oplevert. Dit moet ervoor zorgen dat mensen die werken of meer gaan werken, daadwerkelijk meer overhouden, wat hun koopkracht en bestedingsruimte vergroot.
“We zetten de arbeidskorting beter in en hervormen deze naar een arbeidskorting die voor elk gewerkt uur wordt toegepast zodat werken meer loont.”
Gerichte ondersteuning voor financieel kwetsbaren
Het CDA stelt voor om financieel kwetsbare gezinnen te ondersteunen met bijna gratis kinderopvang en lokale loketten voor hulp bij geldzaken. Dit moet voorkomen dat mensen in armoede of schulden terechtkomen en hen helpen hun vaste lasten, zoals boodschappen, te blijven betalen.
Nationale betaaldag voor inkomensregelingen
Om te voorkomen dat mensen in de knel komen door verschillende uitbetalingsmomenten van toeslagen en vaste lasten, wil het CDA één nationale betaaldag invoeren. Dit moet huishoudens meer grip geven op hun maandelijkse uitgaven, waaronder boodschappen.
“We willen een Nationale Betaaldag voor alle inkomensregelingen. Op dit moment zit er nog te veel verschil tussen momenten in de maand waarop bedragen worden uitgekeerd en waarop vaste lasten worden afgeschreven. Zo kunnen mensen meer grip krijgen op hun financiën.”
JA21 belooft de lasten voor burgers te verlagen en het belastingstelsel te vereenvoudigen, zodat werken en ondernemen meer oplevert en mensen meer overhouden in hun portemonnee. Ze willen het toeslagenstelsel vervangen door een transparanter systeem, de btw op energie verlagen, en begrotingsdiscipline hanteren om onverwachte lastenverhogingen te voorkomen. JA21 stelt dat hun definitieve Belastingplan 2025 pas wordt gepubliceerd nadat het is doorgerekend door het CPB.
Lagere lasten en eenvoudiger belastingstelsel
JA21 wil de collectieve lastendruk verlagen en het belastingstelsel versimpelen, zodat burgers meer overhouden en het systeem begrijpelijker wordt. Ze willen het huidige toeslagenstelsel afschaffen en vervangen door een transparant systeem van toelagen, en structureel de lasten op arbeid verlagen. Dit moet direct bijdragen aan de koopkracht van burgers.
“Lagere lasten en een kleine overheid. We willen de hoge collectieve lastendruk verlagen en het aantal ambtenaren structureel terugbrengen.”
“Een helder en transparant belastingsysteem waarin elke burger kan begrijpen wat hij betaalt en waarom. Wij schaffen het circus aan toeslagen en heffingskortingen af, en vervangen het door een simpel en transparant systeem van toelagen.”
“Werken en ondernemen laten lonen door de lasten op arbeid structureel te verlagen. We kiezen voor lagere belastingen in plaats van hogere toeslagen.”
Geen automatische lastenverhogingen bij tegenvallers
JA21 belooft dat financiële tegenvallers niet automatisch tot hogere lasten voor burgers zullen leiden. In plaats daarvan willen ze eerst bezuinigen op niet-essentiële uitgaven, zodat de koopkracht van burgers beschermd blijft.
“Dat tegenvallers niet automatisch lastenverhoging betekenen. Begrotingsdiscipline staat voorop. De eerste stap is het versoberen of temporiseren van niet-kernuitgaven.”
Btw op energie verlagen
Om de energierekening en daarmee de dagelijkse kosten voor burgers te verlagen, wil JA21 de btw op energie omlaag brengen en extra heffingen schrappen.
Belastingplan pas na CPB-doorrekening
JA21 geeft aan dat hun definitieve belastingplan pas wordt gepubliceerd nadat het is doorgerekend door het Centraal Planbureau (CPB), waarmee ze transparantie en onderbouwing van hun plannen beloven.
“Het definitieve Belastingplan 2025 publiceren wij nadat deze is doorgerekend door het CPB in oktober.”
NSC belooft de bestaanszekerheid te versterken door het minimumloon te verhogen, toeslagen te hervormen en marktmacht van grote bedrijven aan te pakken, zodat mensen hun dagelijkse kosten – waaronder boodschappen – beter kunnen betalen. Ze willen prijsopdrijving in supermarkten tegengaan en het inkomensstelsel eenvoudiger en eerlijker maken, met als doel dat werken meer oplevert. NSC benadrukt transparantie en realisme in de overheidsfinanciën, maar het programma bevat geen onafhankelijke, volledige doorrekening van de koopkrachtmaatregelen.
Minimumloon verhogen naar €18 en uitkeringen koppelen
NSC stelt een verhoging van het minimumloon voor naar €18 per uur, met daaraan gekoppelde uitkeringen, zodat werkenden en uitkeringsgerechtigden hun dagelijkse kosten, zoals boodschappen, kunnen betalen. Dit moet de bestaanszekerheid vergroten en voorkomen dat mensen financieel in de knel komen.
“We verhogen het minimumloon stapsgewijs naar € 18 en koppelen dit aan een stelselvernieuwing, zodat het loon weer de basis is van het inkomen.”
“We handhaven de koppeling van AOW en andere uitkeringen met het minimumloon zodat deze ook meegroeien met de gemiddelde stijging van de contractlonen.”
Prijsopdrijving in supermarkten aanpakken
NSC wil de hoge prijzen in supermarkten tegengaan door marktmacht van grote fabrikanten te beperken en grensoverschrijdende handel te bevorderen. Dit moet ervoor zorgen dat consumenten minder betalen voor hun boodschappen.
“Grote merkfabrikanten zoals Lay’s en Nutella drijven de prijzen op met inkooprestricties en landgerichte etiketten, waardoor deze producten in Nederland duurder zijn dan in omliggende landen. We pakken deze prijsopdrijving aan door deze beperkingen te verbieden en deze barrières voor grensoverschrijdende handel actief weg te nemen.”
Inkomensstelsel eenvoudiger en eerlijker maken
NSC wil het belasting- en toeslagenstelsel hervormen zodat mensen meer overhouden van hun inkomen en werken daadwerkelijk loont. Dit moet direct bijdragen aan het kunnen betalen van dagelijkse uitgaven zoals boodschappen.
“We hervormen het stelsel van belastingen en toeslagen. Het minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen gaan omhoog. Tegelijk bouwen we toeslagen af, te beginnen bij de zorgtoeslag en de kinderopvangtoeslag. Ook hervormen we fiscale regelingen zoals de arbeidskorting, de algemene heffingskorting en aftrekposten. Hierdoor wordt het stelsel eenvoudiger, eerlijker (de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten) en merken mensen dat ze meer geld overhouden als ze (meer) gaan werken.”
“We kiezen voor een sterk vereenvoudigd stelsel voor de sociale zekerheid. Ons nieuwe stelsel is gebouwd op vijf principes: zekerheid voor iedereen, eenvoud en transparantie, de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten, motiverend om bij te dragen en weerbare gezinnen. Een stijging van het minimumloon is daar onderdeel van. Tegelijk werken we stapsgewijs toe naar een systeem zonder veel te ingewikkelde toeslagen en kortingen, zodat het loon zelf weer de basis van het inkomen wordt.”
Geen onafhankelijke, volledige doorrekening van koopkracht
Hoewel NSC pleit voor transparantie en realistische begrotingen, ontbreekt een onafhankelijke, volledige doorrekening van de koopkrachtmaatregelen. Er wordt vooral ingezet op het verbeteren van de ramingen en het begrotingsproces, maar concrete koopkrachtcijfers of externe toetsing worden niet gepresenteerd.
De Partij voor de Dieren (PvdD) wil bestaanszekerheid garanderen door structurele armoedebestrijding, het overbodig maken van toeslagen, en het versterken van sociale vangnetten. Ze stellen voor om vaste lasten te verlagen, schuldhulp te verbeteren, en experimenten met basisinkomen uit te breiden, maar geven geen directe, doorgerekende garanties over de betaalbaarheid van boodschappen. Het programma verwijst naar externe rapporten, maar bevat geen eigen, onafhankelijke doorrekening van de koopkrachtgevolgen voor boodschappen.
Toeslagen afschaffen en bestaanszekerheid verhogen
PvdD wil dat iedereen een voldoende hoog inkomen heeft om in de basisbehoeften te voorzien, zodat toeslagen overbodig worden en bestaanszekerheid wordt gegarandeerd. Dit moet voorkomen dat mensen in armoede raken en hun boodschappen niet meer kunnen betalen.
“We maken uiteindelijk alle toeslagen overbodig. Ieder mens moet een voldoende hoog inkomen hebben om in de basisbehoeften te voorzien.”
Schuldhulp en armoedepreventie versterken
De partij zet in op betere schuldhulp, vroegsignalering van financiële problemen en bescherming tegen energiearmoede, zodat mensen niet in problematische schulden raken en hun vaste lasten en boodschappen kunnen blijven betalen.
“Iedereen moet in zijn eigen gemeente terecht kunnen voor goed georganiseerde schuldhulp.”
“We beschermen kwetsbare huishoudens tegen energiearmoede. Afsluiting van gas en stroom bij betalingsachterstanden wordt verboden.”
“We investeren in armoedepreventie in plaats van symptoombestrijding.”
Experimenten met basisinkomen uitbreiden
PvdD wil pilots met verschillende vormen van basisinkomen uitbreiden, zodat mensen een vast bedrag per maand ontvangen en meer financiële zekerheid hebben voor hun dagelijkse uitgaven, waaronder boodschappen.
“We breiden pilots met verschillende vormen van een basisinkomen, zoals een vast bedrag per maand of een negatieve inkomstenbelasting, uit.”
Geen onafhankelijke doorrekening van koopkracht
Het programma verwijst naar externe rapporten, maar bevat geen eigen, onafhankelijke doorrekening van de effecten op de betaalbaarheid van boodschappen. Er is geen concrete garantie of cijfermatige onderbouwing over wat de voorstellen betekenen voor de dagelijkse kosten van levensonderhoud.
De SP wil boodschappen betaalbaar houden door prijzen van basisproducten te reguleren, btw op gezond eten te schrappen en de belastingdruk voor gewone mensen te verlagen. Ze stellen voor om marktmacht van producenten en supermarkten te beperken en lonen en uitkeringen te verhogen. De SP heeft haar plannen niet door het CPB laten doorrekenen, maar claimt wel voor elk voorstel financiële dekking te hebben.
Prijzen van basisproducten reguleren en maximeren
De SP wil voorkomen dat mensen hun boodschappen niet meer kunnen betalen door de prijzen van essentiële producten actief te reguleren en te blokkeren als dat nodig is. Ze richten zich op het tegengaan van marktmacht van producenten en supermarkten.
“We gaan de prijzen van basisproducten, zoals gezond eten, medicijnen, energie en internet, controleren, reguleren en blokkeren. In goede samenwerking met de verkopers als het kan, of met overheidsingrijpen als het moet. Wij laten mensen niet in de steek.”
“En basisproducten in de supermarkt tegen lage prijzen, zodat iedereen dagelijks toegang heeft tot gezonde voeding.”
Btw op gezond eten schrappen
Om gezond eten betaalbaar te maken, wil de SP de btw op producten uit de Schijf van Vijf afschaffen.
“We schrappen de btw op gezonde producten (volgens de Schijf van Vijf), zodat gezond eten voor iedereen bereikbaar blijft. Ook voor mensen met een klein inkomen.”
Belastingen voor gewone mensen omlaag, lonen en uitkeringen omhoog
De SP wil de belastingdruk voor lage en middeninkomens verlagen en lonen en uitkeringen verhogen, zodat mensen meer te besteden hebben voor hun boodschappen.
“Daardoor kunnen de lasten voor gewone mensen omlaag. Volgens het uitgangspunt van de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten, en met nadruk op versimpeling en uitvoerbaarheid, zullen we het belastingstelsel herzien.”
“We garanderen een leefbaar inkomen door uitkeringen mee te laten stijgen met de verhoging van het minimumloon en de bijstand op een menswaardig niveau te brengen.”
Geen CPB-doorrekening, wel eigen financiële dekking
De SP laat haar plannen niet doorrekenen door het CPB, maar zegt voor elk voorstel financiële dekking te hebben en verwijst naar alternatieve rekenbureaus.
“Daarom zetten wij in op alternatieven voor de neoliberale modellen van het CPB en alternatieve rekenbureaus die met een kritische blik kijken naar economische, financiële en maatschappelijke gevolgen van beleid.”
“Veel van deze plannen hebben we uitgewerkt en voor elk plan voor vooruitgang hebben wij een financiële dekking.”
BBB zegt dat hun plannen zijn doorgerekend door het Centraal Planbureau (CPB) en dat ze kiezen voor financieel solide beleid gericht op bestaanszekerheid en het verminderen van afhankelijkheid van toeslagen. Ze willen een eenvoudiger belastingstelsel, hogere belastingvrije voet en maatregelen die werken meer laten lonen, zodat mensen meer grip krijgen op hun inkomen en boodschappen kunnen blijven betalen.
Deelname aan CPB-doorrekening en financiële degelijkheid
BBB benadrukt dat hun verkiezingsprogramma is doorgerekend door het CPB en dat ze kiezen voor transparantie en financiële onderbouwing. Ze erkennen de beperkingen van CPB-modellen, maar stellen dat hun plannen binnen de officiële rekenregels standhouden. Dit moet kiezers vertrouwen geven dat hun koopkracht en betaalbaarheid van boodschappen serieus worden genomen.
“BBB staat voor realistisch, degelijk en toekomstgericht financieel beleid. Daarom kiest BBB er bewust voor om deel te nemen aan de doorrekening van het verkiezingsprogramma door het Centraal Plan bureau (CPB).”
“We laten zien dat investeren in de samenleving hand in hand kan gaan met gezonde overheidsfinanciën. Geen luchtfietserij, geen slogans, maar degelijke plannen die ook door de CPBbril bezien overeind blijven.”
Eenvoudiger belastingstelsel en minder afhankelijkheid van toeslagen
BBB wil het belasting- en toeslagenstelsel vereenvoudigen, met vaste bedragen en een hogere belastingvrije voet. Dit moet zorgen voor meer zekerheid, minder bureaucratie en ervoor zorgen dat werken altijd loont, zodat mensen hun boodschappen kunnen blijven betalen.
“Op korte termijn moet er een eenvoudiger belasting- en toeslagenstelsel met vaste bedragen als toelage in plaats van ingewikkelde regelingen komen. Met ook een hogere belastingvrije voet in plaats van heffingskortingen, zodat werken altijd loont. Dit leidt tot minder onzekerheid.”
“Wij streven naar een stelsel zonder inkomensafhankelijke toeslagen. In plaats daarvan willen we werken met vaste, begrijpelijke bedragen en een hoge belastingvrije voet in plaats van heffingskortingen, zodat mensen zelf grip hebben op hun inkomen.”
Bestaanszekerheid en koopkracht als uitgangspunt
BBB stelt bestaanszekerheid centraal en wil dat mensen met een volledige baan in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Ze willen een eerlijk loon, een robuust sociaal vangnet en koopkrachtbehoud bij pensioenen, zodat niemand achterblijft en boodschappen betaalbaar blijven.
BVNL stelt dat de koopkracht van burgers vooral moet worden verbeterd door forse belastingverlagingen, het afschaffen van toeslagen en het verlagen van accijnzen op energie en brandstof. Ze willen een vlaktaks van 25% invoeren met een hoge belastingvrije voet, en pleiten voor structurele bezuinigingen op de overheid. BVNL heeft echter geen onafhankelijke doorrekening laten uitvoeren van hun plannen, waardoor het onduidelijk is wat de precieze effecten op de betaalbaarheid van boodschappen zullen zijn.
Forse belastingverlaging en invoering vlaktaks
BVNL wil de lasten voor burgers fors verlagen door een vlaktaks van 25% in te voeren en de belastingvrije voet te verhogen. Dit moet ervoor zorgen dat werken meer loont en mensen meer geld overhouden voor hun dagelijkse uitgaven, zoals boodschappen. Het toeslagenstelsel wordt afgeschaft, wat volgens BVNL de complexiteit en armoedeval vermindert, maar het is onduidelijk hoe dit uitpakt voor mensen die nu afhankelijk zijn van toeslagen.
“De belastingen moeten fors worden verlaagd en er moet substantieel gesneden worden in het overheidsapparaat. Minder ambtenaren, minder regels en lagere belastingen.”
“Invoeren van een vlaktaks met een vast percentage van circa 25% op arbeid en winst en een belastingvrije voet van € 20.000,-. De vlaktaks wordt geleidelijk ingevoerd en er wordt eerst fors gesneden in de overheidsuitgaven.”
“Het toeslagenstelsel afschaffen waardoor de Belastingdienst weer gewoon een organisatie wordt die belastingen int en geen uitkeringsorganisatie meer is.”
Structurele verlaging van accijnzen en energiebelastingen
BVNL wil accijnzen op benzine, gas en diesel drastisch verlagen en energiebelastingen minimaal naar het EU-gemiddelde brengen of zelfs afschaffen. Dit moet direct de kosten voor vervoer en energie verlagen, wat indirect de prijs van boodschappen kan beïnvloeden.
“De accijnzen op benzine, gas en diesel moeten drastisch omlaag. Ook moeten de accijnzen niet als percentage van de verkoopprijs worden berekend, maar worden aangegeven als een vast, nominaal bedrag aan heffing per hoeveelheid.”
“De energiebelastingen worden minimaal verlaagd naar het EU-gemiddelde, maar bij voorkeur nog lager of zelfs helemaal afgeschaft.”
“BVNL wil permanente belasting- en accijnsverlagingen om de koopkracht te verbeteren.”
DENK belooft het leven betaalbaarder te maken door het verlagen van de BTW op boodschappen, het verhogen van het minimumloon, en het verlagen van belastingen voor lage- en middeninkomens. Ze willen extra investeren in armoedebestrijding en koopkracht beschermen, maar geven geen bewijs van onafhankelijke doorrekening van hun plannen. De partij stelt dat hun maatregelen verantwoord gefinancierd worden, maar biedt geen concrete cijfers of externe toetsing.
BTW en prijsmaatregelen op boodschappen
DENK wil boodschappen goedkoper maken door directe prijsmaatregelen en het verlagen van de BTW. Dit moet ervoor zorgen dat mensen hun dagelijkse boodschappen beter kunnen betalen, vooral bij stijgende kosten van levensonderhoud.
“Wij willen dat de prijzen van boodschappen omlaag gaan. Dit doen wij door het nemen van prijsmaatregelen en het verlagen van de BTW.”
Minimumloon verhogen en uitkeringen koppelen aan prijzen
Om de koopkracht te beschermen, stelt DENK voor het minimumloon te verhogen naar €18 per uur en uitkeringen te laten meestijgen met de prijzen. Dit moet ervoor zorgen dat mensen met lage inkomens hun boodschappen kunnen blijven betalen ondanks inflatie.
Belastingen verlagen voor lage- en middeninkomens
DENK wil de belastingdruk voor lage- en middeninkomens verlagen om de koopkracht te versterken. Dit moet direct bijdragen aan het betaalbaar houden van het dagelijks leven, inclusief boodschappen.
Geen onafhankelijke doorrekening van plannen
Hoewel DENK stelt hun plannen verantwoord te financieren, ontbreekt een onafhankelijke doorrekening of externe toetsing. Er is geen bewijs dat de effecten op koopkracht of betaalbaarheid van boodschappen zijn doorgerekend door bijvoorbeeld het CPB.
“Wij willen onze maatregelen op een goede manier financieren. Dat betekent dat wij niet toestaan dat rekeningen op een onverantwoorde manier doorgeschoven worden naar komende generaties.”
De PVV stelt dat veel Nederlanders moeite hebben om hun boodschappen, energierekening en huur te betalen, en wil dit oplossen door lastenverlagingen zoals het schrappen van btw op boodschappen en het instellen van maximumprijzen op basisproducten. De partij belooft dat boodschappen bijna 10% goedkoper worden en dat de btw op energie omlaag gaat, maar er is geen bewijs dat deze plannen onafhankelijk zijn doorgerekend. De kern van hun visie is dat geld voor Nederlanders moet worden ingezet en niet voor internationale doelen.
Btw op boodschappen volledig schrappen
De PVV wil boodschappen betaalbaarder maken door de btw op boodschappen volledig af te schaffen, wat volgens hen de prijzen met bijna 10% zou verlagen. Dit is bedoeld om directe verlichting te bieden aan huishoudens die moeite hebben rond te komen, maar er is geen onderbouwing of onafhankelijke doorrekening van het effect.
“De PVV wil daarom de btw op boodschappen helemaal schrappen, waardoor de boodschappenkar bijna 10% goedkoper kan worden.”
Maximumprijzen op essentiële basisproducten
Om prijsstijgingen van basisproducten te beperken, wil de PVV maximumprijzen instellen via de Prijzenwet. Dit moet voorkomen dat producenten en supermarkten de prijzen verder verhogen, maar het programma geeft geen details over de uitvoering of effectiviteit.
“Ook willen we op een aantal essentiële basisproducten maximumprijzen instellen. Dit regelen we via de Prijzenwet.”
Btw op energie verlagen van 21% naar 9%
De PVV wil de energierekening verlagen door het btw-tarief op energie te verlagen van 21% naar 9%. Dit moet huishoudens direct financieel ontlasten, maar ook hier ontbreekt een onafhankelijke doorrekening.
Sociale huren met 10% verlagen
De PVV wil de sociale huren volgend jaar met 10% verlagen om de woonlasten te drukken. Dit is bedoeld om meer geld over te houden voor andere uitgaven zoals boodschappen, maar de financiële haalbaarheid wordt niet onderbouwd.
De VVD stelt dat het leven betaalbaar moet blijven voor werkenden, met speciale aandacht voor boodschappen, vaste lasten en lastenverlichting. Ze willen onder andere boodschappen goedkoper maken door minder regels voor supermarkten, vaste lasten zoals energie en brandstof verlagen, en lastenverlichting voor werkenden realiseren. Het programma is volgens de VVD doorgerekend door het CPB, waarmee ze transparantie over de financiële effecten claimen.
Boodschappen goedkoper maken door minder regels
De VVD wil boodschappen betaalbaarder maken door supermarkten meer vrijheid te geven om goedkoper in te kopen in het buitenland en door onnodige regels te schrappen. Dit moet direct leiden tot lagere prijzen aan de kassa.
“De VVD wil dat supermarkten goedkoper in het buitenland kunnen inkopen. Daarom schaffen we onnodige regels af, zo mogen Nederlandstalige etiketten ook in een andere begrijpelijke taal en staan we een QR-code toe voor productinformatie. Door de Europese interne markt goed te laten werken, kunnen de prijzen aan de kassa omlaag.”
Vaste lasten verlagen voor werkenden
De VVD richt zich op het verlagen van vaste lasten zoals brandstof, energie en woonlasten, zodat het dagelijks leven betaalbaar blijft voor mensen met een baan. Dit moet ervoor zorgen dat werkenden hun boodschappen en andere uitgaven kunnen blijven betalen.
“We verlagen de brandstofaccijns zodat autorijden betaalbaarder wordt. De hypotheekrenteaftrek blijft in stand, en om de woonlasten onder controle te houden maximeren we de jaarlijkse stijging van de onroerendezaakbelasting.”
“Om ervoor te zorgen dat energie voor huishoudens betaalbaarder wordt, verlagen we de energiebelasting.”
Lastenverlichting en koopkrachtwet voor werkenden
De VVD wil wettelijk vastleggen dat werkenden er ieder jaar in koopkracht meer op vooruitgaan dan niet-werkenden, en streeft naar lastenverlichting voor de middenklasse. Dit moet de koopkracht van werkenden beschermen tegen stijgende prijzen.
“We leggen in een Koopkrachtwet vast dat koopkrachtbeleid er altijd in ieder jaar op gericht moet zijn dat de koopkrachtpositie van werkenden meer verbetert dan de koopkrachtpositie van niet-werkenden.”
“We willen af van de doorgeslagen nivellering via toeslagen, aftrekposten en heffingskortingen door toe te gaan naar een simpeler belastingstelsel. Hierbij gaan we de koopkracht van middeninkomens verhogen, werken laten lonen via lastenverlichting en stoppen met het onnodig rondpompen van geld.”
Programma doorgerekend door het CPB
De VVD claimt transparantie over de financiële effecten van hun plannen door het programma te laten doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB).
“Omdat we transparant zijn over die keuzes, laten we ons programma doorrekenen door het CPB.”
Volt wil bestaanszekerheid garanderen door een basisinkomen in te voeren dat alle toeslagen vervangt en het sociaal minimum te verhogen, zodat iedereen zijn vaste lasten en boodschappen kan betalen. Tegelijkertijd wordt het belastingstelsel hervormd, met lagere belasting op arbeid en een uniform btw-tarief, en wordt het minimumloon verhoogd. Volt heeft haar plannen echter nog niet volledig laten doorrekenen; een financiële paragraaf volgt pas na CPB-doorrekening.
Basisinkomen vervangt toeslagen en verhoogt bestaanszekerheid
Volt stelt voor om een maandelijks basisinkomen in te voeren dat alle toeslagen, heffingskortingen en aftrekposten vervangt, zodat iedereen voldoende inkomen heeft om in de basisbehoeften te voorzien. Dit moet zorgen voor meer financiële zekerheid en eenvoud, zodat mensen hun boodschappen en vaste lasten kunnen blijven betalen.
“Er komt een maandelijks basisinkomen dat alle toeslagen vervangt. Dit bestaat uit een vaste basisuitkering per huishouden. Boven op die basis wordt er per volwassene en per kind extra geld uitgekeerd.”
“Het sociaal minimum moet omhoog, zodat het voldoende is om bestaanszekerheid te garanderen. Dat moet in ieder geval hoog genoeg zijn om de eigen bijdrage in de zorg te kunnen betalen, je huis te verwarmen, je energierekening te betalen en een laptop en smartphone te betalen.”
Minimumloon verhogen zodat werken loont
Volt wil het minimumloon verhogen zodat mensen die werken een normale levensstandaard kunnen behouden en hun boodschappen kunnen betalen. Dit is bedoeld om armoede onder werkenden tegen te gaan.
“Daarom vindt Volt het belangrijk dat het minimumloon een normale levensstandaard garandeert.”
Uniform btw-tarief en belastinghervorming, met compensatie via basisinkomen
Volt wil het lage btw-tarief en andere uitzonderingen afschaffen en een uniform btw-tarief invoeren, wat mogelijk boodschappen duurder maakt. Om koopkracht te beschermen, wordt dit gecombineerd met een lager belastingtarief op arbeid en het basisinkomen.
“Daarom komt er een uniform vast btw-tarief voor alle goederen en diensten. Alle uitzonderingen, inclusief het 0%-tarief en lage btw-tarief, schaffen we af. Om de koopkracht van mensen te beschermen, verlagen we de belastingdruk op arbeid en voeren we een basisinkomen in.”
Plannen zijn nog niet doorgerekend door het CPB
Volt heeft haar financiële plannen nog niet laten doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB). De financiële paragraaf en exacte effecten op koopkracht volgen pas na deze doorrekening.
“In dit hoofdstuk wordt later (tussen het Congres op 30 augustus 2025 en de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober 2025) een financiële paragraaf toegevoegd. De cijfers in deze paragraaf hangen af van de doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB) die pas na het congres bekend zullen worden.”
“We laten dit model zo spoedig mogelijk doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB) op financiële haalbaarheid.”
De SGP erkent dat boodschappenprijzen zwaar drukken op de gezinsportemonnee en wil deze betaalbaar houden door eerlijke prijzen in de keten, lagere lasten op arbeid, en gerichte ondersteuning voor kwetsbare huishoudens. Ze beloven een fatsoenlijk bestaansminimum, een sociaal energietarief, en het aanpakken van kinderarmoede. De SGP laat haar plannen doorrekenen door het Centraal Planbureau, zodat de financiële gevolgen inzichtelijk zijn.
Eerlijke prijzen en bescherming gezinsportemonnee
De SGP wil dat boodschappen en energie betaalbaar blijven door eerlijke prijzen in de keten, lagere lasten voor bedrijven, en gerichte overheidsmaatregelen. Ze richten zich op het verlagen van loonkosten en energieprijzen voor bedrijven, het tegengaan van prijsopdrijving, en het invoeren van een sociaal energietarief voor kwetsbare huishoudens.
“De boodschappenprijzen hakken er in menig gezinsportemonnee flink in. De SGP wil dat de hele keten zijn verantwoordelijkheid neemt en zorgdraagt voor eerlijke prijzen die niet veel hoger zijn dan in buurlanden. De overheid verlaagt loonkosten en energieprijzen voor deze bedrijven en geeft de Autoriteit Consument & Markt meer bevoegdheden op te treden tegen excessieve prijsopdrijving.”
“Er komt een sociaal tarief, een maximum energieprijs, voor kwetsbare huishoudens.”
“We maken werk van een fatsoenlijk bestaansminimum met een vierjaarlijkse herijking en een daling van kinderarmoede.”
Plannen worden doorgerekend door het Centraal Planbureau
De SGP benadrukt dat haar voorstellen met financiële gevolgen worden doorgerekend door het Centraal Planbureau (CPB), zodat kiezers inzicht krijgen in de effecten op koopkracht en betaalbaarheid.
“Onze voorstellen die financiële gevolgen hebben, worden doorgerekend door het Centraal Planbureau. De resultaten hiervan vindt u in de publicatie ‘Keuzes in Kaart 2027-2030’. Deze publicatie verschijnt op 10 oktober 2025.”
“Veel keuzes in dit verkiezingsprogramma hebben gevolgen voor de staatsschuld, voor de koopkracht, voor de werkgelegenheid en voor andere zaken. Om dit goed in beeld te krijgen, worden onze voorstellen die financiële gevolgen hebben, doorgerekend door het Centraal Planbureau.”
50PLUS belooft de koopkracht van ouderen te beschermen door de AOW te behouden, te koppelen aan het minimumloon en een dertiende maand in te voeren. Ze willen belastingverlagingen, lagere BTW op gezond voedsel, en bevriezing van accijnzen op brandstof, maar het programma is niet doorgerekend door een onafhankelijke instantie. De partij doet vooral voorstellen die gericht zijn op inkomensverbetering voor ouderen, maar biedt geen onderbouwing of externe doorrekening van de effecten op de betaalbaarheid van boodschappen.
AOW blijft, gekoppeld aan minimumloon en dertiende maand
50PLUS wil de koopkracht van ouderen beschermen door de AOW te behouden, deze te koppelen aan het minimumloon en een extra maand uit te keren. Dit moet inkomenszekerheid bieden, vooral voor mensen met alleen AOW, zodat zij hun boodschappen kunnen blijven betalen.
Lagere belasting op gezond voedsel, hogere op ongezond
Om boodschappen betaalbaarder te maken, wil 50PLUS het BTW-tarief op gezonde producten verlagen en op ongezonde verhogen. Dit moet de prijs van basisboodschappen drukken, maar het effect op de totale kassabon is niet doorgerekend.
“Gezonde voedselproducten komen in het lage BTW-tarief en ongezonde producten in het hoge tarief.”
Bevriezen accijnzen brandstof
Om indirecte kosten van boodschappen (zoals transport en distributie) te beperken, wil 50PLUS de accijnzen op brandstof bevriezen. Dit kan prijsstijgingen van goederen, waaronder boodschappen, dempen.
“De huidige accijnstarieven op brandstof bevriezen. Geen terugkeer naar de hogere tarieven van vóór 2022.”
BIJ1 wil boodschappen en andere basisbehoeften betaalbaar maken door een prijsplafond op essentiële goederen en het zwaar belasten van overwinsten (“graaiflatie”) bij bedrijven. Ze stellen voor om wettelijke maximummarges in te voeren en de marktwerking op basisbehoeften te vervangen door coöperatieve systemen. Het programma is niet doorgerekend door onafhankelijke instanties; concrete financiële onderbouwing of doorrekening ontbreekt.
Prijsplafond en maximummarges op essentiële boodschappen
BIJ1 wil voorkomen dat boodschappen onbetaalbaar worden door wettelijke maximumprijzen en winstmarges op levensmiddelen in te stellen. Ze zien “graaiflatie” als oorzaak van prijsstijgingen en willen bedrijven verplichten transparant te zijn over hun kosten en winsten. Dit moet direct zorgen voor lagere prijzen voor consumenten.
“Daarom introduceren we een prijsplafond voor alle essentiële goederen. Het brood op onze plank is geen middel om prijzen op te drijven.”
“We stoppen graaiflatie (torenhoge winsten maken op levensmiddelen) door bedrijven te verplichten transparant te zijn over hun kostenstructuur en kiezen van prijzen. Onredelijke winsten van bedrijven gaan we zwaar belasten. Er komen wettelijke maximummarges op alle levensmiddelen voor bedrijven in de hele keten.”
“Alles kan gewoon goedkoper door bedrijven aan te pakken die cashen op jouw eerste levensbehoeften. Levensmiddelen als groente, fruit en gezondheidsproducten, maar ook kraanwater en energie worden steeds duurder door bedrijven die expres de prijzen verhogen (‘graaiflatie’). Daar maken we een einde aan met maximumprijzen en maximale winstmarges.”
Coöperatief voedselsysteem als alternatief voor commerciële markt
Op de lange termijn wil BIJ1 de commerciële markt voor basisbehoeften vervangen door een coöperatief systeem, zodat concurrentie en winstbejag geen rol meer spelen bij boodschappen en andere essentiële goederen.
“Op de lange termijn is een coöperatief voedselsysteem ons alternatief voor de commerciële markt. Weg met de concurrentie op onze basisbehoeften.”