Verkiezingsprogramma's 2025 overIk wil stemadvies
DENK positioneert zich als een uitgesproken sociale partij die inzet op het bestrijden van discriminatie, armoede en ongelijkheid, met een sterke nadruk op gelijke kansen en inclusiviteit. De partij pleit voor stevige investeringen in onderwijs, zorg, bestaanszekerheid en klimaat, gefinancierd door hogere belastingen voor grote bedrijven en vermogenden. DENK onderscheidt zich door harde standpunten tegen discriminatie, voor sociale rechtvaardigheid en door uitgesproken internationale posities, zoals sancties tegen Israël en steun aan Syrië.
Strijd tegen discriminatie en voor gelijke kansen
DENK ziet het bestrijden van discriminatie en het bevorderen van gelijke kansen als haar kernmissie, en positioneert zich als het politieke schild tegen uitsluiting en extreemrechts. Dit is een fundamenteel uitgangspunt voor hun hele programma en vormt de basis voor hun sociale beleid.
Verhogen minimumloon en aanpak armoede
DENK maakt bestaanszekerheid en armoedebestrijding tot topprioriteit, met concrete voorstellen als het verhogen van het minimumloon, verlagen van BTW en het aanstellen van een minister voor armoedebestrijding. Hiermee wil de partij de kloof tussen arm en rijk verkleinen en het leven betaalbaarder maken.
“Wij willen een eerlijk loon voor alle Nederlanders. Daarom zijn wij voor een verhoging van het minimumloon naar 18 euro per uur.”
“Wij willen dat de prijzen van boodschappen omlaag gaan. Dit doen wij door het nemen van prijsmaatregelen en het verlagen van de BTW.”
“Er komt een fulltime Minister voor Armoedebestrijding.”
Investeren in onderwijs en kansengelijkheid
DENK wil fors investeren in onderwijs, met nadruk op kansengelijkheid, diversiteit en het tegengaan van vroege selectie. De partij wil bezuinigingen terugdraaien, gratis onderwijsmateriaal, hogere salarissen voor leraren in kwetsbare wijken en een landelijke stagegarantie.
Betaalbare en toegankelijke zorg
DENK wil de zorg betaalbaarder en toegankelijker maken door het volledig afschaffen van het eigen risico, het verlagen van de zorgpremie en het uitbreiden van het basispakket. De partij wil dat zorg niet afhankelijk is van inkomen en dat winsten in de zorg worden beperkt.
Progressieve belasting en hogere lasten voor grote bedrijven
Om hun sociale plannen te financieren, wil DENK de belastingen voor lage- en middeninkomens verlagen en de lasten voor grote bedrijven, banken en superrijken verhogen. De partij wil belastingontwijking aanpakken en ondoelmatige belastingvoordelen afschaffen.
“We verlagen de belasting voor lage- en middeninkomens. Mensen met een heel hoog inkomen of vermogen kunnen een extra bijdrage leveren. Grote bedrijven die flinke winsten maken, gaan een eerlijker deel bijdragen.”
“Wij verhogen daarom de winstbelasting voor grote bedrijven en schaffen ondoelmatige belastingvoordelen die de ongelijkheid vergroten af.”
Harde internationale standpunten: sancties Israël, steun Syrië
DENK neemt uitgesproken internationale posities in, waaronder het eisen van sancties tegen Israël wegens de situatie in Gaza en het opheffen van sancties tegen Syrië, gecombineerd met steun voor wederopbouw en vervolging van het Assad-regime.
Rechtstreeks gekozen burgemeester en kiesrecht vanaf 16 jaar
DENK wil de democratie versterken door het invoeren van een rechtstreeks gekozen burgemeester en het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar.
BVNL positioneert zich als een partij voor maximale individuele vrijheid, een drastisch kleinere overheid en directe democratie via bindende referenda. Ze willen minder bureaucratie, lagere belastingen (vlaktaks), meer keuzevrijheid voor burgers (o.a. in pensioenen en zorg), en een terugtrekking van de overheid uit persoonlijke levenssfeer en supranationale organisaties. De kern van hun visie is dat burgers zelf het beste weten wat goed voor hen is, en dat de overheid zich moet beperken tot kerntaken.
Bindend referendum en directe democratie
BVNL wil de macht terugleggen bij de burger door het invoeren van bindende referenda, zodat inwoners direct invloed kunnen uitoefenen op belangrijke politieke besluiten. Dit moet de afstand tussen politiek en burger verkleinen en de democratie versterken.
“BVNL wil een bindend referendum, zodat de politiek weer dichter bij de mensen komt.”
“BVNL wil een bindend referendum invoeren. Democratie moet weer terug naar de inwoners van Nederland. Over specifieke onderwerpen moet het volk zich buiten de verkiezingen kunnen uitspreken.”
“Een bindend referendum over het EU-lidmaatschap.”
Drastisch kleinere overheid en minder bureaucratie
BVNL streeft naar een veel kleinere overheid, minder ambtenaren en minder regels. Ze willen de overheidsuitgaven fors verlagen, bureaucratie terugdringen en de overheid beperken tot kerntaken, zodat burgers en ondernemers meer vrijheid krijgen.
“BVNL stelt zich ten doel om binnen twee regeerperiodes de rijksoverheidsuitgaven met ten minste 35% te verminderen, primair door het schrappen van subsidies, adviesorganen, overheidsreclame, klimaatbeleid, internationale hulp en niet-kerntaken.”
“De overheid moet en kan een stuk kleiner worden. Ambtenaren dienen de democratie. Zij die dit weigeren zullen worden ontslagen.”
“Bureaucraten mogen niet de inrichting van Nederland bepalen, dat kunnen de mensen heel goed zelf.”
Meer individuele keuzevrijheid (pensioen, zorg, medisch-ethisch)
BVNL wil dat burgers maximale keuzevrijheid krijgen op het gebied van pensioenen, zorg en medisch-ethische kwesties. De overheid moet zich niet bemoeien met persoonlijke keuzes en mensen moeten zelf kunnen bepalen wat goed voor hen is.
“Iedereen krijgt de keuze om in het oude stelsel te blijven.”
“Zorg in natura wordt afgeschaft en alle zorg gaat worden aangeboden via een Persoonsgebonden Budget (PGB). Dit geeft zorgbehoevenden regie over hun zorgtraject, vermindert bureaucratie en sluit aan bij het streven van BVNL naar minder overheidsbemoeienis en meer individuele autonomie.”
“Medisch-ethische keuzes horen bij het individu, niet bij de Staat. Belang Van Nederland verwerpt iedere vorm van overheidsdwang als het gaat om beslissingen over het eigen lichaam.”
Lage, eenvoudige belastingen (vlaktaks, afschaffing toeslagen)
BVNL wil het belastingstelsel radicaal vereenvoudigen door een vlaktaks van 25% in te voeren, met een hoge belastingvrije voet, en het afschaffen van toeslagen en erf- en schenkbelasting. Dit moet werken lonender maken en het systeem transparanter en eerlijker.
“BVNL wil een vlaktaks invoeren van 25% op arbeidsinkomen, winst uit onderneming en winst uit vermogen, met een belastingvrije voet van €20.000,-. Tegelijkertijd worden alle andere belastingen en toeslagen afgeschaft.”
“Het toeslagenstelsel afschaffen waardoor de Belastingdienst weer gewoon een organisatie wordt die belastingen int en geen uitkeringsorganisatie meer is.”
“De erf- en schenkbelasting afschaffen zodat onder andere familiebedrijven zonder problemen aan de volgende generatie kunnen worden overgedragen.”
Minder macht voor supranationale organisaties en meer nationale soevereiniteit
BVNL wil de invloed van de EU en andere supranationale organisaties beperken en pleit voor meer nationale zeggenschap, vooral op het gebied van asiel, stikstof en financiën.
“De overdracht van soevereiniteit naar de EU moet stoppen en we moeten de mogelijkheid krijgen tot opt-ins en opt-outs.”
“Indien Nederland niet meer zeggenschap krijgt over het asielbeleid en het stikstofbeleid dan kunnen we het EU-lidmaatschap verruilen voor een associatieverdrag.”
“Ministers, Staatssecretarissen en andere provinciale of lokale bestuurders mogen geen lid meer zijn van politieke, ondemocratische supranationale organisaties, zoals het World Economic Forum (WEF).”
JA21 positioneert zich als een conservatief-liberale partij die pleit voor meer directe invloed van burgers op beleid, een kleinere overheid, strenge migratiebeperking en behoud van Nederlandse normen en waarden. Hun belangrijkste voorstellen zijn het invoeren van bindende referenda, het fors beperken van migratie, het vereenvoudigen van het belastingstelsel, en het terugdringen van bureaucratie. De partij wil zo het vertrouwen in de politiek herstellen en de zeggenschap van Nederlanders vergroten.
Meer directe burgerzeggenschap via referenda
JA21 wil burgers meer directe invloed geven op belangrijke maatschappelijke thema’s door het invoeren van bindende referenda en het decentraliseren van besluitvorming. Dit moet het vertrouwen in de politiek herstellen en burgers meer zeggenschap geven over hun eigen leefomgeving.
“De Minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie dient hier actief op toe te zien. Dit levert niet alleen meer betrokkenheid en zeggenschap van burgers op, maar zorgt er ook voor dat de nationale overheid zich minder op detailniveau met de levens van mensen bezig zal houden.”
“Daarnaast dient deze minister zorg te dragen voor de snelst mogelijke invoering van het correctief bindend referendum. Vervolgens moet hij zorgen voor de organisatie van referenda over dossiers die al jaren om meer invloed van burgers vragen, zoals asiel, bevolkingsgroei, en de manier waarop wij omgaan met natuur in ons land.”
“Meer zeggenschap van burgers over hun eigen leefomgeving door te focussen op decentralisatie en referenda over onder meer het migratiebeleid, de bevolkingsgroei en de natuur in Nederland te organiseren.”
Migratie fors beperken en integratie afdwingen
JA21 ziet migratie als een grote druk op de samenleving en wil deze fors beperken, onder meer door het instellen van migratieplafonds, strengere eisen aan gezinshereniging en het afdwingen van integratie. Dit moet de Nederlandse identiteit beschermen en de druk op publieke voorzieningen verminderen.
“De bevolkingsomvang van Nederland neemt door migratie te snel toe en migratie legt een veel te grote druk op onze verzorgingsstaat, nationale identiteit en publieke voorzieningen. Migratie moet sterk beperkt worden, en migranten die Nederland wel opneemt moeten integreren.”
“Een beleid ontwikkelen om de bevolkingsgroei van Nederland te beperken. Dat betekent onder meer het juridisch verankeren van migratie plafonds en scherpe selectie van arbeidsmigranten en gezinshereniging.”
“Het aantal huwelijkspartners dat een persoon gedurende zijn leven kan laten overkomen beperken tot maximaal één.”
Kleinere, efficiëntere overheid en minder bureaucratie
JA21 wil de overheid afslanken, bureaucratie terugdringen en regels vereenvoudigen. Dit moet leiden tot meer autonomie voor burgers en ondernemers, en een overheid die zich beperkt tot kerntaken.
“De minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie krijgt duidelijke taken: in de eerste plaats het terugdringen van de sluipende groei van de bureaucratie en het stoppen van de steeds snellere groei binnen ministeries en andere overheidsinstanties.”
“Regeldruk terugdringen door met de stofkam door huidige wet- en regelgeving te gaan en overbodige regelgeving te schrappen. Voor elke nieuwe regel moet een oude regel verdwijnen.”
Eenvoudig en eerlijk belastingstelsel
JA21 wil het belastingstelsel radicaal vereenvoudigen door het afschaffen van toeslagen en heffingskortingen en het invoeren van een transparant systeem van toelagen. Dit moet werken en ondernemen aantrekkelijker maken en het systeem begrijpelijker voor burgers.
Nederlandse normen en waarden centraal
JA21 wil de Nederlandse cultuur en klassieke vrijheden beschermen, onder meer door het uitdragen van Nederlandse normen en waarden, het tegengaan van doorgeslagen diversiteitsbeleid, en het handhaven van de vrijheid van meningsuiting.
De VVD positioneert zich als een partij voor centrum-rechts beleid, gericht op vrijheid, veiligheid en economische groei. Ze willen minder regels, een effectievere overheid, en meer ruimte voor werkende Nederlanders, met concrete voorstellen zoals het invoeren van een kiesdrempel, het beperken van nivellering, en het versnellen van woningbouw. De partij benadrukt individuele verantwoordelijkheid, minder bureaucratie, en het versterken van de democratie door meer macht bij gekozen politici te leggen.
Minder versnippering en sterkere democratie
De VVD wil de politieke versnippering tegengaan door een kiesdrempel in te voeren en de macht van gekozen vertegenwoordigers te versterken, met minder invloed van rechters en minder referenda. Dit moet leiden tot meer stabiliteit en effectiever beleid.
“We zijn voor een beperkte kiesdrempel van 2% omdat dit leidt tot minder versnippering en daarmee meer tijd voor inhoudelijk debat in de Tweede Kamer. We handhaven het huidige systeem van evenredige vertegenwoordiging, zodat elke stem gehoord wordt.”
“We zijn tegenstander van referenda.”
“Het is aan de politiek en Raad van State om wetten voor invoering te toetsen op grondwettigheid, we schrappen daarom de plannen voor constitutionele toetsing en het constitutioneel hof. Daarmee leggen we belangenafwegingen neer bij gekozen vertegenwoordigers en niet bij ongekozen rechters.”
Minder regels, meer bouwen en economische ruimte
De VVD wil minder regels en procedures, vooral op de woningmarkt en voor werkenden. Ze willen bouwen versnellen, lasten voor middeninkomens verlagen, en minder nivelleren, zodat werken meer loont en meer mensen een huis kunnen kopen.
“We gaan flink schrappen in bouwregels en nemen maatregelen die de betaalbaarheid van koop- én huurhuizen vergroten. De rem op bouwen, transformeren en herbestemmen moet eraf. Dat vraagt om centrale regie.”
“De VVD perkt de Haagse herverdelingsmachine in. We stoppen met steeds maar weer verder nivelleren, verlagen de lasten voor middeninkomens en zetten de werkende Nederlander weer op één.”
“Regels, procedures en bezwaren zullen linksom of rechtsom moeten wijken. We gaan splitsen, optoppen, transformeren en vooral: bouwen, bouwen, bouwen.”
Effectievere overheid en minder bureaucratie
De VVD wil een fundamenteel effectievere overheid, met minder complexe wet- en regelgeving, snellere besluitvorming en meer klantgerichtheid. Ze willen procedures inkorten, onnodige adviesorganen schrappen, en topambtenaren afrekenen op het verminderen van papierwerk.
“We willen toe naar een fundamenteel effectievere overheid, met veel minder (complexe) wet- en regelgeving, met aandacht voor wat mensen thuis nodig hebben. De overheid moet klantgericht zijn en ten dienste staan van mensen, niet ten dienste van regels.”
“We rekenen topambtenaren af op het verminderen van onnodig procesmatig papierwerk en afvinklijstjes bij nieuw beleid en we verkorten procedures die voorafgaan aan indiening van een wet.”
“Elke kabinetsperiode begint met een opschoonwet, waarbij bestaande taskforces, commissie, adviesraden en agentschappen alleen worden voortgezet als hier bewust voor wordt gekozen.”
Vrijheid en individuele verantwoordelijkheid centraal
De VVD benadrukt vrijheid, eigen verantwoordelijkheid en het beschermen van liberale kernwaarden. Ze willen minder overheidsbemoeienis, meer ruimte voor persoonlijke keuzes, en een samenleving waarin werken en bijdragen wordt beloond.
“Kiest Nederland voor verstandig centrum-rechts, dan gaat werken weer lonen en krijgen mensen die bijdragen meer ruimte, waardering en vooruitgang.”
“De VVD kiest voor een overheid die rechtvaardig is én optreedt tegen fraude.”
“Gestoeld op de kernwaarden die ons liberaal maken: vrijheid, verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid, sociale rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid.”
Forum voor Democratie (FVD) wil de democratie in Nederland fundamenteel hervormen door de macht terug te geven aan de burger, onder andere via bindende referenda en direct gekozen bestuurders. Ze pleiten voor het doorbreken van het 'partijkartel', het beperken van de invloed van internationale verdragen en het vergroten van transparantie en diversiteit in media en bestuur. Hun kernvisie is dat burgers directe zeggenschap moeten krijgen over belangrijke besluiten en dat de overheid kleiner, transparanter en dienstbaarder moet worden.
Bindende referenda en direct gekozen bestuurders
FVD wil burgers directe invloed geven op belangrijke politieke besluiten door bindende referenda naar Zwitsers model in te voeren en bestuurders zoals burgemeesters rechtstreeks te laten kiezen. Dit moet het vertrouwen in de politiek herstellen en de afstand tussen burger en bestuur verkleinen.
“We voeren bindende referenda in naar Zwitsers model, zodat u direct zelf kunt beslissen over belangrijke kwesties. Burgemeesters en andere bestuurders worden niet langer benoemd door een kleine kring, maar rechtstreeks gekozen.”
“We voeren bindende referenda in, zodat burgers zich rechtstreeks kunnen uitspreken over belangrijke politieke besluiten.”
“We laten burgemeesters en Commissarissen van de Koning direct door de bevolking kiezen, zodat bestuurders verantwoording afleggen aan de kiezer in plaats van aan politieke partijen.”
Macht terug naar de burger en kartelbestrijding
FVD wil het 'partijkartel' doorbreken door politieke benoemingen te stoppen, de ambtelijke top te vernieuwen en adviesorganen af te schaffen. Ze willen dat nieuwe ideeën en talenten een kans krijgen en dat de overheid transparanter en kleiner wordt.
“We breken het partijkartel open, stoppen partijpolitieke benoemingen en zorgen dat nieuwe ideeën en talenten weer een kans krijgen.”
“We laten topambtenaren en ambassadeurs opnieuw solliciteren bij de start van een nieuwe regering en schaffen de Algemene Bestuursdienst (ABD) af, zodat de ambtelijke macht niet langer in handen blijft van een gesloten kring.”
“We schaffen achterhaalde adviesorganen zoals CPB, SCP, SER en PBL af, zodat beleid niet langer wordt bepaald door technocraten en lobbyclubs.”
Beperken invloed internationale verdragen en rechters
FVD wil dat Nederlandse wetten altijd boven internationale verdragen staan en dat rechters geen politieke macht krijgen door toetsing aan internationale verdragen of vage begrippen als 'algemeen belang'.
“We schrappen de directe werking van internationale verdragen en stoppen toetsing aan vage begrippen zoals ‘algemeen belang’.”
“We beëindigen de directe werking van internationaal recht in het Nederlandse stelsel, zodat verdragen niet langer automatisch boven nationale wetgeving gaan.”
“Niet langer moet de rechter op de stoel van de wetgever kunnen zitten: we beëindigen de toetsing aan internationale verdragen en schrappen de mogelijkheid om op basis van het ‘algemeen belang’ naar de rechter te stappen en bepaald gewenst beleid af te dwingen (vgl. Urgenda).”
Hervorming publieke omroep en meer mediapluriformiteit
FVD wil de publieke omroep hervormen zodat deze werkelijk pluriform wordt en alle opvattingen eerlijk aan bod komen. Nieuwe (online) initiatieven moeten meer ruimte krijgen en de invloed van bestaande structuren en buitenlandse investeerders moet worden beperkt.
BBB positioneert zich als een partij die de stem van gewone mensen, vooral uit de regio, centraal wil stellen in het beleid. Ze pleiten voor meer burgerzeggenschap, praktische oplossingen en een overheid die dichtbij de burger staat, met nadruk op gezond verstand en het belang van lokale gemeenschappen. Concrete voorstellen zijn onder andere het vergroten van burgerparticipatie, het beschermen van regionale belangen en het herstellen van vertrouwen tussen burger en overheid.
Meer burgerzeggenschap en participatie
BBB vindt dat burgers niet alleen tijdens verkiezingen, maar ook daarna invloed moeten hebben op beleid, vooral in hun eigen leefomgeving. Ze willen dat mensen vanaf het begin betrokken worden bij plannen en dat hun inbreng serieus wordt genomen, met nadruk op begrijpelijke communicatie en het vermijden van bureaucratisch diversiteitsbeleid.
“We streven naar een overheid die dichtbij bestuurt. Dat is een overheid die beseft dat democratie méér is dan alleen een stem uitbrengen. Mensen moeten ook na de verkiezingen invloed kunnen uitoefenen, zoals door inspraak, advies of het delen van hun ervaring.”
“Inwoners dienen meer zeggenschap te krijgen over hun eigen leefomgeving. Mensen weten zelf het beste wat daar speelt en waar behoefte aan is. Geef mensen invloed op wat er in hun eigen omgeving gebeurt en betrek ze daarom vanaf het begin bij plannen.”
“De overheid spreekt bewoners aan in taal de mensen begrijpen. Overdreven formele brieven of emails met onbegrijpelijke woorden en zinnen vallen hier niet onder.”
“Daar hoort geen miljoenen verslindend diversiteitsbeleid bij dat mensen etiketten opplakt en in hokjes plaatst.”
Bescherming van regionale belangen en identiteit
BBB ziet zichzelf als de partij die opkomt voor de regio en het platteland, en wil voorkomen dat landelijke beleidsmaatregelen ten koste gaan van lokale gemeenschappen. Ze verzetten zich tegen het opofferen van landbouwgrond zonder lokale steun en willen de eigenheid van provincies beschermen.
“BBB laat de stem van het platteland voorgoed weerklinken in Den Haag. We maken ons hard voor het behoud en herstel van voedselzekerheid, cultuurlandschappen, leefbaarheid en tradities.”
“De regio mag geen afvoerputje worden van landelijk beleid. BBB staat voor praktisch beleid, geworteld in de werkelijkheid van mensen buiten de steden – geen regels bedacht door mensen die ver afstaan van het platteland en hun leefwereld.”
“BBB laat de stem van de provincie weerklinken in Den Haag. Daarmee is BBB de regiopartij bij uitstek.”
Herstel van vertrouwen tussen burger en overheid
BBB benadrukt het belang van een betrouwbare overheid die verantwoordelijkheid neemt voor fouten en burgers centraal stelt. Ze willen een overheid die bescheiden is, fouten herstelt en uitgaat van vertrouwen in plaats van wantrouwen.
“Als burgers daardoor worden getroffen, dan lossen we dat op eerlijk en ruimhartig. Niet omdat het moet, maar omdat het hoort. Dáár begint betrouwbaar bestuur.”
“Wederzijds vertrouwen is de basis van een fatsoenlijke samenleving en precies dát is waar wij voor staan.”
“Een overheid die uitgaat van eenvoud en redelijkheid, in plaats van wantrouwen en overregulering.”
BIJ1 kiest radicaal voor eerlijk delen, democratisering en inclusie, met een focus op het terugdringen van ongelijkheid en het vergroten van inspraak voor burgers en werkenden. De partij wil essentiële voorzieningen zoals zorg, onderwijs en openbaar vervoer gratis of betaalbaar maken, en pleit voor bindende burgerinspraak en sterke werknemersrechten. BIJ1 onderscheidt zich door concrete voorstellen voor het afschaffen van marktwerking in de zorg, het kwijtschelden van studieschulden, en het invoeren van prijsplafonds op basisbehoeften.
Gratis en toegankelijke basisvoorzieningen
BIJ1 wil dat essentiële levensbehoeften zoals zorg, onderwijs en openbaar vervoer voor iedereen toegankelijk en betaalbaar zijn, om zo ongelijkheid te bestrijden en bestaanszekerheid te vergroten. Dit betekent het afschaffen van marktwerking, het schrappen van eigen risico en collegegeld, en het invoeren van prijsplafonds op basisgoederen.
“De zorg komt volledig in handen van de overheid, van ziekenhuis tot verzekeraar. Winst en markt-bureaucratie in de zorg worden zo verleden tijd. Het ‘eigen risico’ en rekeningen aan de balie schaffen we af.”
“We schaffen collegegeld af: al het onderwijs wordt gratis. Alle studieschulden van de ‘pechgeneratie’ schelden we volledig kwijt.”
“Alles kan gewoon goedkoper door bedrijven aan te pakken die cashen op jouw eerste levensbehoeften. Levensmiddelen als groente, fruit en gezondheidsproducten, maar ook kraanwater en energie worden steeds duurder door bedrijven die expres de prijzen verhogen (‘graaiflatie’). Daar maken we een einde aan met maximumprijzen en maximale winstmarges.”
“Van je huis naar je werk, naar familie, naar... Gratis ov.”
Meer democratie en inspraak voor burgers en werkenden
De partij wil de macht van burgers en werknemers vergroten door bindende inspraak in bedrijven en wetgeving. BIJ1 ziet democratisering als middel tegen machtsconcentratie bij bedrijven en overheid, en wil dat mensen direct invloed hebben op beslissingen die hen raken.
“Alle grote bedrijven worden verplicht om werknemers-raden aan te stellen met gekozen vertegenwoordigers van het personeel. Die raden hebben advies- en vetorecht over belangrijke beslissingen als ontslagen, investeringen en reorganisaties.”
“Burgers bepalen met landelijke gespreksrondes en inspraaksessies altijd actief mee met nieuwe wetten en regels van de overheid. Vooral bij grote politieke vraagstukken krijgt deze raadpleging een centrale, bindende rol.”
Radicale gelijkwaardigheid en inclusie
BIJ1 stelt radicale gelijkwaardigheid centraal, met speciale aandacht voor discriminatie, diversiteit en zelfbeschikking. De partij wil wettelijke verankering van mensenrechten en inclusieve toegang tot voorzieningen, en pleit voor het opnemen van etniciteit, afkomst, genderidentiteit en -expressie in de Grondwet.
“Etniciteit, afkomst, nationaliteit, genderidentiteit en genderexpressie worden in artikel 1 van de Grondwet opgenomen.”
“Elke instelling krijgt een diversiteitscommissie en er komen diversiteitsquota in alle onderwijs- en bestuurslagen in het theoretisch en wetenschappelijk onderwijs.”
Wonen: Van markt naar volkshuisvesting
BIJ1 wil de woningmarkt hervormen door woningcorporaties onder democratische controle te brengen en grootschalig te investeren in sociale woningbouw. Het doel is betaalbare huisvesting voor iedereen en het beëindigen van marktwerking en speculatie.
“Woningcorporaties komen weer volledig onder controle van de overheid en maken we democratisch. Bewonerscommissies krijgen een vooraanstaande, bindende rol in het maken van de regels. Inclusief recht op instemmen met begrotingen en investeringen.”
Internationale solidariteit en antikolonialisme
De partij kiest voor een radicaal andere koers in buitenlands beleid, gericht op solidariteit, herstel en het beëindigen van neokoloniale praktijken. BIJ1 wil dat Nederland zich inzet voor vrede, gelijkwaardigheid en samenwerking op basis van solidariteit, niet eigenbelang.
“Echte ontwikkelingssamenwerking is gericht op herstel, radicaal eerlijk delen en solidariteit. Voor zelfbeschikking, klimaatrechtvaardigheid en het recht op ontwikkeling buiten westerse ‘voorwaarden’ om.”
NSC wil het vertrouwen tussen burger en overheid herstellen door meer transparantie, burgerzeggenschap en een menselijke maat in de politiek. Ze pleiten voor concrete democratische hervormingen zoals een regionaal kiesstelsel, het correctief referendum en het recht op vergissen, en willen lobby-invloed en algoritmegebruik strenger reguleren. De kern van hun visie is een betrouwbare, toegankelijke overheid die structurele problemen aanpakt en burgers centraal stelt.
Regionaal kiesstelsel en versterking band kiezer-Kamerlid
NSC wil de band tussen burgers en hun vertegenwoordigers versterken door een regionaal kiesstelsel in te voeren, zodat zorgen uit alle delen van het land beter gehoord worden. Dit moet leiden tot meer betrokkenheid en herkenbaarheid van volksvertegenwoordigers.
Correctief referendum en burgerzeggenschap
Om burgers meer directe invloed te geven op wetgeving, steunt NSC de invoering van een correctief wetgevingsreferendum. Dit wordt gezien als aanvulling op de representatieve democratie en vergroot de controle van burgers op het parlement.
Recht op vergissen en herstel van onrecht
NSC wil dat burgers niet onnodig hard worden gestraft voor kleine fouten en pleit voor het wettelijk verankeren van het recht op vergissen. Dit moet sociaal onrecht voorkomen en het vertrouwen in de overheid herstellen.
Transparantie en beperking lobby-invloed
Om de invloed van lobbygroepen te beperken en de integriteit van de politiek te waarborgen, wil NSC een verplicht en openbaar lobbyregister en strengere regels voor bewindspersonen.
Strenge eisen aan gebruik van modellen en algoritmen
NSC wil dat het gebruik van modellen en algoritmen door de overheid transparanter en controleerbaarder wordt, om discriminatie en fouten te voorkomen. Ze pleiten voor een verplichte wetenschappelijke standaard en openbaar algoritmeregister.
50PLUS richt zich primair op het verbeteren van de positie van ouderen, met concrete voorstellen voor inkomenszekerheid (AOW, pensioen), toegankelijke zorg, veilig wonen en een streng migratiebeleid. De partij wil leeftijdsdiscriminatie tegengaan, koopkracht van ouderen verbeteren, en zet sterk in op waardigheid, inspraak en bescherming van de oudere generatie. Hun visie is dat ouderen een centrale, gewaardeerde rol in de samenleving verdienen, met specifieke maatregelen om hun belangen te waarborgen.
Koopkracht en inkomenszekerheid voor ouderen
50PLUS wil de koopkracht van ouderen beschermen door de AOW te koppelen aan het minimumloon, een dertiende maand voor AOW’ers in te voeren, en belastingen op erfenissen en ouderen af te schaffen. Dit moet financiële zorgen bij ouderen wegnemen en hun bestaanszekerheid vergroten.
“Handen af van de AOW. Handhaving AOW-koppeling aan het minimumloon. Geen AOW-premie voor AOW’ers. Dertiende maand voor AOW’ers. Aanpassing wet Toekomst Pensioenen. Indexatie voor gepensioneerden. Inspraak overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. Verbetering koopkracht van ouderen. Geen specifieke belastingen voor ouderen. Afschaffen belasting op erfenissen.”
“Gepensioneerden worden nu nog te vaak gezien als PIN-automaat en behandeld als melkkoe. Het tijdperk van leeftijdsdiscriminatie via de belastingen wordt, wat 50PLUS betreft, beëindigd.”
Toegankelijke en waardige gezondheidszorg voor ouderen
De partij pleit voor versterking van de eerstelijnszorg, betere ondersteuning van mantelzorgers, en een Ouderenzorgwet die ouderen vergelijkbare rechten geeft als jongeren. Dit moet leiden tot toegankelijke, toekomstbestendige zorg en een waardig levenseinde.
“We pleiten daarom voor het versterken van de eerstelijnszorg, betere ondersteuning van mantelzorgers en structurele investeringen in ouderenzorg en verpleeghuizen. Wij willen zeggenschap voor zorgprofessionals en cliënten, minder bureaucratie en meer tijd voor de echte zorgbehoefte.”
“We pleiten voor de invoering van een Ouderenzorgwet, waarin aan ouderen vergelijkbare rechten worden toegekend met de rechten van jongeren volgens de Jeugdzorgwet.”
Streng en onderscheidend migratiebeleid
50PLUS kiest voor een streng migratiebeleid, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen asiel, arbeids- en studiemigratie. De partij wil overbelasting van systemen voorkomen en pleit voor Europese samenwerking en het afkopen van AOW-rechten bij vertrek van arbeidsmigranten.
“50PLUS kiest voor een streng migratiebeleid dat onderscheid maakt tussen vormen van migratie en voorkomt dat systemen overbelast raken.”
“Arbeidsmigranten en studenten die tijdelijk in Nederland wonen, bouwen tijdens hun verblijf hier AOW-rechten op. 50PLUS wil dat deze AOW-rechten worden afgekocht bij vertrek uit Nederland.”
Meer bouwen voor ouderen en levensloopbestendig wonen
De partij wil meer woningen bouwen die geschikt zijn voor ouderen, met nadruk op meer-generatiewoningen, hofjeswoningen en aanleunwoningen, zodat ouderen langer zelfstandig kunnen wonen.
“Meer bouwen voor 50-plussers. Nadruk op meer-generatiewoningen. Meer oog voor hofjeswoningen en aanleunwoningen.”
Digitale en fysieke toegankelijkheid van overheidsdiensten
50PLUS wil dat overheidsdiensten altijd bereikbaar blijven via post, telefoon of fysieke balie, en dat er papieren alternatieven zijn voor digitale formulieren. Dit voorkomt uitsluiting van ouderen die minder digitaal vaardig zijn.
“Overheidsdiensten en maatschappelijke organisaties (zoals DigiD, MijnOverheid, zorgportalen) zijn altijd ook bereikbaar via post, telefoon of fysieke balie.”
“Overheidsdiensten en facilitaire bedrijven bieden ouderen en gehandicapten die moeite hebben met digitale formulieren, een papieren alternatief.”
De ChristenUnie richt zich op een politiek die opkomt voor het algemeen belang, met bijzondere aandacht voor kwetsbaren, gezinnen en het beschermen van het leven. Ze pleiten voor een eerlijke en eenvoudige belasting, meer betaalbare woningen, het terugdringen van armoede, en het beschermen van christelijke waarden. Hun visie is geworteld in christelijke normen, waarbij menselijke waardigheid, solidariteit en rechtvaardigheid centraal staan.
Eerlijke en eenvoudige belastingen
De ChristenUnie vindt het huidige belastingstelsel te complex en oneerlijk, vooral voor werkenden en gezinnen. Ze willen een eenvoudiger systeem waarin werken loont en gezinnen meer financiële ruimte krijgen.
Meer betaalbare woningen bouwen
De partij wil de woningnood aanpakken door fors meer betaalbare woningen te bouwen, met prioriteit voor mensen met een gewoon inkomen.
“We bouwen 100.000 woningen per jaar, waarvan ten minste tweederde goed te betalen is voor mensen met een gewoon inkomen.”
Structureel terugdringen van armoede
De ChristenUnie wil armoede, vooral onder kinderen en werkenden, structureel verminderen door eerlijke lonen, een rechtvaardiger belastingstelsel en betere schuldhulp.
Beschermen van het leven (tegen abortus en euthanasie)
De partij verzet zich tegen de huidige abortus- en euthanasiepraktijk en wil alternatieven en ondersteuning bieden aan vrouwen in nood en kwetsbare ouderen.
“De ChristenUnie zich altijd verzet tegen de Nederlandse abortus- en euthanasiepraktijk die indruist tegen één van onze meest elementaire waarden: de beschermwaardigheid van het menselijk leven.”
“Vrouwen in noodsituaties verdienen alternatieven, waarin zij veilig zijn en de juiste ondersteuning krijgen.”
Christelijke waarden en bescherming van minderheden
De ChristenUnie baseert haar politiek op christelijke waarden en wil ruimte bieden aan minderheden, met nadruk op menselijke waardigheid en vrijheid.
“De basis van onze samenleving is de democratische rechtsstaat, gefundeerd op waarden die in het christendom geworteld zijn, zoals menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid, vrijheid, verantwoordelijkheid, naastenliefde en ruimte voor verschil.”
“Wij geloven dat je de kracht van een samenleving kunt afmeten aan de ruimte die meerderheden geven aan minderheden.”
D66 wil de democratie vernieuwen door burgers meer directe invloed te geven, transparantie te vergroten en het kiesstelsel te hervormen. Ze pleiten voor uitbreiding van het stemrecht, afschaffing van de Eerste Kamer, en meer inspraak via referenda en burgerfora. Hun visie is gericht op een open, inclusieve en controleerbare democratie waarin iedereen gehoord wordt.
Meer directe invloed en inspraak voor burgers
D66 vindt dat burgers niet alleen eens per vier jaar, maar continu invloed moeten hebben op politieke beslissingen. Ze willen het kiesstelsel aanpassen, het stemrecht uitbreiden naar jongeren, en referenda en burgerfora mogelijk maken om de betrokkenheid te vergroten en ondervertegenwoordigde groepen meer zeggenschap te geven.
“D66 wil mensen méér invloed geven op de beslissingen die hen aangaan. Niet iedere vier jaar, maar continu.”
“We passen het kiesstelsel aan zodat mensen meer invloed krijgen op de samenstelling van de volksvertegenwoordiging.”
“We breiden het stemrecht uit naar zestien- en zeventienjarigen.”
“We maken referenda mogelijk om wetgeving te stoppen. Ook organiseren we vaker burgerfora om mensen zelf aan het woord te laten over de grote thema’s in ons land.”
Meer transparantie en controle op de macht
D66 wil de controle op de macht versterken door transparantie als norm te stellen, corruptie en belangenverstrengeling tegen te gaan, en de onafhankelijkheid van toezichthouders te waarborgen. Ze vinden dat openheid essentieel is voor een goed functionerende democratie.
“Openheid moet daarom de norm zijn bij de overheid. We geven ook meer inzicht in pogingen om politieke besluitvorming te beïnvloeden.”
“We versterken de controle op de macht. Dat houdt bestuurders scherp en zorgt voor betere besluiten.”
“Sterke waakhonden van de macht beschermen mensen en kwetsbare belangen, zoals de natuur, tegen onrecht en willekeur.”
Afschaffen Eerste Kamer en politieke rol koning
D66 wil de Eerste Kamer en de politieke functies van de koning afschaffen, omdat deze volgens hen niet passen in een moderne democratie. Ze pleiten voor een directer gekozen parlement met meer leden en ondersteuning, zodat het beter zijn controlerende taak kan uitvoeren.
De SGP roept kiezers op om "christelijk te stemmen" en baseert haar programma op duidelijke christelijke waarden, met nadruk op bescherming van kwetsbaar leven, het gezin, en fundamentele vrijheden. Hun belangrijkste concrete voorstellen richten zich op het versterken van gezinsstructuren, het beschermen van het ongeboren leven, het waarborgen van veiligheid en orde, en het bevorderen van betrouwbaar bestuur met de Bijbel als moreel kompas. De partij positioneert zich als een betrouwbare keuze voor kiezers die waarde hechten aan traditionele, christelijke normen en een samenleving met duidelijke morele richting.
Stem op basis van christelijke waarden en tradities
De SGP adviseert expliciet om te stemmen op basis van christelijke waarden, waarbij het gezin, bescherming van kwetsbaar leven en fundamentele vrijheden centraal staan. Ze presenteren zichzelf als een partij met een heldere koers, gericht op stabiliteit, betrouwbaarheid en dienstbaarheid, en benadrukken dat hun beleid niet uit eigenbelang voortkomt, maar uit verantwoordelijkheid tegenover God en de samenleving.
“Mijn oproep is helder: Stem christelijk voor Nederland. Want u weet wat u aan de SGP hebt.”
“Onze koers is helder! Daar mag Nederland ons op aanspreken. Voor kwetsbaar leven. Voor het gezin. Voor een veilige samenleving.”
“We geloven dat goed bestuur begint met ‘Woord houden’. Met betrouwbaarheid en dienstbaarheid. De samenleving is niet geholpen met beloftes die verdampen of politiek die alleen kijkt naar de peilingen van morgen. Wat nodig is, is richting, rust en houvast met de Bijbel als kompas.”
“Een samenleving heeft de plicht om zorg te dragen voor wie kwetsbaar is. Daarom zetten we ons in voor bescherming van het ongeboren leven, ouderen en ieder mens die aandacht en ondersteuning nodig heeft.”
“Een samenleving begint bij een stabiel gezin en een veilige thuissituatie. We maken ons hard voor het klassieke huwelijk, gezinswaarden en een financieel gezond bestaan voor elk huishouden.”
Bescherming van fundamentele vrijheden en gezag
De SGP benadrukt het belang van veiligheid, orde en het beschermen van fundamentele vrijheden zoals godsdienst, onderwijs en meningsuiting. Ze stellen dat gezag en investeringen in defensie essentieel zijn voor een bloeiende samenleving.
“Een samenleving kan alleen bloeien als veiligheid en orde gewaarborgd zijn. Gezag moet weer zichtbaar zijn en investeren in defensie en het beschermen van fundamentele vrijheden zijn cruciaal.”
“Veiligheid en vrijheid van godsdienst, van onderwijs en van meningsuiting mogen niet ondermijnd worden.”
Stemadvies: SGP als betrouwbare, christelijke keuze
De SGP positioneert zichzelf als een partij die duidelijke keuzes maakt op basis van christelijke principes en betrouwbaarheid, en roept kiezers op om op hen te stemmen als zij deze waarden delen.
Het CDA presenteert zich als een partij die inzet op een fatsoenlijk, samenhangend Nederland met nadruk op gemeenschapszin, betrouwbaarheid van de overheid en het versterken van democratische waarden. Hun belangrijkste concrete voorstellen zijn het bouwen van meer woningen, het strenger sturen op migratie, het hervormen van het belastingstelsel zodat werken meer loont, en het versterken van de democratische rechtsstaat. De kern van hun visie is het herstellen van vertrouwen tussen burgers en overheid, en het bevorderen van verantwoordelijkheid en saamhorigheid in de samenleving.
Meer sociale woningen bouwen en betaalbaarheid vergroten
Het CDA wil jaarlijks 100.000 woningen bouwen, procedures versnellen en de hypotheekrenteaftrek afbouwen in ruil voor lagere inkomstenbelasting, om zo woningen betaalbaarder te maken en jongeren in hun eigen omgeving te laten wonen.
“Wij kiezen voor de woningzoekende in onze voorstellen om jaarlijks 100.000 woningen te bouwen. Het principe van ‘straatje erbij’ breiden we uit tot een ‘wijkje erbij’ zodat jongeren in hun dorp of stad kunnen blijven wonen. We maken het moeilijker om woningbouw met juridische procedures te vertragen. De gang naar de Raad van State beperken we. De hypotheekrenteaftrek bouwen we stap voor stap af, terwijl we tegelijk de inkomstenbelasting evenveel verlagen. Zo maken we woningen meer betaalbaar op de langere termijn.”
Strenger sturen op migratie en asiel
Het CDA wil migratie fors beperken, asielaanvragen buiten Europa laten plaatsvinden, en strengere regels voor uitgeprocedeerde asielzoekers, om zo grip te krijgen op migratie en de asielopvang te beheersen.
“Wij willen een nieuw internationaal asielsysteem. Asielaanvragen gebeuren buiten Europa, zodat mensensmokkel stopt. Uitgeprocedeerde asielzoekers die niet meewerken aan terugkeer maken zich strafbaar. In Nederland voeren we alleen werkbare wetten in die migratie beheersbaar maken. We voeren de spreidingswet uit, zodat de chaos in de asielopvang stopt en er een einde”
“Omdat de belangrijkste oorzaak migratie is, zal die fors moeten worden beperkt. Wij willen dat op alle vormen van migratie streng en stevig wordt gestuurd, in lijn met het scenario ‘gematigde bevolkingsgroei’ dat de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen schetst.”
Hervormen belastingstelsel en inkomenszekerheid
Het CDA wil het belastingstelsel hervormen zodat werken meer loont, de AOW als basispensioen behouden, toeslagen automatisch uitkeren en één nationale betaaldag invoeren, om zo financiële zekerheid en eenvoud te bieden.
“We hervormen het belastingstelsel zodat werken meer loont. De AOW is en blijft het basispensioen voor alle ouderen. Zo bieden we lange termijn zekerheid. Toeslagen keren we automatisch en direct uit, zodat fouten en naheffingen verdwijnen. We voeren één nationale betaaldag in voor alle inkomensregelingen.”
Versterken van democratische rechtsstaat en politieke partijen
Het CDA wil de democratie versterken door een nieuwe wet op politieke partijen, het verhogen van de kiesdrempel te onderzoeken, en de rol van de Eerste Kamer te versterken, om zo de weerbaarheid van de democratie te vergroten.
“We willen een nieuwe wet op de politieke partijen. Interne partijdemocratie versterkt betrokkenheid van burgers en moedigt aan tot meedoen. Daarom wordt interne partijdemocratie een eis voor politieke partijen.”
“We onderzoeken of een verhoogde kiesdrempel kan bijdragen aan de weerbaarheid van de democratie.”
“De zittingsduur van de Eerste Kamer wordt verlengd naar zes jaar, waarbij om de drie jaar beurtelings 38 en 37 leden worden gekozen. Dit versterkt de rol van de senaat als ‘Kamer van bezinning’.”
Minder regels en meer vertrouwen in burgers
Het CDA wil af van overmatige verantwoordingsdruk en bureaucratie, en meer vertrouwen geven aan burgers en verenigingen, om zo maatschappelijke schade en verlies van beroepseer te voorkomen.
“We stoppen met de gedachte dat meer regels altijd leiden tot het maken van minder fouten. Onevenredige verantwoordingsdruk zorgt voor maatschappelijke schade, tast de beroepseer van mensen aan en dooft het plezier van vrijwilligers uit. Het CDA vertrouwt op vitale verenigingen.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) zet sterk in op het vergroten van burgerzeggenschap en democratische vernieuwing, met nadruk op referenda, burgerberaden en het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd. Hun visie is dat echte democratie vraagt om structurele burgerparticipatie, waarbij niet alleen mensen maar ook de belangen van dieren, natuur en toekomstige generaties worden meegenomen in besluitvorming.
Meer directe democratie via referenda en burgerberaden
De PvdD wil burgers meer directe invloed geven op politieke besluiten door het herinvoeren van het raadgevend referendum, het invoeren van een correctief bindend referendum en het organiseren van burgerberaden. Hiermee willen ze complexe vraagstukken breder en zorgvuldiger laten bespreken, en voorkomen dat alleen economische belangen de doorslag geven.
“Het raadgevend referendum wordt heringevoerd en krijgt een plaats bij belangrijke besluiten.”
“We voeren een correctief bindend referendum in bij verstrekkende besluiten die bijvoorbeeld onze democratie kunnen aantasten, zoals handelsverdragen.”
“Er worden meer burgerberaden ingevoerd, waarin door loting geselecteerde dwarsdoorsneden van de Nederlandse bevolking serieus gaan meepraten en meebeslissen over belangrijke nationale kwesties, als aanvulling op en verrijking van de huidige parlementaire democratie.”
Structurele en inclusieve burgerparticipatie
De partij wil dat burgerparticipatie een vaste plek krijgt in beleid, met speciale aandacht voor jongeren, kinderen en kwetsbare groepen. Ze pleiten voor het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar en investeren in initiatieven die jongeren en andere ondervertegenwoordigde groepen structureel laten meepraten en meebeslissen.
“De kiesgerechtigde leeftijd wordt daarom verlaagd naar 16 jaar en daarvoor worden de Grondwet en de Kieswet aangepast.”
“Er wordt geïnvesteerd in organisaties die zich inspannen om jongerenparticipatie, ervaringsdeskundigheid en de ondersteuning van jong-volwassenen in kwetsbare omstandigheden mogelijk te maken, en om ze een vaste en gelijkwaardige plek aan de tafel te geven om mee te praten en mee te beslissen.”
“Kinderen hebben recht op een stem in beleid dat hen raakt. We borgen structurele en betekenisvolle jeugdparticipatie op lokaal, regionaal en landelijk niveau.”
Democratie los van economische belangen
De PvdD benadrukt dat hun democratische vernieuwing niet gestuurd mag worden door grote bedrijven of sectoren, maar door wat er leeft in de samenleving en door het beschermen van kwetsbare belangen.
“Met deze veranderingen luisteren we naar wat er leeft in de samenleving, niet naar de belangen van de vervuilende multinationals, de agro-industrie en de financiële sector.”
“Bij raadplegingen van burgers en belanghebbenden is er borging dat ook de stem van dieren, natuur en toekomstige generaties wordt gehoord.”
Volt wil de democratie vernieuwen door de stem van burgers te versterken, onder meer via verlaging van de stemgerechtigde leeftijd, een permanente rol voor burgerberaden, en het makkelijker maken van stemmen (ook digitaal voor Nederlanders in het buitenland). De partij pleit voor meer invloed van voorkeurstemmen, uitbreiding van de Tweede Kamer, en het stellen van democratische eisen aan politieke partijen. Volt kiest voor structurele vernieuwing en meer directe betrokkenheid van burgers bij politieke besluitvorming.
Stemgerechtigde leeftijd verlagen naar 16 jaar
Volt wil jongeren eerder betrekken bij de democratie door de stemgerechtigde leeftijd te verlagen naar 16 jaar. Dit moet zorgen dat jongeren meer invloed krijgen op beleid dat hun toekomst raakt en het democratisch tekort verkleinen.
“De stem van jongeren vergroten we door de stemgerechtigde leeftijd te verlagen van achttien naar zestien jaar.”
“Daarom verlagen we de leeftijd dat je mag stemmen naar zestien jaar.”
Permanente burgerberaden invoeren
Volt wil een permanent burgerberaad instellen, zodat burgers structureel kunnen meepraten en invloed uitoefenen op belangrijke politieke onderwerpen. Dit moet de legitimiteit van besluiten vergroten en de politiek dwingen aanbevelingen serieus te nemen.
“We richten het allereerste, nationale, permanente burgerberaad ter wereld op. Dit instituut is verantwoordelijk voor het organiseren van burgerberaden in Nederland.”
“De aanbevelingen uit individuele burgerberaden worden door de politiek serieus meegenomen in de besluitvorming. Het permanente burgerberaad ziet daarop toe.”
Tweede Kamer uitbreiden naar 250 zetels
Volt wil de Tweede Kamer vergroten om de volksvertegenwoordiging te versterken en de controlerende en wetgevende taak beter te kunnen uitvoeren.
“We breiden de Tweede Kamer uit van 150 naar 250 zetels. Onze Tweede Kamer is namelijk te klein, zeker in vergelijking met andere Europese landen.”
Meer invloed voor voorkeurstemmen
Volt wil dat kiezers meer invloed krijgen op wie er in het parlement komt via een sterkere voorkeurstem. Dit vergroot de directe invloed van de kiezer op de samenstelling van de Kamer.
“Om de invloed van een voorkeursstem te versterken steunt Volt de kiesstelselwijziging ‘Met één stem meer keus’. Deze wijziging biedt de mogelijkheid om op een kandidaat of op een partij te stemmen.”
Digitale stemmogelijkheden voor Nederlanders in het buitenland
Volt wil het stemmen voor Nederlanders in het buitenland makkelijker maken door een pilot met digitaal stemmen, om zo de inclusiviteit en legitimiteit van de democratie te vergroten.
“Daarom pleit Volt voor een kleinschalige pilot met digitaal stemmen voor een gecontroleerde groep Nederlanders in het buitenland.”
Democratische eisen aan politieke partijen
Volt wil dat politieke partijen aan interne democratische minimumeisen voldoen, zoals leden met stemrecht, om de democratie te versterken en eenmanspartijen te voorkomen.
“We versterken de Nederlandse democratie door in de Wet Politieke Partijen op te nemen dat politieke partijen intern aan democratische minimumeisen moeten voldoen. Denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheid voor mensen om lid te worden van een politieke partij en stemrecht voor die leden.”
De SP kiest radicaal voor een sociaal Nederland, met focus op bestaanszekerheid, het verkleinen van ongelijkheid en het versterken van de democratie. Hun belangrijkste voorstellen zijn het verhogen van de zeggenschap van burgers (zoals een bindend referendum), het afschaffen van marktwerking in zorg en wonen, en het eerlijker verdelen van welvaart door hogere belastingen voor bedrijven en miljonairs. De kern van hun visie is dat grote veranderingen nodig zijn om solidariteit, sociale zekerheid en echte inspraak voor iedereen te realiseren.
Meer zeggenschap voor burgers via bindend referendum
De SP wil dat burgers direct invloed krijgen op politieke besluiten door het invoeren van een bindend correctief referendum op alle bestuursniveaus. Dit moet het vertrouwen in de democratie herstellen en voorkomen dat de politiek besluiten neemt tegen de wil van de bevolking.
“Er komt een bindend correctief referendum. Met een bindend correctief referendum krijgen we zeggenschap over wat ons allemaal aangaat. De bevolking krijgt het recht om de politiek terug te fluiten op het moment dat zij besluiten nemen tegen de wil van de mensen.”
Sociale zekerheid en bestaanszekerheid centraal
De partij stelt dat bestaanszekerheid een grondrecht is en wil dat de overheid verplicht wordt hierin te voorzien. Dit betekent onder andere recht op wonen, zorg en een fatsoenlijk inkomen, met concrete maatregelen tegen armoede en ongelijkheid.
“De grondwet waarborgt onze grondrechten zoals het recht om te wonen, het recht op zorg en het recht op bestaanszekerheid. We geven de overheid de plicht hierin te voorzien en mensen het recht om de overheid aan deze grondwettelijke plicht te houden.”
Einde aan marktwerking en winstbejag in publieke sectoren
De SP wil af van marktwerking in zorg, wonen en onderwijs, en stelt dat publieke voorzieningen weer collectief en zonder winstoogmerk georganiseerd moeten worden. Dit moet leiden tot betaalbare zorg, woningen en onderwijs voor iedereen.
“Deze verkiezingen zijn een kans om sociale keuzes te maken. Sociale keuzes voor de toekomst van onze kinderen en jongeren. Zodat zij kunnen opgroeien en leven in een land met solidariteit in plaats van tweedeling.”
Eerlijk delen van welvaart en hogere lasten voor grote bedrijven
De partij wil de lasten eerlijker verdelen door hogere belastingen voor bedrijven en miljonairs, en lagere lasten voor werkenden. Dit moet de groeiende ongelijkheid tegengaan en zorgen dat werken weer loont.
“De afgelopen jaren zijn gekenmerkt door bedrijven die zich een steeds groter deel van de winst hebben toegeëigend en miljonairs die profiteerden van lagere belastingen. [...] Deze spiraal van ongelijkheid gaan we breken.”
Jongeren meer invloed en bestaanszekerheid
De SP wil jongeren vanaf 16 jaar stemrecht geven, recht op een betaalbare woning en een volwassen loon vanaf 18 jaar. Hiermee wil de partij jongeren meer invloed geven op hun toekomst en hun bestaanszekerheid vergroten.
GroenLinks-PvdA wil de democratie versterken door meer mensen actief te betrekken bij verkiezingen en politieke besluitvorming, met speciale aandacht voor jongeren en inwoners van het Caribisch deel van het Koninkrijk. Ze pleiten voor het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd, het toegankelijker maken van stemmen, en het invoeren van een correctief referendum. Hun kernvisie is dat iedere stem telt en dat solidariteit en gelijke rechten centraal staan in hun beleid.
Kiesgerechtigde leeftijd verlagen en stemrecht uitbreiden
GroenLinks-PvdA wil jongeren en inwoners van het Caribisch deel van het Koninkrijk meer betrekken bij de democratie door de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen en stemrecht uit te breiden. Dit moet de representatie vergroten en achterstelling tegengaan.
“We verlagen de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar en we rollen een campagne uit om de opkomst onder jongeren te verhogen.”
“De achterstelling van Nederlanders die op Aruba, Curaçao en Sint-Maarten wonen wordt beëindigd: ook zij krijgen stemrecht voor de Tweede Kamer en invloed op de samenstelling van de Eerste Kamer.”
Stemmen toegankelijker maken en opkomst verhogen
Om de drempel tot stemmen te verlagen en de opkomst te verhogen, stelt GroenLinks-PvdA voor om briefstemmen mogelijk te maken, stemlokalen toegankelijker te maken en stemmen vanuit het buitenland eenvoudiger te maken. Dit sluit aan bij hun visie dat iedere stem telt.
“We stimuleren iedereen om naar de stembus te gaan bij verkiezingen. De drempels hiervoor maken we zo laag mogelijk, bijvoorbeeld door briefstemmen mogelijk te maken, toegankelijke stemlokalen te verzorgen en de drempels voor stemmen vanuit het buitenland weg te nemen.”
Invoering van het correctief referendum
GroenLinks-PvdA wil burgers meer directe invloed geven op het landelijke beleid door het correctief referendum in te voeren. Dit versterkt de democratische controle en geeft kiezers een extra stem in belangrijke besluiten.
“Het correctief referendum stelt burgers daarnaast in staat invloed uit te oefenen op landelijk beleid.”
De PVV positioneert zich als een partij die de stem van de 'gewone Nederlander' centraal stelt en pleit voor directe democratie, meer inspraak en gekozen bestuurders. Ze verwerpen burgerberaden en willen bindende referenda, gekozen burgemeesters en een einde aan politieke benoemingen. De kern van hun visie is dat de burger weer de baas moet worden in Nederland, met meer directe invloed op beleid en bestuur.
Directe democratie en bindende referenda
De PVV wil burgers meer directe invloed geven op politieke besluiten via bindende referenda en gekozen bestuurders. Ze verwerpen niet-bindende burgerberaden als ineffectief en willen het huidige systeem van benoemingen vervangen door verkiezingen en inhoudelijke selectie. Dit standpunt adresseert het gevoel van vervreemding van de politiek en stelt dat burgers daadwerkelijk zeggenschap moeten krijgen.
“Wij willen échte directe democratie – geen onzinnige, nietszeggende burgerberaden. Wij steunen de nu in het parlement voorliggende Grondwetswijziging voor een bindend correctief referendum. Daarnaast willen we zoveel mogelijk inspraak via laagdrempelige landelijke én lokale referenda. Nederland is één van de weinige landen in Europa waar burgemeesters niet worden gekozen, maar benoemd. De PVV wil rechtstreeks gekozen burgemeesters.”
Einde aan politieke benoemingen en vriendjespolitiek
De PVV wil af van politieke benoemingen en vriendjespolitiek in (semi-)publieke functies. Ze pleiten voor benoemingen op basis van inhoudelijke kwaliteiten en willen strakkere beloningsnormen. Dit moet het vertrouwen in de politiek herstellen en de invloed van partijpolitiek verminderen.
“Aan deze politieke vriendjespolitiek en hoge salarissen wil de PVV een eind maken: benoemingen in de (semi-)publieke sector vinden alleen nog plaats op grond van inhoudelijke kwaliteiten, en er komen veel strakkere beloningsnormen.”
De burger als baas in Nederland
De PVV benadrukt dat niet politici of Brusselse bureaucraten, maar de burger de baas moet zijn in Nederland. Dit is een fundamentele visie die hun pleidooi voor meer directe democratie en inspraak onderbouwt.
“Nee, ú bent de baas en ú hebt het voor het zeggen. Want dit is úw land.”