Verkiezingsprogramma's 2025 overik twijfel tussen volt en d66. kun jij kort verschillen tussen hun programma’s uitleggen en. me stemadvies geven
D66 zet sterk in op een open, participatieve democratie, gelijke kansen in onderwijs en werk, en een voortrekkersrol voor Nederland binnen een krachtig, sociaal en groen Europa. De partij wil burgers meer directe invloed geven, investeert in onderwijs en bestaanszekerheid, en kiest voor ambitieuze Europese samenwerking en klimaatbeleid. D66 onderscheidt zich door concrete voorstellen voor democratische vernieuwing, sociale rechtvaardigheid en een leidende rol in de EU.
Directe democratische invloed voor burgers
D66 wil burgers meer directe zeggenschap geven over bestuur, onder andere door het recht om de burgemeester en minister-president te kiezen. Dit moet het vertrouwen in de democratie vergroten en mensen meer invloed geven op besluiten die hen raken.
Gelijke kansen en investeren in onderwijs
D66 kiest voor gelijke kansen door te investeren in onderwijs, het verhogen van de basisbeurs, en het later selecteren van leerlingen. De partij wil dat iedereen zich kan ontwikkelen, ongeacht achtergrond, en dat mbo, hbo en wo gelijk worden gewaardeerd.
“D66 verhoogt de basisbeurs met €166 euro per maand, zodat studenten beter kunnen rondkomen. Een mbo-student krijgt dezelfde aanvullende beurs als een student aan de hogeschool of universiteit.”
“Kinderen en jongeren krijgen meer tijd om hun talent te ontdekken, doordat we later selecteren en onderwijs op maat écht laten werken.”
Sterke, sociale en groene Europese Unie
D66 wil dat Nederland het voortouw neemt in een sterker, socialer en groener Europa, met meer gezamenlijke investeringen en duidelijke Europese regels. De partij pleit voor een grotere EU-begroting, gezamenlijke leningen en meer Europese samenwerking op het gebied van klimaat, defensie en digitale infrastructuur.
Sociale rechtvaardigheid en bestaanszekerheid
D66 wil hogere lonen, lagere belastingen, een eenvoudiger toeslagenstelsel en meer ondersteuning bij tegenslag. De partij zet in op een eerlijker arbeidsmarkt, bestrijding van discriminatie, en een sociaal vangnet dat mensen zekerheid biedt.
Ambitieus klimaat- en energiebeleid
D66 wil de energietransitie versnellen, fossiele subsidies sneller afbouwen en investeren in schone energie. De partij kiest voor een eerlijke verdeling van de kosten en opbrengsten van de energietransitie, met speciale aandacht voor mensen met lage inkomens.
“D66 brengt Nederland terug op koers voor de klimaatdoelen van 2030, 2040 en 2050. Elk jaar zo’n 5 tot 6% minder uitstoot, totdat we in 2050 een welvarend land zijn zónder vervuiling.”
“D66 wil fossiele subsidies sneller afbouwen en geeft ruimte aan duurzame innovatie.”
“We ondersteunen mensen met lage inkomens bij verduurzaming van hun woning. Denk aan subsidies, persoonlijk advies en energiecoaches.”
BIJ1 onderscheidt zich van Volt en D66 door haar radicaal linkse, antikapitalistische en antiracistische koers, met nadruk op sociale gelijkheid, dekolonisatie, en democratisering. De partij pleit voor ingrijpende overheidsregie op wonen, zorg, onderwijs en economie, en streeft naar een fundamenteel andere EU en internationale samenwerking. BIJ1 kiest voor gratis basisvoorzieningen, volledige afschaffing van marktwerking in de zorg, en bindende burgerinspraak, wat verder gaat dan de hervormingsgerichte en pro-Europese benadering van Volt en D66.
Huurverlaging en massale sociale woningbouw
BIJ1 wil de wooncrisis aanpakken door huren te verlagen, leegstand streng te bestraffen en grootschalig sociale woningen te bouwen, met volledige overheidsregie. Dit is veel radicaler dan de hervormingen van D66 en Volt, die marktwerking deels behouden.
“Alle huren omlaag. We zorgen dat huisjesmelkers niet méér huur aan jou kunnen rekenen dan eerlijk is, met bindende maximumprijzen voor elke woning. Te hoge huren maken we lager. Ook in de vrije sector, met terugwerkende kracht.”
“1 miljoen sociale woningen erbij. Een Nationaal Bouwbedrijf bouwt woningen voor mensen, niet voor winst.”
“Woningcorporaties komen weer volledig onder controle van de overheid en maken we democratisch. Bewonerscommissies krijgen een vooraanstaande, bindende rol in het maken van de regels.”
Zorg volledig in overheidshanden, gratis en zonder eigen risico
BIJ1 wil de zorg volledig nationaliseren, het eigen risico afschaffen en zorg gratis maken, terwijl D66 en Volt kiezen voor gereguleerde marktwerking en behoud van het eigen risico.
“De zorg komt volledig in handen van de overheid, van ziekenhuis tot verzekeraar. Winst en markt-bureaucratie in de zorg worden zo verleden tijd. Het ‘eigen risico’ en rekeningen aan de balie schaffen we af.”
Gratis openbaar vervoer en onderwijs
BIJ1 pleit voor gratis openbaar vervoer en gratis onderwijs, inclusief het kwijtschelden van studieschulden, wat verder gaat dan de plannen van D66 en Volt.
Radicale democratisering en bindende burgerinspraak
BIJ1 wil burgers bindende inspraak geven bij wetgeving en bedrijven, en pleit voor democratisering van instituties, wat verder gaat dan de participatievoorstellen van D66 en Volt.
“Burgers bepalen met landelijke gespreksrondes en inspraaksessies altijd actief mee met nieuwe wetten en regels van de overheid. Vooral bij grote politieke vraagstukken krijgt deze raadpleging een centrale, bindende rol.”
“Alle grote bedrijven worden verplicht om werknemers-raden aan te stellen met gekozen vertegenwoordigers van het personeel. Die raden hebben advies- en vetorecht over belangrijke beslissingen als ontslagen, investeringen en reorganisaties.”
EU fundamenteel hervormen, anti-imperialistisch
BIJ1 wil de EU radicaal veranderen tot een unie van waarden, weg van neoliberalisme en Amerikaanse invloed, terwijl D66 en Volt juist voor verdieping van de EU kiezen.
“We willen de Europese Unie (EU) drastisch veranderen. Het liberale, imperialistische en racistische verlengstuk van de CEO’s en multinationals van deze wereld maken we tot een nieuwe unie die werkt voor mensen, dieren en de planeet.”
“De EU wil een einde maken aan haar ondergeschiktheid aan de VS. En haar rol innemen in een multipolaire wereldorde...”
Dekolonisatie en antiracisme centraal
BIJ1 plaatst dekolonisatie, antiracisme en radicale gelijkwaardigheid centraal in al haar beleid, wat veel verder gaat dan de diversiteits- en inclusievoorstellen van D66 en Volt.
De ChristenUnie onderscheidt zich van Volt en D66 door een sterk christelijk-sociale visie, met nadruk op rechtvaardigheid, eenvoud en bescherming van kwetsbaren. Ze kiezen voor een transparant en rechtvaardig belastingstelsel, investeren fors in sociale voorzieningen en infrastructuur, en stellen duidelijke grenzen aan Europese integratie. Hun kern ligt in het verbinden van gemeenschappen, het beschermen van minderheden en het stellen van morele kaders.
Transparant en rechtvaardig belastingstelsel
De ChristenUnie wil het belastingstelsel radicaal vereenvoudigen en rechtvaardiger maken, zodat werken altijd loont en lage inkomens worden beschermd. Ze vervangen het toeslagenstelsel door een verzilverbare belastingkorting en zorgen dat niemand belasting betaalt over de eerste €30.000 aan inkomen.
“Bij dit nieuwe stelsel staan twee kernwaarden met stip voorop: eenvoud en rechtvaardigheid.”
“Niemand belasting betaalt over de eerste 30.000 euro aan inkomen.”
“De huurtoeslag wordt omgezet in huursubsidie... De andere toeslagen vervangen we door een verzilverbare belastingkorting.”
Investeren in sociale voorzieningen en infrastructuur
De partij investeert fors in woningbouw, openbaar vervoer en armoedebestrijding, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen en het tegengaan van sociale ongelijkheid.
“We bouwen 100.000 woningen per jaar, waarvan ten minste tweederde goed te betalen is voor mensen met een gewoon inkomen.”
“We draaien de bezuiniging op het openbaar vervoer terug en stellen in navolging van de Bikker-gelden 300 miljoen euro per jaar beschikbaar voor versterking van het aanbod van busvervoer en goedkopere kaartjes.”
“Het aantal mensen en kinderen dat in armoede leeft moet sterk omlaag. Voor een beter armoedebeleid is het advies van de Commissie Sociaal Minimum de leidraad.”
Grenzen aan Europese integratie en subsidiariteit
De ChristenUnie is kritisch op verdere Europese integratie en benadrukt nationale soevereiniteit. Ze willen dat besluiten zo dicht mogelijk bij de burger worden genomen en zijn tegen uitbreiding van de EU zonder strikte voorwaarden.
“Europese samenwerking begint met duidelijkheid over bevoegdheden. Het moet helder zijn waar lidstaten zelf verantwoordelijk voor zijn en waar de Europese Unie wel of niet over gaat.”
“De toetredingsonderhandelingen met Turkije worden gestaakt.”
“Wij verzetten ons tegen Europese bemoeizucht.”
Bescherming van minderheden en democratische waarden
De partij verzet zich tegen kiesdrempels en districtenstelsels, om de stem van minderheden te beschermen. Ze willen geen referenda en benadrukken het belang van representatieve democratie en onafhankelijke media.
“We voeren geen districtenstelsel of kiesdrempel in. In een districtenstelsel gaat het meer over poppetjes en minder over inhoud.”
“Referenda bieden schijninvloed en horen dus niet thuis in de grondwet.”
“Onafhankelijke journalistiek en vrije media spelen een belangrijke rol in onze democratische rechtsstaat.”
JA21 positioneert zich als een conservatief-liberale partij die sterk inzet op nationale soevereiniteit, beperking van migratie, een kleinere overheid en minder Europese invloed. In tegenstelling tot Volt en D66, die beide pro-Europees en progressief zijn, kiest JA21 voor minder EU, meer directe democratie (referenda), en een restrictief migratie- en klimaatbeleid. Hun kernvoorstellen draaien om het teruggeven van zeggenschap aan de Nederlandse burger, het beperken van migratie, en het afremmen van nationale klimaatmaatregelen.
Minder Europese Unie en nationale soevereiniteit
JA21 wil de invloed van de EU beperken en pleit voor meer nationale zeggenschap, terwijl Volt en D66 juist meer Europese samenwerking nastreven. Dit is een fundamenteel verschil: Volt en D66 zijn uitgesproken pro-EU, JA21 is kritisch en wil minder EU-regelgeving.
“JA21 wil dus meer referenda, minder EU, meer economische vrijheid en meer invloed op ons grensbeleid.”
“De Europese Unie moet zich leren beperken. De EU moet terug naar haar kerntaken waarmee we onze soevereiniteit behouden en economische groei kunnen veiligstellen.”
“Rigoureuze deregulering van beperkende EU-wetgeving die onze ondernemers en industrie al te lang vastzet.”
Strenger migratiebeleid en behoud Nederlandse identiteit
JA21 kiest voor een streng migratiebeleid en benadrukt het belang van Nederlandse normen en waarden, waar Volt en D66 juist inzetten op inclusiviteit en internationale samenwerking. Dit maakt JA21 duidelijk onderscheidend op het thema migratie en integratie.
“Grenzen stellen aan migratie en behoud van onze eigenheid.”
“Wie van buiten komt, dient zich aan te passen en in onze samenleving te integreren. Een glashelder uitgangspunt, dat echter decennialang verwaarloosd is.”
“Het aantal huwelijkspartners dat een persoon gedurende zijn leven kan laten overkomen beperken tot maximaal één.”
Minder nationale klimaatmaatregelen, focus op kernenergie
JA21 is kritisch op nationale klimaatmaatregelen bovenop Europese regels en wil vooral inzetten op kernenergie en betaalbaarheid, terwijl Volt en D66 juist ambitieus zijn op het gebied van klimaat en duurzaamheid.
“Bovenop Europese regels introduceren we geen nationale klimaatheffingen of andere klimaatregelgeving.”
“Onze energiesector beschermen door in te zetten op betaalbare en betrouwbare kernenergie.”
“Ten minste 20 Gigawatt aan nieuwe kerncentrales realiseren in de komende 25 jaar.”
Meer directe democratie en kleinere overheid
JA21 wil meer directe democratie via referenda en een kleinere, efficiëntere overheid, terwijl D66 en Volt vooral inzetten op representatieve democratie en een actieve overheid.
“JA21 wil invloed teruggeven aan de Nederlandse burger. Dat betekent dat burgers meer zeggenschap krijgen over grensbeleid, de totstandkoming van nieuwe wetten, en de manier waarop met (belasting)geld wordt omgegaan.”
“Meer zeggenschap van burgers over hun eigen leefomgeving door te focussen op decentralisatie en referenda over onder meer het migratiebeleid, de bevolkingsgroei en de natuur in Nederland te organiseren.”
“De minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie krijgt duidelijke taken: in de eerste plaats het terugdringen van de sluipende groei van de bureaucratie en het stoppen van de steeds snellere groei binnen ministeries en andere overheidsinstanties.”
FVD positioneert zich als een partij die radicaal verschilt van Volt en D66: ze zijn tegen verdere Europese integratie, willen immigratie sterk beperken, stoppen met klimaatbeleid en streven naar een kleinere overheid met lagere belastingen. Hun kernvisie draait om nationale soevereiniteit, directe democratie (bindende referenda), behoud van traditionele cultuur en het terugdraaien van progressieve sociale en milieumaatregelen. Kiezers die twijfelen tussen Volt en D66 zullen bij FVD een fundamenteel andere, conservatieve en nationalistische koers aantreffen.
Tegen Europese integratie en voor nationale soevereiniteit
FVD verzet zich fel tegen verdere machtsoverdracht aan de EU en wil juist nationale wetgeving boven internationale verdragen stellen. Dit staat haaks op Volt en D66, die beiden juist voor meer Europese samenwerking zijn.
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van onze Grondwet zodat de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen en afspraken komt te staan.”
“Door verdragen zoals Schengen en het VN-vluchtelingenverdrag op te zeggen, beschermen we onze welvaart en veiligheid en herpakken we de controle over onze grenzen.”
Stoppen met klimaatbeleid en heropenen gaswinning
FVD wil alle klimaatmaatregelen afschaffen, gaswinning hervatten en inzetten op kernenergie, terwijl Volt en D66 juist voor ambitieuze klimaatdoelen en duurzame energie zijn.
“We schrappen alle klimaatregels, beëindigen het aardgasverbod en heropenen moderne kolen- en gascentrales.”
“Gaswinning in Groningen moet worden hervat met eerlijke compensatie voor getroffen inwoners, en ook de (schalie)gasvelden in de Noord- en Waddenzee moeten worden ontgonnen.”
Strenge beperking immigratie en remigratiebeleid
FVD wil immigratie uit Afrika en het Midden-Oosten volledig stoppen, remigratie stimuleren en internationale verdragen hierover opzeggen. Volt en D66 zijn juist voorstander van humane opvang en gereguleerde migratie.
Directe democratie: bindende referenda en gekozen bestuurders
FVD wil bindende referenda naar Zwitsers model en direct gekozen burgemeesters, terwijl Volt en D66 vooral inzetten op representatieve democratie en bestuurlijke vernieuwing binnen het huidige systeem.
Behoud traditionele cultuur, tegen woke en LHBTI-onderwijs
FVD verzet zich tegen wat zij noemen 'woke-activisme' en wil een wettelijk verbod op transgender-propaganda en behandelingen bij minderjarigen, terwijl Volt en D66 juist inclusiviteit en LHBTI-rechten bevorderen.
“Wij willen paal en perk stellen aan deze ideologische indoctrinatie. Dat betekent een wettelijk verbod op transgender-propaganda in scholen en media, maar ook een verbod op hormoonbehandelingen en geslachtsoperaties bij minderjarigen.”
Radicale belastingverlaging en kleinere overheid
FVD wil een vlaktaks, lagere lasten en een jaarlijkse krimp van de overheid, terwijl Volt en D66 progressieve belasting en investeringen in publieke sectoren voorstaan.
“De Rijksoverheidsuitgaven moeten verplicht ieder jaar 3% krimpen, zodat de overheid niet groter maar kleiner wordt.”
“We voeren een vlaktaks in op het inkomen in Box-1, zodat meer verdienen niet wordt afgestraft en altijd volstrekt transparant is hoeveel inkomstenbelasting moet worden betaald.”
De PVV zet zich scherp af tegen partijen als Volt en D66 door te pleiten voor nationale soevereiniteit, het terugdraaien van Europese integratie, het stoppen van klimaatmaatregelen en het beperken van immigratie. Hun programma benadrukt het belang van Nederlandse identiteit, lagere lasten voor burgers, en het schrappen van progressieve thema’s zoals klimaatbeleid en diversiteit. De PVV kiest voor een sterk nationaal beleid, minder invloed van Brussel, en behoud van traditionele Nederlandse waarden.
Terugdraaien Europese integratie en macht Brussel
De PVV verzet zich fel tegen verdere Europese integratie en wil bevoegdheden terughalen uit Brussel, in tegenstelling tot Volt en D66 die juist voor meer Europese samenwerking zijn. Dit standpunt adresseert de wens om nationale zeggenschap te behouden en minder geld en macht aan de EU te geven.
“Wij willen sterke bilaterale en economische banden met andere landen; samenwerken is prima. Waar wij fel tegen zijn, is een geopolitieke Europese Unie, een Europese superstaat.”
“Niet nóg meer bevoegdheden en miljarden overhevelen naar Brussel, maar juist terughalen.”
“Nederland moet al het mogelijke vetoën, waaronder de”
Stoppen met klimaatmaatregelen en energietransitie
De PVV wijst klimaatbeleid en energietransitie af en wil geen verplichte verduurzaming, in tegenstelling tot Volt en D66 die klimaatbeleid juist centraal stellen. Dit standpunt richt zich op het betaalbaar houden van energie en het schrappen van klimaatuitgaven.
Beperken immigratie en asiel
De PVV wil een totale asielstop en stelt immigratiebeperking centraal, terwijl Volt en D66 juist voor een humaan en Europees migratiebeleid zijn. Dit standpunt adresseert zorgen over nationale identiteit en kosten van opvang.
Behoud van traditionele Nederlandse cultuur en afwijzen progressieve thema’s
De PVV wil traditionele Nederlandse cultuur en feesten beschermen en wijst progressieve thema’s als diversiteit, excuses voor het slavernijverleden en genderonderwijs af. Dit onderscheidt zich van Volt en D66, die juist inclusiviteit en diversiteit omarmen.
“Geen misplaatste schaamtecultuur, maar het koesteren van onze tradities, de standbeelden van onze nationale helden en onze feesten als Kerstmis, Sinterklaas mét Zwarte Piet en Pasen.”
“Handen af van onze geschiedenis, cultuur, identiteit, tradities en feesten; linkse haat tegen helden uit onze geschiedenis stoppen”
“Geen onderwijs over gender, klimaat of andere linkse indoctrinatie, maar terug naar de basisvaardigheden: rekenen, taal, geschiedenis.”
DENK onderscheidt zich van partijen als Volt en D66 door een sterke focus op sociale gelijkheid, armoedebestrijding, bescherming van minderheden en het waarborgen van religieuze vrijheid. Hun programma bevat concrete voorstellen zoals het verhogen van het minimumloon, het afschaffen van het eigen risico in de zorg, en het behouden van bijzonder onderwijs. DENK kiest voor een kritische houding ten opzichte van Europese integratie en defensie-uitgaven, en benadrukt het belang van nationale soevereiniteit en inclusiviteit.
Verhoging minimumloon en inkomensgelijkheid
DENK wil de inkomensverschillen verkleinen en bestaanszekerheid vergroten door het minimumloon fors te verhogen en belastingen voor lage en middeninkomens te verlagen. Dit is een duidelijk links sociaal-economisch standpunt, waarmee DENK zich onderscheidt van D66 en Volt, die doorgaans gematigder zijn op dit vlak.
Afschaffen eigen risico en uitbreiding basispakket zorg
DENK wil de zorg betaalbaarder maken door het eigen risico volledig af te schaffen en het basispakket uit te breiden met onder andere mondzorg en fysiotherapie. Dit is een uitgesproken sociaal standpunt dat verder gaat dan het beleid van D66 en Volt.
Bescherming en behoud van religieus/bijzonder onderwijs
DENK verdedigt expliciet het recht op religieus en bijzonder onderwijs en wil artikel 23 van de Grondwet onaangetast laten. Dit is een onderscheidend punt ten opzichte van Volt (die artikel 23 wil afschaffen) en D66 (die kritisch is op bijzonder onderwijs).
“Volledig behoud van bijzonder en religieus onderwijs. DENK verdedigt zonder voorbehoud het recht op religieus en bijzonder onderwijs. Artikel 23 van de Grondwet blijft onaangetast.”
“Behoud en versterking van bijzonder onderwijs. DENK staat pal voor het behoud van artikel 23. Er worden geen extra belemmeringen opgeworpen om nieuwe scholen te stichten.”
Kritische houding Europese Unie en Defensie
DENK is pragmatisch over Europese samenwerking, maar hecht sterk aan nationale soevereiniteit en is tegen een Europees leger. Dit verschilt van Volt (sterk pro-EU, voor meer integratie) en D66 (pro-EU, maar minder uitgesproken dan Volt).
“Wij zijn pragmatische voorstanders van de EU: als wij uitdagingen beter in Europees verband kunnen aanpakken, dan zijn wij daar een voorstander van. Wij hechten aan het borgen van inspraak van ons nationale parlement bij EU regelgeving en hechten aan het behouden van onze soevereine zeggenschap over hoe ons land wordt bestuurd.”
“Wij zijn een voorstander van Europese defensiesamenwerking, maar geen voorstander van een Europees leger. Wij moeten altijd zelf blijven bepalen of onze militairen worden ingezet.”
Strijd tegen discriminatie en bescherming minderheden
DENK positioneert zich als dé partij tegen discriminatie en voor de bescherming van minderheden, met concrete voorstellen zoals een Nationaal Coördinator tegen Moslimhaat en een wettelijk verbod op het schenden van heilige boeken. Dit is een kernpunt dat sterker wordt benadrukt dan bij D66 en Volt.
“Nationaal Coördinator tegen Moslimhaat. Deze coördinator krijgt doorzettingsmacht en budget om de aanpak tegen moslimdiscriminatie op te voeren.”
“Wettelijk verbod Koranverbranding en schennis van heilige boeken. Het vernietigen, verbranden of verscheuren van de Bijbel, Thora, Koran, Veda’s of welke heilige geschriften dan ook, wordt strafbaar gesteld.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) onderscheidt zich van Volt en D66 door een radicaal groene, diervriendelijke en sociaal rechtvaardige koers, waarbij welzijn en duurzaamheid altijd boven economische groei staan. Hun programma legt sterk de nadruk op structurele systeemverandering, stevige sociale zekerheid, en het centraal stellen van natuur, dieren en mensenrechten. PvdD kiest voor fundamentele hervormingen in klimaat, wonen, zorg en onderwijs, met een uitgesproken kritische houding tegenover marktwerking en economische belangen.
Welzijn en duurzaamheid boven economische groei
PvdD plaatst het welzijn van mens, dier en natuur expliciet boven economische belangen, en wil een radicaal andere koers dan de huidige politiek. Dit onderscheidt zich van Volt en D66, die beide meer inzetten op innovatie en Europese samenwerking binnen het bestaande economische systeem.
“De Partij voor de Dieren is de enige politieke partij die welzijn boven welvaart plaatst.”
“Een rechtvaardige samenleving binnen de grenzen van de planeet. Een land waar iedereen een plek heeft om te wonen, te werken en zichzelf te zijn, zonder dat we de Aarde, dieren of andere mensen uitbuiten.”
Structurele systeemverandering voor klimaat en natuur
PvdD kiest voor een fundamentele systeemverandering richting een duurzame economie, met harde grenzen aan productie en consumptie, en een snelle afbouw van fossiele brandstoffen. Dit is radicaler dan de doorgaans stapsgewijze en op innovatie gerichte benadering van Volt en D66.
Sterke sociale zekerheid en inkomensverdeling
PvdD wil een veel sterkere sociale zekerheid, hogere minimumlonen, afschaffing van het toeslagenstelsel en een eerlijker belastingstelsel. Dit is concreter en socialer dan de meer liberale benadering van D66 en de Europese focus van Volt.
“Het minimumloon gaat omhoog naar 18 euro per uur. Het beweegt voortaan automatisch mee met de mediane lonen, met als ondergrens 60% van het mediane inkomen.”
“We maken uiteindelijk alle toeslagen overbodig. Ieder mens moet een voldoende hoog inkomen hebben om in de basisbehoeften te voorzien.”
Radicale hervorming van wonen en zorg
PvdD ziet wonen en zorg als publieke basisrechten, niet als marktproducten, en wil marktwerking terugdringen. Dit is een duidelijk verschil met D66 en Volt, die marktwerking minder radicaal willen beperken.
Kritische houding tegenover marktwerking en economische belangen
PvdD is uitgesproken kritisch over de invloed van marktwerking en economische belangen op publieke voorzieningen, natuur en samenleving. Dit is scherper dan bij Volt en D66.
50PLUS is een partij die zich primair richt op de belangen van ouderen, met nadruk op inkomenszekerheid (AOW, pensioen), ouderenzorg, wonen voor senioren, en veiligheid. Hun programma verschilt fundamenteel van Volt en D66, die beide een bredere, progressieve en toekomstgerichte agenda voeren gericht op alle generaties, Europese samenwerking, klimaat en innovatie. 50PLUS kiest voor behoudende, doelgroepgerichte maatregelen, terwijl Volt en D66 juist inzetten op vernieuwing, inclusiviteit en internationale oriëntatie.
Focus op ouderenbelangen en inkomenszekerheid
50PLUS stelt de belangen van 50-plussers centraal en wil inkomenszekerheid en waardigheid voor ouderen waarborgen, in tegenstelling tot Volt en D66 die zich op alle generaties richten en bredere maatschappelijke thema’s centraal stellen.
“We zijn een partij die zich met name richt op het leven van 50-plussers, 60-plussers en nóg ouderen, mensen in de derde levensfase.”
“Onze vier belangrijke kernpunten. 1. Inkomen & koopkracht (AOW, pensioen & belastingen)”
“Handen af van de AOW. Handhaving AOW-koppeling aan het minimumloon. Geen AOW-premie voor AOW’ers. Dertiende maand voor AOW’ers.”
Strenger migratiebeleid en beperking arbeids-/studiemigratie
50PLUS kiest voor een restrictiever migratiebeleid, met nadruk op beperking van arbeids- en studiemigratie en strengere Europese buitengrensbewaking, terwijl Volt en D66 juist inzetten op internationale samenwerking en een humaner migratiebeleid.
“50PLUS kiest voor een streng migratiebeleid dat onderscheid maakt tussen vormen van migratie en voorkomt dat systemen overbelast raken.”
“We willen een gemeenschappelijk Europees asielbeleid waarbij de buitengrenzen worden versterkt en opvang in de regio de regel wordt.”
“Bij studiemigratie zijn de universiteiten en hogescholen medeverantwoordelijk. Dat zal leiden tot een gezonde beperking van het aantal arbeids- en studiemigranten.”
Kritiek op klimaatbeleid en voorkeur voor kernenergie
50PLUS is kritisch op het huidige klimaatbeleid en pleit voor minder nationale regels, geen extra CO2-heffingen bovenop Europese afspraken, en snelle bouw van kerncentrales. Volt en D66 zijn juist uitgesproken voorloper op klimaat, duurzame energie en Europese samenwerking.
“Slecht doordachte en slecht uitgevoerde plannen op het terrein van energie, klimaat, stikstof en natuurbeleid, hebben ervoor gezorgd dat Nederland zijn aansluiting bij de economische top van de wereld dreigt kwijt te raken.”
“Snelle voortgang met de bouw van 4 nieuwe kerncentrales. Versnelde introductie van kleine kerncentrales (SMR’s).”
“Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
BVNL is een klassiek-liberale, economisch rechtse en cultureel conservatieve partij die sterk inzet op individuele vrijheid, een kleine overheid, lage belastingen en nationale soevereiniteit. In tegenstelling tot Volt en D66, die beide pro-EU en progressief zijn, wil BVNL juist minder macht voor de EU, minder immigratie, en meer ruimte voor ondernemers en individuele keuzevrijheid. BVNL onderscheidt zich door haar nadruk op het terugdringen van overheidsbemoeienis, het afschaffen van het toeslagenstelsel, en het beperken van internationale invloed op Nederlands beleid.
Minder macht voor de EU en nationale soevereiniteit
BVNL wil dat Nederland weer soeverein wordt en pleit voor het terughalen van macht uit Brussel, terwijl Volt en D66 juist voor verdere Europese integratie zijn. Dit standpunt is fundamenteel anders dan de pro-Europese koers van Volt en D66.
“BVNL wil dat Nederland weer soeverein wordt. We moeten stoppen met het overhevelen van zeggenschap naar ongekozen supranationale organen zoals de WHO, de EU, de VN en de NAVO. De EU moet worden omgevormd tot een confederatie van samenwerkende landen, zoals de Europese Economische Gemeenschap (EEG) oorspronkelijk bedoeld was.”
“Daar waar het Nederlands belang haaks staat op Brusselse regelgeving zullen wij Brussel informeren dat Nederland zijn eigen soevereine koers vaart.”
Kleine overheid, minder belastingen en afschaffing toeslagen
BVNL wil een veel kleinere overheid, forse belastingverlagingen en het afschaffen van het toeslagenstelsel. Dit contrasteert met Volt en D66, die beide meer investeren in publieke voorzieningen en sociale zekerheid.
“BVNL wil een kleinere overheid, minder ambtenaren en minder bureaucratie. De overheid wordt veel te groot, er zijn te veel ambtenaren, er is teveel controledrang en de bureaucratie neemt onevenredig toe. BVNL stelt zich ten doel om binnen twee regeerperiodes de rijksoverheidsuitgaven met ten minste 35% te verminderen, primair door het schrappen van subsidies, adviesorganen, overheidsreclame, klimaatbeleid, internationale hulp en niet-kerntaken.”
“Het toeslagenstelsel afschaffen waardoor de Belastingdienst weer gewoon een organisatie wordt die belastingen int en geen uitkeringsorganisatie meer is.”
“Invoeren van een vlaktaks met een vast percentage van circa 25% op arbeid en winst en een belastingvrije voet van € 20.000,-.”
Streng immigratie- en asielbeleid
BVNL kiest voor een asielstop en het beperken van immigratie, terwijl Volt en D66 beide voorstander zijn van een humaan en open migratiebeleid.
“BVNL wil een asielstop. Het absorptievermogen is bereikt en Nederland kan de eindeloze toestroom van asielzoekers niet meer aan.”
“Het woningtekort oplossen. Dit kan door de immigratie te stoppen en de woningmarkt te liberaliseren en te dereguleren, zodat er meer woningen kunnen worden bijgebouwd.”
Cultureel conservatief, medisch-ethisch progressief
BVNL is cultureel conservatief (behoud van Nederlandse tradities, kritisch op woke-isme), maar medisch-ethisch progressief (vrijheid bij euthanasie, abortus, eigen lichaam). Volt en D66 zijn beide cultureel progressief, maar BVNL onderscheidt zich door haar behoudende toon op cultuur en traditie.
“BVNL is tot slot cultureel conservatief: wij willen ons mooie Nederland en de daarbij behorende unieke Nederlandse tradities en cultuur intact houden, maar wel medisch-ethisch progressief: iedereen mag zelf bepalen hoe en met wie hij/zij het leven vormgeeft en beslist zelf over de eigen levensovertuiging en het eigen lichaam.”
“Medisch-ethische keuzes horen bij het individu, niet bij de Staat. Belang Van Nederland verwerpt iedere vorm van overheidsdwang als het gaat om beslissingen over het eigen lichaam.”
De SGP is een uitgesproken christelijk-conservatieve partij die sterk inzet op traditionele gezinswaarden, bescherming van het ongeboren leven, en een overheid die zich terughoudend opstelt in het sociale domein. Hun programma legt nadruk op het beperken van migratie, het beschermen van klassieke vrijheden (zoals religie en onderwijs), en het stimuleren van verduurzaming met oog voor haalbaarheid. Dit staat in scherp contrast met de progressieve, seculiere en pro-Europese koers van Volt en D66, die beide veel meer nadruk leggen op individuele vrijheden, inclusiviteit, en Europese samenwerking.
Behoud van klassieke gezinswaarden en christelijke normen
De SGP benadrukt het belang van het traditionele gezin, het klassieke huwelijk en bescherming van het ongeboren leven, en verzet zich tegen liberale opvattingen over abortus, gezinsvormen en genderdiversiteit. Dit is fundamenteel anders dan Volt en D66, die beide progressief zijn op deze thema’s.
“Een samenleving begint bij een stabiel gezin en een veilige thuissituatie. We maken ons hard voor het klassieke huwelijk, gezinswaarden en een financieel gezond bestaan voor elk huishouden.”
“Daarom zetten we ons in voor bescherming van het ongeboren leven, ouderen en ieder mens die aandacht en ondersteuning nodig heeft.”
“Onze koers is helder... houvast aan christelijke waarden”
Terughoudende overheid en minder overheidsbemoeienis
De SGP wil een kleinere, daadkrachtige overheid die zich beperkt tot kerntaken, minder regels en subsidies, en meer ruimte voor maatschappelijke en religieuze organisaties. Dit contrasteert met Volt en D66, die juist pleiten voor een actieve, sturende overheid op thema’s als klimaat, onderwijs en sociale gelijkheid.
Kritisch op Europese integratie en migratie
De SGP is kritisch over verdere Europese integratie en wil strenge grenzen aan migratie stellen, terwijl Volt en D66 juist voorstander zijn van meer Europese samenwerking en een humaner migratiebeleid.
Christelijke grondslag als leidraad voor beleid
De SGP baseert haar hele programma expliciet op de Bijbel en christelijke waarden, wat haaks staat op het seculiere karakter van Volt en D66.
Het BBB-programma geeft geen direct antwoord op de vraag over de verschillen tussen Volt en D66, noch biedt het een expliciet stemadvies. Wel benadrukt BBB haar eigen kernwaarden van nuchterheid, regionale gelijkwaardigheid en een pragmatische, niet-ideologische benadering van beleid, met bijzondere aandacht voor burgerparticipatie, regionale belangen en behoud van Nederlandse tradities.
Meer burgerzeggenschap en regionale invloed
BBB vindt dat burgers meer directe invloed moeten hebben op hun leefomgeving en dat beleid niet alleen in Den Haag bepaald moet worden, maar ook regionaal. Dit onderscheidt BBB van partijen die centralistischer zijn ingesteld en minder nadruk leggen op regionale zeggenschap.
“We streven naar een overheid die dichtbij bestuurt. Dat is een overheid die beseft dat democratie méér is dan alleen een stem uitbrengen. Mensen moeten ook na de verkiezingen invloed kunnen uitoefenen, zoals door inspraak, advies of het delen van hun ervaring.”
“Inwoners dienen meer zeggenschap te krijgen over hun eigen leefomgeving. Mensen weten zelf het beste wat daar speelt en waar behoefte aan is.”
Nadruk op behoud van Nederlandse cultuur en tradities
BBB positioneert zich als beschermer van Nederlandse cultuur, tradities en regionale identiteit, en stelt duidelijke eisen aan integratie en participatie van nieuwkomers. Dit is een ander accent dan Volt en D66, die doorgaans internationaler en progressiever zijn in hun benadering van cultuur en integratie.
“Daarom staat BBB pal voor onze Nederlandse cultuur en westerse waarden. Waarden zoals vrijheid, gelijkwaardigheid, verantwoordelijkheid en respect voor elkaar.”
“Wie in Nederland wil wonen, hoort mee te doen. Inburgeren, de taal leren, werk zoeken en bijdragen aan de samenleving. Dat is geen keus, maar een voorwaarde.”
Pragmatische en nuchtere benadering van klimaat en economie
BBB kiest voor een pragmatische, haalbare en betaalbare aanpak van klimaatbeleid, waarbij economische en sociale draagkracht voorop staan. Dit contrasteert met de meer ambitieuze en internationale klimaatdoelen van Volt en D66.
Focus op regionale gelijkwaardigheid en basisvoorzieningen
BBB benadrukt dat alle regio’s in Nederland gelijkwaardig moeten worden behandeld en dat basisvoorzieningen overal op peil moeten zijn, ongeacht waar je woont. Dit is een kernpunt dat minder centraal staat bij Volt en D66.
“Of je nu in Groningen woont of in Gouda, op het platteland of drie hoog achter iedereen verdient dezelfde kansen. Gelijke toegang tot onderwijs, gezondheidszorg, vervoer en veiligheid mag geen kwestie van postcode zijn.”
“BBB laat de stem van de provincie weerklinken in Den Haag. Daarmee is BBB de regiopartij bij uitstek.”
Het CDA-verkiezingsprogramma legt de nadruk op verantwoordelijkheid, fatsoen en vertrouwen, met een sterke focus op een betrokken samenleving, bestaanszekerheid en het versterken van democratische waarden. De partij kiest voor een overheid die duidelijke keuzes maakt, investeert in innovatie en onderwijs, en inzet op sociale samenhang en minder regels. Concrete voorstellen zijn onder andere het automatisch uitkeren van toeslagen, investeren in een toekomstgerichte economie, en het versterken van de democratie en het maatschappelijk middenveld.
Investeren in een toekomstgerichte economie en innovatie
Het CDA wil de economie versterken door te investeren in innovatie, onderzoek en het stimuleren van ondernemerschap. Dit moet zorgen voor een sterke economische basis en meer kansen voor iedereen, waarbij ook aandacht is voor technologische ontwikkelingen en een leven lang leren.
“Vooruitgang vraagt ook dat we investeren in een toekomstgerichte economie. Ondernemen moet weer leuk zijn en worden beloond vanuit de politiek. We willen ruimte geven aan innovatiekracht en ondernemerszin. Daarom investeren we in onderzoek, stimuleren we innovatie en versterken we onze regio’s. We investeren in mensen via leven lang ontwikkelen.”
Automatische uitkering van toeslagen en hervorming belastingstelsel
Het CDA wil het belastingstelsel hervormen zodat werken meer loont en toeslagen automatisch worden uitgekeerd. Dit moet zorgen voor meer bestaanszekerheid, minder fouten en minder terugvorderingen.
Versterken van democratie en maatschappelijk middenveld
Het CDA benadrukt het belang van democratische waarden, actief burgerschap en het versterken van de lokale democratie. De partij wil dat burgers meer verantwoordelijkheid nemen en dat democratische instituties weerbaarder worden gemaakt.
“Een vrije democratie blijft alleen mogelijk als we het democratisch ethos versterken: als we samen verantwoordelijkheid nemen. Voor elkaar, voor de waarheid en voor de toekomst van onze democratische instituties en de rechtsstaat.”
“We versterken de lokale democratie. Omdat gemeenten fors meer taken en verantwoordelijkheden hebben gekregen, spannen we ons ervoor in dat raadsleden ook meer tijd hebben voor het raadswerk.”
Minder regels, meer vertrouwen in burgers en verenigingen
Het CDA wil de verantwoordingsdruk verminderen en meer vertrouwen geven aan burgers, verenigingen en vrijwilligers. Dit moet leiden tot meer maatschappelijke veerkracht en betrokkenheid.
“We stoppen met de gedachte dat meer regels altijd leiden tot het maken van minder fouten. Onevenredige verantwoordingsdruk zorgt voor maatschappelijke schade, tast de beroepseer van mensen aan en dooft het plezier van vrijwilligers uit. Het CDA vertrouwt op vitale verenigingen.”
GroenLinks-PvdA positioneert zich als een uitgesproken linkse, progressieve partij die solidariteit, het versterken van de verzorgingsstaat en het aanpakken van ongelijkheid centraal stelt. Hun programma legt nadruk op investeren in publieke voorzieningen, een eerlijker belastingstelsel, en het betrekken van jongeren bij de democratie. In vergelijking met Volt en D66 is GroenLinks-PvdA duidelijk linkser en meer gericht op herverdeling en collectieve oplossingen, terwijl D66 en Volt beide progressief zijn maar meer nadruk leggen op individuele vrijheid, Europese samenwerking en bestuurlijke vernieuwing.
Investeren in publieke voorzieningen en ongelijkheid aanpakken
GroenLinks-PvdA kiest expliciet voor het vergroten van publieke investeringen en het aanpakken van ongelijkheid, waar D66 en Volt doorgaans meer marktwerking accepteren en minder vergaand herverdelen. Dit is een onderscheidend links standpunt.
“Wij kiezen ervoor om de komende jaren te investeren in onze publieke voorzieningen, economie, infrastructuur en veiligheid. Op lange termijn heeft Nederland er baat bij dat we die investeringen nu doen en niet uitstellen.”
“Opeenvolgende kabinetten kozen voor marktwerking in plaats van solidariteit. Als je de samenleving inricht als markt, komen niet mensen maar de winst centraal te staan.”
Eerlijker belastingstelsel en lastenverdeling
GroenLinks-PvdA wil het belastingstelsel hervormen zodat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen, met meer belasting op vermogen, winst en vervuiling. Dit is linkser dan D66 en Volt, die wel hervormingen willen maar minder nadruk leggen op herverdeling.
“We strijden voor een eerlijk belastingstelsel. Dat betekent een systeem zonder speciale kortingen en een eerlijke belasting op vermogen, winst en vervuiling.”
Jongeren meer politieke invloed geven
GroenLinks-PvdA wil de kiesgerechtigde leeftijd verlagen naar 16 jaar en jongeren actiever betrekken bij de politiek. Dit is progressiever dan D66 en Volt, die wel jongerenparticipatie willen maar niet expliciet de kiesleeftijd willen verlagen.
“We verlagen de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar en we rollen een campagne uit om de opkomst onder jongeren te verhogen.”
Democratische rechtsstaat en vrije pers versterken
GroenLinks-PvdA benadrukt het belang van een sterke rechtsstaat, onafhankelijke media en het beschermen van het demonstratierecht. D66 en Volt delen deze waarden, maar GroenLinks-PvdA legt hier extra nadruk op als reactie op recente ontwikkelingen.
“We versterken onze democratische rechtsstaat en kiezen voor een sterke rechtspraak, vrije pers en stevige democratische controle.”
“Het recht om te demonstreren behoort tot de kern van de democratie, ook wanneer dat botst met andere belangen.”
De SP positioneert zich als een uitgesproken sociale partij die fundamentele veranderingen wil doorvoeren voor meer solidariteit, bestaanszekerheid en het tegengaan van ongelijkheid. Hun programma focust op het fors verlagen van belastingen op arbeid, het verhogen van het minimumloon, het invoeren van maximumprijzen voor basisproducten, en het democratiseren van bedrijven. In tegenstelling tot Volt en D66, die beide pro-EU en hervormingsgezind zijn, is de SP kritisch op de EU en pleit voor meer nationale zeggenschap en minder marktwerking.
Fors verlagen van belastingen op arbeid en verhogen minimumloon
De SP wil dat werken meer loont door de inkomstenbelasting fors te verlagen en het minimumloon te verhogen, met als doel bestaanszekerheid voor iedereen. Dit onderscheidt zich van Volt en D66, die minder vergaande voorstellen doen op dit vlak.
“We verlagen de inkomstenbelasting fors zodat je meer overhoudt van het geld dat jij verdient. Ook verlagen we de btw op basisproducten. Door het minimumloon te verhogen en het minimumjeugdloon af te schaffen zorgen we ervoor dat iedereen die werkt een inkomen krijgt waar je goed van kunt leven.”
Maximumprijzen voor basisproducten
Om de koopkracht te beschermen, wil de SP maximumprijzen instellen voor basisproducten en prijsverhogingen blokkeren. Dit is een concreet, links voorstel dat Volt en D66 niet in deze vorm doen.
“Daarom moeten we de prijzen van basisproducten zoals energie, brandstof, openbaar vervoer, huur, zorg en boodschappen aan banden leggen en maximumprijzen instellen.”
Kritisch op Europese Unie, pleit voor sociale unie
De SP is uitgesproken kritisch op de huidige EU, die zij als te neoliberaal en marktgericht beschouwen. Ze willen meer nationale zeggenschap en een sociale unie, terwijl Volt en D66 juist voor verdieping van Europese samenwerking zijn.
“De EU is van een Europees vredesproject verworden tot een neoliberaal instrument van het bedrijfsleven. De SP wil af van een Europa dat werkt voor het kapitaal en naar een sociale unie.”
Democratiseren van bedrijven en meer werknemerszeggenschap
De SP wil dat werknemers meer te zeggen krijgen in bedrijven, onder andere door vertegenwoordiging in het bestuur en de raad van commissarissen. Dit is een radicaal voorstel dat Volt en D66 niet zo expliciet overnemen.
“Als eerste stap richting democratische bedrijven stellen we vast dat in het bestuur van een bedrijf altijd ten minste één bestuurder moet zitten die is verkozen door de werknemers die aan hen verantwoording moet afleggen.”
“Werknemers krijgen in bedrijven met meer dan honderd werknemers allemaal één stem waarmee ze de raad van commissarissen mogen kiezen.”
Klimaatbeleid: tegen lastenverzwaring voor werkende klasse
De SP wil klimaatmaatregelen die niet de werkende klasse treffen, maar juist de grote vervuilers en vermogenden. Ze zijn kritisch op belastingen als vliegtaksen die vooral gewone mensen raken.
“Verhoging van de belastingen, zoals een plastictaks of een vliegtaks, worden niet gevoeld door mensen met een hoog inkomen of veel vermogen die relatief veel uitstoot veroorzaken. Hoge prijzen maken het leven wel onbetaalbaar voor de werkende klasse, de grote meerderheid van Nederland die afhankelijk is van hun loon.”
VVD positioneert zich als een centrum-rechtse partij die de nadruk legt op het belonen van werkenden, het beperken van herverdeling via belastingen, en het stimuleren van economische groei en individuele vrijheid. De partij wil minder nivellering, lagere lasten voor de middenklasse, en een kleinere, efficiëntere overheid. In vergelijking met Volt en D66 is VVD minder progressief op sociaal beleid en Europese integratie, en kiest ze voor een pragmatische, nationale koers gericht op economische vooruitgang en veiligheid.
Minder nivellering, lagere lasten voor middeninkomens
De VVD vindt dat werkenden te weinig profiteren van hun inspanningen door een te grote herverdeling via belastingen en toeslagen. Ze willen de lasten voor de middenklasse verlagen en het aantrekkelijker maken om te werken, in tegenstelling tot partijen die nivellering en herverdeling belangrijker vinden.
“De VVD perkt de Haagse herverdelingsmachine in. We stoppen met steeds maar weer verder nivelleren, verlagen de lasten voor middeninkomens en zetten de werkende Nederlander weer op één.”
“We leggen in een Koopkrachtwet vast dat werkenden er ieder jaar in koopkracht méér op vooruit moeten gaan dan niet-werkenden.”
Focus op economische groei en minder overheid
De VVD wil dat de overheid minder uitgeeft, niet meer belastingen heft, en zich richt op het stimuleren van economische groei. Dit onderscheidt zich van Volt en D66, die doorgaans meer investeren in publieke voorzieningen en Europese samenwerking.
Kritisch op Europese integratie en federale stappen
De VVD is voor Europese samenwerking, maar verzet zich tegen verdere overdracht van nationale bevoegdheden en een federale EU, in tegenstelling tot Volt (sterk pro-EU) en D66 (meer pro-EU dan VVD).
“Wij verzetten ons tegen een sluipende overdracht van nationale bevoegdheden en een federale glijbaan.”
Strengere migratie en integratie-eisen
De VVD stelt strengere eisen aan migratie en integratie dan Volt en D66, met nadruk op het beschermen van Nederlandse waarden en het beperken van instroom.
“We moeten de komende jaren orde op zaken stellen om onze vrije waarden te beschermen en weer met trots uit te dragen. Dat moeten we in de eerste plaats doen door meer grip te krijgen op wie hier binnenkomt. Daarom bepalen we zélf voor wie er hier plek is en wie niet. Daarvoor nemen we stevige maatregelen.”
Volt onderscheidt zich van D66 door sterk te focussen op vernieuwing van de democratie, meer jongereninspraak, en radicale transparantie en participatie. Hun programma bevat concrete voorstellen zoals het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd naar 16 jaar, het invoeren van een Derde Kamer voor jongeren, en het uitbreiden van de Tweede Kamer. Volt kiest voor structurele hervormingen en Europese samenwerking, waar D66 doorgaans pragmatischer en minder radicaal vernieuwend is.
Stemgerechtigde leeftijd verlagen naar 16 jaar
Volt wil jongeren eerder betrekken bij de democratie door de stemgerechtigde leeftijd te verlagen naar 16 jaar, wat verder gaat dan het huidige D66-standpunt. Dit moet zorgen voor meer inspraak van de generatie die het meest met de toekomst te maken krijgt.
“De stem van jongeren vergroten we door de stemgerechtigde leeftijd te verlagen van achttien naar zestien jaar.”
Invoeren van een Derde Kamer (jongerenberaad)
Volt stelt een permanente Derde Kamer voor, een jongerenberaad dat wetten beoordeelt en de politiek adviseert. Dit is een uniek voorstel dat D66 niet kent, en benadrukt de focus van Volt op jongerenparticipatie.
“We voeren een Derde Kamer voor jongeren in. De Derde Kamer krijgt een permanent raadgevend jongerenberaad. Dat is een orgaan, bestaande uit een groep jongeren tussen de 15 en 20 jaar, dat op aanvraag van de Tweede Kamer en/of de Eerste Kamer haar mening geeft over politieke voorstellen”
Tweede Kamer uitbreiden naar 250 zetels
Volt wil de Tweede Kamer fors uitbreiden om de volksvertegenwoordiging te versterken en de democratie te vernieuwen. Dit is een structurele hervorming die D66 niet voorstelt.
“We breiden de Tweede Kamer uit van 150 naar 250 zetels. Onze Tweede Kamer is namelijk te klein,”
Verbod op dubbelfuncties in de politiek
Volt wil een verbod op het stapelen van politieke functies, om belangenverstrengeling en overbelasting te voorkomen. Dit is een concreet voorstel dat D66 niet expliciet in haar programma heeft staan.
“Er komt een verbod op dubbelfuncties in de politiek. Op dit moment is het mogelijk om tegelijkertijd gemeenteraadslid, Provinciale Statenlid én Tweede Kamerlid te zijn. Volt vindt dat dit verboden moet worden.”
Structurele jongerenparticipatie en generatietoets
Volt wil dat beleid structureel wordt getoetst op langetermijneffecten voor toekomstige generaties, en jongeren een vaste stem geven in het beleid. Dit gaat verder dan de participatievoorstellen van D66.
“Met een generatietoets onderzoeken we de langetermijneffecten van beleid, zodat we weten wat de gevolgen zijn over tien, twintig en dertig jaar.”
NSC onderscheidt zich van Volt en D66 door een sterke focus op bestaanszekerheid, goed bestuur en het herstellen van de relatie tussen overheid en burger. De partij pleit voor meer transparantie, regionale vertegenwoordiging in de Kamer, en het beperken van dichtgetimmerde coalitieakkoorden. NSC legt nadruk op concrete, uitvoerbare oplossingen voor gewone mensen en wil de menselijke maat terugbrengen in beleid.
Regionaal kiesstelsel invoeren
NSC wil de band tussen kiezer en Kamerlid versterken door een regionaal kiesstelsel met meervoudige kiesdistricten, zodat regionale belangen beter worden vertegenwoordigd in het parlement. Dit is een duidelijk verschil met Volt en D66, die beide vasthouden aan het huidige landelijke, evenredige kiesstelsel.
“We willen de band tussen kiezer en Kamerlid versterken door een regionaal kiesstelsel in te voeren met meervoudige kiesdistricten.”
Beperken van dichtgetimmerde coalitieakkoorden
NSC vindt dat coalitieakkoorden zich moeten beperken tot hoofdlijnen en financiële kaders, zodat er meer ruimte is voor debat en aanpassing aan veranderende omstandigheden. Dit contrasteert met de praktijk van D66 en Volt, die doorgaans akkoord gaan met meer gedetailleerde coalitieafspraken.
“Coalitieakkoorden moeten zich beperken tot hoofdlijnen van beleid en financiële kaders. Ze leggen niet precies vast hoe de doelen bereikt worden. Er moet ruimte zijn voor debat en om in te spelen op veranderende omstandigheden; geen dichtgetimmerde afspraken dus.”
Meer vakministers zonder partijlidmaatschap
NSC pleit ervoor dat het normaal wordt om vakministers te hebben die geen lid zijn van een politieke partij, om zo meer deskundigheid en onafhankelijkheid in het kabinet te brengen. Dit is een afwijkend standpunt ten opzichte van Volt en D66, die vooral partijgebonden ministers steunen.
“Het moet normaal zijn voor een regering om ook vakministers te hebben die geen lid zijn van een politieke partij.”
Herstel van macht en tegenmacht
NSC wil de besluitvorming transparanter maken en de macht en tegenmacht in het politieke systeem herstellen, met meer focus op het algemeen belang en minder op technocratische modellen. Dit is een kernpunt dat NSC onderscheidt van Volt en D66, die meer vertrouwen op bestaande instituties en modellen.
“De besluitvorming in Nederland is vaak ondoorzichtig en dient niet altijd het algemeen belang. Nieuw Sociaal Contract pleit voor een nieuwe de relatie tussen overheid en burgers. Daarbij hoort ook een duidelijke rolverdeling met voldoende tegenmacht om onze rechtsstaat en samenleving weerbaarder te maken.”