Verkiezingsprogramma's 2025 overhoe kijken de partijen tegen het klimaat
De SP ziet de klimaatcrisis als een direct gevolg van het kapitalistische systeem en pleit voor een radicale, sociale klimaatrevolutie waarin publieke regie, democratische zeggenschap en klimaatrechtvaardigheid centraal staan. Hun beleid richt zich op het versneld behalen van klimaatdoelen via nationalisatie van energie, het stoppen van fossiele subsidies, sociale verduurzaming van woningen, en het waarborgen van betaalbaarheid en draagvlak voor iedereen. De SP verwerpt marktwerking en individuele verantwoordelijkheid, en kiest voor collectieve, structurele oplossingen die zowel het klimaat als bestaanszekerheid verbeteren.
Klimaatcrisis aanpakken met sociale rechtvaardigheid en publieke regie
De SP beschouwt de klimaatcrisis als een gevolg van het kapitalisme en wil deze aanpakken door publieke regie, democratische zeggenschap en een eerlijke verdeling van lasten en lusten. Klimaatbeleid moet niet leiden tot tweedeling, maar juist bestaanszekerheid vergroten en iedereen laten profiteren van de transitie.
“De strijd tegen klimaatverandering is ook een kans op een eerlijke, duurzame toekomst voorbij het kapitalisme. De economie moet veranderen om de klimaatdoelen te halen en dat biedt juist de mogelijkheid om die verandering eerlijk te laten verlopen. Met publieke regie en meer democratische zeggenschap.”
“Ons doel is daarom om in 2040 een klimaatneutrale én klimaatrechtvaardige samenleving te realiseren.”
“We gaan de klimaatcrisis te lijf met collectief beleid waar iedereen voordeel bij heeft. Geen individuele verantwoordelijkheid, maar gezamenlijk georganiseerde en gefinancierde maatregelen zoals zonnepanelen op alle geschikte daken, het verduurzamen van woningen, circulair grondstoffengebruik en schonere productie.”
“Een crisis die in zijn kern veroorzaakt wordt door het kapitalisme. Want zolang winst boven alles gaat, blijft het kapitalisme de bron van deze crisis en moeten we het kapitalisme dus terugdringen om ons klimaat en onze toekomst te redden.”
Nationalisatie en democratisering van energievoorziening
De SP wil energiebedrijven nationaliseren en de warmtevoorziening onder publieke controle brengen om energie betaalbaar, duurzaam en toegankelijk te maken voor iedereen. Marktwerking wordt afgewezen; energie is een basisbehoefte, geen verdienmodel.
“De SP nationaliseert de energievoorzieningen en maakt ze daarmee weer betaalbaar én duurzaam, met publieke zeggenschap en solidariteit als uitgangspunt.”
“Wij gaan de drie grote private warmtebedrijven (Eneco, Vattenfall en Ennatuurlijk) overnemen en omvormen tot vier publieke, regionale warmtebedrijven. Daarmee brengen we de warmtevoorziening weer onder democratische controle.”
Stoppen met fossiele subsidies en versneld afbouwen olie/gas
De SP wil zo snel mogelijk stoppen met fossiele subsidies, olie- en gasprojecten en bestaande productie versneld afbouwen. Het uitgespaarde geld wordt ingezet voor vergroening en verlaging van energierekeningen.
“Wij stoppen die subsidies zo snel mogelijk en geven steun voor vergroening als daar publieke zeggenschap tegenover staat. Het overige geld dat we besparen zetten we in om de energierekening omlaag te krijgen, straten te vergroenen en Nederland leefbaarder te maken.”
“Er komt een stop op olie en gasprojecten. We verlenen geen vergunningen meer voor het uitbouwen van olie en gasprojecten en bouwen onze huidige olie en gasproductie zo snel mogelijk af.”
Sociale verduurzaming van woningen en energie
De SP wil dat verduurzaming betaalbaar en toegankelijk is voor iedereen, met speciale aandacht voor huurders en mensen met lage inkomens. Er komt een Nationaal Isolatie Programma, recht op verduurzaming voor huurders, en zonnepanelen op alle geschikte daken.
“Wij pakken 1,5 miljoen slecht geïsoleerde huur en koopwoningen aan voor 2030 met een Nationaal Isolatie Programma.”
“Huurders krijgen het recht om verduurzaming van hun woning af te dwingen.”
“We stimuleren zonneenergie op alle geschikte daken van woningen en gebouwen. Door dit grootschalig en collectief aan te pakken via woonverenigingen, woningcorporaties en energiecoöperaties, zorgen we dat ook huurders en mensen met een klein inkomen profiteren van lagere energiekosten en verduurzaming.”
Klimaatrechtvaardigheidstoets en bescherming tegen tweedeling
Alle klimaatbeleid wordt getoetst op klimaatrechtvaardigheid: het moet zowel de uitstoot verminderen als bestaanszekerheid vergroten, zonder de lasten bij de werkende klasse te leggen.
“Daarvoor komt er een klimaatrechtvaardigheidstoets. Al het gevoerde beleid op klimaat moet zorgen dat we de uitstoot verminderen en de bestaanszekerheid vergroten.”
“Hoge prijzen maken het leven wel onbetaalbaar voor de werkende klasse, de grote meerderheid van Nederland die afhankelijk is van hun inkomen uit arbeid, uitkering, of pensioen. Tweedeling door klimaatbeleid staan wij niet toe.”
Investeren in duurzame energie en infrastructuur, geen biomassa
De SP investeert in wind op zee en land (met lokaal draagvlak), zonnepanelen, groene waterstof en een sterk elektriciteitsnet. Biomassa wordt afgewezen als energiebron.
“Wij investeren in het uitbreiden van windparken op zee, zonnepanelen op alle geschikte daken, aardwarmte en een toekomstbestendige energieinfrastructuur voor elektriciteit en groene waterstof, met opslagcapaciteit voor de (tijdelijk) overtollige elektriciteit.”
“We stoppen met houtgestookte biomassacentrales. Die zorgen voor vieze lucht, gezondheidsschade bij omwonenden en extra CO₂-uitstoot. Dat is slecht voor mens en klimaat. Wij kiezen voor schone energie en niet voor het verbranden van bomen.”
Klimaatadaptatie en vergroening van leefomgeving
De SP wil Nederland voorbereiden op extremer weer door te investeren in dijken, vergroening van steden, en een Nationaal Bomenplan. Elke woning moet dichtbij groen liggen en biodiversiteit wordt versterkt.
“We bereiden Nederland voor op extremer weer door te investeren in klimaatadaptatie. Dat betekent bescherming tegen hitte, droogte en overstromingen. Met sterke dijken, meer groen in steden en een gezond waterbeheer.”
“Met een Nationaal Bomenplan planten we voor elke Nederlander een boom. Zo kunnen we meer dan 100 duizend hectare bos bijplanten.”
Eerlijke lastenverdeling: lagere energiebelasting voor huishoudens, hogere voor grootverbruikers
De SP verlaagt de energiebelasting voor huishoudens en kleine bedrijven, en verhoogt deze voor grootverbruikers en de hoogste inkomens, zodat de vervuiler meer betaalt en de lasten eerlijk verdeeld worden.
“We verlagen de energiebelasting voor huishoudens en kleine bedrijven en verhogen deze voor grootverbruikers. Mensen met een laag inkomen houden tot wel honderd euro per jaar extra over. Ook middeninkomens profiteren. Alleen de top 10 procent hoogste inkomens betalen iets meer, omdat zij ook het meest uitstoten.”
Afwijzen van CO₂-opslag als structurele oplossing
De SP ziet grootschalige CO₂-opslag als uitstelgedrag en wil gemeenschapsgeld alleen inzetten voor echte duurzame transitie.
“Het grootschalig opslaan van CO₂ onder de grond is geen structurele oplossing, maar een tijdelijk lapmiddel voor bedrijven die hun vervuiling willen uitstellen. Wij kiezen ervoor om gemeenschapsgeld niet langer te verspillen aan uitstelgedrag, maar te investeren in de echte, duurzame transitie.”
BIJ1 ziet de klimaatcrisis als een fundamentele kwestie van rechtvaardigheid en machtsverdeling, waarbij de grootste vervuilers en het kapitalistische systeem verantwoordelijk worden gehouden voor de schade. Hun beleid richt zich op het radicaal afbouwen van fossiele industrie, het publiek maken van energievoorziening, bindende klimaatdoelen, en het centraal stellen van klimaatrechtvaardigheid, waarbij de kosten niet bij burgers maar bij grote bedrijven komen te liggen. BIJ1 pleit voor internationale verantwoordelijkheid, strafbaarstelling van ecocide, drastische reductie van veestapel en fossiele subsidies, en een rechtvaardige transitie voor arbeiders en boeren.
Grote vervuilers betalen, niet burgers
BIJ1 vindt dat de kosten van klimaatbeleid niet langer op gewone mensen mogen worden afgewenteld, maar op de grootste vervuilers. Dit is een reactie op de huidige situatie waarin bedrijven buiten schot blijven en burgers de lasten dragen. Het is een fundamentele verschuiving van wie verantwoordelijk wordt gehouden voor de klimaatcrisis.
“De kosten van klimaatbeleid worden niet langer gedragen door gewone burgers maar door grote vervuilers. Klimaatbeleid gaat niet langer ten koste van bestaanszekerheid.”
“Alle benodigde klimaatmaatregelen worden voortaan getoetst op klimaatrechtvaardigheid. Dat betekent dat de kosten van klimaatbeleid worden gedragen door de grootste vervuilers.”
Fossiele industrie afbouwen en onteigenen
BIJ1 wil een radicale breuk met fossiele bedrijven: geen nieuwe fossiele projecten, snelle afbouw van bestaande productie, en onteigening van vervuilende bedrijven. Hun infrastructuur wordt ingezet voor publieke doelen, en opruimkosten worden uit hun eigen activa betaald. Dit is een directe aanval op de macht van de fossiele industrie.
“Vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend. Hun kapitaal, machines en infrastructuur worden ingezet voor publieke doelen. Opruimkosten, bodemsanering en herstel worden niet afgewenteld op de samenleving, maar betaald uit hun eigen activa — ook bij faillissement of uitkoop.”
“Er komen geen nieuwe projecten voor olie, kolen en gas. Alle infrastructuur voor energie maken we klimaatpositief en circulair.”
“Subsidies op (de productie van) fossiele brandstoffen en financiële steun aan de fossiele industrie worden zo snel mogelijk beëindigd.”
Energievoorziening in publieke handen
De energietransitie moet volgens BIJ1 geen winstmachine zijn, maar een publieke taak onder democratische controle. Energievoorzieningen worden volledig publiek, zonder publiek-private schijnconstructies, en arbeiders krijgen zeggenschap en baangarantie in de transitie.
“De energietransitie wordt een publieke taak, geen winstmachine. De overheid investeert massaal in klimaatneutrale, -positieve en circulaire infrastructuur, woningverduurzaming en publieke energieproductie — onder collectief eigendom en democratische controle.”
“Om de afbouw van fossiele brandstoffen en een rechtvaardige energietransitie vorm te geven worden de Nederlandse energievoorzieningen in publieke handen gebracht.”
Bindende, snelle en allesomvattende klimaatdoelen
BIJ1 stelt harde, bindende doelen: in 2030 moet de Nederlandse uitstoot van broeikasgassen netto nul zijn, inclusief alle directe en indirecte emissies (scope 1, 2 en 3). Deze doelen worden wettelijk vastgelegd.
“De Nederlandse uitstoot van broeikasgassen staat in 2030 op netto 0 (in scope 1, 2 én 3 emissies). Deze doelen worden wettelijk vastgelegd en zijn bindend.”
Internationale klimaatrechtvaardigheid en klimaatracisme
BIJ1 erkent de mondiale ongelijkheid in de klimaatcrisis en noemt het uitblijven van verantwoordelijkheid door westerse landen "klimaatracisme". Nederland moet als eerste westerse land verantwoordelijkheid nemen en het voortouw nemen in de VN.
“Nederland neemt als 1e westerse land de verantwoordelijkheid voor ons grote aandeel in het veroorzaken van de klimaatcrisis en neemt in VN-verband het voortouw.”
“Het feit dat dit niet gebeurt, omdat de gevolgen minder voelbaar zijn in de westerse wereld, noemen we klimaatracisme. Voor klimaatrechtvaardigheid strijden, gaat voor ons dan ook altijd gepaard met het bestrijden van klimaatracisme.”
Strafbaarstelling van ecocide en vervolging bestuurders
BIJ1 wil dat ecocide strafbaar wordt en dat bestuurders van bedrijven die bewust ernstige milieuschade veroorzaken, hoofdelijk strafrechtelijk worden vervolgd.
“Ecocide wordt strafbaar. Bestuurders van bedrijven die bewust en lang zware schade toebrengen aan de natuur, en daarmee aan de gezondheid van alle mensen, vervolgen we per hoofd voor hun misdaden.”
“Er komt sterk aangescherpte wetgeving om de verantwoordelijken voor grootschalige vervuiling - en andere misdaden die de volksgezondheid schaden - hoofdelijk strafrechtelijk te kunnen vervolgen.”
Drastische reductie veestapel en landbouwtransitie
BIJ1 wil de veestapel snel en fors verkleinen, de bio-industrie afbouwen, en boeren ondersteunen bij de overstap naar biologische, agro-ecologische landbouw. De overheid garandeert een boereninkomen tijdens de transitie.
“De hoeveelheid vee gaat omlaag, de hoeveelheid boeren omhoog. In 2030 hebben we 50% minder vee, in 2035 is dit 75%.”
“Nederland beweegt in 10 jaar naar een biologisch, agro-ecologisch landbouwsysteem. In deze transitieperiode krijgen boeren vanuit de overheid een gegarandeerd boeren-inkomen.”
Investeren in isolatie en verduurzaming zonder kosten voor bewoners
BIJ1 wil dat de overheid alle slecht geïsoleerde woningen binnen 10 jaar aanpakt, te beginnen bij sociale huur en koopwoningen in arbeiderswijken. Isolatie wordt volledig bekostigd door de overheid, zonder kosten voor bewoners.
“De staat voert een nationaal isolatieoffensief uit waarbij alle slecht geïsoleerde woningen binnen 10 jaar worden aangepakt, te beginnen bij sociale huur en koopwoningen in arbeiderswijken. Isolatie wordt volledig bekostigd door de overheid en uitgevoerd door publieke teams, zonder kosten voor bewoners.”
Investeren in openbaar vervoer, ontmoedigen van autogebruik en vliegen
BIJ1 wil autobezit verminderen door te investeren in openbaar vervoer en fietsen, en stelt strenge maatregelen voor om vliegverkeer te reduceren, inclusief een vliegtaks voor veelvliegers en een verbod op privévliegtuigen.
“We introduceren een vliegtaks voor zakelijke veelvliegers. Zo stimuleren we bedrijven om te kiezen voor online bijeenkomsten of duurzame vervoermiddelen in plaats van het vliegtuig.”
“Daarom verminderen we met ons Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) het autobezit, door te investeren in openbaar vervoer en het stimuleren van flex- en thuiswerken.”
De ChristenUnie ziet ambitieus klimaatbeleid als een morele en internationale plicht om de schepping te bewaren en streeft naar een hogere CO2-reductie dan wettelijk vereist. Ze willen een energiemix met wind, zon en kernenergie, investeren in infrastructuur, en zetten in op Europese samenwerking, innovatie en het principe 'de vervuiler betaalt'. De partij koppelt klimaatbeleid aan sociale rechtvaardigheid, natuurherstel en economische kansen, met oog voor haalbaarheid en draagvlak.
Ambitieus klimaatbeleid als morele opdracht
De ChristenUnie beschouwt zorg voor het klimaat als een morele verantwoordelijkheid en wil verder gaan dan de minimale doelen, met nadruk op internationale samenwerking en rechtvaardigheid.
“Om de schepping te bewaren is ambitieus klimaatbeleid noodzakelijk.”
“Duurzaamheid is voor de ChristenUnie een morele opdracht en verantwoordelijkheid.”
“Wij zien het Akkoord van Parijs en de Europese doelstellingen die daarop zijn gebaseerd als een goede basis. Dat geldt ook voor de Nederlandse Klimaatwet waarin is vastgelegd dat we in 2030 55% CO2-reductie moeten hebben behaald ten opzichte van 1990. De ChristenUnie richt zich op een hogere reductie in 2030, zodat tegenvallers er niet direct toe leiden dat we het minimale doel niet halen.”
Energietransitie: wind, zon én kernenergie
De partij wil een energiemix met wind- en zonne-energie als basis, aangevuld met nieuwe kerncentrales, en investeert in infrastructuur en innovatie om de energietransitie haalbaar te maken.
“Het fundament van onze toekomstige energievoorziening bestaat uit een mix van wind en zonne-energie. We faseren de gas- en kolencentrales uit, en vullen het energiesysteem aan met twee nieuwe grote kerncentrales.”
“Daarnaast onderzoeken we de inzet van kleine modulaire kerncentrales (SMR’s) van Europese producenten als alternatief voor of aanvulling op grote kerncentrales.”
“In het Klimaatfonds trekken we extra geld uit voor energie-infrastructuur, zoals elektriciteits- en warmtenetten, isolatie van huizen en verduurzaming van de industrie, zodat Nederland een sterke en schone industriële sector behoudt.”
Europese samenwerking en gelijk speelveld
De ChristenUnie ziet Europees klimaatbeleid als een kans en wil nationale maatregelen zoveel mogelijk afstemmen op Europese regelgeving om weglek van vervuiling te voorkomen.
“We zien aanvullende Europese regelgeving voor verduurzaming en maatschappelijk verantwoord ondernemen niet als bedreiging, maar als een kans.”
“Daarom wordt bij klimaatbeleid zoveel mogelijk ingezet op een Europees gelijk speelveld, met zo min mogelijk weglek.”
“Deze vorm van beprijzing vindt idealiter plaats op Europees niveau, om weglekeffecten te voorkomen.”
De vervuiler betaalt: echte prijs voor vervuiling
De partij wil dat de werkelijke kosten van vervuiling worden doorberekend in producten en productie, en pleit voor het afschaffen van fossiele subsidies en het belasten van vervuilende activiteiten.
“We willen dat die kosten worden meegerekend, zodat de werkelijke prijs (‘true price’) van producten wordt betaald.”
“Andere fiscale voordelen die leiden tot extra broeikasgasemissies, ook wel fossiele subsidies genoemd, schaffen we af.”
“Milieuvervuiling gaat steviger belast worden, bijvoorbeeld met een NOx-heffing.”
Innovatie en ondersteuning voor industrie en landbouw
De ChristenUnie stimuleert innovatie en maatwerkafspraken voor industrie en landbouw om uitstoot te verminderen, met financiële steun voor verduurzaming en aandacht voor circulaire economie.
“We normeren verstandig, maken gerichte afspraken met (top)sectoren en subsidiëren innovatie, zoals via schoon- en emissieloos bouwen.”
“Bedrijven die een plan hebben om volledig te verduurzamen, krijgen steun.”
“De agrarische sector kan een grote bijdrage leveren aan de klimaatdoelen. De landelijke doelen worden bedrijfsspecifiek gemaakt. Innovatieve bronmaatregelen en schone productietechnieken worden gestimuleerd.”
Klimaatbeleid sociaal en rechtvaardig uitvoeren
De partij koppelt klimaatmaatregelen aan sociale rechtvaardigheid, met inkomensondersteuning voor energiearmoede en aandacht voor draagvlak en gezondheid van omwonenden.
De PVV verwerpt het huidige klimaatbeleid volledig en ziet klimaatmaatregelen als onzinnige, dure betutteling zonder effect op het wereldklimaat. De partij wil stoppen met klimaatdoelen, subsidies en verplichtingen, en richt zich op betaalbare energie, leveringszekerheid en behoud van traditionele energiebronnen zoals gas, kolen en kernenergie. Wind- en zonne-energie worden afgewezen, evenals internationale klimaatverdragen en nationale klimaatwetten.
Stoppen met klimaatbeleid en internationale afspraken
De PVV beschouwt het Nederlandse klimaatbeleid als zinloos en onbetaalbaar, gezien de geringe mondiale impact van Nederland. De partij wil zich terugtrekken uit internationale klimaatverdragen, nationale klimaatwetten intrekken en alle klimaatfondsen en -subsidies schrappen. Klimaatadaptatie (zoals waterveiligheid) krijgt voorrang boven CO2-reductie.
“We trekken ons terug uit het VN-Klimaatakkoord van Parijs en trekken de Klimaatwet in. We schrappen het Klimaatfonds en doeken het Klimaatberaad op.”
“Geen miljardenverspilling aan klimaatbeleid, maar een betaalbare energierekening.”
“SDE++ en andere klimaatsubsidies schrappen”
“Geen klimaatmitigatie, maar klimaatadaptatie: actualisering van het programma Ruimte voor de Rivier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma”
Geen windturbines, zonneparken of verplichte verduurzaming
De PVV verzet zich fel tegen wind- en zonne-energie, noemt deze onbetrouwbaar en schadelijk voor omwonenden, en wil geen nieuwe installaties meer toestaan. Ook verplichte verduurzaming van woningen (zoals warmtepompen of van het gas af) wordt afgewezen.
“Geen enkele nieuwe windturbine er meer bij; geen nieuwe zonneparken”
“Windturbines waar omwonenden last van hebben en/of ziek van worden, worden afgebroken”
“Geen verplichte warmtepomp, niet verplicht van het gas af”
“We stoppen met de energietransitie en gaan netcongestie oplossen: geen windturbines, geen zonneparken of andere weersafhankelijke wiebelstroom.”
Focus op betaalbare energie en traditionele bronnen
De PVV wil de energierekening verlagen door belastingverlaging en behoud van bestaande gas- en kolencentrales. Kernenergie wordt uitgebreid, terwijl investeringen in duurzame energie worden gestopt. Leveringszekerheid en betaalbaarheid staan centraal, niet CO2-reductie.
“Het ministerie van Klimaat en Groene Groei wordt het ministerie van Betaalbare Energie”
“Onze moderne, schone kolen- en gascentrales openhouden”
“Nieuwe kerncentrales bijbouwen, ook kleine modulaire reactoren; inzet op thorium”
“Meer en snellere gas- en oliewinning op de Noordzee”
“Btw op energie omlaag van 21 naar 9%”
Afwijzing van overheidsbetutteling en klimaatcampagnes
De PVV ziet overheidsvoorlichting en gedragsbeïnvloeding rond klimaat als betuttelend en zinloos. De partij wil stoppen met campagnes en regels die burgers aanzetten tot duurzaam gedrag.
“Ook stoppen we met alle betutteling van de overheid, zoals de klimaatcampagne Zet ook de knop om: 'gebruik een herbruikbaar tasje, gebruik wasbare luiers, eet vaker vega(n), maak je eigen compost, douche korter' – de lijst met belachelijke tips is eindeloos. Waar bemoeit de overheid zich mee! Het zijn totaal verkeerde, zinloze prioriteiten.”
“Geen klimaatcampagnes van de overheid, zoals Zet ook de knop om”
Klimaatonderwijs en publieke opinie als linkse indoctrinatie
De PVV beschouwt klimaatonderwijs en mediaberichtgeving over klimaatverandering als linkse indoctrinatie en wil dit uit het onderwijs en de publieke omroep weren.
“Geen onderwijs over gender, klimaat of andere linkse indoctrinatie, maar terug naar de basisvaardigheden: rekenen, taal, geschiedenis.”
“Klimaatverandering is volgens de NPO het grootste existentiële gevaar. De mening van de gewone Nederlander, die de PVV de grootste partij heeft gemaakt, doet er blijkbaar niet toe.”
BVNL erkent het belang van een schoon milieu, maar verwerpt het huidige klimaatbeleid als ineffectief, kostbaar en ideologisch gedreven. De partij wil stoppen met nationale en Europese klimaatmaatregelen zoals de Green Deal, zet in op kernenergie en aardgas, en wijst verplichte verduurzaming, windmolens en subsidies af. Technisch en financieel rendement is leidend, en klimaatmaatregelen mogen geen obsessie worden of ten koste gaan van betaalbaarheid en soevereiniteit.
Stoppen met nationaal en Europees klimaatbeleid
BVNL beschouwt het huidige klimaatbeleid als zinloos, bureaucratisch en schadelijk voor economie en soevereiniteit. De partij wil alle grote klimaatfondsen en internationale verplichtingen beëindigen en kiest voor innovatie boven regelgeving.
“Stoppen met zinloos klimaatbeleid en waar nodig inzetten op adaptatie.”
“De Europese Green Deal en het Klimaatakkoord zeggen we op, waaronder begrepen het CO2 handelssysteem ETS.”
“Het klimaatfonds van € 35 miljard wordt ontmanteld.”
“Nederland doet niet meer mee aan de Green Deal. De Green Deal is een gevaarlijke ideologie die slechts leidt tot voedseltekorten, armoede, afhankelijkheid en werkeloosheid.”
Geen verplichte verduurzaming, windmolens of subsidies
BVNL verzet zich tegen verplichte verduurzaming van woningen, het plaatsen van windmolens en zonneparken op land of zee, en het subsidiëren van klimaatmaatregelen. De partij vindt dat verduurzaming een vrije keuze moet zijn en alleen rendabele, bewezen technologieën moeten worden toegepast.
“Hybride systemen worden niet verplicht in 2026 en gasgestookte CV-ketels blijven toegestaan. Warmtepompen worden niet verplicht.”
“Wij zijn tegen windmolens op land en zee, of het opofferen van bouwgrond of landbouwgrond ten behoeve van zonne-akkers.”
“Subsidies worden zoveel mogelijk gestopt.”
“Er worden geen zonnepanelen geplaatst op onbebouwde grond of op water. Zonnepanelen op daken is een keuze die we bij de eigenaar van het gebouw laten en is vergunningsvrij.”
Inzetten op kernenergie en aardgas
BVNL ziet kernenergie en aardgas als de belangrijkste energiebronnen voor betaalbare en soevereine energievoorziening. De partij wil nieuwe kerncentrales bouwen, gaswinning in Groningen en de Noordzee stimuleren, en kolencentrales openhouden tot er stabiele alternatieven zijn.
“Dit kan door kerncentrales te bouwen en het gasveld in Groningen veilig en verantwoord open te houden en nieuwe gasvelden op Nederlands grondgebied te ontwikkelen.”
“We gaan door met ontwikkeling van en productie uit gasvelden in de Noordzee.”
“Kolencentrales openhouden totdat goede stabiele alternatieven voorhanden zijn.”
Afwijzen van stikstof- en natuurbeleid als klimaatmaatregel
BVNL verwerpt het stikstofbeleid en natuurherstelmaatregelen als onwetenschappelijk en schadelijk voor boeren en voedselproductie. De partij wil alle bijbehorende fondsen en modellen schrappen.
“Het stikstofbeleid gaat per direct de prullenbak in, zodat boeren weer rustig kunnen boeren en vissers weer gewoon kunnen vissen.”
“Het stikstoffonds van € 25 miljard wordt ontmanteld.”
“De EU-Natuurherstelwet kan de prullenbak in. Deze wetgeving zal Nederland onleefbaar maken...”
Technisch en financieel rendement leidend, geen ideologie
BVNL vindt dat klimaatmaatregelen alleen genomen moeten worden als ze technisch en financieel rendabel zijn, en verzet zich tegen ideologisch gedreven beleid.
Forum voor Democratie (FVD) ontkent het bestaan van een klimaatprobleem en wil al het huidige klimaatbeleid volledig schrappen. De partij pleit voor het beëindigen van de energietransitie, het loslaten van CO₂-reductiedoelen, het opzeggen van internationale klimaatafspraken en het inzetten op goedkope, betrouwbare energie uit fossiele brandstoffen en kernenergie. FVD ziet adaptatie (zoals dijkenbouw) als enige relevante klimaatmaatregel en stelt dat huidig beleid onnodig, ineffectief en schadelijk is voor de economie.
Volledig schrappen van klimaatbeleid en CO₂-doelen
FVD verwerpt het idee van een klimaatcrisis en ziet geen noodzaak voor beleid gericht op CO₂-reductie. De partij wil alle klimaatmaatregelen, -wetten en internationale afspraken beëindigen, omdat deze volgens FVD onbetaalbaar, ineffectief en schadelijk zijn voor burgers en bedrijven.
“Forum voor Democratie gelooft niet in het klimaatprobleem en ziet geen reden om gebruik van fossiele brandstoffen uit te faseren. Daarom stoppen we met de kostbare klimaatplannen. We trekken de Klimaatwet in en zeggen het Parijsakkoord op.”
“De klimaatdiscussie heeft het energievraagstuk volledig uit balans gebracht. Onder het mom van CO₂-reductie zijn belastingen en heffingen extreem gestegen, waardoor burgers en bedrijven met torenhoge kosten worden geconfronteerd.”
“We stoppen volledig met de energietransitie, zodat ons land niet langer wordt opgezadeld met onbetaalbaar en zinloos klimaatbeleid.”
“We laten CO₂-reductie los als uitgangspunt, zodat beleid weer wordt gericht op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.”
“We zeggen het Klimaatakkoord van Parijs op en trekken de klimaatwet in, zodat we weer ongeremd fossiele brandstoffen kunnen gebruiken en geen windturbines en zonneakkers hoeven aanleggen.”
Inzetten op adaptatie in plaats van mitigatie
FVD erkent klimaatverandering als een historisch fenomeen, maar ziet geen bewijs voor een crisis. In plaats van mitigatie (CO₂-reductie) wil de partij inzetten op adaptatie, zoals dijkenbouw en kustbescherming, waar Nederland volgens FVD sterk in is.
“Dankzij technologische vooruitgang zijn we beter beschermd tegen natuurgeweld, en dát moet ook de weg vooruit zijn: adaptatie in plaats van kostbare en ineffectieve CO₂-reductie.”
“In plaats daarvan richten wij ons op adaptatie – zoals dijkenbouw, kustbescherming en innovatieve landbouw – waar Nederland juist historisch sterk in is.”
“We investeren in dijken, kustbescherming, rivierbeheer, irrigatie en gewasontwikkeling, zodat Nederland beter beschermd is tegen weersextremen.”
Fossiele brandstoffen en kernenergie als basis voor energievoorziening
FVD wil fossiele brandstoffen blijven gebruiken en investeren in kernenergie, omdat deze volgens de partij zorgen voor goedkope, betrouwbare energie en de basis vormen van de welvaart. Hernieuwbare energiebronnen worden afgewezen.
“De kwaliteit van leven en de levensverwachting zijn de afgelopen 150 jaar spectaculair gestegen dankzij betrouwbare en goedkope energie uit kolen, olie en gas. Deze bronnen zijn ruim voorradig en hebben de basis gelegd voor onze moderne welvaart. Forum voor Democratie verwerpt de mythe van een klimaatcrisis en ziet geen enkele reden om afstand te nemen van deze natuurlijke energiebronnen.”
“We heropenen onze hypermoderne, schone kolencentrales die door vorige kabinetten zijn gesloten, zodat er onmiddellijk goedkope en stabiele stroom beschikbaar komt.”
“We bouwen snel tien nieuwe kerncentrales en investeren in thoriumonderzoek, zodat Nederland volledig energieautonoom wordt en ook in de toekomst kan beschikken over betrouwbare en toekomstgerichte energievoorziening.”
Stoppen met wind- en zonne-energie, sluiten biomassacentrales
FVD wil geen nieuwe windmolens of zonneparken, bestaande windparken ontmantelen en biomassacentrales sluiten. De partij ziet deze vormen van energie als duur, inefficiënt en schadelijk voor natuur en economie.
“We plaatsen geen nieuwe windmolens op zee en ontmantelen bestaande windparken, zodat de natuur en de visserij niet verder worden geschaad.”
“We verbieden de aanleg van zonneparken op grond of water, zodat ruimte behouden blijft voor landbouw en natuur. Elke vorm van subsidie op de aanleg van zonnepanelen op daken wordt ingetrokken.”
“We sluiten biomassacentrales, zodat bossen niet langer worden opgeofferd voor schijnoplossingen.”
Ontmanteling EU-Green Deal en negeren Europese klimaatregels
FVD wil de Europese Green Deal afschaffen en tot die tijd de daarin vervatte regels en het CO₂-handelssysteem (ETS) negeren, omdat deze volgens de partij de Nederlandse economie en landbouw schaden.
“We werken in Europees verband aan het afschaffen van de Green Deal; en tot die tijd negeert Nederland de daarin vervatte regels en beperkingen - inclusief het CO₂-handelssysteem (ETS).”
“We werken in Europees verband aan het afschaffen van de Green Deal die de boerenstand kortwiekt, zolang het bestaat wordt het in Nederland niet gehandhaaft - inclusief het CO₂-handelssysteem (ETS).”
De Partij voor de Dieren (PvdD) ziet de klimaatcrisis als de grootste uitdaging van deze tijd en pleit voor een radicale omslag waarbij het welzijn van de aarde, natuur en alle bewoners centraal staat. Ze willen wettelijk vastleggen dat 5% van het BBP naar klimaat- en natuurbeleid gaat, streven naar klimaatneutraliteit in 2030, en kiezen voor een snelle afbouw van fossiele energie, stevige CO2-heffingen, en een circulaire economie. De partij verwerpt schijnoplossingen als CCS en kernenergie, en legt de nadruk op structurele gedragsverandering, rechtvaardigheid en internationale klimaatrechtvaardigheid.
5% van het BBP wettelijk naar klimaat en natuur
PvdD wil een ongekend groot deel van het nationaal inkomen structureel inzetten voor het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis, omdat zij de urgentie extreem hoog achten en eerdere maatregelen als onvoldoende beschouwen.
“We leggen wettelijk vast dat 5% van het BBP naar het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis gaat. Er zijn forse maatregelen nodig voor een samenhangende aanpak van de klimaatverandering en natuurverlies.”
Klimaatneutraliteit in 2030 en aanscherping klimaatdoelen
De partij vindt dat Nederland veel sneller klimaatneutraal moet worden dan nu het geval is, met 2030 als uitgangspunt, en wil het Klimaatakkoord van Parijs strikt naleven.
Nationaal CO2-budget en stevige CO2-heffingen
PvdD wil een nationaal CO2-budget als basis van het beleid en een stevige, brede CO2-heffing voor alle sectoren en broeikasgassen, inclusief het intrekken van gratis ETS-rechten.
“Een nationaal CO2-budget is de basis van het klimaatbeleid. Met een eerlijke verdeling van het mondiale CO2-budget beperken we de opwarming tot 1,5 graad.”
“De nationale CO2-heffing wordt verhoogd en uitgebreid naar alle broeikasgassen en sectoren om ervoor te zorgen dat CO2-uitstoot voldoende en snel genoeg daalt. Gratis ETS-rechten worden ingetrokken.”
Snelle en systematische afbouw van fossiele sector
De partij wil de fossiele sector versneld en systematisch afbouwen via financiële restricties, investeringsbeperkingen, uitfaseringsschema’s en een verbod op fossiele reclame.
“We bouwen de fossiele sector systematisch af met financiële (krediet)restricties, investeringsbeperkingen en uitfaseringsschema’s.”
“Nederlandse banken en investeringsfondsen worden verplicht hun leningen aan fossiele projecten af te bouwen.”
“Na succesvol ingestelde lokale verboden, verbieden we ook landelijk reclames die schadelijk zijn voor het klimaat.”
Afwijzing van schijnoplossingen: CCS, kernenergie, biomassa
PvdD verwerpt technologische oplossingen die volgens hen de transitie vertragen of natuur schaden, zoals CCS, kernenergie en biomassa.
“Het afvangen en opslaan van broeikasgassen (carbon capture and storage, CCS) stimuleert bedrijven door te gaan met vervuiling. We stoppen met het subsidiëren van CCS.”
“Nederland bouwt geen nieuwe kerncentrales en bestaande centrales worden zo snel mogelijk gesloten. Kerncentrales komen te laat – de bouw...”
“Biomassaverbranding voor energie krijgt geen subsidie meer. Het is door Europa ten onrechte gedefinieerd als hernieuwbare energie. Het verhoogt de CO2-concentratie in de atmosfeer en de winning van hout leidt tot verlies van kostbare natuur.”
Circulaire economie en consumptiebeperking
De partij ziet consuminderen en circulair produceren als essentieel voor effectief klimaatbeleid, omdat groeiende consumptie elke maatregel ondermijnt.
“Goed gebruik van grondstoffen is goed klimaatbeleid. Want zolang we steeds meer blijven kopen en maken wat we niet nodig hebben, blijft elke klimaatmaatregel dweilen met de kraan open.”
Rechtvaardige transitie en gedragsverandering
PvdD wil dat de transitie eerlijk verloopt, met lasten bij de grootste vervuilers en ondersteuning voor lage inkomens en gedragsverandering bij consumenten.
“We voeren een klimaatbelasting in voor de grootste vermogens, op basis van de Groene Belastinggids. We maken het mensen met een laag inkomen makkelijker om duurzame keuzes te maken. Hiermee zetten we in op een rechtvaardige transitie naar een gezonde samenleving.”
“Gedrag van consumenten wordt een kernonderdeel van het klimaatbeleid. Duurzame keuzes worden makkelijker, aantrekkelijker en goedkoper. In de winkel, bij het vervoer en bij beslissingen thuis.”
Internationale klimaatrechtvaardigheid
De partij erkent de mondiale dimensie van het klimaatprobleem en wil dat Nederland een eerlijk deel betaalt aan internationale klimaatfinanciering, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen wereldwijd.
“Nederland betaalt in het kader van klimaatrechtvaardigheid een eerlijk deel aan klimaatfinanciering, boven op het ontwikkelingsbudget.”
“De klimaatcrisis treft vooral de landen die het minst vervuilen. Nederland betaalt een eerlijke bijdrage aan de mondiale klimaatfinanciering voor het terugdringen van uitstoot en draagt bij aan klimaatherstelmaatregelen.”
BBB ziet klimaatverandering als deels natuurlijk en deels door mensen veroorzaakt, maar wil klimaatbeleid vooral nuchter, haalbaar en zonder ideologische drijfveren vormgeven. De partij verzet zich tegen nationale koppen op Europees beleid, dure of symbolische maatregelen, en wil prioriteit geven aan betaalbaarheid, leveringszekerheid en realistische doelen. Concreet kiest BBB voor behoud van fossiele energie tot alternatieven echt betrouwbaar zijn, inzet op kernenergie, het stoppen van extra CO₂-heffingen en subsidies, en een pas op de plaats bij windenergie.
Klimaatbeleid moet nuchter, haalbaar en niet ideologisch
BBB vindt dat klimaatbeleid geen religie mag zijn, maar een rationele beleidsopgave die rekening houdt met kosten, draagvlak en effectiviteit. De partij benadrukt dat Nederland niet de klimaatkoploper hoeft te zijn en dat beleid niet ten koste mag gaan van economie, voedselzekerheid en gewone mensen.
“Klimaatbeleid moet geen religie worden, maar een nuchtere beleidsopgave waarin haalbaarheid, draagvlak en de balans met andere publieke doelen voorop staan.”
“We kiezen niet voor klimaatgekte, maar voor klimaatrealisme: beleid dat werkt, uitvoerbaar is en draagvlak heeft.”
“Geen nationale koppen op Europees beleid.”
“BBB is kritisch op de opstelling van Nederland als 'klimaatkoploper' binnen Europa. Wij willen geen nationale kop bovenop Europese regelgeving, zoals aanvullende CO₂ heffingen of overhaaste sluiting van kolencentrales.”
Geen onrealistische uitfasering fossiel en behoud kolencentrales
BBB wil pas stoppen met fossiele energie als er echt betrouwbare en betaalbare alternatieven zijn. De partij is tegen het sluiten van kolencentrales zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien.
“Geen onrealistische uitfasering fossiel. We stoppen pas met fossiele energie als er echt betrouwbare en betaalbare alternatieven zijn.”
“Kolencentrales openhouden. De sluiting van kolencentrales per 2030 wordt ingetrokken zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien.”
Versnellen bouw kerncentrales en inzetten op bewezen technologie
BBB ziet kernenergie als essentieel voor een betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem en wil versneld inzetten op zowel grote als kleine kerncentrales. Innovatie en bewezen technologieën krijgen prioriteit boven grootschalige elektrificatie en onzekere technieken.
“We versnellen de bouw van kerncentrales; zowel grote kerncentrales als kleine modulair gebouwde kerncentrales (Small Modular Reactors: SMR’s).”
“Zonder kerncentrales is er geen beschikbaar, betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem mogelijk in de toekomst.”
“Er komt een Deltaplan voor energietransitie gebaseerd op bewezen technologieën, met expliciete afweging van invloed op industriebeleid, armoede, verdienvermogen en strategische autonomie.”
Stoppen met extra nationale CO₂-heffing en SDE++-subsidies
BBB wil de extra nationale CO₂-heffing voor de industrie terugdraaien en de SDE++-subsidies vanaf 2026 beëindigen. De partij vindt dat deze maatregelen de concurrentiepositie en het vestigingsklimaat schaden zonder aantoonbaar klimaateffect.
“Stoppen met extra CO₂-heffing voor industrie. De Nederlandse industrie staat onder grote druk door oplopende kosten, internationale concurrentie en een onzeker investeringsklimaat. BBB wil de extra nationale CO₂ heffing voor de industrie daarom terugdraaien.”
“Stoppen met de SDE++-subsidies vanaf 2026. De subsidieregeling SDE++ kost miljarden per jaar en leidt tot dure megaprojecten op zee, op land en in landbouwgebied.”
Pauzeknop voor windenergie en focus op lokale initiatieven
BBB wil een pas op de plaats bij uitbreiding van windenergie op land en zee, met strengere eisen voor nieuwe projecten. De partij geeft de voorkeur aan lokale, kleinschalige initiatieven en eerst zonnepanelen op daken.
“Pauzeknop voor windenergie. Er komt een pas op de plaats bij uitbreiding van wind op land en op zee. Alleen op 1 november 2025 volledig vergunde projecten worden gerealiseerd.”
“Toepassing zonneladder wettelijk borgen. Eerst wordt er gekeken om zonnepanelen op daken te plaatsen. Als dat niet kan wordt er pas gekeken naar andere locaties.”
Klimaatadaptatie: aanpassen aan gevolgen, niet alleen mitigatie
BBB erkent dat klimaatverandering deels natuurlijk is en wil zich vooral richten op aanpassing aan de gevolgen, zoals waterbeheer en vergroening van steden, in plaats van alleen op CO₂-reductie.
D66 ziet klimaatverandering als een urgente, allesomvattende uitdaging en wil Nederland snel en ambitieus verduurzamen, met oog voor sociale rechtvaardigheid en economische kansen. De partij streeft naar klimaatneutraliteit uiterlijk in 2050 (liefst 2040), versnelt de energietransitie, investeert in groene innovatie en legt de nadruk op eerlijke verdeling van kosten en baten. D66 kiest voor harde reductiedoelen, snelle afbouw van fossiele subsidies, klimaatadaptatie en een circulaire economie, waarbij niemand wordt buitengesloten.
Snelle reductie broeikasgassen en klimaatneutraliteit
D66 wil Nederland snel op koers brengen voor ambitieuze klimaatdoelen, met harde reductie van broeikasgassen en een wettelijk vastgelegde route naar klimaatneutraliteit. De partij ziet dit als noodzakelijk om opwarming te beperken en economische en maatschappelijke schade te voorkomen.
“D66 brengt Nederland terug op koers voor de klimaatdoelen van 2030, 2040 en 2050. In 2030 is er 55% minder uitstoot van broeikasgassen, in lijn met de door minister Jetten ingevoerde Klimaatwet. In 2040 is dat 90% minder, overeenkomstig met de doelstelling van de EU, en in 2050 is Nederland klimaatneutraal. Dit leggen we vast in de Klimaatwet. D66 blijft daarbij streven naar klimaatneutraliteit in 2040.”
Versnellen energietransitie en groene energie
D66 kiest voor een snelle overstap naar schone energie, investeert in wind, zon en waterstof, en wil fossiele energie en subsidies zo snel mogelijk afbouwen. De partij wil leveringszekerheid waarborgen, maar sluit geen technologie uit zolang het doelmatig is.
“We investeren uitgebreid in windmolens op zee en op land, in zonnepanelen op daken, bedrijventerreinen en restgronden zoals bermen. Wind op zee wordt de basis van schone energie.”
“We stoppen zo snel mogelijk met het importeren van gas, en vloeibaar gas in het bijzonder, van landen met autoritaire leiders.”
“We stoppen met het verbranden van hout om stroom op te wekken. We stoppen stap voor stap met de inzet van biomassa voor elektriciteit. Alleen hoogwaardig gebruik van reststromen blijft toegestaan, bijvoorbeeld als grondstof voor nieuwe producten of in sectoren zonder groen alternatief.”
“Om de fossiele subsidies sneller af te bouwen wordt een vlaktaks voor energiebelasting op aardgas en elektriciteit ingevoerd.”
Klimaatadaptatie en weerbaarheid tegen extreem weer
D66 erkent dat klimaatverandering onvermijdelijke gevolgen heeft en wil Nederland weerbaar maken tegen overstromingen, droogte en hitte. Klimaatadaptief bouwen en vergroening van steden zijn daarbij speerpunten.
“D66 wil Nederland daarom weerbaar maken voor klimaatverandering. Als we ons voorbereiden, kunnen we nog de schade van meer overstromingen, bosbranden en verdroging en verzilting van de landbouwgrond zo goed mogelijk beperken.”
“Bij de bouw van woningen, infrastructuur en industrie moet verplicht rekening worden gehouden met wateroverlast, hitte, droogt en bodemdaling. Dit klimaatadaptief bouwen wordt de norm.”
Eerlijke verdeling en sociale rechtvaardigheid in de energietransitie
D66 benadrukt dat de kosten en baten van klimaatbeleid eerlijk verdeeld moeten worden, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen. De partij wil ondersteuning bieden aan mensen met lage inkomens en zorgen dat niemand wordt buitengesloten.
“De klimaatcrisis raakt ons allemaal, maar niet iedereen even hard. Daarom zorgt D66 voor een eerlijke verdeling van de kosten en de opbrengsten van de energietransitie. Zo maken we de omslag naar schone energie socialer en rechtvaardiger.”
“We ondersteunen mensen met lage inkomens bij verduurzaming van hun woning. Denk aan subsidies, persoonlijk advies en energiecoaches. Zo daalt de energierekening en stijgt het wooncomfort.”
Circulaire economie en innovatie stimuleren
D66 wil dat Nederland in 2050 volledig circulair is, met halvering van het gebruik van nieuwe grondstoffen in 2030. De partij ziet hergebruik en innovatie als essentieel voor het klimaat en de economie.
“In 2050 is Nederland volledig circulair. In 2030 is het gebruik van nieuwe grondstoffen al gehalveerd.”
Strenge normen voor industrie en vervuiling
D66 stelt duidelijke grenzen aan vervuilende industrie, wil vervuiling beprijzen en fossiele technieken per sector uitfaseren. De partij kiest voor een gezonde economie waarin vervuiling wordt bestraft en verduurzaming wordt beloond.
“D66 stelt duidelijke grenzen aan vervuilende industrie. Duurzaamheid is de norm en vervuiling krijgt een voorspelbare prijs: de ‘echte’ prijs.”
“We stellen per sector een duidelijke einddatum voor fossiele technieken en we maken duidelijke plannen voor de overstap naar duurzame alternatieven.”
Bescherming en herstel van natuur en water
D66 koppelt klimaatbeleid aan natuurherstel en waterkwaliteit, met harde doelen voor stikstofreductie, uitbreiding van natuur en bescherming van drinkwaterbronnen.
“D66 blijft gecommitteerd aan halvering van de stikstofuitstoot in 2030 en het halen van de waterkwaliteitsdoelstellingen uit de Kaderrichtlijn Water in 2027.”
“Er komt 50.000 hectare extra natuur. Daarvoor breiden we het Natuur Netwerk Nederland uit.”
“We verbeteren de kwaliteit van ons oppervlaktewater. De deadline van 2027 om te voldoen aan de Kaderrichtlijn Water is voor ons een harde norm.”
50PLUS erkent het belang van klimaatbeleid, maar wil geen nationale koppen op Europese afspraken en pleit voor een gezamenlijke, Europese aanpak van klimaatmaatregelen. De partij is kritisch op nationaal klimaatbeleid, wil inzetten op kernenergie en klimaatadaptatie voor ouderen, en ziet klimaatbeleid vooral als effectief als het economisch haalbaar en internationaal afgestemd is.
Alleen Europees klimaatbeleid, geen nationale koppen
50PLUS vindt dat klimaatmaatregelen alleen effectief zijn als ze op Europees of mondiaal niveau worden genomen, en verzet zich tegen strengere nationale regels of extra heffingen bovenop Europese afspraken. Ze willen het nationale klimaatbeleid uitfaseren zodra Europees CO2-beprijzen wordt opgeschaald.
“geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
Kritisch op nationaal klimaatbeleid en symboolpolitiek
De partij is uitgesproken kritisch over het huidige nationale klimaatbeleid, dat volgens hen ineffectief en economisch schadelijk is. Ze wijzen symboolpolitiek af en willen bestaande maatregelen corrigeren.
“Slecht doordachte en slecht uitgevoerde plannen op het terrein van energie, klimaat, stikstof en natuurbeleid, hebben ervoor gezorgd dat Nederland zijn aansluiting bij de economische top van de wereld dreigt kwijt te raken.”
“De wens om voorop te lopen, vaak met symboolpolitiek, was sterker dan een werkelijke toewijding aan vermindering van de CO2-uitstoot of aan het beschermen van de Nederlandse welvaart.”
“Klimaatbeleid is een peperduur speeltje voor politici die graag over het klimaat praten.”
Inzet op kernenergie en technologische oplossingen
50PLUS wil fors inzetten op kernenergie als alternatief voor fossiele brandstoffen en ziet technologische innovatie als sleutel voor CO2-reductie, zonder burgers te verplichten tot dure alternatieven.
“Snelle voortgang met de bouw van 4 nieuwe kerncentrales.”
“Versnelde introductie van kleine kerncentrales (SMR’s).”
“Geen verplichting voor warmtepompen of afsluiting van gas, zonder volwaardige, passende én betaalbare alternatieven.”
“Stimulering van het gebruik van thuisbatterijen, zodat burgers die hun eigen elektriciteit opwekken hier ook optimaal van kunnen profiteren.”
Klimaatadaptatie gericht op bescherming van ouderen
De partij erkent de gevolgen van klimaatverandering, zoals hittegolven, en wil concrete maatregelen om ouderen te beschermen tegen extreme hitte.
“Een Nationaal Hitteplan waarbij elke gemeente binnen 3 jaar een plan heeft voor bescherming van ouderen tijdens hittegolven.”
“Subsidie van 2.000 euro voor airconditioning voor 75-plussers met hart-, long- of andere chronische aandoeningen.”
“Koele ruimtes in elke wijk waar ouderen terecht kunnen tijdens hitte, zoals in bibliotheken, wijkcentra en verzorgingshuizen.”
JA21 ziet klimaatbeleid vooral als een kwestie van betaalbaarheid, betrouwbaarheid en nationale zeggenschap, en verwerpt wat zij "symboolpolitiek" en onrealistische klimaatdoelstellingen noemen. De partij kiest nadrukkelijk voor kernenergie, behoud van fossiele brandstoffen zolang er geen volwaardig alternatief is, en inzet op klimaatadaptatie in plaats van strenge mitigatie. JA21 wil geen extra nationale klimaatheffingen bovenop Europese regels en ondersteunt verduurzaming alleen als het economisch rendeert.
Kernenergie centraal, geen versneld afscheid fossiel
JA21 beschouwt kernenergie als de structurele oplossing voor het klimaat- en energieprobleem en wil fossiele brandstoffen pas afbouwen als er volwaardige alternatieven zijn. De partij wijst het versneld sluiten van kolen- en gascentrales af en wil grootschalig investeren in kerncentrales, inclusief SMR’s en thoriumtechnologie.
“Wij kiezen daarom voor kernenergie, strategisch omgaan met fossiele brandstoffen en betaalbaarheid. De huidige klimaatdoelstellingen zijn vaak onrealistisch en leveren twijfelachtig resultaat op.”
“Fossiele brandstoffen niet afschrijven zolang er geen volwaardige alternatieven zijn.”
“Onze betrouwbare fossiele infrastructuur behouden: kolen- en aardgascentrales niet sluiten.”
“Ten minste 20 Gigawatt aan nieuwe kerncentrales realiseren in de komende 25 jaar.”
“Voor kernenergie kiezen in plaats van windturbines en zonneparken.”
Geen extra nationale klimaatheffingen, alleen Europese regels
JA21 verzet zich tegen nationale klimaatheffingen en extra regelgeving bovenop Europese afspraken. De partij wil een gelijk speelveld met buurlanden en benadrukt het belang van betaalbaarheid voor gezinnen en bedrijven.
“Bovenop Europese regels introduceren we geen nationale klimaatheffingen of andere klimaatregelgeving.”
“Geen belastingen als pressiemiddel om Nederlanders een andere, ‘duurzamere’ levensstijl op te dringen.”
“We introduceren geen nationale CO2-heffingen bovenop Europese regels en we schaffen bestaande nationale CO2-heffingen af.”
Klimaatadaptatie in plaats van strenge mitigatie
In plaats van te focussen op het sturen van het wereldwijde klimaat, kiest JA21 voor aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering. Dit betekent investeren in dijken, waterbeheer en klimaatbestendig bouwen.
“In plaats van eenzijdig te proberen het wereldwijde klimaat te sturen, zetten wij in op klimaatadaptatie: het versterken van onze samenleving, infrastructuur en economie tegen de gevolgen van klimaatverandering.”
“Kiezen voor aanpassing aan het klimaat door investeringen in dijken, watermanagement en klimaatbestendig bouwen.”
Duurzaamheid en energietransitie alleen als het economisch rendeert
JA21 ondersteunt verduurzaming en circulaire economie uitsluitend als het financieel rendabel is, en wil vergunningsprocedures versnellen voor kernenergie, niet voor wind- of zonneparken.
Strenge afstandsnormen en beperkingen voor windturbines
De partij is kritisch op windturbines op land en wil strenge afstandsnormen hanteren om gezondheidseffecten voor omwonenden te voorkomen.
“Een strenge afstandsnorm van 10 keer de masthoogte voor windturbines.”
“Daar waar vanuit beleid van vorige kabinetten nog windturbines op land moeten worden geplaatst, wil JA21 strenge afstandsnormen, zoals in Denemarken, om schadelijke gezondheidseffecten voor omwonenden te voorkomen.”
Volt ziet het tegengaan van klimaatverandering als absolute topprioriteit en wil dat Nederland en de EU uiterlijk in 2040 klimaatneutraal zijn, met harde wettelijke normen en een eerlijke verdeling van lasten. De partij kiest voor directe afbouw van fossiele subsidies, invoering van een minimale CO₂-prijs, en investeringen in verduurzaming, waarbij de vervuiler betaalt en kwetsbare groepen worden ondersteund. Volt koppelt klimaatbeleid aan sociale rechtvaardigheid, internationale samenwerking en structurele aanpassingen in economie, energie, wonen en ruimtelijke ordening.
Klimaatneutraliteit in 2040 wettelijk vastleggen
Volt wil dat Nederland en de EU uiterlijk in 2040 volledig klimaatneutraal zijn, met harde wettelijke normen in plaats van vrijblijvende doelen. Dit moet zorgen voor duidelijkheid, ambitie en een daadwerkelijke omslag om binnen de 1,5 graad opwarming te blijven.
“We leggen wettelijk vast dat we in 2040 klimaatneutraal zijn. Geen vage beloften, maar duidelijke afspraken. In Nederland en in de EU.”
“We leggen het netto CO₂-reductiepercentage van 100% in 2040 vast in de wet. Zo maken we een einde aan streefpercentages en introduceren we een harde norm die ons klimaat nodig heeft.”
Direct stoppen met fossiele subsidies en vervuiler betaalt
Volt wil per direct stoppen met fossiele subsidies en uitzonderingen op energiebelasting uitfaseren. De partij kiest voor een systeem waarbij de vervuiler nu betaalt, en inkomsten uit CO₂-heffingen worden ingezet voor verduurzaming, vooral voor mensen die het zelf niet kunnen betalen.
“We stoppen per direct met fossiele subsidies in Nederland én in de EU. Op dit moment besteedt Nederland miljarden aan fossiele vrijstellingen en subsidies aan vervuilers.”
“We werken toe naar een stelsel waarbij een gedeelte van de inkomsten van CO₂-heffingen (o.a. belasting en ETS) beschikbaar gesteld wordt om de verduurzaming te financieren bij inwoners die dit zelf niet kunnen betalen.”
“Bij het maken van beleid wegen we de kosten mee die we maken als we niets doen. Denk bijvoorbeeld aan overstromingen door klimaatverandering of misoogsten door biodiversiteitsverlies. Door deze kosten mee te nemen, komen we tot een evenwichtiger en verstandiger beleid.”
Minimale CO₂-prijs en beprijzing van alle uitstoot
Volt wil dat voor alle Nederlandse broeikasgasuitstoot een minimale CO₂-prijs geldt, minimaal gelijk aan de ETS-prijs, en rekent ook de uitstoot van geïmporteerde producten mee in de nationale klimaatdoelen.
“We dichten de gaten van CO₂-beprijzing door het belastingstelsel te hervormen, zodat voor alle Nederlandse broeikasgasuitstoot een minimale CO₂-prijs geldt. Deze prijs heeft in ieder geval de hoogte van de huidige Europese belasting voor de grootste vervuilers (ETS-prijs).”
“We rekenen de vervuiling van geïmporteerde producten mee in onze nationale klimaatdoelen, zoals Zweden ook al doet.”
Eerlijke verdeling van lasten en klimaatrechtvaardigheid
Volt koppelt klimaatbeleid expliciet aan sociale rechtvaardigheid: beleid wordt getoetst op eerlijke verdeling van lasten, met aandacht voor kwetsbare groepen en toekomstige generaties.
“Nieuw klimaatbeleid dat invloed heeft op de portemonnee moet getoetst worden op het eerlijk verdelen van de lasten. Ook moet er gekeken worden naar de kosten voor de volgende generaties van het lenen van geld voor fondsen: dit wordt voorkomen door de vervuiler nu te laten betalen.”
Europese samenwerking en één gecoördineerde aanpak
Volt ziet Europese samenwerking als essentieel om klimaatneutraliteit en energieonafhankelijkheid te bereiken, en wil nieuwe Europese fondsen en wetgeving om ambitieuzer klimaatbeleid af te dwingen.
“We investeren in één gecoördineerde Europese aanpak om klimaatneutraliteit en energieonafhankelijkheid te bereiken in plaats van de 27 verschillende nationale aanpakken.”
“Volt wil dat Nederland de Europese Commissie om ambitieuzer klimaatbeleid verzoekt om daarmee klimaatrechtszaken te voorkomen.”
Klimaatadaptatie en weerbaarheid tegen gevolgen klimaatverandering
Volt wil investeren in klimaatadaptieve systemen, robuustere ecosystemen, en infrastructuur om de samenleving weerbaarder te maken tegen extreem weer, met speciale fondsen voor klimaatadaptatie en noodhulp.
“De Europese samenleving past zich aan met klimaatadaptieve systemen. Bijvoorbeeld door het creëren van robuustere ecosystemen door de natuur uit te breiden, of door het klimaatbestendiger maken van onze infrastructuur.”
“Volt wil op Europees niveau en in Nederland een klimaatadaptatiefonds voor de noodzakelijke investeringen opzetten. Daarnaast willen we ook een klimaatnoodfonds opzetten om inwoners en bedrijven bij klimaatrampen te ondersteunen.”
Natuurherstel en vergroening als onderdeel van klimaatbeleid
Volt koppelt klimaatbeleid aan natuurherstel, vergroening van steden en uitbreiding van natuur, onder meer door meer bomen te planten en ruimte te maken voor natuur in ruimtelijke ordening.
“We planten meer bomen en planten in de EU. Zodat we in 2040 niet alleen volledig klimaatneutraal zijn, maar broeikasgassen dan ook actief uit de lucht halen.”
“We trekken de stekker uit het vervuilende Tata Steel en bouwen Tata-stad. Maken keuzes over waar wel en geen ruimte is voor landbouw. Woningen bouwen we duurzaam en betaalbaar. In gezonde, groene en fijne wijken waar mensen zich thuis voelen.”
DENK erkent klimaatverandering als een van de grootste uitdagingen van deze tijd en pleit voor rechtvaardig, ambitieus en sociaal klimaatbeleid. De partij wil stevige investeringen in duurzaamheid, energietransitie en natuur, waarbij grote vervuilers meer gaan betalen en burgers worden ontzien. DENK kiest voor haalbare en betaalbare maatregelen, inzet op schone energie, internationale klimaatrechtvaardigheid en bescherming van kwetsbare groepen.
Stevige investeringen in duurzaamheid en energietransitie
DENK wil forse investeringen in vergroening, energietransitie en een schone economie, gefinancierd uit een Klimaatfonds. De partij benadrukt het belang van betaalbaarheid en uitvoerbaarheid voor burgers, en wil dat de uitgaven aantoonbaar bijdragen aan duurzaamheid.
“Een toereikend Klimaatfonds waaruit de noodzakelijke investeringen gedaan kunnen worden voor de verduurzaming van ons land. DENK staat pal voor voldoende investeringen in de vergroening van onze economie en in de energietransitie.”
“Om onze natuur, onze aarde en onze gezondheid te beschermen staat DENK voor investeringen in duurzaamheid, in de energietransitie en in een schone economie.”
Grote vervuilers betalen meer, burgers worden ontzien
DENK wil dat grote vervuilende bedrijven een eerlijker en groter aandeel betalen via hogere energiebelasting en een CO2-heffing, terwijl huishoudens juist profiteren van lagere energiekosten en meer subsidies voor verduurzaming. Belastingen op consumptie (zoals vlees, suiker, plastic) wijst DENK af om ongelijkheid te voorkomen.
“Grote vervuilers gaan eerlijker bijdragen. Bedrijven in de commerciële sector die veel energie verbruiken, gaan relatief méér energiebelasting en opslag voor duurzame energie betalen. Met een CO2-heffing voor de grootste vervuilers geven we een extra stimulans om te verduurzamen.”
“Lagere energiekosten voor huishoudens. Huishoudens profiteren van verduurzaming door een lagere energierekening. De overheid ondersteunt dit actief, met name door méér subsidies beschikbaar te stellen voor het isoleren van huurwoningen en zonnepanelen voor particulieren.”
“Daarom komt er géén belasting op vlees, géén extra heffing op suiker en géén toeslag op plastic verpakkingen. Deze heffingen vergroten de ongelijkheid.”
Inzet op schone energie en energieneutraliteit
DENK wil massaal investeren in zonne- en windenergie, sluit kolencentrales zo snel mogelijk en sluit kernenergie niet uit mits veilige opslag van kernafval gegarandeerd is. Het doel is klimaatneutraliteit in 2050 en minimaal 55% emissiereductie in 2030, met ruimte voor ambitieuzere doelen.
“Massaal inzetten op schonere energie. Wij willen investeren in zonne energie en windenergie op zee. Kolencentrales verdwijnen zo snel mogelijk. Kernenergie sluiten wij niet uit, omdat het schoner is dan andere energiebronnen. Veilige opslag van kernafval is een harde randvoorwaarde voor elke kernenergie optie.”
“Wij staan voor de klimaatdoelen. Dat betekent dat Nederland klimaatneutraal is in 2050 en dat wij de uitstoot met 55% beperken in 2030. Indien mogelijk gaan wij ambitieuzere doelen vaststellen.”
Internationale klimaatrechtvaardigheid en steun Mondiale Zuiden
DENK erkent de historische verantwoordelijkheid van het Westen voor CO2-uitstoot en wil actieve steun aan landen in het Mondiale Zuiden die het zwaarst getroffen worden door klimaatverandering.
“Wij erkennen dat het Westen (historisch) verantwoordelijk is voor een groot deel van de wereldwijde CO2 uitstoot, terwijl de zwaarste gevolgen vandaag de dag vooral landen in het Mondiale Zuiden treffen. Ons land moet, samen met andere Westerse landen, het Mondiale Zuiden actief ondersteunen in het klimaatbeleid.”
Betaalbare en toegankelijke mobiliteit verduurzamen
DENK wil mobiliteit verduurzamen door te investeren in elektrisch rijden en openbaar vervoer, maar houdt vervoer betaalbaar en toegankelijk. Rekeningrijden wordt afgewezen, accijnzen op brandstof moeten omlaag, en er komt gratis OV voor kwetsbare groepen.
“Er komt een toegankelijke regeling om elektrisch rijden betaalbaar te maken voor lage en middeninkomens.”
“Gratis openbaar vervoer voor lage inkomens, ouderen (65+), kinderen en jongeren. Mobiliteit moet voor deze groepen altijd toegankelijk blijven.”
“Wij gaan geen rekeningrijden invoeren.”
Strenge stikstofreductie en natuurherstel
DENK wil vasthouden aan de doelen voor stikstofreductie, inzet op vrijwillige uitkoop in de landbouw (met gedwongen uitkoop als uiterste middel), en meer investeren in natuurgebieden en het verbieden van schadelijke stoffen.
“Handhaving van de doelen om de stikstofuitstoot te verminderen. Wij gaan inzetten op vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouw, waarbij als ultimum remedium gedwongen uitkoop niet door ons wordt uitgesloten.”
“Meer investeren in onze natuurgebieden. Schadelijke stoffen en bestrijdingsmiddelen, zoals PFAS, worden sneller verboden.”
De VVD ziet klimaatbeleid als een middel om Nederland schoner, economisch sterker en energie-onafhankelijk te maken, maar stelt betaalbaarheid, uitvoerbaarheid en concurrentiekracht centraal. De partij wil Europese afspraken volgen, nationale koppen schrappen, en kiest voor realistische, pragmatische maatregelen zoals kernenergie, CO2-opslag en het schrappen van de nationale CO2-heffing. Klimaatdoelen blijven belangrijk, maar worden altijd afgewogen tegen economische groei, betaalbaarheid en het behoud van industrie.
Klimaatbeleid moet realistisch, pragmatisch en uitvoerbaar zijn
De VVD benadrukt dat klimaatbeleid niet alleen op papier moet bestaan, maar vooral praktisch en haalbaar moet zijn voor burgers en bedrijven. De partij wil geen extra nationale regels bovenop Europese afspraken en grijpt in als betaalbaarheid of concurrentiekracht in het gedrang komen. Uitvoering en effectiviteit staan voorop, niet symboliek.
“We reduceren CO2 niet op papier door industrie uit Nederland weg te jagen, maar reduceren CO2 in de praktijk met pragmatisch klimaatbeleid.”
“We moeten ons niet blindstaren op het creëren van een papieren werkelijkheid, maar ons richten op het goed uitvoeren van de plannen die er al liggen. Klimaatbeleid moet gaan over de praktijk bij mensen thuis en de daadwerkelijke bijdrage van de EU aan de klimaatopgave.”
“We willen een gelijk speelveld voor onze industrie met de rest van Europa. Europees klimaatbeleid zorgt voor een gelijk speelveld tussen EU landen. We schrappen waar mogelijk nationale koppen op Europees beleid.”
“Loopt het uit de pas, komt de betaalbaarheid in het gedrang en vertrekt de industrie daardoor naar het buitenland, dan grijpen we in.”
Klimaatwet aanpassen naar Klimaat- en Groeiwet
De VVD wil de huidige Klimaatwet verbreden naar een Klimaat- en Groeiwet, waarin naast klimaatdoelen ook energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid wettelijk worden verankerd. De partij vindt de huidige wet te eenzijdig en wil ingrijpen als economische belangen in gevaar komen.
“We bouwen aan een schone én weerbare economie. In onze tijd, met de enorme uitdagingen die we vandaag zien, is de Klimaatwet te eenzijdig gericht op het terugdringen van broeikasgasuitstoot. ... Daarom passen we de Klimaatwet aan naar Klimaat- en groeiwet en voegen we de pijlers energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid toe.”
“We blijven bijdragen aan de Europese doelstelling van 55% CO2-reductie in 2030 en klimaatneutraliteit in 2050.”
Vol inzetten op kernenergie en CO2-opslag
De VVD ziet kernenergie als essentieel voor een schoon, stabiel en onafhankelijk energiesysteem. De partij wil de bouw van vier grote kerncentrales versnellen, streeft naar een kleine kerncentrale voor 2035, en investeert in CO2-opslag en -hergebruik als transitieoplossing voor industrie.
“Kernenergie is een noodzakelijk onderdeel van een robuust en toekomstbestendig energiesysteem. ... We versnellen de bouw van de kerncentrales: We zorgen ervoor dat de vier grote kerncentrales zo snel mogelijk worden gebouwd.”
“We streven naar een kleine kerncentrale vóór 2035: Kleine kerncentrales zullen een belangrijke rol spelen in een robuust en toekomstbestendig energiesysteem.”
“Voor de transitie naar een weerbare en schone industrie is opvang en hergebruik van CO2 cruciaal. Daarom moeten CO2-opslagprojecten tijdig worden gerealiseerd.”
Nationale CO2-heffing schrappen, Europees systeem nastreven
De VVD wil de nationale CO2-heffing afschaffen omdat deze het speelveld voor Nederlandse bedrijven verslechtert ten opzichte van andere EU-landen. De partij zet in op één Europees systeem voor duurzame industrie.
“Nederland kent als enige land binnen de EU een nationale CO2-heffing. Dit creëert een ongelijk speelveld voor bedrijven. ... Daarom schrappen we de heffing en gaan we met de sector op zoek naar een alternatief systeem, waarbij we ons inzetten voor één Europees systeem voor duurzame industrie en mijnbouw en waarmee we een gelijk speelveld waarborgen.”
Verduurzaming stimuleren, maar geen nieuwe verplichtingen voor burgers
De VVD wil verduurzaming aantrekkelijk maken via fiscale voordelen en ondersteuning, maar legt geen nieuwe verplichtingen op aan burgers. Vrijwilligheid en betaalbaarheid staan voorop.
“Woningeigenaren behouden de vrijheid om hun huis al dan niet te verduurzamen. We leggen geen nieuwe verplichtingen op. Voor wie vrijwillig groen investeert maken we het fiscaal aantrekkelijk om een nieuwe warmtepomp aan te schaffen.”
Klimaatbeleid als veiligheidsbeleid en energie-onafhankelijkheid
De partij koppelt klimaatbeleid direct aan nationale veiligheid en geopolitieke onafhankelijkheid. Minder afhankelijkheid van onbetrouwbare regimes is een expliciet doel.
“In een wereld waar Poetin de gaskraan als wapen gebruikt, moeten we zo snel mogelijk onze energie-afhankelijkheid verminderen. Klimaatbeleid is veiligheidsbeleid.”
“Als we onze bedrijven ook in de toekomst willen laten floreren, als we onafhankelijk willen zijn van landen als Rusland en regimes in het Midden-Oosten, en als we onze eigen energievoorziening veilig en betaalbaar willen houden, dan is verduurzaming de weg.”
Het CDA erkent de urgentie van klimaatverandering en kiest voor een ambitieus, maar realistisch klimaatbeleid dat vooral Europees wordt vormgegeven. Ze willen de Nederlandse Klimaatwet aanpassen aan Europese doelen, inzetten op groene industriepolitiek, een mix van duurzame energie (inclusief kernenergie), en bindende afspraken met grote vervuilers in plaats van extra nationale belastingen. Betaalbaarheid, uitvoerbaarheid en het behoud van concurrentievermogen staan centraal, met speciale aandacht voor innovatie, energietransitie en bescherming van kwetsbare groepen.
Europese aanpak en aanpassing Klimaatwet
Het CDA vindt dat klimaatbeleid vooral op Europees niveau moet worden gevoerd om een gelijk speelveld te waarborgen en concurrentievermogen te behouden. Ze willen de Nederlandse Klimaatwet aanpassen aan Europese doelen en schrappen de nationale CO₂-heffing.
“Een duurzame economie bereiken we alleen met een Europese aanpak en een gelijk speelveld in Europa. Daarom volgen we de Europese klimaatdoelen en passen we de Nederlandse klimaatwet daarop aan. De nationale CO₂-heffing schrappen we, want we willen bedrijven niet wegjagen.”
“Wij blijven ons in Europees verband stevig inzetten voor het streven naar een verlaging van de uitstoot van broeikasgassen en klimaatneutraliteit in 2050. Met oog voor uitvoerbaarheid van wetgeving en concurrentievermogen.”
Bindende afspraken met grootste vervuilers, geen extra nationale lasten
In plaats van extra nationale belastingen kiest het CDA voor bindende maatwerkafspraken met de grootste vervuilers en inzet op innovatie en verduurzaming van de industrie.
“We maken bindende en wederkerige maatwerkafspraken met de grootste vervuilende bedrijven om de bestaande industrie te verduurzamen en te bouwen aan een duurzame economie van de toekomst.”
“We maken bindende afspraken met de grootste vervuilers en kiezen voor een goede mix van duurzame energie en kernenergie, energiebesparing en CO2-opslag. Ambitie en realisme gaan hand in hand.”
Mix van duurzame energie, inclusief kernenergie en CCS
Het CDA wil inzetten op een brede mix van duurzame energiebronnen, waaronder kernenergie, wind, zon, waterstof, en CO₂-opslag (CCS), om leveringszekerheid en betaalbaarheid te garanderen.
“Bij de energietransitie hebben we niet de luxe opties uit te sluiten. We investeren in een goede mix van kernenergie, windenergie, zonne-energie, waterstof, groen gas, duurzame biomassa, aardwarmte en schone brandstoffen.”
“Tijdige realisatie van projecten op het gebied van Carbon Capture and Storage (CCS) is essentieel voor de verduurzaming van de industrie waarbij CO₂-uitstoot onvermijdelijk is.”
Betaalbaarheid en bescherming kwetsbare groepen
Het CDA benadrukt dat klimaatmaatregelen betaalbaar en haalbaar moeten zijn, met speciale aandacht voor lagere inkomens en minder draagkrachtigen.
“Bij het maken van energiebeleid moet de impact van maatregelen op lagere inkomens altijd worden meegenomen.”
“Om te zorgen dat ook minder draagkrachtigen in ons land in een goed geïsoleerd huis kunnen wonen, gaan we door met de verduurzamingsafspraken, zoals gemaakt in de nationale prestatieafspraken met woningcorporaties.”
Innovatie en groene industriepolitiek
Het CDA ziet innovatie en groene industriepolitiek als sleutel tot het behalen van klimaatdoelen en het versterken van de economie.
“We ontwikkelen een langetermijnstrategie om groene industrie naar Nederland te halen en te behouden.”
“Innovatief ondernemerschap geeft Nederland een voortrekkerspositie. Een overheid die levert door een stevige inzet op groene industriepolitiek en beleid zo toepast dat problemen daadwerkelijk worden opgelost.”
Klimaatadaptatie en waterbeheer
Naast mitigatie zet het CDA sterk in op klimaatadaptatie, met aandacht voor waterbeheer, bescherming tegen droogte en overstromingen, en het versterken van de veerkracht van het watersysteem.
“Het CDA wil dat overheden, organisaties en burgers samen bijdragen aan goed waterbeheer. Burgers worden gestimuleerd en ondersteund om water te besparen, regenwater vast te houden en actief bij te dragen aan het leefbaar houden van hun omgeving.”
“Het CDA kiest voor een robuust waterbeheer waarin waterschappen met op de situatie gerichte maatregelen de balans bewaken tussen water vasthouden, bergen en afvoeren. Zo beschermen we ons land tegen zowel droogte als wateroverlast, en houden we ons watersysteem klimaatbestendig.”
NSC erkent het belang van klimaatbeleid en zet in op het halen van de klimaatdoelen van Parijs, maar legt de nadruk op energiezekerheid, betaalbaarheid en uitvoerbaarheid voor burgers en bedrijven. De partij kiest voor een mix van kernenergie, wind op zee, zon op daken, en energiebesparing, en wil nationale koppen op Europees klimaatbeleid beperken. NSC is kritisch op zonnevelden op landbouwgrond, grote windparken op land, en het gebruik van biomassa, en wil dat de overheid de regie neemt om de energietransitie eerlijk en haalbaar te maken.
Klimaatdoelen halen met nadruk op energiezekerheid en betaalbaarheid
NSC onderschrijft de klimaatdoelen van Parijs, maar stelt energiezekerheid en betaalbaarheid centraal, met een sterke rol voor de overheid in de energietransitie. De partij wil dat alle sectoren bijdragen aan CO2-reductie, maar waakt voor te hoge lasten voor huishoudens en bedrijven.
“We blijven ons houden aan de afspraken in het Klimaatakkoord van Parijs en zetten in op een klimaatneutrale economie. Zon, wind, geothermie, groen gas, waterstof en kernenergie zijn daarbij onmisbaar. De overheid moet stevig de regie nemen in de energietransitie, in het belang van inwoners en ondernemers.”
“De energietransitie moet voor huishoudens en bedrijven uitvoerbaar en betaalbaar zijn.”
“We letten sterk op een eerlijke verdeling van de kosten van het elektriciteitsnet tussen bedrijven en huishoudens. Huishoudens moeten daarbij zoveel mogelijk worden ontzien, zodat de energierekening betaalbaar blijft.”
Kernenergie als onmisbare schone energiebron
NSC ziet kernenergie als essentieel voor een CO2-vrije energievoorziening en wil fors investeren in nieuwe kerncentrales en innovatieve reactoren.
“Kernenergie levert een onmisbare bijdrage aan een continue en CO2-vrije energievoorziening. We treffen voorbereidingen voor de bouw van ten minste vier nieuwe kerncentrales en verkennen daarnaast actief de mogelijkheden voor Small Modular Reactors (SMR’s).”
“Kernenergie is onmisbaar als schone en betrouwbare bron in de energiemix van de toekomst.”
Wind op zee en zon op daken, geen zonnevelden op landbouwgrond of grote windparken op land
NSC wil duurzame energie vooral op zee en op bestaande infrastructuur, en is kritisch op grootschalige projecten op land die landbouw of natuur schaden.
“We zijn tegen de aanleg van zonnevelden op goede landbouwgronden en in natuurgebieden en tegen grote windparken op land. Zonnepanelen kunnen het best op daken en langs wegen en spoorlijnen worden opgesteld.”
“Windparken worden op zee niet in ecologisch waardevolle gebieden gebouwd. Ook wordt rekening gehouden met vaarroutes en visserijgebieden.”
Geen subsidie voor biomassa en BECCS
NSC is tegen het verbranden van biomassa voor energieopwekking en wil geen subsidie voor deze technieken.
“We zijn tegen het verbranden van biomassa om energie op te wekken. We willen daarom geen subsidie voor BECCS of houtige biomassa.”
Beperken nationale koppen op Europees klimaatbeleid
NSC wil voorkomen dat Nederland verder gaat dan Europese afspraken, om weglek van CO2-uitstoot en economische nadelen te vermijden.
“We beperken de nationale ‘koppen’ op de Europese aanpak als het gaat om reductiedoelen, tempo, subsidies en belastingen. We willen ervoor waken dat het effect van een maatregel is dat de CO2 emissies zich naar een ander land verplaatsen.”
Energiebesparing en ondersteuning voor kwetsbare groepen
NSC ziet energiebesparing als de beste manier om uitstoot en kosten te verlagen, en wil subsidies en steun voor isolatie en energiearmoede.
“De beste manier om de uitstoot te verminderen en energiekosten te laten dalen ligt voor de hand: minder energie verbruiken. Er moet een nationaal programma energiebesparing komen.”
“We geven subsidie voor het isoleren van huizen via gemeentelijke energieloketten. En we financieren organisaties zoals de Fix Brigade en energiebank. Wie de energierekening echt niet kan betalen, kan een beroep doen op het energienoodfonds dat structureel beschikbaar komt.”
Tijdelijke rol voor CCS, geen afleiding van fossiel afbouwen
NSC accepteert CO2-afvang en -opslag als tijdelijke maatregel, maar wil dat de focus blijft op het afbouwen van fossiele brandstoffen.
“Het afvangen en opslaan van CO2 (CCS) is een tijdelijke oplossing. Deze mag niet afleiden van de noodzaak om het gebruik van fossiele grondstoffen af te bouwen.”
De SGP erkent het belang van zorg voor het klimaat en het terugdringen van broeikasgassen, maar verwerpt streng maakbaarheidsdenken en wettelijke CO2-reductiedoelen. Ze kiezen voor een pragmatische, technologische aanpak met nadruk op kernenergie, energiebesparing, en het voorkomen van energiearmoede, waarbij betrouwbaarheid, betaalbaarheid en realisme centraal staan.
Afwijzing van strikte wettelijke CO2-doelen en maakbaarheidsdenken
De SGP vindt dat klimaatbeleid realistisch en uitvoerbaar moet zijn, zonder zich vast te leggen op harde reductiedoelen zoals 55% minder CO2 in 2030. Ze waarschuwen voor overschatting van de menselijke invloed op het klimaat en benadrukken de rol van God en het belang van verantwoordelijkheid nemen zonder doorgeslagen maakbaarheid.
“De SGP wil wegblijven bij doorgeslagen maakbaarheidsdenken, alsof de mens het klimaat regelt. We hebben onze verantwoordelijkheid te nemen, maar wel in de wetenschap dat God erboven staat.”
“Maar niet door ons wettelijk vast te pinnen op concrete doelen voor reductie van de CO2-uitstoot, zoals 55% in 2030. Daarvoor is de situatie te complex.”
Inzet op technologische oplossingen: kernenergie, geothermie, energiemix
De SGP kiest voor een brede energiemix met nadruk op voorspelbare, betrouwbare en innovatieve energiebronnen zoals kernenergie, geothermie en getijdenenergie. Ze willen geen zonneparken op landbouwgrond en zijn terughoudend met windparken op de Noordzee vanwege ecologische gevolgen.
“De SGP wil daarom meer inzet op ontwikkeling en opschaling van alternatieve energiebronnen met een meer voorspelbare productie, als aquathermie, geothermie, kernenergie, getijdenenergie en ‘superkritische’ vergassing van biomassareststromen.”
“De Noordzee wordt niet volgebouwd met windparken vanwege de gevolgen voor het ecosysteem van de Noordzee en de ruimte voor de visserij. Er komt meer inzet op kerncentrales en getijdencentrales.”
“Nederland staat vooraan bij de ontwikkeling en bouw van kleine modulaire kernreactoren (SMR’s). Het Rijk ondersteunt de bouw van tenminste twee grote kerncentrales, mede door via een Staatsdeelneming de financieringskosten sterk te verlagen.”
Focus op energiebesparing en betaalbaarheid voor burgers
De SGP benadrukt het belang van energiebesparing, duurzame verwarming en het voorkomen van energiearmoede. Ze willen investeren in isolatie, warmtenetten en sociale tarieven, zodat de energietransitie haalbaar en betaalbaar blijft voor iedereen.
“Het onderstreept, naast de milieuopgave, de noodzaak om te investeren in energiebesparing en duurzame verwarming van woningen en bedrijfsgebouwen.”
“De energiebelasting voor kleinverbruikers mag een prikkel zijn om zuinig aan te doen, maar mag huishoudens niet klemzetten. De SGP wil een sociaal tarief, een maximum energieprijs, voor kwetsbare huishoudens.”
“De gemeente investeert bijvoorbeeld bij armlastige huishoudens, in isolatie en andere verduurzamingsmaatregelen.”
Realistische aanpak: industrie, consumptie en ‘beter groen hier dan grijs daar’
De SGP wil voorkomen dat klimaatmaatregelen leiden tot verplaatsing van vervuiling naar het buitenland. Ze pleiten voor verduurzaming van de industrie met oog voor concurrentiepositie en wijzen op het belang van gedragsverandering bij consumenten.
“Wat schiet het milieu ermee op als Tata Steel de deuren sluit, geen kans krijgt om groen staal te produceren en we het grijze staal voor onze auto’s importeren uit China? De SGP wil ook meer prioriteit bij de aanpak van de huidige wegwerpmaatschappij.”
“We staan voor verduurzaming van de industrie, maar wel met oog voor een zo eerlijk mogelijk speelveld. Verplaatsing van productie naar landen waar minder milieuregels zijn, willen we immers voorkomen: beter groen hier, dan grijs daar.”
Klimaatadaptatie en waterbeheer als reactie op klimaatverandering
De SGP erkent de gevolgen van klimaatverandering, vooral op het gebied van waterbeheer, en wil investeren in zoetwaterbuffering, hoogwaterbescherming en klimaatadaptatie bij gebiedsontwikkeling.
“Als klimaatverandering ergens tastbaar is, is het wel in het waterdomein. Jaren met extreme droogte laten zien dat de zoetwatervoorziening niet vanzelfsprekend is.”
“De SGP zet in op het beter vasthouden van zoet water en voortvarende uitvoering van het hoogwaterbeschermingsprogramma.”
GroenLinks-PvdA ziet de klimaatcrisis als een urgent maatschappelijk probleem veroorzaakt door marktwerking en grote vervuilers, waarbij de rekening nu bij gewone mensen ligt. De partij kiest voor ambitieuze en rechtvaardige klimaatmaatregelen: grote vervuilers betalen, fossiele subsidies worden afgeschaft, en Nederland moet in 2040 klimaatneutraal zijn. Ze koppelen klimaatbeleid aan sociale rechtvaardigheid, investeren in schone energie, isolatie en openbaar vervoer, en stellen gezondheid en brede welvaart centraal.
Grote vervuilers betalen de rekening
GroenLinks-PvdA vindt dat de grootste veroorzakers van klimaatverandering – grote bedrijven en industrieën – de kosten van de transitie moeten dragen, niet de gewone burger. Dit principe van klimaatrechtvaardigheid staat centraal in hun visie en beleid.
“De rekening hoort bij de grote vervuilers te liggen, niet bij mensen die het minste bijdragen aan klimaatverandering.”
“We laten grote vervuilers een eerlijke bijdrage leveren aan de kosten van de duurzaamheidstransitie. Dat doen wij door het principe van ‘de vervuiler betaalt’ centraal te stellen in al ons klimaatbeleid.”
“Grote vervuilende bedrijven gaan eerlijk belasting betalen over vervuilende uitstoot. Fossiele subsidies bouwen we af.”
Nederland klimaatneutraal in 2040, 65% CO₂-reductie in 2030
De partij stelt concrete, ambitieuze doelen voorop: Nederland moet in 2040 volledig klimaatneutraal zijn, met stevige tussendoelen voor 2030 en 2035. Dit is een van de meest vergaande klimaatdoelstellingen in de Nederlandse politiek.
“We zetten daarom alle zeilen bij om te zorgen dat Nederland in 2040 klimaatneutraal is. Om dat te bereiken streven we naar 65% CO₂-reductie in 2030. In 2035 zijn al onze elektriciteitsbronnen klimaatneutraal, en in 2040 ook onze energiebronnen én industrie.”
Investeren in schone energie, isolatie en openbaar vervoer
De partij wil fors investeren in duurzame energie, woningisolatie en aantrekkelijk openbaar vervoer om de energietransitie sociaal en haalbaar te maken. Dit moet niet alleen het klimaat, maar ook de portemonnee van burgers ten goede komen.
“We investeren in schone energie, groene industrie, de isolatie van woningen, natuurinclusieve landbouw, groene wijken en goed openbaar vervoer.”
“De overheid gaat flink investeren in een grootschalig isolatie-offensief. In tochtige huizen zonder dubbel glas wonen gezinnen die ‘s winters kiezen tussen verwarming of eten. Dáár beginnen we.”
“We maken het openbaar vervoer aantrekkelijker door de introductie van een Klimaatticket, waarmee iedereen voor 59 euro per maand onbeperkt met het ov kan reizen in daluren.”
Gezondheid en brede welvaart boven winst
Klimaatbeleid wordt gekoppeld aan gezondheid en brede welvaart. De partij stelt dat de gezondheid van mensen en de leefomgeving belangrijker zijn dan de winsten van aandeelhouders.
Geen publiek geld voor kerncentrales
GroenLinks-PvdA wil geen overheidsgeld steken in de bouw van nieuwe kerncentrales, maar het beschikbare budget inzetten op verduurzaming die sneller effect heeft.
“Geen publiek geld voor kerncentrales. De hiervoor gereserveerde 14 miljard euro gebruiken we daarom om huishoudens, bedrijven en boeren te helpen met verduurzamingsmaatregelen die wel snel en zeker effect hebben.”