Verkiezingsprogramma's 2025 overgmo
De Partij voor de Dieren is fel tegen het gebruik van genetisch gemodificeerde organismen (gmo's) in landbouw en veeteelt, inclusief nieuwe technieken als CRISPR-Cas. Ze willen Nederland volledig gentechvrij maken door teelt, import en gebruik van gmo's te verbieden, en pleiten voor strenge etikettering en een verbod op patenten op leven.
Nederland volledig gentechvrij maken
De PvdD wil een totaalverbod op de teelt en import van genetisch gemodificeerde gewassen en dieren, inclusief nieuwe gentechnieken. Ze zien gentech als een bedreiging voor biodiversiteit, voedselveiligheid en ethiek, en willen dat Nederland zich nationaal en internationaal inzet voor een gentechvrij beleid.
“Nederland wordt gentechvrij. De teelt en import van genetisch gemanipuleerde gewassen wordt verboden.”
“De Partij voor de Dieren verzet zich daartegen, en is tegen de inzet van gentech, inclusief nieuwe technieken zoals CRISPR-Cas.”
“Het genetisch manipuleren en klonen van dieren is ethisch onaanvaardbaar en brengt ernstig dierenleed met zich mee. Nederland maakt zich sterk voor een Europees importverbod en productieverbod op gekloonde en genetisch gemanipuleerde dieren, hun nakomelingen en de producten die van deze dieren worden gemaakt.”
Verbod op patenten op leven en verplichte etikettering
De partij verzet zich tegen het patenteren van planten, dieren en veredelingstechnieken door bedrijven, en wil verplichte, duidelijke etikettering van producten met gentech-ingrediënten of afkomstig van dieren gevoed met gmo's.
“Patenten op vormen van leven en veredelingstechnieken worden verboden. We verzetten ons tegen pogingen van bedrijven als Bayer-Monsanto en BASF om genen van planten en dieren te patenteren en zo de voedselmarkt te beheersen.”
“Er komt verplichte etikettering voor vlees, zuivel, vis en eieren afkomstig van dieren die zijn gevoed met genetisch gemanipuleerde gewassen. Wanneer gentech-ingrediënten zijn verwerkt in een product, wordt dit duidelijk vermeld op de voorkant van het product of de verpakking.”
BBB staat positief tegenover het gebruik van gentechnologie (waaronder moderne GMO-technieken zoals CRISPR/Cas9) in de landbouw, mits dit bijdraagt aan het verlagen van de milieu-impact en voedselzekerheid. De partij wil meer ruimte geven aan innovaties zoals gentechniek en pleit voor een versnelde toelating van nieuwe (biologische en groene) gewasbeschermingsmiddelen, waarbij wetenschappelijke beoordeling leidend is.
Meer ruimte voor gentechniek (CRISPR/Cas9) in landbouw
BBB ziet gentechniek als een belangrijke innovatie om de milieu-impact van de landbouw te verlagen en de gereedschapskist van boeren te versterken. De partij wil dat deze technieken sneller en met minder belemmeringen kunnen worden toegepast, zolang wetenschappelijke instanties zoals het Ctgb dit veilig achten. Dit standpunt is ingegeven door de wens om voedselzekerheid te waarborgen en boeren effectieve middelen te bieden tegen ziekten en plagen.
“Om de milieuimpact te verlagen krijgen innovaties zoals precisie techniek, zaadcoating en inzet van gentechniek (CRISPR/Cas9) meer ruimte.”
“Er komt een versnelde toelating van nieuwe biologische gewasbeschermingsmiddelen en zogenoemde groene middelen.”
“Toelating en toezicht worden gebaseerd op landbouwkundige noodzaak, wetenschappelijke beoordeling en gezond verstand.”
“Het oordeel van de Ctgb is leidend boven dat van instanties als de NVWA.”
NSC is principieel tegen het aanpassen van menselijk erfelijk materiaal dat wordt doorgegeven aan volgende generaties (kiembaanmodificatie) en wil een verbod op de reproductieve inzet van kunstmatige geslachtscellen. Het programma spreekt zich niet expliciet uit over genetisch gemodificeerde organismen (gmo) in landbouw of voedselproductie, maar richt zich uitsluitend op ethische grenzen rond menselijke genetische modificatie.
Verbod op kiembaanmodificatie en genetische selectie bij mensen
NSC verzet zich tegen het aanpassen van menselijk DNA dat erfelijk is, en tegen het gebruik van technologieën zoals kunstmatige geslachtscellen en niet-medische selectie van embryo’s. Dit standpunt is ingegeven door ethische bezwaren tegen het ingrijpen in de menselijke erfelijkheid en het creëren van embryo’s voor onderzoek.
“We zijn principieel tegen aanpassingen van het menselijk erfelijke materiaal waarbij deze aanpassingen ook worden doorgegeven aan volgende generaties (de zogeheten kiembaanmodificatie).”
“We willen een verbod op reproductieve inzet van kunstmatige geslachtscellen (in vitro gametogenese).”
“We zijn tegen het tot stand brengen van embryo’s voor onderzoek en tegen uitbreiding van de inzet van preimplantatie genetische tests.”
De SGP is kritisch over genetisch gemodificeerde organismen (gmo's) en stelt duidelijke grenzen aan biotechnologie: soortgrenzen mogen niet worden overschreden en er moet ontzag zijn voor de orde in Gods schepping. De partij wil ruimte voor nieuwe veredelingstechnieken, zolang deze soortgrenzen respecteren, en wijst experimenten met de genen van dieren en het klonen ervan expliciet af.
Soortgrenzen mogen niet worden overschreden
De SGP accepteert biotechnologische innovatie alleen als deze de natuurlijke soortgrenzen respecteert, vanuit religieuze en ethische overtuigingen. Dit betekent dat genetische modificatie waarbij soortgrenzen worden overschreden, wordt afgewezen. De partij ziet het respecteren van deze grenzen als een uiting van ontzag voor de scheppingsorde.
“Bij de praktische toepassing van biotechnologie past ontzag voor de orde in Gods schepping. Soortgrenzen dienen gerespecteerd te worden.”
“De overheid faciliteert veredeling van weerbare rassen en geeft ruimte voor nieuwe veredelingstechnieken, zolang soortgrenzen niet overschreden worden.”
Experimenteren met dierlijke genen en klonen verboden
De SGP verbiedt expliciet het experimenteren met de genen van dieren en het klonen ervan, waarmee zij zich duidelijk uitspreekt tegen bepaalde vormen van genetische modificatie bij dieren.
“Experimenteren in het lab met de genen van dieren en het klonen ervan blijft verboden.”
JA21 is voorzichtig positief over technologische innovatie in de landbouw, waaronder mogelijk gentechnologie, maar benadrukt het belang van ethische kaders en internationale afspraken bij genetische manipulatie. De partij wil ruimte bieden voor technologische innovatie in de agrosector, maar pleit voor actieve monitoring en passende regelgeving om onvoorziene gevolgen te voorkomen. Concrete beleidsvoorstellen over de toelating of stimulering van gmo’s ontbreken; de nadruk ligt op zorgvuldigheid en ethiek.
Ruimte voor technologische innovatie in landbouw
JA21 ziet technologische innovatie als essentieel voor de toekomst van de Nederlandse landbouw, wat impliciet ruimte kan bieden voor gmo’s, mits zorgvuldig en voorspelbaar beleid wordt gevoerd. De partij koppelt innovatie aan voedselzekerheid en lage milieudruk, maar noemt gmo’s niet expliciet als beleidsinstrument.
“Een voorspelbaar en lange termijn gericht landbouwbeleid dat voedselzekerheid waarborgt en ruimte biedt voor technologische innovatie.”
Ethische kaders en monitoring bij gentechnologie
JA21 erkent de kansen en risico’s van gentechnologie en genetische manipulatie, en wil daarom duidelijke ethische kaders, actieve monitoring en passende regelgeving. De partij waarschuwt voor stigmatisering en onvoorziene gevolgen voor toekomstige generaties, en benadrukt het belang van internationale afspraken.
“Ten slotte wenst JA21 op het gebied van gentechnologie en genomica actieve monitoring en passende regelgeving. Zonder internationale afspraken kunnen er ethisch problematische praktijken ontstaan, zoals genetisch toerisme of eugenetica. JA21 wil daarom dat er duidelijke ethische kaders worden gesteld waarmee stigmatisering van mensen met een beperking en onvoorziene gevolgen van genetische manipulatie voor toekomstige generaties worden voorkomen.”
De VVD is positief over de inzet van nieuwe genomische technieken zoals CRISPR-Cas en andere biotechnologische innovaties in de voedselproductie, maar vindt dat de huidige Europese toelatingsprocedures te streng en belemmerend zijn. De partij wil deze procedures versoepelen en ruimte bieden aan innovatie, onder meer door regelluwe proeftuinen en snellere toelating van nieuwe technologieën. De VVD ziet biotechnologie als essentieel voor de toekomst van de Nederlandse landbouw en internationale concurrentiekracht.
Versoepelen toelatingsprocedures voor nieuwe genomische technieken
De VVD vindt dat de huidige EU-regels rondom de toelating van nieuwe genomische technieken (zoals CRISPR-Cas) te rigide zijn en innovatie belemmeren. Ze pleiten voor het versoepelen van deze procedures om de ontwikkeling en toepassing van gmo-gerelateerde technologieën in de voedselproductie te versnellen, zodat Nederland zijn internationale koppositie kan behouden.
“We kijken met optimisme naar ontwikkelingen zoals precisiefermentatie, kweekvlees en nieuwe genomische technieken zoals CRISPR-Cas. Maar de rigide toelatingsprocedures in de EU zorgen voor deze novel foods voor enorme belemmeringen.”
Ruimte voor innovatie via regelluwe proeftuinen en financiering
De VVD wil innovatieve bedrijven ondersteunen door regelluwe proeftuinen mogelijk te maken en financiering te bieden, zodat biotechnologische toepassingen sneller kunnen worden ontwikkeld en getest. Dit moet bijdragen aan een concurrerende en duurzame agrarische sector.
“We willen regelluwe proeftuinen en adequate financiering via, onder andere, een investeringsmaatschappij voor start- en scale-ups.”
Het CDA staat positief tegenover het gebruik van moderne veredelingstechnieken zoals CRISPR-Cas en cisgenese bij plantenveredeling, waarmee ze impliciet ruimte bieden aan bepaalde vormen van genetische modificatie (gmo) in de landbouw. Ze benadrukken het belang van innovatie en vertrouwen op wetenschappelijke beoordelingen, maar beperken hun concrete voorstellen tot het toestaan van deze specifieke technieken. Het programma bevat geen bredere of expliciete standpunten over gmo’s buiten deze context.
Toestaan van CRISPR-Cas en cisgenese bij plantenveredeling
Het CDA wil innovatie in de landbouw stimuleren door het toestaan van moderne veredelingstechnieken zoals CRISPR-Cas en cisgenese. Hiermee beogen ze de ontwikkeling van nieuwe, verbeterde gewassen te versnellen en de afhankelijkheid van chemische middelen te verminderen. Dit standpunt adresseert de behoefte aan duurzame landbouw en voedselzekerheid, en is specifiek gericht op plantenveredeling.
“De veredelingstechnieken CRISPR-Cas en cisgenese worden toegestaan bij de veredeling van planten.”
De ChristenUnie is zeer terughoudend ten aanzien van genetische modificatie bij mensen en wijst het gebruik van genetische modificatie in embryo’s af, vooral als dit onomkeerbaar is en doorgegeven wordt aan volgende generaties. In het verkiezingsprogramma wordt geen expliciet standpunt ingenomen over genetisch gemodificeerde organismen (gmo’s) in de landbouw of voedselproductie; de partij richt zich vooral op het beperken van chemische middelen en het stimuleren van groene alternatieven.
Verbod op genetische modificatie van embryo’s
De ChristenUnie verzet zich tegen genetische modificatie bij mensen, met name als het gaat om kiembaanmodificatie die erfelijk is. Dit standpunt is gebaseerd op het uitgangspunt dat elk menselijk leven beschermwaardig is en dat de gevolgen van dergelijke ingrepen onomkeerbaar zijn.
“Het gebruik van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek en genetische modificatie, past niet bij het uitgangspunt dat elk menselijk leven beschermwaardig is. Zeker als genetische modificaties in het embryo onomkeerbaar zijn en aan het nageslacht worden doorgegeven (kiembaanmodificatie), past grote terughoudendheid. De ChristenUnie houdt daarom vast aan het huidig verbod hierop in de Embryowet.”
D66 noemt genetisch gemodificeerde organismen (gmo) niet expliciet in het verkiezingsprogramma. Wel pleit de partij voor het versnellen van voedselinnovaties zoals kweekvlees, algen en fermentatie, en voor snellere toelating van nieuwe voedseltechnologieën. D66 ziet ruimte voor innovatie als essentieel voor een duurzame voedselvoorziening, maar doet geen concrete uitspraken over gmo’s.
Versnellen van voedselinnovaties en toelating
D66 wil dat de overheid voedselinnovaties versnelt, onder andere door snellere toelating van nieuwe technologieën. Hoewel gmo’s niet expliciet worden genoemd, kan dit standpunt ruimte bieden voor gmo’s als onderdeel van voedselinnovatie, afhankelijk van de interpretatie en uitwerking.
“De overheid moet deze voedselinnovaties helpen versnellen. Denk aan snellere toelating, gerichte investeringen en Europese samenwerking.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma