Verkiezingsprogramma's 2025 overGeestelijke gezondheidszorg
De SGP erkent een mentale gezondheidscrisis in Nederland, vooral onder jongeren, en wil de geestelijke gezondheidszorg (ggz) verbeteren door wachttijden te verkorten, acute hulp te versterken en meer in te zetten op preventie en maatschappelijke veerkracht. De partij pleit voor prioriteit voor de ernstigste psychische problemen, betere regionale beschikbaarheid, structurele financiering van geestelijke verzorging, en meer aandacht voor suïcidepreventie. Tegelijkertijd wil de SGP de focus verleggen van institutionele ggz naar het versterken van gezinnen, relaties en lokale gemeenschappen.
Wachttijden verkorten en prioriteit voor ernstige ggz
De SGP vindt de huidige wachttijden in de ggz onacceptabel en wil extra middelen inzetten om deze terug te dringen, met prioriteit voor mensen met de ernstigste psychische problemen. Ook moeten er regionale afspraken komen over beschikbaarheid en financiering van cruciale ggz.
Meer acute en toegankelijke ggz, inclusief avond- en weekenddiensten
Om de acute ggz te versterken, wil de SGP dat psychiaters, net als huisartsen, meedraaien in avond-, nacht- en weekenddiensten. Ook moet de zorg voor mensen met verward gedrag duidelijker en beter worden geregeld.
Structurele financiering geestelijke verzorging
De SGP wil geestelijke verzorging wettelijk verankeren en structureel financieren, zodat deze zorgvorm breed toegankelijk blijft.
“Er komt een wettelijke grondslag en structurele bekostiging voor geestelijke verzorging.”
Focus op preventie, veerkracht en verbondenheid
De partij wil de nadruk verleggen van institutionele ggz naar het versterken van veerkracht en verbondenheid in de samenleving, onder meer door te investeren in sterke gezinnen, relaties en buurthuiskamers.
“De SGP wil de focus verleggen van institutionele ggz naar versterking van de veerkracht en verbondenheid van de samenleving.”
“Er wordt geïnvesteerd in krachtige huwelijken, relaties en gezinnen.”
“De SGP investeert in buurthuiskamers waar ontmoeting en (in)formele zorg samenkomen.”
Suïcidepreventie versterken
De SGP wil een brede, goed gefinancierde aanpak van suïcidepreventie, met voldoende middelen voor uitvoering van de Wet integrale suïcidepreventie, betere bekendheid van hulplijnen, en altijd professionele nazorg voor nabestaanden.
“Er moeten voldoende middelen zijn (landelijk en lokaal) voor een goede uitvoering van de Wet integrale suïcidepreventie.”
“De overheid moet de ambitie hebben dat iedereen die suïcide overweegt bereikt wordt door iemand die naast hen kan gaan staan.”
“Aan nabestaanden van suïcide wordt voortaan altijd professionele nazorg aangeboden.”
Grenzen aan transgenderzorg en conversieverbod
De SGP is kritisch op zelfidentificatie als leidend principe en tegen een verbod op conversiehandelingen, maar benadrukt dat psychologische hulp voor intersekse en transgender personen ruimhartig moet zijn.
NSC vindt dat de geestelijke gezondheidszorg (ggz) momenteel slecht toegankelijk is, vooral voor mensen met complexe problemen, en wil de wachtlijsten en versnippering aanpakken. Ze pleiten voor prioriteit en stabiele financiering voor complexe ggz, meer kleinschaligheid, minder bureaucratie, en een duidelijker onderscheid tussen lichte en zware hulpvragen. Tegelijkertijd wil NSC normalisering en demedicalisering stimuleren, met meer aandacht voor eigen veerkracht en ondersteuning in het sociaal domein.
Prioriteit en betere toegang voor complexe ggz
NSC stelt dat mensen met complexe psychische problemen nu te vaak te lang moeten wachten of zelfs worden geweigerd. Ze willen dat deze groep voorrang krijgt, met stabiele en voorspelbare financiering en minder versnippering van zorg. Grote instellingen moeten kleinschaliger werken en langdurige zorg kunnen bieden.
“De toegang tot geestelijke gezondheidszorg (ggz) is slecht geregeld. Mensen met een eenvoudige hulpvraag worden vaak nog wel relatief snel geholpen, terwijl mensen met complexe problemen lang moeten wachten of zelfs geweigerd worden. Er zijn lange wachtlijsten.”
“De complexe geestelijke gezondheidszorg is verschraald en staat sterk onder druk; lange wachtlijsten en wisselende zorgverleners dragen niet bij tot herstel. De lichte geestelijke gezondheidszorg zal minder langdurig moeten om ruimte te maken voor de complexe zorg. Mensen met complexe en/of gestapelde psychiatrische problemen worden met voorrang geholpen. Hiervoor komt stabiele en voorspelbare financiering voor de specialistische ggz, waarbij zorg minder versnipperd wordt aangeboden.”
“Grote ggz-instellingen moeten de menselijke maat terugbrengen door hun zorg weer kleinschalig te organiseren en ook langdurige zorg te bieden.”
“We willen de zorgplicht versterken zodat instellingen geen complexe zorg kunnen weigeren.”
Snellere en betere triage, minder bureaucratie
NSC wil dat sneller en beter wordt vastgesteld wie welke zorg nodig heeft, zodat wachtlijsten afnemen en mensen direct op de juiste plek terechtkomen. Ook moet de administratieve lastendruk omlaag.
“Door sneller vast te stellen wie zorg nodig heeft en wie niet, kunnen wachtlijsten afnemen. Er moet direct een juiste beoordeling van de hulpvraag plaatsvinden. Ernstige psychiatrische aandoeningen met veel impact voor patiënt en samenleving krijgen prioriteit.”
“De uitvoering van de Wet Verplichte ggz brengt te veel administratieve lasten met zich mee; deze lastendruk moet omlaag.”
“In alle regio’s worden mentale gezondheidsnetwerken ingericht, zodat mensen snel en effectief op de juiste plek komen.”
Normalisering, demedicalisering en eigen veerkracht
NSC vindt dat niet elke mentale worsteling professionele zorg vereist. Ze willen normalisering stimuleren, eigen veerkracht versterken en inzetten op ondersteuning in het sociaal domein, met minder medicalisering waar mogelijk.
“We stimuleren normalisering, eigen veerkracht en ondersteuning in het sociaal domein en zetten in op demedicaliseren waar dat passend is.”
“De zorg kan niet alles oplossen. Ongemak hoort bij het leven en geluk is niet maakbaar. We stimuleren eigen veerkracht, ondersteuning in het sociaal domein en minder medicalisering waar dat kan.”
“Tegelijk investeren we in toegankelijke en tijdige hulp bij lichtere problematiek, zodat klachten niet onnodig verergeren. Daarbij maken we duidelijker onderscheid in welke hulp nodig is: niet elke mentale worsteling vraagt om professionele zorg.”
Betere crisiszorg en regionale netwerken
NSC wil de crisiszorg in de ggz verbeteren en overal regionale netwerken opzetten zodat mensen snel en effectief op de juiste plek terechtkomen.
“We pleiten voor een betere crisiszorg in de ggz door deze beter bereikbaar te maken.”
De Partij voor de Dieren wil de geestelijke gezondheidszorg toegankelijker, menselijker en preventiever maken door wachttijden te verkorten, marktwerking terug te dringen en meer te investeren in preventie en samenwerking. Ze pleiten voor structurele financiering, minder administratieve lasten, versterking van lokale netwerken en integrale zorg, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen en het voorkomen van psychische problemen.
Wachttijden in de GGZ verkorten en zorg toegankelijk maken
De PvdD ziet de lange wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg als een urgent probleem en wil deze terugdringen door te investeren in personeel, het verminderen van administratieve lasten en het stimuleren van loondienst. Tot die tijd willen ze overbruggingszorg bieden, waaronder digitale behandelopties.
“Mensen die geestelijke gezondheidszorg nodig hebben, staan soms maanden of jaren op wachtlijsten en krijgen daardoor niet op tijd goede hulp. We dringen de wachttijden in de GGZ terug door te investeren in voldoende omscholings- en opleidingsmogelijkheden, het verminderen van administratieve lasten en het stimuleren van loondienst voor zorgprofessionals. Tot het zover is zorgen we voor voldoende overbruggingszorg, waaronder digitale behandelopties zoals beeldbellen, e-health modules en online groepsbegeleiding.”
“De GGZ wordt onderdeel van de zorg in elke buurt – zowel fysiek als digitaal toegankelijk. Het wegwerken van de wachttijden in de GGZ krijgt prioriteit.”
Structurele en integrale financiering, minder marktwerking
De partij wil af van marktprikkels in de geestelijke gezondheidszorg en pleit voor structurele, toereikende financiering, vooral voor langdurige en complexe zorg. Integrale samenwerking tussen huisartsen, GGZ en andere zorgverleners wordt bevorderd.
“Door marktwerking in de zorg is het financieel onaantrekkelijk geworden om langdurige en complexe zorg te bieden aan mensen met ernstige psychische aandoeningen (EPA). We maken hier een einde aan: deze zorg wordt weer structureel en toereikend gefinancierd, zodat niemand buiten de boot valt. We bevorderen integrale zorg waarbij huisartsen, GGZ en somatische zorg samenwerken om toereikende zorg voor hun psychische en lichamelijke klachten, die vaak te laat worden herkend, te bieden.”
“Essentiële zorg – zoals ouderenzorg of huisartsenzorg – hoort niet afhankelijk te zijn van marktprikkels. We organiseren deze zorg daarom als publieke basisvoorziening, lokaal en toegankelijk voor iedereen.”
Investeren in preventie en mentale gezondheidsnetwerken
De PvdD legt nadruk op preventie van psychische problemen door structurele investeringen in bewezen (online) programma’s en versterking van mentale gezondheidsnetwerken, met aandacht voor samenwerking tussen GGZ, sociaal domein, ervaringsdeskundigen en gemeenten.
“We investeren in bewezen preventieve (online) programma’s binnen de geestelijke gezondheidszorg. De financiering wordt structureel geregeld, in samenwerking met verzekeraars, gemeenten, scholen en huisartsen.”
“Mentale gezondheidsnetwerken spelen een sleutelrol in de ondersteuning van mensen met complexe psychische problemen. We investeren in deze netwerken, zodat samenwerking tussen GGZ, het sociaal domein, ervaringsdeskundigen en gemeenten structureel wordt versterkt.”
Meer aandacht voor kwetsbare groepen en overgangen
De partij wil extra aandacht voor kwetsbare groepen, zoals kinderen, mensen in armoede, vluchtelingen en mensen in overgang van jeugd- naar volwassen-GGZ. Ook wordt ingezet op suïcidepreventie en laagdrempelige zorg.
“We zorgen voor een meer zorgvuldige overgang en begeleiding van jeugd-GGZ naar volwassen-GGZ.”
“We verbeteren de toegang tot medische en psychische zorg voor vluchtelingen, en zorgen voor kortere wachttijden. De mentale gezondheid van mensen in langdurige opvangsituaties krijgt extra aandacht.”
“Een aanpak voor suïcidepreventie, in onderwijs, zorg en op sociaaleconomisch terrein, is nodig om het aantal zelfdodingen terug te dringen. Suïcidepreventie wordt daarnaast wettelijk geborgd, met extra aandacht voor neurodivergente en LHBTIQA+-personen.”
Minder administratieve lasten en betere arbeidsvoorwaarden
De PvdD wil dat zorgverleners minder tijd kwijt zijn aan administratie en meer zeggenschap krijgen over hun werk, met betere arbeidsvoorwaarden en meer ruimte voor scholing.
“Zorgverleners besteden nog steeds te veel tijd aan digitale registratiesystemen, controles en vinklijstjes. Die tijd moet terug naar de patiënt en hun naasten. We geven zorgverleners het vertrouwen en de invloed op hun werk terug.”
“We investeren flink in zorgverleners door ruimte voor (bij)scholing, goede arbeidsvoorwaarden en een salaris waar goed van rond te komen is.”
BIJ1 wil een radicale hervorming van de geestelijke gezondheidszorg (GGZ), waarbij de menselijke maat, toegankelijkheid en inclusiviteit centraal staan. Ze pleiten voor het terugdringen van wachtlijsten, het afschaffen van separeercellen en vrijheidsbeperkende maatregelen, meer erkenning voor ervaringsdeskundigen, en specifieke aandacht voor kwetsbare groepen zoals LHBTQIA+ personen en mensen met een handicap. Hun voorstellen zijn concreet gericht op het verbeteren van de kwaliteit, het tegengaan van discriminatie en het vergroten van zelfbeschikking in de GGZ.
Radicale hervorming van de GGZ: menselijke maat en toegankelijkheid
BIJ1 wil af van bureaucratie, lange wachtlijsten, personeelstekorten en vrijheidsbeperkende maatregelen in de GGZ. Ze pleiten voor een systeem waarin de menselijke maat centraal staat en zorg toegankelijk is voor iedereen, met meer keuzevrijheid en minder dwang.
“We hebben een radicale omslag nodig in de GGZ. We zetten ons in voor een GGZ zonder doorgeslagen diagnostisering, lange wachtlijsten, personeelstekorten, separeercellen en burn-outs onder medewerkers. Naar een GGZ waar de menselijke maat centraal staat.”
“Gedwongen zorg wordt in lijn met het VN-verdrag Handicap uitgevoerd en er wordt meer zelfbeschikking geregeld voor personen die onbegrepen gedrag vertonen. Vrijheidsbeperkende maatregelen in instellingen worden verboden.”
Erkenning en inzet van ervaringsdeskundigen
BIJ1 vindt dat ervaringsdeskundigen een gelijkwaardige positie moeten krijgen in de GGZ, met een plek in de zorg-CAO’s en een structurele rol in opleidingen. Dit moet leiden tot meer begrip en betere zorg voor cliënten.
“Om het werk van de ervaringsdeskundigen te erkennen en gelijkwaardig te behandelen met andere beroepsgroepen, wordt de functie ervaringswerker in de zorg-CAO’s opgenomen.”
“De inzet van ervaringskennis wordt een vast onderdeel van het curriculum in alle opleidingen binnen zorg en sociaal domein.”
Toegankelijke en inclusieve GGZ voor LHBTQIA+ en trans personen
BIJ1 wil dat de GGZ beter aansluit bij de behoeften van LHBTQIA+ personen, met specifieke aandacht voor suïcidepreventie, deskundigheid en toegankelijke transzorg zonder onnodige drempels.
“Suïcidaliteit en dak- en thuisloosheid onder LHBTQIA+ jongeren is hoog. Er komt daarom meer aandacht voor passende zorg, goede begeleiding en suïcidepreventie bij LHBTQIA+ mensen.”
“De zorg voor trans personen moet worden gezien als een reguliere vorm van medische zorg en moet worden meegenomen in het basiscurriculum van medische gezondheidsopleidingen. Hormoonbehandelingen moeten kunnen worden verstrekt vanuit de eerstelijnszorg.”
“(Hormoon)behandelingen en operaties worden vergoed, zonder toestemming van ‘experts’ en verzekeringen. Daarnaast hoeven trans personen geen diagnose meer te ontvangen om zorg te krijgen.”
Aandacht voor neurodiversiteit en bestrijding van racisme in de GGZ
BIJ1 wil dat GGZ-hulpverleners beter worden opgeleid in neurodiversiteit en dat racisme als oorzaak van psychische klachten wordt erkend. Dit moet leiden tot meer passende zorg voor mensen met diverse achtergronden.
“In opleidingen van GGZ-hulpverleners krijgt neurodiversiteit voldoende plek. Zo krijgen toekomstige hulpverleners meer kennis over de variatie in het menselijk brein. ABA-genezingstherapie voor autisme wordt verboden.”
“Chronische stress en trauma veroorzaakt door racisme krijgen meer erkenning als oorzaken van gezondheidsproblemen, zoals depressie en hart- en vaatziekten.”
Laagdrempelige voorzieningen voor mensen met een doodswens door psychisch lijden
BIJ1 wil dat mensen met een psychische aandoening en een doodswens openlijk kunnen praten over hun wens in laagdrempelige voorzieningen, met levenshulp en stervenshulp, om het taboe te doorbreken en het verlangen naar de dood te verminderen.
“We beginnen daarbij laagdrempelige voorzieningen waar mensen met een doodswens, die lijden aan een psychische aandoening, openlijk en in alle vrijheid kunnen praten over hun wens. Uit onderzoek blijkt dat dit het verlangen naar de dood kan verminderen of zelfs laten verdwijnen.”
De ChristenUnie wil de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) toegankelijker, minder medisch en meer gericht op preventie en samenwerking met het sociale domein. Ze pleiten voor meer praktijkondersteuners GGZ bij de huisarts, investeren in herstelinitiatieven, en willen suïcidepreventie breed maatschappelijk aanpakken. Marktwerking in de GGZ wordt afgewezen en er komt meer aandacht voor jongeren met ernstige psychische problemen.
Nieuwe benadering van de GGZ en minder medicalisering
De ChristenUnie vindt dat de GGZ te veel kampt met wachtlijsten en medicalisering van levensvragen. Ze willen meer inzet op preventie, versterking van de eerste lijn en herstelinitiatieven, en minder onnodige doorverwijzing naar zware zorg.
“Dat vraagt een andere benadering van omgaan met GGZ-vraagstukken om onnodige medicalisering van levensvragen tegen te gaan. Er komen meer praktijkondersteuners GGZ bij de huisarts om verergering van mentale gezondheidsproblemen en inzet van zwaardere gespecialiseerde zorg te voorkomen.”
“Herstelacademies gerund voor en door mensen met een psychische kwetsbaarheid krijgen prioriteit in de financiering.”
“Voor ernstig psychiatrische patiënten komt er een adequaat en landelijk dekkend systeem waarvan de financiering op beschikbaarheid wordt geregeld.”
“Er komt een einde aan de cherry-picking door GGZ-instellingen. Zorgaanbieders blijven patiënten ondersteunen in hun zoektocht naar passende zorg, ook als de zorgaanbieder zelf niet de beste zorg kan bieden.”
Suïcidepreventie als brede maatschappelijke taak
De partij ziet suïcidepreventie als een verantwoordelijkheid van de hele samenleving, niet alleen van de GGZ. Ze willen dat de overheid het voortouw neemt en dat de hulplijn 113 breed bekend en bereikbaar blijft.
“Suïcidepreventie is een opgave voor de hele maatschappij: van de GGZ, tot onderwijs en werkgevers. De landelijke en gemeentelijke overheid nemen het voortouw in integraal beleid voor suïcidepreventie, samen met andere sectoren. Daar moeten voldoende middelen voor beschikbaar zijn. De hulplijn 113 blijft bereikbaar, ook bij een groeiende hulpvraag.”
“113 net zo bekend als 112”
Uitbreiding palliatieve zorg en beperking euthanasie bij jongeren
De ChristenUnie wil het palliatieve zorgaanbod voor psychiatrische patiënten uitbreiden en euthanasie bij ernstig psychisch lijden onder jongeren tot 30 jaar voorlopig stopzetten, totdat de GGZ beter op hun zorgvraag is ingericht.
“Daarom bereiden we het palliatieve zorgaanbod voor psychiatrische patiënten uit en zorgen we dat de GGZ recht doet aan hun vaak ernstige zorgvraag. Totdat dit goed geregeld is, wordt euthanasie bij ernstig psychisch lijden voor jongeren onder de dertig stopgezet.”
Marktwerking uit de GGZ
De partij is uitgesproken tegen marktwerking in de zorg, waaronder de GGZ, omdat dit volgens hen leidt tot verkeerde prikkels en slechtere toegankelijkheid.
“Marktwerking hoort niet thuis in de zorg. Het leidt tot prikkels die niet passen bij een samenleving waarin we omzien naar elkaar.”
BBB wil de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) verbeteren door marktwerking te heroverwegen, wachttijden te verkorten en de continuïteit van behandelaren te waarborgen, vooral bij complexe problematiek. Ze pleiten voor meer inzet van ervaringsdeskundigen, betere samenwerking tussen zorg en sociaal domein, en landelijke regie voor jongeren met complexe psychische problemen. De partij vindt dat verwarde personenproblematiek thuishoort bij de GGZ en niet bij de politie.
Marktwerking in de GGZ heroverwegen en continuïteit verbeteren
BBB ziet dat marktwerking in de GGZ behandeling van complexe problematiek ontmoedigt en wil dit herzien. Ze willen betere continuïteit van behandelaren en snellere terugkeer naar eerdere behandelaren om wachttijden te verkorten.
“De marktwerking in de ggz moet opnieuw worden beoordeeld, zodat de behandeling van complexere problematiek niet langer wordt ontmoedigd. Bij complexere problematiek willen we betere continuïteit van behandelaren. Wie eerder in behandeling was, moet ook makkelijker terug kunnen keren naar die behandelaar zonder opnieuw lange wachttijden.”
Inzet van ervaringsdeskundigen en levensloopbegeleiding
BBB wil ervaringsdeskundigen nadrukkelijk betrekken bij beleid en uitvoering, en levensloopbegeleiding inzetten om rust te brengen en kosten te besparen in de GGZ.
Vroegsignalering, snelle hulp en samenwerking sociaal domein
BBB benadrukt het belang van vroegsignalering, snelle hulp en samenwerking tussen zorg en sociaal werk om mentale gezondheid te verbeteren en problemen als eenzaamheid en schulden te voorkomen.
“Vroegsignalering en snelle hulp dragen bij aan een betere mentale gezondheid. BBB hecht veel belang aan maatschappelijk werk en wijkteams die jongeren spreken in hun eigen omgeving.”
“Inzetten op samenwerking tussen sociaal werk en de zorg kan de negatieve gezondheidseffecten van problemen als eenzaamheid en schulden verminderen of zelfs voorkomen.”
Landelijke regie voor jongeren met complexe psychische problemen
BBB vindt dat jongeren met ernstige psychische problemen vaak niet goed terecht kunnen bij de gemeente en wil onderzoeken of deze zorg weer landelijk geregeld moet worden.
“Jongeren die ernstige psychische problemen hebben, kunnen vaak niet goed in de gemeente terecht. Onderzocht moet daarom worden of dit uit de Jeugdwet kan worden gehaald en het weer landelijk kan worden geregeld.”
Verwarde personenproblematiek onderbrengen bij de GGZ
BBB stelt dat de problematiek rond verwarde personen niet primair bij de politie hoort, maar bij de geestelijke gezondheidszorg.
“We willen de verwarde personen problematiek onderbrengen bij de juiste instanties. Deze problematiek hoort niet primair bij de politie, maar bij de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ).”
JA21 vindt het vergroten van de capaciteit in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) essentieel, vooral vanwege personeelstekorten en lange wachtlijsten. De partij wil extra investeren in de ggz, administratieve lasten verminderen en gemeenten meer ruimte geven voor lokale uitvoering zonder extra bezuinigingen. Hun focus ligt op snelle toegang tot zorg voor mensen met zware psychiatrische problemen en het versterken van samenwerking en signalering.
Extra investeren in ggz-capaciteit voor zware psychiatrische problemen
JA21 signaleert grote personeelstekorten en lange wachtlijsten in de ggz, waardoor essentiële zorg niet altijd toegankelijk is. Om dit probleem aan te pakken, wil de partij extra financiering verstrekken aan ggz-organisaties, met nadruk op patiënten met zware psychiatrische problematiek.
“JA21 wil de capaciteit van ggz-organisaties vergroten door extra financiering te verstrekken voor de zorg voor patiënten die te kampen hebben met zware psychiatrische problemen.”
“Er is een groot tekort aan gekwalificeerd personeel en er zijn lange wachtlijsten die de toegang tot essentiële zorg belemmeren. Hierdoor neemt het aantal verwarde personen in de samenleving toe, of krijgen gehandicapten geen passende zorg.”
“Investeren in de ggz om de capaciteit te vergroten.”
Administratieve lasten verminderen in de zorg
JA21 ziet administratieve druk als een belangrijke oorzaak van personeelstekorten in de zorg, waaronder de ggz. Door administratieve lasten te verminderen, wil de partij meer tijd vrijmaken voor directe patiëntenzorg.
“Reductie van administratielasten.”
Gemeenten meer ruimte geven voor lokale uitvoering
JA21 vindt dat gemeenten meer vrijheid moeten krijgen om de ggz en andere zorgtaken lokaal passend uit te voeren, zonder dat het Rijk extra bezuinigingen oplegt. Dit moet de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg verbeteren.
“Gemeenten meer ruimte geven voor passende uitvoering van verplichtingen op lokaal niveau, zonder extra bezuinigingen vanuit het Rijk.”
Betere signalering en preventie via scholen en digitale therapieën
De partij wil scholen beter betrekken bij het vroeg signaleren van psychische problemen en pleit voor betere inzet van digitale therapieën en vroegtijdige interventies om problemen in een vroeg stadium aan te pakken.
50PLUS benoemt geestelijke gezondheidszorg niet expliciet als apart thema, maar legt nadruk op waardige, toegankelijke zorg voor ouderen, met aandacht voor emotionele en sociale ondersteuning, eenzaamheid en passende zorg dichtbij huis. Concrete voorstellen richten zich vooral op versterking van eerstelijnszorg, ondersteuning van mantelzorgers en het nationaal aanpakken van eenzaamheid en waardig levenseinde. Specifiek beleid voor geestelijke gezondheidszorg ontbreekt, maar er is aandacht voor psychosociale aspecten binnen ouderenzorg.
Emotionele en sociale ondersteuning voor ouderen
50PLUS erkent het belang van emotionele en sociale ondersteuning voor ouderen, mede vanwege eenzaamheid en psychosociale problematiek. Dit wordt gezien als onderdeel van passende zorg en een waardig levenseinde, maar blijft algemeen en niet specifiek gericht op geestelijke gezondheidszorg als aparte sector.
Versterken van eerstelijnszorg en passende zorg dichtbij huis
Door te investeren in eerstelijnszorg en kleinschalige zorgvoorzieningen in de wijk, wil 50PLUS zorgen dat ouderen langer zelfstandig kunnen wonen met passende zorg, inclusief aandacht voor psychosociale behoeften. Dit raakt aan geestelijke gezondheidszorg, maar wordt niet expliciet als zodanig benoemd.
“We pleiten daarom voor het versterken van de eerstelijnszorg, betere ondersteuning van mantelzorgers en structurele investeringen in ouderenzorg en verpleeghuizen.”
“We gaan ons inzetten voor behoud en uitbreiding van kleinschalige zorgvoorzieningen in de wijken, zodat ouderen langer in hun vertrouwde omgeving blijven wonen met passende zorg dichtbij huis.”
Nationaal Dementieprogramma
Dementie wordt als groeiend probleem erkend, met een pleidooi voor een nationaal programma. Dit raakt aan geestelijke gezondheidszorg, maar de focus ligt op dementie als specifieke aandoening.
“Dementievriendelijk Nederland. Nederland telt 290.000 mensen met dementie, in 2050 zijn dat er 620.000. Een Nationaal Dementieprogramma is onmisbaar.”
BVNL noemt geestelijke gezondheidszorg niet expliciet, maar pleit voor minder bureaucratie, meer preventie en het terugdraaien van decentralisatie in de jeugdzorg. De partij wil de nadruk leggen op individuele autonomie, minder overheidsbemoeienis en het wegnemen van perverse prikkels in het zorgsysteem. Concrete voorstellen zijn gericht op het reorganiseren van jeugdzorg, het verminderen van wachtlijsten en het investeren in preventie.
Minder bureaucratie en meer preventie in de zorg
BVNL ziet bureaucratie en regelzucht als belangrijke oorzaken van problemen in de zorg, waaronder de geestelijke gezondheidszorg. Door deze te verminderen en meer in te zetten op preventie en leefstijl, verwacht de partij dat wachtlijsten korter worden en de zorg toegankelijker wordt.
Jeugdzorg reorganiseren en decentralisatie terugdraaien
BVNL richt zich specifiek op de jeugdzorg, die vaak samenhangt met geestelijke gezondheidszorg voor jongeren. De partij wil perverse prikkels uit het systeem halen, het gezin centraal stellen en de verantwoordelijkheid weer bij het Rijk leggen.
“Jeugdzorg wordt grondig gereorganiseerd zodat alle perverse prikkels en verkeerde incentives uit het systeem verdwijnen. Jeugdzorg moet gericht zijn op het in stand houden en zo snel mogelijk weer zelfredzaam maken van het gezin. De decentralisatie wordt teruggedraaid.”
“Hoogcomplexe zorg voor kinderen en gezinnen gaat terug naar het Rijk.”
Meer individuele autonomie en minder overheidsbemoeienis
BVNL benadrukt het belang van individuele keuzevrijheid en autonomie in de zorg, ook bij geestelijke gezondheidszorg. De partij wil dat mensen zelf regie houden over hun zorgtraject en dat de overheid zich terughoudend opstelt.
“Zorg in natura wordt afgeschaft en alle zorg gaat worden aangeboden via een Persoonsgebonden Budget (PGB). Dit geeft zorgbehoevenden regie over hun zorgtraject, vermindert bureaucratie en sluit aan bij het streven van BVNL naar minder overheidsbemoeienis en meer individuele autonomie.”
Het CDA wil de geestelijke gezondheidszorg (ggz) menselijker, toegankelijker en effectiever maken, met nadruk op preventie, snellere hulp en betere samenwerking tussen zorgverleners. Ze pleiten voor meer capaciteit in de ggz, kortere wachttijden, vroege interventie bij mentale problemen (vooral bij jongeren), en het wegnemen van belemmerende privacyregels bij bemoeizorg. De partij ziet samenwerking in de wijk en het centraal stellen van de patiënt als essentieel.
Wachttijden verkorten en capaciteit vergroten in de ggz
Het CDA erkent dat wachttijden in de ggz te lang zijn en dat er onvoldoende capaciteit is voor mensen die intramurale zorg nodig hebben. Ze willen deze problemen aanpakken door meer capaciteit te creëren, innovatieve behandelvormen te stimuleren en wachtlijstbemiddeling te verbeteren.
“We organiseren de ggz rondom mensen. We dringen wachttijden terug, onder andere door een beter gemixte samenstelling tussen zwaardere en lichtere patiënten, wachtlijstbemiddeling, innovatieve vormen van behandeling en ervaringsdeskundigen.”
“We willen dat er meer capaciteit komt in de ggz-instellingen, zodat alle mensen die dit nodig hebben gebruik kunnen maken van deze intramurale zorg.”
Vroege interventie en preventie van mentale problemen
Het CDA legt sterk de nadruk op het voorkomen van mentale problemen, vooral bij jongeren, door te investeren in preventieprogramma’s op school, werk en in de wijk. Ze willen mentale veerkracht versterken om te voorkomen dat problemen verergeren.
“We zetten in op preventie van mentale problemen van met name jongeren. We willen vroege interventie en voorkomen dat mentale problemen te zwaar worden. We investeren in programma’s op school, het werk en in de wijk om mentale veerkracht te versterken.”
Meer bemoeizorg en minder belemmerende privacyregels
Voor mensen die zorg mijden of verward gedrag vertonen, wil het CDA vaker bemoeizorg inzetten. Ze vinden dat privacyregels geen belemmering mogen vormen voor noodzakelijke hulp.
“We willen dat er vaker ‘bemoeizorg’ kan worden aangeboden voor mensen die zorg mijden en mensen met onbegrepen of verward gedrag. Privacyregels moeten in acht worden genomen, maar mogen geen belemmering vormen.”
Betere samenwerking tussen zorgverleners en wijkondersteuning
Het CDA ziet betere samenwerking tussen huisartsen, ggz-aanbieders en sociale ondersteuning in de wijk als essentieel, vooral bij complexe problemen. Zorgtrajecten mogen niet stilvallen door bureaucratische grenzen.
“Betere samenwerking tussen huisartsen, ggz-aanbieders en sociale ondersteuning in de wijk is essentieel. Zeker bij complexe problemen moeten zorgtrajecten niet stilvallen bij een verjaardag of postcodegrens.”
D66 vindt dat geestelijke gezondheidszorg (ggz) meer prioriteit moet krijgen, met nadruk op preventie, snellere toegang tot passende zorg en het verkorten van wachtlijsten. Ze willen investeren in mentale gezondheid, laagdrempelige ondersteuning bieden bij wachttijden en taboes rondom psychische problemen doorbreken. D66 benadrukt het belang van inclusiviteit en maatwerk in de ggz, met oog voor verschillen in cultuur, leeftijd en achtergrond.
Snellere toegang en verkorten wachtlijsten in de ggz
D66 erkent dat lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg leiden tot verergering van problemen en wil daarom de toegang tot passende zorg verbeteren. Ze pleiten voor directe, laagdrempelige ondersteuning voor mensen die moeten wachten en investeren in factoren die mensen mentaal sterk maken.
“Iedereen die psychische hulp nodig heeft, moet snel passende zorg krijgen. Nu worden problemen erger door lange wachtlijsten in de ggz. Daarom wil D66 de wachtlijsten in de ggz verkorten en de toegang tot passende zorg vergemakkelijken. Wie wel moet wachten, krijgt in de tussentijd laagdrempelige ondersteuning.”
“D66 investeert in wat mensen mentaal sterk maakt: sport, cultuur, goed onderwijs, publieke ruimte, bestaanszekerheid en gelijke kansen.”
Meer aandacht voor mentale gezondheid en taboedoorbreking
D66 wil mentale gezondheid structureel onderdeel maken van het gezondheidsbeleid en het gesprek over psychische problemen stimuleren om taboes te doorbreken en suïcide te voorkomen. Ze willen investeren in psychologische hulp en rekening houden met verschillen in cultuur, leeftijd en achtergrond.
“D66 vindt dat mentale gezondheid en psychiatrische zorg meer aandacht moeten krijgen en een vast onderdeel moeten zijn van het gezondheidsbeleid.”
“Het gesprek over mentale gezondheid stimuleren we, om zo taboes te doorbreken en suïcides te voorkomen. Daarbij is er oog voor bijvoorbeeld verschillen in cultuur, leeftijd, gender en achtergrond.”
Meer regie en bemoeizorg voor verwarde personen en verslaafden
D66 wil de zorg aan verwarde personen en mensen met verslavingsproblematiek in de wijk versterken door meer regie en bemoeizorg te organiseren.
“Er komt meer regie in de opvang en bemoeizorg om zorg aan verwarde personen en verslaafden in de wijk te versterken.”
FVD noemt geestelijke gezondheidszorg niet expliciet in haar verkiezingsprogramma, maar pleit in algemene zin voor minder bureaucratie, meer keuzevrijheid voor patiënten en meer professionele ruimte voor zorgverleners. De partij wil kleinschalige, toegankelijke zorg en minder invloed van zorgverzekeraars, wat ook relevant is voor de geestelijke gezondheidszorg. Concrete voorstellen over GGZ ontbreken, maar de algemene lijn is: meer autonomie voor artsen en patiënten, minder schaalvergroting en administratieve lasten.
Meer autonomie en minder bureaucratie in de zorg
FVD wil dat zorgprofessionals, waaronder mogelijk ook GGZ-professionals, meer ruimte krijgen om behandelingen voor te stellen zonder inmenging van verzekeraars of managers. Dit moet leiden tot meer persoonlijke zorg en minder administratieve druk, wat ook de geestelijke gezondheidszorg ten goede zou moeten komen.
“Forum voor Democratie wil dat zorgprofessionals weer de ruimte krijgen om naar eigen inzicht behandelingen voor te stellen, zonder dat verzekeraars of managers hen tegenhouden.”
“We stimuleren kleinschalige medische zorg met maatschappen in plaats van loondienst en heropenen regionale ziekenhuizen, zodat zorg dichtbij de patiënt blijft.”
“We behouden de vrije artsenkeuze, zodat de patiënt altijd zelf kan beslissen bij wie hij in behandeling gaat.”
Minder invloed van zorgverzekeraars en meer keuzevrijheid
FVD vindt dat de invloed van zorgverzekeraars moet worden beperkt en dat patiënten altijd zelf hun behandelaar moeten kunnen kiezen. Dit geldt ook voor mensen die geestelijke gezondheidszorg nodig hebben.
“De zorg in Nederland wordt steeds meer gedomineerd door zorgverzekeraars en bureaucratie. Artsen worden in hun werk beperkt door opgelegde regels en statische indicatoren, terwijl patiënten juist behoefte hebben aan persoonlijke zorg en vrije artsenkeuze.”
“De vrije artsenkeuze blijft behouden, zodat patiënten altijd de behandeling krijgen die zij vertrouwen.”
GroenLinks-PvdA wil de geestelijke gezondheidszorg (ggz) toegankelijker maken door wachtlijsten terug te dringen, marktwerking te verminderen en meer personeel te werven. Ze zetten in op structurele bemoeizorg voor mensen met verward gedrag en een landelijk actieplan voor mentale gezondheid bij jongeren. De partij kiest voor een solidaire, publieke ggz met minder administratieve lasten en meer crisisopvang.
Wachtlijsten ggz verkorten en marktwerking terugdringen
GroenLinks-PvdA ziet de lange wachtlijsten in de ggz als een urgent probleem en wil deze aanpakken door te investeren, marktwerking te verminderen en betere afspraken te maken met zorgverzekeraars. Het doel is dat mensen met complexe hulpvragen sneller geholpen worden en dat de ggz minder afhankelijk wordt van marktprikkels.
“We investeren in het terugdringen van de lange wachtlijsten in de ggz. We dringen marktwerking in de ggz terug en zorgen dat mensen met een complexe hulpvraag eerder worden geholpen. We maken betere afspraken met zorgverzekeraars over de bekostiging en breiden het aantal plekken voor crisisopvang uit.”
Meer personeel en minder administratieve lasten in de ggz
Het personeelstekort in de ggz wordt als een belangrijke oorzaak van ontoegankelijkheid gezien. GroenLinks-PvdA wil het beroep aantrekkelijker maken door administratieve lasten te verminderen en meer personeel te werven, met speciale aandacht voor de jeugd-ggz.
“Ook gaan we meer personeel werven voor de GGZ, verminderen we de administratieve lasten en maken we het beroep aantrekkelijker.”
Structurele bemoeizorg voor mensen met verward gedrag
Voor mensen met verward gedrag wil GroenLinks-PvdA structurele, landelijk bekostigde bemoeizorg beschikbaar maken. Dit richt zich op kwetsbare mensen die zelf geen hulp zoeken, maar volgens hun omgeving wel hulp nodig hebben.
“Hulpverleners moeten meer mogelijkheden krijgen tot bemoeizorg. Dat is een vorm van hulpverlening die zich richt op mensen die zelf geen hulp zoeken, maar die dat volgens hun omgeving of hulpverleners wél nodig hebben. Bemoeizorg moet structureel beschikbaar zijn in alle gemeenten en landelijk worden bekostigd.”
Landelijk actieplan mentale gezondheid voor jongeren
De partij erkent de groeiende mentale problematiek onder jongeren en wil dit aanpakken met een landelijk actieplan, gericht op preventie en het terugdringen van mentale problemen.
“We starten een landelijk actieplan mentale gezondheid voor jongeren om de mentale problematiek onder jongeren terug te dringen.”
Laagdrempelige hulp zonder diagnose en suïcidepreventie
GroenLinks-PvdA wil dat mentale hulp ook beschikbaar is zonder dat er direct een diagnose of stoornis nodig is, en zet in op het terugdringen van suïcides met nieuwe wetgeving.
“We zorgen voor voldoende laagdrempelig aanbod en stoppen met het onnodig medicaliseren van mentale problemen door hulp ook beschikbaar te laten zijn zonder diagnose of stoornis. We brengen het aantal suïcides omlaag en de wet integrale suïcidepreventie treedt daarom in 2026 in werking.”
De SP wil geestelijke gezondheidszorg (ggz) structureel versterken, dichtbij en toegankelijk maken, en ontdoen van marktwerking en bureaucratie. Ze pleiten voor meer behandelcapaciteit, het aanpakken van wachttijden, het opnemen van ggz in een Nationaal Zorgfonds, en het centraal stellen van professionele autonomie en passende zorg.
Structurele versterking en toegankelijkheid van de ggz
De SP wil de ggz versterken door wachttijden aan te pakken, meer behandelcapaciteit te creëren en ggz-ondersteuning tot vast onderdeel van de zorg in de buurt te maken. Ze willen dat zorg niet afhankelijk is van bureaucratische regels of labels, maar van het professionele oordeel van behandelaars.
“De wachttijden worden aangepakt en er komt structurele versterking voor (opleiding van) het) personeel en voorzieningen. We maken van ggzondersteuning een vast onderdeel van de zorg in de buurt. Met voldoende behandelcapaciteit en aandacht voor kinderen, jongeren en mensen met complexe problematiek. Zorg mag daarbij niet afhangen van bureaucratische regels of een label op basis van een handboek voor aandoeningen (zoals de DSM). Behandelaars krijgen de ruimte om passende zorg te bieden op basis van hun professionele oordeel.”
“De ggz hoort in de buurt. In elke regio zorgen we voor voldoende ggzopnameplekken en ambulante teams. Bij een crisis komt er altijd professionele opvang, niet gelijk de politie.”
Ggz in Nationaal Zorgfonds, afschaffen marktwerking
De SP wil de ggz onderbrengen in een Nationaal Zorgfonds, waarmee de commerciële zorgverzekeraars worden afgeschaft. Dit moet leiden tot minder bureaucratie, inkomensafhankelijke premies en betere toegankelijkheid van de ggz.
“Er komt een nationaal zorgfonds, waarin ook de tandarts, de fysiotherapeut en de ggz zijn opgenomen. Dit vervangt de huidige commerciële zorgverzekeraars, zodat zorgverleners met minder bureaucratie te maken hebben.”
Aanpak wachtlijsten en betere mentale zorg voor specifieke groepen
De SP wil de wachtlijsten in de ggz aanpakken en extra aandacht geven aan mentale zorg voor jongeren, slachtoffers van seksueel geweld en mensen in transitie.
Volt wil de geestelijke gezondheidszorg (ggz) verbeteren door te investeren in capaciteit, het terugdraaien van eerdere bezuinigingen en het toegankelijker maken van hulp, vooral voor jongeren. De partij zet in op preventie, structurele aandacht voor mentale gezondheid in onderwijs en samenleving, en gratis ggz voor jongeren tot 25 jaar. Volt benadrukt het belang van laagdrempelige, persoonsgerichte zorg en meer begrip voor neurodivergentie.
Investeren in en verbeteren van de ggz
Volt wil de bezuinigingen en decentralisatie van de ggz terugdraaien, investeren in capaciteit en wachtlijsten verkorten. De partij vindt dat de persoon centraal moet staan, niet het label, en wil expertise laagdrempelig beschikbaar maken.
“We draaien de bezuinigingen op en de decentralisatie van de ggz van de afgelopen kabinetten terug en investeren weer in onze gezondheidszorg. Doelen zijn de wachtlijsten terugdringen en het capaciteitstekort oplossen. De persoon in plaats van het label staat weer centraal. We maken ervaringsdeskundige expertise én ggz-expertise laagdrempelig beschikbaar in de samenleving (on- en offline).”
Gratis en toegankelijke ggz voor jongeren tot 25 jaar
Volt wil de ggz beter toegankelijk maken en gratis aanbieden aan jongeren tot 25 jaar, omdat de meeste psychiatrische stoornissen zich voor die leeftijd manifesteren.
“We zorgen dat de geestelijke gezondheidszorg (ggz) beter toegankelijk wordt en voor jongeren tot 25 jaar gratis is. Driekwart van de psychiatrische stoornissen manifesteert zich voor het 25ste levensjaar; laagdrempelige en adolescentvriendelijke hulp is daarom van groot belang.”
Structurele aandacht voor mentale gezondheid en preventie
Volt pleit voor structurele programma’s voor mentale gezondheid, vooral voor jongeren en kwetsbare groepen, ingebed in onderwijs, zorg en leefomgeving. Mentale gezondheid moet een vaste plek krijgen in het curriculum.
“Volt investeert in langlopende programma’s voor mentale gezondheid van jongeren en van kwetsbare groepen, die structureel zijn ingebed in het onderwijs, de zorg en de leefomgeving. Mentale gezondheid krijgt een vaste plek in het curriculum.”
Meer begrip en ondersteuning voor neurodivergentie
Volt wil het begrip voor neurodivergentie zoals ADHD en autisme vergroten via lesprogramma’s en prikkelarme ruimtes op scholen.
“Daarbij wil Volt het begrip voor neurodivergentie, zoals ADHD en autisme, vergroten met lesprogramma’s voor leraren en medeleerlingen. We stimuleren scholen om prikkelarme ruimtes in te richten.”
Regie op suïcidepreventie
Volt vindt dat de overheid een regierol moet nemen in suïcidepreventie, met investeringen in hulplijnen en een verstevigde aanpak.
“Het is belangrijk dat de overheid een regiefunctie heeft in het borgen van suïcidepreventie voor de lange termijn, ook via wetgeving. We investeren in het bereikbaar houden van de hulplijn en in een verstevigde aanpak via de vierde Landelijke Agenda Suïcidepreventie.”
DENK erkent het belang van geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en wil investeren in het verbeteren van de kwaliteit en het terugdringen van wachtlijsten. Daarnaast pleit de partij voor preventie van psychische problemen, onder andere door het aanpakken van depressie en eenzaamheid, en het beschermen van jongeren tegen schadelijke invloeden.
Investeren in de GGZ en terugdringen wachtlijsten
DENK maakt zich zorgen over de toegankelijkheid en kwaliteit van de geestelijke gezondheidszorg. De partij wil investeren in de GGZ om de kwaliteit te verhogen en de wachtlijsten te verkorten, zodat mensen sneller en beter geholpen worden.
“Wij willen investeren in de jeugdzorg en de GGZ. De kwaliteit van de zorg moet omhoog en de wachtlijsten moeten teruggedrongen worden.”
Preventie van psychische problemen en suïcide
DENK wil het ontstaan van psychische problemen, zoals depressie en eenzaamheid, actief tegengaan. De partij ziet het voorkomen van de wens tot levensbeëindiging als een taak van de geestelijke gezondheidszorg.
“Wij willen inzetten op meer maatregelen om de wens tot het beëindigen van het leven te voorkomen, bijvoorbeeld door de aanpak van depressie en eenzaamheid.”
Bescherming van jongeren tegen schadelijke invloeden
DENK benadrukt het belang van zorgvuldigheid rond de geestelijke gezondheid van jongeren, onder meer door het beperken van schadelijke social mediagebruik en het kritisch zijn op medische behandelingen bij minderjarigen.
De VVD wil de geestelijke gezondheidszorg (ggz) verbeteren door de wachtlijsten te verkorten en mensen met de grootste zorgvraag als eerste te helpen. Ze zetten in op betere samenwerking tussen zorgpartijen, meer inzicht in de zorgvraag, en het wegnemen van privacybelemmeringen voor snellere gegevensuitwisseling. Daarnaast wordt extra aandacht besteed aan suïcidepreventie en onderzoek naar gendergerelateerde mentale gezondheidsproblemen.
Wachtlijsten in de ggz verkorten
De VVD erkent dat de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg te lang zijn en wil deze actief terugdringen. Mensen met de grootste zorgvraag moeten als eerste geholpen worden, en er wordt ingezet op meer inzicht in de zorgvraag om dit te realiseren.
“We zorgen ervoor dat de wachtlijsten in de ggz afnemen. Hiervoor blijven we inzetten op meer inzicht in de zorgvraag en dat mensen die het meest nodig hebben, het eerst worden geholpen.”
Betere samenwerking en gegevensuitwisseling in de ggz
Om de mentale gezondheidszorg te verbeteren, wil de VVD de samenwerking tussen verschillende partijen versterken en belemmeringen in de privacywetgeving wegnemen, zodat gegevens sneller en beter gedeeld kunnen worden. Dit moet leiden tot effectievere hulp, vooral in crisissituaties.
“We versterken de aanpak van suïcidepreventie en mentale gezondheid, door ggz, huisartsen, onderwijs, wijkteams, sportverenigingen en andere partijen meer samen te laten werken, waarbij belemmeringen uit de privacywetgeving om tot goede en snelle gegevensuitwisseling te komen, worden weggenomen. 24/7-crisiszorg is hierin een belangrijke schakel.”
Onderzoek naar gendergerelateerde mentale gezondheidsproblemen
De VVD wil meer inzicht krijgen in mentale gezondheidsproblemen die samenhangen met gender, en investeert daarom in onderzoek op dit gebied.
“We intensiveren onderzoek naar mogelijke gendergerelateerde oorzaken van problemen met de mentale gezondheid.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma