Verkiezingsprogramma's 2025 overGeef de top 5 prioriteiten aan van D66 op het gebied van klimaatverbetering
JA21 kiest voor een klimaat- en energiebeleid dat draait om betaalbaarheid, leveringszekerheid en technologische innovatie, met kernenergie als speerpunt. De partij verwerpt nationale koppen op Europese klimaatregels, wil fossiele brandstoffen behouden zolang er geen volwaardige alternatieven zijn, en zet in op klimaatadaptatie in plaats van strenge mitigatie. JA21 ondersteunt verduurzaming alleen als het economisch rendeert en verzet zich tegen dwingende maatregelen zoals verplichte elektrificatie of windturbines nabij woonwijken.
Vol inzetten op kernenergie in plaats van wind en zon
JA21 ziet kernenergie als de structurele oplossing voor leveringszekerheid, betaalbaarheid en het verminderen van netcongestie. De partij wil fors investeren in nieuwe kerncentrales en thoriumtechnologie, en stelt kernenergie centraal in het klimaat- en energiebeleid.
“Voor kernenergie kiezen in plaats van windturbines en zonneparken.”
“Ten minste 20 Gigawatt aan nieuwe kerncentrales realiseren in de komende 25 jaar.”
“Zo snel mogelijk beginnen met de gefaseerde bouw van vier kerncentrales.”
“Meerdere SMR’s (kleine kerncentrales) laten produceren in Nederland vóór 2035.”
“Investeren in thoriumtechnologie en methoden voor het hergebruiken van kernafval.”
Klimaatadaptatie boven strenge mitigatie
JA21 kiest voor aanpassing aan het veranderende klimaat door te investeren in dijken, watermanagement en klimaatbestendig bouwen, in plaats van het eenzijdig nastreven van mondiale klimaatdoelen.
“Kiezen voor aanpassing aan het klimaat door investeringen in dijken, watermanagement en klimaatbestendig bouwen.”
“In plaats van eenzijdig te proberen het wereldwijde klimaat te sturen, zetten wij in op klimaatadaptatie: het versterken van onze samenleving, infrastructuur en economie tegen de gevolgen van klimaatverandering.”
Geen nationale koppen op Europese klimaatregels
JA21 wil geen extra nationale klimaatheffingen of strengere regelgeving bovenop Europese afspraken, om zo het speelveld voor de Nederlandse industrie gelijk te houden met buurlanden.
Fossiele brandstoffen behouden zolang nodig
JA21 wil kolen- en aardgascentrales openhouden en aardgaswinning voortzetten zolang er geen volwaardige alternatieven zijn, om leveringszekerheid en betaalbaarheid te waarborgen.
“Onze betrouwbare fossiele infrastructuur behouden: kolen- en aardgascentrales niet sluiten.”
“Aardgas blijven gebruiken en de doelstelling aardgasvrij in 2050 loslaten. In Groningen mag aardgas op een verantwoorde manier gewonnen (blijven) worden en we intensiveren de gaswinning in de Noordzee.”
“Fossiele brandstoffen niet afschrijven zolang er geen volwaardige alternatieven zijn.”
Duurzaamheid alleen ondersteunen als het economisch rendeert
JA21 steunt verduurzaming en circulaire economie uitsluitend als deze economisch rendabel zijn, en verzet zich tegen dwingende of kostbare maatregelen zonder bewezen effectiviteit.
De PVV is fel tegen het huidige klimaatbeleid en ziet klimaatmaatregelen als onnodig, duur en ineffectief. De partij wil stoppen met klimaatdoelen, subsidies en verplichtingen, en richt zich op betaalbare energie, behoud van fossiele energiebronnen en het schrappen van internationale klimaatverplichtingen. De kern van hun visie is dat klimaatbeleid geen prioriteit moet zijn en dat Nederland zich moet terugtrekken uit internationale klimaatafspraken.
Stoppen met klimaatdoelen en internationale afspraken
De PVV vindt de Nederlandse bijdrage aan klimaatverbetering verwaarloosbaar en wil daarom alle nationale en internationale klimaatdoelen en -verplichtingen schrappen. Ze zien deze doelen als onhaalbaar, onbetaalbaar en ineffectief.
Geen nieuwe windturbines, zonneparken of verplichte verduurzaming
De PVV wil geen nieuwe windturbines of zonneparken meer toestaan en bestaande windturbines die overlast veroorzaken afbreken. Ook willen ze geen verplichte verduurzaming zoals warmtepompen of het verplicht van het gas af gaan.
Schrappen van klimaatsubsidies en CO2-heffingen
De partij wil alle klimaatsubsidies, CO2-heffingen en ondergrondse CO2-opslag afschaffen, omdat ze deze als geldverspilling zien.
Focus op betaalbare energie en behoud fossiele bronnen
De PVV wil de energierekening verlagen door de btw op energie te verlagen, fossiele energiebronnen te behouden en nieuwe kerncentrales te bouwen. Ze willen het ministerie van Klimaat omvormen tot een ministerie van Betaalbare Energie.
“Btw op energie omlaag van 21 naar 9%”
“Onze moderne, schone kolen- en gascentrales openhouden”
“Nieuwe kerncentrales bijbouwen, ook kleine modulaire reactoren; inzet op thorium”
“Het ministerie van Klimaat en Groene Groei wordt het ministerie van Betaalbare Energie”
Geen klimaatcampagnes of overheidsbetutteling
De PVV wil stoppen met overheidsvoorlichting en campagnes gericht op gedragsverandering voor het klimaat, omdat ze deze als betuttelend en zinloos beschouwen.
“Geen klimaatcampagnes van de overheid, zoals Zet ook de knop om”
“Ook stoppen we met alle betutteling van de overheid, zoals de klimaatcampagne Zet ook de knop om: 'gebruik een herbruikbaar tasje, gebruik wasbare luiers, eet vaker vega(n), maak je eigen compost, douche korter' – de lijst met belachelijke tips is eindeloos.”
BIJ1 kiest voor een radicaal rechtvaardige en sociale aanpak van de klimaatcrisis, waarbij de grootste vervuilers betalen en fossiele brandstoffen versneld worden uitgefaseerd. De partij wil bindende klimaatdoelen, publieke controle over de energietransitie, en een drastische reductie van de veestapel, met oog voor sociale rechtvaardigheid en internationale verantwoordelijkheid. BIJ1 verwerpt technocratische en kapitalistische oplossingen en zet in op structurele systeemverandering, waarbij natuur, biodiversiteit en mensenrechten centraal staan.
Klimaatcrisis uitroepen en bindende netto-nul doelstelling 2030
BIJ1 wil dat de overheid de klimaatcrisis per direct uitroept en wettelijk bindende doelen stelt om in 2030 netto nul uitstoot te bereiken (inclusief scope 1, 2 en 3). Dit is een radicale versnelling ten opzichte van andere partijen en legt de lat extreem hoog, met volledige transparantie over de gevolgen en beleid.
“De Nederlandse overheid roept per direct de klimaatcrisis uit. Zij is daarbij eerlijk en transparant over de gevolgen van de klimaatcrisis, en hoe beleid hier (positief en negatief) invloed op heeft.”
“De Nederlandse uitstoot van broeikasgassen staat in 2030 op netto 0 (in scope 1, 2 én 3 emissies). Deze doelen worden wettelijk vastgelegd en zijn bindend.”
Kosten klimaatbeleid bij grote vervuilers, niet burgers
BIJ1 verschuift de kosten van klimaatbeleid radicaal van burgers naar de grootste vervuilers. Dit betekent het beëindigen van subsidies voor fossiele brandstoffen en biomassacentrales, en het onteigenen van fossiele bedrijven ten gunste van publieke doelen.
“De kosten van klimaatbeleid worden niet langer gedragen door gewone burgers maar door grote vervuilers. Klimaatbeleid gaat niet langer ten koste van bestaanszekerheid.”
“Subsidies op (de productie van) fossiele brandstoffen en financiële steun aan de fossiele industrie worden zo snel mogelijk beëindigd. Subsidies voor biomassacentrales worden per direct stopgezet.”
“Vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend. Hun kapitaal, machines en infrastructuur worden ingezet voor publieke doelen.”
Energievoorziening volledig in publieke handen
De energietransitie wordt volgens BIJ1 een publieke taak, waarbij energievoorzieningen uit de markt worden gehaald en onder democratische controle komen. Dit breekt met het huidige model van publiek-private samenwerking en ‘groene kapitalisten’.
“De energietransitie wordt een publieke taak, geen winstmachine. De overheid investeert massaal in klimaatneutrale, -positieve en circulaire infrastructuur, woningverduurzaming en publieke energieproductie — onder collectief eigendom en democratische controle.”
“Om de afbouw van fossiele brandstoffen en een rechtvaardige energietransitie vorm te geven worden de Nederlandse energievoorzieningen in publieke handen gebracht.”
Drastische reductie veestapel en afbouw bio-industrie
BIJ1 wil de veestapel minstens halveren vóór 2030 en de bio-industrie volledig afbouwen, met een sociaal verantwoorde uitkoopregeling voor getroffen boeren. Biodiversiteit en natuurherstel krijgen prioriteit, met rechten voor ecosystemen en dieren.
“Er is een drastische reductie van de veestapel nodig: deze moet met grote snelheid minstens gehalveerd. Dit moet echter op een rechtvaardige manier gebeuren. Veel boeren zijn immers door de politiek decennialang gestimuleerd om te groeien, terwijl dit -met oog op de stikstofproblematiek- een onhoudbare beleidsrichting was. We pleiten voor het direct openstellen van een sociaal verantwoorde uitkoopregeling en rechtvaardigheid voor getroffen boeren.”
“De bio-industrie willen we afbouwen en uiteindelijk zien verdwijnen. Dit moet deels gebeuren door het uitkopen, sluiten en onteigenen van grote intensieve veehouders (megastallen).”
“Biodiversiteit wordt prioriteit. Maaibeleid wordt aangepast om natuur de ruimte te geven en er wordt plaats gemaakt voor meer (kleine) ecosystemen in parken en natuurgebieden.”
Internationale klimaatrechtvaardigheid en verbod op ontbossingsproducten
BIJ1 neemt internationaal verantwoordelijkheid voor de Nederlandse bijdrage aan de klimaatcrisis, beëindigt diplomatieke steun aan fossiele projecten, en verbiedt import van producten die leiden tot ontbossing. Nederland moet het voortouw nemen in VN-verband.
“Nederland neemt als 1e westerse land de verantwoordelijkheid voor ons grote aandeel in het veroorzaken van de klimaatcrisis en neemt in VN-verband het voortouw.”
“Er komt een algeheel verbod op de import, handel en doorvoer van producten die leiden tot ontbossing.”
“Diplomatieke steun aan projecten die te maken hebben met (het produceren van) fossiele brandstoffen wordt beëindigd.”
Forum voor Democratie (FVD) verwerpt het idee van een klimaatcrisis en is fel tegenstander van vrijwel alle vormen van klimaatbeleid gericht op CO₂-reductie, energietransitie en internationale klimaatafspraken. In plaats daarvan kiest FVD voor het volledig schrappen van klimaatmaatregelen, het inzetten op adaptatie (zoals dijkenbouw) en het herstellen van fossiele energiebronnen en kernenergie als basis voor betaalbare, betrouwbare energie. De partij wil alle klimaatwetten, -doelen en -regels afschaffen en ziet adaptatie als enige noodzakelijke reactie op klimaatverandering.
Volledig stoppen met klimaatbeleid en energietransitie
FVD wil alle bestaande en toekomstige klimaatmaatregelen, wetten en internationale afspraken intrekken, omdat zij deze als onnodig, kostbaar en ineffectief beschouwen. De partij ziet geen noodzaak voor CO₂-reductie en wil terug naar een beleid dat gericht is op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie, zonder verplichtingen tot verduurzaming.
“We stoppen volledig met de energietransitie, zodat ons land niet langer wordt opgezadeld met onbetaalbaar en zinloos klimaatbeleid.”
“We trekken de Klimaatwet in en zeggen het klimaatverdrag van Parijs op en stoppen zodoende volledig met alle vormen van ‘duurzaamheidsbeleid’.”
“We laten CO₂-reductie los als uitgangspunt, zodat beleid weer wordt gericht op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.”
“We stoppen alle klimaatplannen en de €1.000 miljard die we daarmee besparen (omgerekend €230.000 per huishouden) geven we terug aan de hardwerkende Nederlander in de vorm van lastenverlichting.”
Inzetten op adaptatie in plaats van mitigatie
In plaats van mitigatie (CO₂-reductie) wil FVD zich richten op adaptatie: het beschermen van Nederland tegen weersextremen via dijkenbouw, kustbescherming en innovatieve landbouw. Dit sluit aan bij hun visie dat klimaatverandering niet te voorkomen is, maar dat Nederland zich er wel tegen kan wapenen.
“In plaats daarvan richten wij ons op adaptatie – zoals dijkenbouw, kustbescherming en innovatieve landbouw – waar Nederland juist historisch sterk in is.”
“We investeren in dijken, kustbescherming, rivierbeheer, irrigatie en gewasontwikkeling, zodat Nederland beter beschermd is tegen weersextremen.”
Stoppen met wind- en zonne-energieprojecten
FVD wil geen nieuwe windmolens op zee of land en geen zonneparken op grond of water. Bestaande windparken moeten worden ontmanteld en subsidies voor zonnepanelen worden ingetrokken. De partij ziet deze projecten als schadelijk voor natuur, visserij en landbouw en als inefficiënt voor de energievoorziening.
“We plaatsen geen nieuwe windmolens op zee en ontmantelen bestaande windparken, zodat de natuur en de visserij niet verder worden geschaad.”
“We verbieden de aanleg van zonneparken op grond of water, zodat ruimte behouden blijft voor landbouw en natuur. Elke vorm van subsidie op de aanleg van zonnepanelen op daken wordt ingetrokken.”
Hervatten gaswinning, heropenen kolencentrales en bouwen van kerncentrales
FVD wil de gaswinning in Groningen hervatten, moderne kolencentrales heropenen en fors inzetten op kernenergie (waaronder thorium). Hiermee wil de partij zorgen voor goedkope, stabiele en autonome energievoorziening, los van internationale klimaatdoelen.
“We starten de gaswinning in Groningen opnieuw op met ruimhartige compensatie voor omwonenden, zodat we weer goedkoop, hoogwaardig en ruim voorradig aardgas hebben voor huishoudens en bedrijven.”
“We heropenen onze hypermoderne, schone kolencentrales die door vorige kabinetten zijn gesloten, zodat er onmiddellijk goedkope en stabiele stroom beschikbaar komt.”
“We bouwen snel tien nieuwe kerncentrales en investeren in thoriumonderzoek, zodat Nederland volledig energieautonoom wordt en ook in de toekomst kan beschikken over betrouwbare en toekomstgerichte energievoorziening.”
Nationaliseren van de energiesector en schrappen van klimaatregels
FVD wil de energiesector nationaliseren om winsten in Nederland te houden en blackouts te voorkomen. Daarnaast wil de partij alle klimaatregels schrappen, zodat energie weer betaalbaar en betrouwbaar wordt.
De Partij voor de Dieren (PvdD) stelt klimaatverbetering centraal door te pleiten voor een radicale, samenhangende aanpak die de natuur en het beperken van opwarming tot 1,5 graad vooropstelt. De partij wil wettelijk vastleggen dat 5% van het BBP naar klimaat- en natuurbeleid gaat, de fossiele sector versneld afbouwen, grote vervuilers fors laten betalen en inzetten op energiebesparing en circulaire economie. PvdD kiest voor structurele, ingrijpende maatregelen en wijst schijnoplossingen zoals kernenergie en CCS af.
5% van het BBP wettelijk naar klimaat en natuur
PvdD wil een ongekend groot deel van het nationaal inkomen structureel inzetten voor het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis. Hiermee onderstreept de partij de urgentie en schaal van de benodigde transitie, en onderscheidt zich van partijen die minder vergaande investeringen voorstellen.
Snelle en volledige afbouw van de fossiele sector
De partij kiest voor een systematische, snelle afbouw van fossiele brandstoffen en industrie, inclusief het stopzetten van subsidies en het opleggen van financiële restricties. Dit is gericht op het daadwerkelijk terugdringen van uitstoot en het versnellen van de energietransitie.
Strenge nationale CO2-heffing en vervuiler betaalt
PvdD wil de nationale CO2-heffing verhogen en uitbreiden naar alle sectoren en broeikasgassen, en grote vervuilers en financiële instellingen een klimaatplicht opleggen. Hiermee wordt de verantwoordelijkheid voor de transitie bij de grootste veroorzakers gelegd.
“De nationale CO2-heffing wordt verhoogd en uitgebreid naar alle broeikasgassen en sectoren om ervoor te zorgen dat CO2-uitstoot voldoende en snel genoeg daalt.”
“Vervuilers gaan meer betalen. We voeren de nationale CO₂-heffing opnieuw in en verhogen deze sneller...”
“De grote vervuilers en financiële instellingen krijgen een klimaatplicht.”
Energiebesparing als uitgangspunt
De partij stelt energiebesparing centraal als eerste stap in het klimaatbeleid, met als doel 50% minder energiegebruik in 2030 ten opzichte van 1990. Dit vermindert de afhankelijkheid van energieopwekking en grondstoffen en verlaagt de druk op het milieu.
Stoppen met schijnoplossingen: geen kernenergie, CCS of biomassa
PvdD verwerpt technologieën als kernenergie, CCS en biomassa als schijnoplossingen die de transitie vertragen of natuur schaden. De partij wil geen nieuwe kerncentrales, geen subsidie voor CCS of biomassa, en een einde aan biobrandstoffen.
“We stoppen met het subsidiëren van CCS.”
“Nederland bouwt geen nieuwe kerncentrales en bestaande centrales worden zo snel mogelijk gesloten.”
“Biomassaverbranding voor energie krijgt geen subsidie meer.”
“Biobrandstoffen zijn geen duurzame oplossing voor de transport- en mobiliteitssector. ... Er komt een einde aan de bijmengverplichting.”
Het CDA zet in op een ambitieus maar realistisch klimaatbeleid, met nadruk op Europese samenwerking, behoud van industrie, en betaalbare verduurzaming voor burgers en bedrijven. De partij kiest voor concrete maatregelen zoals het schrappen van de nationale CO₂-heffing, investeren in groene industrie, en het stimuleren van energiebesparing en duurzame energie. Centraal staat het combineren van klimaatdoelen met economische haalbaarheid en sociale rechtvaardigheid.
Europese aanpak en aanpassing Klimaatwet
Het CDA wil klimaatverbetering vooral Europees aanpakken, met aanpassing van de Nederlandse Klimaatwet aan Europese doelen en behoud van een gelijk speelveld voor bedrijven. Dit moet ambitie combineren met uitvoerbaarheid en concurrentievermogen.
“Een duurzame economie bereiken we alleen met een Europese aanpak en een gelijk speelveld in Europa. Daarom volgen we de Europese klimaatdoelen en passen we de Nederlandse klimaatwet daarop aan.”
“Wij blijven ons in Europees verband stevig inzetten voor het streven naar een verlaging van de uitstoot van broeikasgassen en klimaatneutraliteit in 2050. Met oog voor uitvoerbaarheid van wetgeving en concurrentievermogen.”
Schrappen nationale CO₂-heffing en bindende afspraken met industrie
Het CDA wil de nationale CO₂-heffing afschaffen om bedrijven niet weg te jagen, en in plaats daarvan bindende afspraken maken met de grootste vervuilers om de industrie te verduurzamen.
“De nationale CO₂-heffing schrappen we, want we willen bedrijven niet wegjagen. We willen groene industriepolitiek. We maken bindende afspraken met de grootste vervuilers...”
“We maken bindende en wederkerige maatwerkafspraken met de grootste vervuilende bedrijven om de bestaande industrie te verduurzamen en te bouwen aan een duurzame economie van de toekomst.”
Investeren in duurzame energie en infrastructuur
Het CDA investeert in duurzame energiebronnen zoals wind op zee, CO₂-opslag, en collectieve warmtenetten, met aandacht voor betaalbaarheid en draagvlak.
“Nieuwe windparken op zee zijn nodig. Afspraken over het gezamenlijk met buurlanden dragen van de kosten van het net (op zee) zijn een belangrijke voorwaarde voor de verdere uitrol van wind op zee.”
“We blijven investeren in opslag van CO₂ (CCS) onder de Noordzee en zorgen voor een goede balans met CO2-hergebruik (CCU) om uitstoot in andere sectoren te helpen verminderen.”
“We investeren in collectieve warmtenetten en de ontwikkeling van duurzame warmtebronnen.”
Verduurzaming van woningen en ondersteuning burgers
Het CDA wil dat gemeenten verplicht verduurzamingsplannen per wijk maken, subsidies vereenvoudigen, en energiecoöperaties en bewonersinitiatieven ondersteunen, zodat ook minder draagkrachtigen kunnen meedoen.
“Gemeenten maken verplicht een verduurzamingsplan per wijk.”
“We ondersteunen energiecoöperaties en bewonersinitiatieven met landelijke regelingen en gerichte begeleiding, vooral bij energiebesparing.”
“Om te zorgen dat ook minder draagkrachtigen in ons land in een goed geïsoleerd huis kunnen wonen, gaan we door met de verduurzamingsafspraken, zoals gemaakt in de nationale prestatieafspraken met woningcorporaties.”
Klimaatadaptatie en waterbeheer versterken
Het CDA legt nadruk op klimaatadaptatie, met investeringen in waterbeheer, bescherming tegen droogte en overstromingen, en het stimuleren van burgers om water te besparen.
“Het CDA wil dat overheden, organisaties en burgers samen bijdragen aan goed waterbeheer. Burgers worden gestimuleerd en ondersteund om water te besparen, regenwater vast te houden en actief bij te dragen aan het leefbaar houden van hun omgeving.”
“Hoogwaterveiligheid blijft een prioriteit. De aanpak die daarvoor is vastgesteld, wordt onverkort uitgevoerd.”
NSC zet in op een pragmatische en realistische aanpak van klimaatverbetering, met nadruk op betaalbaarheid, energiezekerheid en het halen van internationale klimaatdoelen. De partij kiest voor een mix van kernenergie, hernieuwbare bronnen en energiebesparing, en wil de lasten eerlijk verdelen zonder extra nationale koppen op Europese afspraken. NSC wil de energietransitie uitvoerbaar en betaalbaar houden voor huishoudens en bedrijven, met oog voor innovatie en behoud van bestaanszekerheid.
Betaalbare en betrouwbare energie voor iedereen
NSC vindt dat energie betaalbaar en betrouwbaar moet blijven, zowel voor huishoudens als bedrijven. De partij wil een sociaal tarief op energiebelasting, subsidies voor isolatie en structurele ondersteuning voor mensen met een lage energierekening. Betaalbaarheid en toegankelijkheid van de energietransitie staan centraal.
“Bestaanszekerheid betekent ook betaalbare energie. We voeren een sociaal tarief in op de energiebelasting, waardoor het verwarmen van uw huis goedkoper wordt.”
“De energietransitie moet betaalbaar en toegankelijk zijn voor iedereen. We zetten ons in voor duidelijke informatievoorziening en ondersteuning zodat huishoudens duurzame keuzes kunnen maken.”
“De energietransitie moet voor huishoudens en bedrijven uitvoerbaar en betaalbaar zijn.”
Mix van kernenergie en hernieuwbare bronnen
NSC ziet kernenergie als onmisbaar in de toekomstige energiemix, naast zon, wind, geothermie, groen gas en waterstof. De partij wil ruimtelijke reserveringen maken voor deze bronnen en benadrukt het belang van energie-onafhankelijkheid.
“Kernenergie is onmisbaar als schone en betrouwbare bron in de energiemix van de toekomst.”
“Zon, wind, geothermie, groen gas, waterstof en kernenergie zijn daarbij onmisbaar.”
“De overheid treft de nodige ruimtelijke reserveringen voor wind- en zonneparken en waterstofproductie op de Noordzee, kerncentrales, warmte/geothermie en voor waterstof en ammoniak als opslag/drager van energie.”
Minder energieverbruik en nationaal programma energiebesparing
NSC wil energiebesparing stimuleren als belangrijkste manier om uitstoot te verminderen en kosten te verlagen. Er moet een nationaal programma energiebesparing komen, met specifieke maatregelen voor slecht geïsoleerde woningen.
“De beste manier om de uitstoot te verminderen en energiekosten te laten dalen ligt voor de hand: minder energie verbruiken. Er moet een nationaal programma energiebesparing komen. Voor slecht geïsoleerde woningen moet een lagere huurprijs gaan gelden.”
Afbouwen fossiele subsidies en inzetten op Europees emissiehandelssysteem
NSC wil fossiele subsidies in Europees verband afbouwen en ziet het Europese emissiehandelssysteem (ETS) als het beste instrument om CO2-uitstoot te beprijzen. CCS wordt slechts als tijdelijke oplossing geaccepteerd.
“De nationale ‘fossiele subsidies’ die grote bedrijven ontvangen in de vorm van vrijstellingen en degressieve tarieven in de energiebelasting willen we in Europees verband afbouwen.”
“Voor de transitie van de industrie, de energiesector, de maritieme sector en de luchtvaart is het Europese emissiehandelssysteem (ETS) het beste systeem, waardoor de uitstoot van CO2 een oplopende prijs krijgt.”
“Het afvangen en opslaan van CO2 (CCS) is een tijdelijke oplossing. Deze mag niet afleiden van de noodzaak om het gebruik van fossiele grondstoffen af te bouwen.”
Geen zonnevelden op landbouwgrond, wel lokale energiecoöperaties
NSC is tegen grote zonnevelden op landbouwgrond en grote windparken op land, en stimuleert kleinschalige, lokale energieopwekking via coöperaties. Zonnepanelen moeten vooral op daken en langs infrastructuur komen.
“We zijn tegen de aanleg van zonnevelden op goede landbouwgronden en in natuurgebieden en tegen grote windparken op land. Zonnepanelen kunnen het best op daken en langs wegen en spoorlijnen worden opgesteld.”
“We steunen het vormen van lokale energiecoöperaties voor kleinschalige energieopwekking in wijken, dorpen en op bedrijventerreinen.”
D66 zet stevig in op het versneld terugdringen van broeikasgasuitstoot, het versnellen van de energietransitie met schone energie, en het eerlijk verdelen van de kosten en baten van klimaatmaatregelen. De partij wil Nederland klimaatneutraal maken, fossiele subsidies afbouwen, investeren in groene industrie en infrastructuur, en klimaatadaptatie verplicht stellen bij ruimtelijke ontwikkeling. D66 koppelt ambitie aan concrete doelen en wil dat iedereen – burgers, bedrijven en regio’s – meedoet aan de omslag naar een duurzame, rechtvaardige samenleving.
Versneld terugdringen van broeikasgasuitstoot
D66 stelt heldere reductiedoelen voor broeikasgassen en wil deze wettelijk vastleggen, met als einddoel klimaatneutraliteit in 2050 (liefst 2040). Dit is de kern van hun klimaatbeleid en vormt de basis voor alle andere maatregelen.
“D66 brengt Nederland terug op koers voor de klimaatdoelen van 2030, 2040 en 2050. In 2030 is er 55% minder uitstoot van broeikasgassen, in lijn met de door minister Jetten ingevoerde Klimaatwet. In 2040 is dat 90% minder, overeenkomstig met de doelstelling van de EU, en in 2050 is Nederland klimaatneutraal. Dit leggen we vast in de Klimaatwet. D66 blijft daarbij streven naar klimaatneutraliteit in 2040.”
Versnellen van de energietransitie met schone energie
D66 wil grootschalig investeren in wind op zee, zon op daken, energieopslag en het verzwaren van het elektriciteitsnet. De partij wil procedures versnellen, netbeheerders meer ruimte geven, en inzet op een slimme mix van duurzame bronnen.
“We investeren uitgebreid in windmolens op zee en op land, in zonnepanelen op daken, bedrijventerreinen en restgronden zoals bermen. Wind op zee wordt de basis van schone energie. Daarbij investeren we uitgebreid in energie-opslag om netcongestie te verminderen.”
“We geven de grootste prioriteit aan de verzwaring van het elektriciteitsnet.”
“De energietransitie vraagt snelheid, maar veel van de procedures die er nu zijn, vertragen juist. Om die reden wil D66 dat procedures voor vergunningen korter en efficiënter worden.”
Snelle afbouw van fossiele subsidies en technieken
D66 wil fossiele subsidies versneld afbouwen, een vlaktaks op energiebelasting invoeren, en per sector een einddatum stellen voor fossiele technieken. Dit moet duurzame alternatieven aantrekkelijker maken en de industrie vergroenen.
“D66 wil fossiele subsidies sneller afbouwen en geeft ruimte aan duurzame innovatie. Dit bespaart miljarden euro’s en zorgt voor een gelijk speelveld voor duurzame bedrijven.”
“Om de fossiele subsidies sneller af te bouwen wordt een vlaktaks voor energiebelasting op aardgas en elektriciteit ingevoerd.”
“We stellen per sector een duidelijke einddatum voor fossiele technieken en we maken duidelijke plannen voor de overstap naar duurzame alternatieven.”
Klimaatadaptatie verplicht bij ruimtelijke ontwikkeling
D66 wil dat klimaatadaptief bouwen de norm wordt, met verplichte aandacht voor wateroverlast, hitte, droogte en bodemdaling bij alle bouwprojecten. Ook zet de partij in op vergroening van steden en bescherming tegen extreem weer.
“Bij de bouw van woningen, infrastructuur en industrie moet verplicht rekening worden gehouden met wateroverlast, hitte, droogt en bodemdaling. Dit klimaatadaptief bouwen wordt de norm.”
“D66 wil een nationaal vergroeningsoffensief. Van gevels en daken tot pleinen en straten leggen we groen aan. Zo maken we steden en dorpen hittebestendig.”
Eerlijke verdeling van kosten en opbrengsten energietransitie
D66 wil dat de energietransitie sociaal en rechtvaardig verloopt, met steun voor kwetsbare groepen en een eerlijke verdeling van lasten en baten. Dit omvat subsidies, advies en structurele steun voor lage inkomens.
“We ondersteunen mensen met lage inkomens bij verduurzaming van hun woning. Denk aan subsidies, persoonlijk advies en energiecoaches. Zo daalt de energierekening en stijgt het wooncomfort.”
“Voor de vele mensen voor wie de rekening nú al onbetaalbaar is, maakt D66 het Noodfonds Energie structureel en het budget groter. Zo blijft niemand in de kou terwijl we de energietransitie versnellen.”
De VVD kiest voor pragmatisch klimaatbeleid dat economische groei en verduurzaming combineert, met nadruk op betaalbaarheid, energie-onafhankelijkheid en een gelijk speelveld voor de industrie. De partij wil klimaatdoelen halen zonder extra regeldruk of het wegjagen van bedrijven, en zet in op kernenergie, CO2-reductie in de praktijk, en het versnellen van energie-infrastructuur. Concrete voorstellen zijn onder meer het schrappen van de nationale CO2-heffing, het versnellen van kerncentrales, en het uitbreiden van het elektriciteitsnet.
CO2-reductie met pragmatisch en realistisch beleid
De VVD wil klimaatdoelen halen door praktische maatregelen die daadwerkelijk CO2-uitstoot verminderen, zonder bedrijven uit Nederland te verdrijven of te veel op papier te sturen. De focus ligt op uitvoerbaarheid, betaalbaarheid en het voorkomen van een ongelijk speelveld met andere Europese landen.
“We reduceren CO2 niet op papier door industrie uit Nederland weg te jagen, maar reduceren CO2 in de praktijk met pragmatisch klimaatbeleid.”
“We kiezen voor realisme in klimaatbeleid: We moeten ons niet blindstaren op het creëren van een papieren werkelijkheid, maar ons richten op het goed uitvoeren van de plannen die er al liggen.”
“We schrappen de CO2-heffing: Nederland kent als enige land binnen de EU een nationale CO2-heffing. Dit creëert een ongelijk speelveld voor bedrijven.”
Versnellen van kernenergie en energie-infrastructuur
De VVD ziet kernenergie als essentieel voor een stabiel, schoon en onafhankelijk energiesysteem. Daarnaast wil de partij het elektriciteitsnet versneld uitbreiden en procedures voor energie-infrastructuur inkorten om de energietransitie mogelijk te maken.
“We versnellen de bouw van de kerncentrales: We zorgen ervoor dat de vier grote kerncentrales zo snel mogelijk worden gebouwd.”
“De uitbreiding van ons elektriciteitsnet is van nationaal belang: We zetten de ingeslagen versnellingsaanpak met de grootste prioriteit door.”
“Daarom wijzen we versnellingsgebieden aan en gaan we snijden in vergunningsprocedures. Bijvoorbeeld door beroeps- en bezwaarprocedures in te korten.”
Klimaatwet aanpassen naar Klimaat- en groeiwet
De VVD wil de huidige Klimaatwet verbreden naar een Klimaat- en groeiwet, waarin naast CO2-reductie ook energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid centraal staan. De partij grijpt in als klimaatbeleid leidt tot verlies van industrie of onbetaalbare kosten.
“We bouwen aan een schone én weerbare economie. In onze tijd, met de enorme uitdagingen die we vandaag zien, is de Klimaatwet te eenzijdig gericht op het terugdringen van broeikasgasuitstoot... Daarom passen we de Klimaatwet aan naar Klimaat- en groeiwet en voegen we de pijlers energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid toe.”
Stimuleren van circulariteit en verduurzaming bij huishoudens en bedrijven
De VVD wil verduurzaming stimuleren bij zowel huishoudens als bedrijven, met aandacht voor haalbaarheid en betaalbaarheid. Circulariteit wordt gezien als middel om uitstoot te verminderen en geopolitieke afhankelijkheid te beperken.
“We helpen huishoudens en ondernemers te verduurzamen: Verduurzaming is dé weg naar een onafhankelijke, schone economie en een betaalbare energierekening.”
“Een schone economie is circulair: Circulariteit is geen doel op zichzelf, maar een middel om uitstoot te verminderen, uitputting van de aarde te voorkomen en om geopolitieke afhankelijkheid voor schaarse grondstoffen te beperken.”
Substantiële vermindering van stikstofuitstoot per sector
De VVD wil vergunningverlening weer mogelijk maken door concrete en generieke stikstofreductie, met sectorgebonden emissieplafonds en wettelijke tussendoelen. De partij stuurt op evenredige bijdrage van alle sectoren via innovatie en elektrificatie.
“Substantiële vermindering van de stikstofuitstoot: We willen dat er weer ruimte komt voor vergunningverlening. Dat is het doel, en daarom gaan we zorgen voor concrete en generieke stikstofreductie. We gaan per sector sturen op emissies zodat alle sectoren evenredig bijdragen, bijvoorbeeld met elektrificatie, technische innovatie of extensivering.”
“We gaan deze KDW-doelen (kritische depositiewaarde) vervangen door sectorgebonden emissieplafonds, inclusief wettelijke tussendoelen en evaluatiemomenten.”
50PLUS kiest op het gebied van klimaatverbetering voor een pragmatische, Europese aanpak zonder extra nationale regels, en zet in op technologische innovatie zoals kernenergie. De partij wil nationale klimaatmaatregelen afbouwen zodra Europese CO2-beprijzing wordt opgeschaald, en benadrukt bescherming van het milieu als generatieproject. Concrete voorstellen zijn onder meer het bouwen van nieuwe kerncentrales, het stimuleren van circulaire economie en het aanpakken van zwerfafval en plastic.
Geen extra nationale regels bovenop Europese afspraken
50PLUS vindt dat klimaatbeleid alleen effectief is als het op Europees of mondiaal niveau wordt gevoerd, en verzet zich tegen strengere nationale regels of heffingen. Ze willen nationale klimaatmaatregelen uitfaseren zodra Europese CO2-beprijzing wordt opgeschaald, om de concurrentiepositie van Nederland te beschermen.
“geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
Versnellen van kernenergie en technologische innovatie
Om de energietransitie te ondersteunen en de energievoorziening veilig te stellen, kiest 50PLUS voor snelle bouw van nieuwe kerncentrales en introductie van kleine modulaire reactoren. Ze willen geen verplichte overstap naar warmtepompen of gasafsluiting zonder betaalbare alternatieven.
Circulaire economie stimuleren
50PLUS wil een circulaire economie waarin het recyclen van grondstoffen concurrerend is met het gebruik van basisgrondstoffen. Dit moet bijdragen aan zowel klimaatdoelen als economische concurrentiekracht.
“Een circulaire economie waarbij het recyclen van grondstoffen concurrerend is met het gebruik van basisgrondstoffen.”
CO2-beprijzing op Europees niveau optimaliseren
De partij pleit voor het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland te schaden.
“Het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland aan te tasten.”
Harde aanpak van zwerfafval en plastic
Naast grootschalig klimaatbeleid wil 50PLUS lokaal inzetten op het bestrijden van zwerfafval en plastic, met duidelijke verantwoordelijkheden voor overheden en overlastgevers.
“Harde aanpak van zwerfafval en plastic, zowel richting lokale overheden als naar de overlastgevers.”
BVNL verwerpt het huidige klimaatbeleid en zet in op energiezekerheid via kernenergie en aardgas, zonder verplichte verduurzaming of subsidies. De partij wil stoppen met windmolens, zonneparken op land, en internationale klimaatverplichtingen, en kiest voor technische innovatie en adaptatie boven CO2-reductie als doel op zich.
Stoppen met internationale klimaatverplichtingen en Green Deal
BVNL wil af van internationale klimaatdoelen en -verplichtingen zoals de Europese Green Deal en het Klimaatakkoord. Zij zien deze als ineffectief, kostbaar en schadelijk voor economie en voedselzekerheid, en willen nationale soevereiniteit op klimaatbeleid herstellen.
Inzetten op kernenergie en aardgas, geen windmolens of zonneparken op land
BVNL kiest voor kernenergie en aardgas als basis voor energiezekerheid en betaalbaarheid, en wijst windmolens en zonneparken op land en water af vanwege ruimtelijke en economische bezwaren.
“Dit kan door kerncentrales te bouwen en het gasveld in Groningen veilig en verantwoord open te houden en nieuwe gasvelden op Nederlands grondgebied te ontwikkelen”
“Geen nieuwe windmolens op land of op zee.”
“Er worden geen zonnepanelen geplaatst op onbebouwde grond of op water.”
Geen verplichte verduurzaming of subsidies voor burgers en bedrijven
BVNL verzet zich tegen verplichte verduurzamingsmaatregelen zoals warmtepompen, hybride systemen of het verbieden van gasgestookte CV-ketels, en wil subsidies zoveel mogelijk stoppen.
Stoppen met CCS en andere kostbare klimaatmaatregelen
BVNL wil geen geld steken in Carbon Capture and Storage (CCS) en andere volgens hen ineffectieve en dure klimaatmaatregelen.
Technische innovatie en adaptatie boven CO2-reductie
De partij wil inzetten op technische innovatie en adaptatie aan klimaatverandering, in plaats van rigide CO2-reductiedoelen en bureaucratische modellen.
“Nederland zet in op innovatie en technisch verstandige oplossingen die bijdragen aan een goed milieu.”
GroenLinks-PvdA zet stevig in op een rechtvaardige en ambitieuze aanpak van de klimaatcrisis, waarbij de grootste vervuilers de rekening betalen en iedereen kan meedoen aan de energietransitie. De partij wil Nederland versneld klimaatneutraal maken door fossiele subsidies af te bouwen, woningen grootschalig te isoleren, te investeren in schone energie en het openbaar vervoer, en gezondheid en leefbaarheid centraal te stellen. Hun visie is dat klimaatbeleid niet alleen ecologisch, maar ook sociaal rechtvaardig moet zijn.
Grote vervuilers laten betalen en fossiele subsidies afbouwen
GroenLinks-PvdA vindt dat de grootste vervuilers de kosten van de klimaattransitie moeten dragen, niet de gewone burger. Ze willen fiscale voordelen en subsidies voor fossiele energie afbouwen en bedrijven die veel CO₂ uitstoten zwaarder belasten. Dit moet zorgen voor een eerlijkere verdeling van de kosten en een versnelling van de verduurzaming.
“Vrijstellingen en fiscale subsidies voor grootgebruikers en producenten van fossiele energie worden afgebouwd.”
“We laten grote vervuilers een eerlijke bijdrage leveren aan de kosten van de duurzaamheidstransitie. Dat doen wij door het principe van ‘de vervuiler betaalt’ centraal te stellen in al ons klimaatbeleid.”
“Grote vervuilende bedrijven gaan eerlijk belasting betalen over vervuilende uitstoot. Fossiele subsidies bouwen we af.”
Versneld naar een klimaatneutraal Nederland (2040)
De partij wil dat Nederland in 2040 volledig klimaatneutraal is, met ambitieuze tussendoelen voor 2030 en 2035. Dit betekent een forse reductie van CO₂-uitstoot, een volledig klimaatneutrale elektriciteitsvoorziening en industrie, en een leidende rol voor Nederland in Europa.
“We zetten daarom alle zeilen bij om te zorgen dat Nederland in 2040 klimaatneutraal is. Om dat te bereiken streven we naar 65% CO₂-reductie in 2030. In 2035 zijn al onze elektriciteitsbronnen klimaatneutraal, en in 2040 ook onze energiebronnen én industrie.”
Grootschalig isoleren van woningen en wijken
Het isoleren van woningen is een speerpunt, zowel voor het klimaat als voor de portemonnee van bewoners. De partij wil een grootschalig isolatie-offensief starten, te beginnen bij de slechtst geïsoleerde huizen, en een gerichte wijkaanpak voor verduurzaming en leefbaarheid.
Investeren in schone energie en uitbreiding elektriciteitsnet
GroenLinks-PvdA wil fors investeren in schone energie, vooral wind-op-zee, en het elektriciteitsnet uitbreiden om de energietransitie mogelijk te maken. Goedkope, duurzame energie moet de energierekening betaalbaar houden en de industrie verduurzamen.
Gezondheid en leefomgeving centraal in klimaatbeleid
De partij stelt gezondheid en een schone leefomgeving voorop in het klimaatbeleid. Ze willen het recht op een gezonde leefomgeving wettelijk vastleggen, strengere normen voor luchtvervuiling en pesticiden, en strengere handhaving op milieuovertredingen.
“We nemen het recht op een gezonde leef- en werkomgeving op in nationale wetgeving. We verbieden het lozen van gif en er komen strengere normen voor luchtvervuiling, microplastics en pesticiden.”
“Milieuovertreders komen nu te vaak onbestraft weg. Daarom investeren we in een beter systeem van toezicht, metingen en handhaving, en ondersteunen we de omgevingsdiensten, toezichthouders en boa’s in het landelijk gebied.”
De SGP kiest op het gebied van klimaatverbetering voor een pragmatische en nuchtere aanpak, waarbij betrouwbaarheid, betaalbaarheid en technologische innovatie centraal staan. De partij zet in op een brede energiemix met onder andere kernenergie, stimuleert energiebesparing en hergebruik, en wil verduurzaming van industrie en vervoer zonder de concurrentiepositie van Nederland te schaden. SGP benadrukt dat klimaatbeleid niet mag doorslaan in maakbaarheidsdenken en dat sociale en economische gevolgen altijd moeten worden meegewogen.
Brede energiemix met nadruk op kernenergie en voorspelbare alternatieven
De SGP wil de energievoorziening verduurzamen door fossiele brandstoffen af te bouwen, maar kiest bewust voor een brede en stabiele energiemix. Kernenergie en andere voorspelbare alternatieven krijgen prioriteit boven grootschalige wind- en zonneparken, mede vanwege leveringszekerheid en ecologische impact.
“We kiezen daarbij wel voor een brede en evenwichtige energiemix met het oog op betrouwbaarheid en leveringszekerheid. De SGP wil daarom meer inzet op ontwikkeling en opschaling van alternatieve energiebronnen met een meer voorspelbare productie, als aquathermie, geothermie, kernenergie, getijdenenergie en ‘superkritische’ vergassing van biomassareststromen.”
“Nederland staat vooraan bij de ontwikkeling en bouw van kleine modulaire kernreactoren (SMR’s). Het Rijk ondersteunt de bouw van tenminste twee grote kerncentrales, mede door via een Staatsdeelneming de financieringskosten sterk te verlagen.”
Energiebesparing en duurzame warmtevoorziening stimuleren
De SGP vindt energiebesparing en verduurzaming van warmtevoorziening essentieel, met oog voor betaalbaarheid en haalbaarheid voor huishoudens en bedrijven. Er wordt ingezet op isolatie, hybride warmtepompen, warmtenetten en ondersteuning voor kwetsbare groepen.
“Het onderstreept, naast de milieuopgave, de noodzaak om te investeren in energiebesparing en duurzame verwarming van woningen en bedrijfsgebouwen.”
“De SGP wil inzet op gemeentelijke verduurzamingsregelingen en ruimte voor inzet van de baatbelasting daarbij. De gemeente investeert bijvoorbeeld bij armlastige huishoudens, in isolatie en andere verduurzamingsmaatregelen.”
“De hybride warmtepomp als standaard in plaats van de cv-ketel, mits het voor iedereen haalbaar en betaalbaar wordt gemaakt.”
Verduurzaming van industrie met oog voor concurrentiepositie
De SGP wil de industrie verduurzamen, maar waarschuwt voor het verlies van banen en productie naar landen met lagere milieustandaarden. Het speelveld moet eerlijk blijven en CO2-reductie mag niet leiden tot economische schade.
Minder consumptie en meer hergebruik van grondstoffen
De SGP benadrukt dat klimaatbeleid niet alleen over productie, maar ook over consumptie gaat. Minder vraag naar producten en meer hergebruik zijn noodzakelijk om de milieu-impact structureel te verminderen.
“De vergeten kant van klimaat- en milieubeleid is ons consumptiegedrag. ... De vraag naar producten en (schaarse) grondstoffen moet omlaag. De overheid geeft daarbij het goede voorbeeld.”
Verduurzaming van vervoer, met nadruk op haalbaarheid en betaalbaarheid
De SGP wil het vervoer verduurzamen, maar met oog voor de betaalbaarheid en bereikbaarheid voor iedereen. Elektrisch rijden, openbaar vervoer en alternatieve brandstoffen worden gestimuleerd, maar zonder mensen of regio’s uit te sluiten.
“Voor leefomgeving en klimaat is verduurzaming van het vervoer belangrijk.”
“Bij verduurzaming van vervoer gaat het al snel over elektrische auto’s. Maar het is veel meer dan dat. Belangrijke aandachtspunten voor de SGP zijn het aantrekkelijker maken van het openbaar vervoer, ervoor zorgen dat er een markt ontwikkeld wordt voor betaalbare tweedehands elektrische auto’s, ervoor zorgen dat mobiliteit betaalbaar blijft voor mensen die ervan afhankelijk zijn, ook op het platteland, en ondersteuning van de binnenvaart.”
Volt zet vol in op een ambitieus, bindend klimaatbeleid met als kernpunten: klimaatneutraliteit in 2040, het stoppen van fossiele subsidies, een eerlijke verdeling van klimaatlasten, en stevige investeringen in duurzame energie en klimaatadaptatie. De partij wil harde wettelijke normen, een CO₂-prijs voor alle uitstoot, en directe actie tegen vervuilers. Volt kiest voor concrete, structurele maatregelen die zowel de economie als de samenleving vergroenen en beschermen tegen klimaatverandering.
Klimaatneutraliteit in 2040 wettelijk vastleggen
Volt wil dat Nederland en de EU uiterlijk in 2040 volledig klimaatneutraal zijn, met harde wettelijke normen in plaats van vrijblijvende doelen. Dit moet zorgen voor duidelijkheid, urgentie en een daadwerkelijke omslag om binnen de 1,5 graad opwarming te blijven.
Direct stoppen met fossiele subsidies en uitzonderingen
Volt wil per direct alle fossiele subsidies en belastingvoordelen voor vervuilers afschaffen, zowel in Nederland als in de EU. Dit voorkomt dat vervuilende bedrijven worden beloond en versnelt de transitie naar duurzame energie.
“We stoppen per direct met fossiele subsidies in Nederland én in de EU. Op dit moment besteedt Nederland miljarden aan fossiele vrijstellingen en subsidies aan vervuilers.”
“We faseren alle uitzonderingen op de energiebelasting uit - zoals de verlaging van de belasting op aardgas en elektriciteit voor grootverbruikers.”
Minimale CO₂-prijs voor alle uitstoot en eerlijke lastenverdeling
Volt wil dat voor alle Nederlandse broeikasgasuitstoot een minimale CO₂-prijs geldt, met de opbrengsten ingezet voor verduurzaming bij mensen die het niet kunnen betalen. Zo wordt de vervuiler verantwoordelijk gemaakt en worden de lasten eerlijk verdeeld.
“We dichten de gaten van CO₂-beprijzing door het belastingstelsel te hervormen, zodat voor alle Nederlandse broeikasgasuitstoot een minimale CO₂-prijs geldt.”
“We werken toe naar een stelsel waarbij een gedeelte van de inkomsten van CO₂-heffingen (o.a. belasting en ETS) beschikbaar gesteld wordt om de verduurzaming te financieren bij inwoners die dit zelf niet kunnen betalen.”
Investeren in duurzame energie en circulaire economie
Volt zet in op grootschalige uitrol van wind- en zonne-energie, circulair bouwen, en het stimuleren van innovatie in duurzame productie. De partij wil dat Nederland vooroploopt in de energietransitie en circulaire economie.
“Windenergie winnen op land is van groot belang om de klimaatdoelen te halen en te zorgen dat er genoeg energie is in de toekomst.”
“We maken circulair bouwen de standaard via de Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB), onder meer door normen voor circulair slopen via een oplopende ondergrens.”
Klimaatadaptatie en bescherming tegen klimaatschade
Volt wil investeren in klimaatadaptieve systemen, robuuste ecosystemen, en fondsen voor acute klimaatschade. Zo wordt Nederland weerbaarder tegen extreem weer, overstromingen en droogte.
“De Europese samenleving past zich aan met klimaatadaptieve systemen. Bijvoorbeeld door het creëren van robuustere ecosystemen door de natuur uit te breiden, of door het klimaatbestendiger maken van onze infrastructuur.”
“Volt wil op Europees niveau en in Nederland een klimaatadaptatiefonds voor de noodzakelijke investeringen opzetten. Daarnaast willen we ook een klimaatnoodfonds opzetten om inwoners en bedrijven bij klimaatrampen te ondersteunen.”
De ChristenUnie zet stevig in op ambitieus klimaatbeleid, met nadruk op het versnellen van de energietransitie, het halen en overtreffen van Europese klimaatdoelen, en het versterken van natuur en biodiversiteit. Ze willen de randvoorwaarden voor vergroening verbeteren, investeren in duurzame energie-infrastructuur, en kiezen voor een mix van wind, zon en kernenergie. De partij ziet klimaatbeleid als een morele opdracht en wil dat Nederland een voortrekkersrol speelt binnen Europa, met oog voor een eerlijk speelveld en het voorkomen van weglekeffecten.
Versnellen van de energietransitie en infrastructuur
De ChristenUnie vindt dat Nederland sneller moet vergroenen door knelpunten in infrastructuur, vergunningen en vakmanschap op te lossen. Zonder deze randvoorwaarden komt de energietransitie in gevaar en raken burgers en bedrijven in de knel.
“Nederland zijn randvoorwaarden voor vergroening van de economie niet op orde heeft: het elektriciteitsnet zit overvol, de vergunningverlening zit op slot en er is een gebrek aan goed opgeleide vakmensen. Die randvoorwaarden moeten met voorrang op orde worden gebracht, anders komen burgers en bedrijven in de knel, omdat er geen reëel handelingsperspectief is”
Hogere CO2-reductiedoelen en Europees gelijk speelveld
De partij wil de Nederlandse klimaatdoelen aanscherpen boven het Europese minimum en inzetten op een gelijk speelveld binnen Europa om weglek van uitstoot te voorkomen.
“De ChristenUnie richt zich op een hogere reductie in 2030, zodat tegenvallers er niet direct toe leiden dat we het minimale doel niet halen. Vermindering van uitstoot in eigen land mag niet leiden tot hogere uitstoot elders. Daarom wordt bij klimaatbeleid zoveel mogelijk ingezet op een Europees gelijk speelveld, met zo min mogelijk weglek.”
Investeren in duurzame energie en nieuwe energiemix
De ChristenUnie kiest voor een energiemix van wind, zon en kernenergie, met uitfasering van gas- en kolencentrales, en investeert in infrastructuur zoals elektriciteits- en warmtenetten.
“Het fundament van onze toekomstige energievoorziening bestaat uit een mix van wind en zonne-energie. We faseren de gas- en kolencentrales uit, en vullen het energiesysteem aan met twee nieuwe grote kerncentrales.”
“In het Klimaatfonds trekken we extra geld uit voor energie-infrastructuur, zoals elektriciteits- en wartmenetten, isolatie van huizen en verduurzaming van de industrie, zodat Nederland een sterke en schone industriële sector behoudt.”
Verduurzaming van industrie en normeren van vraag
De partij wil grote uitstoters verduurzamen via Europese plannen, maatwerkafspraken en het stimuleren van innovatie, met behoud van de nationale CO2-heffing als instrument.
“Om grote uitstoters te verduurzamen, steunen we het Europese plan om versneld de uitstootrechten voor broeikasgassen in het emissiehandelssysteem in 2040 naar nul af te bouwen. We blijven werk maken van maatwerkafspraken met grote, strategische bedrijven en sectoren.”
“De nationale CO2-heffing blijft als instrument bestaan, maar zetten we voor bedrijven waar de overheid in gebreke blijft op nul.”
Warme, geïsoleerde woningen en wijkgerichte aanpak
De ChristenUnie wil het Nationaal Isolatieprogramma uitbreiden met een wijk-voor-wijkaanpak, verplichte sturing op energielabels en gasloze nieuwbouw, om woningen sneller te verduurzamen.
“Het Nationaal Isolatieprogramma wordt voortgezet en uitgebreid, richting een gerichte wijk-voor-wijkaanpak samen met woningcorporaties. Bij isoleren wordt gezond ventileren de norm. Slecht geïsoleerde huizen pakken we met voorrang aan, straat voor straat, zonder ingewikkelde procedures of subsidieaanvragen, met verplichte sturing op energielabels.”
“Nieuwbouw is altijd gasloos, voorziet in ecologische oplossingen en is klimaatbestendig.”
De SP kiest voor een radicaal sociale en rechtvaardige aanpak van de klimaatcrisis, gericht op publieke regie, het beëindigen van fossiele subsidies, en het waarborgen van betaalbare, schone energie voor iedereen. Hun beleid legt nadruk op klimaatrechtvaardigheid, het stoppen van marktwerking in de energiesector, en het versneld verduurzamen van woningen en industrie. De SP wil dat de energietransitie eerlijk verloopt, met oog voor bestaanszekerheid en brede maatschappelijke steun.
Energievoorziening nationaliseren en publieke regie herstellen
De SP wil de energievoorziening nationaliseren en publieke zeggenschap herstellen om schone energie betaalbaar en toegankelijk te maken voor iedereen. Dit is een fundamentele breuk met marktwerking, omdat energie een basisbehoefte is en geen verdienmodel mag zijn. Door publieke regie kunnen investeringen in verduurzaming versnellen en worden winsten teruggegeven aan de samenleving.
“De SP nationaliseert de energievoorzieningen en maakt ze daarmee weer betaalbaar én duurzaam, met publieke zeggenschap en solidariteit als uitgangspunt.”
“Wij gaan de drie grote private warmtebedrijven (Eneco, Vattenfall en Ennatuurlijk) overnemen en omvormen tot vier publieke, regionale warmtebedrijven. Daarmee brengen we de warmtevoorziening weer onder democratische controle.”
Stoppen met fossiele subsidies en afbouwen olie/gas
De SP wil zo snel mogelijk stoppen met fossiele subsidies en het uitbouwen van olie- en gasprojecten beëindigen. Het bespaarde geld wordt ingezet voor vergroening en het verlagen van de energierekening. Dit beleid richt zich op het aanpakken van de grootste vervuilers en het versnellen van de transitie naar duurzame energie.
“Wij stoppen die subsidies zo snel mogelijk en geven steun voor vergroening als daar publieke zeggenschap tegenover staat. Het overige geld dat we besparen zetten we in om de energierekening omlaag te krijgen, straten te vergroenen en Nederland leefbaarder te maken.”
“Er komt een stop op olie en gasprojecten. We verlenen geen vergunningen meer voor het uitbouwen van olie en gasprojecten en bouwen onze huidige olie en gasproductie zo snel mogelijk af.”
Klimaatrechtvaardigheid en bestaanszekerheid centraal
De SP stelt klimaatrechtvaardigheid centraal: klimaatbeleid mag niet leiden tot tweedeling of hogere lasten voor de werkende klasse. Alle klimaatmaatregelen worden getoetst op het vergroten van bestaanszekerheid en het eerlijk verdelen van de kosten en baten.
“Daarvoor komt er een klimaatrechtvaardigheidstoets. Al het gevoerde beleid op klimaat moet zorgen dat we de uitstoot verminderen en de bestaanszekerheid vergroten.”
Versneld verduurzamen en isoleren van woningen
De SP wil 1,5 miljoen slecht geïsoleerde woningen aanpakken vóór 2030 via een Nationaal Isolatie Programma. Dit levert niet alleen forse CO₂-reductie op, maar verbetert ook het wooncomfort en verlaagt structureel de maandlasten voor miljoenen mensen.
“Wij pakken 1,5 miljoen slecht geïsoleerde huur en koopwoningen aan voor 2030 met een Nationaal Isolatie Programma.”
Investeren in schone energie: wind, zon, waterstof
De SP investeert fors in windparken op zee, zonnepanelen op alle geschikte daken, aardwarmte en een toekomstbestendige energie-infrastructuur. Er komt een stop op biomassa en nieuwe gaswinning, en de overheid neemt de regie in de aanleg van waterstofinfrastructuur.
“Wij investeren in het uitbreiden van windparken op zee, zonnepanelen op alle geschikte daken, aardwarmte en een toekomstbestendige energieinfrastructuur voor elektriciteit en groene waterstof, met opslagcapaciteit voor de (tijdelijk) overtollige elektriciteit.”
“We stoppen met houtgestookte biomassacentrales. Die zorgen voor vieze lucht, gezondheidsschade bij omwonenden en extra CO₂-uitstoot.”
BBB kiest voor een nuchter, realistisch en betaalbaar klimaatbeleid, waarbij ideologische en overhaaste maatregelen worden afgewezen. De partij wil geen nationale koppen op Europees beleid, zet in op kernenergie, behoud van kolencentrales zolang alternatieven ontbreken, en het stoppen van extra CO₂-heffingen voor de industrie. Innovatie, uitvoerbaarheid en bescherming van burgers en bedrijven staan centraal.
Geen nationale koppen op Europees klimaatbeleid
BBB verzet zich tegen strengere nationale klimaatmaatregelen dan Europees vereist, omdat dit volgens hen leidt tot hogere kosten en verlies van concurrentiekracht zonder significant klimaateffect. Ze willen alleen Europese verplichtingen volgen en geen extra nationale CO₂-heffingen of versnelde sluiting van kolencentrales.
“BBB is kritisch op de opstelling van Nederland als “klimaatkoploper” binnen Europa. Wij willen geen nationale kop bovenop Europese regelgeving, zoals aanvullende CO₂ heffingen of overhaaste sluiting van kolencentrales.”
“Geen nationale koppen. Nederland maakt keuzes die in het belang van Nederland zijn. Er mogen geen nationale koppen komen op Europees beleid waarmee we ons zwaardere verplichtingen opleggen dan de EU voorschrijft.”
Stoppen met extra nationale CO₂-heffing voor industrie
BBB wil de extra nationale CO₂-heffing voor de industrie afschaffen, omdat deze volgens hen het vestigingsklimaat schaadt en bedrijven de grens over jaagt zonder aantoonbaar klimaateffect.
“BBB wil de extra nationale CO₂ heffing voor de industrie daarom terugdraaien. Deze heffing, boven op het Europese ETSsysteem, schaadt ons vestigingsklimaat en jaagt bedrijven de grens over zonder aantoonbaar klimaateffect.”
Kolencentrales openhouden zolang alternatieven ontbreken
De partij wil de sluiting van kolencentrales per 2030 intrekken zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien, om de energievoorziening betaalbaar en betrouwbaar te houden.
“Kolencentrales openhouden. De sluiting van kolencentrales per 2030 wordt ingetrokken zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien.”
Versnellen bouw van kerncentrales
BBB ziet kernenergie als essentieel voor een betaalbaar, betrouwbaar en beschikbaar energiesysteem en wil de bouw van zowel grote als kleine kerncentrales versnellen.
“We versnellen de bouw van kerncentrales; zowel grote kerncentrales als kleine modulair gebouwde kerncentrales (Small Modular Reactors: SMR’s). We streven ernaar om met de bouw van een of meerdere SMR’s gedurende de komende kabinetsperiode te starten.”
Stoppen met SDE++-subsidies en technologie-neutrale aanpak
BBB wil vanaf 2026 stoppen met de SDE++-subsidies voor duurzame energie, omdat deze leiden tot dure megaprojecten. In plaats daarvan kiezen ze voor een technologie-neutrale aanpak en stimuleren ze innovatie en lokale initiatieven.
“Stoppen met de SDE++-subsidies vanaf 2026. De subsidieregeling SDE++ kost miljarden per jaar en leidt tot dure megaprojecten op zee, op land en in landbouwgebied. BBB wil een technologie neutrale aanpak, waarbij bedrijven en huishoudens verduurzamen op hun eigen manier – zonder afhankelijkheid van de ‘subsidieindustrie’.”
DENK zet in op een rechtvaardig en haalbaar klimaatbeleid dat de energietransitie versnelt, grote vervuilers eerlijk laat betalen en investeert in duurzame energie. De partij wil dat de lasten voor burgers beperkt blijven en streeft naar internationale klimaatrechtvaardigheid. Concrete maatregelen zijn onder meer het oprichten van een Klimaatfonds, strengere eisen aan bedrijven, en massale investeringen in zonne- en windenergie.
Klimaatfonds voor investeringen in verduurzaming
DENK wil een toereikend Klimaatfonds om noodzakelijke investeringen in vergroening en energietransitie te financieren. Hiermee wil de partij de economie verduurzamen en de energietransitie versnellen, zonder dat burgers onevenredig worden belast.
“Een toereikend Klimaatfonds waaruit de noodzakelijke investeringen gedaan kunnen worden voor de verduurzaming van ons land. DENK staat pal voor voldoende investeringen in de vergroening van onze economie en in de energietransitie.”
Grote vervuilers laten betalen via CO2-heffing en hogere energiebelasting
DENK vindt dat grote vervuilende bedrijven een eerlijker aandeel moeten leveren aan de klimaattransitie. Door extra belastingen en een CO2-heffing worden bedrijven gestimuleerd om sneller te verduurzamen.
“Grote vervuilers gaan eerlijker bijdragen. Bedrijven in de commerciële sector die veel energie verbruiken, gaan relatief méér energiebelasting en opslag voor duurzame energie betalen. Met een CO2-heffing voor de grootste vervuilers geven we een extra stimulans om te verduurzamen.”
Massale investeringen in zonne- en windenergie, snelle uitfasering kolen
DENK wil fors investeren in schone energiebronnen zoals zon en wind, en kolencentrales zo snel mogelijk sluiten. Kernenergie wordt niet uitgesloten, mits veilige opslag van kernafval gegarandeerd is.
“Massaal inzetten op schonere energie. Wij willen investeren in zonne energie en windenergie op zee. Kolencentrales verdwijnen zo snel mogelijk. Kernenergie sluiten wij niet uit, omdat het schoner is dan andere energiebronnen. Veilige opslag van kernafval is een harde randvoorwaarde voor elke kernenergie optie.”
Lagere energiekosten en ondersteuning voor huishoudens
De partij wil dat huishoudens profiteren van verduurzaming door lagere energierekeningen en meer subsidies voor isolatie en zonnepanelen, met behoud van de salderingsregeling.
“Lagere energiekosten voor huishoudens. Huishoudens profiteren van verduurzaming door een lagere energierekening. De overheid ondersteunt dit actief, met name door méér subsidies beschikbaar te stellen voor het isoleren van huurwoningen en zonnepanelen voor particulieren. Dat betekent ook dat de salderingsregeling moet blijven.”
Internationale klimaatrechtvaardigheid en steun Mondiale Zuiden
DENK erkent de historische verantwoordelijkheid van het Westen voor CO2-uitstoot en wil dat Nederland actief het Mondiale Zuiden ondersteunt bij klimaatbeleid.
“Staan voor internationale klimaatrechtvaardigheid. Wij erkennen dat het Westen (historisch) verantwoordelijk is voor een groot deel van de wereldwijde CO2 uitstoot, terwijl de zwaarste gevolgen vandaag de dag vooral landen in het Mondiale Zuiden treffen. Ons land moet, samen met andere Westerse landen, het Mondiale Zuiden actief ondersteunen in het klimaatbeleid.”