Verkiezingsprogramma's 2025 overexterne betrekkingen EU
JA21 wil dat de Europese Unie zich beperkt tot economische samenwerking en handelsakkoorden, waarbij nationale soevereiniteit centraal staat en verdere overdracht van bevoegdheden wordt afgewezen. Ze pleiten voor strikte handhaving van begrotingsregels, geen gezamenlijke schulden, geen EU-leger, en terughoudendheid bij uitbreiding met nieuwe lidstaten. Nederland moet alleen instemmen met EU-standpunten die aantoonbaar het nationale belang dienen.
EU beperken tot economische samenwerking en handelsakkoorden
JA21 vindt dat de EU moet terugkeren naar haar oorspronkelijke kern van economische samenwerking, met focus op handelsverdragen en versterking van de gemeenschappelijke markt. Politieke integratie en uitbreiding van EU-bevoegdheden worden afgewezen, omdat dit ten koste gaat van nationale soevereiniteit.
“De Europese Unie moet zich leren beperken. De EU moet terug naar haar kerntaken waarmee we onze soevereiniteit behouden en economische groei kunnen veiligstellen.”
“JA21 pleit voor een Unie die zich weer richt op haar oorspronkelijke kracht: economische samenwerking en respect voor de soevereiniteit van lidstaten.”
“De nadruk van het buitenlandbeleid moet liggen op het afronden van handelsakkoorden.”
“Versterking van de gemeenschappelijke markt en het sluiten van handelsverdragen om de economische en geopolitieke positie van Nederland te versterken.”
Strikte handhaving begrotingsregels, geen gezamenlijke schulden
JA21 verzet zich tegen gezamenlijke Europese schulden en wil dat landen die begrotingsregels overtreden, zelf verantwoordelijkheid nemen. Nederland moet een opt-out kunnen bedingen bij gezamenlijke schulden en mag niet opdraaien voor tekorten van andere landen.
“Strikte en consequente handhaving van de begrotingsregels uit het Stabiliteits- en Groeipact.”
“Geen gezamenlijke Europese schulden, in welke vorm dan ook.”
“Mocht er ooit tijdelijk sprake zijn van gezamenlijke schulden, dan moet Nederland het recht hebben om zich hiervan te distantiëren.”
“Nederlands’ zorgvuldig begrotingsbeleid mag niet worden uitgebuit om tekorten in andere landen te dekken.”
Behoud vetorecht en terughoudendheid bij uitbreiding
JA21 wil het vetorecht van lidstaten behouden, vooral bij uitbreiding van de EU. Nieuwe lidstaten moeten alleen worden toegelaten bij strikte toepassing van de Kopenhagen-criteria en na raadpleging van de EU-bevolking. Turkije mag geen EU-lid worden.
“Behoud van het vetorecht van lidstaten in de Europese Raad.”
“Daarnaast moet de EU uiterst terughoudend zijn met het toelaten van nieuwe lidstaten. Strikte toepassing van de Kopenhagen-criteria blijft noodzakelijk en raadpleging van de EU-bevolking moet centraal staan in toetredingsprocessen.”
“Geen EU-lidmaatschap voor Turkije.”
Geen Europees leger, nationale defensie centraal
JA21 verzet zich tegen de vorming van een Europees leger en wil dat militaire inzet alleen plaatsvindt bij aantoonbaar Nederlands belang of mandaat.
Alleen instemmen met EU-standpunten die nationaal belang dienen
Nederland moet volgens JA21 alleen akkoord gaan met EU-buitenlandbeleid als dit aantoonbaar bijdraagt aan het nationale belang, omdat EU-buitenlandbeleid vaak verwaterde compromissen oplevert.
“JA21 wil dat Nederland enkel instemt met EU-standpunten die aantoonbaar bijdragen aan onze nationale belangen.”
GroenLinks-PvdA wil dat de EU een krachtigere, meer autonome en waardengedreven rol speelt in de wereld, met nadruk op strategische onafhankelijkheid, versterking van democratie en mensenrechten, en eerlijke handel. Ze pleiten voor het afschaffen van veto’s op buitenlands beleid, strengere voorwaarden voor EU-lidmaatschap, en het beschermen van Europese belangen tegen externe afhankelijkheden. Concrete voorstellen zijn onder meer het versterken van de strategische autonomie, het inzetten op eerlijke handelsrelaties en het koppelen van EU-financiering aan naleving van democratische waarden.
Meer strategische autonomie en onafhankelijkheid van externe partners
GroenLinks-PvdA ziet de afhankelijkheid van de EU van externe landen voor grondstoffen, technologie en energie als een risico. Ze willen de EU weerbaarder maken door productie en innovatie binnen Europa te stimuleren en afhankelijkheden van onder andere China en de VS te verminderen.
“De EU is voor te veel goederen te afhankelijk van externe partners. Daarom zorgen we voor meer diverse toeleveringsketens, gaan we efficiënter om met energie en grondstoffen en produceren we meer cruciale goederen zelf.”
“Europa is te afhankelijk van Amerikaanse tech-giganten. We bouwen hun macht af door te investeren in Europese digitale”
“Nederland en Europa moeten zich daarom actiever inzetten om de aanvoer en beschikbaarheid van kritieke grondstoffen te waarborgen.”
EU als waardengemeenschap: koppeling financiering en stemrecht aan democratie
De partij wil dat de EU alleen bestaat uit democratische rechtsstaten en pleit voor het intrekken van financiering en stemrecht van lidstaten die deze waarden schenden. Dit moet de EU extern sterker en geloofwaardiger maken.
Afschaffen van veto’s op buitenlands beleid en EU-hervorming
Om de EU slagvaardiger te maken in haar externe betrekkingen, wil GroenLinks-PvdA het vetorecht op buitenlands beleid en andere terreinen afschaffen en het Europees Parlement versterken.
Strenge voorwaarden en gefaseerde EU-uitbreiding
De partij ondersteunt uitbreiding van de EU, maar alleen als kandidaat-lidstaten voldoen aan strikte eisen op het gebied van democratie, rechtsstaat en mensenrechten. Gefaseerde toetreding is mogelijk, maar terugval wordt bestraft.
“De toekomst van Oekraïne en Moldavië ligt in de EU. De landen op de Westelijke Balkan moeten een realistisch uitzicht hebben op lidmaatschap. Onderhandelingen met het Turkije van Erdogan blijven bevroren. Kandidaat-lidstaten moeten voor toetreding voldoen aan de gebruikelijke voorwaarden”
“We staan positief tegenover de mogelijkheid dat kandidaat-lidstaten gefaseerd toetreden. Kandidaat-lidstaten die een stap terugzetten in de bescherming van democratie, rechtsstaat, mensenrechten en buitenlandbeleid, zoals Servië en Georgië, moeten daarvan de consequenties ondervinden.”
Eerlijke handel en duurzaamheid als uitgangspunt voor externe economische relaties
GroenLinks-PvdA wil dat de EU handelsverdragen sluit die sociale en duurzame ontwikkeling bevorderen, en dat de EU haar afhankelijkheid van niet-duurzame import vermindert. Handelsrelaties moeten wederkerig zijn en bijdragen aan mondiale rechtvaardigheid.
“We staan voor handelsverdragen waarin Europa niet alleen haalt, maar ook brengt. Verdragen moeten sociale en duurzame ontwikkeling in het partnerland steunen.”
“De winning van grondstoffen voor onze klimaattransitie mag niet bijdragen aan conflicten, milieuschade en uitbuiting elders.”
Geen EU-financiering voor mensenrechtenschendend grensbeleid
De partij is expliciet tegen EU-financiering van grensbeleid dat mensenrechten schendt en wil dat de EU actief pushbacks en andere schendingen aan de buitengrenzen tegengaat.
“We willen geen EU-financiering voor grensbeleid dat mensenrechten schendt.”
“Nederland zal actief pushbacks en andere mensenrechtenschendingen aan de buitengrenzen tegengaan en Frontex dient de handhaving daarvan te versterken.”
De PVV wil de Nederlandse soevereiniteit herstellen en pleit voor het terughalen van bevoegdheden en geld uit de EU, met een nadruk op het inzetten van vetorechten om nationale uitzonderingen op te eisen. De partij is fel tegen verdere EU-integratie, uitbreiding en gezamenlijke financiële instrumenten, en wil de Nederlandse bijdrage aan de EU fors verminderen. De kern van hun visie is dat Nederland weer volledig baas in eigen huis moet zijn en zich moet verzetten tegen een "Europese superstaat".
Bevoegdheden en geld terughalen uit de EU
De PVV ziet de overdracht van bevoegdheden en financiële middelen aan de EU als een bedreiging voor de Nederlandse soevereiniteit. Ze willen bestaande bevoegdheden terughalen, vetorechten actief inzetten en de Nederlandse bijdrage aan de EU fors verlagen. Het doel is om Nederland weer volledige controle te geven over eigen beleid, vooral op het gebied van asiel, immigratie en natuur.
“Niet nóg meer bevoegdheden en miljarden overhevelen naar Brussel, maar juist terughalen. Onze vetorechten behouden we, herstellen we in ere én zetten we in: Nederland moet al het mogelijke vetoën, waaronder de EU-begroting, om zo een opt-out op asiel en immigratie en soepeler natuur- en stikstofbeleid te dwingen en de EU van binnenuit op de schop te nemen.”
“Wij willen sterke bilaterale en economische banden met andere landen; samenwerken is prima. Waar wij fel tegen zijn, is een geopolitieke Europese Unie, een Europese superstaat.”
“Wij zijn al jaren de grootste nettobetaler aan Brussel. En ze willen bij elke begroting meer en meer. Het is genoeg!”
“Miljarden minder afdragen aan de Europese Unie.”
Tegen verdere EU-integratie en uitbreiding
De PVV verzet zich tegen elke verdere uitbreiding van de EU en tegen pogingen om de EU om te vormen tot een federale superstaat. Ze willen toetredingsonderhandelingen met kandidaat-lidstaten direct stopzetten en zijn tegen gezamenlijke Europese financiële instrumenten zoals eurobonds en Europese belastingen.
“Wij zijn tegen elke verdere uitbreiding van de EU. De toetredingsonderhandelingen met Turkije en alle andere kandidaat-lidstaten moeten direct en definitief worden verbroken.”
“Geen eurobonds, geen Europese belastingen, geen digitale euro.”
“Soeverein Nederland, geen geopolitieke Europese superstaat.”
Opt-out afdwingen op asiel en immigratie via vetorecht
De PVV wil met het Nederlandse vetorecht een opt-out op asiel- en immigratiebeleid binnen de EU afdwingen. Ze zien het huidige EU-beleid als te dwingend en willen nationale uitzonderingen realiseren door het blokkeren van EU-besluiten.
Stoppen met EU-ontwikkelingshulp en visumvrijstelling Turkije
De PVV wil een volledige stop op ontwikkelingshulp via de EU en is tegen visumvrijstelling voor Turkije. Ze zien ontwikkelingshulp als ineffectief en willen geen geld meer naar kansarme projecten of regimes.
“De PVV maakt hier onmiddellijk een einde aan: geen cent meer naar kansloze projecten, corrupte regimes en activistische ngo’s. Geen cent meer naar Afrika, het Midden-Oosten of andere landen.”
“Geen visumvrijstelling voor Turkije binnen de EU is onbespreekbaar.”
“Volledige stop op ontwikkelingshulp.”
BIJ1 wil de externe betrekkingen van de EU radicaal hervormen: weg van neoliberalisme, militarisme en westerse dominantie, naar een unie die democratisch, solidair en anti-imperialistisch opereert. Ze pleiten voor meer democratie binnen de EU, beëindiging van militarisering en sanctiepolitiek, en samenwerking met landen buiten het Westen op basis van gelijkwaardigheid en vrede. Concrete voorstellen zijn onder meer het versterken van het Europees Parlement, het verbieden van lobbyen door multinationals, en het afschaffen van protectionistische en marktliberaliserende EU-wetten.
EU democratiseren en macht multinationals beperken
BIJ1 wil de EU democratischer maken door het Europees Parlement meer macht te geven en besluitvorming transparanter te maken. Ze willen lobbyen door multinationals verbieden en het kapitalistische karakter van de EU drastisch veranderen, zodat de unie werkt voor mensen, dieren en de planeet in plaats van voor bedrijven.
“De EU wordt veel democratischer. Het Europees Parlement krijgt een belangrijkere rol bij het maken van wetten en regels. De Europese Raad, Raad van de Europese Unie, de Europese Commissie en andere vormen van onderhandelingen worden transparant.”
“Lobbyen door multinationals en industrieën verbieden we.”
“We willen de Europese Unie (EU) drastisch veranderen. Het liberale, imperialistische en racistische verlengstuk van de CEO’s en multinationals van deze wereld maken we tot een nieuwe unie die werkt voor mensen, dieren en de planeet.”
Einde aan militarisering, sancties en blokvorming
BIJ1 verzet zich tegen de militarisering van de EU-grenzen, het vormen van machtsblokken en het opleggen van sancties. Ze willen dat de EU zich inzet voor demilitarisering, rechtvaardige handel en samenwerking op basis van gelijkwaardigheid, en niet langer de belangen van de VS of het Westen volgt.
“We maken een einde aan de militarisering van de grenzen van Europa. Nederland zet zich ervoor in dat de EU radicaal eerlijk delen, anti-imperialisme en solidariteit centraal stelt in wetten en regels en budgettering.”
“De Europese wetten en regels moeten actief stoppen met blokken vormen, straffen en projectie van macht. En in plaats daarvan inzetten op wereldwijd demilitariseren, rechtvaardige handel en wederzijds respect voor vrijheid.”
“In plaats van wetten en regels over buitenland, handel en veiligheid af te stemmen op belangen en militaire overtuigingen van de VS, moet Europa haar blik verruimen naar samenwerking met landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika op basis van gelijkwaardigheid, vrede en solidariteit.”
Afschaffen van neoliberale en protectionistische EU-wetten
BIJ1 wil af van EU-wetten die marktwerking en privatisering afdwingen, en van verdragen die bedrijven claimrechten geven. Lidstaten moeten vrij zijn hun economie sociaal en democratisch te organiseren zonder inmenging van Brussel namens de belangen van de superrijken.
“We kaarten alle Europese wetten en regels aan die zorgen voor liberalisering en die de ruimte voor democratisch ingrijpen van de overheid in de economie beperkt.”
“Nederland stemt ook niet in met verdragen die bedrijven een claimrecht geven en stuurt de EU erop aan deze in te trekken.”
“Protectionisme (beschermen tegen buitenlandse concurrentie), die overheden dwingen om overheidsdiensten en essentiële sectoren aan de markt over te leveren. Deze kapitalistische dwangmiddelen verwerpen we en schaffen we af. Lidstaten moeten vrij zijn om hun economie radicaal eerlijk, klimaatrechtvaardig en democratisch te organiseren Zonder ingrepen van Brussel namens belangen van de kleine groep superrijken.”
EU als mondiale vredes- en samenwerkingspartner buiten westers imperialisme
BIJ1 wil dat de EU haar ondergeschiktheid aan de VS beëindigt en een onafhankelijke rol speelt in een multipolaire wereldorde. De EU moet samenwerken met landen buiten het Westen op basis van gelijkwaardigheid, vrede en solidariteit, en niet langer handelen vanuit een imperialistisch of neokoloniaal kader.
“De EU wil een einde maken aan haar ondergeschiktheid aan de VS. En haar rol innemen in een multipolaire wereldorde: waar meerdere landen ongeveer even veel invloed hebben.”
“Alleen zo kan Europa buiten het westerse imperialistische kader meewerken aan wereldvrede en echte internationale samenwerking.”
D66 wil dat de EU een krachtige, onafhankelijke en waarden-gedreven speler is op het wereldtoneel, met nadruk op mensenrechten, democratie, strategische autonomie en eerlijke handel. Ze pleiten voor het afbouwen van afhankelijkheid van landen als China, het versterken van de internationale rechtsorde, het moderniseren van handelsrelaties en het sneller optreden tegen autoritaire regimes. D66 kiest voor diepgaande Europese integratie, meer gezamenlijke investeringen en een assertieve rol van de EU in internationale samenwerking en veiligheid.
EU als mondiale kampioen voor mensenrechten en democratie
D66 ziet de EU als boegbeeld van democratie en mensenrechten, en wil dat deze waarden leidend zijn in externe betrekkingen, inclusief handel en internationale samenwerking. Ze willen dat de EU sneller en harder optreedt tegen autoritaire regimes en bedrijven die de samenleving schaden.
“Europa wordt kampioen vrijhandel door wereldwijd handelsovereenkomsten te sluiten. Mensenrechten, arbeidsomstandigheden, de positie van vrouwen en het milieu zijn leidend in de manier waarop wij met andere landen handel drijven.”
“Europa moet het boegbeeld van democratie zijn.”
“Iedereen in Europa moet in vrijheid kunnen leven. Een regering die de democratische rechtsstaat of de vrijheid en gelijkheid van mensen niet respecteert, zoals de regering-Orbán in Hongarije, verliest stemrecht en recht op Europees geld.”
Strategische autonomie en minder afhankelijkheid van China en VS
D66 wil dat de EU minder afhankelijk wordt van China en de VS door te investeren in eigen industrie, technologie en kritieke sectoren. Dit moet de economische en geopolitieke positie van de EU versterken.
“Chinese staatssteun en het eigen-volk-eerstbeleid van de Verenigde Staten bedreigen onze economische veiligheid. Europa moet strategisch slimmer en onafhankelijker worden.”
“Met groen Europees industriebeleid produceren en innoveren we zelf meer in cruciale sectoren, zoals in microchips en kritieke grondstoffen.”
Snellere en hardere EU-sancties en besluitvorming
D66 wil af van het vetorecht binnen de EU, zodat sancties en andere externe maatregelen sneller en effectiever kunnen worden genomen, vooral richting landen als Rusland.
“Eén land kan nu sancties tegen Rusland blokkeren, zoals Hongarije. Dat maakt Europa kwetsbaar. Daarom wil D66 af van het vetorecht.”
Modernisering en vergroening van internationale handel
D66 koppelt handels- en samenwerkingsafspraken aan mensenrechten en klimaatdoelen, en wil snel instemmen met nieuwe handelsakkoorden zoals EU-Mercosur.
“We stemmen zo snel mogelijk in met het EU-Mercosur (Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay) handelsakkoord.”
“We bouwen mondiale klimaatcoalities. De meeste uitstootreductie valt buiten Europa te behalen. Daarom koppelen we handels- en samenwerkingsafspraken aan CO2-reductie in die landen.”
Diepgaande Europese integratie en internationale slagkracht
D66 is voorstander van verdere federalisering van de EU, meer gezamenlijke investeringen en een grotere Europese begroting om de internationale positie van de EU te versterken.
Steun voor internationale rechtsorde en democratisering
D66 wil dat Nederland en de EU organisaties steunen die wereldwijd werken aan democratisering, goed bestuur en vrije media, met speciale aandacht voor vrouwenrechten.
“Daarom wil D66 dat Nederland organisaties die werken aan democratisering, goed bestuur en vrije media internationaal blijft steunen, zoals ngo’s, politieke partijen en burgerbewegingen. Expliciet steunen we vrouwenrechtenbewegingen en dappere voorvechters die opkomen voor vrouwen- en LHBTIQA+-rechten.”
BVNL wil de Nederlandse soevereiniteit herstellen en de invloed van de EU op binnenlands beleid fors beperken. Ze pleiten voor een bindend referendum over het EU-lidmaatschap, opt-ins en opt-outs bij EU-regels, en zijn tegen verdere overdracht van bevoegdheden aan Brussel. Nederland moet alleen deelnemen aan economische samenwerking binnen een vernieuwde EEG, stoppen met het zijn van de hoogste nettobetaler, en EU-wetgeving alleen uitvoeren als het in het Nederlands belang is.
Stoppen met overdracht van soevereiniteit aan de EU
BVNL vindt dat Nederland weer zelfstandig moet kunnen beslissen over belangrijke beleidsterreinen en niet langer een "Europese provincie" mag zijn. Ze willen de EU hervormen tot een confederatie met opt-ins en opt-outs, en zijn tegen verdere overdracht van bevoegdheden.
“We moeten stoppen met het overhevelen van zeggenschap naar ongekozen supranationale organen zoals de WHO, de EU, de VN en de NAVO. De EU moet worden omgevormd tot een confederatie van samenwerkende landen, zoals de Europese Economische Gemeenschap (EEG) oorspronkelijk bedoeld was. Binnen de EU moet worden gewerkt met opt-ins en opt-outs, zodat landen zelf kunnen bepalen of ze meedoen aan een bepaalde regeling of niet.”
“BVNL wil dat Nederland weer soeverein wordt. Wij moeten veel meer zelf kunnen bepalen, in plaats van dat Brussel de dienst uitmaakt en Nederland een soort Europese provincie is.”
Bindend referendum over EU-lidmaatschap
BVNL wil dat Nederlanders via een bindend referendum kunnen beslissen over het EU-lidmaatschap. Ze stellen dat economische samenwerking prima is, maar politieke integratie en overdracht van soevereiniteit moeten stoppen.
“Een bindend referendum over het EU-lidmaatschap. Economische samenwerking binnen een Europese Economische Gemeenschap (EEG) is prima en vrijhandel is een groot goed. Maar de overdracht van soevereiniteit naar de EU moet stoppen en we moeten de mogelijkheid krijgen tot opt-ins en opt-outs.”
EU-lidmaatschap afhankelijk maken van nationale zeggenschap
BVNL stelt dat Nederland het EU-lidmaatschap moet heroverwegen als het geen zeggenschap krijgt over cruciale beleidsterreinen zoals asiel en stikstof. In dat geval willen ze een associatieverdrag in plaats van volwaardig lidmaatschap.
“Indien Nederland niet meer zeggenschap krijgt over het asielbeleid en het stikstofbeleid dan kunnen we het EU-lidmaatschap verruilen voor een associatieverdrag.”
Geen hoogste nettobetaler en opschorten EU-betalingen
BVNL wil dat Nederland niet langer de hoogste nettobetaler per hoofd van de bevolking is en pleit voor het opschorten van betalingen aan de EU totdat de Europese Rekenkamer de uitgaven heeft goedgekeurd.
Alleen handelsakkoorden die het Nederlands belang dienen
BVNL wil handelsakkoorden alleen ratificeren als deze aantoonbaar in het Nederlands belang zijn, en niet automatisch meegaan met EU-brede handelsafspraken.
“Handelsakkoorden worden alleen geratificeerd als deze het belang Van Nederland dienen.”
Tegen collectieve schulden en EU-fondsen
BVNL is tegen gezamenlijke schulden in de eurozone, EU-fondsen en EU-belastingen. Nederland moet niet meebetalen aan schulden van andere EU-landen.
“BVNL is tegen collectieve schulden van de eurozone. Nederland moet niet meebetalen aan de Zuid Europese schuldenlast en BVNL is tegen EU-fondsen en EU-belastingen.”
Nederland informeert Brussel bij afwijkende koers
BVNL stelt dat Nederland zijn eigen koers moet varen als het nationaal belang botst met EU-regelgeving, en Brussel daarover expliciet moet informeren.
“Daar waar het Nederlands belang haaks staat op Brusselse regelgeving zullen wij Brussel informeren dat Nederland zijn eigen soevereine koers vaart.”
Oekraïne mag geen lid worden van de EU
BVNL is expliciet tegen toetreding van Oekraïne tot de EU.
“Oekraïne mag geen lid worden van de NAVO of van de EU.”
Het CDA wil dat de EU haar externe betrekkingen versterkt door gezamenlijk op te treden tegen geopolitieke dreigingen, strategische afhankelijkheden te verminderen en mensenrechten wereldwijd te bevorderen. Ze pleiten voor meer diplomatieke slagkracht, het opheffen van veto’s bij mensenrechtenkwesties, en het aangaan van partnerschappen met opkomende landen om Europese belangen en waarden te beschermen. Concrete voorstellen zijn onder meer het afbouwen van afhankelijkheid van China, het versterken van het EU-nabuurschapsbeleid, en het sluiten van handels- en migratieovereenkomsten.
Gezamenlijk optreden tegen geopolitieke dreigingen
Het CDA vindt dat de EU extern sterker en eensgezinder moet optreden, vooral tegen invloed van Rusland en China, en pleit voor het opheffen van het veto bij mensenrechtenkwesties. Dit moet de EU slagvaardiger maken in haar buitenlandse beleid en haar waarden wereldwijd uitdragen.
“We heffen het veto op buitenlands beleid in de EU op bij het veroordelen van mensenrechtenschendingen en het opstellen van sanctielijsten.”
“We willen dat Europa ook buiten haar grenzen veiligheid, mensenrechten, democratie, solidariteit en de rechtsstaat bevordert. Daarom versterken we de diplomatieke aanwezigheid van de EU buiten Europa, vooral in nabuurschapslanden.”
“We zien het EU-nabuurschapsbeleid als belangrijk instrument om Russische en Chinese invloed in de ring van Europa tegen te gaan.”
Strategische afhankelijkheden verminderen en nieuwe partnerschappen
Het CDA wil de strategische afhankelijkheid van de EU van landen als China afbouwen, onder meer door diversificatie van grondstoffenketens en investeringsscreenings. Tegelijkertijd zoeken ze samenwerking met opkomende landen als India en investeren ze in alternatieven voor Chinese en Russische invloed in ontwikkelingslanden.
“We brengen onze strategische afhankelijkheden van China in kaart en bouwen deze af. We pakken oneerlijke handelspraktijken zoals dumping aan, diversifiëren onze ketens voor grondstoffen, willen meer investeringsscreenings en gaan nieuwe partnerschappen aan met andere landen.”
“We willen economische afhankelijkheden gezamenlijk terugdringen, in het bijzonder wanneer het gaat om kritieke infrastructuur zoals havens, energie en communicatie.”
“We versterken de banden met landen, met name India, die als opkomende wereldmachten cruciale partners zijn voor Nederland en de Europese Unie.”
“Een aantrekkelijk Europees investeringspakket biedt een alternatief voor Chinese en Russische invloed in Afrika en Latijns-Amerika.”
Handels- en migratieovereenkomsten als geopolitiek instrument
Het CDA ziet handels- en migratieovereenkomsten als middelen om de Europese positie wereldwijd te versterken en migratiedruk te beheersen. Ze willen dat de EU haar economisch gewicht inzet voor effectieve geopolitiek en migratieovereenkomsten sluit met landen aan de buitengrenzen.
“Wij zetten ons binnen de EU in voor handelsovereenkomsten, zoals het Mercosur-verdrag, om de Europese en Nederlandse economische positie op de internationale markt te versterken. Wij bevorderen dat de Unie met haar economisch gewicht effectieve geopolitiek inzet.”
“We sluiten vanuit de Europese Unie met zoveel mogelijk landen aan de Europese buitengrenzen migratieovereenkomsten af, gericht op het aanpakken van de onderliggende oorzaken van migratie, grensbewaking, het bestrijden van illegale migratie en het bevorderen van terugkeer.”
Bevorderen van mensenrechten en democratie wereldwijd
Het CDA wil dat Nederland en de EU zich actief inzetten voor mensenrechten en democratie, met speciale aandacht voor China en steun aan democratische krachten daar.
“In EU-verband blijft Nederland opkomen voor de mensenrechten en steunt krachten in China die democratie willen bevorderen.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) wil dat de EU externe betrekkingen inzet voor sociale rechtvaardigheid, dierenwelzijn, mensenrechten en duurzaamheid, in plaats van economische groei en vrijhandel. Ze pleiten voor strengere eisen aan import, meer democratische controle op handelsverdragen, het beëindigen van schadelijke migratiedeals, en het versterken van internationale solidariteit en mensenrechten. De partij verzet zich tegen handelsverdragen die nationale zeggenschap beperken en wil dat de EU haar invloed gebruikt om wereldwijd dieren, mensen en het milieu te beschermen.
Strengere eisen aan import en handelsverdragen
PvdD wil dat producten die in de EU worden ingevoerd aan dezelfde milieu- en dierenwelzijnseisen voldoen als Europese producten, en dat handelsverdragen niet ten koste gaan van nationale democratie of het publieke belang. Ze willen nationale parlementen het laatste woord geven over EU-handelsverdragen en zijn kritisch op investeringsbescherming voor multinationals.
“Producten die in Nederland of de EU worden ingevoerd voldoen minimaal aan dezelfde milieu- en dierenwelzijnseisen als producten die hier geproduceerd worden. Of er komen heffingen aan de grens om boeren te beschermen tegen oneerlijke concurrentie.”
“Vrijhandelsverdragen beperken vaak de zeggenschap van nationale en lokale volksvertegenwoordigers. Wij willen dat het onderhandelingsmandaat voor de Europese Commissie aan nationale parlementen wordt voorgelegd. Ook het laatste woord ligt wat ons betreft bij de parlementen: verdragen mogen pas in werking treden na goedkeuring van alle nationale parlementen van de EU.”
“Nederland stapt uit alle verdragen die multinationals de mogelijkheid geven om miljardenclaims in te dienen buiten de normale rechter om via zogenaamde investeringsbescherming (zoals ICS of ISDS). Aan groene en rechtvaardige verdragen doen we wel mee.”
Stoppen met schadelijke migratiedeals en mensenrechtenschendingen
De partij wil dat de EU stopt met het sluiten van migratiedeals met derde landen die mensenrechten schenden, en dat Frontex wordt vervangen door humanitaire missies. Nederland moet niet langer bijdragen aan grensgeweld of deals met landen als Turkije, Libië en Tunesië.
“Migratiedeals met derde landen zoals Turkije, Tunesië, Libië en Niger worden teruggedraaid. Nederland betaalt niet langer mee aan deze deals en zet zich in de EU actief in voor onmiddellijke opzegging van de deals. Er komen ook geen nieuwe migratiedeals.”
“Nederland betaalt niet mee aan het grensgeweld aan de Europese grenzen of elders. Landen die grensbewaking misbruiken om migratie tegen te gaan worden daarop aangesproken. De EU stopt met het trainen en financieren van de Libische kustwacht, die beschuldigd wordt van ernstige mensenrechtenschendingen.”
“Frontex moet worden vervangen door humanitaire missies die mensen in nood daadwerkelijk helpen.”
Internationale solidariteit en versterking maatschappelijke organisaties
PvdD wil dat de EU en Nederland actief bijdragen aan het versterken van maatschappelijke organisaties, democratie en mensenrechten wereldwijd, met speciale aandacht voor het Mondiale Zuiden. Ze pleiten voor eerlijke belastingafspraken en het ondersteunen van lokale economieën.
“We investeren in verbinding en kennisuitwisseling tussen burgers en maatschappelijke organisaties uit democratische landen. In gesprek blijven met elkaar en het nader tot elkaar komen zijn sleutels tot vreedzame oplossingen. Ook de verbinding met kritische maatschappelijke organisaties in niet-democratische landen is essentieel.”
“Bij onderhandelingen met laag- of midden-inkomenslanden eisen we dat maatschappelijke organisaties, inheemse volken en vakbonden uit die landen een duidelijke stem krijgen. Zonder hen geen besluiten over hen.”
“Belastingwetgeving en belastingverdragen worden zo herzien dat landen in het Mondiale Zuiden niet meer miljarden aan inkomsten mislopen via belastingontwijking door multinationals. Ook Belastingparadijs Nederland sluit zijn deuren.”
EU als hoeder van mensenrechten, dierenrechten en duurzaamheid
De partij vindt dat de EU haar externe betrekkingen moet inzetten voor het beschermen van mensenrechten, dierenrechten en het milieu wereldwijd, en niet voor economische groei of het belang van multinationals.
“Nederland gaat zich inzetten voor betere Europese en internationale bescherming van dieren, natuur, milieu en klimaat. Uitgangspunt is niet langer economische groei, maar een economie binnen de draagkracht van de Aarde. Mensenrechten, dierenrechten en rechten voor de natuur staan daarin voorop.”
De VVD wil dat de EU haar externe betrekkingen inzet om de strategische en economische positie van Nederland en Europa te versterken, met minder naïviteit en meer focus op eigenbelang. Ze pleiten voor nieuwe handelsverdragen, het afbouwen van afhankelijkheden van autocratische landen, strenge handhaving van EU-waarden bij uitbreiding en samenwerking met strategische partners buiten de EU. Concrete voorstellen zijn onder meer het afsluiten van handelsverdragen, het blokkeren van EU-lidmaatschap voor landen die niet voldoen aan de criteria, en het versterken van de EU als geopolitieke speler.
Nieuwe handelsverdragen en afbouwen afhankelijkheden
De VVD wil dat de EU actief nieuwe handelsverdragen sluit met snelgroeiende economieën en haar afhankelijkheid van landen als China en Rusland vermindert. Dit moet de strategische soevereiniteit van Europa vergroten en de toegang tot kritieke grondstoffen veiligstellen.
“We zetten vol in op nieuwe handelsverdragen met snelgroeiende economieën als India en de Verenigde Arabische Emiraten. Het is daarom onacceptabel dat het Mercosur-verdrag met Zuid-Amerika wordt geblokkeerd. Dit verdrag is een cruciaal wapen voor onze strategische soevereiniteit: het geeft ons toegang tot kritieke grondstoffen en bindt Zuid-Amerikaanse landen aan Europa in plaats van aan China of Rusland.”
“Tegelijkertijd helpt het ons onze afhankelijkheden voor kritieke producten, diensten en grondstoffen van China af te bouwen.”
Strengere voorwaarden voor EU-uitbreiding en kandidaat-lidstaten
De VVD stelt harde eisen aan EU-uitbreiding en het toetredingsproces, met nadruk op het naleven van EU-waarden en het tegengaan van ondermijning door kandidaat-lidstaten. Landen die niet voldoen aan de criteria of sancties ondermijnen, moeten consequenties ondervinden.
“De VVD zal het nooit accepteren dat landen zoals Servië van twee walletjes eten, of dat een oogje wordt dichtgeknepen voor de Kopenhagen-criteria. De uitbreiding van de EU zal gepaard moeten gaan met hervormingen om slagvaardig en betaalbaar te blijven.”
“Sanctie-ontwijking moet stevig worden aangepakt, zeker als dit door kandidaat-lidstaten gebeurt. Als kandidaat-lidstaten als Servië sancties ondermijnen, moet dat gevolgen hebben voor hun toetredingsproces.”
“Turkije zal geen lid van de EU worden zolang het land niet voldoet aan de voorwaarden van de Unie op het gebied van democratie en de rechtsstaat.”
EU als geopolitieke speler en strategische autonomie
De VVD wil dat de EU zich ontwikkelt tot een zelfstandige geopolitieke macht naast de VS en China, met meer focus op economische veiligheid, defensie en het beschermen van strategische belangen. Dit betekent ook het aangaan van nieuwe partnerschappen en het versterken van de Europese productiecapaciteit.
“Europa moet zich ontwikkelen tot een derde geopolitieke macht naast de Verenigde Staten en China.”
“We kiezen voor slimme investeringen in innovatie en veiligheid, minder bureaucratie en een Europa dat zijn strategische belangen kan beschermen.”
“We zetten vol in op een gezamenlijke Europese aanpak, waarbij de EU Global Gateway wordt uitgebouwd tot een krachtig, realistisch alternatief voor Chinese projecten zoals het ‘Belt and Road Initiative’.”
Strikte handhaving van EU-waarden en rechtsstaat in externe betrekkingen
De VVD vindt dat de EU haar waarden en de rechtsstaat streng moet handhaven, ook in de relatie met externe landen en kandidaat-lidstaten. Dit is essentieel om buitenlandse beïnvloeding tegen te gaan en de integriteit van de EU te waarborgen.
“Europese landen die afglijden op het gebied van de rechtsstaat zijn een makkelijk doelwit voor Chinese en Russische beïnvloeding. Daarmee hebben Xi en Poetin indirect een plek aan tafel in de EU. De VVD steunt daarom een strikte handhaving van het rechtsstaatmechanisme in de EU en wil dat Nederland daarin een voortrekkersrol blijft spelen.”
“Landen als Hongarije en Slowakije blokkeren sancties en dit maakt de EU enerzijds kwetsbaar, en anderzijds een zwakkere geopolitieke speler.”
50PLUS wil de invloed en het takenpakket van de EU beperken, pleit voor strengere financiële discipline binnen Europese afspraken, en wil dat Nederland geen extra nationale regels bovenop EU-afspraken invoert. Ze zijn kritisch op EU-uitgaven, willen verspilling tegengaan, en streven naar een gezamenlijk Europees asiel- en klimaatbeleid, mits dit de Nederlandse belangen niet schaadt.
Takenpakket en uitgaven EU beperken
50PLUS vindt dat de EU zich moet beperken tot kerntaken en dat verspilling en luxe binnen de EU moeten worden aangepakt. Ze willen het Europese ambtenarenapparaat verkleinen en moderniseren, en zijn kritisch op de omvang van de EU-begroting.
Geen extra nationale regels bovenop EU-afspraken
50PLUS wil dat Nederland geen strengere of aanvullende nationale regels invoert bovenop wat Europees is afgesproken, om zo een gelijk speelveld binnen de EU te behouden.
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
Strikte naleving van Europese financiële afspraken
50PLUS pleit voor een behoedzaam begrotingsbeleid binnen de grenzen van de Europese afspraken en wil voorkomen dat Nederland financieel opdraait voor zwakkere eurolanden.
“Een behoedzame ontwikkeling van het begrotingstekort binnen de grenzen van de Europese begrotingsafspraken.”
“Het monetaire beleid van de ECB wordt genormaliseerd om te voorkomen dat Nederland met zijn lage staatsschuld wordt meegezogen in een pijnlijke schuldsanering van zwakkere eurolanden.”
Gezamenlijk Europees beleid op migratie en klimaat, mits effectief
50PLUS steunt gezamenlijk Europees beleid op asiel, migratie en klimaat, maar alleen als dit daadwerkelijk effectief is en de Nederlandse belangen beschermt.
“We willen een gemeenschappelijk Europees asielbeleid waarbij de buitengrenzen worden versterkt en opvang in de regio de regel wordt.”
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland aan te tasten.”
NSC wil dat Nederland samenwerkt met EU-partners om strategische belangen te beschermen, maar benadrukt het behoud van nationale soevereiniteit en een kritische houding tegenover verdere EU-integratie. Ze pleiten voor een realistische, nuchtere benadering van externe betrekkingen, gericht op economische weerbaarheid, het verminderen van afhankelijkheid van landen als China, en het sluiten van handelsakkoorden met strikte voorwaarden. Uitbreiding van de EU is alleen mogelijk onder strenge criteria en met parlementaire controle.
Kritisch op verdere EU-integratie en behoud nationale soevereiniteit
NSC verzet zich tegen een steeds hechtere EU en wil dat Nederland zeggenschap houdt over taken, bevoegdheden en budgetten. Ze vinden dat de EU alleen moet optreden als dat effectiever is dan nationale maatregelen en eisen een grotere rol voor het Nederlandse parlement bij EU-besluiten.
“We zijn tegen de ‘ever closer union’. Binnen Europa bepleiten we een stevige opstelling van Nederland, constructief maar realistisch. Taken, bevoegdheden en budgetten blijven van ons, deze nationale soevereiniteit bewaken we.”
“De EU mag alleen maatregelen nemen als die doeltreffender zijn dan nationale, regionale of lokale maatregelen (het subsidiariteitsbeginsel).”
“De regering moet de Tweede Kamer tijdig en actief betrekken bij nieuwe initiatieven van de EU en bij mandaten voor onderhandelingen.”
“Europese regels mogen niet als voldongen feiten neerdalen op Nederland, maar kunnen alleen worden ingevoerd als de meerderheid van het Nederlandse parlement het ermee eens is. We willen een parlementair instemmingsrecht in de Europawet verankeren.”
Strategische economische zelfstandigheid en handelsakkoorden
NSC wil de economische weerbaarheid van Nederland en de EU vergroten door samen te werken aan handelsakkoorden, het verminderen van afhankelijkheid van landen als China, en het beschermen van het gelijke speelveld voor Nederlandse bedrijven.
“We werken samen met onze Europese partners om onze afhankelijkheid van landen zoals China voor kritieke grondstoffen te verminderen. Hiervoor investeren we in het opbouwen van slimme en duurzame handelsrelaties met landen in onder andere Afrika en Zuid-Amerika.”
“In Europees verband zetten we in op het sluiten van meer handelsakkoorden, zoals het Mercosur verdrag. Zo waarborgen we onze strategische zelfstandigheid, economische weerbaarheid en de bestaanszekerheid van onze burgers.”
“Bij het sluiten van handelsverdragen hebben we oog voor de belangen van Nederlandse bedrijven, zij moeten hetzelfde speelveld hebben als niet-Europese bedrijven.”
Strenge voorwaarden voor EU-uitbreiding en correctief referendum
NSC accepteert uitbreiding van de EU alleen als landen volledig voldoen aan de Kopenhagen-criteria en wil dat het Nederlandse parlement via een referendum kan beslissen over toetreding.
“Uitbreiding van de EU is op termijn mogelijk, maar we doen geen concessies aan de toepassing van de Kopenhagen-criteria (waarborgen op het gebied van democratie, rechtsstaat en geen corruptie). Mocht een land willen toetreden, dan moet het besluit van het parlement onderwerp kunnen worden van een correctief referendum.”
“Het toetredingsproces van Turkije is terecht bevroren en wordt niet opnieuw opgestart.”
De SGP wil dat de EU zich beperkt tot haar kerntaken en de nationale soevereiniteit van lidstaten respecteert, waarbij uitbreiding van EU-macht en politieke unificatie wordt afgewezen. De partij pleit voor strikte toetredingscriteria voor nieuwe lidstaten, het afbreken van onderhandelingen met Turkije, en een kritische houding ten aanzien van EU-uitbreiding, begroting en externe handelsverdragen. De SGP ziet samenwerking binnen de EU als nuttig voor vrede en handel, maar wil dat lidstaten leidend blijven en dat de EU zich niet ontwikkelt tot een politieke of ideologische unie.
EU moet terug naar kerntaken en soevereiniteit respecteren
De SGP vindt dat de EU zich moet beperken tot economische samenwerking en niet moet uitgroeien tot een politieke unie die nationale bevoegdheden overneemt. De partij wil meer vrijheid voor lidstaten, het schrappen van de term ‘steeds hechter wordende Unie’, en opt-outs op beleidsterreinen. Dit standpunt adresseert de zorg over verlies van nationale zeggenschap en de groeiende invloed van de EU op binnenlandse politiek.
“Wat begon als een economisch samenwerkingsproject tussen soevereine staten, groeide de afgelopen decennia uit tot politieke Unie die sluipenderwijs steeds meer bevoegdheden naar zich toetrekt.”
“De EU houdt zich zuiver aan de geldende verdragsbepalingen. De term ‘steeds hechter wordende Unie’ wordt geschrapt. Lidstaten krijgen meer vrijheid om via zogenaamde ‘opt-outs’ niet langer mee te doen aan samenwerking op bepaalde beleidsterreinen, zoals gezondheidszorg en gezinsbeleid.”
Strikte toetredingscriteria en afbreken onderhandelingen Turkije
De SGP wil dat nieuwe EU-lidstaten alleen worden toegelaten als zij strikt voldoen aan rechtstatelijke en financiële eisen, zonder concessies van Nederland. De onderhandelingen met Turkije over EU-toetreding moeten worden afgebroken. Dit standpunt is gericht op het waarborgen van de stabiliteit en waarden van de EU en het voorkomen van ongewenste uitbreiding.
Lidstaten leidend, niet de Europese Commissie
De SGP wil dat de nationale regeringen van de lidstaten het wetgevingsproces binnen de EU aansturen, in plaats van de Europese Commissie. Dit is bedoeld om de democratische legitimiteit te vergroten en nationale belangen beter te borgen.
“Lidstaten moeten leidend worden in het wetgevingsproces, niet langer de Europese Commissie.”
Kritisch op EU-begroting en gezamenlijke schulden
De SGP verzet zich tegen verhoging van de EU-begroting, gezamenlijke schuldeninstrumenten en eurobonds. Nederland moet inzetten op een lagere EU-begroting en minder afdrachten, om financiële degelijkheid en nationale controle te waarborgen.
Kritisch op EU-handelsverdragen en externe lobby
De SGP wil dat handelsverdragen vooraf worden getoetst op onder andere nationale soevereiniteit, mensenrechten en het gelijke speelveld voor Europese bedrijven. Europese middelen mogen niet worden gebruikt voor lobby richting het Europees Parlement of lidstaten.
“Voortaan moet Nederland via een impactanalyse vooraf óók de gevolgen in kaart brengen voor 1) een gelijk speelveld voor Europese bedrijven, ... 3) het bewaken van democratische controle en nationale soevereiniteit, 4) de naleving van fundamentele mensenrechten, zoals godsdienstvrijheid en eerlijk werk, ... Concreet verwerpt de SGP het EU-Mercosur-verdrag.”
“Europese middelen mogen niet besteed worden aan lobbyactiviteiten richting het Europees Parlement of de lidstaten.”
Volt wil dat de EU een krachtige, onafhankelijke speler wordt op het wereldtoneel, met een gezamenlijk buitenlands beleid, een Europese minister van Buitenlandse Zaken en meer strategische autonomie ten opzichte van grootmachten als de VS en China. De partij pleit voor het handhaven van mensenrechten en internationaal recht, het verminderen van afhankelijkheid van externe landen voor grondstoffen en technologie, en het behandelen van partners als Afrika op basis van gelijkwaardigheid. Concrete voorstellen zijn onder meer het versterken van de Europese diplomatie, het inzetten van economische macht voor sancties, en het bevorderen van eerlijke internationale handel en samenwerking.
Gezamenlijk Europees Buitenlands Beleid en Minister
Volt wil dat de EU met één stem spreekt in de wereld en een Europese minister van Buitenlandse Zaken krijgt, om effectiever op te treden bij internationale crises en het beschermen van Europese waarden en belangen. Dit moet leiden tot meer slagkracht, minder versnippering en een sterkere positie tegenover andere grootmachten.
“Er komt één Europees buitenlands beleid met een Europese minister van Buitenlandse Zaken.”
“Volt wil een Europese minister van Buitenlandse Zaken met een groot mandaat om namens de EU de wereld in te gaan.”
Handhaven van Mensenrechten en Internationaal Recht
Volt stelt dat de EU haar economische en diplomatieke kracht moet inzetten om mensenrechten en het internationaal recht wereldwijd te beschermen, onder meer door sancties en het aanspreken van landen als China bij schendingen.
“De EU gebruikt haar economische kracht om hybride dreigingen aan te pakken, onder andere met gerichte sancties.”
“We werken samen waar China het internationaal recht respecteert en spreken China aan bij schendingen van mensenrechten of EU-belangen.”
Strategische Autonomie: Minder Afhankelijk van Derden
Volt wil dat de EU minder afhankelijk wordt van landen buiten de EU voor essentiële grondstoffen, technologie en defensie, door meer eigen productie, gezamenlijke inkoop en het spreiden van risico’s.
“De EU moet minder afhankelijk worden van zeldzame aardmetalen uit China. Daarom investeren we in duurzame mijnbouw en raffinaderijen zowel in de EU als daarbuiten.”
“De EU moet belangrijke producten en technologieën vaker zelf maken. Zo verkleinen we de afhankelijkheid van landen buiten de EU.”
Gelijkwaardige Internationale Samenwerking, met Focus op Afrika
Volt pleit voor internationale samenwerking op basis van gelijkwaardigheid, met name met Afrika, waarbij lokale ontwikkeling en soevereiniteit centraal staan en niet eenzijdige afhankelijkheid.
“De EU moet Afrika als een gelijkwaardige partner behandelen. Samenwerking moet gericht zijn op door Afrikaanse landen zelf gekozen ontwikkeling, met respect voor hun soevereiniteit en welvaart.”
Politieke en Economische Stellingname tegenover Grootmachten
Volt neemt expliciet stelling tegen inmenging van de VS in Europese aangelegenheden en erkent de soevereiniteit van Taiwan, met ruimte voor politieke samenwerking.
“We accepteren geen inmenging van de VS in Groenland. Als de VS druk zetten op Denemarken om Groenland te verkopen, moet de EU samen optreden tegen die druk.”
“Volt erkent de soevereiniteit van Taiwan en het recht van de Taiwanezen om zelf hun toekomst te bepalen.”
BBB wil de externe betrekkingen van de EU beperken tot praktische samenwerking op terreinen als economie, handel, defensie en migratie, met behoud van nationale soevereiniteit en strikte subsidiariteit. De partij verzet zich tegen verdere politieke integratie, uitbreiding van de EU en overdracht van bevoegdheden, en pleit voor strengere controle op EU-uitgaven en het behoud van het vetorecht op buitenlands beleid. BBB wil dat Nederland kritisch blijft op internationale verdragen en instituties, en dat uitbreiding van de EU pas plaatsvindt na hervormingen en strikte toetsing.
Geen verdere politieke integratie en overdracht van soevereiniteit
BBB vindt dat de EU zich moet beperken tot praktische samenwerking en zich niet moet ontwikkelen tot een federaal Europa. Nationale soevereiniteit en zeggenschap moeten behouden blijven, en alleen zaken die aantoonbaar beter op EU-niveau werken mogen daar worden geregeld. Dit standpunt adresseert de zorg dat de EU te veel macht naar zich toetrekt en nationale belangen ondermijnt.
“Geen federaal Europa. Geen verdere overdracht van Nederlandse bevoegdheden en soevereiniteit aan Brussel. BBB staat voor eenheid in verscheidenheid en voor een strenge subsidiariteitstoets. Dit betekent dat Europa alleen die zaken regelt die strikt noodzakelijk zijn en aantoonbaar beter op Europees niveau werken dan wanneer lidstaten dat zelf doen.”
“BBB staat voor verstandige samenwerking in de Europese Unie waarbij keuzes die Nederland zelf kan maken niet in Brussel dienen te worden genomen.”
Kritisch op EU-uitbreiding en toetreding nieuwe leden
BBB wil een moratorium op EU-uitbreiding en stelt strikte voorwaarden aan toetreding van nieuwe landen. Uitbreiding mag pas na hervormingen en alleen als aan alle criteria is voldaan, waarbij het vrije verkeer van personen en automatische toetreding tot de euro worden beperkt. Dit standpunt is gericht op het voorkomen van verdere uitholling van nationale controle en het waarborgen van stabiliteit binnen de EU.
“Uitbreidingsmoratorium. Kritische blik op uitbreiding: pas op de plaats met toelating nieuwe leden. Lidmaatschap van de EU komt pas in zicht na volledige en strikte toetsing aan alle voorwaarden van de zogeheten Kopenhagen Criteria. Eerst moeten we de EU hervormen en pas daarna kunnen we weer uitbreiden. Bovendien komt er geen uitbreiding van de EU voordat het vrije verkeer van personen aan banden gelegd is en de automatische mogelijkheid om onderdeel van de EMU te worden vervalt.”
Behoud vetorecht en geen Europees leger
BBB wil het vetorecht op buitenlands beleid behouden en verzet zich tegen de vorming van een Europees leger. Dit is bedoeld om te voorkomen dat Nederland wordt gedwongen tot ongewenste buitenlandse interventies of defensiebeleid waar het geen controle over heeft.
“Vetorecht behouden. BBB wil het vetorecht niet afschaffen inzake buitenlands beleid en er komt geen Europees leger.”
Strenge controle op EU-uitgaven en minder financiële bijdragen
BBB wil dat Nederland minder geld naar de EU stuurt, streng toezicht op EU-uitgaven en geen nieuwe fondsen zonder duidelijke verantwoording. Dit standpunt adresseert zorgen over verspilling, fraude en gebrek aan transparantie binnen de EU.
“BBB wil dat Nederland minder geld naar de EU stuurt en eist streng toezicht op Europese uitgaven. Eerst orde op zaken stellen in Brussel, dan pas praten over uitbreiding en verdere integratie.”
“Hand op de knip. Afbouw van bijdragen aan de EU moet worden voortgezet. Het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (MFK) voor de periode 20272032 mag niet boven het huidige plafond uitkomen en de korting voor Nederland op de afdracht van 1,9 miljard euro moet worden gehandhaafd en geïndexeerd.”
Kritisch op internationale verdragen en instituties
BBB wil internationale verdragen kritisch herzien als deze de nationale beleidsruimte beperken, en benadert internationale instituties met scepsis. Dit is bedoeld om te waarborgen dat Nederland niet gebonden wordt aan afspraken die niet in het nationale belang zijn.
“Internationale verdragen kritisch herzien. Nederland moet ook kritisch kijken naar internationale verdragen die onze beleidsruimte beperken. Vooral op het gebied van migratie, asiel, klimaat, stikstof, energie en landbouw. Internationale samenwerking mag nooit ten koste gaan van onze democratische zeggenschap.”
“Gezonde scepsis bij internationale instituties. BBB hecht belang aan de internationale rechtsorde maar ziet grote haken en ogen aan het huidige gebrekkige functioneren ervan. We benaderen verschillende instituties zoals WHO, VN, VNMensenrechtenraad en IMF kritisch, met oog voor hun onafhankelijk opereren, logge structuren en corruptie.”
DENK is pragmatisch voor Europese samenwerking, maar benadrukt het belang van nationale soevereiniteit en democratische controle. Ze willen de EU hervormen, pleiten voor strengere handhaving van de rechtsstaat, zijn voor Europese defensiesamenwerking (maar tegen een Europees leger), en willen dat Nederland zich binnen de EU inzet voor mensenrechten, eerlijke handel en diplomatieke initiatieven richting specifieke landen. Concrete voorstellen zijn onder andere het opzeggen van het EU-associatieakkoord met Israël, steun voor EU-lidmaatschap van Bosnië, en hervatting van de toetredingsonderhandelingen met Turkije.
Pragmatische Europese samenwerking, behoud nationale soevereiniteit
DENK steunt Europese samenwerking als het meerwaarde heeft, maar wil nationale zeggenschap behouden en het democratisch gehalte van de EU vergroten. Ze zijn voor hervorming van de EU en willen dat het nationale parlement inspraak houdt bij EU-regelgeving.
“Wij zijn pragmatische voorstanders van de EU: als wij uitdagingen beter in Europees verband kunnen aanpakken, dan zijn wij daar een voorstander van. Wij hechten aan het borgen van inspraak van ons nationale parlement bij EU regelgeving en hechten aan het behouden van onze soevereine zeggenschap over hoe ons land wordt bestuurd.”
“Wij zijn voor een hervorming van de EU waarbij het democratische gehalte van de EU wordt vergroot en er op het gebied van de rechtsstaat strenger gehandhaafd wordt op de vraag of landen binnen de EU zich gedragen conform de afspraken.”
Europese defensiesamenwerking, geen Europees leger
DENK wil meer samenwerking op defensiegebied binnen Europa, maar verzet zich tegen een gezamenlijk Europees leger en wil nationale controle over militaire inzet behouden.
“Wij zijn een voorstander van Europese defensiesamenwerking, maar geen voorstander van een Europees leger. Wij moeten altijd zelf blijven bepalen of onze militairen worden ingezet.”
Strengere mensenrechten- en handelsnormen in EU-verband
DENK wil dat Nederland zich binnen de EU inzet voor mensenrechten, eerlijke handel en het opzeggen van verdragen die daar niet aan voldoen. Ze pleiten voor het stopzetten van het EU-associatieakkoord met Israël en het beëindigen van handelsverdragen als MERCOSUR, CETA en FTA.
“Nederland maakt zich in de EU hard voor het stoppen van alle Europese handelsbetrekkingen met 'Israël' en het EU associatieakkoord met 'Israël' moet worden opgezegd.”
“Wij stappen daarom uit MERCOSUR, CETA en FTA, omdat deze principes onvoldoende geborgd zijn in deze handelsverdragen.”
Steun voor EU-lidmaatschap Bosnië en hervatting toetreding Turkije
DENK wil dat Nederland zich binnen de EU inzet voor het lidmaatschap van Bosnië en het hervatten van de toetredingsonderhandelingen met Turkije.
Kritisch op EU-lidmaatschap Oekraïne
DENK is terughoudend over het EU-lidmaatschap van Oekraïne en stelt dat dit pas kan worden overwogen bij duurzame vrede en als aan alle criteria is voldaan.
“Wij steunen geen voorbarige inzet op EU lidmaatschap en NAVO lidmaatschap van Oekraïne. Dit kan pas overwogen worden bij duurzame vrede en er aan alle criteria voldaan wordt.”
De SP wil dat de EU zich terughoudend opstelt in haar externe betrekkingen, met nadruk op nationale soevereiniteit, mensenrechten en sociale rechtvaardigheid. Ze zijn tegen uitbreiding van de EU, tegen handelsverdragen die multinationals bevoordelen, en eisen dat mensenrechten centraal staan in alle externe relaties. Concrete voorstellen zijn onder meer het behoud van het vetorecht, geen samenwerking met mensenrechtenschendende regimes, en het verplicht voorleggen van EU-uitbreiding aan een referendum.
Terughoudendheid bij EU-uitbreiding en behoud vetorecht
De SP vindt dat de EU te snel is uitgebreid en daardoor instabiel is geworden; uitbreiding moet daarom uiterst terughoudend en democratisch gelegitimeerd zijn. Ze willen het vetorecht van lidstaten behouden, ook in de buitenlandraad, zodat nationale soevereiniteit gewaarborgd blijft in externe betrekkingen.
“De snelle groei van het aantal lidstaten heeft gezorgd voor een instabiele en moeilijk bestuurbare Europese Unie. Daarom is de SP zeer terughoudend met uitbreiding van de EU. De eisen voor nieuwe lidstaten (Kopenhagencriteria) worden niet versoepeld. Daarnaast moet een uitbreiding met nieuwe lidstaten in een referendum aan de bevolking worden voorgelegd.”
“Het vetorecht van landen blijft behouden, ook in de buitenlandraad.”
Geen handelsverdragen zonder unanieme instemming en tegen neoliberale verdragen
De SP wil dat de EU alleen nieuwe handelsverdragen afsluit als alle lidstaten akkoord zijn, en verzet zich tegen verdragen die vooral multinationals bevoordelen of sociale en milieurechten ondermijnen.
Mensenrechten centraal in externe betrekkingen
De SP stelt dat mensenrechten altijd het uitgangspunt moeten zijn in het buitenlandbeleid en in handelsverdragen van de EU. Ze willen geen samenwerking met regimes die mensenrechten schenden en eisen opschorting van het associatieakkoord met Israël zolang de mensenrechtensituatie daar niet verbetert.
“De bescherming van mensenrechten moet altijd het uitgangspunt zijn in ons buitenland beleid en in handelsverdragen.”
“Wij stoppen de samenwerking met regimes die mensenrechten schenden. Dat betekent ook geen migratiedeals met landen waar de rechten van migranten niet zijn geborgd. Het associatieakkoord met Israël moet worden opgeschort totdat de genocide in Gaza en de illegale bezetting van Palestijns land is beëindigd en de verantwoordelijken aan het Internationaal Strafhof zijn overgedragen.”
Grenzen aan sancties en prioriteit voor diplomatie
Sancties mogen volgens de SP alleen worden ingezet met een concreet doel, gericht op machthebbers en niet op de bevolking, en moeten altijd het internationaal recht respecteren. Diplomatie en samenwerking krijgen de voorkeur.
“Sancties mogen geen middel zijn van politieke willekeur, maar mogen alleen ingezet worden met een concreet doel, zoals het voorkomen van misdaden tegen de menselijkheid of militair geweld. Wij kiezen voor diplomatie en samenwerking, maar wanneer sancties onvermijdelijk zijn, horen ze primair gericht te zijn op machthebbers en economische elites.”
Geen federaal Europa of Europees leger
De SP is tegen verdere federalisering van de EU en tegen de oprichting van een Europees leger. Ze willen dat lidstaten zelf beslissen over militaire inzet en samenwerking.
“De SP is voor Europese samenwerking, maar tegen een federaal Europa. Het vetorecht van landen blijft behouden, ook in de buitenlandraad. De SP is voor militaire samenwerking en betere afstemming in Europa, maar niet voor een Europees leger. Wij gaan zelf over de uitzending van onze mensen.”
FVD wil dat Nederland volledig zelfstandig zijn externe betrekkingen vormgeeft, zonder inmenging van de EU. Ze pleiten voor uittreding uit de EU (NEXIT), het opzeggen van multilaterale EU-handelsverdragen, en het sluiten van bilaterale handelsakkoorden waarin het Nederlands belang centraal staat.
Uittreden uit de EU en toetreden tot EFTA
FVD stelt dat de EU de Nederlandse soevereiniteit en het vermogen tot het voeren van een zelfstandig buitenlands beleid ernstig beperkt. Ze willen daarom een ordentelijke uittreding uit de EU (NEXIT) en aansluiting bij de Europese Vrijhandelsassociatie (EFTA), zodat Nederland weer eigen externe betrekkingen kan bepalen.
“We verlaten de Europese Unie op een ordentelijke manier, zodat Nederland weer volledige controle krijgt over zijn wetten, grenzen en beleid.”
“We sluiten ons aan bij de Europese Vrijhandelsassociatie, waar landen als Zwitserland, Noorwegen en IJsland bewijzen dat economische samenwerking mogelijk is zonder politieke unie.”
Zelfstandige handelsverdragen, geen EU-akkoorden
FVD verwerpt multilaterale handelsverdragen die door de EU worden uitonderhandeld, omdat deze volgens hen het Nederlands belang ondergeschikt maken aan grotere lidstaten. Ze willen dat Nederland weer zelfstandig bilaterale handelsverdragen sluit.
“We zeggen multilaterale EU-handelsverdragen op en sluiten bilaterale verdragen, zodat Nederland zijn eigen belangen optimaal kan verdedigen.”
“Nederland heeft belang bij internationale samenwerking en een open economie, maar niet bij multilaterale verdragen die door de EU worden uitonderhandeld.”
Nederlandse wet boven internationale/EU-verdragen
FVD wil dat internationale en EU-verdragen niet langer direct boven de Nederlandse wet staan. Ze willen het monistische stelsel vervangen door een dualistisch stelsel, zodat het parlement altijd het laatste woord heeft over externe verplichtingen.
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van onze Grondwet zodat de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen en afspraken komt te staan.”
“Forum voor Democratie wil deze ondemocratische constructie beëindigen en de controle terugleggen waar die thuishoort: bij ons eigen parlement.”
Exportvrijheid zonder EU-beperkingen
FVD wil dat Nederlandse exporteurs niet langer worden beperkt door Brusselse regelgeving en pleit voor volledige exportvrijheid buiten EU-kaders.
“We geven prioriteit aan export zonder Brusselse beperkingen, zodat Nederlandse boeren en vissers wereldwijd kunnen concurreren.”
De ChristenUnie wil dat de EU zich krachtig en selectief opstelt in haar externe betrekkingen, met nadruk op het beschermen van democratie, rechtsstaat en strategische autonomie. Ze pleiten voor strengere toetredingscriteria, minder afhankelijkheid van externe machten, en daadkrachtiger buitenlands beleid via besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid. Concrete voorstellen zijn het staken van toetredingsonderhandelingen met Turkije, het versterken van relaties met buurlanden, en het beperken van het vetorecht in het EU-buitenlands beleid.
Strenge toetredingscriteria en alternatieven voor uitbreiding
De ChristenUnie vindt dat nieuwe EU-lidstaten strikt moeten voldoen aan eisen op het gebied van democratie, rechtsstaat en mensenrechten. Als toetreding niet haalbaar is, moeten er alternatieve samenwerkingsvormen komen. Toetredingsonderhandelingen met Turkije worden gestaakt.
“Nieuwe landen die toetreden tot de Europese Unie voldoen aan de eisen die bij onze waardengemeenschap horen. Daarbij heeft de ChristenUnie in het bijzonder oog voor de criteria voor de rechtsstaat, democratie en het borgen van mensenrechten. Ook moet een land op economisch niveau geloofwaardig kunnen aansluiten. Als op basis van die criteria toetreding in de nabije toekomst niet in de rede ligt, is de Europese Unie daar helder over en zoekt ze naar andere betekenisvolle vormen van samenwerking. De toetredingsonderhandelingen met Turkije worden gestaakt.”
Relaties met buurlanden buiten de EU versterken
De partij wil nauwe samenwerking met Europese buurlanden zoals het VK, Noorwegen, IJsland en Zwitserland, vooral op defensie en energie, maar alleen als zij voldoen aan EU-standaarden.
“Nederland en de EU blijven werk maken van goede relaties met het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen, IJsland en Zwitserland, bijvoorbeeld op het gebied van defensie en energie. Voor toegang tot de EU-markt moeten deze landen blijven voldoen aan de hoge standaarden die ook gelden voor de lidstaten van de EU.”
Daadkrachtiger EU-buitenlands beleid via gekwalificeerde meerderheid
De ChristenUnie wil het vetorecht van individuele lidstaten op het EU-buitenlands beleid afschaffen en besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid invoeren om de slagkracht van de EU te vergroten.
“Het vetorecht van een enkele lidstaat op Europees buitenlands beleid verzwakt die daadkracht. Daarom is de ChristenUnie voorstander van het invoeren van besluitvorming met een gekwalificeerde meerderheid voor het Europese buitenlandbeleid.”
EU-steun aan kandidaat-lidstaten om buitenlandse invloed te beperken
De partij vindt dat de EU kandidaat-lidstaten actief moet ondersteunen bij democratisering en corruptiebestrijding, om hen minder vatbaar te maken voor invloed van landen als China en Rusland.
“De EU kan meer doen om kandidaat-lidstaten te helpen bij de versterking van hun democratie en bestrijding van corruptie. Steun (al dan niet financieel) kan de Westelijke Balkan minder vatbaar maken voor invloeden van bijvoorbeeld China en Rusland.”
Minder afhankelijkheid van externe machten (strategische autonomie)
De ChristenUnie wil dat de EU minder afhankelijk wordt van andere landen voor essentiële producten, digitale diensten, voedsel en energie, en pleit voor strategische autonomie.
“We willen dat Nederland (en Europa) minder afhankelijk wordt van anderen waar het gaat om essentiële producten zoals grondstoffen, basisproducten, digitale diensten (incl. onafhankelijkheid van Amerikaanse techreuzen), voedsel en energie.”