Verkiezingsprogramma's 2025 overeuropese onafhankelijkheid
FVD streeft naar volledige Nederlandse onafhankelijkheid van de Europese Unie, waarbij nationale soevereiniteit en controle over wetgeving, grenzen, munt en handelsverdragen centraal staan. Het programma pleit voor een ordentelijke NEXIT, het opzeggen van verdragen die nationale beleidsvrijheid beperken, en het terugdraaien van soevereiniteitsoverdracht aan Brussel. FVD wil dat Nederland zelfstandig zijn eigen koers bepaalt, zonder inmenging van EU-instellingen.
Intelligente uittreding uit de EU (NEXIT)
FVD wil dat Nederland de Europese Unie ordentelijk verlaat om weer volledige controle te krijgen over eigen wetten, grenzen, munt en beleid. De partij ziet de EU als een bureaucratische en centralistische macht die Nederlandse soevereiniteit ondermijnt en pleit daarom voor aansluiting bij de Europese Vrijhandelsassociatie (EFTA) als alternatief.
“Forum voor Democratie wil dat Nederland zelf zijn eigen regels kan maken, zijn eigen grenzen kan beschermen en zijn eigen allianties kan sluiten. De Europese Unie maakt dat alles onmogelijk. Daarom streven we naar een intelligente uittreding uit de Europese Unie, waarna we ons aansluiten bij de Europese Vrijhandelsassociatie, net als Zwitserland, Noorwegen en IJsland.”
“We verlaten de Europese Unie op een ordentelijke manier, zodat Nederland weer volledige controle krijgt over zijn wetten, grenzen en beleid.”
“Voor het behoud van onze democratie en onze welvaart acht Forum voor Democratie het van essentieel belang om als Nederland de Europese Unie te verlaten (NEXIT) en ons aan te sluiten bij de EFTA, de Europese vrijhandelszone waar ook welvarende landen als Zwitserland, IJsland en Noorwegen lid van zijn.”
Nationale wet boven internationale verdragen
FVD wil dat Nederlandse wetgeving altijd boven internationale verdragen en EU-regels staat. De partij pleit voor het schrappen van de artikelen 93 en 94 uit de Grondwet en het omzetten van het monistische stelsel naar een dualistisch stelsel, zodat internationale afspraken niet langer automatisch voorrang hebben op nationale wetten.
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van onze Grondwet zodat de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen en afspraken komt te staan.”
“Forum voor Democratie wil deze ondemocratische constructie beëindigen en de controle terugleggen waar die thuishoort: bij ons eigen parlement. Dat betekent dat we het monistische stelsel omzetten in een dualistisch stelsel, zoals ook geldt in landen als Duitsland en de Verenigde Staten.”
“We halen overgedragen soevereiniteit terug, zodat we weer de baas worden in eigen land.”
Uittreden uit de eurozone en geen Digitale Euro
FVD wil dat Nederland uit de eurozone stapt en een eigen nationale munt invoert om weer controle te krijgen over monetair beleid, rente en inflatie. De partij verzet zich daarnaast tegen de invoering van een Digitale Euro (CBDC), omdat dit de economische onafhankelijkheid en privacy van burgers zou ondermijnen.
Zelfstandige handelsverdragen zonder EU-bemoeienis
FVD wil dat Nederland zelfstandig handelsverdragen sluit, zonder inmenging van de EU. De partij vindt dat multilaterale EU-handelsakkoorden het Nederlandse belang ondergeschikt maken aan grotere lidstaten en pleit daarom voor bilaterale overeenkomsten.
Geen verdere soevereiniteitsoverdracht aan Brussel
Zolang Nederland nog lid is van de EU, accepteert FVD geen enkele nieuwe overdracht van bevoegdheden naar Brussel. De partij wil bestaande soevereiniteit terughalen en verdere centralisatie tegengaan.
JA21 wil dat de Europese Unie zich beperkt tot economische samenwerking en pleit voor het behoud van nationale soevereiniteit van lidstaten. Ze verzetten zich tegen verdere overdracht van bevoegdheden, gezamenlijke Europese schulden, en een federaal Europa, en willen bevoegdheden juist terughalen naar de lidstaten. Concrete voorstellen zijn onder meer het blokkeren van een Europees leger, het behouden van het vetorecht, en het verlagen van de EU-begroting.
Beperking EU tot economische samenwerking, geen politieke unie
JA21 vindt dat de EU haar rol als economisch samenwerkingsverband moet hervinden en zich niet moet ontwikkelen tot een politieke of federale unie. Ze willen bevoegdheden terughalen naar de lidstaten en verdere soevereiniteitsoverdracht tegengaan, om zo de onafhankelijkheid van Nederland en andere lidstaten te waarborgen.
“De Europese Unie is een samenwerkingsverband dat zichzelf moet leren beperken. JA21 pleit voor een Unie die zich weer richt op haar oorspronkelijke kracht: economische samenwerking en respect voor de soevereiniteit van lidstaten.”
“Geen enkele stap richting een federaal Europa, en dus ook geen verdragswijzigingen die tot verdere overdracht van bevoegdheden leiden. Er moet juist ruimte ontstaan om bevoegdheden terug te geven aan lidstaten.”
“JA21 staat voor een veel slankere Europese Unie. Er moet strikt worden nagezien op verdere uitdijing en soevereiniteitsoverdracht. Sterker nog, de Europese Unie moet via afdwingbare besluiten in de Raad bevoegdheden teruggeven aan de lidstaten.”
Geen gezamenlijke Europese schulden of belastingen
JA21 verzet zich tegen het aangaan van gezamenlijke Europese schulden en het invoeren van Europese belastingen, omdat dit de financiële onafhankelijkheid van Nederland ondermijnt. Ze willen dat Nederland een opt-out krijgt als gezamenlijke schulden toch worden ingevoerd.
Behoud vetorecht en nationale zeggenschap
Om de nationale onafhankelijkheid te beschermen, wil JA21 het vetorecht van lidstaten behouden en het Nederlandse parlement meer zeggenschap geven over Europese besluiten.
Geen Europees leger, NAVO blijft leidend
JA21 wil geen Europees leger en geen militaire afhankelijkheid van de EU, om zo de strategische en militaire onafhankelijkheid van Nederland te behouden. De NAVO moet leidend blijven in defensiesamenwerking.
Lagere EU-begroting en minder EU-uitgaven
JA21 wil de EU-begroting verlagen en bezuinigen op EU-uitgaven, om zo de financiële onafhankelijkheid van Nederland te versterken en de invloed van de EU te beperken.
“De EU-begroting moet juist krimpen, nadat het jarenlang enkel heeft kunnen toenemen. De EU moet snijden in bestaande uitgaven, zoals de sociale cohesiefondsen om meer ruimte te maken voor private investeringen in innovatie en economische groei.”
“Minder Europese uitgaven en een lagere EU-begroting, bezuinigen op cohesiefondsen en subsidies.”
De VVD wil dat Europa veel onafhankelijker wordt van onbetrouwbare landen en grootmachten, zowel op het gebied van defensie, energie als technologie. De partij pleit voor versterking van de Europese strategische autonomie door meer eigen productie, minder afhankelijkheid van de VS en andere autocratische landen, en gezamenlijke Europese investeringen in defensie, energie en digitale infrastructuur.
Europese strategische autonomie versterken
De VVD vindt dat Europa minder afhankelijk moet zijn van de VS en autocratische landen voor veiligheid, energie, technologie en grondstoffen. Dit moet door gezamenlijke Europese investeringen, opschaling van de eigen industrie en het afbouwen van afhankelijkheden, zodat Europa zijn eigen belangen kan verdedigen en minder kwetsbaar is voor geopolitieke druk.
“We zetten in op gezamenlijke Europese orders voor materieel om onze eigen defensie-industrie te laten opschalen, de interoperabiliteit te vergroten, versnippering van de Europese defensie-industrie terug te brengen, en de strategische autonomie van Europa te versterken.”
“De EU moet onafhankelijker worden van onbetrouwbare autocratische grootmachten en sancties sneller en effectiever kunnen handhaven.”
“Europa moet zich ontwikkelen tot een derde geopolitieke macht naast de Verenigde Staten en China.”
“Het kan niet zo zijn dat onze Europese defensie-industrie voor de productie van essentieel materieel afhankelijk is van kritieke grondstoffen uit autocratische landen. Deze kwetsbaarheid is onacceptabel en ondermijnt ons vermogen om onszelf te verdedigen.”
“We moeten strategisch soeverein zijn, niet naïef autonoom. Als handelsland zullen we nooit volledig onafhankelijk zijn, maar we moeten wel zélf de baas zijn over onze veiligheid en economie. Daarom verkleinen we onze afhankelijkheden, investeren we in Europese productiecapaciteit en beschermen we onze vitale ondernemers.”
Minder afhankelijk van Amerikaanse defensie en technologie
De VVD wil dat Europa militair zelfstandiger wordt en minder afhankelijk is van de VS, zowel qua nucleaire bescherming als technologische infrastructuur. Dit betekent investeren in Europese alternatieven en het stimuleren van Europese samenwerking op defensie en digitale technologie.
“Zo verminderen we in Europees verband onze afhankelijkheid van de Amerikaanse nucleaire bescherming.”
“De eenzijdige afhankelijkheid van Nederland en de rest van Europa van de Verenigde Staten is veel te groot, wie er ook in het Witte Huis woont. We zullen zelf veel meer moeten investeren in defensie, maar we zullen bijvoorbeeld ook onze afhankelijkheid van Amerikaanse software moeten verminderen.”
“Nederland en Europa moeten minder afhankelijk worden van Amerikaanse software, clouddiensten en datacentra: De VVD pleit daarom voor versterking van de Europese digitale infrastructuur en eigen technologische alternatieven (Nederlandse en Europese clouds), zodat we onze autonomie behouden, risico’s beperken en vitale processen niet in buitenlandse handen leggen.”
Onafhankelijk Europees energiebeleid
De VVD beschouwt energiebeleid als veiligheidsbeleid en wil dat Europa onafhankelijk wordt van energie en grondstoffen uit onvrije of onbetrouwbare landen. Dit moet door eigen productie, strategische partnerschappen met betrouwbare landen en investeringen in kernenergie en andere duurzame bronnen.
“Energiebeleid is veiligheidsbeleid: voor een veilige toekomst is een weerbaar en onafhankelijk energiesysteem onmisbaar. Daarom gaan we meer eigen energie produceren. We zetten vol in op kernenergie als stabiele energiebron.”
“We worden onafhankelijk van energie uit onvrije landen: We bouwen onze energie-afhankelijkheid van onbetrouwbare landen als Rusland zo snel mogelijk af. In plaats daarvan vergroten we onze eigen energieproductie en sluiten we strategische partnerschappen met bevriende landen als Noorwegen en Denemarken.”
“Toegang tot kritieke materialen, waarvoor we de afhankelijkheid van landen als China pragmatisch moeten afbouwen, en een eigen energievoorziening zijn pure voorwaarden voor onze veiligheid.”
BBB pleit voor het behoud van nationale soevereiniteit binnen de EU en verzet zich tegen verdere overdracht van bevoegdheden aan Brussel. De partij wil dat Nederland zelf kan beslissen over belangrijke zaken als financiën, belastingen en wetgeving, en is kritisch op Europese integratie, gezamenlijke schulden en automatische deelname aan de euro. BBB stelt concrete grenzen aan Europese samenwerking en benadrukt strikte controle op EU-uitgaven en het behoud van het vetorecht.
Geen verdere overdracht van nationale bevoegdheden
BBB wil dat Nederland onafhankelijk blijft in het bepalen van beleid en verzet zich tegen een federaal Europa of verdere overdracht van soevereiniteit aan de EU. De partij vindt dat Europese samenwerking alleen mag plaatsvinden waar het aantoonbaar beter werkt dan nationaal beleid.
“Geen federaal Europa. Geen verdere overdracht van Nederlandse bevoegdheden en soevereiniteit aan Brussel.”
“BBB staat voor eenheid in verscheidenheid en voor een strenge subsidiariteitstoets. Dit betekent dat Europa alleen die zaken regelt die strikt noodzakelijk zijn en aantoonbaar beter op Europees niveau werken dan wanneer lidstaten dat zelf doen.”
“Soevereiniteit voorop: niet alles uit Brussel. Veel regels die het dagelijks leven beïnvloeden komen uit Brussel. BBB is niet tegen Europese samenwerking, maar Nederland moet weer soeverein kunnen kiezen wat werkt.”
Nationale controle over Europese financiën en belastingen
BBB wil dat Nederland zeggenschap houdt over financiële bijdragen aan de EU en is tegen gezamenlijke schulden, Eurobonds en Europese belastingen. De partij eist strikte budgetdiscipline en transparantie, en wil geen financiële risico’s voor toekomstige generaties.
“BBB wil geen giften, gemeenschappelijke schulden, Eurobonds en Europese belastingen om uitgaven mee te financieren zoals voor klimaat of Defensie.”
“Het heffen van belastingen door de Europese Unie is onder de huidige Europese verdragen niet toegestaan. Dit is een nationale bevoegdheid en dat moet zo blijven.”
“Hand op de knip. Afbouw van bijdragen aan de EU moet worden voortgezet.”
Strikte voorwaarden voor deelname aan de euro en EU-uitbreiding
BBB vindt dat deelname aan de euro geen automatisch recht is voor EU-lidstaten en dat uitbreiding van de EU alleen mogelijk is na strikte toetsing en hervormingen. De partij wil eerst orde op zaken stellen binnen de EU voordat er wordt uitgebreid.
“Euro alleen voor wie zich bewijst. EU-lidmaatschap geeft nooit automatisch recht op het voeren van de euro als munteenheid. Daarvoor moet niet alleen aan de betreffende voorwaarden voor deelname aan de euro worden voldaan, maar deze moeten ook door alle leden strikt worden nageleefd.”
“Uitbreidingsmoratorium. Kritische blik op uitbreiding: pas op de plaats met toelating nieuwe leden. Lidmaatschap van de EU komt pas in zicht na volledige en strikte toetsing aan alle voorwaarden van de zogeheten Kopenhagen Criteria. Eerst moeten we de EU hervormen en pas daarna kunnen we weer uitbreiden.”
Behoud van vetorecht en nationale parlementaire controle
BBB wil het vetorecht behouden op belangrijke terreinen zoals buitenlands beleid en verzet zich tegen een Europees leger. Daarnaast pleit de partij voor meer nationale controle op de inzet van ministers in Brussel.
“Vetorecht behouden. BBB wil het vetorecht niet afschaffen inzake buitenlands beleid en er komt geen Europees leger.”
“Om die reden pleit BBB voor de invoering van een dwingend onderhandelingsmandaat voor Europese wetgevingsvoorstellen, zoals dat gebruikelijk is in het Deense en het Duitse Parlement.”
Het CDA pleit voor het vergroten van de Europese onafhankelijkheid, vooral op het gebied van defensie, energie, economie en strategische sectoren. De partij wil minder afhankelijk zijn van landen als Rusland, China en de VS, en streeft naar meer Europese strategische autonomie, met concrete voorstellen zoals het afbouwen van afhankelijkheden, het versterken van de Europese defensie-industrie en het realiseren van een volwaardige Europese pijler binnen de NAVO. CDA koppelt deze onafhankelijkheid aan veiligheid, innovatie en het beschermen van Europese belangen in een veranderende geopolitieke wereld.
Afbouwen van strategische afhankelijkheden van derde landen
Het CDA ziet de huidige afhankelijkheid van Europa van landen als Rusland, China en de VS als een risico voor veiligheid en welvaart. Daarom wil de partij deze afhankelijkheden actief verminderen, vooral op het gebied van energie, productie, kritieke infrastructuur en grondstoffen, om zo de Europese autonomie te versterken.
“Onze kwetsbaarheden worden zichtbaar: we hebben te lang onze energievoorziening uitbesteed aan Rusland, onze cruciale productie aan China en onze veiligheid aan de Verenigde Staten.”
“We brengen onze strategische afhankelijkheden van China in kaart en bouwen deze af.”
“We willen economische afhankelijkheden gezamenlijk terugdringen, in het bijzonder wanneer het gaat om kritieke infrastructuur zoals havens, energie en communicatie.”
“Er liggen ook kansen: door de energietransitie worden we strategisch autonomer.”
Streven naar volledige Europese strategische autonomie op defensie en veiligheid
Het CDA wil dat Europa op termijn volledig strategisch autonoom wordt op het gebied van defensie en veiligheid. Dit betekent investeren in een eigen Europese defensie-industrie, het afstemmen van materieel, en het ontwikkelen van een Europese pijler binnen de NAVO, zodat Europa minder afhankelijk is van de VS.
“We willen dat Nederland vooroploopt in het ontwikkelen van een volwaardige Europese pijler in de NAVO, met een Europese Veiligheidsraad. We bouwen onze afhankelijkheden af en streven – op termijn – naar volledige Europese strategische autonomie op het gebied van defensie en veiligheid.”
“Onze inspanningen maken een verschil. De transitie naar een duurzame wereld vraagt om duidelijke politieke keuzes. Keuzes voor een ambitieus Europees klimaatbeleid, het klimaat stopt niet aan de grens. [...] Er liggen ook kansen: door de energietransitie worden we strategisch autonomer.”
“De veiligheidssituatie vraagt om meerderheidsbesluitvorming in het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid en het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid van de EU.”
Versterken van Europese economische en technologische autonomie
Het CDA wil dat Europa minder afhankelijk wordt van externe economische en technologische invloeden, door te investeren in innovatie, het diversifiëren van toeleveranciers en het beschermen van cruciale sectoren. Dit moet de open strategische autonomie van Europa versterken.
“Het Nederlandse handelsbeleid moet open strategische autonomie, innovatie en verduurzaming aanjagen in samenwerking met Europa. Diversificatie van toeleveranciers van kritische grondstoffen, medicijnen en andere strategische goederen, is essentieel.”
“Waar mogelijk moeten we strategische afhankelijkheden afbouwen, cruciale sectoren beschermen tegen ongewenste overnames en optreden tegen oneerlijke handelspraktijken (waaronder dumping van goedkope producten) die Europese industrieën benadelen.”
“Wij staan open voor het aangaan van gemeenschappelijke schulden (eurobonds) in noodsituaties en voor specifieke investeringen in Europese publieke goederen die onze veiligheid en open strategische autonomie versterken.”
GroenLinks-PvdA streeft naar meer Europese onafhankelijkheid door strategische autonomie te vergroten op het gebied van grondstoffen, technologie, defensie en digitale infrastructuur. Ze willen de afhankelijkheid van externe landen, met name de VS, China en Israël, verminderen door productie, innovatie en defensiecapaciteit binnen Europa te versterken. Concrete voorstellen zijn onder meer het opbouwen van een Europese defensie-industrie, investeren in Europese technologie en het terughalen van cruciale productie naar Europa.
Vergroten van strategische autonomie in grondstoffen en productie
GroenLinks-PvdA wil dat Europa minder afhankelijk wordt van externe landen voor kritieke grondstoffen en essentiële producten. Door meer productie in Europa en diversificatie van toeleveringsketens wordt de economische weerbaarheid vergroot en de strategische autonomie versterkt.
“De EU is voor te veel goederen te afhankelijk van externe partners. Daarom zorgen we voor meer diverse toeleveringsketens, gaan we efficiënter om met energie en grondstoffen en produceren we meer cruciale goederen zelf.”
“Nederland en Europa moeten zich daarom actiever inzetten om de aanvoer en beschikbaarheid van kritieke grondstoffen te waarborgen.”
“We kiezen voor een groene en eerlijke economie waarin meer producten in Europa worden gemaakt. Hiermee worden we minder afhankelijk van vervuilende import en krijgen we meer grip op arbeidsrechten en het milieu, en vergroten we onze strategische autonomie.”
“We bouwen een onafhankelijke Europese defensie-industrie via de gezamenlijke ontwikkeling en inkoop van wapensystemen, diensten en infrastructuur.”
“Door onze afhankelijkheid van medicijnen en grondstoffen voor medicijnen van buiten Europa lopen we grote risico’s. We gaan samen met Europese partners zorgen voor meer grip op onze medicijnen en de productie van onmisbare medicijnen terugbrengen naar Europa.”
Verminderen van afhankelijkheid van Amerikaanse en Chinese technologie
De partij ziet de dominantie van Amerikaanse en Chinese techbedrijven als een risico voor Europese autonomie. Ze willen investeren in Europese digitale infrastructuur, technologie en onderzoek om digitale onafhankelijkheid te waarborgen.
“Europa is te afhankelijk van Amerikaanse tech-giganten. We bouwen hun macht af door te investeren in Europese digitale infrastructuur, technologie en onderzoek.”
“Nederland kent veel innovatieve ICT-bedrijven, maar is toch afhankelijk van Amerikaanse en Chinese leveranciers. Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied.”
Opbouwen van een onafhankelijke Europese defensiecapaciteit
GroenLinks-PvdA wil dat Europa op termijn zelfstandig zijn veiligheid kan garanderen, met minder afhankelijkheid van de VS en een versterkte Europese defensie-industrie.
Europees voorkeursbeleid bij strategische sectoren
Om de onafhankelijkheid te vergroten, wil de partij dat strategische sectoren en technologieën voorrang krijgen bij Europese aanbestedingen.
“Daarom moet er voor strategische sectoren en technologieën een Europees voorkeursprincipe gaan komen in publieke aanbestedingsregels.”
NSC pleit voor versterking van de Europese strategische zelfstandigheid, vooral op het gebied van defensie, economie en grondstoffen, maar wil tegelijkertijd de nationale soevereiniteit van Nederland strikt bewaken. Ze zijn tegen verdere overdracht van bevoegdheden aan de EU, tegen een transferunie en gezamenlijke schulden, en willen dat Nederland een stevige, realistische positie inneemt binnen Europa. Concrete voorstellen zijn onder meer het verminderen van afhankelijkheid van niet-Europese landen, het waarborgen van nationale zeggenschap over EU-beleid, en het investeren in strategische autonomie.
Versterken van Europese strategische zelfstandigheid
NSC ziet het vergroten van de Europese onafhankelijkheid als noodzakelijk om geopolitieke kwetsbaarheid te verminderen, vooral op het gebied van defensie, economie en grondstoffen. Dit moet Europa minder afhankelijk maken van landen als China en de VS, en de weerbaarheid vergroten tegen externe dreigingen.
“Europa moet hierin meegaan en investeren in defensie, economische weerbaarheid en strategische zelfstandigheid. Zo staan we sterk in deze roerige tijden.”
“We moeten in Europa samen optrekken als het gaat om wereldhandel, het verminderen van de afhankelijkheid van strategische goederen en grondstoffen, het afdwingen van een gelijk speelveld voor onze bedrijven en het veiligstellen van technologie.”
“We werken samen met onze Europese partners om onze afhankelijkheid van landen zoals China voor kritieke grondstoffen te verminderen. Hiervoor investeren we in het opbouwen van slimme en duurzame handelsrelaties met landen in onder andere Afrika en Zuid-Amerika.”
Strikte bewaking van nationale soevereiniteit binnen de EU
Tegelijkertijd is NSC fel tegen verdere overdracht van bevoegdheden aan de EU en wil het nationale parlement meer zeggenschap over Europees beleid. Ze zijn tegen een ‘ever closer union’, gezamenlijke schulden en uitbreiding van EU-budgetten, en willen dat Nederland altijd baas blijft over eigen taken, bevoegdheden en budgetten.
“We zijn tegen de ‘ever closer union’. Binnen Europa bepleiten we een stevige opstelling van Nederland, constructief maar realistisch. Taken, bevoegdheden en budgetten blijven van ons, deze nationale soevereiniteit bewaken we.”
“De EU mag alleen maatregelen nemen als die doeltreffender zijn dan nationale, regionale of lokale maatregelen (het subsidiariteitsbeginsel).”
“We zijn tegen nieuwe gezamenlijke Europese schulden, tegen “eurobonds” en andere constructies waarmee schulden van EU-lidstaten gemeenschappelijk worden.”
“We zetten ons in voor een sobere EU-begroting en zijn tegenstander van een toename van de afdracht aan de meerjarenbegroting (MFK) vanaf 2027.”
“Europese regels mogen niet als voldongen feiten neerdalen op Nederland, maar kunnen alleen worden ingevoerd als de meerderheid van het Nederlandse parlement het ermee eens is. We willen een parlementair instemmingsrecht in de Europawet verankeren.”
Europese samenwerking alleen als het Nederlandse belang dient
NSC wil Europese samenwerking vooral inzetten waar het Nederland direct voordeel oplevert, zoals bij gezamenlijke inkoop van medicijnen of het versterken van de positie van Nederlandse bedrijven, maar niet als dit ten koste gaat van nationale autonomie.
“We gaan Europees samenwerken om dure medicijnen in te kopen zodat we onze marktmacht verstevigen en lagere prijzen kunnen bedingen.”
“We blijven investeren in economische diplomatie en verstevigen de positie van het Nederlandse bedrijfsleven in het buitenland actief door handelsmissies en deelname aan wereldtentoonstellingen.”
De SGP wil dat Nederland binnen de EU meer nationale soevereiniteit behoudt en zich verzet tegen verdere machtsoverdracht naar Brussel. De partij pleit voor het beperken van EU-bevoegdheden tot kerntaken, het schrappen van de ambitie tot een steeds hechtere Unie, en het versterken van de positie van lidstaten in het wetgevingsproces. Concrete voorstellen zijn onder meer het recht op opt-outs, strengere eisen voor verdragswijzigingen, en het afwijzen van gezamenlijke Europese schulden.
Lidstaten moeten meer soevereiniteit behouden binnen de EU
De SGP vindt dat de EU te veel macht naar zich toe trekt en dat lidstaten leidend moeten zijn in het wetgevingsproces. De partij wil terug naar een EU die zich beperkt tot kerntaken en nationale soevereiniteit respecteert, waarbij lidstaten meer vrijheid krijgen om niet aan alle EU-beleid mee te doen.
“De SGP kiest voor een Europese Unie die ten dienste staat van de lidstaten, ruimte biedt voor verschillen en respect heeft voor de nationale soevereiniteit.”
“Lidstaten moeten leidend worden in het wetgevingsproces, niet langer de Europese Commissie.”
“De EU houdt zich zuiver aan de geldende verdragsbepalingen. De term ‘steeds hechter wordende Unie’ wordt geschrapt.”
“Lidstaten krijgen meer vrijheid om via zogenaamde ‘opt-outs’ niet langer mee te doen aan samenwerking op bepaalde beleidsterreinen, zoals gezondheidszorg en gezinsbeleid.”
Strengere eisen voor machtsoverdracht en verdragswijzigingen
De SGP wil dat het moeilijker wordt om EU-verdragen te wijzigen of nieuwe bevoegdheden over te dragen, om zo de nationale onafhankelijkheid te beschermen. Dit moet onder meer door zwaardere parlementaire eisen en het beperken van deelname aan nieuwe verdragen die de handelingsvrijheid van Nederland inperken.
“Europese verdragen moeten met tweederde meerderheid worden goedgekeurd in beide Kamers der Staten-Generaal.”
“Er komen zwaardere vereisten bij goedkeuring van verdragen, zoals een tweederdemeerderheid in Tweede en Eerste Kamer.”
“Nederland streeft ernaar het aantal verdragen te verminderen en sluit zich in beginsel niet aan bij nieuwe verdragen die de vrije handelingsruimte van de wetgever beperken.”
Geen gezamenlijke Europese schulden of belastingen
De SGP verzet zich tegen het aangaan van gezamenlijke schulden (zoals eurobonds) en het invoeren van Europese belastingen, omdat dit de financiële onafhankelijkheid van Nederland en andere lidstaten aantast.
Nexit alleen bij verregaande EU-integratie
Hoewel de SGP kritisch is op de EU, acht zij een Nexit onwenselijk tenzij de EU zich in een richting ontwikkelt die een heroverweging noodzakelijk maakt. Dit standpunt onderstreept dat Europese onafhankelijkheid voor de SGP vooral betekent: binnen de EU blijven, maar met meer nationale controle.
“Dat maakt een Nexit politiek en economisch gezien onwenselijk, tenzij verregaande ontwikkelingen in de Europese Unie een heroverweging hiervan noodzakelijk maken.”
BVNL wil dat Nederland weer volledig soeverein wordt binnen Europa en pleit voor het stopzetten van verdere overdracht van zeggenschap aan de EU. Ze willen een bindend referendum over het EU-lidmaatschap, meer opt-ins en opt-outs binnen de EU, en zijn bereid het lidmaatschap te heroverwegen als Nederland geen eigen zeggenschap krijgt over belangrijke beleidsterreinen. De partij verzet zich tegen collectieve schulden, EU-belastingen en verdere integratie, en wil terug naar een model van economische samenwerking zoals de oorspronkelijke EEG.
Stoppen met overdracht van soevereiniteit aan de EU
BVNL vindt dat Nederland te veel zeggenschap heeft overgedragen aan de EU en wil deze trend keren. Ze willen dat Nederland weer zelfstandig beleid kan voeren op belangrijke terreinen en dat de EU wordt teruggebracht tot een samenwerkingsverband van soevereine staten.
“We moeten stoppen met het overhevelen van zeggenschap naar ongekozen supranationale organen zoals de WHO, de EU, de VN en de NAVO. De EU moet worden omgevormd tot een confederatie van samenwerkende landen, zoals de Europese Economische Gemeenschap (EEG) oorspronkelijk bedoeld was.”
“Maar de overdracht van soevereiniteit naar de EU moet stoppen en we moeten de mogelijkheid krijgen tot opt-ins en opt-outs.”
Bindend referendum over EU-lidmaatschap
BVNL wil dat de Nederlandse bevolking zich via een bindend referendum kan uitspreken over het EU-lidmaatschap. Dit moet burgers directe invloed geven op de vraag of Nederland in de EU blijft of een andere relatie aangaat.
“Een bindend referendum over het EU-lidmaatschap.”
Nederland moet eigen koers kunnen varen bij gebrek aan zeggenschap
Als Nederland geen eigen zeggenschap krijgt over cruciale beleidsterreinen zoals asiel en stikstof, wil BVNL het EU-lidmaatschap inruilen voor een lossere samenwerkingsvorm.
“Indien Nederland niet meer zeggenschap krijgt over het asielbeleid en het stikstofbeleid dan kunnen we het EU-lidmaatschap verruilen voor een associatieverdrag.”
Tegen collectieve schulden, EU-belastingen en EU-fondsen
BVNL is fel tegen het delen van schulden binnen de eurozone, het instellen van EU-belastingen en het bestaan van EU-fondsen, omdat dit de financiële onafhankelijkheid van Nederland ondermijnt.
“BVNL is tegen collectieve schulden van de eurozone. Nederland moet niet meebetalen aan de Zuid Europese schuldenlast en BVNL is tegen EU-fondsen en EU-belastingen.”
Opt-ins en opt-outs binnen de EU
BVNL wil dat Nederland per beleidsterrein kan kiezen of het wel of niet meedoet aan EU-regelingen, zodat de nationale soevereiniteit behouden blijft.
“Binnen de EU moet worden gewerkt met opt-ins en opt-outs, zodat landen zelf kunnen bepalen of ze meedoen aan een bepaalde regeling of niet.”
Nederland informeert Brussel bij conflict met nationaal belang
Wanneer het Nederlandse belang botst met EU-regelgeving, wil BVNL dat Nederland zijn eigen koers vaart en dit expliciet aan Brussel meldt.
“Daar waar het Nederlands belang haaks staat op Brusselse regelgeving zullen wij Brussel informeren dat Nederland zijn eigen soevereine koers vaart.”
Geen implementatie van extra EU-regels zonder compensatie
BVNL wil dat nieuwe EU-regels die extra werk opleveren voor de Nederlandse overheid alleen worden ingevoerd als dit gecompenseerd wordt door minder regels elders.
“Regels en wetgeving uit Brussel die een groter beslag leggen op het ambtenarenapparaat zullen pas worden geïmplementeerd indien dit beslag wordt gecompenseerd met minder regels en minder inzet van ambtenaren op andere terreinen.”
Nederland weer soeverein, geen Europese provincie
BVNL benadrukt dat Nederland geen 'Europese provincie' mag zijn en dat de nationale soevereiniteit voorop moet staan in alle Europese samenwerking.
“BVNL wil dat Nederland weer soeverein wordt. Wij moeten veel meer zelf kunnen bepalen, in plaats van dat Brussel de dienst uitmaakt en Nederland een soort Europese provincie is.”
De PVV pleit voor maximale Nederlandse soevereiniteit binnen Europa en verzet zich fel tegen verdere machtsoverdracht aan de Europese Unie. De partij wil bevoegdheden en geld terughalen uit Brussel, vetorechten actief inzetten, en opt-outs afdwingen op terreinen als asiel en immigratie. Het doel is een zelfstandig Nederland dat niet langer ondergeschikt is aan Europese regels en instituties.
Bevoegdheden en geld terughalen uit Brussel
De PVV wil dat Nederland weer volledig zelfbeschikkingsrecht krijgt en niet langer gebonden is aan steeds verdergaande Europese integratie. Ze zien de EU als een bedreiging voor nationale onafhankelijkheid en willen daarom bevoegdheden en financiële bijdragen terughalen.
“Dat betekent: niet nóg meer bevoegdheden en miljarden overhevelen naar Brussel, maar juist terughalen.”
“Wij zijn tegen elke verdere uitbreiding van de EU. De toetredingsonderhandelingen met Turkije en alle andere kandidaat-lidstaten moeten direct en definitief worden verbroken.”
“Geen eurobonds, geen Europese belastingen, geen digitale euro”
“Ook willen we miljarden minder afdragen aan de Europese Unie. We zijn al jaren de grootste nettobetaler aan Brussel. En ze willen bij elke begroting meer en meer. Het is genoeg!”
Actief inzetten van vetorechten en afdwingen van opt-outs
De partij wil het Nederlandse vetorecht in de EU niet alleen behouden, maar ook actief inzetten om nationale uitzonderingen (opt-outs) te realiseren, vooral op het gebied van asiel en immigratie. Hiermee wil de PVV voorkomen dat Europese regels de Nederlandse autonomie ondermijnen.
“Onze vetorechten behouden we, herstellen we in ere én zetten we in: Nederland moet al het mogelijke vetoën, waaronder de EU-begroting, om zo een opt-out op asiel en immigratie en soepeler natuur- en stikstofbeleid te dwingen en de EU van binnenuit op de schop te nemen.”
“In Brussel zullen we door het inzetten van veto’s of het weigeren van de te hoge Nederlandse bijdrage aan de EU-begroting een opt-out op asiel en immigratie afdwingen.”
“Opt-out op asiel en immigratie bij de EU afdwingen met inzet vetorecht”
Geen Europese superstaat, alleen samenwerking op basis van soevereiniteit
De PVV verwerpt het idee van een Europese superstaat en wil alleen samenwerken met andere landen op basis van gelijkwaardigheid en nationale onafhankelijkheid. Europese samenwerking mag niet leiden tot verlies van Nederlandse zeggenschap.
De SP streeft naar meer Europese onafhankelijkheid, vooral door minder afhankelijk te zijn van de VS, autoritaire regimes en buitenlandse industrieën op het gebied van defensie, energie, digitale infrastructuur en strategische productie. Ze willen Europese samenwerking behouden, maar met nadruk op soevereiniteit van lidstaten en democratische controle, en pleiten voor eigen Europese productie en strategische autonomie op cruciale terreinen.
Minder afhankelijk van de VS en autoritaire regimes
De SP wil dat Europa militair, economisch en technologisch onafhankelijker wordt van de VS en onvrije landen, om eigen belangen en waarden beter te beschermen. Dit betreft onder meer defensie, energie, digitale infrastructuur en grondstoffen.
“Europa moet onafhankelijk zijn van de Amerikaanse wapenindustrie. Wij hebben tal van alternatieven binnen de grenzen van de EU, goed opgeleide vakmensen en onderzoekers waarmee wij zelf wapens voor onze verdediging kunnen maken.”
“Deze veiligheidsarchitectuur moet militair onafhankelijk zijn van de VS, gebaseerd zijn op het internationaal recht en gericht zijn op internationale samenwerking.”
“Onze energie en grondstoffenvoorziening maken we onafhankelijk van autoritaire regimes. We bouwen een robuust energiesysteem op met Europese partners, gericht op democratische zeggenschap en duurzaamheid.”
“In grote mate is de Nederlandse overheid afhankelijk van Amerikaanse digitale producten, clouddiensten en datacentra. We moeten investeren in alternatieven in Nederland en Europa, zodat we de afhankelijkheid van de VS kunnen verminderen.”
“We willen onafhankelijk zijn van onvrije landen en buitenlandse bedrijven voor onze grondstoffen.”
Strategische autonomie en productie in eigen hand
De SP pleit voor het versterken van de Europese strategische autonomie door essentiële productie (zoals medicijnen, industrie, energie) in eigen hand te nemen en minder afhankelijk te zijn van buitenlandse markten en bedrijven.
“Om vrij te zijn van dictatoriale regimes en minder vatbaar te zijn voor handelsoorlogen moeten we onafhankelijke industrie hebben voor producten en diensten waar we als land niet zonder kunnen.”
“Europa en Nederland moeten de medicijnproductie weer in eigen hand nemen, zodat we niet langer afhankelijk zijn van buitenlandse markten.”
“Strategische afhankelijkheid verminderen door cruciale productie en diensten dichtbij te organiseren en de kennis hiervoor zelf op te bouwen. Het liefst in Nederland en anders in EU verband.”
Europese samenwerking met behoud van soevereiniteit
De SP wil Europese samenwerking alleen als de soevereiniteit van lidstaten behouden blijft en nationale democratieën centraal staan, om te voorkomen dat Europese onafhankelijkheid ten koste gaat van nationale zeggenschap.
“Wij geloven in Europese samenwerking waarbij soevereiniteit van de lidstaten behouden blijft. De nationale democratieën blijven bij ons centraal staan.”
Volt streeft naar maximale Europese onafhankelijkheid op economisch, militair en technologisch vlak, zodat de EU minder afhankelijk wordt van grootmachten als de VS en China. Ze willen dit bereiken door een gezamenlijke Europese defensie, een sterke euro als wereldmunt, strategische controle over kritieke industrieën en grondstoffen, en digitale soevereiniteit. Volt pleit voor concrete stappen zoals een Europese krijgsmacht, een federale begrotingsunie, en Europese controle over de chip- en IT-sector.
Europese defensie en krijgsmacht opbouwen
Volt vindt dat de EU zichzelf zelfstandig moet kunnen verdedigen en niet afhankelijk mag zijn van de VS. Daarom pleiten ze voor een Europese krijgsmacht en gezamenlijke defensie-industrie om de strategische autonomie en veiligheid van Europa te waarborgen.
“We moeten niet langer afhankelijk zijn van andere landen, ook niet van de Verenigde Staten. De EU moet zichzelf kunnen verdedigen. Daarom moeten we een Europees leger bouwen.”
“De Europese Unie (EU) moet zichzelf beter beschermen. De Verenigde Staten laten zien dat we niet langer op hun steun kunnen rekenen. Het is tijd dat de EU verantwoordelijkheid neemt voor de veiligheid van haar inwoners. Daarom bouwen we aan een Europese krijgsmacht...”
“Dit versterkt de economie, creëert banen en vergroot onze onafhankelijkheid.”
Economische onafhankelijkheid via een sterke euro en begrotingsunie
Volt wil dat de EU economisch onafhankelijk wordt door een sterke euro, een gezamenlijke begroting en een Europese minister van Financiën. Dit moet de EU minder kwetsbaar maken voor externe economische invloeden en haar positie op het wereldtoneel versterken.
“De EU moet economisch onafhankelijk worden van andere grootmachten.”
“De EU bouwt daarom aan een sterkere euro, ook digitaal. Met één munt, één begroting, één minister van Financiën en één economie maken we onze eigen regels en beschermen we onze belangen en waarden. Zo staan we sterker tegenover grote spelers zoals China en de Verenigde Staten.”
“Een sterkere munt zorgt dus voor onafhankelijkheid die we kunnen inzetten om échte ontwikkelingshulp op gang te brengen en meer invloed te hebben in het rechtvaardig beslechten van geopolitieke crises.”
Technologische en digitale soevereiniteit
Volt wil dat de EU controle krijgt over kritieke technologieën en digitale infrastructuur, zodat Europa niet afhankelijk is van Amerikaanse of Chinese bedrijven. Ze pleiten voor Europese autonomie in de chip- en IT-sector en een strategie voor grondstoffen.
“We zetten ons in voor een zo onafhankelijk mogelijke Europese chip- en IT-productieketen, inclusief waferproductie, packaging en het grondstoffenbeleid. Daarom moeten strategische bedrijven uit de chipproductieketens voor ten minste 51% in Europese handen zijn en moet er een strategie komen om controle te krijgen op de grondstoffen die nodig zijn voor de Europese chipproductie.”
“Volt streeft naar een innovatieve, digitale en rechtvaardige samenleving en zet daarom vol in op Europese digitale autonomie.”
Gezamenlijke Europese grondstoffenstrategie
Volt wil dat de EU gezamenlijk de inkoop en beveiliging van kritieke grondstoffen regelt, zodat Europa minder kwetsbaar is voor geopolitieke druk en leveringsproblemen.
“We zetten in op een Europese grondstoffenstrategie, waarbij de inkoop van kritieke grondstoffen door het Europese blok wordt gecoördineerd. We breiden het aantal strategische partners uit en beveiligen toeleveringsketens.”
BIJ1 pleit voor een Europese Unie die zich losmaakt van ondergeschiktheid aan de Verenigde Staten en zich ontwikkelt tot een onafhankelijke, multipolaire speler gebaseerd op gelijkwaardigheid, vrede en solidariteit. De partij wil af van het huidige liberale, imperialistische EU-model en streeft naar meer democratische controle, minder invloed van multinationals en een radicaal andere internationale oriëntatie. Concreet betekent dit het beëindigen van militaire en economische afhankelijkheid van de VS en het afschaffen van EU-wetten die neoliberale dwang opleggen.
EU losmaken van ondergeschiktheid aan de VS
BIJ1 ziet de huidige EU als te afhankelijk van de VS en wil dat Europa een zelfstandige rol inneemt in de wereld, los van Amerikaanse belangen. Dit moet leiden tot een multipolaire wereldorde en meer samenwerking met niet-westerse landen op basis van gelijkwaardigheid.
“De EU wil een einde maken aan haar ondergeschiktheid aan de VS. En haar rol innemen in een multipolaire wereldorde: waar meerdere landen ongeveer even veel invloed hebben.”
“In plaats van wette en regels over buitenland, handel en veiligheid af te stemmen op belangen en militaire overtuigingen van de VS, moet Europa haar blik verruimen naar samenwerking met landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika op basis van gelijkwaardigheid, vrede en solidariteit.”
Afschaffen van neoliberale EU-wetten en dwang
BIJ1 verwerpt Europese wetten die lidstaten dwingen tot liberalisering, privatisering en marktwerking, en wil dat landen hun economieën radicaal eerlijk en democratisch kunnen organiseren zonder inmenging van Brussel namens de belangen van de superrijken.
“We kaarten alle Europese wetten en regels aan die zorgen voor liberalisering en die de ruimte voor democratisch ingrijpen van de overheid in de economie beperkt.”
“Deze kapitalistische dwangmiddelen verwerpen we en schaffen we af. Lidstaten moeten vrij zijn om hun economie radicaal eerlijk, klimaatrechtvaardig en democratisch te organiseren Zonder ingrepen van Brussel namens belangen van de kleine groep superrijken.”
EU democratischer en minder invloed multinationals
BIJ1 wil de EU democratischer maken door het Europees Parlement meer macht te geven en lobbyen door multinationals te verbieden, zodat Europese onafhankelijkheid niet wordt ondermijnd door economische belangen van grote bedrijven.
Nederland militair los van de VS en NAVO
Hoewel niet direct over "Europese onafhankelijkheid", is het losmaken van Nederland van de VS en NAVO een essentieel onderdeel van BIJ1’s visie op Europese autonomie, omdat het de militaire afhankelijkheid van Europa van de VS adresseert.
“Nederland maakt zich eindelijk los van de VS en weigert nog langer een satellietstaat (gedomineerd worden door een ander land) van hen te zijn. We maken ons militair los van de NAVO.”
De Partij voor de Dieren streeft naar meer Europese onafhankelijkheid, vooral op het gebied van defensie en energie, door minder afhankelijk te worden van de Verenigde Staten en Rusland. Ze pleiten voor investeringen in een eigen Europese defensie en het volledig onafhankelijk worden van Russische olie en gas. De partij wil dat Europa zelfvoorzienender en strategisch autonomer wordt, maar zonder een Europees leger en met behoud van nationale zeggenschap.
Investeren in Europese defensie, minder afhankelijk van VS
De PvdD vindt het noodzakelijk dat Europa minder afhankelijk wordt van de Verenigde Staten op het gebied van defensie en veiligheid. Dit moet bereikt worden door gezamenlijke investeringen in Europese defensie, samenwerking tussen Europese landen en het ontwikkelen van een eigen veiligheidsstrategie. De partij ziet dit als essentieel om Europese belangen te beschermen en niet meegesleept te worden in buitenlandse conflicten.
“Nu is het moment om zo snel mogelijk onafhankelijk te worden van de VS. Extra investeren in de Europese defensie is helaas noodzakelijk om die onafhankelijkheid te realiseren.”
“De afhankelijkheid van de VS bouwen we zo snel mogelijk af door te investeren in een eigen Europese defensie.”
“Nederland en Europa investeren extra in de eigen Europese defensie. Daarbij kijken we steeds kritisch welke investeringen echt nodig zijn om onszelf te kunnen verdedigen en zo snel mogelijk onafhankelijk te worden van de VS.”
Volledig onafhankelijk van Russische olie en gas
De partij wil dat Nederland en Europa volledig onafhankelijk worden van de import van Russische olie en gas. Dit wordt gezien als een strategische noodzaak om geopolitieke kwetsbaarheid te verminderen en de energietransitie te versnellen.
“Nederland en Europa worden volledig onafhankelijk van de import van Russische olie en gas.”
Geen Europees leger, nationale zeggenschap behouden
Hoewel de PvdD Europese samenwerking op defensiegebied steunt, wijzen ze de oprichting van een Europees leger af en willen ze dat het Nederlandse parlement volledige zeggenschap houdt over de inzet van Nederlandse militairen. Dit waarborgt nationale soevereiniteit binnen het streven naar meer Europese onafhankelijkheid.
“We kiezen voor Europese samenwerking, maar het Nederlandse parlement dient volledige zeggenschap te behouden over de inzet van Nederlandse militairen. Er komt geen Europees leger.”
Strategische autonomie op Europees niveau
De partij erkent dat strategische autonomie op Europees niveau belangrijk is, vooral voor sectoren waar individuele landen te klein zijn om onafhankelijk te opereren. Dit geldt met name voor energie-intensieve industrieën.
“Strategische autonomie is van belang op Europees niveau, maar niet haalbaar voor Nederland alleen.”
De ChristenUnie streeft naar meer Europese onafhankelijkheid door strategische autonomie te bevorderen, vooral op het gebied van essentiële producten, digitale diensten en defensie. Ze willen minder afhankelijk zijn van externe partijen zoals Amerikaanse techreuzen en de VS binnen de NAVO, en pleiten voor versterking van Europese samenwerking waar dit de weerbaarheid en zelfstandigheid van Europa vergroot. Concrete voorstellen richten zich op het ontwikkelen van Europese cloudoplossingen, het versterken van de Europese defensiepijler en het beperken van afhankelijkheid van buitenlandse grondstoffen en energie.
Minder afhankelijkheid van externe partijen voor essentiële producten en diensten
De ChristenUnie ziet de afhankelijkheid van Europa van andere landen voor grondstoffen, digitale diensten, voedsel en energie als een strategisch risico. Ze willen dat Europa meer zelfvoorzienend wordt, onder andere door minder afhankelijk te zijn van Amerikaanse techreuzen en door te investeren in eigen digitale infrastructuur.
“We willen dat Nederland (en Europa) minder afhankelijk wordt van anderen waar het gaat om essentiële producten zoals grondstoffen, basisproducten, digitale diensten (incl. onafhankelijkheid van Amerikaanse techreuzen), voedsel en energie.”
“Voor het waarborgen van onze strategische autonomie is het hebben van een Europese cloudoplossingen noodzakelijk. Nederland zet zich in om dit te realiseren.”
Europese defensiesamenwerking versterken, minder afhankelijk van VS
De ChristenUnie vindt de huidige afhankelijkheid van de VS binnen de NAVO niet toekomstbestendig en pleit voor een sterkere Europese defensiesamenwerking. Dit moet de strategische autonomie van Europa vergroten en de weerbaarheid tegen externe dreigingen verbeteren.
“De mate waarin Europa afhankelijk is van de VS binnen de NAVO is niet toekomstbestendig. Daarom moet de samenwerking binnen de Europese pijler van de NAVO worden versterkt.”
Strategische autonomie als antwoord op geopolitieke verschuivingen
De partij benadrukt dat strategische autonomie op Europees niveau cruciaal is in een wereld met geopolitieke verschuivingen. Dit betekent dat Europa zelfstandig moet kunnen opereren op vitale terreinen om haar veiligheid, economie en democratische rechtsorde te beschermen.
D66 streeft naar meer Europese onafhankelijkheid op strategisch, economisch en technologisch vlak, om Europa weerbaarder te maken tegen externe dreigingen en minder afhankelijk van grootmachten als China en de VS. Ze willen dit bereiken door strategische autonomie in defensie, industrie en digitale technologie, met concrete voorstellen zoals een Europese krijgsmacht, eigen industriebeleid en digitale onafhankelijkheid. D66 ziet Europese onafhankelijkheid als essentieel voor veiligheid, economische stabiliteit en het beschermen van Europese waarden.
Strategische autonomie in defensie en veiligheid
D66 wil dat Europa zichzelf kan verdedigen zonder afhankelijk te zijn van andere grootmachten, met als doel een Europese krijgsmacht en meer gezamenlijke defensie-inspanningen. Dit is een reactie op geopolitieke onzekerheid en het afwenden van de VS, en moet de veiligheid en stabiliteit van Europa waarborgen.
“We kiezen voor strategische zelfstandigheid van Europa. En we kiezen voor een krijgsmacht die onze vrijheid, democratie en rechtsstaat kan bewaken.”
“D66 streeft op lange termijn naar een Europese krijgsmacht. Op de korte termijn wil D66 een sterke Europese positie binnen de NAVO, met Europese strategische commandovoering, Europees materieel en Europees personeel. Hiermee zijn we niet alleen op financieel terrein een volwaardig bondgenoot binnen de NAVO, maar ook voor wat betreft capaciteiten en uitvoering. Zo kunnen we ons continent zelf verdedigen.”
Economische onafhankelijkheid door Europees industriebeleid
D66 wil dat Europa minder afhankelijk wordt van buitenlandse economische machten door zelf te investeren in cruciale sectoren zoals microchips en grondstoffen. Dit moet de economische veiligheid vergroten en Europa beschermen tegen de invloed van China en de VS.
“Chinese staatssteun en het eigen-volk-eerstbeleid van de Verenigde Staten bedreigen onze economische veiligheid. Europa moet strategisch slimmer en onafhankelijker worden. Met groen Europees industriebeleid produceren en innoveren we zelf meer in cruciale sectoren, zoals in microchips en kritieke grondstoffen.”
Digitale onafhankelijkheid van niet-Europese techbedrijven
D66 pleit voor digitale autonomie van Europa, zodat publieke sectoren en burgers niet afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese technologie. Dit moet de digitale soevereiniteit en veiligheid van Europa versterken.
“We zorgen voor digitale onafhankelijkheid, van de cloud en infrastructuur tot apps en algoritmes. We kiezen voor Europese oplossingen en stevige handhaving van Europese regels.”
“Onder leiding van de bewindspersoon zet de overheid sterk de toon bij aanbestedingen en contracteisen van ICT, vooral in belangrijke publieke sectoren. De ontwikkeling van AI in bijvoorbeeld de zorg, het onderwijs en overheidsdiensten is gevoelig. Daarom laten we dat niet over aan buitenlandse bedrijven die alleen uit zijn op winst en schaal.”
DENK staat voor behoud van nationale soevereiniteit binnen Europese samenwerking: Nederland moet zelf zeggenschap houden over belangrijke besluiten, ook als het samenwerkt met de EU. DENK wil Europese samenwerking alleen als het aantoonbaar voordeel oplevert, is tegen een Europees leger, en pleit voor meer democratische controle op EU-beleid. Concrete voorstellen zijn het behouden van nationale inspraak, geen Europees leger, en het versterken van de democratische legitimiteit van de EU.
Behoud van nationale soevereiniteit binnen de EU
DENK vindt dat Europese samenwerking alleen wenselijk is als het Nederland aantoonbaar voordeel biedt, en dat Nederland altijd soevereine zeggenschap moet houden over belangrijke besluiten. De partij wil dat het nationale parlement inspraak houdt bij EU-regelgeving en verzet zich tegen het overhevelen van te veel macht naar Brussel. Dit standpunt adresseert het risico dat Europese integratie ten koste gaat van nationale onafhankelijkheid.
“Tegelijkertijd blijven wij hechten aan onze eigen soevereiniteit en aan de verdere hervorming van de EU.”
“Wij hechten aan het borgen van inspraak van ons nationale parlement bij EU regelgeving en hechten aan het behouden van onze soevereine zeggenschap over hoe ons land wordt bestuurd.”
“Dat betekent meer Europese samenwerking op internationaal gebied en op defensiegebied, zonder het verlies van onze eigen soevereiniteit.”
Geen Europees leger, wel defensiesamenwerking
DENK is voor Europese defensiesamenwerking, maar wijst een Europees leger af. Nederland moet altijd zelf kunnen beslissen over de inzet van militairen, waarmee DENK de militaire onafhankelijkheid van Nederland binnen Europa wil waarborgen.
“Wij zijn een voorstander van Europese defensiesamenwerking, maar geen voorstander van een Europees leger. Wij moeten altijd zelf blijven bepalen of onze militairen worden ingezet.”
Meer democratische controle en hervorming van de EU
DENK wil dat de EU democratischer wordt en dat er strenger wordt toegezien op naleving van de rechtsstaat. Dit standpunt is bedoeld om te voorkomen dat Europese besluitvorming te ver af komt te staan van de nationale democratie en om de legitimiteit van de EU te vergroten.
“Wij zijn voor een hervorming van de EU waarbij het democratische gehalte van de EU wordt vergroot en er op het gebied van de rechtsstaat strenger gehandhaafd wordt op de vraag of landen binnen de EU zich gedragen conform de afspraken.”
50PLUS streeft naar een Europa dat minder afhankelijk is van andere wereldmachten en pleit voor het beperken van het takenpakket van de EU. Ze willen Europese samenwerking vooral functioneel houden, verspilling en bureaucratie tegengaan, en de Europese onafhankelijkheid versterken door Europa als grootmacht te positioneren.
Europa als grootmacht, minder afhankelijk van anderen
50PLUS ziet de veranderde geopolitieke situatie als aanleiding om Europa minder afhankelijk te maken van andere wereldmachten. Dit betekent dat Europa sterker op eigen benen moet staan, vooral op het gebied van veiligheid en defensie.
“Europa als een grootmacht, dat minder afhankelijk is van andere wereldmachten.”
Takenpakket EU beperken en verspilling tegengaan
De partij wil de Europese Unie slanker en efficiënter maken door het takenpakket te beperken, verspilling aan te pakken en het ambtenarenapparaat te verkleinen. Dit draagt bij aan meer Europese onafhankelijkheid door minder interne bureaucratie en meer focus op kerntaken.