Verkiezingsprogramma's 2025 overEuropawet
De SGP is zeer kritisch over de groeiende invloed van Europese wet- en regelgeving ("Europawet") en pleit voor het beperken van EU-bevoegdheden tot kerntaken, met meer nationale soevereiniteit en minder regeldruk. De partij wil een schraplijst voor Europese regels die Nederland benadelen, opt-outs voor beleidsterreinen als gezondheidszorg, en strengere eisen aan nieuwe EU-wetgeving. Concrete voorstellen zijn het beperken van de EU-begroting, het halveren van cohesiefondsen, en het terugdraaien van de "steeds hechter wordende Unie".
EU-regels beperken en nationale soevereiniteit versterken
De SGP vindt dat de EU zich moet beperken tot haar kerntaken en dat lidstaten meer zeggenschap moeten krijgen over Europese wetgeving. Ze willen een schraplijst voor EU-regels die Nederland benadelen of te veel regeldruk opleveren, en pleiten voor opt-outs op gevoelige beleidsterreinen. Dit standpunt komt voort uit zorgen over nationale soevereiniteit en de negatieve impact van Brusselse regels op Nederland.
“Nederland legt een schraplijst aan voor Europese regels die averechts werken, ons land benadelen, te veel regeldruk opleveren of te veel op nationale soevereiniteit ingrijpen.”
“De EU houdt zich zuiver aan de geldende verdragsbepalingen. De term ‘steeds hechter wordende Unie’ wordt geschrapt. Lidstaten krijgen meer vrijheid om via zogenaamde ‘opt-outs’ niet langer mee te doen aan samenwerking op bepaalde beleidsterreinen, zoals gezondheidszorg en gezinsbeleid.”
EU-begroting beperken en minder Nederlandse afdrachten
De SGP wil de EU-begroting fors beperken en de Nederlandse bijdrage aan de EU verlagen. Ze verzetten zich tegen recente voorstellen voor verhoging van de EU-begroting en willen dat begrotingsoverschotten terugvloeien naar de lidstaten. Dit is ingegeven door de positie van Nederland als nettobetaler en de wens om verspilling en inefficiëntie in Brussel tegen te gaan.
“Nederland zet in op het beperken van het EU-meerjarenbegroting tot onder 1% van ons bruto binnenlands product (BBP) en minder Nederlandse afdrachten. De cohesiefondsen worden gehalveerd.”
“De forse verhoging van de EU-begroting zoals onlangs voorgesteld door de Europese Commissie is volgens de SGP absurd en misplaatst. Nederland is een nettobetaler en moet zich hier zéker tegen verzetten.”
“Begrotingsoverschotten op de Europese begroting of geld dat niet doelmatig wordt besteed, leiden tot lagere afdrachten voor lidstaten in latere jaren.”
Lidstaten leidend in wetgevingsproces, niet de Commissie
De SGP wil dat niet de Europese Commissie, maar de lidstaten het voortouw nemen in het Europese wetgevingsproces. Dit moet voorkomen dat de Commissie te veel macht krijgt en nationale belangen worden ondergesneeuwd.
“Lidstaten moeten leidend worden in het wetgevingsproces, niet langer de Europese Commissie.”
Geen uitbreiding EU-bevoegdheden en strikte toetredingseisen
De SGP is tegen verdere uitbreiding van EU-bevoegdheden en wil strenge eisen stellen aan nieuwe lidstaten. Ze willen onderhandelingen met Turkije afbreken en geen concessies doen aan rechtstatelijke of financiële eisen.
“Het toelaten van nieuwe lidstaten wordt scherp getoetst aan de rechtstatelijke eisen (Kopenhagencriteria), de financiële eisen en de draagkracht van de EU. Nederland doet hier geen concessies aan. De onderhandelingen met Turkije over EU-toetreding worden afgebroken.”
Geen Europese leningen of gezamenlijke schulden
De SGP verzet zich tegen Europese leningen, gezamenlijke schuldeninstrumenten en eurobonds. Belastingen moeten nationaal blijven en de Europese Centrale Bank moet zich beperken tot haar kerntaken.
De PVV wil nationale wetgeving en soevereiniteit herstellen waar Europese regels, zoals de "Europawet" (EU-regelgeving), volgens hen Nederland beperken. Ze pleiten voor het versoepelen of negeren van Brusselse regels op het gebied van natuur, stikstof en asiel, en willen het vetorecht inzetten om opt-outs en uitzonderingen af te dwingen. De kern van hun visie is: minder macht naar Brussel, meer nationale zeggenschap.
Versoepeling en negeren van Brusselse natuur- en stikstofregels
De PVV vindt dat Europese regels Nederland onnodig beperken, vooral op het gebied van natuur en stikstof. Ze willen minder Natura 2000-gebieden, hogere stikstofnormen en het schrappen van kritische depositiewaarden uit de wet. Het vetorecht moet worden ingezet om versoepeling af te dwingen.
“Wij zijn er helemaal klaar mee. Nederland behoort tot de grootste nettobetalers van de EU! Dus wat ons betreft slaan we in Brussel met de vuist op tafel en eisen we versoepeling van de regels – van de Vogel- en de Habitatrichtlijn tot en met de verplichte emissiereductie.”
“Net als bij ons streven om tot een opt-out voor immigratie en asiel te komen, zetten we hier ons vetorecht in.”
“Versoepeling van de Brusselse regels; verminderen van het aantal natuurgebieden met Natura 2000-status en/of verkleinen van gebieden”
“Kritische depositiewaarden uit de wet”
Inzetten vetorecht en afdwingen opt-outs op EU-wetgeving
De PVV wil het Nederlandse vetorecht actief gebruiken om uitzonderingen (opt-outs) op te eisen voor beleidsterreinen als asiel, immigratie en natuur. Ze zijn tegen verdere overdracht van bevoegdheden aan de EU en willen bestaande bevoegdheden terughalen.
“Onze vetorechten behouden we, herstellen we in ere én zetten we in: Nederland moet al het mogelijke vetoën, waaronder de EU-begroting, om zo een opt-out op asiel en immigratie en soepeler natuur- en stikstofbeleid te dwingen en de EU van binnenuit op de schop te nemen.”
“Opt-out op asiel en immigratie bij de EU afdwingen met inzet vetorecht”
Minder nationale implementatie van strenge EU-regels
De PVV vindt dat Nederland zichzelf te strenge doelen oplegt bovenop EU-wetgeving en wil deze nationale koppen schrappen. Ze willen dat Nederland niet langer "het braafste jongetje van de EU-klas" is.
De VVD wil dat Nederland Europese wetgeving (Europawet) strikt en niet strenger dan noodzakelijk uitvoert, zonder extra nationale regels ("koppen") toe te voegen. Ze pleiten voor minder bureaucratie, harmonisatie van regels binnen de EU en het beperken van administratieve lasten voor ondernemers, zodat Nederland concurrerend blijft en innovatie niet wordt geremd.
Geen strengere nationale koppen op EU-wetgeving
De VVD vindt dat Nederland Europese wetgeving zo zuiver mogelijk moet implementeren, zonder extra nationale eisen toe te voegen. Dit voorkomt onnodige lasten voor ondernemers en zorgt voor een gelijk speelveld binnen de EU. Het doel is om innovatie te bevorderen en de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven te beschermen.
“We beperken koppen op EU-wetgeving, en interpreteren regels niet onnodig strenger dan in andere EU-lidstaten. We doen dus niet meer dan dat de EU van ons vraagt.”
“Dit betekent ook geen strengere nationale koppen bovenop EU-beleid.”
“We schrappen regelgeving die in Nederland strenger is dan in de rest van Europa, zoals de nationale CO2-heffing.”
Harmonisatie en vereenvoudiging van Europese regels
De VVD wil dat Europese regels voor ondernemers worden geharmoniseerd en vereenvoudigd, zodat bedrijven makkelijker grensoverschrijdend kunnen opereren. Minder verschillende regels tussen lidstaten moet de groei van bedrijven stimuleren en administratieve lasten verlagen.
“Momenteel zijn er te veel verschillende regels tussen Europese landen. Dit verstoort de groei van onze bedrijven over de grens. We zullen dus streven naar harmonisatie van regels voor ondernemers.”
“We zorgen er voor dat Europese regelingen, zoals de Uitgebreide Producten Verantwoordelijkheid, eenvoudiger zijn na te leven voor bedrijven die in meerdere landen ondernemen.”
“Ook moeten de administratieve lasten voor ondernemers en andere organisaties die gebruik willen maken van Europese middelen waar mogelijk beperkt worden.”
Minder EU-bureaucratie en focus op kerntaken
De VVD wil dat de EU zich richt op haar kerntaken en bureaucratie vermindert. Nieuwe overdracht van bevoegdheden wordt kritisch bekeken en administratieve lasten moeten omlaag, zodat middelen vrijgemaakt kunnen worden voor prioriteiten als defensie en veiligheid.
“We zijn kritisch op elke nieuwe overdracht van bevoegdheden en willen dat de EU zich richt op haar kerntaken. Ook moeten de administratieve lasten voor ondernemers en andere organisaties die gebruik willen maken van Europese middelen waar mogelijk beperkt worden.”
“Minder EU-bureaucratie: Minder geldverspilling en één vaste vergaderlocatie voor het Europees Parlement.”
50PLUS vindt dat Nederland zich strikt aan Europese afspraken moet houden en wil geen extra nationale regels bovenop het Europese beleid (“Europawet”). Ze pleiten voor gelijke regels binnen Europa, het beperken van het takenpakket van de EU en het voorkomen van nationale koppen op Europese wetgeving, met bijzondere aandacht voor klimaat-, industrie- en begrotingsbeleid.
Geen extra nationale regels bovenop Europese afspraken
50PLUS wil dat Nederland niet strenger is dan Europa voorschrijft en verzet zich tegen nationale koppen op Europese wetgeving. Dit geldt vooral voor klimaat- en milieubeleid, waar ze pleiten voor Europese uniformiteit om de concurrentiepositie van Nederland te beschermen.
Takenpakket en uitgaven EU beperken
50PLUS wil het takenpakket van de EU beperken en verspilling tegengaan. Ze zijn kritisch op de groei van het Europese ambtenarenapparaat en pleiten voor een soberder beleid op EU-niveau.
Europese begrotingsafspraken als grens
50PLUS vindt dat het Nederlandse begrotingsbeleid binnen de grenzen van de Europese afspraken moet blijven. Ze benadrukken behoedzaamheid en het belang van Europese kaders voor financieel beleid.
“Een behoedzame ontwikkeling van het begrotingstekort binnen de grenzen van de Europese begrotingsafspraken.”
BIJ1 wil Europese wetgeving radicaal hervormen door de macht van multinationals en het neoliberale beleid te beperken, en de democratische controle te vergroten. Ze pleiten voor meer sociale, klimaatrechtvaardige en transparante EU-wetten, waarbij het Europees Parlement een grotere rol krijgt en nationale overheden meer vrijheid behouden om hun economie sociaal en duurzaam in te richten. De partij verwerpt Europese wetten die liberalisering en marktwerking afdwingen en wil lobbyen door bedrijven verbieden.
EU-wetten democratiseren en macht Europees Parlement vergroten
BIJ1 vindt dat de huidige Europese wetgeving te veel wordt bepaald door ondemocratische organen en de belangen van multinationals. Ze willen het Europees Parlement meer macht geven bij het maken van wetten en regels, en onderhandelingen transparanter maken om de invloed van lobby’s te verminderen.
“De EU wordt veel democratischer. Het Europees Parlement krijgt een belangrijkere rol bij het maken van wetten en regels. De Europese Raad, Raad van de Europese Unie, de Europese Commissie en andere vormen van onderhandelingen worden transparant.”
Stoppen met EU-wetten die liberalisering en marktwerking afdwingen
De partij verzet zich tegen Europese wetgeving die landen dwingt tot liberalisering, privatisering en het beperken van democratische overheidsingrepen in de economie. BIJ1 wil dat lidstaten vrij zijn hun economie radicaal eerlijk, klimaatrechtvaardig en democratisch te organiseren, zonder inmenging van Brussel namens de belangen van de superrijken.
“We kaarten alle Europese wetten en regels aan die zorgen voor liberalisering en die de ruimte voor democratisch ingrijpen van de overheid in de economie beperkt.”
“Lidstaten moeten vrij zijn om hun economie radicaal eerlijk, klimaatrechtvaardig en democratisch te organiseren Zonder ingrepen van Brussel namens belangen van de kleine groep superrijken.”
Klimaat, natuur en sociale rechten centraal in EU-wetgeving
BIJ1 wil dat klimaat, natuur en sociale rechten een centrale plek krijgen in Europese wetgeving. Ze pleiten voor het verbieden van lobbyen door multinationals en industrieën, en willen niet instemmen met verdragen die bedrijven claimrechten geven.
“Klimaat en natuur krijgen een nog belangrijkere plek in EU-wetten en -regels. Lobbyen door multinationals en industrieën verbieden we. Nederland stemt ook niet in met verdragen die bedrijven een claimrecht geven en stuurt de EU erop aan deze in te trekken.”
Europese sociale wetten voor bestaansminimum
De partij wil EU-brede sociale wetgeving invoeren die een bestaansminimum garandeert, met bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen zoals mensen met een migratieachtergrond, vluchtelingen, staatlozen, LHBTQIA+ personen en Roma en Sinti.
“Er komen sociale wetten om een bestaansminimum in de hele EU mogelijk te maken.”
“Nederland zet zich in om radicaal gelijke rechten in Europa sterker te maken. Meer geld en menskracht zetten we in om de rechten van onder andere mensen met een migratieachtergrond, mensen op de vlucht, mensen zonder nationaliteit en officiële identiteit (staatlozen), LHBTQIA+ mensen en Roma en Sinti te beschermen.”
BVNL is zeer kritisch over de overdracht van Nederlandse soevereiniteit aan de EU en wil dat Nederland zelf kan bepalen welke Europese wetgeving wordt overgenomen. Ze pleiten voor opt-ins en opt-outs bij EU-wetgeving, een bindend referendum over het EU-lidmaatschap, en het stopzetten van implementatie van Brusselse regels die de Nederlandse overheid te veel belasten zonder compensatie. De partij wil dat Nederland zijn eigen koers kan varen als het nationaal belang botst met Europese regelgeving.
Opt-ins en opt-outs bij EU-wetgeving
BVNL wil dat Nederland niet automatisch alle Europese wetgeving overneemt, maar per geval kan kiezen (opt-in/opt-out). Dit moet voorkomen dat ongewenste of te belastende EU-wetten automatisch in Nederland gelden en de nationale soevereiniteit verder wordt uitgehold.
Bindend referendum over EU-lidmaatschap
BVNL wil een bindend referendum over het EU-lidmaatschap, zodat de Nederlandse bevolking direct kan beslissen over het voortzetten of beëindigen van de relatie met de EU, mede vanwege onvrede over Europese wetgeving en soevereiniteitsoverdracht.
“Een bindend referendum over het EU-lidmaatschap.”
Stoppen met implementatie van Brusselse regels zonder compensatie
BVNL wil dat nieuwe EU-regels die extra werkdruk voor Nederlandse ambtenaren opleveren, alleen worden ingevoerd als daar een vermindering van andere regels tegenover staat. Dit moet bureaucratie en regeldruk tegengaan.
“Regels en wetgeving uit Brussel die een groter beslag leggen op het ambtenarenapparaat zullen pas worden geïmplementeerd indien dit beslag wordt gecompenseerd met minder regels en minder inzet van ambtenaren op andere terreinen.”
Nationale koers bij conflict met EU-regelgeving
BVNL stelt dat Nederland zijn eigen soevereine koers moet varen als het nationaal belang botst met Europese regelgeving, en dat Brussel hierover geïnformeerd moet worden.
“Daar waar het Nederlands belang haaks staat op Brusselse regelgeving zullen wij Brussel informeren dat Nederland zijn eigen soevereine koers vaart.”
BBB vindt dat Europese wetgeving te vaak de Nederlandse beleidsruimte beperkt en pleit voor meer nationale zeggenschap over de interpretatie en toepassing van EU-regels. De partij wil een dwingend onderhandelingsmandaat voor Nederlandse ministers bij EU-wetgeving, geen extra nationale regels bovenop EU-wetgeving, en een rem op onuitvoerbare Europese duurzaamheidsrichtlijnen. BBB wil voorkomen dat Nederland strenger is dan nodig en pleit voor het terughalen van nationale soevereiniteit waar mogelijk.
Dwingend onderhandelingsmandaat voor EU-wetgeving
BBB wil dat Nederlandse ministers in Brussel verplicht worden om te handelen volgens een door de Tweede Kamer vastgesteld mandaat bij onderhandelingen over Europese wetgeving. Dit moet voorkomen dat de wil van het parlement wordt genegeerd en de nationale beleidsruimte wordt beperkt door Brusselse besluiten.
“Om die reden pleit BBB voor de invoering van een dwingend onderhandelingsmandaat voor Europese wetgevingsvoorstellen, zoals dat gebruikelijk is in het Deense en het Duitse Parlement. Het door de Tweede Kamer verleende mandaat bepaalt de ruimte van de minister bij onderhandelingen en stemmingen op Europees niveau.”
Geen extra nationale regels bovenop EU-wetgeving
BBB wil voorkomen dat Nederland strengere regels invoert dan door de EU wordt vereist (“nationale koppen”), zodat het speelveld gelijk blijft met andere lidstaten en ondernemers niet onnodig worden benadeeld.
“Extra nationale regels bovenop EU wetgeving worden zoveel mogelijk geschrapt. Zo krijgen we een gelijk speelveld voor de agrarische en visserijsector. Er komen ook geen nieuwe nationale regels bovenop EU wetgeving.”
Rem op onuitvoerbare EU-duurzaamheidsrichtlijnen
BBB vindt dat Europese duurzaamheidsregels te ver doorschieten en pleit voor het afremmen van onuitvoerbare en verstikkende EU-richtlijnen, met name op het gebied van rapportageverplichtingen en duurzaamheid.
“BBB wil een rem op de verstikkende en onuitvoerbare EU richtlijnen ten aanzien van verduurzaming (zoals bijhouden van CO2 administratie en plastic tax) en andere regelgeving.”
Geen verdere overdracht van nationale bevoegdheden
BBB verzet zich tegen verdere overdracht van Nederlandse soevereiniteit aan Brussel en wil dat Europa zich beperkt tot strikt noodzakelijke zaken die aantoonbaar beter op Europees niveau geregeld kunnen worden.
“Geen verdere overdracht van Nederlandse bevoegdheden en soevereiniteit aan Brussel. BBB staat voor eenheid in verscheidenheid en voor een strenge subsidiariteitstoets. Dit betekent dat Europa alleen die zaken regelt die strikt noodzakelijk zijn en aantoonbaar beter op Europees niveau werken dan wanneer lidstaten dat zelf doen.”
JA21 wil de invloed van Europese wetgeving op Nederland fors beperken en pleit voor het terughalen van bevoegdheden naar de lidstaten. Ze zijn tegen verdere overdracht van nationale soevereiniteit aan de EU, willen geen verdragswijzigingen die dit versterken, en eisen meer parlementaire zeggenschap over Europese besluiten die Nederland raken.
Geen verdere overdracht van bevoegdheden aan de EU
JA21 verzet zich tegen elke stap richting een federaal Europa en wil juist bevoegdheden terughalen naar de lidstaten. Ze vinden dat Europese wetgeving te vaak nationale democratische controle ondermijnt en eisen dat Nederland geen verdragswijzigingen steunt die tot meer machtsoverdracht leiden.
“Geen enkele stap richting een federaal Europa, en dus ook geen verdragswijzigingen die tot verdere overdracht van bevoegdheden leiden. Er moet juist ruimte ontstaan om bevoegdheden terug te geven aan lidstaten.”
Meer parlementaire zeggenschap over Europese wetgeving
JA21 wil dat de Nederlandse volksvertegenwoordiging meer grip krijgt op Europese wetgeving die in Nederland impact heeft. Ministers mogen geen Europese besluiten steunen zonder mandaat van het parlement, zodat democratische controle wordt versterkt.
“Wetgeving die in Nederland impact heeft, moet tijdig besproken worden in de Tweede Kamer, zodat de volksvertegenwoordiging sturing kan geven. Ministers en staatssecretarissen mogen geen Europese besluiten steunen zonder een mandaat van het parlement.”
Kritisch op uitbreiding en harmonisatie van EU-wetgeving
JA21 vindt dat de EU zich moet beperken tot economische samenwerking en zich niet moet bemoeien met nationale regelgeving op andere terreinen. Ze zijn tegen nieuwe Europese industriepolitiek en pleiten voor deregulering van beperkende EU-wetgeving.
“Rigoureuze deregulering van beperkende EU-wetgeving die onze ondernemers en industrie al te lang vastzet. Alleen zo herstellen we de concurrentiekracht van Nederland en geven we ondernemerschap weer de ruimte.”
“Geen Europese industriepolitiek zoals voorgesteld onder de 'Clean Industrial Deal'.”
FVD wil dat Nederlandse wetgeving altijd boven internationale en Europese verdragen staat en pleit voor het beëindigen van het huidige systeem waarbij internationale afspraken direct doorwerken in de Nederlandse rechtsorde. Hun belangrijkste concrete voorstel is het schrappen van de artikelen 93 en 94 van de Grondwet, zodat internationale verdragen pas na omzetting door het parlement geldig zijn in Nederland. Hiermee wil FVD de democratische controle herstellen en voorkomen dat beleid via internationale wetgeving wordt afgedwongen.
Nederlandse wet boven internationale en Europese verdragen
FVD vindt het ondemocratisch dat internationale en Europese verdragen direct gelden in Nederland zonder aparte parlementaire goedkeuring. Zij willen het monistische stelsel vervangen door een dualistisch stelsel, zodat internationale afspraken alleen na omzetting in nationale wetgeving van kracht zijn. Dit moet voorkomen dat Nederlandse rechters beleid afdwingen op basis van internationale regels die niet democratisch zijn vastgesteld.
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van de Grondwet, en zetten daarmee het monistisch stelsel om in een dualistisch stelsel, zoals in Duitsland en de Verenigde Staten. Internationale verdragen worden hierdoor pas geldig nadat ze door het Nederlandse parlement zijn omgezet in een nationale wet.”
“In de Nederlandse Grondwet is via de artikelen 93 en 94 het zogeheten ‘monistische stelsel’ verankerd. Dit houdt in dat internationale verdragen en afspraken direct doorwerken in de Nederlandse rechtsorde, zonder dat het parlement daar nog een aparte omzettingswet voor hoeft aan te nemen. ... Forum voor Democratie wil deze ondemocratische constructie beëindigen en de controle terugleggen waar die thuishoort: bij ons eigen parlement.”
“» Schrappen van artikelen 93 en 94 van de Grondwet We beëindigen de directe werking van internationaal recht in het Nederlandse stelsel, zodat verdragen niet langer automatisch boven onze nationale wetten staan en rechters onze nationale wetten daar ook niet langer aan kunnen ‘toetsen’.”
De SP wil dat Europese wetgeving en verdragen democratischer, socialer en transparanter worden, met behoud van nationale soevereiniteit. Ze pleiten voor een nieuw democratisch verdrag, meer zeggenschap voor lidstaten en het Europees Parlement, en strengere regels tegen lobby en invloed van grote bedrijven. De kern is: Europese samenwerking mag niet ten koste gaan van nationale democratie en sociale rechten.
Nieuw democratisch EU-verdrag met referendum
De SP vindt dat de huidige EU-wetgeving en verdragen te weinig democratisch zijn en te veel in het belang van kapitaal werken. Ze willen een nieuw verdrag waarin de nationale democratie centraal staat, de Europese Commissie wordt verkleind, en bevoegdheden teruggaan naar het Europees Parlement en de lidstaten. Dit verdrag moet via een referendum worden goedgekeurd.
“De EU is nu onvoldoende democratisch en werkt vooral in het belang van het kapitaal. Daarom wil de SP een wijziging van de Europese verdragen. De Europese Commissie wordt verkleind en moet bevoegdheden afstaan aan het Europees Parlement en de lidstaten. De rechten en vrijheden van mensen komen centraal te staan en de beklemmende verplichtingen om kapitaal vrij baan te geven worden opgeheven. Het nieuwe verdrag wordt in een referendum voorgelegd aan de bevolking.”
Nationale soevereiniteit en democratie behouden
De SP benadrukt dat Europese samenwerking alleen mag als de soevereiniteit van lidstaten en hun democratieën behouden blijft. Europese wetgeving mag nationale democratische besluiten niet overrulen.
“Wij geloven in Europese samenwerking waarbij soevereiniteit van de lidstaten behouden blijft. De nationale democratieën blijven bij ons centraal staan.”
Transparantie en beperking lobby-invloed in EU-wetgeving
De SP wil dat Europese wetgeving transparanter wordt en minder beïnvloed wordt door lobby van grote bedrijven. Ze pleiten voor een verplicht lobbyregister en een verbod op draaideurfuncties.
“Wij willen een openbaar en verplicht lobbyregister voor de hele Europese Unie, waarin iedereen kan zien welke bedrijven, belangengroepen en lobbyisten invloed uitoefenen op Europees beleid. De Europese Commissie, het Europees Parlement en de Europese Raad moeten transparantie bieden over de contacten die Europese beleidsmakers met het bedrijfsleven hebben. Ook komt er een verbod op draaideurfuncties voor leden van de Europese Commissie en het Europarlement.”
De ChristenUnie benadrukt dat Europese wetgeving (Europawet) alleen op kerntaken moet worden ingezet en dat nationale soevereiniteit en subsidiariteit leidend zijn. Ze zijn kritisch op Europese bemoeienis buiten het mandaat van de EU en willen dat bevoegdheden helder zijn afgebakend, met duidelijke waarborgen voor nationale zeggenschap bij verdragswijzigingen. Concrete voorstellen zijn onder meer het verzetten tegen Europese inmenging op terreinen als gezondheidszorg en onderwijs, en het eisen van een tweederdemeerderheid in de Tweede Kamer bij EU-verdragswijzigingen.
Europese wetgeving beperken tot kerntaken en subsidiariteit
De ChristenUnie vindt dat Europese wetgeving zich moet beperken tot grensoverschrijdende kerntaken en dat nationale soevereiniteit en subsidiariteit het uitgangspunt zijn. Ze verzetten zich tegen Europese bemoeizucht op terreinen waar de EU geen mandaat heeft, zoals gezondheidszorg, medische ethiek, onderwijs en woningbouw. Dit standpunt is bedoeld om te voorkomen dat de EU zich uitbreidt naar beleidsterreinen die volgens de ChristenUnie nationaal geregeld moeten blijven.
“Europese samenwerking begint met duidelijkheid over bevoegdheden. Het moet helder zijn waar lidstaten zelf verantwoordelijk voor zijn en waar de Europese Unie wel of niet over gaat. Voor de ChristenUnie is subsidiariteit het uitgangspunt: besluiten worden genomen op het laagst mogelijke niveau, zo dicht mogelijk bij mensen. Wij verzetten ons tegen Europese bemoeizucht op terreinen waar de EU geen mandaat heeft, zoals gezondheidszorg, medische ethiek, onderwijs of woningbouw.”
Nationale zeggenschap bij EU-verdragswijzigingen waarborgen
De ChristenUnie wil dat bij wijzigingen in EU-verdragen de nationale democratische controle wordt versterkt. Ze eisen dat de Tweede Kamer met een tweederdemeerderheid moet instemmen met verdragswijzigingen, om te voorkomen dat nationale soevereiniteit ongemerkt wordt ingeperkt.
“Bij wijzigingen in de EU-verdragen besluit de Tweede Kamer met tweederdemeerderheid.”
DENK benoemt het belang van nationale soevereiniteit en parlementaire inspraak bij Europese wetgeving, en is kritisch over het automatisch overnemen van EU-regels in Nederland. Ze pleiten voor hervorming van de EU om het democratische gehalte te vergroten en willen dat Nederland zelf zeggenschap houdt over de implementatie van Europese wetten, zoals de "Europawet".
Nationale parlementaire inspraak bij EU-regelgeving
DENK vindt dat het Nederlandse parlement meer zeggenschap moet houden over Europese wetgeving en dat nationale soevereiniteit gewaarborgd moet blijven. Ze zijn voor Europese samenwerking, maar willen niet dat Nederland automatisch gebonden is aan EU-wetten zonder voldoende inspraak.
“Wij hechten aan het borgen van inspraak van ons nationale parlement bij EU regelgeving en hechten aan het behouden van onze soevereine zeggenschap over hoe ons land wordt bestuurd.”
Hervorming van de EU voor meer democratie
DENK wil dat de EU wordt hervormd zodat het democratische gehalte toeneemt en landen beter worden gecontroleerd op naleving van afspraken. Dit is relevant voor de manier waarop Europese wetten, zoals de "Europawet", tot stand komen en worden gehandhaafd.
“Wij zijn voor een hervorming van de EU waarbij het democratische gehalte van de EU wordt vergroot en er op het gebied van de rechtsstaat strenger gehandhaafd wordt op de vraag of landen binnen de EU zich gedragen conform de afspraken.”
De Partij voor de Dieren wil dat Nederland zich strikt houdt aan bestaande en nieuwe Europese natuur- en milieuwetten, zoals de Natuurherstelwet en de Europese Bodemgezondheidswet, en pleit voor het nemen van extra nationale maatregelen waar nodig. Hun visie is dat Europese wetgeving een minimum vormt, maar Nederland verder moet gaan om natuur, dieren en milieu te beschermen, waarbij naleving en handhaving centraal staan.
Strikte naleving en versterking van Europese natuur- en milieuwetten
De PvdD vindt dat Nederland zich onvoorwaardelijk moet houden aan Europese natuurbeschermingswetten en nieuwe Europese milieuwetgeving, zoals de Natuurherstelwet en de Bodemgezondheidswet. Waar nodig moeten extra nationale maatregelen worden genomen om de natuur te beschermen en de bodemgezondheid te verbeteren. Dit standpunt adresseert het probleem van achterblijvende implementatie en handhaving van Europese wetgeving in Nederland.
“Nederland houdt zich voortaan aan Europese natuurbeschermingswetten, zoals de Habitatrichtlijn, de Vogelrichtlijn, de Kaderrichtlijn Water en de Natuurherstelwet. Waar nodig nemen we extra maatregelen om de natuur te beschermen.”
“Nederland start per direct met het beter in kaart brengen van bodemvervuiling, in lijn met de nieuwe Europese Bodemgezondheidswet. Waar nodig wordt actie ondernomen om vervuilde bodems te reinigen en de bodemgezondheid te verbeteren.”
D66 wil Europese regels vaker direct als verordening invoeren, zodat er één gezamenlijke wet geldt in alle lidstaten en versnippering wordt tegengegaan. Ze pleiten voor een simpeler, duidelijker en uniform Europees wetgevingsproces, waarmee de "Europawet" een instrument wordt om effectiever en eerlijker beleid te voeren binnen de EU.
Eén gezamenlijke Europese wet in plaats van 27 nationale regels
D66 vindt dat de huidige praktijk, waarbij landen elk hun eigen versie van Europese richtlijnen maken, leidt tot versnippering en inefficiëntie. Door vaker te kiezen voor één gezamenlijke Europese verordening ("Europawet") wil D66 zorgen voor gelijke regels, minder bureaucratie en meer duidelijkheid voor burgers en bedrijven in heel Europa.
“De Europese regels moeten simpeler en duidelijker. Nu maken landen vaak elk hun eigen versie van een Europese richtlijn. Het resultaat daarvan is dat er 27 verschillende regels komen. D66 wil vaker één gezamenlijke Europese regel die overal geldt: de verordening.”
GroenLinks-PvdA pleit voor een nieuwe, overkoepelende Europese antidiscriminatiewet ("Europawet") om discriminatie en racisme in de EU krachtig aan te pakken. Hun belangrijkste voorstel is het actief inzetten op het tot stand brengen van deze wetgeving op Europees niveau, waarmee zij een sterkere juridische basis willen creëren voor gelijke behandeling en bescherming van minderheden in alle lidstaten.
Nieuwe, overkoepelende Europese antidiscriminatiewet
GroenLinks-PvdA wil discriminatie en racisme in de EU structureel bestrijden door te pleiten voor een nieuwe, allesomvattende Europese antidiscriminatiewet. Hiermee willen zij bestaande hiaten in Europese regelgeving dichten en zorgen voor gelijke rechten en bescherming voor iedereen binnen de EU, ongeacht nationale verschillen in wetgeving.
“Wij zetten ons daarom in voor een nieuwe, overkoepelende Europese antidiscriminatiewet.”
NSC wil de invloed van het Nederlandse parlement op Europese wetgeving versterken door een parlementair instemmingsrecht wettelijk te verankeren in de Europawet. Europese regels mogen volgens NSC alleen in Nederland worden ingevoerd als de meerderheid van het parlement daarmee instemt, om zo nationale soevereiniteit te waarborgen en te voorkomen dat Europese besluiten als voldongen feiten worden opgelegd.
Parlementair instemmingsrecht in de Europawet verankeren
NSC vindt dat Europese regels niet automatisch in Nederland mogen gelden zonder expliciete goedkeuring van het parlement. Dit standpunt is bedoeld om de democratische controle te vergroten en te voorkomen dat Nederlandse belangen worden genegeerd bij Europese besluitvorming. Door het instemmingsrecht in de Europawet te verankeren, wil NSC afdwingen dat de Tweede Kamer altijd het laatste woord heeft over de invoering van Europese wetgeving in Nederland.
“Europese regels mogen niet als voldongen feiten neerdalen op Nederland, maar kunnen alleen worden ingevoerd als de meerderheid van het Nederlandse parlement het ermee eens is. We willen een parlementair instemmingsrecht in de Europawet verankeren.”
Volt wil de informatievoorziening over Europese besluitvorming in Nederland wettelijk vastleggen via een zogenaamde "Europawet". Hiermee moet de Tweede Kamer tijdig en volledig geïnformeerd worden over alles wat op het gebied van Europese besluitvorming speelt, zodat de democratische controle op EU-beleid wordt versterkt en burgers beter geïnformeerd zijn.
Wettelijk vastleggen van informatievoorziening over EU-besluitvorming
Volt pleit voor een Europawet die de regering verplicht om de Tweede Kamer volledig en tijdig te informeren over Europese besluitvorming. Dit moet de transparantie en democratische controle op EU-beleid vergroten en ervoor zorgen dat Nederlandse burgers en volksvertegenwoordigers niet buitenspel staan bij belangrijke Europese ontwikkelingen.
“We leggen wettelijk vast dat de Tweede Kamer tijdig en volledig geïnformeerd wordt over alles wat op het gebied van Europese besluitvorming speelt (de Europawet).”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma