Verkiezingsprogramma's 2025 overeurobonds
FVD noemt "eurobonds" niet expliciet in het verkiezingsprogramma, maar is fel tegenstander van verdere financiële integratie binnen de EU, waaronder het delen van schulden en risico’s via instrumenten als eurobonds. Hun kernvoorstel is uittreding uit de eurozone en het herstellen van een nationale munt, om te voorkomen dat Nederland financieel opdraait voor andere landen.
Uittreden uit de eurozone om financiële risico’s te vermijden
FVD wil dat Nederland uit de eurozone stapt om te voorkomen dat het financieel verantwoordelijk wordt voor schulden van andere EU-landen, zoals via eurobonds. Ze stellen dat de euro Nederland structureel benadeelt en dat verdere stappen richting gezamenlijke schulduitgifte (zoals eurobonds) onwenselijk zijn, omdat dit leidt tot meer centralisatie en verlies van soevereiniteit.
“De invoering van de euro is voor Nederland een kostbare vergissing gebleken. De eurozone is geen Optimal Currency Area (OCA): de economieën van landen als Griekenland en Italië verschillen te sterk van die van Nederland en Duitsland.”
“Nederland moet terugkeren naar een eigen, stabiele munt, zodat we weer monetair beleid kunnen voeren dat goed is voor onze eigen conjunctuurcyclus, spaartegoeden, handelsbalans en koopkracht.”
“Wij willen: » Uittreden uit de eurozone We stappen uit de euro, zodat Nederland met een eigen munt weer controle krijgt over de rentevoet, de geldhoeveelheid en de inflatie.”
JA21 is fel tegen eurobonds en gezamenlijke Europese schulden. De partij wil dat Nederland zich altijd kan onttrekken aan elke vorm van gezamenlijke EU-schuld en pleit voor een opt-out als eurobonds of vergelijkbare constructies worden ingevoerd.
Nederland moet zich onttrekken aan eurobonds en gezamenlijke EU-schulden
JA21 verzet zich principieel tegen het delen van schulden binnen de EU, omdat dit het Nederlandse begrotingsbeleid zou ondermijnen en de verantwoordelijkheid van andere landen voor hun eigen financiën zou verminderen. De partij wil dat Nederland het recht heeft om zich te distantiëren van gezamenlijke schulden en een opt-out bedingt als eurobonds of vergelijkbare schuldeninstrumenten werkelijkheid worden.
“Mocht er ooit tijdelijk sprake zijn van gezamenlijke schulden, dan moet Nederland het recht hebben om zich hiervan te distantiëren. Indien gezamenlijke Europese schulden een realiteit zouden worden, moet Nederland een opt-out bedingen.”
“JA21 wil... gezamenlijke EU-schulden blokkeren.”
“Geen gezamenlijke Europese schulden, in welke vorm dan ook.”
NSC is uitgesproken tegen de invoering van eurobonds en andere vormen van gezamenlijke Europese schulden. Zij willen dat belastingheffing en schuldenbeleid nationale bevoegdheden blijven en pleiten voor strikte handhaving van Europese begrotingsregels, met sancties voor landen die zich daar niet aan houden.
Tegen gezamenlijke Europese schulden en eurobonds
NSC verzet zich tegen het idee dat EU-lidstaten gezamenlijk schulden aangaan, zoals via eurobonds, omdat dit leidt tot een transferunie en het risico vergroot dat Nederland opdraait voor de schulden van andere landen. Ze vinden dat belastingheffing en schuldenbeleid nationale aangelegenheden moeten blijven en willen dat landen die zich niet aan de begrotingsregels houden, gesanctioneerd worden.
“We zijn tegen nieuwe gezamenlijke Europese schulden, tegen “eurobonds” en andere constructies waarmee schulden van EU-lidstaten gemeenschappelijk worden.”
“Als onderdeel van een verstandig Europees beleid zijn we tegen de ontwikkeling van de EU tot een transferunie. Belastingheffing blijft voorbehouden aan de lidstaten.”
“Verder pleiten we voor herstel en handhaving van de Europese normen voor gezonde overheidsfinanciën (dat wil zeggen een maximaal begrotingstekort van 3% en een maximale staatsschuld van 60%). Als landen zich daar niet aan houden moeten daar consequenties aan verbonden worden zoals het achterhouden van EU-gelden.”
50PLUS spreekt zich in het verkiezingsprogramma niet expliciet uit over eurobonds. Er zijn geen concrete beleidsvoorstellen of standpunten te vinden die direct betrekking hebben op het invoeren, steunen of afwijzen van eurobonds of vergelijkbare gezamenlijke Europese schulduitgifte. Het programma richt zich vooral op behoedzaam begrotingsbeleid en het voorkomen dat Nederland financieel opdraait voor schulden van andere eurolanden.
Behoedzaam begrotingsbeleid, geen gezamenlijke schulden
50PLUS benadrukt het belang van een voorzichtig begrotingsbeleid binnen de Europese afspraken en waarschuwt voor het risico dat Nederland met zijn lage staatsschuld wordt meegezogen in schuldsanering van zwakkere eurolanden. Dit impliceert een afwijzende houding ten opzichte van eurobonds, zonder het instrument expliciet te noemen.
“Het monetaire beleid van de ECB wordt genormaliseerd om te voorkomen dat Nederland met zijn lage staatsschuld wordt meegezogen in een pijnlijke schuldsanering van zwakkere eurolanden.”
“Een behoedzame ontwikkeling van het begrotingstekort binnen de grenzen van de Europese begrotingsafspraken.”
BBB is uitgesproken tegen eurobonds en andere vormen van gezamenlijke Europese schulden. De partij wil niet dat Nederland opdraait voor schulden van andere EU-landen en verzet zich tegen het aangaan van gemeenschappelijke schulden, giften of Europese belastingen voor uitgaven zoals klimaat of defensie.
Tegen eurobonds en gezamenlijke Europese schulden
BBB wijst eurobonds en vergelijkbare gezamenlijke schulden resoluut af, omdat zij niet willen dat toekomstige generaties Nederlandse belastingbetalers verantwoordelijk worden voor de schulden van andere landen die zich niet aan financiële regels houden. Dit standpunt is onderdeel van een bredere afwijzing van financiële integratie en overdracht van risico’s binnen de EU.
“BBB wil geen giften, gemeenschappelijke schulden, Eurobonds en Europese belastingen om uitgaven mee te financieren zoals voor klimaat of Defensie. BBB wil namelijk niet dat toekomstige generaties opdraaien voor de schulden van landen die het niet zo nauw nemen met hun boekhoudregels en die gewend zijn geraakt om via Brussel de hand op te houden voor ons belastinggeld.”
“BBB wil geen giften, gemeenschappelijke schulden, Eurobonds of soortgelijke gezamenlijke schulden en Europese belastingen om uitgaven mee te financieren zoals voor klimaat of Defensie. BBB wil namelijk niet dat toekomstige generaties opdraaien voor de schulden van landen die het niet zo nauw nemen met hun boekhoudregels en die gewend zijn geraakt om via Brussel hun hand op te houden voor ons belastinggeld.”
Het CDA staat in principe open voor het gebruik van eurobonds, maar uitsluitend in uitzonderlijke situaties en onder strikte voorwaarden. Eurobonds mogen volgens het CDA alleen worden ingezet bij noodsituaties of voor specifieke investeringen in Europese publieke goederen die de veiligheid en strategische autonomie versterken, en nooit als structurele financiering van begrotingstekorten.
Eurobonds alleen in noodsituaties en voor specifieke investeringen
Het CDA accepteert eurobonds uitsluitend als tijdelijk instrument bij acute crises of voor investeringen die aantoonbaar bijdragen aan Europese veiligheid en strategische autonomie. Dit gebruik moet streng begrensd zijn, met duidelijke afspraken over terugbetaling en hervormingen, om te voorkomen dat eurobonds een structureel financieringsmiddel worden voor begrotingstekorten.
“Wij staan open voor het aangaan van gemeenschappelijke schulden (eurobonds) in noodsituaties en voor specifieke investeringen in Europese publieke goederen die onze veiligheid en open strategische autonomie versterken. Dit kan alleen onder strenge voorwaarden zoals tijdelijkheid, een beperkte omvang en stevige afbakening, concrete en afdwingbare afspraken over terugbetaling en een duidelijk aantoonbare Europese inzet.”
“Gezamenlijke schulden zijn geen structurele financiering van begrotingstekorten en gaan hand in hand met afdwingbare afspraken over structurele hervormingen.”
D66 is voorstander van het financieren van grote Europese investeringen via gezamenlijke leningen, oftewel eurobonds. Zij willen jaarlijks €750 tot €800 miljard aan extra Europese investeringen mogelijk maken door deze gezamenlijke schulduitgifte, met als doel publieke goederen zoals defensie, groene energie en infrastructuur te versterken en nationale begrotingen te ontlasten.
Grootschalige Europese investeringen via eurobonds
D66 pleit voor het inzetten van eurobonds (gezamenlijke Europese leningen) om substantiële investeringen in publieke goederen mogelijk te maken. Dit moet de druk op nationale begrotingen verlichten en Europa in staat stellen gezamenlijk te investeren in onder andere defensie, groene energie en vitale infrastructuur. Het voorstel is expliciet gericht op het vergroten van de Europese slagkracht en het creëren van een gezamenlijke financiële basis voor toekomstgerichte investeringen.
“D66 wil jaarlijks €750 tot €800 miljard euro extra aan Europese investeringen. Dat financieren we met gezamenlijke leningen.”
“Met een Europese begroting die twee keer zo groot is, kunnen we samen écht een veranderende wereld aan. Dit doen we met eigen Europese inkomstenbronnen. Het geld gaat naar investeringen die iedereen aangaan, zoals in defensie, groene energie en vitale voorzieningen als havens. Zo verlicht Europa de druk op nationale begrotingen en hoeft de Europese Commissie niet steeds met de pet rond.”
De SGP is uitgesproken tegen de invoering van eurobonds en andere vormen van gezamenlijke Europese schulden. Zij vinden dat Nederland niet moet opdraaien voor schulden van andere landen en dat begrotingsdiscipline en nationale soevereiniteit voorop moeten staan. Daarom pleit de SGP voor het naleven van bestaande begrotingsregels en het uitsluiten van eurobonds en vergelijkbare instrumenten.
Geen eurobonds of gezamenlijke Europese schulden
De SGP wijst eurobonds en andere gezamenlijke schuldeninstrumenten in Europees verband expliciet af, omdat zij vinden dat landen zelf verantwoordelijk moeten blijven voor hun eigen schulden en begrotingsbeleid. Dit standpunt is ingegeven door zorgen over financiële degelijkheid, rechtvaardigheid tegenover toekomstige generaties en het behoud van nationale soevereiniteit over belastingen en uitgaven.
De SP is uitgesproken tegen eurobonds en andere vormen van gemeenschappelijke Europese schulden. Zij verzetten zich tegen het overdragen van meer monetaire bevoegdheden aan de EU en willen niet dat Nederland garant staat voor schulden van andere lidstaten.
Tegen eurobonds en gemeenschappelijke Europese schulden
De SP wijst eurobonds en vergelijkbare instrumenten af omdat zij vinden dat deze leiden tot het delen van financiële risico’s tussen lidstaten, wat volgens hen niet eerlijk is en kan leiden tot bezuinigingen op sociale voorzieningen. De partij wil dat begrotingsbeleid nationaal blijft en verzet zich tegen verdere centralisatie van monetaire macht in de EU.
“De SP verzet zich tegen meer monetaire bevoegdheden voor de EU. Dat betekent ook dat wij tegen gemeenschappelijke Europese schulden zijn.”
“Wij gaan niet garant staan voor de gevolgen van deze economische en financiële doodlopende weg en gaan niet akkoord met nog verdere bezuinigingen op onze sociale zekerheid en zorg.”
De VVD is duidelijk tegen eurobonds en het gezamenlijk aangaan van schulden in de EU. Zij pleiten voor strikte begrotingsdiscipline, het afbouwen van hoge schulden door lidstaten en snelle handhaving van Europese begrotingsregels, zodat Nederland niet opdraait voor schulden van andere landen.
Tegen eurobonds en gezamenlijke schulden
De VVD wijst eurobonds en het gezamenlijk aangaan van schulden in de EU af, omdat zij vinden dat lidstaten hun eigen financiële verantwoordelijkheid moeten nemen. Ze willen voorkomen dat Nederlandse belastingbetalers opdraaien voor de schulden van andere landen en benadrukken het belang van begrotingsdiscipline en handhaving van Europese afspraken.
“We vragen dit ook van andere EU-landen. Zij moeten hoge schulden afbouwen en terugkeren naar begrotingsdiscipline. De Europese Commissie moet sneller optreden tegen lidstaten die de afspraken niet nakomen.”
“We blijven inzetten op een gezond en prudent macro-economisch beleid door alle EU-lidstaten binnen de EU. We willen dat alle lidstaten werk maken van het afbouwen van hoge schulden en terugkeren naar begrotingsdiscipline. De Europese Commissie treedt daarbij sneller op tegen lidstaten die begrotingsafspraken niet nakomen.”
Volt is voorstander van het inzetten van eurobonds (gezamenlijke Europese schulduitgifte) om grote, gezamenlijke investeringen in innovatie, energietransitie, defensie en strategische projecten efficiënter en goedkoper te financieren. Zij zien eurobonds als essentieel instrument om versnippering te voorkomen, kosten te besparen en de slagkracht van de EU te vergroten. Volt wil eurobonds structureel inzetten voor onder andere defensie-uitgaven en technologische innovatie.
Eurobonds inzetten voor innovatie en energietransitie
Volt pleit voor het gebruik van eurobonds om grootschalige investeringen in innovatie, energietransitie en concurrentievermogen op Europees niveau mogelijk te maken. Door gezamenlijk te lenen, kunnen noodzakelijke investeringen goedkoper en efficiënter worden gerealiseerd, wat de technologische en economische positie van de EU versterkt.
“We zorgen ervoor dat grote Europese investeringen in innovatie, energietransitie en concurrentievermogen gefinancierd worden door Eurobonds. Gezamenlijke schulduitgifte maakt investeren namelijk niet alleen efficiënter, maar ook goedkoper. Alleen door Europees te lenen kunnen wij de noodzakelijke investeringen van morgen realiseren.”
Eurobonds voor gezamenlijke Europese defensie-uitgaven
Volt wil eurobonds structureel inzetten om gezamenlijke defensie-uitgaven boven de 2% van het bbp te financieren. Dit moet versnippering en dubbele aankopen voorkomen, interoperabiliteit verbeteren en kosten besparen, zodat middelen ook beschikbaar komen voor groene, sociale en economische projecten.
“De uitbreiding binnen defensie wordt gezamenlijk gefinancierd met eurobonds. Uitgaven boven de 2% van het bruto binnenlandse product (bbp) worden gericht op gezamenlijke Europese projecten. Dit om versnippering te voorkomen, dubbele aankopen te vermijden en de interoperabiliteit te verbeteren. Door samen te investeren besparen we kosten. Die besparingen kunnen we gebruiken voor groene, sociale en economische projecten.”
BVNL is fel tegen eurobonds en iedere vorm van collectieve schulden in de eurozone. De partij wil dat Nederland niet meebetaalt aan schulden van Zuid-Europese landen en verzet zich tegen EU-fondsen en EU-belastingen.
Tegen eurobonds en collectieve schulden eurozone
BVNL verwerpt het idee van eurobonds en andere mechanismen waarbij Nederland financieel opdraait voor schulden van andere EU-landen. Volgens BVNL ondermijnen eurobonds de Nederlandse soevereiniteit en brengen ze onwenselijke financiële risico’s met zich mee.
“BVNL is tegen collectieve schulden van de eurozone. Nederland moet niet meebetalen aan de Zuid Europese schuldenlast en BVNL is tegen EU-fondsen en EU-belastingen.”
De ChristenUnie is tegen het structureel invoeren van eurobonds als vast onderdeel van de Europese begroting. De partij accepteert alleen het gezamenlijk aangaan van schulden in uitzonderlijke noodsituaties, waarbij dit strikt beperkt moet zijn in tijd en omvang.
Structureel invoeren van eurobonds afwijzen
De ChristenUnie wijst het gebruik van eurobonds als standaard instrument voor Europese solidariteit af, omdat dit leidt tot gezamenlijke schuldenlast en financiële risico’s voor Nederland. Alleen in uitzonderlijke noodgevallen, en dan strikt begrensd in tijd en omvang, is gezamenlijke schulduitgifte acceptabel.
“Dit alles mag echter geen aanleiding zijn voor het doorvoeren van eurobonds als vaststaand onderdeel van de Europese begroting. Als er onverhoopt toch wordt gekozen voor het gezamenlijk aangaan van schulden, dan moet dat duidelijk afgebakend zijn in tijd en omvang, en gebonden zijn aan een noodgeval.”
DENK noemt "eurobonds" niet expliciet in haar verkiezingsprogramma. Wel spreekt de partij zich uit voor een stabiele financiële Unie binnen de EU en staat zij open voor het bieden van meer ruimte voor investeringen die de brede welvaart bevorderen, zolang begrotingsdiscipline wordt gehandhaafd. Concrete voorstellen over eurobonds of gezamenlijke Europese schulduitgifte ontbreken volledig.
Geen expliciet standpunt over eurobonds
DENK doet geen concrete uitspraken over eurobonds of gezamenlijke Europese schulduitgifte. De partij beperkt zich tot algemene opmerkingen over Europese begrotingsregels en het belang van investeringen in brede welvaart, zonder eurobonds te noemen of te bepleiten.
“Wij hechten aan een stabiele financiële Unie, maar de begrotingsregels mogen vooruitgang niet belemmeren. Dat betekent dat wij het handhaven op begrotingsdiscipline steunen en tegelijkertijd met een open houding kijken naar het bieden van ruimte voor uitgaven die de brede welvaart bevorderen.”
GroenLinks-PvdA staat open voor het aangaan van gemeenschappelijke Europese schulden, oftewel eurobonds, als instrument om structurele investeringen in bijvoorbeeld de energietransitie mogelijk te maken. De partij pleit voor het loslaten van taboes op gezamenlijke schulduitgifte binnen de EU-begroting, mits dit gepaard gaat met strikte begrotingsregels en controle op besteding. Hun visie is gericht op meer Europese solidariteit en investeringskracht, met waarborgen tegen misbruik.
Openheid voor eurobonds en gemeenschappelijke schulden
GroenLinks-PvdA ziet eurobonds als een legitiem instrument om gezamenlijke Europese investeringen te financieren, vooral voor grote transities zoals energie en infrastructuur. Ze willen geen taboes op het aangaan van gemeenschappelijke schulden en koppelen dit aan hervormingen van de EU-begroting. Tegelijkertijd benadrukken ze het belang van strikte regels om efficiëntie, anti-corruptie en rechtstatelijkheid te waarborgen.
“We hanteren daarbij geen taboes op nieuwe inkomstenbronnen of het aangaan van gemeenschappelijke schulden. We kiezen ervoor om structureel geld vrij te maken om te investeren in de energietransitie. Daarbij hanteren we altijd begrotingsregels die zorgen voor efficiënte besteding van geld, corruptie voorkomen en geld niet uitkeren aan onrechtstatelijke regeringen.”
De PVV is uitgesproken tegen de invoering van eurobonds en andere vormen van Europese financiële integratie. Zij willen dat Nederland geen financiële verantwoordelijkheid draagt voor schulden van andere EU-landen en pleiten voor het behoud van nationale soevereiniteit over het eigen begrotingsbeleid. Concrete voorstellen zijn het afwijzen van eurobonds, Europese belastingen en de digitale euro.
Geen eurobonds of Europese financiële integratie
De PVV verzet zich tegen eurobonds omdat zij vinden dat Nederland niet moet opdraaien voor schulden van andere EU-landen en nationale zeggenschap over het eigen geld moet behouden. Dit standpunt is onderdeel van een bredere afwijzing van verdere Europese integratie en overdracht van bevoegdheden aan Brussel.
“Geen eurobonds, geen Europese belastingen, geen digitale euro”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma