Verkiezingsprogramma's 2025 overEU
JA21 wil dat de Europese Unie zich beperkt tot haar oorspronkelijke kerntaken van economische samenwerking en vrije handel, en verzet zich tegen verdere politieke integratie, overdracht van bevoegdheden en uitbreiding van de EU-begroting. De partij pleit voor het teruggeven van bevoegdheden aan lidstaten, het blokkeren van gezamenlijke schulden en Europese belastingen, en het behouden van nationale soevereiniteit op terreinen als migratie, begrotingsbeleid en defensie. JA21 is kritisch op Brusselse regelgeving en wil minder EU-invloed op nationaal beleid.
EU beperken tot economische samenwerking, geen federale unie
JA21 vindt dat de EU moet terugkeren naar haar kern als economisch samenwerkingsverband en zich niet verder moet ontwikkelen tot een politieke of federale unie. De partij ziet economische samenwerking als nuttig, maar verzet zich tegen verdere overdracht van bevoegdheden en politieke integratie.
“De EU moet terug naar haar kerntaken waarmee we onze soevereiniteit behouden en economische groei kunnen veiligstellen.”
“Geen enkele stap richting een federaal Europa, en dus ook geen verdragswijzigingen die tot verdere overdracht van bevoegdheden leiden. Er moet juist ruimte ontstaan om bevoegdheden terug te geven aan lidstaten.”
“JA21 staat voor een Europese Unie die trouw blijft aan het subsidiariteitsbeginsel.”
“De Europese Unie is een samenwerkingsverband dat zichzelf moet leren beperken. JA21 pleit voor een Unie die zich weer richt op haar oorspronkelijke kracht: economische samenwerking en respect voor de soevereiniteit van lidstaten.”
EU-begroting verlagen en geen Europese belastingen
JA21 verzet zich tegen het vergroten van de EU-begroting en de invoering van Europese belastingen. De partij wil juist bezuinigen op EU-uitgaven, zoals cohesiefondsen en subsidies, en vindt dat Nederland niet moet opdraaien voor tekorten van andere landen.
“De EU-begroting moet juist krimpen, nadat het jarenlang enkel heeft kunnen toenemen. De EU moet snijden in bestaande uitgaven, zoals de sociale cohesiefondsen om meer ruimte te maken voor private investeringen in innovatie en economische groei. JA21 is principieel tegen Europese belastingen.”
“Nederlands’ zorgvuldig begrotingsbeleid mag niet worden uitgebuit om tekorten in andere landen te dekken.”
“Minder Europese uitgaven en een lagere EU-begroting, bezuinigen op cohesiefondsen en subsidies.”
Geen gezamenlijke Europese schulden, opt-out voor Nederland
JA21 is fel tegen gezamenlijke schulden binnen de EU en wil dat Nederland het recht heeft zich hiervan te distantiëren. De partij vindt dat landen die begrotingsregels overtreden zelf de consequenties moeten dragen, inclusief eventueel tijdelijk vertrek uit de eurozone.
“Indien gezamenlijke Europese schulden een realiteit zouden worden, moet Nederland een opt-out bedingen.”
“Geen gezamenlijke Europese schulden, in welke vorm dan ook.”
“In het uiterste geval moet het mogelijk zijn dat een land (tijdelijk) de eurozone verlaat, als het herhaaldelijk de begrotingsregels overtreedt.”
Geen Europees leger, behoud vetorecht en strikte toetredingseisen
JA21 wil geen Europees leger, het vetorecht behouden in de Europese Raad en strikte toepassing van toetredingscriteria voor nieuwe lidstaten. De partij is tegen EU-lidmaatschap voor Turkije en wil dat Nederland het vetorecht actief inzet.
“Geen Europees leger.”
“Behoud van het vetorecht van lidstaten in de Europese Raad.”
“Geen EU-lidmaatschap voor Turkije.”
“Strikte toepassing van de Kopenhagen-criteria blijft noodzakelijk en raadpleging van de EU-bevolking moet centraal staan in toetredingsprocessen.”
Minder EU-regelgeving en meer nationale zeggenschap
JA21 wil rigoureuze deregulering van beperkende EU-wetgeving, meer transparantie en parlementaire zeggenschap over Europese besluiten, en geen nationale koppen op EU-regels.
“Rigoureuze deregulering van beperkende EU-wetgeving die onze ondernemers en industrie al te lang vastzet.”
“Ministers en staatssecretarissen mogen geen Europese besluiten steunen zonder een mandaat van het parlement.”
“Nationale koppen op EU-regels afschaffen: we introduceren geen nieuwe wetgeving die verder gaat dan EU-regelgeving.”
Kritisch op EU-migratiebeleid en arbeidsmigratie
JA21 wil in EU-verband prioriteit geven aan opvang in de regio, het externaliseren van asielprocedures en het aanscherpen van het EU-migratiepact. De partij wil meer ruimte om arbeidsmigratie uit andere lidstaten te reguleren en geen laaggeschoolde arbeidsmigratie van buiten de EU.
“In EU-verband moet Nederland prioriteit geven aan opvang in de regio, het externaliseren van de asielprocedure, return hubs, en het aanscherpen van het aankomende EU-migratiepact.”
“Meer ruimte binnen EU-verband om arbeidsmigratie uit andere lidstaten te reguleren op basis van vraag en aanbod per sector.”
“Geen laaggeschoolde arbeidsmigratie van buiten de EU.”
Tegen digitale euro en Europese digitale identiteit
JA21 is tegen de invoering van een digitale euro en een digitale Europese identiteit, omdat dit wordt gezien als een ongewenste uitbreiding van EU-invloed.
“Geen invoering van een digitale euro en geen digitale Europese identiteit.”
De SGP wil dat de EU terugkeert naar haar kerntaken als economische samenwerkingsorganisatie en zich minder bemoeit met nationale bevoegdheden, waarbij soevereiniteit en christelijke waarden centraal staan. De partij pleit voor minder macht en regeldruk vanuit Brussel, strengere begrotingsdiscipline, en meer opt-outs voor lidstaten. Een Nexit wordt niet nagestreefd, maar blijft bespreekbaar bij verregaande EU-integratie.
EU terug naar kerntaken en minder macht
De SGP vindt dat de EU zich moet beperken tot economische samenwerking en zich niet moet ontwikkelen tot een politieke unie die nationale soevereiniteit ondermijnt. De partij wil meer ruimte voor lidstaten, opt-outs op beleidsterreinen, en het schrappen van de ambitie tot een "steeds hechter wordende Unie".
“De SGP wil dat de EU in deze tijd van geopolitieke spanningen teruggaat naar haar kerntaken en Bijbelse kernwaarden. De EU moet ten dienste staan van de lidstaten.”
“De term ‘steeds hechter wordende Unie’ wordt geschrapt.”
“Lidstaten krijgen meer vrijheid om via zogenaamde ‘opt-outs’ niet langer mee te doen aan samenwerking op bepaalde beleidsterreinen, zoals gezondheidszorg en gezinsbeleid.”
“Abortus mag géén Europees mensenrecht worden. Abortusbeleid behoort niet tot de bevoegdheden van de EU. Als het aan de SGP ligt, blijft dat zo.”
Minder EU-regeldruk en nationale soevereiniteit beschermen
De SGP wil een forse reductie van EU-regels die de nationale soevereiniteit en het Nederlandse bedrijfsleven schaden. De partij pleit voor een schraplijst van onwerkbare regels en het beperken van Brusselse ambities, zoals de Green Deal.
“Nederland legt een schraplijst aan voor Europese regels die averechts werken, ons land benadelen, te veel regeldruk opleveren of te veel op nationale soevereiniteit ingrijpen.”
“Het leeuwendeel van de regeldruk komt uit de Brusselse beleidstorens. Bij de EU wordt aangedrongen op het aanpakken van onwerkbare regels en ambities, bijvoorbeeld ten aanzien van de Green Deal en Europese Natuurherstelverordening.”
Strenge EU-begrotingsdiscipline en geen gezamenlijke schulden
De SGP wil dat Nederland zich inzet voor strikte naleving van EU-begrotingsregels, lagere afdrachten, geen gezamenlijke schulden of eurobonds, en het beperken van de EU-begroting.
“Nederland zet in op het beperken van het EU-meerjarenbegroting tot onder 1% van ons bruto binnenlands product (BBP) en minder Nederlandse afdrachten.”
“Er komen geen Europese leningen of gezamenlijke schuldeninstrumenten.”
“Nederland moet zich in de EU steviger inzetten voor het naleven van Europese begrotingsregels. Er komen daarnaast in Europees verband geen extra opkoopprogramma’s, geen extra leningen en geen gemeenschappelijke schulden (eurobonds).”
“De begrotingsregels, zoals de schuldnorm van 60% van het BBP en de tekortnorm van maximaal 3% van het BBP, moeten nageleefd worden zodat het financieel beleid degelijk en houdbaar is.”
Kritisch op verdere EU-integratie, maar geen directe Nexit
De SGP erkent het belang van de EU voor vrede en welvaart, maar is kritisch op verdere integratie. Een Nexit is niet het doel, maar wordt niet uitgesloten bij verregaande EU-ontwikkelingen.
“De EU kan een belangrijke bijdrage leveren aan vrede en welvaart. Dat maakt een Nexit politiek en economisch gezien onwenselijk, tenzij verregaande ontwikkelingen in de Europese Unie een heroverweging hiervan noodzakelijk maken.”
Geen Europees leger, NAVO blijft leidend
De SGP verzet zich tegen de vorming van een Europees leger en wil dat defensiesamenwerking binnen de EU alleen aanvullend is op de NAVO.
“De SGP wil echter geen Europees leger en vindt de nieuwe Europese Defensiecommissaris ongewenst. Niet Brussel, maar Den Haag blijft besluiten over het uitzenden van troepen.”
“De NAVO is onze belangrijkste veiligheidspartner. De EU vult slechts aan waar dit meerwaarde biedt en zij bevoegdheid heeft.”
Strenger EU-migratiebeleid en behoud nationale controle
De SGP wil strengere controle op arbeids- en asielmigratie binnen de EU, geen versoepeling van visumplichten, en meer nationale zeggenschap over migratie.
“Voor arbeidsmigratie van buiten de EU, en ook studiemigratie, gaan strikte voorwaarden en quota gelden om overbelasting en uitbuiting tegen te gaan.”
“Een EU-bovengrens limiteert het aantal arbeidsmigranten dat jaarlijks de EU binnenkomt.”
“Nederland stemt niet in met het EU-plan de poorten te openen en een Tinder voor arbeidsmigranten op te zetten.”
“Er komt geen versoepeling van de visumplicht voor Turkije, waardoor 85 miljoen Turkse burgers de EU vrij zouden mogen inreizen en zich hier als EU-burger kunnen vestigen.”
Bescherming van klassiek-christelijke waarden en meningsuiting
De SGP waarschuwt voor EU-wetgeving die klassiek-christelijke opvattingen kan censureren en wil dat de EU de vrijheid van meningsuiting versterkt.
“De SGP waakt ervoor dat digitale controle vanuit de EU omgezet wordt in digitale censuur van klassiek-christelijke opvattingen, zoals op het terrein van het huwelijk en de bescherming van het (ongeboren) leven.”
“In plaats dat de EU dit faciliteert, zou zij de vrijheid van meningsuiting moeten versterken.”
Kritisch op Europese digitale ontwikkelingen
De SGP is tegen de invoering van een Europees digitaal paspoort en een digitale euro, uit vrees voor te veel macht bij de EU.
“De SGP is daarom tegen het invoeren van een Europees digitaal paspoort en een digitale euro.”
GroenLinks-PvdA ziet de EU als essentieel voor veiligheid, welvaart en het beschermen van democratische waarden, maar vindt dat de Unie verder moet worden hervormd en gedemocratiseerd. Ze pleiten voor het afschaffen van veto’s, strengere handhaving van rechtsstatelijkheid, meer sociale en duurzame samenwerking, en grotere strategische autonomie op economisch en technologisch gebied. Concrete voorstellen zijn onder meer het opschorten van stemrecht en subsidies voor ondemocratische lidstaten, het versterken van het Europees Parlement, en investeren in Europese defensie, digitale infrastructuur en sociale rechten.
Veto’s afschaffen en EU democratiseren
GroenLinks-PvdA wil de besluitvorming binnen de EU hervormen door het afschaffen van veto’s op belangrijke terreinen en het versterken van het Europees Parlement. Dit moet de Unie slagvaardiger en democratischer maken, zodat ze beter kan inspelen op crises en haar waarden kan beschermen.
Sancties en opschorten stemrecht bij schending rechtsstaat
De partij stelt harde maatregelen voor tegen lidstaten die democratie en rechtsstaat ondermijnen, zoals het opschorten van stemrecht en het bevriezen van subsidies. Hiermee willen ze de EU als waardengemeenschap beschermen en afdwingen dat alleen democratieën lid blijven.
“Lidstaten die democratie en rechtsstaat ondermijnen, kunnen dus rekenen op sancties.”
“Het moet makkelijker worden om het stemrecht van lidstaten op te schorten en subsidies te bevriezen.”
“In de EU is alleen plaats voor democratieën. Als lidstaten de democratie niet respecteren, trekken we hun financiering en stemrecht in.”
Sociale en duurzame EU als kernwaarde
GroenLinks-PvdA wil dat de EU zich ontwikkelt tot een sociaal en duurzaam blok, met sterke werknemersrechten, publieke sturing en een voortrekkersrol in de schone economie. Ze pleiten voor een sociale vooruitgangsclausule in de verdragen en bescherming tegen uitbuiting.
“We pleiten voor een sociale vooruitgangsclausule in Europese verdragen die sociale rechten beschermt.”
“Binnen de EU moet voldoende ruimte zijn voor publieke sturing waar dat nodig is, bijvoorbeeld op het gebied van werknemersrechten, volkshuisvesting, zorg en openbaar vervoer.”
“Wij staan voor een sociaal en duurzaam Europa, als koploper in een schone wereldeconomie.”
Strategische autonomie en minder afhankelijkheid van derden
De partij wil dat de EU minder afhankelijk wordt van externe landen voor grondstoffen, technologie en digitale infrastructuur. Dit moet de economische en geopolitieke weerbaarheid vergroten en de macht van niet-Europese techbedrijven beperken.
“De EU is voor te veel goederen te afhankelijk van externe partners. Daarom zorgen we voor meer diverse toeleveringsketens, gaan we efficiënter om met energie en grondstoffen en produceren we meer cruciale goederen zelf.”
“Europa is te afhankelijk van Amerikaanse tech-giganten. We bouwen hun macht af door te investeren in Europese digitale infrastructuur, een eigen Cloud en veilige AI.”
Strengere EU-begroting en gezamenlijke investeringen
GroenLinks-PvdA wil een sterkere, meer gefocuste EU-begroting met ruimte voor gezamenlijke investeringen in kennis, innovatie, defensie en infrastructuur. Ze sluiten nieuwe inkomstenbronnen en gemeenschappelijke schulden niet uit.
“Een sterkere en meer gefocuste EU-begroting is nodig de komende jaren. We zetten in op hervorming van de begroting zodat er meer ruimte komt voor investeringen in kennis, innovatie, defensie en infrastructuur.”
“We hanteren daarbij geen taboes op nieuwe inkomstenbronnen of het aangaan van gemeenschappelijke schulden.”
Strenge toetredingsvoorwaarden en gefaseerde EU-uitbreiding
De partij steunt EU-uitbreiding, maar alleen als kandidaat-lidstaten voldoen aan strikte voorwaarden op het gebied van democratie, rechtsstaat en mensenrechten. Gefaseerde toetreding is mogelijk, maar terugval wordt bestraft.
“De toekomst van Oekraïne en Moldavië ligt in de EU. De landen op de Westelijke Balkan moeten een realistisch uitzicht hebben op lidmaatschap.”
“Kandidaat-lidstaten moeten voor toetreding voldoen aan de gebruikelijke voorwaarden.”
“We staan positief tegenover de mogelijkheid dat kandidaat-lidstaten gefaseerd toetreden. Kandidaat-lidstaten die een stap terugzetten in de bescherming van democratie, rechtsstaat, mensenrechten en buitenlandbeleid, zoals Servië en Georgië, moeten daarvan de consequenties ondervinden.”
Europese defensiesamenwerking versterken
GroenLinks-PvdA wil defensie tot een gedeelde EU-competentie maken, met meer integratie van krijgsmachten en een onafhankelijke Europese defensie-industrie. Tegelijkertijd blijft de inzet van de krijgsmacht een nationale bevoegdheid.
“Defensie moet een gedeelde EU-competentie worden; besluiten over inzet van de krijgsmacht blijven echter een nationale bevoegdheid. Integratie van de krijgsmachten zetten we voort.”
“We bouwen een onafhankelijke Europese defensie-industrie via de gezamenlijke ontwikkeling en inkoop van wapensystemen, diensten en infrastructuur.”
Forum voor Democratie (FVD) is fel tegen het EU-lidmaatschap en pleit voor een ordentelijke NEXIT, waarbij Nederland de EU verlaat en toetreedt tot de Europese Vrijhandelsassociatie (EFTA). De partij wil nationale soevereiniteit herstellen, de euro afschaffen, geen verdere bevoegdheden aan Brussel overdragen en zich verzetten tegen EU-projecten als de Digitale Euro en Europese Digital ID.
Intelligente uittreding uit de EU (NEXIT)
FVD beschouwt de EU als een bedreiging voor Nederlandse soevereiniteit en democratie, omdat Brussel steeds meer nationale bevoegdheden overneemt. De partij wil daarom een ordentelijke uittreding uit de EU en toetreding tot de EFTA, zodat Nederland wel economisch kan samenwerken zonder politieke unie.
“Forum voor Democratie wil dat Nederland zelf zijn eigen regels kan maken, zijn eigen grenzen kan beschermen en zijn eigen allianties kan sluiten. De Europese Unie maakt dat alles onmogelijk. Daarom streven we naar een intelligente uittreding uit de Europese Unie, waarna we ons aansluiten bij de Europese Vrijhandelsassociatie, net als Zwitserland, Noorwegen en IJsland.”
“Het Nederlands belang raakt steeds verder ondergesneeuwd in de wirwar van belangen die in Brussel worden afgewogen... Voor het behoud van onze democratie en onze welvaart acht Forum voor Democratie het van essentieel belang om als Nederland de Europese Unie te verlaten (NEXIT) en ons aan te sluiten bij de EFTA, de Europese vrijhandelszone waar ook welvarende landen als Zwitserland, IJsland en Noorwegen lid van zijn.”
“Wij willen: » Intelligente uittreding uit de EU (NEXIT) We verlaten de Europese Unie op een ordentelijke manier, zodat Nederland weer volledige controle krijgt over zijn wetten, grenzen en beleid.”
Afschaffen van de euro en verzet tegen Digitale Euro
FVD ziet de euro als schadelijk voor de Nederlandse economie en wil terug naar een nationale munt. Daarnaast verzet de partij zich fel tegen de invoering van een Digitale Euro (CBDC), die zij als een bedreiging voor privacy en vrijheid beschouwt.
“De invoering van de euro is voor Nederland een kostbare vergissing gebleken... Nederland moet terugkeren naar een eigen, stabiele munt, zodat we weer monetair beleid kunnen voeren dat goed is voor onze eigen conjunctuurcyclus, spaartegoeden, handelsbalans en koopkracht.”
“Forum voor Democratie verwerpt deze ontwikkeling met kracht. Er is geen enkele noodzaak voor de invoering van een digitale euro. Het is een politiek project dat niet draait om innovatie of efficiëntie, maar om meer centrale controle en minder individuele vrijheid. Nederland moet daarom niet alleen uit de euro stappen, maar zich ook ondubbelzinnig verzetten tegen iedere vorm van Central Bank Digital Currency.”
“Wij willen: » Uittreden uit de eurozone We stappen uit de euro, zodat Nederland met een eigen munt weer controle krijgt over de rentevoet, de geldhoeveelheid en de inflatie.”
Geen verdere soevereiniteitsoverdracht aan de EU
Zolang Nederland nog lid is van de EU, wil FVD geen enkele nieuwe overdracht van nationale bevoegdheden aan Brussel accepteren. De partij is tegen verdere integratie en wil bestaande bevoegdheden terughalen.
“» Geen verdere soevereiniteitsoverdracht Zolang Nederland nog lid is van de EU, accepteren we geen enkele nieuwe overdracht van bevoegdheden naar Brussel.”
Nederlandse wet altijd boven EU- en internationaal recht
FVD wil de Nederlandse Grondwet aanpassen zodat nationale wetten altijd boven internationale verdragen en EU-regelgeving staan. Dit moet voorkomen dat beleid via internationale afspraken of de rechter wordt afgedwongen tegen de wil van het parlement.
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van onze Grondwet zodat de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen en afspraken komt te staan.”
“Forum voor Democratie wil deze ondemocratische constructie beëindigen en de controle terugleggen waar die thuishoort: bij ons eigen parlement. Dat betekent dat we het monistische stelsel omzetten in een dualistisch stelsel, zoals ook geldt in landen als Duitsland en de Verenigde Staten.”
Zelfstandige handelsverdragen, geen EU-akkoorden
FVD wil dat Nederland weer zelfstandig handelsverdragen sluit, in plaats van gebonden te zijn aan door de EU uitonderhandelde akkoorden waarin Nederlandse belangen ondergesneeuwd raken.
“Nederland heeft belang bij internationale samenwerking en een open economie, maar niet bij multilaterale verdragen die door de EU worden uitonderhandeld. In zulke akkoorden – zoals CETA of MERCOSUR – worden 27 nationale belangen op één hoop gegooid en worden Nederlandse handelsbelangen vaak ondergeschikt gemaakt aan die van grotere landen als Duitsland en Frankrijk.”
“Handelsverdragen sluiten we voortaan zelf, zonder EU-bemoeienis, en we koesteren de Nederlandse diaspora.”
Verzet tegen Europese Digital ID en EU-regelgeving op privacy
FVD is tegen de invoering van een Europese Digitale Identiteit en andere EU-voorstellen die de privacy van burgers inperken.
“We verzetten ons tegen de Digitale Euro (CBDC) en andere systemen die onze vrijheid beperken.”
“Geen Europese Digitale Identiteit We accepteren geen Europese Digitale Identiteit.”
“Er liggen plannen voor een Europese Digital ID en zelfs het registreren van biometrische data van internetgebruikers. Daarmee wordt anoniem gebruikmaken van het internet vrijwel onmogelijk gemaakt. Forum voor Democratie vindt anonimiteit een essentieel onderdeel van een vrije samenleving...”
Afschaffen EU-landbouw- en visserijregels
FVD wil af van EU-regels zoals de Green Deal, Nitraatrichtlijn en vangstbeperkingen, omdat deze volgens de partij Nederlandse boeren en vissers benadelen en de voedselzekerheid ondermijnen.
“De Green Deal, de EU-Nitraatrichtlijn, vangstbeperkingen en verboden op innovatie zoals pulsvisserij hebben geleid tot een ongelijk speelveld.”
“Dat betekent dat we de Green Deal en de EU-Natuurherstelwet afschaffen, dat we exportvrijheid zonder Brusselse beperkingen herstellen en dat we onze visserijsector erkennen als volwaardige gebruiker van onze wateren.”
BBB wil de Europese Unie beperken tot praktische samenwerking op terreinen als economie, handel, defensie en migratie, en verzet zich tegen verdere overdracht van nationale bevoegdheden aan Brussel. De partij pleit voor minder financiële bijdragen aan de EU, strengere controle op EU-uitgaven, een rem op onuitvoerbare EU-regelgeving en behoud van nationale soevereiniteit, vooral op het gebied van belastingen en begrotingsbeleid. Uitbreiding van de EU en de eurozone moet pas plaatsvinden na strikte toetsing en hervormingen.
Geen verdere overdracht van soevereiniteit aan de EU
BBB verzet zich tegen een federaal Europa en wil dat Nederland zelf kan blijven beslissen over belangrijke zaken, met de EU alleen als platform voor noodzakelijke samenwerking. De partij vindt dat de EU zich moet beperken tot terreinen waar samenwerking aantoonbaar meerwaarde heeft en wil een strenge subsidiariteitstoets.
“Geen federaal Europa. Geen verdere overdracht van Nederlandse bevoegdheden en soevereiniteit aan Brussel. BBB staat voor eenheid in verscheidenheid en voor een strenge subsidiariteitstoets. Dit betekent dat Europa alleen die zaken regelt die strikt noodzakelijk zijn en aantoonbaar beter op Europees niveau werken dan wanneer lidstaten dat zelf doen.”
“BBB staat voor verstandige samenwerking in de Europese Unie waarbij keuzes die Nederland zelf kan maken niet in Brussel dienen te worden genomen.”
Minder financiële bijdragen en streng toezicht op EU-uitgaven
BBB wil de Nederlandse bijdrage aan de EU verlagen, streng toezicht op EU-uitgaven en geen nieuwe gezamenlijke schulden of Europese belastingen. De partij eist budgetdiscipline, transparantie en het gescheiden houden van EU-fondsen.
“BBB wil dat Nederland minder geld naar de EU stuurt en eist streng toezicht op Europese uitgaven. Eerst orde op zaken stellen in Brussel, dan pas praten over uitbreiding en verdere integratie. De EU moet zelf het goede voorbeeld geven door te snijden in de eigen organisatie om kosten te besparen. Budgetdiscipline en transparantie bij EU-uitgaven zijn voor BBB cruciaal.”
“Hand op de knip. Afbouw van bijdragen aan de EU moet worden voortgezet. Het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (MFK) voor de periode 2027-2032 mag niet boven het huidige plafond uitkomen en de korting voor Nederland op de afdracht van 1,9 miljard euro moet worden gehandhaafd en geïndexeerd.”
“Geen blanco cheque. Het oordeel van de Europese Rekenkamer over de wantoestanden bij de besteding van honderden miljarden euro uit het Corona Herstelfonds toont aan dat er zuiniger en verantwoordelijker met ons belastinggeld moet worden omgegaan. BBB wil niet meer van dit soort fondsen.”
“Het heffen van belastingen door de Europese Unie is onder de huidige Europese verdragen niet toegestaan. Dit is een nationale bevoegdheid en dat moet zo blijven. BBB is daarnaast zeer kritisch op de uitbreiding van de ‘eigen middelen’.”
“Geen rekening voor volgende generaties. BBB wil geen giften, gemeenschappelijke schulden, Eurobonds en Europese belastingen om uitgaven mee te financieren zoals voor klimaat of Defensie.”
Rem op onuitvoerbare EU-regelgeving en Green Deal
BBB wil een rem op verstikkende en onuitvoerbare EU-richtlijnen, vooral rond verduurzaming en de Green Deal. De partij vindt dat Europese regels ondernemerschap, innovatie en effectief beleid belemmeren en wil minder nationale koppen op EU-wetgeving.
“BBB wil een rem op de verstikkende en onuitvoerbare EU richtlijnen ten aanzien van verduurzaming (zoals bijhouden van CO2 administratie en plastic tax) en andere regelgeving.”
“Dat de Europese Unie is doorgeslagen met de Green Deal wordt inmiddels breder erkend.”
“Geen nationale koppen op Europees beleid. Extra nationale regels bovenop EU wetgeving worden zoveel mogelijk geschrapt.”
Kritisch op EU-uitbreiding en eurozone
BBB wil een moratorium op uitbreiding van de EU en eurozone, met strikte toetsing aan de Kopenhagen Criteria en naleving van voorwaarden. Uitbreiding mag pas na hervormingen en beperking van het vrije verkeer van personen.
“Kritische blik op uitbreiding: pas op de plaats met toelating nieuwe leden. Lidmaatschap van de EU komt pas in zicht na volledige en strikte toetsing aan alle voorwaarden van de zogeheten Kopenhagen Criteria. Eerst moeten we de EU hervormen en pas daarna kunnen we weer uitbreiden.”
“Euro alleen voor wie zich bewijst. EU-lidmaatschap geeft nooit automatisch recht op het voeren van de euro als munteenheid. Daarvoor moet niet alleen aan de betreffende voorwaarden voor deelname aan de euro worden voldaan, maar deze moeten ook door alle leden strikt worden nageleefd.”
Meer nationale controle op EU-besluitvorming
BBB wil dat Nederlandse ministers in Brussel gebonden zijn aan een dwingend mandaat van de Tweede Kamer, zodat de nationale democratie leidend blijft bij EU-wetgeving.
“Om die reden pleit BBB voor de invoering van een dwingend onderhandelingsmandaat voor Europese wetgevingsvoorstellen, zoals dat gebruikelijk is in het Deense en het Duitse Parlement. Het door de Tweede Kamer verleende mandaat bepaalt de ruimte van de minister bij onderhandelingen en stemmingen op Europees niveau.”
EU-samenwerking alleen waar het meerwaarde heeft
BBB erkent voordelen van EU-samenwerking op terreinen als handel, voedselzekerheid en grensbewaking, maar wil dat Brussel zich beperkt tot praktische samenwerking zonder verdere politieke integratie.
“In plaats van steeds verdergaande politieke eenwording die de nationale soevereiniteit ondermijnt, dient de EU zich te richten op praktische samenwerking zonder bureaucratie op terreinen waarop de lidstaten elkaar kunnen vinden en nodig hebben.”
“De belangrijkste rol voor de Europese Unie ligt voor BBB op het vlak van economische samenwerking en regionale ontwikkeling.”
Het CDA ziet de EU als een waarden- en rechtsgemeenschap die essentieel is voor vrede, veiligheid, economische groei en het aanpakken van grensoverschrijdende uitdagingen. Ze pleiten voor versterking van de interne markt, meer gezamenlijke besluitvorming op het gebied van defensie en buitenlands beleid, strenge handhaving van rechtsstatelijke principes, en een ambitieuze rol voor Europa op het gebied van klimaat, migratie en innovatie. Tegelijkertijd wil het CDA ruimte houden voor nationale verschillen en pleit het voor meer democratische controle en minder bureaucratie.
Strengere handhaving van rechtsstaat en waarden binnen de EU
Het CDA wil dat de EU haar kernwaarden actief beschermt en lidstaten die de rechtsstaat schenden streng sanctioneert, tot en met het verlies van stemrecht of verplichte uittreding. Nieuwe lidstaten moeten aan strikte voorwaarden voldoen.
“Lidstaten die de rechtsstaat beschadigen of vernielen, korten we op EU-fondsen of verliezen hun stemrecht in EU-raden. Verplichte uittreding is de ultieme sanctie.”
“Landen die lid willen worden van de EU zullen aan onze voorwaarden van democratie, rechtsstaat en burgerschap moeten voldoen.”
Meer gezamenlijke besluitvorming op defensie en buitenlands beleid
Het CDA wil af van het vetorecht bij belangrijke EU-besluiten over mensenrechten, sancties en defensie, en pleit voor meerderheidsbesluitvorming om slagkracht te vergroten.
“We heffen het veto op buitenlands beleid in de EU op bij het veroordelen van mensenrechtenschendingen en het opstellen van sanctielijsten.”
“De veiligheidssituatie vraagt om meerderheidsbesluitvorming in het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid en het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid van de EU.”
Versterken en verdiepen van de interne markt en economische samenwerking
Het CDA wil belemmeringen in de interne markt wegnemen, gezamenlijke investeringen stimuleren en is onder strikte voorwaarden bereid tot gezamenlijke schulduitgifte (eurobonds) voor Europese publieke goederen.
“Europa kan aan economische groei winnen als de interne markt wordt versterkt. Nederland neemt het voortouw belemmeringen weg te nemen door concrete voorstellen te blijven doen aan de EU.”
“Wij staan open voor het aangaan van gemeenschappelijke schulden (eurobonds) in noodsituaties en voor specifieke investeringen in Europese publieke goederen die onze veiligheid en open strategische autonomie versterken. Dit kan alleen onder strenge voorwaarden zoals tijdelijkheid, een beperkte omvang en stevige afbakening, concrete en afdwingbare afspraken over terugbetaling en een duidelijk aantoonbare Europese inzet.”
Ambitieus Europees klimaat- en industriebeleid
Het CDA kiest voor een ambitieuze Europese aanpak van klimaat en industrie, met gezamenlijke doelen en investeringen, en wil nationale koppen op Europese regels vermijden.
“Wij blijven ons in Europees verband stevig inzetten voor het streven naar een verlaging van de uitstoot van broeikasgassen en klimaatneutraliteit in 2050.”
“We kiezen voor Europees ambitieus klimaatbeleid en groene industriepolitiek en passen onze Klimaatwet daarop aan.”
“Wij steunen de initiatieven van de Europese Commissie om rapportages te versimpelen.”
Strenger en effectiever Europees migratie- en asielbeleid
Het CDA wil migratieovereenkomsten aan de buitengrenzen, strengere grensbewaking, en een asielsysteem waarbij aanvragen buiten de EU worden behandeld.
“We sluiten vanuit de Europese Unie met zoveel mogelijk landen aan de Europese buitengrenzen migratieovereenkomsten af, gericht op het aanpakken van de onderliggende oorzaken van migratie, grensbewaking, het bestrijden van illegale migratie.”
“We beëindigen de inhumane en illegale mensensmokkel door internationaal te werken aan een nieuw asielsysteem, waarbij aanvragen alleen nog buiten de EU in behandeling worden genomen en waar asielmigranten op uitnodiging naar Europa mogen komen.”
Minder afhankelijkheid van derde landen en versterken Europese autonomie
Het CDA wil strategische afhankelijkheden (zoals van China) afbouwen, Europese productie stimuleren en gezamenlijke investeringen in sleuteltechnologieën en defensie.
Meer democratische controle en minder bureaucratie binnen de EU
Het CDA pleit voor versterking van democratische en journalistieke controle op EU-instellingen en minder bureaucratie, zonder extra nationale regels bovenop Europese wetgeving.
Volt wil de Europese Unie hervormen tot een federale, democratische unie met een sterke rol voor het Europees Parlement en een Europese regering. Ze pleiten voor meer gezamenlijke Europese bevoegdheden op het gebied van defensie, financiën, mensenrechten en democratie, en willen de EU uitbreiden met nieuwe lidstaten. Volt zet in op concrete hervormingen zoals het afschaffen van het vetorecht, het invoeren van een Europese grondwet, een Europese minister-president, en een gezamenlijke defensiemacht.
Federale en Democratische EU met Europese Grondwet
Volt wil de EU hervormen tot een federale en parlementaire democratie, met een Europese grondwet, meer macht voor het Europees Parlement, en het afschaffen van het vetorecht. Dit moet de EU slagvaardiger, eerlijker en democratischer maken en gezamenlijke waarden beter beschermen.
“We werken aan een federale en democratische Europese Unie (EU). ... Daarom komt er een Europese grondwet die onze rechten en democratie in heel Europa beschermt. Het Europees Parlement krijgt het recht om wetsvoorstellen te doen en het vetorecht verdwijnt.”
“De EU moet, zoals in de Nederlandse democratie, bestuurd worden door een regering die verantwoording aflegt aan democratisch gekozen volksvertegenwoordigers. De Europese Commissie wordt opgeheven. Er wordt na de Europese verkiezingen een meerderheidscoalitie gevormd met partijen uit het Europees Parlement, aangestuurd door een Europese minister-president.”
Uitbreiding van de EU en Toetreding Nieuwe Lidstaten
Volt wil de EU uitbreiden met maximaal tien nieuwe lidstaten vóór 2035, waaronder Oekraïne, en pleit voor hervormingen om deze uitbreiding mogelijk te maken.
“De EU moet zich voorbereiden op een nieuwe uitbreidingsronde. Nederland en de EU moeten nú werk maken van de hervormingen die nodig zijn om vóór 2035 maximaal tien nieuwe lidstaten te kunnen verwelkomen.”
“We beschermen onze gezamenlijke waarden in alle EU-lidstaten en we verwelkomen nieuwe lidstaten, zoals Oekraïne.”
Europese Defensie en Veiligheid onder Democratische Controle
Volt wil een gezamenlijke Europese krijgsmacht onder toezicht van het Europees Parlement, een gezamenlijke defensie-industrie, en een Europese militaire doctrine. Dit moet de EU onafhankelijker en slagvaardiger maken op het gebied van veiligheid.
“Daarom bouwen we aan een Europese krijgsmacht die samenwerkt met de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) en die onder toezicht staat van het Europees Parlement.”
“Een Europese militaire doctrine bepaalt hoe de EU in conflictsituaties militair optreedt.”
Sterkere Europese Rechtsstaat en Handhaving van Waarden
Volt wil dat de EU fundamentele waarden en rechtsstaat beter handhaaft, onder andere door burgers het recht te geven nationale wetten aan te vechten bij het EU-Hof, automatische inhouding van subsidies bij schendingen, en een versterkt Europees Openbaar Ministerie.
“Daarom geven we burgers het recht om nationale wetten rechtstreeks aan te vechten bij het Hof van Justitie van de EU. ... Het Hof krijgt de bevoegdheid om nationale wetten nietig te verklaren als zij in strijd zijn met de Europese verdragen.”
“Europese subsidies worden automatisch ingehouden bij ernstige schendingen van de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten door nationale regeringen.”
“Het Europees Openbaar Ministerie (EPPO) wordt uitgebouwd tot een volwaardige Europese aanklager met bevoegdheid over alle EU-uitgaven.”
Gezamenlijk Europees Financieel en Economisch Beleid
Volt pleit voor een gezamenlijke Europese begroting, een Europese minister van Financiën, één Europese winstbelasting, en uitbreiding van de eurozone. Dit moet de EU economisch sterker en onafhankelijker maken.
“We hebben een gezamenlijke munt, maar nog geen gezamenlijke Europese begroting en minister van Financiën. ... De EU bouwt daarom aan een sterkere euro, ook digitaal. Met één munt, één begroting, één minister van Financiën en één economie maken we onze eigen regels en beschermen we onze belangen en waarden.”
“We willen één Europese winstbelasting als aanvulling op de eigen middelen van de EU. Zo voorkomen we een race to the bottom, waarin lidstaten tegen elkaar uitgespeeld worden door grote multinationals.”
Europese Gezondheidsunie en Gezamenlijk Gezondheidsbeleid
Volt wil een sterke samenwerking binnen de EU op het gebied van publieke gezondheid, met een EU-Gezondheidsunie, gezamenlijke pandemie-aanpak, en een EU-fonds voor geneesmiddelenontwikkeling.
“Volt streeft naar een sterke samenwerking binnen de EU op het gebied van publieke gezondheid. ... Daarom doen wij concrete voorstellen voor een EU-Gezondheidsunie, gebaseerd op vier pijlers:”
“Er komt een EU-fonds voor investeringen in gezamenlijke ontwikkeling van geneesmiddelen voor zeldzame ziektes (unmet medical needs).”
Europese Digitale en Technologische Soevereiniteit
Volt wil dat de EU een leidende rol speelt in technologie en digitale autonomie, met gezamenlijke investeringen in innovatie, AI, en digitale infrastructuur.
“De Europese Unie (EU) heeft alles in huis om een leidende rol te spelen op het gebied van technologie. ... Als we de welvaart van de toekomst willen veiligstellen, dan moeten we nu in actie komen.”
“Volt is voorstander van het invoeren van een digitale euro om de monetaire en digitale soevereiniteit van onze EU te behouden.”
De PVV is zeer kritisch over de Europese Unie en wil Nederlandse soevereiniteit herstellen door bevoegdheden en geld terug te halen uit Brussel. De partij pleit voor het inzetten van vetorechten, het stoppen van EU-uitbreiding, het verminderen van financiële bijdragen aan de EU en het afdwingen van opt-outs op asiel, immigratie en natuurbeleid. De kern van hun visie is dat Nederland weer "baas in eigen land" moet worden en niet langer moet buigen voor Brusselse regels.
Bevoegdheden en geld terughalen uit Brussel
De PVV wil dat Nederland weer volledige zeggenschap krijgt over eigen beleid en financiën, en is tegen verdere overdracht van macht aan de EU. Ze zien de EU als een bedreiging voor nationale soevereiniteit en willen bestaande bevoegdheden en miljarden terughalen.
“Wij willen sterke bilaterale en economische banden met andere landen; samenwerken is prima. Waar wij fel tegen zijn, is een geopolitieke Europese Unie, een Europese superstaat. Nederland behoort tot de grootste nettobetalers, maar wat krijgen we ervoor terug: een Unie die steeds meer macht naar zich toetrekt en ons alles tot in de puntjes dicteert.”
“Dat betekent: niet nóg meer bevoegdheden en miljarden overhevelen naar Brussel, maar juist terughalen.”
“We zijn al jaren de grootste nettobetaler aan Brussel. En ze willen bij elke begroting meer en meer. Het is genoeg!”
Inzetten van vetorechten en afdwingen van opt-outs
De PVV wil het Nederlandse vetorecht actief inzetten om Brusselse plannen te blokkeren, met als doel opt-outs te verkrijgen op asiel, immigratie en natuurbeleid. Ze willen zo de invloed van de EU op nationaal beleid minimaliseren.
“Onze vetorechten behouden we, herstellen we in ere én zetten we in: Nederland moet al het mogelijke vetoën, waaronder de EU-begroting, om zo een opt-out op asiel en immigratie en soepeler natuur- en stikstofbeleid te dwingen en de EU van binnenuit op de schop te nemen.”
“In Brussel zullen we door het inzetten van veto’s of het weigeren van de te hoge Nederlandse bijdrage aan de EU-begroting een opt-out op asiel en immigratie afdwingen.”
“Net als bij ons streven om tot een opt-out voor immigratie en asiel te komen, zetten we hier ons vetorecht in.”
Stoppen van EU-uitbreiding en visumvrijstelling Turkije
De PVV is fel tegen verdere uitbreiding van de EU en wil alle lopende toetredingsonderhandelingen met kandidaat-lidstaten, waaronder Turkije, direct beëindigen. Ook een visumvrijstelling voor Turkije is voor de partij onbespreekbaar.
“Wij zijn tegen elke verdere uitbreiding van de EU. De toetredingsonderhandelingen met Turkije en alle andere kandidaat-lidstaten moeten direct en definitief worden verbroken. Een visumvrijstelling voor Turkije binnen de EU is onbespreekbaar.”
“Geen EU-uitbreiding; alle toetredingsonderhandelingen verbreken”
“Geen visumvrijstelling voor Turkije”
Verminderen van financiële bijdrage aan de EU
De PVV wil fors minder geld afdragen aan de EU en hekelt de hoge Nederlandse bijdrage aan Brussel. Ze stellen dat deze miljarden beter aan Nederlanders besteed kunnen worden.
Versoepeling van Brusselse regels voor landbouw, natuur en woningbouw
De PVV wil Brusselse regelgeving versoepelen, met name op het gebied van landbouw, natuur (Natura 2000) en woningbouw, omdat zij deze als te streng en belemmerend voor Nederland beschouwen.
“Versoepeling van de Brusselse regels; verminderen van het aantal natuurgebieden met Natura 2000-status en/of verkleinen van gebieden”
“Dus wat ons betreft slaan we in Brussel met de vuist op tafel en eisen we versoepeling van de regels – van de Vogel- en de Habitatrichtlijn tot en met de verplichte emissiereductie.”
Geen Europese belastingen, eurobonds of digitale euro
De PVV is tegen verdere financiële integratie binnen de EU, zoals Europese belastingen, eurobonds en de invoering van een digitale euro.
“Geen eurobonds, geen Europese belastingen, geen digitale euro”
BIJ1 wil de Europese Unie radicaal hervormen van een neoliberaal, imperialistisch blok naar een democratische unie die sociale rechtvaardigheid, mensenrechten en klimaatrechtvaardigheid centraal stelt. Ze pleiten voor meer democratie binnen de EU, het verbieden van lobbyen door multinationals, een humaan asielbeleid en het afschaffen van Frontex. BIJ1 verzet zich tegen militarisering, marktwerking en deals die mensenrechten schenden, en wil dat Nederland actief streeft naar een solidaire, eerlijke en inclusieve EU.
EU democratiseren en macht multinationals beperken
BIJ1 vindt dat de EU te veel wordt gedomineerd door neoliberale en imperialistische belangen en wil deze omvormen tot een unie die werkt voor mensen, dieren en de planeet. Ze willen het Europees Parlement meer macht geven, onderhandelingen transparanter maken en lobbyen door multinationals verbieden. Dit moet leiden tot meer democratische controle en sociale rechtvaardigheid binnen de EU.
“We willen de Europese Unie (EU) drastisch veranderen. Het liberale, imperialistische en racistische verlengstuk van de CEO’s en multinationals van deze wereld maken we tot een nieuwe unie die werkt voor mensen, dieren en de planeet. In plaats van een unie van winst, wordt de EU een unie van waarden.”
“De EU wordt veel democratischer. Het Europees Parlement krijgt een belangrijkere rol bij het maken van wetten en regels. De Europese Raad, Raad van de Europese Unie, de Europese Commissie en andere vormen van onderhandelingen worden transparant.”
“Lobbyen door multinationals en industrieën verbieden we.”
Einde aan militarisering en grensgeweld door de EU
BIJ1 verzet zich tegen de militarisering van de Europese grenzen en het geweld aan de buitengrenzen van de EU. Ze willen dat Nederland niet langer bijdraagt aan grenspolitie, wapens, detentie of Frontex, en pleiten voor een nieuw humanitair EU-agentschap dat reddingsoperaties ondersteunt.
“We maken een einde aan de militarisering van de grenzen van Europa. Nederland zet zich ervoor in dat de EU radicaal eerlijk delen, anti-imperialisme en solidariteit centraal stelt in wetten en regels en budgettering.”
“Nederland draagt niet langer bij aan Europees grensgeweld. Het betaalt niet mee aan grenspolitie, wapens of hekken, detentie of quasi-detentie faciliteiten: binnen de EU en wereldwijd.”
“Nederland klaagt de Europese Commissie aan voor het niet handhaven van mensenrechten en pleit voor afschaffing van Frontex. Er komt een nieuw humanitair EU-agentschap dat reddingsoperaties ondersteunt en hulpverleners beschermt.”
Sociaal en inclusief EU-beleid: mensenrechten, bestaansminimum en migratie
BIJ1 wil dat de EU zich inzet voor gelijke rechten, een bestaansminimum in de hele EU en een humaan asiel- en migratiebeleid. Nederland moet binnen de EU pleiten voor toegankelijke en veilige vluchtroutes, eerlijke verdeling van vluchtelingen en het terugdraaien van migratiedeals die mensenrechten schenden.
“Nederland zet zich in om radicaal gelijke rechten in Europa sterker te maken. Meer geld en menskracht zetten we in om de rechten van onder andere mensen met een migratieachtergrond, mensen op de vlucht, mensen zonder nationaliteit en officiële identiteit (staatlozen), LHBTQIA+ mensen en Roma en Sinti te beschermen.”
“Er komen sociale wetten om een bestaansminimum in de hele EU mogelijk te maken.”
“Nederland pleit binnen de Europese Unie actief voor meer toegankelijke en veilige vluchtroutes, en een betere toegang tot asielprocedures. Internationale migratiedeals, zoals de Tunesië-deal en de Egypte-deal, worden teruggedraaid. We pleiten in EU-verband voor onmiddellijke opzegging van dit soort deals, en sluiten ook geen nieuwe migratiedeals.”
“Nederland zet zich binnen de EU actief in voor een solidair asielsysteem, waarbinnen een eerlijke (her)verdeling van gevluchte mensen plaatsvindt middels een verdeelsleutel, en waarbij mediterrane landen ontlast worden.”
Klimaat en natuur centraal in EU-wetgeving
BIJ1 wil dat klimaat en natuur een centrale plek krijgen in EU-wetten en -regels. Ze zijn tegen verdragen die bedrijven claimrechten geven en willen dat Nederland zich inzet voor het intrekken van deze verdragen binnen de EU.
Hervorming Europees landbouwbeleid
BIJ1 wil dat het budget van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) wordt ingezet voor de transitie naar biologische, agro-ecologische landbouw.
“Het budget van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) wordt ingezet voor de transitie naar een biologisch, agro-ecologische landbouw.”
De Partij voor de Dieren ziet de EU als noodzakelijk voor het aanpakken van grensoverschrijdende problemen zoals klimaat, biodiversiteit en mensenrechten, maar wil nationale zeggenschap behouden over sociale zekerheid, belastingen en publieke diensten. Ze pleiten voor strengere Europese regels op het gebied van milieu, dierenwelzijn en democratie, en zijn kritisch op vrijhandelsverdragen en marktwerking vanuit de EU. Concrete voorstellen zijn onder meer het aanscherpen van Europese milieuwetgeving, het stoppen van destructieve vrijhandelsverdragen, en het waarborgen van democratische controle op EU-beleid.
EU alleen voor grensoverschrijdende problemen, nationale zeggenschap behouden
De PvdD vindt dat de EU zich moet richten op grensoverschrijdende kwesties zoals klimaat en mensenrechten, terwijl nationale parlementen zeggenschap houden over sociale zekerheid, belastingen, pensioenen en publieke diensten. Dit voorkomt uitholling van democratische controle en beschermt nationale belangen.
“Daarom regelen we dicht bij huis wat kan, en in de EU wat nodig is. Het oplossen van grensoverschrijdende problemen zoals de klimaat- en biodiversiteitscrisis vraagt om Europese inzet. ... De inrichting van ons sociale zekerheidssysteem, inning en besteding van belastinggeld, ons pensioenstelsel, de gezondheidszorg en andere publieke diensten, vinden we in beginsel nationale bevoegdheden. De democratische controle hierop is aan de Tweede Kamer.”
Strengere en ambitieuzere Europese milieuregels
De partij wil dat de EU veel strengere eisen stelt aan milieu, klimaat en dierenwelzijn, en dat Nederland zich hier actief voor inzet. Europese subsidies en regelgeving moeten niet langer destructieve industrieën steunen, maar juist natuur, klimaat en dieren beschermen.
“Nederland pleit er in de EU voor dat de Richtlijn industriële emissies de strengst mogelijke eisen stelt aan industriële installaties en intensieve veehouderijen, om dierenwelzijn, de gezondheid van mens en dier en de leefomgeving te beschermen.”
“De fossiele industrie en de vee-industrie krijgen geen steun vanuit Europese noodfondsen. Daarnaast stopt de EU met het subsidiëren van vlees-en zuivelreclames.”
“Nederland houdt zich voortaan aan Europese natuurbeschermingswetten, zoals de Habitatrichtlijn, de Vogelrichtlijn, de Kaderrichtlijn Water en de Natuurherstelwet. Waar nodig nemen we extra maatregelen om de natuur te beschermen.”
“Dierenrechten gaan de basis vormen bij EU-afspraken over landbouw, visserij, natuur en de omgang met dieren.”
Kritisch op EU-vrijhandelsverdragen en democratische controle versterken
De PvdD is fel tegen destructieve vrijhandelsverdragen die milieu, dierenwelzijn en democratie ondermijnen. Ze willen dat nationale parlementen het laatste woord krijgen over EU-handelsverdragen en dat deze verdragen bindende duurzaamheids- en mensenrechteneisen bevatten.
“Vrijhandelsverdragen beperken vaak de zeggenschap van nationale en lokale volksvertegenwoordigers. Wij willen dat het onderhandelingsmandaat voor de Europese Commissie aan nationale parlementen wordt voorgelegd. Ook het laatste woord ligt wat ons betreft bij de parlementen: verdragen mogen pas in werking treden na goedkeuring van alle nationale parlementen van de EU.”
“De Nederlandse regering moet zich in lijn met het aangenomen voorstel van de Partij voor de Dieren uitspreken tegen het schadelijke Mercosur-verdrag. We zijn tegen het Amazone-verwoestende EU-Mercosur-verdrag met onder andere Brazilië.”
“Als de EU handelsakkoorden gaat sluiten, moeten die gericht zijn op een groene economie en verbetering van de positie van kwetsbare mensen. Daarbij horen bindende en afdwingbare afspraken over duurzaamheid, biodiversiteit, klimaat, mensenrechten en dierenwelzijn.”
EU moet democratie, rechtsstaat en mensenrechten afdwingen
De partij wil dat de EU landen die democratische waarden schenden, geen subsidies meer geeft en sancties oplegt. Er moet een bindend mechanisme komen om jaarlijks toezicht te houden op de staat van de rechtsstaat in alle EU-lidstaten.
“De EU zet zich in voor de versterking van de rechtsstaat en democratie, vrije media en mensenrechten. Zulke grondrechten dienen in alle EU-landen gewaarborgd te zijn. Landen die hieraan tornen kunnen niet langer rekenen op EU-subsidies.”
“Er komt een bindend mechanisme om toezicht te houden en jaarlijks verslag uit te brengen over de staat van democratie en eerbiediging van de rechtsstaat in de EU-lidstaten.”
EU-regels tegen belastingontwijking en marktwerking publieke sector stoppen
De PvdD wil strengere Europese afspraken tegen belastingontwijking en dat de EU stopt met het opleggen van marktwerking aan publieke diensten. Publieke diensten moeten in overheidshanden blijven en het publieke belang dienen.
“Belasting moet worden betaald waar daadwerkelijk winst wordt gemaakt. Daarvoor komen strengere Europese afspraken over het tegengaan van belastingontduiking en belastingontwijking door bedrijven.”
“De EU stopt met regels die marktwerking opdringen aan de publieke sector. Publieke diensten blijven wat ons betreft zoveel mogelijk in overheidshanden om het algemeen belang te dienen.”
Eén zetel Europees Parlement, stoppen met maandelijkse verhuizing
De partij wil dat het Europees Parlement één vaste zetel krijgt om verspilling en CO2-uitstoot te voorkomen.
“Nederland zet zich ervoor in om de maandelijkse verhuizing van het Europees Parlement van Brussel naar Straatsburg te stoppen. Eén plek voor het Europees Parlement is genoeg, bespaart de burger jaarlijks 200 miljoen euro en voorkomt 20.000 ton aan CO2-uitstoot.”
De VVD ziet de EU als essentieel voor de Nederlandse veiligheid, economie en geopolitieke positie, maar wil Europese samenwerking vooral pragmatisch, gericht op kerntaken en zonder onnodige overdracht van nationale bevoegdheden. De partij pleit voor minder EU-regelgeving en bureaucratie, strengere handhaving van EU-afspraken (zoals de rechtsstaat en begrotingsdiscipline), en meer flexibiliteit via coalities van gelijkgezinde landen. Concrete voorstellen zijn onder meer het harmoniseren van regels voor ondernemers, het versterken van de interne markt, het beperken van uitbreiding en het inzetten op strategische autonomie en innovatie.
Minder EU-regelgeving en harmonisatie voor ondernemers
De VVD wil dat EU-regelgeving innovatie niet belemmert en pleit voor harmonisatie van regels, zonder strengere nationale koppen. Dit moet het ondernemersklimaat verbeteren en de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven versterken.
“We zullen dus streven naar harmonisatie van regels voor ondernemers. Dit betekent ook geen strengere nationale koppen bovenop EU-beleid.”
“De regelgeving uit Brussel heeft vaak goede doelen, zoals het inzichtelijk maken van verborgen milieukosten, maar regelgeving remt tegelijkertijd vaak innovatie. ... We maken ons daarom in de EU hard voor onder andere het versoepelen van de Artificiële Intelligentie-verordening (AI-act), General Data Protection Regulation (GDPR), Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Corporate Sustainability Due Dilligence Directive en de Regulation on Deforestation-free products (EUDR).”
Strengere handhaving van EU-afspraken en rechtsstaat
De VVD wil dat lidstaten zich strikt houden aan EU-afspraken, vooral op het gebied van de rechtsstaat en begrotingsdiscipline. Overtreders moeten sneller en harder worden gesanctioneerd, en uitbreiding van de EU mag alleen onder strikte voorwaarden.
“De VVD steunt daarom een strikte handhaving van het rechtsstaatmechanisme in de EU en wil dat Nederland daarin een voortrekkersrol blijft spelen.”
“We blijven inzetten op een gezond en prudent macro-economisch beleid door alle EU-lidstaten binnen de EU. We willen dat alle lidstaten werk maken van het afbouwen van hoge schulden en terugkeren naar begrotingsdiscipline. De Europese Commissie treedt daarbij sneller op tegen lidstaten die begrotingsafspraken niet nakomen.”
“De uitbreiding van de EU zal gepaard moeten gaan met hervormingen om slagvaardig en betaalbaar te blijven. Kandidaat-lidstaten, in de Westelijke Balkan en Oekraïne, houden zicht op EU-lidmaatschap en worden beoordeeld op de geboekte resultaten.”
Focus op kerntaken, minder overdracht van bevoegdheden
De VVD verzet zich tegen een federale EU en wil overdracht van nationale bevoegdheden alleen als het aantoonbaar in het belang is van veiligheid en economie. De EU moet zich beperken tot kerntaken en bureaucratie verminderen.
“Wij verzetten ons tegen een sluipende overdracht van nationale bevoegdheden en een federale glijbaan. Nationale bevoegdheden worden wat de VVD betreft dan ook alleen overgedragen als dit aantoonbaar in het belang is van onze veiligheid en economie.”
“We zijn kritisch op elke nieuwe overdracht van bevoegdheden en willen dat de EU zich richt op haar kerntaken.”
Flexibele samenwerking en EU met meerdere snelheden
De VVD staat open voor een EU met meerdere snelheden, waarin coalities van gelijkgezinde landen verder kunnen integreren op specifieke terreinen als defensie, veiligheid en innovatie.
“De VVD staat open voor een EU met meerdere snelheden, waarin coalities van gelijkgezinde landen, zoals Nederland, Duitsland, Frankrijk en Scandinavische staten, samen verder kunnen integreren op terreinen als defensie, veiligheid, innovatie of samen hardere afspraken kunnen maken op migratie.”
Strategische autonomie en minder afhankelijkheid van autocratische landen
De VVD wil dat de EU strategisch autonoom wordt, minder afhankelijk van autocratische landen voor grondstoffen, energie en technologie, en inzet op innovatie en gezamenlijke defensie.
“Het kan niet zo zijn dat onze Europese defensie-industrie voor de productie van essentieel materieel afhankelijk is van kritieke grondstoffen uit autocratische landen. Deze kwetsbaarheid is onacceptabel en ondermijnt ons vermogen om onszelf te verdedigen.”
“De EU moet onafhankelijker worden van onbetrouwbare autocratische grootmachten en sancties sneller en effectiever kunnen handhaven.”
Minder EU-bureaucratie en efficiëntere besteding van middelen
De VVD wil minder geldverspilling, één vaste vergaderlocatie voor het Europees Parlement, en een hervorming van de EU-begroting gericht op innovatie, defensie en strategische autonomie.
“Minder geldverspilling en één vaste vergaderlocatie voor het Europees Parlement. Geen verspilling meer met twee parlementslocaties (Brussel en Straatsburg).”
“De VVD is voor een hervorming van het Meerjarig Financieel Kader (MFK). Slimmere besteding in plaats van méér geld is het uitgangspunt. De focus moet verschuiven van ineffectieve cohesiegelden en subsidies aan traditionele sectoren naar investeringen in innovatie, defensie en veiligheid, en strategische autonomie.”
De ChristenUnie ziet de EU als een belangrijke waardengemeenschap voor vrede, recht en samenwerking op grensoverschrijdende kerntaken, maar stelt duidelijke grenzen aan Europese bevoegdheden en uitbreiding. Ze zijn kritisch op verdere integratie, willen meer transparantie, bescherming van nationale soevereiniteit en rechtsstaat, en verzetten zich tegen automatische toetreding tot de euro of een grotere EU-begroting. Concrete voorstellen zijn onder meer het beperken van EU-bemoeienis, het versterken van de rechtsstaat, het stoppen van toetredingsonderhandelingen met Turkije, en het afwijzen van eurobonds.
Grenzen aan EU-bevoegdheden en subsidiariteit
De ChristenUnie wil dat de EU zich beperkt tot kerntaken en dat besluiten zo dicht mogelijk bij de burger worden genomen. Ze verzetten zich tegen Europese bemoeizucht op terreinen zonder EU-mandaat en eisen een tweederdemeerderheid in de Tweede Kamer bij verdragswijzigingen.
“Wij verzetten ons tegen Europese bemoeizucht op terreinen waar de EU geen mandaat heeft, zoals gezondheidszorg, medische ethiek, onderwijs of woningbouw.”
“Bij wijzigingen in de EU-verdragen besluit de Tweede Kamer met tweederdemeerderheid.”
“De voorgenomen uitbreiding van de EU-begroting is niet acceptabel. De ChristenUnie is voorstander van Europese samenwerking die dienstbaar is aan lidstaten, niet andersom.”
Bescherming van de rechtsstaat en transparantie
De partij vindt dat de EU politieke, juridische en financiële instrumenten nodig heeft om de rechtsstaat te beschermen, en pleit voor meer transparantie in besluitvorming en lobbypraktijken.
“De EU heeft politieke, juridische en financiële instrumenten nodig om de rechtsstaat in Europa te beschermen.”
“Een transparante Unie is een voorwaarde voor draagvlak en duurzame acceptatie van Europese besluiten. Dit vraagt een beter lobbyregister en meer transparantie over de onderhandelingen tussen Europees Parlement en de Raad, bijvoorbeeld over agenda’s en deelnemers van onderhandelingen.”
Strenge criteria en grenzen aan EU-uitbreiding
De ChristenUnie stelt strenge eisen aan nieuwe toetreders, met nadruk op rechtsstaat, democratie en mensenrechten, en wil de onderhandelingen met Turkije staken.
“Nieuwe landen die toetreden tot de Europese Unie voldoen aan de eisen die bij onze waardengemeenschap horen. Daarbij heeft de ChristenUnie in het bijzonder oog voor de criteria voor de rechtsstaat, democratie en het borgen van mensenrechten.”
“De toetredingsonderhandelingen met Turkije worden gestaakt.”
Geen automatische euro en tegen eurobonds
De partij wil dat toetreding tot de EU niet automatisch leidt tot toetreding tot de euro, en verzet zich tegen eurobonds als vast onderdeel van de EU-begroting.
Kritisch op Europese Digitale Identiteit en digitale euro
De ChristenUnie is kritisch over de Europese Digitale Identiteit en het voorstel voor een digitale euro, vooral vanwege privacyzorgen.
“De ChristenUnie is kritisch op de ontwikkelingen rondom de Europese Digitale Identiteit (eID). Als er een eID komt, moet dit vrijwillig, transparant en privacy-proof zijn. Er komt geen Europees Burgerservicenummer.”
“Het huidige voorstel voor een digitale euro is een oplossing op zoek naar een probleem, waar de ChristenUnie vooral bezwaren tegen heeft (bijvoorbeeld als het gaat om privacywaarborgen).”
50PLUS wil het takenpakket van de EU beperken en verspilling binnen de EU aanpakken, met een kritische houding ten opzichte van Europese bemoeienis. Ze pleiten voor het naleven van Europese afspraken zonder extra nationale regels, en willen dat beleid zoals CO2-beprijzing en asiel gezamenlijk op EU-niveau wordt geregeld, mits dit de Nederlandse belangen niet schaadt. Hun visie is pragmatisch: Europese samenwerking waar nodig, maar geen uitbreiding van bevoegdheden of onnodige kosten.
Takenpakket EU beperken en verspilling tegengaan
50PLUS vindt dat de EU zich moet beperken tot kerntaken en dat verspilling en luxe binnen de EU moeten worden aangepakt. Ze zijn kritisch op de omvang en kosten van het Europese ambtenarenapparaat en willen dat Nederland niet de dupe wordt van zwakkere eurolanden.
“Het takenpakket van de EU wordt beperkt.”
“De verspilling in de EU wordt aangepakt.”
“De luxe arbeidsvoorwaarden van EU-ambtenaren worden versoberd, het Europese ambtenarenapparaat gemoderniseerd en verkleind.”
“Het monetaire beleid van de ECB wordt genormaliseerd om te voorkomen dat Nederland met zijn lage staatsschuld wordt meegezogen in een pijnlijke schuldsanering van zwakkere eurolanden.”
Geen extra nationale regels bovenop EU-afspraken
50PLUS wil dat Nederland zich houdt aan Europese afspraken, maar geen strengere nationale regels invoert. Ze zijn tegen nationale koppen op EU-wetgeving, vooral op het gebied van economie, klimaat en CO2-beprijzing.
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
Gezamenlijk EU-beleid waar noodzakelijk, nationaal beleid afbouwen
Voor onderwerpen als klimaat en asiel pleit 50PLUS voor gezamenlijke Europese aanpak, omdat nationaal beleid volgens hen ineffectief is. Ze willen nationaal beleid uitfaseren zodra er effectief Europees beleid is.
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland aan te tasten.”
“We willen een gemeenschappelijk Europees asielbeleid waarbij de buitengrenzen worden versterkt en opvang in de regio de regel wordt.”
Behoedzaam begrotingsbeleid binnen EU-afspraken
50PLUS wil dat Nederland zich aan de Europese begrotingsafspraken houdt, maar met oog voor de eigen economische situatie. Ze pleiten voor een zuinig uitgavenbeleid en willen voorkomen dat Nederland financieel opdraait voor andere EU-landen.
“Een behoedzame ontwikkeling van het begrotingstekort binnen de grenzen van de Europese begrotingsafspraken.”
BVNL wil de Nederlandse soevereiniteit herstellen en de macht van de EU fors beperken. Zij pleiten voor een bindend referendum over het EU-lidmaatschap, opt-ins en opt-outs bij EU-beleid, en het opschorten van betalingen aan de EU totdat de uitgaven zijn goedgekeurd. Nederland moet volgens BVNL zelf kunnen beslissen over beleid, met de EU als losse economische samenwerking in plaats van een politieke unie.
Stoppen met overdracht van soevereiniteit aan de EU
BVNL vindt dat Nederland weer soeverein moet worden en niet langer macht moet afstaan aan de EU. Ze willen dat Nederland zelf beleid bepaalt en alleen samenwerkt waar het in het Nederlands belang is, met opt-ins en opt-outs voor EU-regelingen.
“We moeten stoppen met het overhevelen van zeggenschap naar ongekozen supranationale organen zoals de WHO, de EU, de VN en de NAVO. De EU moet worden omgevormd tot een confederatie van samenwerkende landen, zoals de Europese Economische Gemeenschap (EEG) oorspronkelijk bedoeld was. Binnen de EU moet worden gewerkt met opt-ins en opt-outs, zodat landen zelf kunnen bepalen of ze meedoen aan een bepaalde regeling of niet.”
“Maar de overdracht van soevereiniteit naar de EU moet stoppen en we moeten de mogelijkheid krijgen tot opt-ins en opt-outs.”
“Daar waar het Nederlands belang haaks staat op Brusselse regelgeving zullen wij Brussel informeren dat Nederland zijn eigen soevereine koers vaart.”
Bindend referendum over EU-lidmaatschap
BVNL wil dat Nederlanders via een bindend referendum kunnen beslissen over het EU-lidmaatschap. Ze stellen dat economische samenwerking prima is, maar politieke integratie te ver gaat.
“Een bindend referendum over het EU-lidmaatschap. Economische samenwerking binnen een Europese Economische Gemeenschap (EEG) is prima en vrijhandel is een groot goed.”
Betalingen aan de EU opschorten tot goedkeuring uitgaven
BVNL wil dat Nederland betalingen aan de EU opschort totdat de Europese Rekenkamer de uitgaven heeft goedgekeurd op doelmatigheid en rechtmatigheid.
“Betalingen aan de EU worden opgeschort totdat de Europese Rekenkamer de uitgaven van de EU heeft goedgekeurd op doelmatigheid en rechtmatigheid.”
Nederland niet langer hoogste nettobetaler EU
BVNL vindt dat Nederland niet langer de hoogste nettobetaler per hoofd van de bevolking aan de EU mag zijn.
“Nederland moet niet meer de hoogste nettobetaler per hoofd van de bevolking van de EU zijn.”
Zelfstandig beleid bij gebrek aan zeggenschap over asiel en stikstof
Als Nederland geen zeggenschap krijgt over asiel- en stikstofbeleid, wil BVNL het EU-lidmaatschap vervangen door een losser associatieverdrag.
“Indien Nederland niet meer zeggenschap krijgt over het asielbeleid en het stikstofbeleid dan kunnen we het EU-lidmaatschap verruilen voor een associatieverdrag.”
Afwijzen van specifieke EU-wetgeving
BVNL verwerpt bepaalde EU-wetten, zoals de Natuurherstelwet, en wil zelfstandig koers varen op landbouw en visserij.
“De EU-Natuurherstelwet kan de prullenbak in. Deze wetgeving zal Nederland onleefbaar maken en zorgt ervoor dat nog geen bosje madeliefjes geplukt kan, of hond uitgelaten mag worden in de berm.”
“Voor zover nodig zullen we de EU melden dat we voortaan weer onze eigen koers varen op het gebied van landbouw en visserij. Desnoods zetten we ons vetorecht in.”
Geen Digitale Europese Identiteit of Digitale Euro
BVNL verzet zich tegen verdere digitalisering vanuit de EU, zoals de Digitale Europese Identiteit en de Digitale Euro.
“Daarom willen we geen Digitale Europese Identiteit, geen Digitale Euro, geen Central Bank Digital Currency, geen monitoring van financiële transacties boven de honderd euro en het behoud van cash geld.”
NSC is kritisch over verdere Europese integratie en wil de nationale soevereiniteit van Nederland binnen de EU waarborgen. Ze pleiten voor een sobere EU-begroting, strikte naleving van financiële en rechtsstatelijke criteria door lidstaten, en meer parlementaire controle op EU-beleid. Concrete voorstellen zijn onder meer het tegengaan van een transferunie, het instemmingsrecht van het parlement bij EU-wetgeving, en het kunnen uitsluiten van landen die de rechtsstaat ondermijnen.
Nationale soevereiniteit en tegen ‘ever closer union’
NSC wil dat Nederland een stevige, realistische positie inneemt in Europa en verzet zich tegen verdere overdracht van bevoegdheden aan de EU. Ze benadrukken het belang van het subsidiariteitsbeginsel en het behoud van nationale controle over taken, bevoegdheden en budgetten.
“We zijn tegen de ‘ever closer union’. Binnen Europa bepleiten we een stevige opstelling van Nederland, constructief maar realistisch. Taken, bevoegdheden en budgetten blijven van ons, deze nationale soevereiniteit bewaken we.”
“De EU mag alleen maatregelen nemen als die doeltreffender zijn dan nationale, regionale of lokale maatregelen (het subsidiariteitsbeginsel).”
Strikte financiële discipline en tegen transferunie
NSC verzet zich tegen het gezamenlijk dragen van schulden binnen de EU en wil dat lidstaten zich houden aan de bestaande begrotingsregels. Ze zijn tegen eurobonds en pleiten voor consequenties als landen zich niet aan de afspraken houden.
“Als onderdeel van een verstandig Europees beleid zijn we tegen de ontwikkeling van de EU tot een transferunie. Belastingheffing blijft voorbehouden aan de lidstaten. We zijn tegen nieuwe gezamenlijke Europese schulden, tegen “eurobonds” en andere constructies waarmee schulden van EU-lidstaten gemeenschappelijk worden.”
“Verder pleiten we voor herstel en handhaving van de Europese normen voor gezonde overheidsfinanciën (dat wil zeggen een maximaal begrotingstekort van 3% en een maximale staatsschuld van 60%). Als landen zich daar niet aan houden moeten daar consequenties aan verbonden worden zoals het achterhouden van EU-gelden.”
Meer parlementaire controle op EU-beleid
NSC wil dat de Tweede Kamer actiever betrokken wordt bij EU-wetgeving en dat Europese regels alleen worden ingevoerd met instemming van het Nederlandse parlement.
“De regering moet de Tweede Kamer tijdig en actief betrekken bij nieuwe initiatieven van de EU en bij mandaten voor onderhandelingen. De mening van de Kamer moet veel nadrukkelijker worden meegenomen in het standpunt van de regering in de formele als informele (voor)fases van het Europese besluitvormingsproces, inclusief de Eurogroep.”
“Europese regels mogen niet als voldongen feiten neerdalen op Nederland, maar kunnen alleen worden ingevoerd als de meerderheid van het Nederlandse parlement het ermee eens is. We willen een parlementair instemmingsrecht in de Europawet verankeren.”
Uitsluiting en financiële sancties bij schending rechtsstaat
NSC wil dat landen die de rechtsstaat ondermijnen geen EU-gelden meer ontvangen en uiteindelijk uit de EU kunnen worden gezet.
“Steeds meer EU-lidstaten, zoals Hongarije en Slowakije, ondermijnen fundamentele rechtsstatelijke principes. Daarom moet de EU een ‘rechtsstaatslot’ invoeren: landen die hun rechtsstaat afbreken krijgen geen EU-gelden meer.”
“Daarnaast moet het mogelijk worden om lidstaten die stelselmatig de rechtsstaat ondermijnen of langdurig niet voldoen aan de toelatingscriteria, uit de EU te zetten.”
Sober EU-budget en hervorming van uitgaven
NSC wil geen verhoging van de Nederlandse bijdrage aan de EU en pleit voor het schrappen van verouderde uitgavenposten.
“We zetten ons in voor een sobere EU-begroting en zijn tegenstander van een toename van de afdracht aan de meerjarenbegroting (MFK) vanaf 2027. Nieuw Sociaal Contract wil een EU-begroting met aandacht voor concurrentievermogen, weerbaarheid, strategische autonomie en migratie. We willen snijden in het verouderde cohesiebeleid dat 1/3e van de EU-begroting bedraagt.”
Strikte voorwaarden voor EU-uitbreiding
NSC is alleen voor uitbreiding van de EU als landen volledig voldoen aan de Kopenhagen-criteria en wil een correctief referendum bij toetreding.
“Uitbreiding van de EU is op termijn mogelijk, maar we doen geen concessies aan de toepassing van de Kopenhagen-criteria (waarborgen op het gebied van democratie, rechtsstaat en geen corruptie). Mocht een land willen toetreden, dan moet het besluit van het parlement onderwerp kunnen worden van een correctief referendum.”
De SP wil een sociaal en rechtvaardig Europa, waarbij de Europese Unie zich inzet voor eerlijke handel, sterke publieke voorzieningen en sociale zekerheid, in plaats van het dienen van grote bedrijven. De partij pleit voor samenwerking binnen de EU op grensoverschrijdende problemen, maar benadrukt tegelijkertijd het belang van nationale soevereiniteit en onafhankelijkheid, onder andere op het gebied van defensie en industrie.
Sociale en rechtvaardige Europese Unie
De SP streeft naar een Europa dat mensen beschermt en versterkt, met focus op eerlijke handel, publieke voorzieningen en sociale zekerheid. Ze willen dat de EU werkt voor iedereen, niet alleen voor grote bedrijven, en dat samenwerking wordt ingezet waar grensoverschrijdende problemen spelen, maar zonder nationale soevereiniteit op te geven.
“Wij geloven in een Europa dat mensen beschermt en versterkt. Samen kunnen we werken aan een Europese Unie die zorgt voor eerlijkere handel, sterke publieke voorzieningen en sociale zekerheid. Zo bouwen we aan een Europa dat werkt voor iedereen, niet alleen voor de grote bedrijven.”
“In de EU werken we samen om problemen aan te pakken die de landsgrenzen overstijgen. Klimaatverandering, migratie, veiligheid, belastingontwijking en consumentenbescherming kunnen in een geglobaliseerde wereld het best met samenwerking worden aangepakt. Wij willen ook onafhankelijk zijn van...”
Onafhankelijkheid van Amerikaanse wapenindustrie
De SP wil dat Europa onafhankelijk wordt van de Amerikaanse wapenindustrie door eigen productie binnen de EU te stimuleren. Dit moet publieke zeggenschap en veiligheid centraal stellen, in plaats van winstmaximalisatie door buitenlandse bedrijven.
“Europa moet onafhankelijk zijn van de Amerikaanse wapenindustrie. Wij hebben tal van alternatieven binnen de grenzen van de EU, goed opgeleide vakmensen en onderzoekers waarmee wij zelf wapens voor onze verdediging kunnen maken.”
“We investeren in onze eigen defensieindustrie die wapens maakt voor onze verdediging. Publieke investeringen moeten altijd gepaard gaan met publieke zeggenschap in de bedrijven. Het algemeen belang en de veiligheid moeten centraal staan, niet de winstmaximalisatie.”
Circulair en duurzaam Europa
De SP pleit voor Europese regels die producten duurzamer en reparatievriendelijker maken, zodat de economie eerlijker en minder gericht op wegwerp wordt. Dit moet voorkomen dat lidstaten tegen elkaar worden uitgespeeld en de transitie naar een circulaire economie versnellen.
“We werken in Europa samen om onze economie eerlijker en duurzamer te maken. We pleiten voor Europese regels die producten reparatievriendelijk en duurzaam maken, met strengere kwaliteitseisen en een recht op reparatie in alle lidstaten zodat we niet tegen elkaar uitgespeeld kunnen worden.”
Tegen EU-chatcontrole en voor privacy
De SP is fel tegen EU-plannen om chatcontrole verplicht te stellen, omdat dit de vertrouwelijkheid van communicatie ondermijnt. Ze verdedigen het recht op privacy en versleuteling van berichten.
“We zijn tegen het plan van de EU om apps zoals WhatsApp of Signal verplicht berichten te laten controleren op ongewenste inhoud voordat ze worden verstuurd. Om dat te kunnen doen, moeten de apps eerst je berichten ontsleutelen, waardoor je privégesprekken niet meer écht privé zijn.”
“We zijn tegen het EU voornemen om chatcontrole verplicht te stellen. Dit zal de vertrouwelijkheid van communicatie ondermijnen.”
Kritisch op Europese woon- en huurbeleid
De SP wijst op het voorbeeld van Wenen als woonwalhalla van Europa, waar betaalbare huren en nieuwbouw samen kunnen gaan. Ze gebruiken dit als argument voor hun eigen woonbeleid.
“Maar juist in het woonwalhalla van Europa, Wenen, betalen mensen gemiddeld maar 18 procent van hun inkomen aan huur én worden prachtige nieuwe wooncomplexen gebouwd.”
D66 kiest voor een sterk, verenigd en democratisch Europa, met meer Europese samenwerking op het gebied van veiligheid, economie, klimaat en digitale autonomie. De partij wil diepgaande Europese integratie, strategische onafhankelijkheid van andere grootmachten, en directe democratische invloed voor Europeanen. D66 pleit voor Europese oplossingen die burgers direct voordelen bieden, zoals betaalbare energie, innovatie, en bescherming van waarden en rechten.
Meer Europese samenwerking en integratie
D66 ziet Europese samenwerking als essentieel voor veiligheid, economische stabiliteit en het beschermen van gedeelde waarden. De partij wil diepgaande integratie, federalisering van de EU, en directe democratische invloed voor burgers, zoals het rechtstreeks kiezen van de Commissievoorzitter.
“D66 is voorstander van diepgaande Europese integratie, en steunt de verdere federalisering van de EU.”
“Europa moet het boegbeeld van democratie zijn. Daarom wil D66 dat Europeanen de Commissievoorzitter rechtstreeks kunnen kiezen en het Europees Parlement individuele Eurocommissarissen kan wegsturen als dat moet.”
“Met D66 neemt Nederland het voortouw in Europa. ... Het is tijd voor Europese oplossingen, zoals voor schone energie, innovatie, eerlijke kansen en stabiliteit in een instabiele wereld.”
Strategische onafhankelijkheid en Europees industriebeleid
D66 wil dat Europa minder afhankelijk wordt van China en de VS, door te investeren in eigen industrie, innovatie en kritieke sectoren. Dit moet de economische veiligheid en autonomie van Europa versterken.
“Chinese staatssteun en het eigen-volk-eerstbeleid van de Verenigde Staten bedreigen onze economische veiligheid. Europa moet strategisch slimmer en onafhankelijker worden. Met groen Europees industriebeleid produceren en innoveren we zelf meer in cruciale sectoren, zoals in microchips en kritieke grondstoffen.”
Europese digitale autonomie en handhaving
D66 streeft naar digitale onafhankelijkheid van Europa, met strenge handhaving van Europese regels en het losmaken van publieke sectoren van grote buitenlandse techbedrijven.
“Dat geldt ook voor Nederland en de Europese Unie: we zorgen voor digitale onafhankelijkheid, van de cloud en infrastructuur tot apps en algoritmes. We kiezen voor Europese oplossingen en stevige handhaving van Europese regels.”
“Een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie krijgt onder meer de taak om het Rijk en publieke sectoren los te maken van grote techbedrijven uit Amerika en China.”
Eerlijk en humaan Europees asiel- en migratiebeleid
D66 ondersteunt het Europese migratiepact en wil dat Nederland verantwoordelijkheid neemt binnen Europa voor een eerlijk, humaan en werkend asielsysteem.
“We nemen onze verantwoordelijkheid binnen Europa voor asielopvang. We steunen de invoering van het Europese migratiepact in juni 2026 als belangrijke stap naar een eerlijk, humaan en werkend asielsysteem in Europa.”
DENK is pragmatisch voorstander van Europese samenwerking, maar stelt nationale soevereiniteit en democratische controle centraal. Ze willen de EU democratischer maken, zijn voor Europese defensiesamenwerking (maar tegen een Europees leger), en pleiten voor strengere handhaving van de rechtsstaat binnen de EU. Daarnaast wil DENK dat Nederland zich binnen de EU inzet voor mensenrechten, rechtvaardige handel en uitbreiding van de EU met landen als Bosnië.
Nationale soevereiniteit behouden binnen EU-samenwerking
DENK steunt Europese samenwerking als dit voordelen biedt, maar wil dat Nederland zeggenschap houdt over eigen beleid en parlementaire inspraak bij EU-regelgeving. Ze zijn kritisch op te veel machtsoverdracht naar Brussel.
“Wij zijn pragmatische voorstanders van de EU: als wij uitdagingen beter in Europees verband kunnen aanpakken, dan zijn wij daar een voorstander van. Wij hechten aan het borgen van inspraak van ons nationale parlement bij EU regelgeving en hechten aan het behouden van onze soevereine zeggenschap over hoe ons land wordt bestuurd.”
EU democratischer en rechtsstatelijker maken
DENK wil dat de EU hervormd wordt om het democratische gehalte te vergroten en strengere handhaving van de rechtsstaat af te dwingen bij lidstaten.
“Wij zijn voor een hervorming van de EU waarbij het democratische gehalte van de EU wordt vergroot en er op het gebied van de rechtsstaat strenger gehandhaafd wordt op de vraag of landen binnen de EU zich gedragen conform de afspraken.”
Europese defensiesamenwerking, geen Europees leger
DENK is voor samenwerking op defensiegebied binnen Europa, maar wil geen Europees leger en behoud van nationale controle over militaire inzet.
“Wij zijn een voorstander van Europese defensiesamenwerking, maar geen voorstander van een Europees leger. Wij moeten altijd zelf blijven bepalen of onze militairen worden ingezet.”
Kritisch op EU-begrotingsregels, ruimte voor investeringen
DENK wil een stabiele financiële unie, maar vindt dat EU-begrotingsregels niet ten koste mogen gaan van investeringen in brede welvaart.
“Wij hechten aan een stabiele financiële Unie, maar de begrotingsregels mogen vooruitgang niet belemmeren. Dat betekent dat wij het handhaven op begrotingsdiscipline steunen en tegelijkertijd met een open houding kijken naar het bieden van ruimte voor uitgaven die de brede welvaart bevorderen.”
Inzet voor uitbreiding en diplomatie binnen de EU
DENK wil dat Nederland zich binnen de EU inzet voor uitbreiding met landen als Bosnië en voor krachtige diplomatieke maatregelen.
“Nederland zet zich binnen de EU diplomatiek in voor krachtige sancties tegen figuren zoals Dodik, inclusief maatregelen om zijn invloed te beperken en de eenheid van Bosnië te beschermen.”
“Nederland gaat zich proactief inzetten voor lidmaatschap van Bosnië binnen de EU en andere internationale fora.”
Rechtvaardige handel en mensenrechten als EU-uitgangspunt
DENK vindt dat de EU handelsbeleid moet baseren op fairtrade, mensenrechten en natuurbescherming, en wil uit verdragen stappen die daar niet aan voldoen.
“Bij handelsverdragen en handelsbeleid zijn fairtrade, mensenrechten en het beschermen van de natuur harde uitgangspunten. Ook mogen er geen oneerlijke consequenties voor onze eigen ondernemers zijn. Wij stappen daarom uit MERCOSUR, CETA en FTA, omdat deze principes onvoldoende geborgd zijn in deze handelsverdragen.”