Verkiezingsprogramma's 2025 overeigen e
BVNL benadrukt het recht op zelfbeschikking en individuele keuzevrijheid, vooral als het gaat om het eigen lichaam en persoonlijke levenssfeer. De partij verzet zich tegen overheidsdwang bij medische en ethische keuzes en pleit voor het beschermen van eigendomsrechten, zoals het eigen huis en pensioen. Belangrijke voorstellen zijn het afschaffen van het Eigen Woningforfait, het waarborgen van vrije keuze bij medische handelingen, en het versterken van individuele zeggenschap over pensioen en eigendom.
Zelfbeschikking over het eigen lichaam en medische keuzes
BVNL vindt dat beslissingen over het eigen lichaam uitsluitend aan het individu toebehoren en verwerpt elke vorm van overheidsdwang op dit vlak. Dit geldt voor medische handelingen zoals vaccinatie, euthanasie, abortus en geslachtstransities. De partij ziet individuele vrijheid als heilig en stelt dat de overheid zich hierbuiten moet houden.
“Medisch-ethische keuzes horen bij het individu, niet bij de Staat. Belang Van Nederland verwerpt iedere vorm van overheidsdwang als het gaat om beslissingen over het eigen lichaam.”
“Als volwassen mensen euthanasie willen plegen binnen de huidige wetgeving dan is dat een eigen keuze.”
“Vaccinatie of andere medische handelingen zijn altijd de exclusieve keuze van het individu en de overheid mag hier op geen enkele manier dwang of drang op uitoefenen.”
“De integriteit van het lichaam en de vrijheid om je eigen keuzes te maken zijn heilig.”
Bescherming van eigendomsrechten en vrije keuze bij eigendom
BVNL beschouwt eigendomsrechten als fundamenteel en wil burgers maximale zeggenschap over hun eigen huis, pensioen en vermogen. De partij wil het Eigen Woningforfait afschaffen, vrije keuze in pensioenuitvoerder mogelijk maken en lenen van de eigen BV weer toestaan.
“Het eigen huis moet ook financieel een veilige haven zijn en geen melkkoe van de overheid.”
“De Wet Excessief Lenen komt te vervallen. Lenen van de eigen BV wordt weer toegestaan.”
“Deelnemers krijgen het recht om zelf hun pensioenuitvoerder te kiezen.”
“Meer keuzevrijheid en flexibiliteit. Iedereen krijgt de keuze om in het oude stelsel te blijven.”
Vrijheid bij keuze van woon- en vervoersmiddelen
BVNL vindt dat mensen vrij moeten zijn in de keuze van hun woning en auto, zonder overheidsdwang of -sturing via belastingen of regels.
“Automobilisten kiezen hun eigen auto, of dat nu een benzine, schone diesel, elektrische of hybride is. De overheid zal deze keuze niet door middel van belastingen of subsidies beïnvloeden.”
“Huiseigenaren mogen bij aankoop van een huis nooit worden verplicht om extra maatregelen voor verduurzaming te nemen.”
FVD beschouwt het bezit van een eigen woning als een fundamenteel recht en wil dit beschermen door fiscale voordelen te behouden en lasten te verlagen. De partij pleit voor het afschaffen van belastingen en regels die het eigen woningbezit belemmeren, zoals het eigenwoningforfait, en wil het kopen van een huis toegankelijker maken voor Nederlanders. Hun visie draait om het stimuleren van particulier woningbezit als basis voor vrijheid, zekerheid en gezinsleven.
Eigen woning blijft fiscaal beschermd
FVD ziet de eigen woning als heilig bezit en wil deze beschermen tegen extra belastingen. Ze willen de eigen woning in box 1 houden, het eigenwoningforfait afschaffen en de hypotheekrenteaftrek verhogen. Dit moet het kopen en bezitten van een huis aantrekkelijk en betaalbaar houden.
“De eigen woning vormt het fundament van vrijheid, veiligheid en gezinsleven. Wat ons betreft is bezit daarvan heilig. Daarom blijft de eigen woning in box 1: nooit belasting over je eigen huis, dus ook geen eigenwoningforfait.”
“We behouden de hypotheekrenteaftrek en brengen het maximale aftrektarief terug omhoog naar 52%, zodat huiseigenaren betaalbaar kunnen blijven wonen.”
“We schaffen het eigenwoningforfait af en houden de eigen woning in box 1, zodat nooit belasting wordt betaald over het eigen huis.”
Toegankelijkheid eigen woningbezit vergroten
FVD wil het kopen van een eigen huis makkelijker maken, vooral voor starters en Nederlanders. Ze pleiten voor een lage overdrachtsbelasting, het niet meetellen van studieschuld bij hypotheekaanvragen, en het stimuleren van koopwoningen met voorrang voor Nederlanders.
“De overdrachtsbelasting wordt 2% voor iedereen, met uitzondering van starters, die een volledige vrijstelling ontvangen.”
“Studieschuld mag nooit meetellen bij een hypotheekaanvraag, maar een goede huurgeschiedenis wél.”
“We willen betaalbare koopwoningen bouwen: jaarlijks 100.000 nieuwe huizen, met voorrang voor Nederlanders.”
“We schrappen de leeftijds- en woningprijsgrens uit de startersvrijstelling; de eerste woning is altijd vrij van overdrachtsbelasting, zodat kopen bereikbaar wordt voor iedereen.”
“Daarnaast stimuleren we generatiewoningen en geven we huurders de kans om hun woning van corporaties over te nemen zodat ook zij eigen woningbezit kunnen verwerven.”
Afschaffen erfpacht en grond echt eigendom maken
FVD wil erfpachtregelingen afschaffen en de grond schenken aan woningbezitters, zodat zij volledig eigenaar worden van hun woning en grond.
“We schaffen gemeentelijke- en Rijkserfpachtregelingen af, schenken de grond aan woningeigenaren en schelden de resterende erfpacht kwijt, zodat grond weer echt eigendom wordt.”
Geen extra lasten via OZB en eerlijke belasting
De partij wil de OZB niet langer koppelen aan de WOZ-waarde, maar aan het aantal bewoners, zodat het hebben van een eigen woning geen extra financiële last wordt.
“We maken de OZB gelijk voor iedereen en koppelen deze niet meer aan de WOZ-waarde maar aan het aantal bewoners, zodat het hebben van een woning nooit een last is.”
De Partij voor de Dieren pleit voor meer zeggenschap en eigenaarschap van burgers over essentiële voorzieningen zoals energie, data en woningen. Ze willen dat mensen mede-eigenaar kunnen worden van lokale energieprojecten, volledige controle houden over hun eigen persoonsgegevens, en dat Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) beter ondersteund worden bij verduurzaming. De partij ziet eigenaarschap als een middel om eerlijkheid, duurzaamheid en democratische controle te versterken.
Mede-eigenaarschap en zeggenschap over lokale energie
De PvdD vindt dat energie geen handelswaar is, maar een basisbehoefte waar burgers en overheid samen zeggenschap over moeten hebben. Ze willen dat mensen mede-eigenaar kunnen worden van lokale energieprojecten en delen in de opbrengsten, om zo het energiesysteem eerlijker en duurzamer te maken.
“Energie is voor Partij voor de Dieren geen handelswaar maar een basisbehoefte. Daarbij hoort zeggenschap voor ons allemaal - burgers en overheid. Een eerlijk systeem met mede-eigenaarschap en kunnen delen in de opbrengsten.”
“We investeren in energieprojecten dichtbij huis, opgewekt op eigen dak, of in beheer van de wijk of de buurt.”
“Omwonenden worden tijdig betrokken bij het proces en kunnen (mede-)eigenaar worden.”
Volledige controle over eigen persoonsgegevens en digitale identiteit
De partij wil burgers beschermen tegen misbruik van hun digitale identiteit en persoonsgegevens. Ze pleiten voor het wettelijke recht op het eigen gezicht en stem, en willen voorkomen dat bedrijven via kleine lettertjes eigenaar worden van persoonlijke data.
“Iedereen krijgt het wettelijke recht op zijn of haar eigen gezicht en stem.”
“Bedrijven mogen via kleine lettertjes in gebruiksvoorwaarden nooit eigenaar worden van persoonsgegevens, beelden of bestanden.”
“Zolang dit niet op orde is ontmoedigen we het gebruik van deze platformen en wijzen we op privacyvriendelijke alternatieven waarbij gebruikers zeggenschap houden over hun eigen data.”
Ondersteuning voor Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) bij verduurzaming
De PvdD erkent dat VvE’s vaak moeite hebben met verduurzaming door complexe besluitvorming en regelgeving. Ze willen dat de overheid VvE’s actief ondersteunt bij de energietransitie.
“Verenigingen van Eigenaren (VvEs) krijgen hun energietransitie vaak niet van de grond, door complexe besluitvorming, regelgeving en subsidiestromen. De overheid laat VvEs niet langer aan hun lot over, maar helpt hen waar nodig.”
Stimuleren van coöperatief eigendom en lokale energieopwekking
De partij stimuleert coöperatief eigendom en wil regelingen uitbreiden die het opwekken en opslaan van energie op wijkniveau mogelijk maken, zodat burgers gezamenlijk eigenaar kunnen zijn van duurzame energiebronnen.
De VVD ziet het bezit van een eigen huis als essentieel voor persoonlijke vrijheid, financiële zekerheid en het opbouwen van vermogen. Hun belangrijkste voorstellen zijn het stimuleren van eigen woningbezit, het beschermen van woningeigenaren tegen extra lasten en erfpacht, en het fiscaal aantrekkelijk maken van verduurzaming voor eigenaren. De partij wil het voor starters makkelijker maken om een eigen huis te kopen en sparen, en verzet zich tegen het gebruik van het eigen huis als melkkoe door de overheid.
Eigen woningbezit stimuleren en beschermen
De VVD beschouwt het eigen huis als een sleutel tot vrijheid en financiële zekerheid, en wil het voor meer mensen bereikbaar maken. Ze willen starters helpen, erfpacht beperken, en de positie van woningeigenaren versterken door consumentenbescherming en transparantie. Het eigen huis mag niet zwaarder belast worden en moet geen melkkoe zijn voor de overheid.
“De sleutel van jouw eigen koopwoning is de sleutel tot vrijheid. Het eigen koophuis is een investering in jezelf; je bouwt vermogen op.”
“Wij zien het daarom niet alleen als onze taak, maar als onze plicht om ervoor te zorgen dat iedereen een eigen huis kan bemachtigen. Niet alleen de happy few, maar mensen met een gewone baan moeten een koophuis kunnen betalen.”
“Om het eigen huis zwaarder te belasten, wijzen wij hard af. Ook lokaal kiezen we voor betaalbaarheid. Jouw koophuis is geen melkkoe voor de gemeente.”
“Daarom kiezen wij bij nieuwe woningen in principe niet meer voor de erfpacht. Erfpacht bij nieuwe woningen mag alleen als dit de betaalbaarheid ten goede komt en mag niet gebruikt worden als melkkoe voor gemeenten.”
“Om de positie van de woningeigenaar, die nu te maken heeft met erfpacht te versterken en te beschermen stellen we consumentenbescherming en transparantie centraal.”
Starters en sparen voor een eigen huis ondersteunen
De VVD wil het voor starters makkelijker maken om een eigen huis te kopen en te sparen voor een huis. Ze stellen voor om startershypotheken te stimuleren, langere looptijden mogelijk te maken en sparen voor een eigen huis fiscaal te faciliteren.
“Om starters te helpen bij het kopen van hun eerste huis en hun maandlasten te verlagen, stimuleren we het gebruik van startershypotheken en hypotheken met een langere looptijd.”
“We willen dat starters makkelijker kunnen sparen voor een huis. Daarom willen we dat starters geld specifiek kunnen oormerken buiten de heffingsvrije voet voor de koop van een eigen huis. Dit is voor ons een belangrijk onderdeel van de hervorming van box 3.”
Verduurzaming van het eigen huis vrijwillig en fiscaal aantrekkelijk maken
De VVD vindt dat woningeigenaren de vrijheid moeten behouden om hun huis al dan niet te verduurzamen, zonder nieuwe verplichtingen. Wie vrijwillig investeert in verduurzaming, moet fiscaal worden beloond.
“Woningeigenaren behouden de vrijheid om hun huis al dan niet te verduurzamen. We leggen geen nieuwe verplichtingen op. Voor wie vrijwillig groen investeert maken we het fiscaal aantrekkelijk om een nieuwe warmtepomp aan te schaffen.”
“Daarom maken we groene investeringen deels aftrekbaar bij de belastingaangifte.”
De SP pleit voor meer zeggenschap en eigenaarschap van burgers over hun eigen woning, buurt, zorg en energievoorziening. Ze willen dat mensen meer controle krijgen over hun directe leefomgeving, bijvoorbeeld via wooncoöperaties, het afschaffen van het eigen risico in de zorg, en het nationaliseren van energiebedrijven. De kern van hun visie is dat collectief en publiek eigendom en zeggenschap boven marktwerking en winstmaximalisatie moeten staan, zodat het algemeen belang en solidariteit centraal komen te staan.
Meer zeggenschap en eigenaarschap over de eigen woning en buurt
De SP wil dat bewoners meer invloed krijgen op hun eigen huis en woonomgeving, onder andere door het stimuleren van wooncoöperaties en het terugbrengen van woningcorporaties naar verenigingen met zeggenschap voor huurders. Dit moet leiden tot meer betrokkenheid, betaalbaarheid en sociale samenhang in buurten.
“Met een nieuwe wet zorgen we ervoor dat groepen mensen eenvoudig een eigen wooncoöperatie kunnen starten. Zo geven we bewoners meer zeggenschap over hun woningen en woonomgeving, en bouwen we samen aan sterke en betrokken buurten.”
“We maken van woningcorporaties weer verenigingen, met een bestuur dat verantwoording aflegt aan de huurders. Zo zorgen we dat bewoners samen beslissen over investeringen, onderhoud en toekomstige plannen.”
“Bewoners en toekomstige bewoners moeten meer zeggenschap krijgen over hun huis en buurt. We leven te veel langs elkaar heen. Zeggenschap over je eigen huis en buurt brengt mensen samen. We maken van corporaties weer verenigingen op een schaal die past bij de huurders.”
Afschaffen van het eigen risico in de zorg
De SP wil het eigen risico in de zorg afschaffen om te voorkomen dat mensen worden uitgesloten van noodzakelijke zorg vanwege financiële drempels. Dit past in hun bredere visie dat zorg een collectief recht is en niet afhankelijk mag zijn van individuele draagkracht.
Publiek eigendom en zeggenschap over energievoorziening
De SP streeft naar nationalisatie van energiebedrijven en publieke zeggenschap over energie, zodat de opbrengsten en beslissingen ten goede komen aan iedereen en niet aan aandeelhouders. Dit moet energie betaalbaar en duurzaam maken, met solidariteit als uitgangspunt.
“De SP nationaliseert de energievoorzieningen en maakt ze daarmee weer betaalbaar én duurzaam, met publieke zeggenschap en solidariteit als uitgangspunt.”
“Energiebedrijven komen weer in publieke of lokale handen, zodat we de kosten kunnen verlagen, de investeringen in schone energie steken en verspilling tegengaan.”
Het CDA benadrukt het belang van eigen verantwoordelijkheid en het nemen van initiatief, zowel individueel als collectief, binnen de samenleving en economie. Ze willen het eigen risico in de zorg verhogen, eigen kracht van regio’s benutten, en ondernemers meer ruimte geven voor eigen investeringen en innovatie. De partij koppelt het versterken van het ‘eigen’ aan het vergroten van maatschappelijke samenhang en het verminderen van overmatige regelgeving.
Eigen risico in de zorg verhogen
Het CDA wil de verlaging van het eigen risico terugdraaien, omdat zij vinden dat deze maatregel de zorgpremie alleen maar duurder maakt. Hiermee leggen ze meer verantwoordelijkheid bij de burger voor de eigen zorgkosten.
“We draaien de verlaging van het eigen risico terug, want die maakt de premie alleen maar duurder.”
Eigen kracht en verantwoordelijkheid van regio’s versterken
Het CDA vindt dat elke regio met eigen kracht moet bijdragen aan nationale opgaven, waarbij verschillen benut worden en regio’s niet alleen ontvangen maar ook geven. Dit standpunt adresseert het belang van regionale autonomie en eigen initiatief.
Ondernemers meer ruimte voor eigen investeringen en innovatie
Het CDA wil ondernemers meer vertrouwen geven door rust, reinheid en regelmaat in beleid, en het aanjagen van investeringen via een nationale investeringsbank. Ze benadrukken het belang van eigen initiatief en investeringsruimte voor bedrijven.
“We geven ondernemers vertrouwen door rust, reinheid en regelmaat in beleid. Ondernemers en bedrijven zijn het fundament van onze economie. We richten een nationale investeringsbank op die investeringen in Nederland aanjaagt.”
“We voeren actief economisch en fiscaal beleid om bedrijven en investeringen aan te trekken en te behouden. We behouden de expatregeling, de innovatiebox en de (uitgebreide) WBSO, scherpen de renteaftrekbeperking niet verder aan en komen niet aan de inkoop van eigen aandelen.”
Minder regels, meer ruimte voor eigen initiatief
Het CDA wil af van de gedachte dat meer regels altijd tot minder fouten leiden, en pleit voor minder verantwoordingsdruk en meer ruimte voor beroepseer en eigen initiatief.
“We stoppen met de gedachte dat meer regels altijd leiden tot het maken van minder fouten. Onevenredige verantwoordingsdruk zorgt voor maatschappelijke schade, tast de beroepseer van...”
D66 pleit voor meer autonomie, zeggenschap en eigenaarschap van burgers over hun eigen data, digitale identiteit en persoonlijke keuzes. Ze willen dat Nederland minder afhankelijk wordt van buitenlandse partijen en technologie, en dat mensen baas zijn over hun eigen gegevens, lichaam en leven. Concrete voorstellen zijn onder andere het recht op het eigen gezicht, lichaam en stem bij deepfakes, het Baas-over-eigen-data-principe, en expliciete vastlegging van zelfbeschikking in medische en digitale context.
Baas over eigen data en digitale autonomie
D66 wil dat burgers zelf de regie houden over hun digitale gegevens en identiteit, en dat Nederland minder afhankelijk wordt van buitenlandse techbedrijven. Dit moet de privacy, veiligheid en democratische controle versterken.
“En zeker niet aan buitenlandse machten die ons kunnen afsluiten van onze eigen data. D66 bouwt aan een digitale samenleving waarin de waarden die we samen belangrijk vinden centraal staan: veiligheid, menselijke waardigheid, rechtvaardigheid en democratie.”
“Digitale autonomie gaat verder dan wetten. D66 introduceert het Baas-over-eigen-”
“We bouwen daarom onze eigen kennis en kracht op het gebied van AI op, op basis van Europese waarden en standaarden.”
Recht op het eigen gezicht, lichaam en stem bij deepfakes
D66 wil burgers beschermen tegen misbruik van hun identiteit door deepfakes. Ze stellen voor dat iedereen het auteursrecht krijgt over het eigen gezicht, lichaam en de eigen stem, zodat techbedrijven verplicht zijn nepbeelden snel te verwijderen.
“D66 geeft daarom iedereen het auteursrecht over het eigen gezicht, lichaam en de eigen stem. Techbedrijven worden verplicht om nepbeelden binnen 24 uur te verwijderen.”
Zelfbeschikking over lichaam, leven en gezondheid
D66 vindt dat iedereen het recht moet hebben om eigen keuzes te maken over het lichaam, leven en medische beslissingen. Dit betekent expliciete wettelijke vastlegging van zelfbeschikking, bijvoorbeeld bij abortus, euthanasie en andere medische keuzes.
JA21 benadrukt het belang van individuele vrijheid en eigen verantwoordelijkheid, waarbij burgers zelf keuzes moeten kunnen maken over hun leven, bezit en mobiliteit. De partij verzet zich tegen overheidsbemoeienis die deze eigen regie belemmert, en pleit concreet voor het beschermen van het gebruik van de eigen auto, het stimuleren van eigen verantwoordelijkheid in de economie, en het waarborgen van regie over de eigen gezondheid in de zorg.
Vrijheid en regie over het eigen leven
JA21 vindt dat Nederlanders zelf regie moeten hebben over hun leven en keuzes, zonder betutteling of overmatige sturing door de overheid. Dit standpunt adresseert het probleem van een te bemoeizuchtige overheid en benadrukt het belang van individuele autonomie.
“Dit betekent dat mensen regie verdienen over hun eigen leven, in plaats van betutteling. Nederlanders mogen in alle vrijheid hun eigen keuzes maken en daar de vruchten van plukken.”
Bescherming van het gebruik van de eigen auto
De partij ziet de eigen auto als symbool van individuele vrijheid en zelfredzaamheid, vooral buiten de Randstad. JA21 verzet zich tegen maatregelen die het gebruik van de eigen auto ontmoedigen, omdat dit de persoonlijke bewegingsvrijheid beperkt.
“De eigen auto is een uiting van de individuele vrijheid van de Nederlander om zelf te bepalen wanneer en waarheen hij wil reizen. Het is een vorm van zelfredzaamheid die past bij het mensbeeld dat JA21 voor ogen staat.”
“JA21 verzet zich dan ook tegen maatregelen die het gebruik van de eigen auto ontmoedigen zoals hoge wegenbelasting, rekeningrijden en te hoge...”
Meer eigen verantwoordelijkheid in de economie
JA21 pleit voor minder overheidssturing en meer eigen verantwoordelijkheid van burgers in economische keuzes. De partij vindt dat mensen in staat zijn voor zichzelf te zorgen en dat overheidsbemoeienis hun keuzevrijheid belemmert.
“JA21 gelooft dat de meeste mensen in staat zijn voor zichzelf te zorgen en dat zij daarin een eigen verantwoordelijkheid dragen.”
“De overheid is veel te sturend in onze economie. Voor ieder probleem worden nieuwe regelingen en subsidies bedacht. Dit maakt mensen afhankelijk en belemmert hun keuzevrijheid.”
Regie over de eigen gezondheid en zorg
JA21 wil dat burgers meer mogelijkheden krijgen om zelf de regie te voeren over hun gezondheid en zorg, in plaats van dat de overheid of zorginstellingen dit bepalen. Dit moet leiden tot meer maatwerk en betere aansluiting bij individuele behoeften.
“Burgers moeten meer mogelijkheden krijgen om de regie te voeren over hun eigen gezondheid en zorg.”
BIJ1 pleit voor maximale zeggenschap en eigenaarschap van mensen over hun eigen leven, werk en energievoorziening. Ze willen werknemers meer controle geven over bedrijven via werknemersfondsen en coöperaties, en burgers de mogelijkheid bieden om energie in eigen beheer op te wekken. De kern van hun visie is radicale democratisering van eigendom en regie, zodat mensen zelf beslissingen kunnen nemen over hun werk, energie en leven.
Werknemerscollectief eigendom en zeggenschap in bedrijven
BIJ1 wil dat werknemers meer directe zeggenschap en eigendom krijgen in bedrijven, om economische macht eerlijker te verdelen en werknemers invloed te geven op hun eigen werk en inkomen. Dit moet gebeuren via verplichte werknemersfondsen, coöperaties en democratische ondernemingsraden, vooral bij grote bedrijven.
“De coöperatie van werknemers wordt de standaard eigendomsstructuur voor nieuw opgerichte rechtspersoonlijkheden. Hiervoor creëren we duidelijke grondslag in de wet.”
“Elk bestaand beursgenoteerd bedrijf met meer dan 100 werknemers is verplicht een werknemersfonds op te richten. Hieraan schrijven zij jaarlijks een aantal nieuwe aandelen uit, in verhouding met de jaarwinst. Het werknemersfonds wordt alleen beheerd door de werknemers van de firma die deze heeft opgericht.”
“De democratische ondernemingsraad is een verplicht onderdeel van grote bedrijven, met een bindend mandaat in het bestuur.”
Energie in eigen beheer voor burgers
BIJ1 wil dat burgers collectief eigenaar kunnen worden van hun energievoorziening, zodat ze zelf kunnen beslissen over productie en gebruik van energie. Dit bevordert lokale zeggenschap, duurzaamheid en voorkomt afhankelijkheid van grote energiebedrijven.
“Energie opwekken in eigen beheer wordt voor iedereen mogelijk. We investeren fors in het (financieel) ondersteunen van de opzet van energiecoöperaties en andere lokale initiatieven waar bewoners eigenaarschap en zeggenschap hebben over hun energievoorziening.”
Zelfbeschikking over het eigen leven en waardige dood
BIJ1 vindt dat mensen maximale regie moeten hebben over hun eigen leven en keuzes, inclusief het recht op een waardige dood in eigen regie. Dit betekent dat mensen toegang moeten krijgen tot middelen om hun leven op eigen voorwaarden te beëindigen, mits zorgvuldig getoetst.
“Ieder mens moet kunnen kiezen voor een waardige dood in eigen regie, ook als zij niet ziek zijn. Mensen met een weloverwogen persisterende doodswens moeten daarom toegang kunnen krijgen tot een legaal, waardig, veilig en betrouwbaar stervensmiddel, zodat zij niet hoeven te kiezen voor suïcide.”
DENK benadrukt het belang van het behouden van Nederlandse soevereiniteit binnen Europese samenwerking en pleit voor onafhankelijkheid van buitenlandse invloeden, vooral op het gebied van digitale infrastructuur en defensie. De partij wil dat Nederland altijd zelf de regie houdt over cruciale beslissingen en systemen, en verzet zich tegen het opgeven van eigen zeggenschap aan supranationale organen. Concrete voorstellen zijn onder meer het waarborgen van nationale controle over defensie-inzet en digitale systemen.
Behoud van Nederlandse soevereiniteit binnen de EU
DENK vindt Europese samenwerking waardevol, maar stelt duidelijke grenzen aan het overdragen van nationale bevoegdheden. De partij wil dat Nederland altijd zelf bepaalt over belangrijke zaken als wetgeving, defensie en bestuur, en verzet zich tegen een Europees leger of het verlies van nationale inspraak. Dit standpunt adresseert de zorg dat Europese integratie kan leiden tot verlies van eigen zeggenschap.
“Tegelijkertijd blijven wij hechten aan onze eigen soevereiniteit en aan de verdere hervorming van de EU.”
“Wij hechten aan het borgen van inspraak van ons nationale parlement bij EU regelgeving en hechten aan het behouden van onze soevereine zeggenschap over hoe ons land wordt bestuurd.”
“Wij zijn een voorstander van Europese defensiesamenwerking, maar geen voorstander van een Europees leger. Wij moeten altijd zelf blijven bepalen of onze militairen worden ingezet.”
Onafhankelijkheid van digitale infrastructuur
DENK wil dat Nederland minder afhankelijk wordt van andere landen en grote bedrijven op het gebied van digitale infrastructuur. Dit standpunt komt voort uit zorgen over privacy, veiligheid en controle over essentiële systemen, en richt zich op het beschermen van de nationale autonomie in het digitale domein.
“We moeten ook inzetten op onafhankelijkheid van onze systemen van andere landen en grote bedrijven.”
Zelfstandige keuzes bij migratiebeleid
DENK benadrukt het belang van het behouden van eigen soevereiniteit, ook op het gebied van migratie. De partij wil dat Nederland zelf bepaalt hoe het migratiebeleid wordt vormgegeven, in plaats van dit volledig over te laten aan Europese afspraken.
“Wij blijven hechten aan onze eigen soevereiniteit. Dat geldt ook voor migratie, dat om een humane en duurzame aanpak vraagt.”
Volt pleit voor meer Europese autonomie en het versterken van de eigen middelen en capaciteit van de EU, zodat Europa minder afhankelijk wordt van externe partijen en beter haar eigen belangen kan behartigen. De partij stelt voor om te investeren in digitale en economische soevereiniteit, onder andere door het invoeren van een digitale euro, het versterken van strategische sectoren en het invoeren van een Europese winstbelasting als eigen middel. Volt ziet het vergroten van de eigen slagkracht van de EU als essentieel voor een rechtvaardige, innovatieve en onafhankelijke toekomst.
Europese digitale en economische autonomie versterken
Volt wil dat de EU haar eigen digitale infrastructuur en economische regels ontwikkelt, zodat Europa minder afhankelijk is van niet-EU-landen en grote techbedrijven. Dit moet de strategische positie van Europa versterken en zorgen dat Europese waarden centraal staan.
“Met eigen cloud-diensten en digitale infrastructuur verkleinen we onze onze afhankelijkheid van andere landen.”
“De EU bouwt daarom aan een sterkere euro, ook digitaal. Met één munt, één begroting, één minister van Financiën en één economie maken we onze eigen regels en beschermen we onze belangen en waarden.”
“Volt is voorstander van het invoeren van een digitale euro om de monetaire en digitale soevereiniteit van onze EU te behouden.”
Meer eigen middelen voor de EU via Europese belastingen
Volt wil dat de EU minder afhankelijk wordt van bijdragen van lidstaten door eigen middelen te creëren, zoals een Europese winstbelasting. Dit moet de financiële onafhankelijkheid van de EU vergroten en een gelijk speelveld creëren.
“We willen één Europese winstbelasting als aanvulling op de eigen middelen van de EU. Zo voorkomen we een race to the bottom, waarin lidstaten tegen elkaar uitgespeeld worden door grote multinationals.”
EU-capaciteit en middelen voor grensoverstijgende samenwerking
Volt pleit voor het versterken van de eigen capaciteit en middelen van de EU, zodat grensregio’s beter kunnen samenwerken en Europese doelen effectiever gerealiseerd kunnen worden.
“We geven de grensregio’s een eigen capaciteit en eigen middelen.”
BBB benadrukt het belang van autonomie, eigenaarschap en het behouden van controle over Nederlandse middelen, infrastructuur en identiteit. De partij pleit voor meer eigendom en zeggenschap in eigen land, zowel op het gebied van media, economie, digitale infrastructuur als regionale ontwikkeling. Concrete voorstellen zijn onder meer het stimuleren van investeringen uit eigen land, het beschermen van Nederlands eigenaarschap in de media en het versterken van regionale autonomie.
Meer investeringen en eigenaarschap uit eigen land
BBB wil dat Nederland minder afhankelijk wordt van buitenlandse investeerders en bedrijven door meer te investeren in eigen bedrijven en infrastructuur. Dit moet de strategische autonomie en economische weerbaarheid van Nederland vergroten.
“Meer durfkapitaal uit eigen land. BBB wil dat pensioenfondsen, regionale ontwikkelmaatschappijen en de overheid gezamenlijk investeren in Nederlandse groeibedrijven.”
Beschermen van Nederlands eigenaarschap in de media
BBB maakt zich zorgen over de concentratie van media-eigendom in buitenlandse of te weinig Nederlandse handen en wil beleid om meer media in Nederlandse handen te houden.
“BBB is bezorgd over het eigenaarschap van omroepen, kranten en (week) bladen dat in handen is van slechts een paar bedrijven. Deze versmalling doet merkbaar afbreuk aan de onafhankelijkheid en veelkleurigheid van onze media. Er dient beleid te komen om te borgen dat meer media in Nederlandse handen blijven.”
Digitale soevereiniteit en eigendom
BBB vindt dat Nederland de controle moet behouden over vitale digitale infrastructuren en pleit voor digitale soevereiniteit en eigendom om nationale veiligheid en autonomie te waarborgen.
“De digitale ruggengraat van onze samenleving is van levensbelang. Vitale infrastructuren worden razendsnel belangrijker voor onze nationale veiligheid, economie en leefbaarheid.”
Regionale autonomie en eigenheid beschermen
BBB wil dat regio’s hun eigen karakter en zeggenschap behouden en dat beleid rekening houdt met de eigenheid van verschillende gebieden in Nederland.
“We houden rekening met de eigenheid van regio’s en waken voor overbelasting door...”
NSC erkent het belang van het beschermen van het "eigen erf" en de "eigen omgeving" van burgers, vooral op het gebied van wonen en erfpacht. Ze willen wettelijke bescherming voor erfpachters en maatregelen om mensen meer zekerheid te geven over hun woonlasten. Daarnaast benadrukken ze het belang van zeggenschap over eigen data in de digitale omgeving.
Wettelijke bescherming voor erfpachters
NSC ziet dat erfpacht vaak ingewikkeld, duur en onvoorspelbaar is, wat leidt tot onzekerheid voor bewoners over hun eigen woonlasten. Om deze onzekerheid te verminderen, willen ze wettelijke bescherming bieden aan erfpachters en de stijging van erfpachtkosten beperken.
“Om plotselinge en buitensporige stijgingen van de erfpacht te voorkomen en mensen meer zekerheid te geven over hun woonlasten komt er wettelijke bescherming voor erfpachters.”
“Erfpacht dient tenminste te voldoen aan de NHG-criteria (Nationale Hypotheek Garantie). Bij gebrek hieraan zijn aanpassingen van de canon gemaximeerd op de indexatie met inflatie van het oorspronkelijke canonbedrag.”
Meer zeggenschap over eigen digitale data
NSC vindt dat burgers meer controle moeten krijgen over hun eigen digitale gegevens. Dit moet de privacy waarborgen en burgers inzicht geven in wie hun data gebruikt, met de mogelijkheid om daartegen op te treden.
“We hanteren het principe dat de burger zo veel mogelijk zeggenschap moet krijgen over de data die over hem of haar worden verzameld en verwerkt.”
“Daarom willen we verkennen of er bij digitale dienstverlening gebruikgemaakt kan worden van een persoonlijke digitale kluis die de burger zelf beheert.”
50PLUS vindt het belangrijk dat mensen zoveel mogelijk zeggenschap en voordeel houden over hun eigen eigendom en financiën, met name de eigen woning en het eigen risico in de zorg. Ze pleiten voor het beschermen van de eigen woning tegen extra belasting, het terugbrengen van fiscale voordelen en het verlagen van het eigen risico in de zorg, zodat mensen daadwerkelijk meer overhouden.
Bescherming van de eigen woning tegen belasting
50PLUS wil dat de eigen woning niet zwaarder wordt belast en dat fiscale voordelen voor huiseigenaren worden hersteld. Dit moet zorgen voor meer financiële zekerheid en het stimuleren van bezit, vooral voor ouderen en jongeren die een huis willen kopen.
Verlaging van het eigen risico in de zorg
50PLUS wil het eigen risico in de zorg verlagen, zodat mensen met een laag inkomen hier daadwerkelijk van profiteren. Dit moet de zorg toegankelijker en betaalbaarder maken, vooral voor ouderen en kwetsbare groepen.
“Een verlaging van het eigen risico zorg, op een manier die mensen met een laag inkomen ook werkelijk meer oplevert.”
De ChristenUnie benadrukt het belang van lokale autonomie, eigenaarschap en identiteit, zowel op het niveau van gemeenten als in de energietransitie en regionale cultuur. Ze pleiten voor meer ruimte voor eigen beleid van gemeenten, stimuleren lokaal eigenaarschap in energieprojecten en beschermen regionale en lokale identiteiten.
Meer ruimte voor eigen gemeentelijk beleid
De ChristenUnie vindt dat gemeenten als eerste overheid voldoende ruimte, vertrouwen en middelen moeten krijgen om hun eigen beleid te voeren. Dit is nodig omdat burgers het meest met hun eigen gemeente te maken hebben en lokale verschillen vragen om maatwerk.
“Gemeenten worden beter gefinancierd zodat ze ruimte hebben voor eigen beleid.”
Stimuleren van lokaal eigenaarschap in energieprojecten
De partij wil dat lokale gemeenschappen meer zeggenschap en profijt krijgen van duurzame energieprojecten. Dit bevordert draagvlak en zorgt dat opbrengsten lokaal terechtkomen.
“We willen dat lokale participatie in duurzame energieprojecten wordt gestimuleerd, waarbij ten minste 50% lokaal eigenaarschap het uitgangspunt is.”
Bescherming van regionale en lokale identiteit
De ChristenUnie hecht waarde aan het behoud van regionale identiteit, cultuur en taal. Dit draagt bij aan sociale samenhang en het welzijn van gemeenschappen.
“Elke regio haar eigen identiteit. Gemeenschappen behouden hun identiteit, cultuur en taal zoals het Papiaments, Nedersaksisch en Limburgs.”
De PVV benadrukt het belang van nationale soevereiniteit en zelfbeschikking: Nederland moet baas zijn over eigen land, geld, grenzen en regels. Ze keren zich tegen het overhevelen van macht en middelen naar de Europese Unie en willen bevoegdheden juist terughalen. Concrete voorstellen zijn onder meer het behouden en inzetten van vetorechten, het beperken van Brusselse invloed, en het beschermen van nationale identiteit en beleid.
Nederland baas over eigen land, geld, grenzen en regels
De PVV stelt dat Nederland volledige zeggenschap moet houden over zijn eigen beleid en middelen, zonder inmenging van de Europese Unie. Dit standpunt komt voort uit de overtuiging dat nationale soevereiniteit essentieel is voor het beschermen van de belangen van Nederlanders en het voorkomen van ongewenste Brusselse bemoeienis. De partij wil bevoegdheden terughalen uit Brussel, vetorechten behouden en inzetten, en zich verzetten tegen verdere integratie in een Europese superstaat.
“De PVV kiest voor een soeverein Nederland. Dat betekent: baas in eigen land, baas over eigen geld, eigen grenzen en eigen regels.”
“Dat betekent: niet nóg meer bevoegdheden en miljarden overhevelen naar Brussel, maar juist terughalen. Onze vetorechten behouden we, herstellen we in ere én zetten we in: Nederland moet al het mogelijke vetoën...”
Geen buitenlandse militaire missies, focus op eigen grenzen
De PVV wil dat de Nederlandse krijgsmacht zich uitsluitend richt op de bescherming van het eigen grondgebied en niet op buitenlandse missies. Dit sluit aan bij hun bredere visie op nationale soevereiniteit en het belang van controle over eigen veiligheid en grenzen.
“De basistaak van onze Krijgsmacht is de bescherming van ons eigen grondgebied. Wij willen dus geen buitenlandse militaire missies, maar militaire inzet aan onze eigen grenzen: grensbewaking.”
De SGP benadrukt het belang van individuele zeggenschap en bescherming van het eigen bezit, zowel op het gebied van data als eigendom. Zij pleiten voor versterking van het eigenaarschap van burgers over hun persoonlijke data en voor goede bescherming van grondeigendom, waarbij onteigening niet makkelijker mag worden gemaakt. Concrete voorstellen zijn onder meer het bevorderen van individueel eigenaarschap van data en het waarborgen van rechten van eigenaren bij ruimtelijke ordening.
Individueel eigenaarschap van data versterken
De SGP vindt dat burgers zelf moeten kunnen bepalen wat er met hun persoonlijke data gebeurt, in plaats van bedrijven of overheden. Dit standpunt adresseert de groeiende zorgen over privacy en digitale controle, en bepleit een verschuiving van zeggenschap naar het individu.
“De SGP wil toe naar zoveel mogelijk ‘individueel eigenaarschap’ van data. Niet de autofabrikant en het energiebedrijf, maar de auto- en de woningbezitter moeten bepalen wat er met ‘hun’ data gebeurt.”
Bescherming van grondeigendom waarborgen
De SGP hecht veel waarde aan het beschermen van eigendom, met name grondeigendom. Zij willen voorkomen dat onteigening makkelijker wordt gemaakt en benadrukken het belang van goede bescherming van eigenaren bij ruimtelijke ontwikkelingen. Dit is een reactie op zorgen over ruimtelijke druk en mogelijke inbreuken op eigendomsrechten.
“Onteigening moet zeker niet makkelijker gemaakt worden. De SGP vindt goede bescherming van grondeigendom belangrijk.”
Eigen waarden in opvoeding en onderwijs respecteren
De SGP onderstreept het belang van het recht van ouders om een school te kiezen die past bij hun eigen waarden en overtuigingen. Dit standpunt richt zich op het beschermen van de vrijheid van onderwijs en het respecteren van de eigenheid van gezinnen.
“De overheid dient zowel het recht van ouders te eerbiedigen om een school te kiezen die past bij hun eigen waarden en overtuiging...”
GroenLinks-PvdA benadrukt het belang van individuele rechten en bescherming van het persoonlijke domein, met specifieke aandacht voor het auteursrecht op het eigen gezicht en stem in het digitale tijdperk. Daarnaast willen ze het eigen risico in de zorg verlagen om de financiële last voor burgers te verminderen. Hun visie draait om het versterken van persoonlijke autonomie en het beschermen van individuele belangen tegenover commerciële en institutionele partijen.
Bescherming van auteursrecht op eigen gezicht en stem
GroenLinks-PvdA wil het auteursrecht op het eigen gezicht en stem wettelijk beschermen, met uitzondering van satire. Dit standpunt adresseert de groeiende zorgen over digitale privacy en misbruik van persoonlijke kenmerken door technologieën als AI en deepfakes. Het doel is burgers meer controle te geven over hun eigen identiteit in een digitale samenleving.
“het auteursrecht op eigen gezicht en stem, met uitzondering van satire.”
Verlaging van het eigen risico in de zorg
De partij streeft naar een verlaging van het eigen risico in de zorg, zodat mensen minder financiële drempels ervaren bij het gebruik van zorgvoorzieningen. Dit voorstel is bedoeld om de zorg toegankelijker en eerlijker te maken, vooral voor mensen met lagere inkomens of chronische aandoeningen.
“Daarom komen we met een nieuw plan om het eigen risico te verlagen, waardoor ook de zorgpremie omlaag kan.”