De VVD wil de eigen bijdrage uitbreiden en strikter toepassen in de zorg en het gevangeniswezen, met als doel eerlijkheid, kostenbewustzijn en voorbereiding op terugkeer in de samenleving. Concreet stelt de partij voor om een eigen bijdrage te vragen aan forensisch psychiatrische patiënten (tbs) en gedetineerden, en overweegt zij verhoging van het eigen risico in de zorg om premies betaalbaar te houden. De VVD ziet de eigen bijdrage als middel om misbruik en ongelijkheid tegen te gaan en mensen te stimuleren verantwoordelijkheid te nemen.
De VVD vindt het oneerlijk dat tbs-patiënten op strafrechtelijke titel geen eigen bijdrage betalen, terwijl civielrechtelijke patiënten dat wel doen. Door een eigen bijdrage te vragen, wil de partij ongelijkheid tegengaan, het risico op verslaving verminderen en patiënten beter voorbereiden op terugkeer in de samenleving.
“We vragen een eigen bijdrage in de forensische zorg (tbs): Het is oneerlijk dat patiënten die op basis van een strafrechtelijke titel in een instelling verblijven niets hoeven te betalen, terwijl patiënten die in diezelfde instelling verblijven op een civielrechtelijke titel – zoals bijvoorbeeld een zorgmachtiging of vrijwillig – wel aan een eigen bijdrage moeten voldoen.”
“Met het vragen van een eigen bijdrage gaan we dit tegen.”
De VVD wil dat gedetineerden een bijdrage betalen bij het indienen van futiele beklagzaken om de werkdruk te verlagen en misbruik te voorkomen. Daarnaast moeten gedetineerden bijdragen aan de kosten van hun detentie, afhankelijk van hun straf en financiële situatie, maar pas nadat schadevergoedingen aan slachtoffers zijn betaald.
“Om de werkdruk van het personeel te verlichten en futiele klachten tegen te gaan, gaan gedetineerden een bijdrage betalen als ze nieuwe beklagzaken willen starten. Als de klacht terecht is wordt de bijdrage niet geïnd.”
“We willen gedetineerden bij laten dragen aan de kosten van hun detentie: Deze bijdrage stemmen we af op de zwaarte van hun straf en hun financiële situatie. Uiteraard geldt dat deze bijdrage pas betaald wordt nadat alle schadevergoedingen aan slachtoffers en nabestaanden volledig zijn betaald.”
De VVD draait de verlaging van het eigen risico terug en sluit een verdere verhoging niet uit om de zorgpremies betaalbaar te houden, met aandacht voor draagkracht van kwetsbare groepen. De partij wil het bedrag dat per keer aan eigen risico betaald moet worden wel beperken.
“We draaien de verlaging van het eigen risico terug. Dit zorgt er nu voor dat de maandelijkse premie omlaaggaat. We bekijken of een verdere verhoging van het eigen risico nodig is om de premies betaalbaar te houden, waarbij we rekeninghouden met de draagkracht van bijvoorbeeld mensen die chronisch ziek zijn.”
“Wel beperken we het bedrag dat mensen per keer aan eigen risico kwijt zijn. Zo hoeven mensen niet direct de volledige som te betalen.”
D66 wil het systeem van eigen bijdragen in de sociale zekerheid en zorg fundamenteel hervormen door het toeslagenstelsel af te schaffen en te vervangen door een individueel basisbedrag. Hiermee beoogt D66 bestaanszekerheid te vergroten en financiële drempels voor toegang tot zorg en ondersteuning te verlagen. Concrete voorstellen zijn het afschaffen van de zorgtoeslag en het samenvoegen van kindgebonden budget en kinderbijslag tot één duidelijke bijdrage.
D66 vindt het huidige systeem van toeslagen en eigen bijdragen te complex en onzeker, waardoor mensen financiële steun mislopen of in de problemen komen. Door het invoeren van een individueel basisbedrag en het afschaffen van de zorgtoeslag wil D66 de bestaanszekerheid vergroten en het systeem eenvoudiger en eerlijker maken.
“Toeslagen zijn een belangrijke vorm van steun, maar zorgen nu ook voor problemen en onzekerheid. Op de lange termijn vervangen we de toeslagen door een basisbedrag voor iedereen.”
“De eerste belangrijke stappen zijn het invoeren van dat basisbedrag, het afschaffen van de zorgtoeslag en het samenvoegen van kindgebonden budget en kinderbijslag.”
“We maken kinderopvang op korte termijn bijna gratis en in de toekomst helemaal gratis. Het kindgebonden budget en de kinderbijslag voegen we samen. Zo gaan we van drie ingewikkelde regelingen naar één duidelijke bijdrage voor ouder en kind. Ook de zorgtoeslag schaffen we af. Het individuele basisbedrag zorgt ervoor dat het inkomen van mensen op peil blijft.”
Hoewel het verkiezingsprogramma niet expliciet spreekt over het afschaffen van alle eigen bijdragen in de zorg, blijkt uit het voorstel om de zorgtoeslag af te schaffen en te vervangen door een basisbedrag dat D66 de financiële drempels voor toegang tot zorg wil verlagen. Dit sluit aan bij hun bredere visie op inclusieve zorg en bestaanszekerheid.
“Ook de zorgtoeslag schaffen we af. Het individuele basisbedrag zorgt ervoor dat het inkomen van mensen op peil blijft. Zo ontstaat eindelijk een systeem dat meer bestaanszekerheid biedt.”
JA21 wil de groei van de zorgkosten beperken en kiest ervoor het eigen risico in de zorg niet te verlagen, waarmee de eigen bijdrage van burgers op peil blijft. De partij ziet het eigen risico als een noodzakelijk instrument om de zorg betaalbaar te houden en wil daarnaast kosten door patiënten die zonder geldige reden niet op afspraken verschijnen, doorberekenen via een boete. Hiermee legt JA21 bewust een deel van de financiële verantwoordelijkheid bij de burger om de solidariteit en houdbaarheid van het zorgstelsel te waarborgen.
JA21 maakt zich zorgen over de stijgende zorgkosten en vindt dat werkenden deze lasten niet langer kunnen dragen. Door de voorgenomen verlaging van het eigen risico ongedaan te maken, kiest JA21 ervoor dat burgers een substantiële eigen bijdrage blijven leveren aan hun zorgkosten. Dit moet de zorg betaalbaar houden en onnodig gebruik tegengaan.
Om verspilling van zorgcapaciteit tegen te gaan, wil JA21 patiënten die zonder goede reden niet op afspraken verschijnen een boete opleggen. Dit is een directe eigen bijdrage voor nalatigheid, bedoeld om verantwoordelijk gedrag te stimuleren en onnodige kosten te voorkomen.
De SGP wil de eigen bijdrage in de zorg beperken en inkomensafhankelijk maken, zodat zorg toegankelijk blijft voor iedereen, vooral voor kwetsbare groepen. Ze pleiten voor een gemaximeerde eigen bijdrage bij langdurige zorg en wijkverpleging, en bevriezen het eigen risico in de zorgverzekering. De partij kiest voor concrete plafonds en inkomensafhankelijke bijdragen om financiële drempels voor noodzakelijke zorg te verlagen.
De SGP wil voorkomen dat hoge eigen bijdragen mensen afschrikken om noodzakelijke zorg te gebruiken. Daarom stellen ze voor om de eigen bijdrage voor langdurige zorg (Wlz) en wijkverpleging te maximeren en inkomensafhankelijk te maken. Dit moet vooral kwetsbare groepen beschermen tegen hoge zorgkosten en bijdragen aan een rechtvaardiger zorgstelsel.
Om de zorg betaalbaar te houden en onverwachte lastenstijgingen te voorkomen, wil de SGP het eigen risico in de zorgverzekering gedurende de komende kabinetsperiode bevriezen op het huidige niveau. Dit geeft burgers zekerheid over hun maximale jaarlijkse zorgkosten.
“De SGP bevriest het eigen risico de komende kabinetsperiode op 385 euro.”
DENK wil het eigen risico in de zorg volledig afschaffen, zodat mensen niet langer een financiële drempel ervaren bij het zoeken van medische hulp. Daarnaast zet DENK in op het verlagen van de zorgpremie, vooral voor lage- en middeninkomens, en het uitbreiden van het basispakket. Hun visie is dat gezondheid nooit mag afhangen van de portemonnee en dat zorg toegankelijk en betaalbaar moet zijn voor iedereen.
DENK vindt dat het eigen risico mensen ervan weerhoudt om noodzakelijke zorg te zoeken en wil deze financiële drempel daarom volledig wegnemen. Dit past in hun bredere streven naar toegankelijke en betaalbare zorg voor iedereen, waarbij kosten geen belemmering mogen vormen.
“Het volledig afschaffen van het eigen risico in de zorg.”
Om de betaalbaarheid van zorg verder te verbeteren, wil DENK de zorgpremie verlagen, met name voor lage- en middeninkomens, en het basispakket uitbreiden met onder andere mondzorg en fysiotherapie. Hiermee willen ze voorkomen dat mensen noodzakelijke zorg mijden vanwege kosten.
GroenLinks-PvdA is tegen het invoeren van een eigen bijdrage in de jeugdzorg en wil het eigen risico in de zorg fors verlagen, zodat zorg toegankelijk blijft ongeacht inkomen. De partij vindt dat kosten voor noodzakelijke zorg collectief gedragen moeten worden en dat financiële drempels voor kwetsbare groepen moeten verdwijnen. Hun visie is dat solidariteit en gelijke toegang tot zorg voorop staan, waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.
GroenLinks-PvdA verwerpt het idee van een eigen bijdrage voor jeugdzorg, omdat zij vinden dat hulp aan kinderen niet afhankelijk mag zijn van het inkomen van ouders. Het doel is om financiële drempels voor noodzakelijke zorg voor kinderen volledig weg te nemen.
“Geen eigen bijdrage in de jeugdzorg. Kinderen die hulp nodig hebben, moeten die hulp gewoon krijgen. Dat mag niet afhankelijk zijn van het inkomen van ouders. Die kosten betalen we samen. We zetten een streep door het kabinetsplan een eigen bijdrage in te voeren.”
De partij wil het eigen risico in de zorg fors verlagen, zodat mensen niet worden ontmoedigd om zorg te zoeken vanwege kosten. Dit verlaagt de financiële druk op patiënten en maakt zorg toegankelijker, vooral voor mensen met lagere inkomens.
“We komen met een nieuw plan om het eigen risico te verlagen, waardoor ook de zorgpremie omlaag kan.”
“We merken iedere dag dat het leven duurder wordt. Wij maken vaste lasten weer behapbaar: met ... een forse verlaging van zowel de zorgpremie als het eigen risico.”
NSC wil het huidige eigen risico in de zorg vervangen door een beperkte eigen bijdrage per behandeling van €50, met een maximum van €385 per jaar. Hiermee beoogt de partij de drempel tot zorg te verlagen, vooral voor mensen die weinig zorg nodig hebben, terwijl de totale kosten voor burgers niet stijgen. Daarnaast wordt voor statushouders een hogere eigen bijdrage voor gemeentelijke opvang voorgesteld.
NSC stelt voor het huidige eigen risico te vervangen door een vaste eigen bijdrage per behandeling, zodat mensen niet in één keer het volledige bedrag kwijt zijn. Dit moet de toegankelijkheid van zorg verbeteren en de financiële druk op mensen met incidentele zorgbehoefte verlagen.
“Het eigen risico mag de toegang tot de zorg niet belemmeren. In plaats van een halvering van het eigen risico in de zorgverzekering kiezen we voor een beperkte eigen bijdrage van € 50 per behandeling met een maximum van € 385.”
“Elke behandeling kost ongeveer € 50 met een maximum van in totaal € 385. Dat betekent dat mensen die één keer naar het ziekenhuis gaan niet direct hun hele eigen risico moeten betalen.”
NSC wil dat statushouders een hogere eigen bijdrage betalen voor opvang in de gemeente dan het kleine bedrag dat zij nu betalen. Dit voorstel is bedoeld om de lasten eerlijker te verdelen en de opvangkosten niet volledig bij de samenleving te leggen.
“Statushouders moeten een hogere eigen bijdrage voor de opvang in de gemeente betalen dan het kleine bedrag dat ze nu betalen.”
De PVV wil de financiële drempels in de zorg wegnemen door het volledig afschaffen van het eigen risico, zodat niemand noodzakelijke zorg hoeft te mijden vanwege geldzorgen. Dit betekent dat de eigen bijdrage voor zorggebruikers verdwijnt, zonder dat de zorgpremie stijgt. De partij stelt dat zorg toegankelijk en betaalbaar moet zijn voor iedereen, en compenseert verzekeraars hiervoor volledig.
De PVV vindt het onacceptabel dat mensen zorg mijden vanwege financiële redenen en ziet het eigen risico als een boete op ziek zijn. Door het eigen risico volledig af te schaffen, wil de partij voorkomen dat mensen noodzakelijke medische behandelingen uitstellen. De partij belooft dat de zorgpremie hierdoor niet zal stijgen en verzekeraars volledig worden gecompenseerd.
“Daarom schaffen wij het eigen risico volledig af, zodat niemand zorg mijdt door geldzorgen. De PVV zorgt ervoor dat de ziektekostenpremie hierdoor niet zal stijgen. We gaan zorgverzekeraars volledig compenseren.”
“We schaffen de boete op ziek zijn – het eigen risico – helemaal af.”
“Eigen risico geheel afschaffen”
De Partij voor de Dieren wil de financiële drempels in de zorg verlagen door het afschaffen van het eigen risico en het schrappen van de eigen bijdrage voor chronisch zieken, met als doel zorg toegankelijker te maken voor iedereen. Ze vervangen deze kosten door een hogere inkomensafhankelijke bijdrage en streven naar een zorgfonds met uitgebreide dekking, zodat niemand zorg hoeft te mijden vanwege kosten. De partij richt zich vooral op het wegnemen van financiële barrières voor kwetsbare groepen in de zorg.
De PvdD vindt dat financiële drempels zoals de eigen bijdrage mensen ervan weerhouden om noodzakelijke zorg te zoeken, vooral chronisch zieken. Door de eigen bijdrage in de WMO voor deze groep af te schaffen, willen ze zorg toegankelijker maken en het risico op zorgmijding verminderen.
“Ook de eigen bijdrage, bijvoorbeeld in de WMO, wordt voor chronisch zieken afgeschaft.”
“Het eigen risico wordt afgeschaft. De inkomensafhankelijke bijdrage gaat omhoog. De zorgtoeslag wordt op deze manier overbodig en het mijden van zorg door de angst voor te hoge kosten wordt tegengegaan.”
De partij wil een zorgfonds invoeren met een bredere dekking, zodat kosten voor preventie en aanvullende zorg (zoals mondzorg en fysiotherapie) volledig worden vergoed. Hiermee wordt voorkomen dat mensen een eigen bijdrage moeten betalen voor essentiële zorg en preventie.
“We komen met een zorgfonds met een uitgebreide dekking, ook voor mondzorg, fysiotherapie en (definitieve) anticonceptie. ... Uitgaven voor of kosten van preventie – zoals de diëtist, verslavingszorg en hulp bij stoppen met roken – komen in het basispakket en worden volledig vergoed.”
Volt wil bestaanszekerheid garanderen door het sociaal minimum te verhogen zodat iedereen de eigen bijdrage in de zorg kan betalen. Daarnaast wil Volt op termijn het toeslagenstelsel vervangen door een basisinkomen, waarmee de noodzaak van een eigen bijdrage wordt ondervangen door voldoende inkomen voor iedereen.
Volt vindt dat het sociaal minimum omhoog moet zodat mensen hun eigen bijdrage in de zorg kunnen betalen. Dit is onderdeel van hun bredere visie op bestaanszekerheid: niemand mag door kosten als de eigen bijdrage in financiële problemen komen.
“Het sociaal minimum moet omhoog, zodat het voldoende is om bestaanszekerheid te garanderen. Dat moet in ieder geval hoog genoeg zijn om de eigen bijdrage in de zorg te kunnen betalen, je huis te verwarmen, je energierekening te betalen en een laptop en smartphone te betalen.”
Volt wil alle toeslagen, waaronder regelingen die de eigen bijdrage compenseren, vervangen door een basisinkomen. Dit basisinkomen moet hoog genoeg zijn om vaste lasten, waaronder de eigen bijdrage in de zorg, te kunnen betalen.
“Er komt een maandelijks basisinkomen dat alle toeslagen vervangt. Dit bestaat uit een vaste basisuitkering per huishouden. Boven op die basis wordt er per volwassene en per kind extra geld uitgekeerd.”
“We schaffen alle toeslagen, heffingskortingen, aftrekposten, vrijstellingen en de werkgevers- en werknemerspremies af. Al deze regelingen worden afgedekt door invoering van het nieuwe basisinkomen en door uitbreiding van de inkomstenbelasting met een aantal schijven.”
BBB vindt dat eigen bijdragen in publieke voorzieningen eerlijk en doelmatig moeten zijn, waarbij de lasten niet onnodig bij burgers terechtkomen. Ze willen een hogere eigen bijdrage voor langstudeerders in het hoger onderwijs en voor Oekraïense vluchtelingen bij opvang, om publieke middelen doelmatig in te zetten en kosten voor de samenleving te beperken. BBB benadrukt dat solidariteit wederkerig moet zijn: wie kan bijdragen, hoort dat ook te doen.
BBB wil dat studenten die fors uitlopen in hun studie een hogere eigen bijdrage betalen, door het collegegeld voor deze groep te verhogen. Dit moet tijdige afronding van opleidingen stimuleren en publieke middelen efficiënter inzetten.
“Daarom willen we een hogere eigen bijdrage gaan vragen van studenten die fors uitlopen in hun studie. Door het collegegeld voor langstudeerders te verhogen, stimuleren we tijdige afronding van opleidingen, maken we ruimte voor investeringen in onderwijskwaliteit en verlagen we de kosten voor de belastingbetaler.”
BBB vindt dat Oekraïense vluchtelingen na verloop van tijd meer zelf moeten bijdragen aan hun opvangkosten, zoals gas, water en licht. Dit verlaagt de kosten voor de samenleving en stimuleert verantwoordelijkheid.
“Dankzij BBB gaan zij nu een hogere eigen bijdrage betalen voor de kosten van de opvang zelf, zoals gas, water, licht en andere exploitatiekosten.”
Het CDA noemt het begrip "eigen bijdrage" nauwelijks concreet in haar verkiezingsprogramma. De enige relevante passage betreft de introductie van een "vrijheidsbijdrage" voor burgers en bedrijven om defensie-uitgaven te financieren, waarbij deze bijdrage evenredig naar draagkracht wordt geheven. Over eigen bijdragen in de zorg, sociale zekerheid of andere klassieke domeinen wordt geen expliciet beleid voorgesteld.
Het CDA stelt voor om een vrijheidsbijdrage in te voeren, waarmee burgers en bedrijven naar draagkracht bijdragen aan de financiering van extra defensie-uitgaven. Dit wordt gepresenteerd als een collectieve verantwoordelijkheid voor de nationale veiligheid, waarbij de lasten eerlijk verdeeld moeten worden.
“Daarnaast introduceren we een vrijheidsbijdrage voor iedereen, burgers en bedrijven. We vragen daarmee iedereen evenredig naar draagkracht bij te dragen.”
“Voor een deel financieren we de defensie-uitgaven via een vrijheidsbijdrage voor burgers en bedrijven, zodat iedereen evenredig bijdraagt naar draagkracht.”
De ChristenUnie is kritisch over het vragen van een eigen bijdrage in de zorg, met name voor kwetsbare groepen zoals kinderen en jongeren. Zij zijn expliciet tegen de invoering van een eigen bijdrage in de jeugdzorg en willen het eigen risico in de zorg niet verhogen, met compensatie voor chronisch zieken en gehandicapten. Hun visie is dat zorg toegankelijk en betaalbaar moet blijven, zonder extra financiële drempels voor wie dat niet kan dragen.
De ChristenUnie vindt het onwenselijk dat ouders of jongeren een eigen bijdrage moeten betalen voor jeugdzorg. Zij zien dit als een extra drempel voor kwetsbare gezinnen en willen dat jeugdzorg toegankelijk blijft voor iedereen die het nodig heeft.
“De ChristenUnie is tegen de invoering van een eigen bijdrage in de jeugdzorg.”
De partij wil het eigen risico in de zorg niet verhogen en erkent dat sommige groepen structureel hun eigen risico volledig moeten betalen. Voor deze mensen willen ze een tegemoetkoming bieden, zodat de zorgkosten eerlijker verdeeld worden.
“Het eigen risico blijft € 385. We zorgen ervoor dat mensen die altijd hun eigen risico moeten opmaken, zoals chronisch zieken en gehandicapten, een tegemoetkoming krijgen.”
50PLUS noemt het begrip "eigen bijdrage" niet expliciet in haar verkiezingsprogramma en doet geen concrete voorstellen tot afschaffing, verlaging of wijziging van eigen bijdragen in de zorg of andere domeinen. Wel pleit de partij voor een verlaging van het eigen risico in de zorg, met bijzondere aandacht voor mensen met een laag inkomen. Verdere standpunten over eigen bijdragen ontbreken.
50PLUS wil het eigen risico in de zorg verlagen, zodat vooral mensen met een laag inkomen hier daadwerkelijk van profiteren. Dit standpunt adresseert de financiële drempel die het eigen risico vormt voor toegang tot zorg, maar noemt niet expliciet de term "eigen bijdrage" en doet geen uitspraken over andere eigen bijdragen in de zorg of het sociaal domein.
“Een verlaging van het eigen risico zorg, op een manier die mensen met een laag inkomen ook werkelijk meer oplevert.”
BIJ1 wil de eigen bijdrage in de zorg volledig afschaffen en pleit voor een inkomensafhankelijke bijdrage aan collectieve voorzieningen. Hun visie is dat toegang tot zorg en basisvoorzieningen niet afhankelijk mag zijn van financiële drempels, zodat iedereen de zorg krijgt die nodig is zonder extra kosten.
BIJ1 wil dat zorg volledig toegankelijk en betaalbaar wordt door het afschaffen van het eigen risico en rekeningen aan de balie. In plaats daarvan draagt iedereen bij op basis van inkomen, zodat financiële drempels verdwijnen en zorg voor iedereen beschikbaar is.
“Het ‘eigen risico’ en rekeningen aan de balie schaffen we af. Iedereen draagt bij op basis van hun inkomen en iedereen krijgt de zorg die ze nodig hebben.”
De SP wil de eigen bijdrage in de zorg volledig afschaffen, zodat toegang tot zorg niet afhankelijk is van iemands financiële situatie. Ze vinden dat iedereen recht heeft op passende ondersteuning zonder financiële drempels, en willen gemeenten voldoende middelen geven om dit te realiseren.
De SP ziet de eigen bijdrage als een onrechtvaardige financiële drempel voor mensen die zorg nodig hebben. Door deze af te schaffen, willen ze zorg toegankelijk maken voor iedereen, ongeacht inkomen, en voorkomen dat mensen noodzakelijke zorg mijden vanwege kosten. Gemeenten krijgen hiervoor extra middelen zodat ondersteuning gegarandeerd blijft.
“De eigen bijdrage schaffen we af.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma