Verkiezingsprogramma's 2025 overdigitalisering
GroenLinks-PvdA ziet digitalisering als een kans voor iedereen, mits deze eerlijk, toegankelijk en onder publieke controle blijft. Ze willen digitale ongelijkheid tegengaan, privacy beschermen, en digitalisering inzetten voor maatschappelijke doelen, met concrete voorstellen zoals een minister van Digitale Zaken, een verbod op verslavende algoritmen, en investeringen in digitale autonomie en veiligheid.
Digitalisering toegankelijk en inclusief maken
GroenLinks-PvdA wil dat iedereen kan meedoen in de digitale samenleving en dat digitale diensten van de overheid toegankelijk zijn, met altijd een niet-digitaal alternatief. Ze willen digitale vaardigheden structureel in het onderwijs en betaalbaar internet voor iedereen.
“Digitalisering biedt veel kansen, maar alleen als iedereen meekomt. Toegang tot de overheid, zorg en onderwijs zit verstopt achter de DigiD-app, ingewikkelde websites en online formulieren. Alle overheidswebsites moeten toegankelijk zijn (A-status) en er moet altijd een niet-digitaal alternatief zijn voor contact met de overheid.”
“Mediawijsheid en digitale geletterdheid worden een vast onderdeel van het onderwijscurriculum.”
“We maken afspraken met telecombedrijven om internet voor iedereen betaalbaar te maken.”
Publieke controle en bescherming tegen Big Tech
De partij wil publieke controle over digitalisering, eerlijke algoritmes, en bescherming tegen de macht van grote techbedrijven en buitenlandse invloeden. Ze pleiten voor een verbod op gepersonaliseerde content en online tracking, en willen een waardengedreven publieke digitale ruimte.
“In een democratie moeten mensen zich vrij en veilig kunnen uitspreken, zonder dat het gesprek gestuurd wordt door onzichtbare algoritmes of de politieke agenda van buitenlandse techmiljardairs.”
“We doorbreken het verdienmodel hierachter door een verbod op Europees niveau van gepersonaliseerde content en online tracking.”
“Daarom komt er meer aandacht voor een waardengedreven publieke digitale ruimte via alternatieve sociale media.”
Centrale regie: Minister van Digitale Zaken
GroenLinks-PvdA wil digitalisering centraal coördineren binnen de overheid met een aparte minister en een Digitale Comptabiliteitswet, om overzicht en beheer van overheids-ICT te verbeteren.
“De digitalisering gaan we centraal coördineren voor alle lagen van de overheid met een minister van digitale zaken. Om te functioneren als één digitale overheid, komt er een Digitale Comptabiliteitswet.”
Duurzame digitalisering en circulaire hardware
De partij erkent de milieu-impact van digitalisering en wil sturen op circulaire, repareerbare hardware en efficiënt gebruik van grondstoffen en energie.
“De digitale samenleving verbruikt veel grondstoffen en stoot steeds meer CO₂ uit. We sturen als overheid op circulariteit en efficiëntie.”
“We zetten ons in voor Europese regelgeving die modulaire en repareerbare hardware stimuleert en veroudering tegengaat.”
Investeren in digitale autonomie en Europese alternatieven
GroenLinks-PvdA wil minder afhankelijk zijn van Amerikaanse en Chinese techbedrijven door te investeren in Europese digitale infrastructuur, chipfabrieken en het stimuleren van Europese alternatieven.
“Nederland kent veel innovatieve ICT-bedrijven, maar is toch afhankelijk van Amerikaanse en Chinese leveranciers. Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied.”
“De Rijksoverheid investeert als grootste IT-afnemer van het land in Europese digitale diensten.”
Strenge privacybescherming en digitale rechten
De partij wil privacy en digitale rechten wettelijk waarborgen, onder andere door een verbod op handel in persoonsgegevens, het recht op end-to-end encryptie, en bescherming van het digitaal briefgeheim.
“Binnen de EU pleiten we voor een verbod op de handel in persoonsgegevens en profielen.”
“Wij waarborgen het digitaal briefgeheim en leggen het recht om digitaal privégesprekken te voeren via end-to-end encryptie wettelijk vast.”
Digitale veiligheid en bestrijding cybercrime
GroenLinks-PvdA wil investeren in cyberveiligheid, meer capaciteit bij politie en toezichthouders, en effectieve handhaving tegen digitale criminaliteit en misbruik.
“De politie krijgt meer capaciteit om criminaliteit in de digitale wereld aan te pakken. De overheid investeert in cyberverdediging om onze vitale infrastructuur te beschermen tegen cyberaanvallen.”
“We beschermen onze privacy en mensenrechten door meer middelen en bevoegdheden voor de Autoriteit Persoonsgegevens, de Autoriteit Consument en Markt en de algoritmetoezichthouder.”
“We realiseren in Europees verband een hulpknop op platforms die slachtoffers in één klik verwijzen naar hulp.”
Verbod op risicovolle en discriminerende AI-systemen
De partij wil riskante AI-systemen, zoals realtime gezichts- of emotieherkenning, verbieden en garandeert dat AI-gegenereerde content herkenbaar is. Ze eisen transparantie en impactanalyses bij overheidsgebruik van algoritmen.
“We verbieden riskante AI-systemen, zoals systemen voor realtime gezichts- of emotieherkenning.”
“AI-gegenereerde content moet altijd als zodanig herkenbaar zijn, met duidelijke bronvermelding.”
“Overheidsorganisaties worden verplicht tot een impactanalyse op rechtsgelijkheid en grondrechten bij inzet van nieuwe technologie of data.”
Einde aan verslavende algoritmen en bescherming jongeren
GroenLinks-PvdA wil een einde maken aan verslavende algoritmen op digitale platforms, leeftijdsgrenzen voor sociale media invoeren, en een digitale kijkwijzer ontwikkelen.
“Digitale diensten, zoals sociale media, worden bewust verslavend gemaakt. Zo vreten online platforms onze aandacht, verzamelen ze op grote schaal persoonlijke data en maken ze een verdienmodel van smartphoneverslaving.”
“We zijn voor (gedifferentieerde) leeftijdsgrenzen voor sociale media die verslavende algoritmen gebruiken. Daarnaast voeren we een Digitale kijkwijzer in, net als de kijkwijzer voor series en films, inclusief adviezen voor schermtijd per leeftijdsgroep.”
Dataportabiliteit en keuzevrijheid voor gebruikers
De partij wil dat gebruikers makkelijk hun data kunnen meenemen naar andere dienstverleners, om keuzevrijheid en eerlijke concurrentie te bevorderen.
“Het moet met één klik op de knop mogelijk zijn om over te stappen naar een nieuwe dienstverlener en al je data mee te nemen. Dataportabiliteit – het makkelijk verplaatsen van gegevens tussen diensten – wordt in Europa standaard voor online platforms.”
Digitale zorg als aanvulling, niet als vervanging
GroenLinks-PvdA vindt dat digitale zorg alleen moet worden ingezet als het de kwaliteit verbetert en niet als vervanging van menselijk contact.
“Digitale zorg kan van toegevoegde waarde zijn wanneer het de kwaliteit verbetert, patiënten meer regie geeft en zorgverleners ontlast. Voorwaarde is dat technologie veilig, toegankelijk en betaalbaar is en menselijk contact niet vervangt waar dat nodig en gewenst is.”
Open source en democratisering van digitale infrastructuur
De partij wil via aanbestedingen en subsidies opensourcesoftware en -hardware stimuleren, zodat broncodes controleerbaar zijn en publieke waarden worden geborgd.
“Door middel van aanbestedingen en subsidies ondersteunen we de ontwikkeling van betrouwbare opensourcesoftware en -hardware met broncodes die iedereen kan controleren.”
Volt ziet digitalisering als een kans om de overheid toegankelijker, efficiënter en rechtvaardiger te maken, met de burger centraal. Ze pleiten voor een minister van Digitale Zaken, één digitale identiteit, proactieve digitale dienstverlening en meer digitale autonomie van Europa. Volt wil digitale vaardigheden breed ontwikkelen, privacy en veiligheid waarborgen, en afhankelijkheid van grote techbedrijven verminderen. Hun voorstellen zijn concreet gericht op digitale inclusie, transparantie, en het versterken van publieke controle over digitale infrastructuur.
Ministerie van Digitale Zaken en Digitale Autonomie
Volt wil een apart ministerie voor digitale zaken om regie te voeren op digitalisering, digitale infrastructuur en autonomie, en om de afhankelijkheid van grote techbedrijven te verminderen. Dit moet zorgen voor meer publieke innovatie, veiligheid en Europese digitale soevereiniteit.
“We willen dat er een minister van Digitale Zaken komt met een eigen ministerie van Digitale Zaken. Het mandaat van dit ministerie is om de digitale infrastructuur, economische ontwikkeling, defensie, kennisontwikkeling en cybersecurity integraal aan te pakken.”
“Volt streeft naar een innovatieve, digitale en rechtvaardige samenleving en zet daarom vol in op Europese digitale autonomie.”
“De overheid geeft het goede voorbeeld en is in 2030 volledig overgestapt op EU-alternatieven voor haar digitale infrastructuur.”
Eén digitale identiteit en centrale digitale dienstverlening
Volt wil één veilige digitale identiteit en een centrale plek voor alle overheidsdiensten, zodat burgers niet telkens opnieuw gegevens hoeven in te vullen en makkelijker hun zaken kunnen regelen. Dit moet de digitale overheid toegankelijker, efficiënter en minder bureaucratisch maken.
“Er komt een digitale overheid die net zo gemakkelijk werkt als online bankieren. En er komt één digitale identiteit waarmee je veilig kunt inloggen bij alle overheidsdiensten. Er komt één plek waar al je gegevens veilig bewaard worden, zodat je nooit meer dezelfde informatie hoeft in te vullen.”
“DigiD-Plus: er komt één digitale identiteit voor overheid, zorg, onderwijs en private diensten zoals banken.”
“MijnOverheid 2.0: veel overheidsdiensten staan los van elkaar (toeslagen, belastingen etc.) waardoor brieven en informatie moeilijk te vinden zijn. Alles komt daarom op één plek - aanvragen, statusupdates, deadlines en proactieve suggesties.”
Digitale inclusie en toegankelijkheid
Volt wil dat digitalisering niemand buitensluit. Ze pleiten voor digitale servicepunten, alternatieven voor niet-digitale burgers, trainingen in digitale vaardigheden, en toegankelijke digitale diensten voor mensen met een beperking.
“Persoonlijke hulp blijft altijd beschikbaar. In elk gemeentehuis komen digitale servicepunten waar medewerkers burgers helpen met digitale aanvragen.”
“Er zijn alternatieven voor niet-digitale burgers. Telefonische dienstverlening en fysieke loketten blijven bestaan voor wie dat nodig heeft.”
“Er worden digitale vaardigheidstrainingen aangeboden. In bibliotheken en buurthuizen worden gratis cursussen gegeven voor iedereen die wil leren werken met digitale diensten.”
“We maken de digitale wereld toegankelijker voor mensen met een beperking door een speciaal platform op te zetten voor het melden van overtredingen van de toegankelijkheidsregels.”
Digitale vaardigheden als basiscompetentie
Volt wil digitale vaardigheden en AI-geletterdheid structureel in het onderwijs en bij ambtenaren/politici verankeren, zodat iedereen kan meedoen in de digitale samenleving en weerbaar is tegen digitale manipulatie.
“We maken digitale vaardigheden tot kerncompetentie in het primair en voortgezet onderwijs.”
“Er moet een verplichte basistraining komen voor politici en ambtenaren op het gebied van digitale vaardigheden en AI.”
“Digitale geletterdheid is een basisvaardigheid. We verplichten onderwijs in cybervaardigheden op alle onderwijsniveaus.”
Privacy, veiligheid en publieke controle
Volt benadrukt privacy-by-design, transparantie over datagebruik, en publieke zeggenschap over digitale infrastructuur. Ze willen dat burgers altijd inzicht hebben in wie hun gegevens bekijkt en dat digitale systemen veilig en controleerbaar zijn.
“We verbeteren de digitale identiteit binnen de EU door zowel de Nederlandse DigiD als de Europese Digital Identity Wallet te vervangen door biometrische identificatie op publieke, transparante infrastructuur. Alleen dan behouden burgers en overheden zeggenschap over toegang, beveiliging en datastromen.”
Digital-ready wetgeving en uitvoerbaarheid
Volt wil dat nieuwe wetgeving vanaf het begin geschikt is voor digitale uitvoering, zodat beleid begrijpelijk, uitvoerbaar en direct te vertalen is naar werkende digitale systemen.
“Volt wil daarom het Deense voorbeeld volgen: alle nieuwe wetgeving moet vanaf dag één ‘digital-ready’ zijn. Dit betekent dat wetgeving wordt geschreven met de publieke dienstverlening in gedachten, waarbij de afdelingen beleid, uitvoering en IT vanaf het begin samenwerken in multidisciplinaire teams.”
“We maken alle nieuwe wetgeving digital-ready, zorgen voor heldere bewoording die direct kan worden vertaald naar werkende digitale systemen en geven uitvoeringsorganisaties een sterkere stem in het wetgevingsproces.”
Minder afhankelijkheid van grote techbedrijven
Volt wil de afhankelijkheid van niet-Europese technologie en grote commerciële platforms verminderen door in te zetten op open source, Europese alternatieven en een ‘Koop binnen de EU’-beleid voor vitale digitale infrastructuur.
“We voeren een ‘Koop binnen de EU’-beleid in voor de aankoop van alle digitale diensten en producten ten behoeve van de vitale infrastructuur en processen.”
“Overheidsdata en publieke infrastructuur moeten niet langer draaien op commerciële platforms zoals Microsoft, Amazon of Google.”
“Met de Digital Sovereignty Score maken we de digitale afhankelijkheid van overheden inzichtelijk.”
Proactieve digitale dienstverlening
Volt wil dat de overheid burgers actief informeert over rechten, deadlines en belangrijke gebeurtenissen, zodat mensen niet zelf hoeven te zoeken naar informatie of mislopen waar ze recht op hebben.
“Proactieve dienstverlening: nu moet je zelf opzoeken waar je recht op hebt. Maar wat ons betreft is het aan de overheid om jou te informeren. Bijvoorbeeld wanneer rijbewijzen verlopen of wanneer mensen mogelijk recht hebben op een toeslag.”
BBB ziet digitalisering als een kans én risico en wil technologie altijd in dienst stellen van mensen, met nadruk op autonomie, privacy en nationale controle. De partij pleit voor digitale soevereiniteit door minder afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven, investeert in cybersecurity en digitale weerbaarheid, en wil een toegankelijke, begrijpelijke digitale overheid. Concrete voorstellen zijn onder meer het gebruik van open source, het beschermen van digitale grondrechten, en het stimuleren van Nederlandse bedrijven bij digitaliseringsprojecten.
Digitale soevereiniteit en minder afhankelijkheid van buitenlandse tech
BBB wil de digitale infrastructuur en data zoveel mogelijk in Nederlandse of Europese handen houden om strategische kwetsbaarheid te voorkomen. Dit moet de privacy, veiligheid en autonomie van Nederland waarborgen en de macht van internationale techreuzen beperken.
“Vitale infrastructuur in eigen beheer. Publieke en vitale digitale netwerken blijven zoveel mogelijk in bezit van Nederlandse of Europese bedrijven of samenwerkingsverbanden.”
“Afhankelijkheid van buitenlandse cloud en software leveranciers wordt waar mogelijk stap voor stap afgebouwd.”
“Publieke data nationaal beschermen. Overheidsdata en privacygevoelige informatie worden opgeslagen bij Nederlandse of Europese partijen die de hoogste beveiligingsnormen hanteren.”
“BBB erkent ook de noodzaak om de monopoliepositie van big tech te bekritiseren en een strategisch leveranciersbeleid te voeren om afhankelijkheid te verminderen.”
Toegankelijke, begrijpelijke en veilige digitale overheid
BBB wil dat digitale overheidsdiensten begrijpelijk, veilig en toegankelijk zijn voor iedereen, met bijzondere aandacht voor mensen met een beperking en het behoud van kritische IT-kennis binnen de overheid. Nieuwe wetgeving moet aansluiten bij bestaande IT-systemen en digitale loketten moeten voldoen aan strenge toegankelijkheidseisen.
“Alle digitale loketten zijn begrijpelijk, veilig en toegankelijk voor iedere Nederlander, waarbij publieke en semipublieke digitale diensten 100% toegankelijk zijn voor mensen met een beperking conform de WCAGrichtlijnen.”
“Nieuwe wetgeving moet getoetst worden zodat deze wetgeving aansluit bij de IT systemen van de overheid.”
“Kritische kennis over IT en data blijft bij de overheid zelf in plaats van uitbesteed aan externe partijen.”
Voorrang voor Nederlandse bedrijven en open source bij digitaliseringsprojecten
BBB wil dat de overheid als "launching customer" optreedt voor innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten. Daarnaast moeten nieuwe overheidsprojecten waar mogelijk gebruikmaken van open source software en open standaarden.
“De overheid kiest als 'launching customer' actief voor innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten.”
“Nieuwe overheidsprojecten maken waar mogelijk gebruik van open sourcesoftware en open standaarden om kosten te drukken en applicaties inzetbaar te maken op meerdere overheidslagen.”
Investeren in cybersecurity en digitale weerbaarheid
BBB ziet cyberveiligheid als een basisvoorwaarde voor welvaart en democratie. De partij wil gerichte investeringen in Nederlandse cybersecuritybedrijven, digitale educatie vanaf de basisschool, en versterking van privacybescherming.
“Gerichte investeringen in cybersecurity. Nederlandse cybersecurity bedrijven krijgen voorrang bij veiligheidsprojecten en digitale bewaking van publieke sectoren.”
“Digitale educatie vanaf de basis. Voorlichting en onderwijs over cyberveiligheid begint op de basisschool en loopt door tot het beroepsonderwijs en bijscholing voor ondernemers.”
“Versterk de positie van Functionarissen Gegevensbescherming (FG’s). Waarborg de effectieve handhaving van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) om datalekken te voorkomen en de privacy te beschermen.”
Bescherming van digitale grondrechten en beperking surveillance
BBB wil digitale grondrechten expliciet in de Grondwet verankeren en het gebruik van gezichtsherkenning en andere surveillance in de publieke ruimte beperken zonder strikte wetgeving en toezicht.
“Veranker digitale grondrechten in de Grondwet om de privacy, zeggenschap en autonomie van burgers in het digitale domein te waarborgen.”
“Beperk of verbied het gebruik van gezichtsherkenning en andere surveillance in de publieke ruimte zonder expliciete wetgeving en strikt toezicht.”
Aanpak deepfakes, online fraude en bescherming jongeren
BBB wil illegale deepfakes strafbaar stellen, werkt aan een uniforme digitale verificatiestandaard binnen de EU, en zet in op mediawijsheid en leeftijdsverificatie om jongeren online te beschermen.
“Illegale deepfakes strafbaar. Het zonder toestemming maken of verspreiden van deepfakes wordt wettelijk verboden en bestraft.”
“Nederland moet met de EU aan een uniforme digitale verificatiestandaard werken die leidt tot een consistent kenmerk dat op alle sociale mediaplatforms wordt getoond voor accounts van bedrijven, politici, media en instellingen.”
“Nederland gaat zich binnen de EU inzetten op een uniform en privacyvriendelijk leeftijdsverificatiesysteem dat apps zoals sociale media binnen de EU moeten hanteren om de veiligheid van persoonlijke data te garanderen.”
Leren van falende ICT-projecten en verbeteren aanbestedingen
BBB wil structureel evalueren van ICT-projecten binnen de overheid, aanbestedingsprocessen verbeteren en interne expertise versterken om herhaling van mislukkingen te voorkomen.
“Leer van falende ICT-projecten binnen de overheid door het structureel evalueren van projecten, het verbeteren van aanbestedingsprocessen en het versterken van interne expertise.”
NSC ziet digitalisering als een onvermijdelijke ontwikkeling die zowel kansen als grote risico’s met zich meebrengt, vooral op het gebied van privacy, toegankelijkheid en maatschappelijke controle. De partij pleit voor een digitale overheid die dienstbaar en toegankelijk blijft, strenge privacyregels, meer digitale autonomie en bescherming tegen de macht van techreuzen en AI. Concrete voorstellen zijn onder meer het oprichten van een Ministerie van Digitale Zaken, strengere regulering van data en algoritmes, investeren in digitale vaardigheden, en het beperken van afhankelijkheid van buitenlandse technologie.
Digitale overheid moet toegankelijk en dienstbaar blijven
NSC vindt dat de digitalisering van de overheid te snel is gegaan, waardoor burgers in de knel raken en de overheid afstandelijk wordt. Ze willen een digitale overheid die als één geheel functioneert, met behoud van fysieke contactmogelijkheden en duidelijke regie.
“De digitalisering van de overheid gaat voor veel mensen te snel, waardoor de overheid steeds afstandelijker en minder toegankelijk wordt.”
“De digitale overheid moet richting de burger meer als één overheid functioneren. Dit vereist meer holistische aansturing, minder verkokering en minder bureaucratie. We pleiten daarom voor een Ministerie van Digitale Zaken en Staatsmodernisering naar Duits voorbeeld.”
“Ook fysieke contactmogelijkheden op gemeentehuizen en informatiepunten in openbare bibliotheken moeten beschikbaar zijn en blijven. We moeten voorkomen dat de overheid zich achter een digitale muur verschuilt en niet langer zichtbaar en benaderbaar is.”
Strenge privacyregels en zeggenschap over eigen data
NSC wil burgers meer controle geven over hun persoonsgegevens en pleit voor strengere privacyregels, transparantie over datagebruik en het beperken van datadeling, met nadruk op het voorkomen van misbruik zoals bij het toeslagenschandaal.
“Duidelijke spelregels in wetgeving voor het verzamelen, opslaan, gebruiken en delen van onze data en het beschermen van de privacy.”
“Het uitgangspunt wordt dat deze slechts eenmaal worden opgeslagen (het ‘once only’-principe) naar Ests voorbeeld. Wanneer een persoon/bedrijf/instantie deze gegevens wil opvragen, wordt de zoekvraag geregistreerd en gemeld bij de burger.”
“We hanteren het principe dat de burger zo veel mogelijk zeggenschap moet krijgen over de data die over hem of haar worden verzameld en verwerkt. Daarom willen we verkennen of er bij digitale dienstverlening gebruikgemaakt kan worden van een persoonlijke digitale kluis die de burger zelf beheert.”
Transparantie en regulering van algoritmes en AI
NSC waarschuwt voor de risico’s van algoritmes en AI, zoals discriminatie en verlies van menselijke maat. Ze willen verplichte transparantie, toetsing en registratie van algoritmes, en strengere handhaving op AI-toepassingen die burgers raken.
“We komen met een verplichte wetenschappelijke standaard voor het gebruik van modellen, rekeninstrumenten en algoritmen door de overheid. Deze standaard moet openbaar en navolgbaar zijn.”
“Algoritmische risicoprofilering moet periodiek onderworpen worden aan een kwalitatieve en kwantitatieve toets om te voorkomen dat mensen gediscrimineerd worden of ten onrechte als fraudeur worden aangemerkt. Vastlegging in het algoritmeregister wordt verplicht.”
“Burgers staan nog te vaak machteloos tegen AI-toepassingen die een grote impact hebben op hun persoonlijke levenssfeer. Er moet strengere handhaving zijn op de bestaande regels.”
Digitale autonomie en minder afhankelijkheid van buitenlandse technologie
NSC wil de digitale infrastructuur en dataopslag zoveel mogelijk in Nederland of Europa houden, en de afhankelijkheid van Amerikaanse cloudproviders verminderen om digitale soevereiniteit te waarborgen.
“De risicovolle afhankelijkheid van de Nederlandse overheid van de Amerikaanse cloud moet daarom met spoed worden afgebouwd. In ICT-aanbestedingen moet onze digitale autonomie zwaarder meewegen.”
“Er moet meer gebruik worden gemaakt van lokale en Europese (cloud)oplossingen, in lijn met de voorstellen uit onze initiatiefnota ‘Wolken aan de horizon’.”
Investeren in digitale vaardigheden en weerbaarheid
NSC benadrukt het belang van digitale geletterdheid voor alle burgers en bedrijven, en wil investeren in educatie en weerbaarheid tegen cybercrime en digitale uitsluiting.
“Al vanaf de basisschool moet er aandacht zijn voor digitale vaardigheden. Ook voor volwassenen en bedrijven moet educatie beschikbaar zijn, onder meer via openbare bibliotheken, om de digitale vaardigheden te vergroten.”
“Nederlandse ondernemers moeten ondersteund worden in het bevorderen van hun digitale weerbaarheid. Dit vereist dat er binnen de overheid één centrale cyberautoriteit als coördinator en aanspreekpunt fungeert, in plaats van de versnipperde verantwoordelijkheid nu.”
Bescherming tegen negatieve effecten van digitalisering en macht van techreuzen
NSC wil de samenleving beschermen tegen de negatieve gevolgen van digitalisering, zoals cybercrime, deepfakes, verslaving aan sociale media en privacyschendingen door grote technologiebedrijven.
“Digitalisering biedt kansen, maar we moeten onze samenleving beschermen tegen de keerzijden hiervan, zoals cybercrime, deepfakes en privacyschendingen.”
“Grootschalige privacyschendingen van groepen burgers door tech-reuzen en de online advertentie industrie zijn een grove en bewuste schending van de grondrechten. We vinden dat er een wettelijke basis moet komen om deze bedrijven via het strafrecht aan te pakken.”
“We steunen Europese initiatieven om wettelijk het verslavende ontwerp van sociale mediaplatforms aan banden te leggen. We maken het reguleren van aanbevelingsalgoritmes op zeer grote sociale mediaplatforms tot een Europese prioriteit.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) ziet digitalisering als een kans, maar vooral als een bron van risico’s voor privacy, autonomie en democratie. Zij pleit voor publieke regie, digitale soevereiniteit, bescherming tegen Big Tech, en waarborging van privacy en toegankelijkheid. Concrete voorstellen zijn onder meer het beperken van Big Tech, het stimuleren van open source, het beschermen van persoonsgegevens, het tegengaan van appdwang, en het waarborgen van een analoge terugvaloptie. Digitalisering moet altijd dienstbaar zijn aan mens, dier, natuur en democratie, niet aan winst of macht.
Publieke regie en digitale soevereiniteit, minder afhankelijkheid van Big Tech
PvdD wil digitale infrastructuur en technologie onder publieke controle brengen en de macht van grote techbedrijven beperken. Dit moet de democratische rechtsstaat, privacy en autonomie beschermen.
“De Partij voor de Dieren kiest voor digitale soevereiniteit en publieke regie. Technologie moet transparant, controleerbaar en dienstbaar zijn aan mens, dier, natuur en democratie, nooit aan winst of macht.”
“We doorbreken de dominantie van Big Tech. Techreuzen ondermijnen de democratische rechtsstaat, publieke controle en nationale soevereiniteit. We stellen grenzen aan de macht van deze bedrijven, versterken publieke alternatieven en voorkomen dat Europese IT-wetgeving via lobby of juridische trucs wordt uitgehold.”
“Datacenters worden slechts in zeer uitzonderlijke gevallen toegestaan, en uitsluitend wanneer zij ten dienste staan aan Europese publieke digitale infrastructuur opdat we de afhankelijkheid van Big Tech verkleinen.”
Open source en open standaarden verplicht in publieke sector
De partij wil dat overheden, scholen en zorginstellingen overstappen op open source en open standaarden, om publieke controle en onafhankelijkheid te vergroten.
“De overheid gaat open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken. Dit gebeurt sowieso in publieke sectoren: overheden, scholen en zorginstellingen stappen af van Big Tech-diensten. De overheid ontwikkelt een exitstrategie en investeert in open source, non-profit en Europese alternatieven.”
Altijd een analoge terugvaloptie, geen appdwang
PvdD vindt dat digitale diensten nooit de enige optie mogen zijn; burgers moeten altijd via een analoge of platformonafhankelijke weg zaken kunnen regelen.
“Diensten van overheid, scholen, zorginstellingen en banken mogen nooit alleen nog maar via apps en platformen van Big Tech bereikbaar zijn. Het blijft voor burgers altijd mogelijk om hun digitale zaken te kunnen regelen via websites en/of platformonafhankelijke protocollen.”
“Burgers die niet uit de voeten kunnen met de digitale middelen van de overheid, kunnen altijd bij een fysieke balie in hun eigen gemeente terecht. Communicatie per post blijft altijd mogelijk.”
Strenge bescherming van privacy en persoonsgegevens
De partij stelt privacy centraal en wil dat bedrijven en overheid zo min mogelijk data verzamelen, altijd met expliciete toestemming en duidelijke uitleg. Verkoop van data zonder toestemming wordt verboden.
“Bedrijven mogen via kleine lettertjes in gebruiksvoorwaarden nooit eigenaar worden van persoonsgegevens, beelden of bestanden.”
“Bedrijven worden streng gehouden aan de principes ‘Privacy by Design’ en ‘Privacy by Default’. Dat betekent dat er zo min mogelijk data verzameld worden en de standaardinstellingen altijd privacyvriendelijk zijn.”
“We begrenzen de mogelijkheden waarvoor onze data gebruikt mogen worden en verbieden de verkoop van data zonder expliciete toestemming.”
“Gegevens verzamelen mag alleen als daar nadrukkelijk toestemming voor is gegeven, waarbij op een korte, makkelijk leesbare manier aan de gebruiker wordt uitgelegd waar deze voor worden gebruikt. Weigeren is altijd een optie en heeft geen consequenties voor de werkbaarheid van de geleverde dienst.”
Transparantie en controle over algoritmes en AI
PvdD wil dat bedrijven en overheid transparant zijn over het gebruik van algoritmes en AI, en dat deze technologieën onder democratische controle staan, met expliciete aandacht voor ethiek, privacy en anti-discriminatie.
“Bedrijven worden gedwongen meer transparantie te geven over hun opslag en gebruik van data en de werking van algoritmes.”
“Alle AI-systemen die invloed hebben op mensenlevens, inclusief systemen die worden ingezet ten behoeve van de veiligheid, worden aan de voorkant ontworpen en later getoetst op beheersbaarheid, ethiek, lichamelijke integriteit en privacy. Deze systemen moeten aantoonbaar anti-discriminatoir zijn.”
“Kunstmatige intelligentie wordt alleen onder democratische regie ontwikkeld.”
Bescherming tegen digitale uitsluiting en bevordering digitale geletterdheid
De partij wil digitale inclusie waarborgen en investeren in digitale vaardigheden, zodat iedereen kan meedoen en zich kan weren tegen digitale criminaliteit.
“Op alle overheidslagen worden de principes van digitale inclusie en toegankelijkheid in acht genomen en toegepast.”
“Er wordt geïnvesteerd in voldoende cyberbewustzijn en dus digitale geletterdheid van burgers. Daarnaast zetten we ons actief in om burgers te helpen digitale criminaliteit, zoals identiteitsfraude en -diefstal, en buitenlandse beïnvloeding te herkennen en zich ertegen te weren.”
Strikte eisen aan datacenters en digitale infrastructuur
PvdD wil dat datacenters alleen worden toegestaan als ze bijdragen aan publieke digitale infrastructuur, streng duurzaam zijn en niet in kwetsbare gebieden staan.
“Datacenters worden slechts in zeer uitzonderlijke gevallen toegestaan, en uitsluitend wanneer zij ten dienste staan aan Europese publieke digitale infrastructuur opdat we de afhankelijkheid van Big Tech verkleinen. Deze datacenters dienen ten minste 120% van hun eigen energieverbruik duurzaam op te wekken, zodat de overtollige energie beschikbaar komt voor lokale huishoudens en maatschappelijke voorzieningen. Ook voldoen ze aan strenge milieueisen en is vestiging in of nabij natuurgebieden, ecologisch kwetsbare gebieden verboden.”
De SGP ziet digitalisering als een hulpmiddel dat ondergeschikt moet blijven aan menselijke waardigheid, ethiek en privacy. Ze pleiten voor strengere regels rond data-eigenaarschap, AI, cyberveiligheid en bescherming van kwetsbare groepen, met nadruk op transparantie, menselijke controle en technologische soevereiniteit. Digitalisering mag volgens de SGP nooit leiden tot een te machtige overheid of uitsluiting van minder digitaal vaardigen, en moet altijd gepaard gaan met ethische waarborgen en publieke waarden.
Strengere regels voor data-eigenaarschap en privacy
De SGP wil dat burgers zelf de regie houden over hun data en dat bedrijven transparant zijn over datagebruik. Dit moet misbruik en verlies van controle over persoonlijke informatie voorkomen.
“Bedrijven en organisaties moeten transparant zijn over het gebruik van data van burgers.”
“De SGP wil toe naar zoveel mogelijk ‘individueel eigenaarschap’ van data. Niet de autofabrikant en het energiebedrijf, maar de auto- en de woningbezitter moeten bepalen wat er met ‘hun’ data gebeurt.”
Ethische kaders en menselijke controle bij AI
De partij benadrukt dat AI altijd onder menselijke controle moet blijven en aan strenge ethische richtlijnen moet voldoen, om vooringenomenheid, ondoorzichtigheid en machtsconcentratie te voorkomen.
“AI-systemen moeten voldoen aan de principes van proportionaliteit, subsidiariteit, dataminimalisatie en transparantie. De eindbeslissing moet altijd bij een mens liggen.”
“Er dient altijd helder onderscheid te zijn tussen wat door een mens en wat door AI gegenereerd is.”
“Algoritmes moeten altijd te herleiden zijn zodat beslissingen en de manier waarop deze tot stand gekomen zijn duidelijk en controleerbaar blijven.”
Investeren in cyberveiligheid en bescherming kritieke infrastructuur
De SGP wil meer ondersteuning voor ondernemers en samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven om cyberveiligheid te waarborgen, vooral bij vitale processen.
“De SGP wil ondernemers ondersteunen bij het werken aan cyberveiligheid. De capaciteit van het Digital Trust Centre wordt versterkt.”
“Overheid en bedrijfsleven moeten zich samen voorbereiden op de noodscenario’s ten aanzien van cyberveiligheid van kritieke infrastructuur.”
“Hogere veiligheidsstandaarden voor de kritieke delen van de digitale processen en frequent en grootschalig testen van de beveiliging zijn noodzakelijk.”
Bescherming van minder digitaal vaardigen en tegen digitale uitsluiting
De SGP vindt dat digitalisering niet mag leiden tot uitsluiting van mensen die minder digitaal vaardig zijn en dat overheidsdiensten toegankelijk moeten blijven.
Kritisch op digitale euro en Europees digitaal paspoort
De partij is fel tegen Europese digitale identiteitsmiddelen en een digitale euro, uit vrees voor machtsconcentratie en verlies van nationale soevereiniteit.
Ethische toelatingscommissie voor nieuwe technologie
Voor technologische innovaties met grote maatschappelijke impact wil de SGP een ethische commissie die toetst op publieke waarden en risico’s.
“Voor de toelating van nieuwe technologische ontwikkelingen met grote impact op de samenleving is een ethische toelatingscommissie nodig.”
Investeren in technologische soevereiniteit en AI-productie
De SGP wil investeren in eigen technologische productiecapaciteit, zoals een AI-fabriek, om afhankelijkheid van buitenlandse grootmachten te verminderen.
“Nederland heeft meer technologische soevereiniteit nodig. De SGP wil daarom investeren in regionale productiecapaciteit voor nieuwe technologieën zoals een AI-fabriek in Groningen, waarbij het Nederlands belang prevaleert boven Europees belang.”
Macht grote platforms beperken en digitale spelregels
De partij wil de macht van grote techplatforms inperken en duidelijke digitale spelregels opstellen om concurrentie en publieke waarden te beschermen.
BVNL ziet digitalisering als een kans, mits deze de vrijheid, privacy en veiligheid van burgers beschermt en niet leidt tot meer staatscontrole. De partij wil investeren in digitale vaardigheden, privacy waarborgen, encryptie beschermen, digitale censuur door de overheid verbieden en cybersecurity versterken via marktwerking en innovatie. BVNL verzet zich tegen digitale identificatieplicht, programmeerbaar geld (CBDC) en overheidsbemoeienis met online meningsuiting.
Overheid mag geen digitale censuur of controle uitoefenen
BVNL waarschuwt voor toenemende staatscontrole via digitalisering en wil dat de overheid zich niet bemoeit met online meningsuiting of sociale media. De partij verzet zich tegen digitale censuur, identificatieplicht en het labelen van afwijkende meningen als desinformatie.
“De overheid mag geen digitale censuur plegen.”
“De overheid mag geen contacten onderhouden met en invloed uitoefenen op social media en techbedrijven over het dwarszitten van Nederlanders met afwijkende meningen en over welke opvattingen als ‘desinformatie’ moeten worden aangemerkt.”
“Er komt geen identificatieplicht voor het gebruik van social media.”
“Er komt geen 'Ministerie van Waarheid' en alternatieve media en onwelgevallige meningen zijn geen ‘desinformatie’.”
Privacy, encryptie en offline rechten beschermen
BVNL beschouwt privacy als een fundamenteel recht en wil encryptie beschermen tegen verzwakking. Ook moet het recht op een offline leven en toegang tot essentiële diensten offline behouden blijven.
“BVNL erkent het belang van privacy in het digitale tijdperk en zal doen wat nodig is om de privacy van burgers te waarborgen.”
“BVNL is vastberaden om het behoud van encryptie te waarborgen, omdat dit essentieel is voor de bescherming van persoonlijke gegevens en het communicatiegeheim.”
“Dat het recht behouden blijft op een offline leven en offline toegang tot essentiële maatschappelijke diensten gewaarborgd blijft.”
Investeren in digitale vaardigheden en inclusie
BVNL wil dat iedereen kan deelnemen aan de digitale samenleving door te investeren in digitale vaardigheden, educatie en toegang tot technologie, met speciale aandacht voor jongeren, werkenden en ouderen.
“We willen ervoor zorgen dat elke burger de kans krijgt om volledig deel te nemen aan de digitale samenleving. Dit betekent dat we actief programma's en initiatieven zullen bevorderen om digitale vaardigheden te ontwikkelen en toegang tot technologie te vergroten.”
“Private initiatieven voor cybersecuritytrainingen en digitale scholing om digitale geletterdheid verhogen.”
Cybersecurity versterken via marktwerking en innovatie
BVNL pleit voor een nationale strategie voor digitale veiligheid, investeringen in cybersecurity, en het stimuleren van innovatie en marktwerking (zoals blockchain) om weerbaarheid te vergroten. De overheid moet stoppen met ongeremde informatieverzameling en haar eigen ICT-systemen op orde brengen.
“Er wordt een nationale strategie ontwikkeld om de digitale veiligheid te waarborgen.”
“Aftrek voor cybersecurity-investeringen (software, training, blockchain) voor MKB en burgers, om weerbaarheid te vergroten.”
“Vrijwillige normen: Blockchain-certificeringen die verplichte regels vervangen, regeldruk verminderen en naleving versnellen voor bedrijven en gemeenten.”
“De overheid stopt met ongeremde informatieverzameling over burgers en het samenstellen van profielen van burgers (met bijvoorbeeld het programma Palentir e.d.).”
“De overheid gaat zo spoedig mogelijk haar eigen ICT-systemen op orde brengen, zodat de Belastingdienst en het UWV weer naar behoren kunnen functioneren.”
Geen programmeerbaar geld of Central Bank Digital Currency (CBDC)
BVNL verzet zich tegen de invoering van programmeerbaar geld en een digitale euro (CBDC), uit zorg voor privacy en financiële vrijheid.
“De overheid zal geen medewerking verlenen aan het invoeren van programmeerbaar geld. Er komt geen Central Bank Digital Currency (CBDC).”
D66 ziet digitalisering als een kans om de samenleving veiliger, eerlijker en democratischer te maken, maar waarschuwt voor de risico’s van afhankelijkheid van grote techbedrijven en buitenlandse machten. De partij wil burgers meer regie geven over hun data, investeren in een sterke Europese en nationale ICT-sector, en strenge regels stellen aan AI en digitale diensten. D66 pleit voor digitale autonomie, bescherming tegen verslaving en misbruik, en een overheid die digitaal toegankelijk en transparant is. Concrete voorstellen zijn onder meer het Baas-over-eigen-bitsprincipe, een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, en strenge handhaving op digitale platforms.
Burgers krijgen regie over eigen data en digitale autonomie
D66 wil dat mensen zelf de controle houden over hun digitale leven en data, en dat Nederland en Europa onafhankelijk worden van buitenlandse techbedrijven. Dit moet de veiligheid, waardigheid en democratie beschermen tegen commerciële en geopolitieke risico’s.
“D66 introduceert het Baas-over-eigen-bitsprincipe. Mensen krijgen zelf de regie over hun online leven. Dat geldt ook voor Nederland en de Europese Unie: we zorgen voor digitale onafhankelijkheid, van de cloud en infrastructuur tot apps en algoritmes.”
“We kiezen voor Europese oplossingen en stevige handhaving van Europese regels.”
Minder afhankelijkheid van grote techbedrijven en buitenlandse machten
D66 wil de publieke sector losmaken van Amerikaanse en Chinese techbedrijven, investeren in een sterke Europese en nationale ICT-sector, en zelf AI en digitale infrastructuur ontwikkelen volgens Europese waarden.
“Een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie krijgt onder meer de taak om het Rijk en publieke sectoren los te maken van grote techbedrijven uit Amerika en China.”
“Onder leiding van de bewindspersoon zet de overheid sterk de toon bij aanbestedingen en contracteisen van ICT, vooral in belangrijke publieke sectoren.”
“We kiezen voor Europese alternatieven en helpen vanuit de overheid door als eerste klant (launching customer) om producten op de markt te brengen.”
“D66 zet vol in op een sterke nationale en Europese ICT-sector. We maken onze positie in de halfgeleiderindustrie nog sterker: dat is de productie van bijvoorbeeld computerchips. We investeren in innovatieve start-ups en scale-ups in software.”
Strenge regulering en handhaving op AI, platforms en digitale diensten
D66 wil dat Nederland koploper wordt in verantwoorde AI, met democratische grip, onafhankelijke controle en sterke toezichthouders die schadelijke effecten van techbedrijven tegengaan. Er komen regels tegen verslavende apps, deepfakes en online haat.
“Nederland wordt koploper in Europa in waardengedreven en verantwoorde AI.”
“D66 staat voor democratische grip en onafhankelijke controle op ons digitale bestaan. Digitale autonomie is daarvoor cruciaal. Waar we die autonomie nog niet hebben, beschermen sterke toezichthouders mensen en maatschappij tegen de schadelijke effecten van de verdienmodellen van grote techbedrijven.”
“Zolang grote techbedrijven niet gereguleerd zijn, wil D66 een duidelijke leeftijdsgrens van 15 jaar voor verslavende apps die zorgen dat je maar blijft scrollen.”
“D66 geeft daarom iedereen het auteursrecht over het eigen gezicht, lichaam en de eigen stem. Techbedrijven worden verplicht om nepbeelden binnen 24 uur te verwijderen.”
Digitale overheid: toegankelijkheid, begrijpelijke taal en modernisering
D66 wil dat de overheid fysiek en digitaal toegankelijk is, met begrijpelijke taal en moderne ICT-systemen. Dit moet het vertrouwen in de overheid herstellen en de menselijke maat terugbrengen.
“De overheid moet fysiek en digitaal toegankelijk zijn. Elke gemeente krijgt ten minste één overheidsloket, waar zoveel mogelijk organisaties bereikbaar zijn. Het recht op begrijpelijke taal leggen we vast in de wet.”
“Liever dan blijven doormodderen met de huidige, verouderde ICT, bouwt D66 daarom een nieuw, modern systeem naast het huidige systeem: een Belastingdienst 2.0. Als dat klaar is, vervangt dit het huidige systeem.”
Digitalisering in de zorg: werkdruk verlagen en privacy beschermen
D66 ziet digitalisering als middel om de werkdruk in de zorg te verlagen en de zorg toegankelijker te maken, mits privacy en zorgvuldigheid met data worden gewaarborgd.
“We maken gebruik van technologie en digitalisering om werkdruk te verminderen. Zo houden zorgverleners meer tijd over voor zorg voor patiënten.”
“Digitale mogelijkheden kunnen helpen om snel zorg te bieden als een fysiek bezoek niet nodig is. Zo blijft er meer tijd over voor persoonlijk contact wanneer dat wél belangrijk is.”
“Technologische innovaties kunnen helpen om gezondheidsrisico’s op tijd te signaleren, zoals systemen die hulp inschakelen wanneer iemand valt. ... Daarbij is het belangrijk dat privacygevoelige informatie goed wordt beschermd. En dat de techbedrijven zorgvuldig omgaan met de verkregen data.”
FVD ziet digitalisering vooral als een risico voor privacy en individuele vrijheid, en verzet zich fel tegen centrale digitale controle door overheid en EU. De partij wil anonimiteit op internet waarborgen, digitale surveillance en Europese digitale ID’s blokkeren, en cash geld beschermen als alternatief voor digitale betalingen. Tegelijk stimuleert FVD innovatie met soepelere regels voor crypto, blockchain en AI, maar altijd met privacy als uitgangspunt.
Anonimiteit en privacy bij digitalisering beschermen
FVD beschouwt digitale privacy als essentieel en verzet zich tegen digitale surveillance, verplichte identiteitskoppeling en Europese digitale ID’s. De partij wil dat digitale communicatie onder het briefgeheim valt en dat anonimiteit op internet de norm blijft, om burgers te beschermen tegen controle en machtsmisbruik.
“We maken anonimiteit de norm. We verzetten ons tegen verplichte identiteitskoppeling aan accounts, zodat iedereen zonder angst kennis kan vergaren en meningen kan uiten.”
“Het briefgeheim, zoals vastgelegd in artikel 13 van de Grondwet, gaat ook gelden voor digitale communicatie, zodat e-mails en berichten dezelfde bescherming genieten als briefpost en telefoongesprekken.”
“We verzetten ons tegen een Europese digitale identiteit, zodat Nederlanders niet in een centraal controlesysteem terechtkomen.”
“We weigeren voorstellen om biometrische data van internetgebruikers op te slaan, zodat anonimiteit online gewaarborgd blijft.”
Geen centrale digitale munt of Europese digitale identiteit
FVD verwerpt de invoering van een digitale euro (CBDC) en Europese digitale identiteit, omdat deze volgens de partij leiden tot centrale controle, verlies van privacy en beperking van individuele vrijheid. De partij ziet deze digitalisering niet als innovatie, maar als een politiek project gericht op macht.
“Forum voor Democratie verwerpt deze ontwikkeling met kracht. Er is geen enkele noodzaak voor de invoering van een digitale euro. Het is een politiek project dat niet draait om innovatie of efficiëntie, maar om meer centrale controle en minder individuele vrijheid.”
“We verzetten ons altijd tegen de invoering van een digitale euro of welke Central Bank Digital Currency dan ook, zodat vrijheid en privacy behouden blijven.”
“We accepteren geen Europese Digitale Identiteit.”
Digitalisering overheid en innovatie: moderniseren, maar privacy eerst
FVD wil dat de overheid haar digitale systemen moderniseert en AI inzet voor efficiëntie, maar altijd met duidelijke privacyregels en zonder onnodige bureaucratie. Innovatie wordt gestimuleerd, mits het de vrijheid en privacy van burgers niet schaadt.
“We dwingen de overheid haar digitale systemen zoals Belastingdienst en UWV te moderniseren, zodat ze eindelijk betrouwbaar functioneren.”
“We zetten kunstmatige intelligentie in binnen de overheid, zodat productiviteit stijgt en minder ambtenaren nodig zijn.”
“We schaffen de AVG af en vervangen die door duidelijke en praktische privacyregels, zodat privacy echt beschermd wordt zonder onnodige bureaucratie.”
“We versoepelen regels voor crypto- en blockchainbedrijven, zodat innovatie wordt gestimuleerd en financiële vrijheid wordt vergroot.”
Cash geld behouden als alternatief voor digitale controle
FVD ziet het behoud van cash geld als essentieel om digitale afhankelijkheid en controle te voorkomen. De partij wil een wettelijk recht op cashbetalingen, afschaffing van limieten en verplichting voor banken om cash te faciliteren.
“We maken het wettelijk verplicht dat cash overal wordt geaccepteerd, zodat contant geld nooit kan verdwijnen.”
“We verplichten banken om stortingen en opnames van contant geld altijd kosteloos en zonder beperkingen te faciliteren, zodat burgers vrij over hun eigen geld beschikken.”
“We schaffen de €3.000-limiet per contante transactie af en geven burgers het recht terug om onbeperkt cash op zak te houden.”
De SP wil digitalisering van de samenleving mensgericht en sociaal sturen, waarbij bescherming tegen de nadelen centraal staat. Ze pleiten voor strenge regulering van algoritmes en kunstmatige intelligentie, het recht op een offline leven, digitale autonomie ten opzichte van Big Tech, en een sterke publieke regie via een Ministerie van Digitale Zaken. Concrete voorstellen zijn onder meer het verbieden van volledig geautomatiseerde besluitvorming, het waarborgen van privacy, het stimuleren van open source, en het behouden van niet-digitale alternatieven.
Geen geautomatiseerde besluitvorming zonder menselijk toezicht
De SP verzet zich tegen het nemen van belangrijke besluiten over mensen door algoritmes of AI zonder menselijke betrokkenheid. Ze willen dat altijd een mens betrokken blijft bij besluiten die impact hebben op het leven van burgers, om digitale discriminatie en ondoorzichtige besluitvorming te voorkomen.
“Beslissingen die mensen raken, mogen nooit alleen door een algoritme worden genomen.”
“Bij beslissingen die impact hebben op iemands leven, bijvoorbeeld bij de aanvraag voor een uitkering, blijven altijd mensen betrokken. We staan niet toe dat dergelijke beslissingen volledig geautomatiseerd worden via algoritmes.”
“De overheid is altijd een mens. In het contact met je overheid krijg je het recht om een mens te spreken over jouw zaak en word je nooit overgeleverd aan een digitaal systeem of algoritmische besluitvorming.”
Recht op een offline leven en niet-digitale alternatieven
De SP vindt dat digitalisering niet mag leiden tot uitsluiting of dwang. Iedereen moet kunnen kiezen om offline te leven, en de overheid moet altijd niet-digitale alternatieven bieden voor wie niet digitaal mee wil of kan doen.
“Digitalisering mag niet leiden tot tweedeling. Mensen moeten vrij zijn offline te leven.”
“Wanneer de overheid digitaliseert, blijft er een nietdigitaal alternatief over voor wie niet kan of wil meegaan in digitalisering.”
“De blauwe envelop voor belastingaangifte blijft bestaan en het recht op het gebruik van contant geld.”
Strenge regulering van Big Tech, privacy en digitale autonomie
De SP wil de macht van grote techbedrijven breken, privacy beschermen en digitale autonomie vergroten door publieke alternatieven, open source en Europese onafhankelijkheid te stimuleren.
“De digitale wereld moet niet onder beklemmende staatscontrole staan, maar ook niet gedomineerd worden door winstbeluste Big Tech bedrijven.”
“We moeten investeren in alternatieven in Nederland en Europa, zodat we de afhankelijkheid van de VS kunnen verminderen. Overheden maken zo veel mogelijk gebruik van open source en zorgen ervoor dat hun systemen leverancier onafhankelijk zijn, onder meer door het gebruik van open standaarden.”
“Wij zetten ons in voor strengere regulering, open standaarden, transparantie over algoritmes en een sterkere positie voor consumenten, werknemers en kleinere ondernemers in de digitale economie.”
Oprichting Ministerie van Digitale Zaken en ethische toetsing technologie
De SP wil een aparte overheidsinstantie voor digitale zaken en een ethische toets voor nieuwe technologieën, om digitalisering in goede banen te leiden en burgerrechten te waarborgen.
Bescherming van privacy en beperking dataverzameling
De SP wil dataminimalisatie als norm, het recht op verwijdering van persoonsgegevens, en een sterke Autoriteit Persoonsgegevens om privacy te beschermen.
“Dataminimalisatie wordt de norm. Overheden en bedrijven mogen geen overbodige persoonsgegevens verzamelen, zoals locatiegegevens zonder duidelijke noodzaak.”
“Iedereen moet het recht hebben om zijn gegevens te laten verwijderen. Inclusief data die is doorgegeven aan andere partijen of in systemen is verwerkt.”
“Wij versterken de Autoriteit Persoonsgegevens om misstanden aan te pakken, zodat beter kan worden opgetreden wanneer de privacy van mensen in het geding is.”
Het CDA ziet digitalisering als een strategisch thema voor economische groei, autonomie en publieke waarden, met nadruk op Europese onafhankelijkheid, ethiek en verantwoord gebruik van technologie. Ze willen investeren in digitale infrastructuur, AI, cloud en chips, en pleiten voor strengere regulering van Big Tech en digitale platforms. Digitalisering moet bijdragen aan een weerbare samenleving, betere zorg en efficiëntere overheid, maar altijd met oog voor ethiek, privacy en menselijke maat.
Investeren in Europese digitale autonomie en sleuteltechnologieën
Het CDA wil minder afhankelijk zijn van Big Tech buiten Europa door te investeren in eigen cloud-toepassingen, chips en AI. Ze zien digitale autonomie als essentieel voor economische en geopolitieke positie, en willen samenwerking tussen bedrijven, onderwijs en overheid stimuleren.
“We willen minder afhankelijk worden van Big Tech buiten Europa. Daarom investeren we in digitale autonomie, bijvoorbeeld door als Europa eigen cloud-toepassingen te maken, en met gelijkgestemde landen te bouwen aan de versterking van de Europese chipsector.”
“Binnen het groeifonds komt ruimte voor investeringen in sleuteltechnologieën met een sterke focus op AI. Er komt daarnaast een commissaris AI voor centrale regie.”
“We stimuleren de ontwikkeling van chipproductie en -ontwerp met gelijkgestemde Europese landen. Ook dragen we actief bij aan de daadwerkelijke productie van geavanceerde chips in Nederland of Europa.”
“We stimuleren doorontwikkeling van het Nederlands ‘large language-model’ GPT-NL als basis voor AI. Ook stimuleren we de bouw van Europees-autonome datacentra.”
Verankeren van digitale ethiek en weerbaarheid
Het CDA benadrukt het belang van digitale ethiek, mediawijsheid en cyberveiligheid in onderwijs en bedrijfsleven. Ze willen dat AI en algoritmes verantwoord worden ingezet en dat burgers en bedrijven weerbaar zijn tegen digitale dreigingen.
“Wij willen een betere verankering van digitale ethiek: AI-ethiek, het begrijpen van algoritmes, mediawijsheid en cyberveiligheid in funderend en vervolgonderwijs en bibliotheken. Ook bedrijven, vooral het mkb, dragen bij door hun medewerkers te scholen en toepassingen verantwoord in te zetten.”
“Zo bouwen we samen aan een digitaal weerbare samenleving.”
Strengere regulering en handhaving van digitale platforms
Het CDA wil platforms die zich niet aan de regels houden strenger aanpakken, desinformatie tegengaan en privacy beschermen. Ze pleiten voor aanscherping van Europese regelgeving en standaard privacyvriendelijke instellingen.
“We bestraffen platforms die zich niet aan de regels houden. Bij herhaalde en grove schending willen we dat websites en platforms (tijdelijk) uit de lucht worden gehaald.”
“Techbedrijven worden verplicht om standaard de veiligste en meest privacy-vriendelijke instellingen te gebruiken.”
“Naast strenge handhaving moet Nederland initiatief nemen voor aanscherping van de DSA, waarmee we platforms als Telegram en X dwingen meer te doen om desinformatie en schadelijke of zelfs criminele content te weren.”
Digitalisering en AI inzetten voor efficiëntere overheid en zorg
Het CDA wil digitalisering en AI inzetten om overheidsprocessen, belastinginning en zorg efficiënter te maken, met aandacht voor open standaarden en ethische kaders.
“De vernieuwing van de ICT bij de Belastingdienst heeft de komende jaren prioriteit, zodat er weer ruimte ontstaat om flexibel in te spelen op maatschappelijke veranderingen. Door inzet van AI bij de aangiftebehandeling willen we de druk op de uitvoering verlichten.”
“Waar mogelijk en verantwoord zetten we AI in om vergunningsprocedures te versnellen, met name om informatieverstrekking te versimpelen.”
“We willen een Nationaal Zorgplatform oprichten om datagestuurd werken in de zorg te bevorderen. We willen een digitale infrastructuur met open standaarden en afdwingbare afspraken.”
“Medische opleidingen hebben aandacht voor de werking, kansen en risico’s van technologie en met name AI.”
JA21 ziet digitalisering als een essentiële motor voor economische groei, innovatie en nationale veiligheid, maar waarschuwt voor afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven. De partij wil ondernemers meer ruimte geven om te digitaliseren, investeren in digitale vaardigheden, en digitale soevereiniteit waarborgen. Daarnaast pleit JA21 voor een centrale aanpak van cyberveiligheid en het actief stimuleren van kunstmatige intelligentie, vooral in het bedrijfsleven en de zorg.
Ondernemers ruimte geven voor digitalisering en innovatie
JA21 vindt dat Nederland een topspeler moet worden op het gebied van technologie en digitalisering, en wil ondernemers stimuleren door regelgeving te vereenvoudigen en innovatie te bevorderen. Het doel is om het bedrijfsleven te laten profiteren van digitalisering en AI, met nadruk op productiviteit en minder afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven.
“Ondernemers de ruimte geven om voorop te lopen in digitalisering door eenvoudige en eenduidige regelgeving.”
“Versnipperd beleid en talloze loketten voor bedrijven die willen digitaliseren voorkomen met een nationale strategie waarin het bedrijfsleven gezamenlijk optrekt met de overheid en kennisinstituten.”
“Het gebruik van AI in de praktijk stimuleren, vooral in het mkb, door in te zetten op slimme data-analyse, automatisering en AI-oplossingen die ondernemers echt helpen. Aan ethische kaders hebben we niet genoeg, het uitgangspunt is productiviteit.”
“Zorgen voor digitale soevereiniteit. Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
“Investeren in digitale vaardigheden. Onze arbeidsmarkt moet klaargestoomd worden voor de nieuwe digitale revolutie waar wij nu middenin zitten. Werknemers moeten bijblijven.”
Digitale soevereiniteit en cyberveiligheid versterken
JA21 beschouwt cyberveiligheid als nationale veiligheid en wil investeren in een nationale cloud, cyberafschrikking en bescherming van vitale infrastructuur. Het doel is om Nederland minder kwetsbaar te maken voor digitale aanvallen en de afhankelijkheid van buitenlandse partijen te verminderen.
“Digitale soevereiniteit. Investeer in een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving. Geen Amerikaanse of Chinese toegang tot onze data.”
“Cyberafschrikking. Breid het Defensie Cyber Commando uit. Hack ons? Reken op een tegenactie.”
“Verhoogde dijkbewaking. Bij verhoogde dreiging moet vitale infrastructuur fysiek en digitaal actief worden bewaakt.”
“Economische weerbaarheid. Cyberveiligheid als voorwaarde voor herindustrialisatie en strategische autonomie.”
Kunstmatige intelligentie actief inzetten in zorg en politie
JA21 wil AI actief omarmen, vooral in de zorg en bij de politie, om efficiëntie te verhogen en kosten te beheersen. De partij benadrukt het belang van kennis op bestuursniveau en het stimuleren van een cultuuromslag binnen instellingen.
“AI actief omarmen en kennis van AI op bestuursniveau vergroten.”
“AI en innovatie prioriteren om toekomstige stijgingen van zorgkosten op te vangen.”
“Meer blauw op straat. Dat betekent: de politiecapaciteit maximaal uitbreiden, maar ook efficiënter gaan werken. Dit willen we onder meer doen door te investeren in kunstmatige intelligentie (AI) en door agenten meer de ruimte te geven om te focussen op hun kerntaken.”
Tegen digitale euro en Europese digitale identiteit
JA21 is expliciet tegen de invoering van een digitale euro en een digitale Europese identiteit, uit zorgen over privacy en nationale autonomie.
“Geen invoering van een digitale euro en geen digitale Europese identiteit.”
De VVD ziet digitalisering als een essentiële motor voor een efficiëntere overheid, betere zorg en een veiligere samenleving. Ze willen digitalisering en kunstmatige intelligentie actief stimuleren, bureaucratie verminderen en digitale vaardigheden versterken, terwijl ze ook oog hebben voor digitale veiligheid en inclusie. Concrete voorstellen zijn onder meer het digitaliseren van overheidsdiensten naar het voorbeeld van Estland, het inzetten van digitalisering in de zorg en het verhogen van de weerbaarheid tegen cyberdreigingen. De partij benadrukt dat innovatie niet mag worden belemmerd door overregulering en dat digitale systemen voor iedereen toegankelijk moeten zijn.
Overheid digitaliseren en efficiënter maken
De VVD wil dat de overheid een digitale koploper wordt, met gebruiksvriendelijke, efficiënte digitale diensten en minder bureaucratie. Digitalisering moet leiden tot kostenbesparing, betere dienstverlening en minder administratieve lasten voor burgers en bedrijven.
“De VVD wil een overheid die Estland naar de kroon steekt als het gaat om digitalisering.”
“We standaardiseren en centraliseren digitale inkoop, zodat de overheid goedkoper en beter software kan inkopen.”
“AI kan zorgen voor een revolutie bij de overheid, maar dan moet de overheid wel om leren gaan met techniek.”
“Er komt een nieuw rijksbreed ict-team dat los van verstikkende overheidsstructuren en –procedures eindeloze ict-projecten vlot trekt, bijvoorbeeld bij de Belastingdienst en DUO en we kopen software rijksbreed in om betere prijzen te bedingen.”
Digitalisering in de zorg stimuleren
De VVD ziet digitalisering, robotisering en AI als middelen om de zorg toekomstbestendig te maken, de kwaliteit te verbeteren en de administratieve lasten te verlagen. Innovatie in de zorg moet actief worden gestimuleerd en niet worden belemmerd door overregulering.
“Digitalisering, robotisering en kunstmatige intelligentie zullen de komende decennia welzijn en gezondheid op veel vlakken verbeteren en de administratieve bureaucratie verminderen, arbeidsuren besparen en de kwaliteit van de zorg verbeteren. Deze innovatie moet gestimuleerd en gefinancierd worden, de overheid moet te veel regulering vooraf voorkomen.”
“Met digitalisering zijn hiervoor veel mogelijkheden. We willen eenvoudige verlofregels voor mantelzorgers.”
Digitale veiligheid en weerbaarheid versterken
De VVD erkent de groeiende digitale dreigingen en wil investeren in cyberveiligheid, het verhogen van straffen voor cybercriminaliteit en het beschermen van vitale sectoren tegen digitale aanvallen.
“Nederland beschermen in een digitale wereld vol dreigingen... Daarom wil de VVD dat deze verantwoordelijkheid voor digitale veiligheid serieuze aandacht krijgt in het kabinet.”
“Om recht te doen aan de toegenomen schaal en impact van cybercriminaliteit, verhogen we de maximale straf van vier naar acht jaar.”
“We bereiden ons voor op grootschalige digitale aanvallen op vitale sectoren: Om ons te wapenen tegen dagelijkse cyberaanvallen vanuit landen als Rusland, Iran en China en digitale uitval te voorkomen, bereidt de overheid zich actief voor op grootschalige cyberaanvallen en storingen.”
Digitale inclusie en toegankelijkheid
De VVD wil dat digitale overheidsdiensten voor iedereen begrijpelijk en toegankelijk zijn, met extra aandacht voor mensen met een beperking en mensen die moeite hebben met digitalisering.
“We zorgen dat telefonische en fysieke loketten altijd beschikbaar zijn voor mensen die daar de voorkeur aan geven, en zorgen dat digitale systemen voor iedereen begrijpelijk zijn.”
“We zorgen voor digitale inclusie door mensen te helpen die moeite hebben met een digitaliserende samenleving.”
Digitale vaardigheden versterken in onderwijs en samenleving
De VVD vindt het belangrijk dat burgers en professionals voldoende digitale vaardigheden hebben om mee te komen in een digitaliserende samenleving.
De ChristenUnie ziet digitalisering als een bron van kansen én risico’s, waarbij bescherming van privacy, grip op grote techbedrijven en ethische kaders voor AI centraal staan. Ze pleiten voor strengere regulering van algoritmes, transparantie over het gebruik ervan, en meer controle op digitale platforms en sociale media, vooral ter bescherming van kinderen. De partij is kritisch over Europese digitale identiteiten en de digitale euro, en wil dat de overheid minder afhankelijk wordt van niet-Europese techbedrijven.
Strengere regulering en transparantie van algoritmes en AI
De ChristenUnie wil dat de overheid duidelijke grenzen stelt aan het gebruik van algoritmes en kunstmatige intelligentie, met verplichte transparantie en ethische kaders. Dit moet voorkomen dat privacy en vrije toegang tot informatie in het gedrang komen en dat AI ontwrichtende gevolgen heeft voor de rechtsstaat.
“De overheid moet grenzen stellen waar het gaat om de inzet van technieken en de regulering van ons digitale maatschappelijke verkeer, bijvoorbeeld bij het gebruik van kunstmatige intelligentie en algoritmes. De overheid zelf maakt een gedegen afweging of voor machine learning algoritmes of alternatieven gekozen wordt. Het algoritmeregister wordt uitgebreid en verplicht gesteld, zodat transparant is hoe algoritmes worden ingezet.”
“De opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) is een van de grootste maatschappelijke uitdagingen van onze tijd, met potentieel ontwrichtende gevolgen voor onder andere de rechtsstaat. Daarom vindt de ChristenUnie dat dit duidelijke ethische kaders en regie van de overheid vraagt.”
Grip op grote techbedrijven en sociale media
De partij wil de macht van grote techbedrijven beperken, social media bedrijven verplichten tot minder polariserende algoritmes, en kinderen beter beschermen tegen de negatieve effecten van digitalisering. Ze pleiten voor wettelijke maatregelen, zoals leeftijdsverificatie en het weren van smartphones op scholen.
“Ons recht op privacy en onze vrije en ongefilterde toegang tot gegevens kunnen in het gedrang komen als we niet meer grip krijgen op grote techbedrijven die grote hoeveelheden data over ons verzamelen en steeds meer bepalen welke informatie wij zien. Social media bedrijven worden verplicht om minder 'polariserende algoritmes' in te zetten, bijvoorbeeld door gebruikers keuze vrijheid te geven over hoe aanbevelingen tot stand komen.”
“Kinderen hebben het recht veilig op te groeien, ook online. ... Dat betekent dat sociale media niet toegankelijk mogen zijn voor kinderen jonger dan 14 jaar. Adequate leeftijdsverificatie is noodzakelijk voor sociale media, platformen met expliciete content (porno, geweld), goksites, kopen van alcohol, BNPL-diensten.”
Kritisch op Europese Digitale Identiteit en digitale euro
De ChristenUnie is terughoudend over Europese digitale identiteiten en de digitale euro, uit zorgen over privacy en verplichte deelname.
“De ChristenUnie is kritisch op de ontwikkelingen rondom de Europese Digitale Identiteit (eID). Als er een eID komt, moet dit vrijwillig, transparant en privacy-proof zijn. Er komt geen Europees Burgerservicenummer.”
“Het huidige voorstel voor een digitale euro is een oplossing op zoek naar een probleem, waar de ChristenUnie vooral bezwaren tegen heeft (bijvoorbeeld als het gaat om privacywaarborgen).”
Minder afhankelijkheid van niet-Europese techbedrijven
De partij wil dat de overheid zoveel mogelijk gebruikmaakt van Europese alternatieven of open source oplossingen om afhankelijkheid van Amerikaanse en andere niet-Europese techreuzen te verminderen.
“De overheid zorgt ervoor dat ze zelf niet afhankelijk wordt van niet-Europese techbedrijven, door zo veel mogelijk gebruik te maken van Europese alternatieven of open source oplossingen.”
“We willen dat Nederland (en Europa) minder afhankelijk wordt van anderen waar het gaat om essentiële producten zoals grondstoffen, basisproducten, digitale diensten (incl. onafhankelijkheid van Amerikaanse techreuzen), voedsel en energie.”
50PLUS erkent de urgentie van digitalisering, vooral voor de veiligheid en zelfredzaamheid van ouderen. Ze willen investeren in digitale veiligheid, digitale inclusie wettelijk verankeren, en zorgen voor begrijpelijke en toegankelijke digitale overheidsdiensten. Tegelijkertijd pleiten ze voor digitale vaardigheidstrainingen voor ouderen en het behoud van papieren en fysieke alternatieven voor wie niet digitaal mee kan komen.
Investeren in digitale veiligheid en weerbaarheid
50PLUS ziet digitale dreigingen als urgent probleem en wil investeren in de veiligheid van systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen. Dit moet ouderen beschermen tegen digitale criminaliteit en bijdragen aan een veiligere digitale samenleving.
“Digitale veiligheid heeft grote urgentie. Er komen digitaal steeds sneller en meer bedreigingen op ons af. We willen dat er extra geïnvesteerd wordt in de veiligheid van onze systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen.”
Digitale inclusie en wettelijke plicht voor gemeenten
Om te voorkomen dat ouderen buitengesloten raken door digitalisering, wil 50PLUS dat gemeenten wettelijk verantwoordelijk worden voor digitale inclusie en zelfredzaamheid van ouderen. Dit moet digitale ongelijkheid tegengaan.
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen. Net zoals gemeenten verantwoordelijk zijn voor de WMO, worden zij ook verantwoordelijk voor de digitale zelfredzaamheid van hun oudere inwoners.”
Digitale vaardigheidstrainingen voor ouderen
50PLUS wil dat ouderen via lokale initiatieven digitale vaardigheden kunnen leren, met speciale aandacht voor praktische toepassingen als internetbankieren en sociale media. Dit moet hun zelfstandigheid vergroten en digitale uitsluiting voorkomen.
“Digitale cursussen voor ouderen om hun vaardigheden te verbeteren, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.”
Behoud van papieren en fysieke alternatieven bij digitalisering
Hoewel digitalisering wordt omarmd, vindt 50PLUS dat er altijd een papieren of fysieke optie moet blijven voor ouderen en gehandicapten die moeite hebben met digitale formulieren. Dit voorkomt uitsluiting en waarborgt toegankelijkheid.
“Overheidsdiensten en facilitaire bedrijven bieden ouderen en gehandicapten die moeite hebben met digitale formulieren, een papieren alternatief.”
“Overheidsdiensten en maatschappelijke organisaties (zoals DigiD, MijnOverheid, zorgportalen) zijn altijd ook bereikbaar via post, telefoon of fysieke balie.”
Verbod of beperking van anonieme accounts
Om digitale oplichting en identiteitsdiefstal tegen te gaan, wil 50PLUS anonieme accounts op internet verbieden of sterk beperken.
“Anonieme accounts worden verboden of in ieder geval sterk beperkt.”
Toegankelijke en begrijpelijke digitale communicatie van de overheid
50PLUS vindt dat alle digitale communicatie van de overheid begrijpelijk en toegankelijk moet zijn, zodat ouderen niet worden buitengesloten door ingewikkelde taal of ontoegankelijke websites.
“Alle digitale communicatie van overheden dient te voldoen aan begrijpelijke taal (B1) en toegankelijkheidsrichtlijnen.”
DENK ziet digitalisering als een ontwikkeling die fundamentele mensenrechten raakt en vraagt om strenge regulering en bescherming. De partij wil discriminatie en machtsmisbruik door algoritmen tegengaan, privacy waarborgen en digitale veiligheid versterken. Concrete voorstellen zijn een algoritmewet, een verplicht algoritmeregister, meer toezicht op kunstmatige intelligentie en investeringen in digitale infrastructuur en privacybescherming.
Strenge regulering van algoritmen en digitale mensenrechten
DENK maakt zich zorgen over discriminatie, machtsmisbruik en gebrek aan transparantie bij digitalisering, vooral door algoritmen. Ze willen wettelijke waarborgen, verbod op afkomstgerelateerde kenmerken, transparantie en sterk toezicht om digitale mensenrechten te beschermen.
“Er komt een algoritmewet. In deze wet worden waarborgen voor mensenrechten bij algoritmen verplicht. Het gebruik van afkomstgerelateerde kenmerken in algoritmen en risicoprofielen wordt verboden. Ook worden strenge eisen ingevoerd die verplicht stellen dat algoritmes op non discriminatoire wijze worden ontworpen, getest én gecontroleerd.”
“Algoritmes worden transparant. Er komt een verplicht algoritmeregister, dat geldt voor zowel overheden als bedrijven die algoritmen inzetten.”
“Sterker toezicht door de Autoriteit Persoonsgegevens. De AP krijgt extra middelen, bredere bevoegdheden en diepgaande expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie.”
Betere bescherming van privacy en digitale veiligheid
Naast regulering van algoritmen wil DENK de privacy van burgers beter beschermen en de digitale infrastructuur veiliger maken. Ze richten zich op het beperken van de macht van big tech, het tegengaan van handel in persoonsgegevens en het investeren in digitale veiligheid, met speciale aandacht voor kleine organisaties.
“Wij willen inzetten op betere waarborgen van de online privacy. Dat betekent dat handel in persoonsgegevens aan banden wordt gelegd en de macht van de bigtech bedrijven Europees moet worden ingeperkt.”
“Er moet meer geïnvesteerd worden in digitale veiligheid. We moeten ook inzetten op onafhankelijkheid van onze systemen van andere landen en grote bedrijven.”
“Wij willen extra ondersteuning voor kleine organisaties om hun digitale beveiliging op orde te krijgen. De overheid investeert in een veilige digitale infrastructuur en de bescherming van persoonsgegevens.”
Opsporing van online discriminatie via algoritmen
DENK wil digitalisering ook inzetten om discriminatie online te bestrijden. Ze stellen een hatespeech detector voor die met algoritmen online discriminatie opspoort.
“Online komt er een hatespeech detector die door middel van een algoritme online discriminatie opspoort.”
BIJ1 benoemt digitalisering nauwelijks expliciet in haar verkiezingsprogramma. Waar digitalisering impliciet aan bod komt, ligt de nadruk op het beschermen van privacy, het beperken van dataverzameling en het kritisch reguleren van digitale surveillance door overheid en bedrijven. Concrete voorstellen richten zich vooral op het minimaliseren van data-opslag, streng toezicht op digitale privacy en het terugdringen van digitale surveillance in de publieke ruimte.
Strenge beperking en controle op digitale surveillance
BIJ1 wil digitale surveillance en dataverzameling door overheid en bedrijven sterk inperken, uit zorg voor privacy en burgerrechten. Het verzamelen van data, cameratoezicht en het gebruik van smart devices zoals deurbellen worden niet de norm, maar de uitzondering. Er komt streng toezicht door privacywaakhonden en adviezen hierover worden afdwingbaar.
“Cameratoezicht wordt niet meer de norm, maar een uitzondering. Het verzamelen van data via privé smart-deurbellen wordt helemaal gestopt.”
“Alle dataverzameling door overheid en justitie wordt geminimaliseerd tot het absoluut noodzakelijke, en er komt altijd streng toezicht van privacywaakhonden. De adviezen van privacywaakhonden worden openbaar en afdwingbaar met sancties die verder gaan dan de huidige ineffectieve bestuurlijke boetes.”
Inperken bevoegdheden geheime diensten en digitale gegevensuitwisseling
BIJ1 wil de digitale bevoegdheden van geheime diensten beperken en democratische controle hierop versterken. Gegevensverstrekking aan buitenlandse diensten wordt aan banden gelegd, en bestaande digitale surveillance-instrumenten worden ontmanteld.
“ID-WIV, worden ontmanteld. We intensiveren en verbeteren intussen de strenge, bindende, onafhankelijke democratische controle over deze diensten. Hun bevoegdheden worden ingeperkt, en gegevensverstrekking aan buitenlandse geheime diensten wordt aan banden gelegd.”
De PVV benoemt digitalisering nauwelijks in haar verkiezingsprogramma en heeft geen samenhangende visie of breed beleid op dit thema. Het enige concrete voorstel dat direct aan digitalisering raakt, is het inzetten van kunstmatige intelligentie om administratiedruk in de zorg te verlagen. Verder ontbreekt elk expliciet beleid of visie op digitalisering van overheid, economie, onderwijs of samenleving.
Inzet van kunstmatige intelligentie in de zorg
De PVV wil de administratiedruk in de zorg verlagen door gebruik te maken van kunstmatige intelligentie. Dit wordt gepresenteerd als een praktische maatregel om bureaucratie te verminderen en zorgverleners meer ruimte te geven voor hun kerntaken. Het voorstel is beperkt tot de zorgsector en wordt niet breder getrokken naar andere domeinen van digitalisering.
“Met slimme inzet van kunstmatige intelligentie verlagen we de administratiedruk.”