Verkiezingsprogramma's 2025 overdigitale stabiliteit en souvereniteit
FVD stelt digitale stabiliteit en soevereiniteit centraal door zich krachtig te verzetten tegen Europese digitale controlemechanismen zoals de Digitale Euro (CBDC) en Digital ID, en door nationale zeggenschap over digitale infrastructuur en privacy te eisen. Ze willen privacy en anonimiteit wettelijk waarborgen, cashbetalingen verplicht behouden, en innovatie stimuleren via versoepelde regels voor crypto en digitalisering. Hun kernvisie is dat Nederland digitaal onafhankelijk, vrij en innovatief moet blijven, zonder centrale controle uit Brussel.
Geen Digitale Euro (CBDC) en Europese Digital ID
FVD verzet zich fel tegen de invoering van een Digitale Euro en Europese Digital ID, omdat deze volgens hen leiden tot centrale controle, verlies van privacy en beperking van nationale soevereiniteit. Ze willen uittreden uit de eurozone en alle vormen van centrale digitale valuta en identiteiten blokkeren om digitale en economische onafhankelijkheid te behouden.
“We verzetten ons altijd tegen de invoering van een digitale euro of welke Central Bank Digital Currency dan ook, zodat vrijheid en privacy behouden blijven.”
“We accepteren geen Europese Digitale Identiteit.”
“Forum voor Democratie verwerpt deze ontwikkeling met kracht. Er is geen enkele noodzaak voor de invoering van een digitale euro. Het is een politiek project dat niet draait om innovatie of efficiëntie, maar om meer centrale controle en minder individuele vrijheid.”
“We verzetten ons tegen de Digitale Euro (CBDC) en andere systemen die onze vrijheid beperken.”
Wettelijk recht op privacy, anonimiteit en cash
FVD wil privacy en anonimiteit wettelijk verankeren, digitale communicatie onder het briefgeheim brengen, en cashbetalingen verplicht stellen. Dit moet burgers beschermen tegen digitale surveillance, centrale monitoring en het verdwijnen van anonieme transacties.
“Privacy is een hoeksteen van een vrije samenleving.”
“Digitale communicatie onder briefgeheim brengen... zodat e-mails en berichten dezelfde bescherming genieten als briefpost en telefoongesprekken.”
“We maken anonimiteit de norm. We verzetten ons tegen verplichte identiteitskoppeling aan accounts, zodat iedereen zonder angst kennis kan vergaren en meningen kan uiten.”
“We maken het wettelijk verplicht dat cash overal wordt geaccepteerd, zodat contant geld nooit kan verdwijnen.”
Hervormen digitale regelgeving en stimuleren innovatie
FVD wil bureaucratische en beperkende digitale regelgeving (zoals de AVG en KYC) afschaffen of hervormen, en innovatie stimuleren door versoepeling van regels voor crypto- en blockchainbedrijven. Dit moet digitale stabiliteit, financiële vrijheid en technologische vooruitgang bevorderen, zonder dat burgers standaard als verdacht worden gezien.
“We schaffen de AVG af en vervangen die door duidelijke en praktische privacyregels, zodat privacy echt beschermd wordt zonder onnodige bureaucratie.”
“We schrappen overbodige bureaucratie in klantcontroles van financiële instellingen, zodat burgers niet standaard als criminelen worden behandeld.”
“We versoepelen regels voor crypto- en blockchainbedrijven, zodat innovatie wordt gestimuleerd en financiële vrijheid wordt vergroot.”
Moderniseren en beveiligen nationale digitale infrastructuur
FVD wil dat de overheid haar digitale systemen moderniseert en betrouwbaar maakt, zodat Nederland digitaal stabiel en onafhankelijk blijft. Dit is essentieel voor nationale digitale soevereiniteit en het functioneren van de overheid.
“We dwingen de overheid haar digitale systemen zoals Belastingdienst en UWV te moderniseren, zodat ze eindelijk betrouwbaar functioneren.”
GroenLinks-PvdA wil de digitale stabiliteit en soevereiniteit van Nederland en Europa versterken door minder afhankelijk te worden van buitenlandse (met name Amerikaanse en Chinese) technologie, meer publieke controle over digitale infrastructuur, en het stimuleren van Europese alternatieven. Ze pleiten voor investeringen in Europese digitale diensten, strengere privacybescherming, en het doorbreken van het verdienmodel van Big Tech. Hun visie draait om digitale autonomie, publieke waarden en bescherming van burgerrechten in het digitale domein.
Investeren in Europese digitale autonomie
GroenLinks-PvdA ziet de afhankelijkheid van buitenlandse technologie als een risico voor digitale soevereiniteit en stabiliteit. Ze willen daarom investeren in Europese alternatieven, data-opslag op Europees grondgebied, en een risico-gedreven aanpak voor de hele technologische keten. Dit moet de digitale infrastructuur onafhankelijker en stabieler maken.
“Nederland kent veel innovatieve ICT-bedrijven, maar is toch afhankelijk van Amerikaanse en Chinese leveranciers. Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied.”
“Voor het stellen van prioriteiten in het bouwen aan digitale autonomie, kiezen we een risico-gedreven aanpak, waarbij we de gehele technologiestack in samenhang benaderen.”
“De Rijksoverheid investeert als grootste IT-afnemer van het land in Europese digitale diensten.”
Macht Big Tech beperken en publieke digitale ruimte versterken
De partij wil de macht van grote buitenlandse techbedrijven inperken om digitale stabiliteit en soevereiniteit te waarborgen. Ze pleiten voor het opknippen van Big Tech, investeren in Europese infrastructuur, en het stimuleren van alternatieve, waardengedreven publieke digitale ruimtes.
“Europa is te afhankelijk van Amerikaanse tech-giganten. We bouwen hun macht af door te investeren in Europese digitale infrastructuur, een eigen Cloud en veilige AI.”
“We pleiten voor het opknippen van Big Tech en een heffing op niet-Europese Big Tech-bedrijven.”
“Daarom komt er meer aandacht voor een waardengedreven publieke digitale ruimte via alternatieve sociale media.”
Open source en controleerbare technologie stimuleren
Om digitale soevereiniteit te vergroten, wil GroenLinks-PvdA de ontwikkeling van open source software en hardware stimuleren, zodat broncodes controleerbaar zijn en publieke waarden beter geborgd worden.
“Door middel van aanbestedingen en subsidies ondersteunen we de ontwikkeling van betrouwbare opensourcesoftware en -hardware met broncodes die iedereen kan controleren.”
Strengere privacybescherming en data-opslag in Europa
De partij koppelt digitale soevereiniteit direct aan privacy en controle over data. Ze willen data-opslag op Europees grondgebied, een verbod op gepersonaliseerde tracking, en wettelijke waarborgen voor digitale privacy.
“Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied.”
“We doorbreken het verdienmodel hierachter door een verbod op Europees niveau van gepersonaliseerde content en online tracking.”
“Binnen de EU pleiten we voor een verbod op de handel in persoonsgegevens en profielen.”
Centrale regie op digitalisering door Minister van Digitale Zaken
GroenLinks-PvdA wil de digitale infrastructuur en beleid centraliseren onder een Minister van Digitale Zaken, om zo de digitale stabiliteit van de overheid te vergroten en grip te houden op digitale ontwikkelingen.
“De digitalisering gaan we centraal coördineren voor alle lagen van de overheid met een minister van digitale zaken.”
“Om te functioneren als één digitale overheid, komt er een Digitale Comptabiliteitswet. Zo brengen we het overzicht en beheer van de overheids-ICT op orde.”
De SGP pleit voor versterking van de digitale soevereiniteit van Nederland door meer controle over data, technologie en infrastructuur in eigen hand te houden, en is kritisch op Europese centralisatie. Ze willen investeren in eigen technologische capaciteit, strengere regels voor grote platforms en AI, en bescherming van burgers tegen digitale risico’s, met nadruk op transparantie, eigenaarschap en veiligheid.
Investeren in Nederlandse technologische soevereiniteit
De SGP vindt dat Nederland minder afhankelijk moet zijn van buitenlandse technologie en pleit voor eigen productiecapaciteit, vooral op het gebied van AI. Dit moet voorkomen dat andere landen (zoals China en de VS) te veel invloed krijgen op onze digitale infrastructuur en stabiliteit.
“Nederland heeft meer technologische soevereiniteit nodig. De SGP wil daarom investeren in regionale productiecapaciteit voor nieuwe technologieën zoals een AI-fabriek in Groningen, waarbij het Nederlands belang prevaleert boven Europees belang.”
“Nederland moet ook zelf investeren in kunstmatige intelligentie om te voorkomen dat China en de VS alle touwtjes in handen krijgen.”
Macht van grote platforms beperken en digitale spelregels
De SGP wil de macht van grote digitale platforms inperken om concurrentie en digitale stabiliteit te waarborgen. Ze pleiten voor aangepaste mededingingsregels en duidelijke digitale spelregels vanuit de overheid.
“De macht van grote platforms moet aan banden worden gelegd zodat concurrentie mogelijk blijft. Indien nodig worden hiervoor mededingingsregels aangepast.”
“Waarden en normen gelden ook voor de digitale wereld. De overheid moet zorgdragen voor het ontwikkelen en toepassen van digitale ‘spelregels’.”
Individueel eigenaarschap van data en transparantie
De SGP wil dat burgers zelf zeggenschap houden over hun data en dat bedrijven transparant zijn over datagebruik. Dit draagt bij aan digitale soevereiniteit en bescherming van persoonlijke gegevens.
“De SGP wil toe naar zoveel mogelijk ‘individueel eigenaarschap’ van data. Niet de autofabrikant en het energiebedrijf, maar de auto- en de woningbezitter moeten bepalen wat er met ‘hun’ data gebeurt.”
“Bedrijven en organisaties moeten transparant zijn over het gebruik van data van burgers.”
Kritisch op Europese digitale centralisatie
De SGP is tegen Europese digitale centralisatie, zoals een Europees digitaal paspoort en de digitale euro, omdat dit de nationale soevereiniteit en controle over digitale infrastructuur ondermijnt.
“De SGP is daarom tegen het invoeren van een Europees digitaal paspoort en een digitale euro.”
Versterken van cyberveiligheid en bescherming kritieke infrastructuur
De SGP wil dat overheid en bedrijfsleven samen investeren in cyberveiligheid, vooral voor kritieke infrastructuur, om digitale stabiliteit te waarborgen.
“Overheid en bedrijfsleven moeten zich samen voorbereiden op de noodscenario’s ten aanzien van cyberveiligheid van kritieke infrastructuur.”
“Hogere veiligheidsstandaarden voor de kritieke delen van de digitale processen en frequent en grootschalig testen van de beveiliging zijn noodzakelijk”
Strenge eisen aan AI en algoritmes voor transparantie en controle
De SGP stelt dat AI-systemen transparant, controleerbaar en ethisch moeten zijn, met de eindbeslissing altijd bij een mens. Dit voorkomt ongewenste afhankelijkheid en waarborgt digitale stabiliteit.
“Algoritmes moeten altijd te herleiden zijn zodat beslissingen en de manier waarop deze tot stand gekomen zijn duidelijk en controleerbaar blijven.”
“AI-systemen moeten voldoen aan de principes van proportionaliteit, subsidiariteit, dataminimalisatie en transparantie. De eindbeslissing moet altijd bij een mens liggen.”
De SP wil de digitale stabiliteit en soevereiniteit van Nederland versterken door minder afhankelijk te worden van buitenlandse (met name Amerikaanse) techbedrijven en door publieke regie op digitale infrastructuur en dataopslag. Ze pleiten voor investeringen in Europese en Nederlandse alternatieven, het gebruik van open source en open standaarden, en het waarborgen van privacy en publieke controle over digitale middelen.
Investeren in digitale autonomie en minder afhankelijkheid van VS
De SP ziet de afhankelijkheid van Amerikaanse digitale producten, clouddiensten en datacentra als een bedreiging voor de digitale soevereiniteit van Nederland. Ze willen investeren in Nederlandse en Europese alternatieven, publieke datacentra, en het gebruik van open source en open standaarden om de controle over digitale infrastructuur terug te krijgen.
“In grote mate is de Nederlandse overheid afhankelijk van Amerikaanse digitale producten, clouddiensten en datacentra. We moeten investeren in alternatieven in Nederland en Europa, zodat we de afhankelijkheid van de VS kunnen verminderen.”
“Overheden maken zo veel mogelijk gebruik van open source en zorgen ervoor dat hun systemen leverancier onafhankelijk zijn, onder meer door het gebruik van open standaarden.”
“Software voor de overheid wordt zo veel mogelijk eerst intern ontwikkeld, om de afhankelijkheid van externen te beperken. Publieke data wordt veilig opgeslagen in publieke datacentra in Nederland.”
Digitale infrastructuur als publieke nutsvoorziening
De SP beschouwt digitale infrastructuur, zoals internet en datacentra, als een publieke nutsvoorziening die onder democratische controle moet staan. Ze willen dat internet voor iedereen beschikbaar en betaalbaar is, en dat grote, energieverslindende datacentra van Big Tech-bedrijven worden geweerd of streng gereguleerd.
“Internet is een moderne nutsvoorziening en moet voor iedereen beschikbaar en betaalbaar zijn.”
“We voorkomen dat grote techbedrijven te veel marktmacht krijgen via datacentra. Grote, energieverslindende datacentra worden geweerd. Alle datacentra moeten voldoen aan strenge regels, zodat ze zuinig omgaan met stroom, water en grondstoffen en zo min mogelijk schade aan het milieu veroorzaken.”
Strengere regulering en transparantie van Big Tech
De SP wil de macht van grote techbedrijven inperken om digitale stabiliteit en soevereiniteit te waarborgen. Dit doen ze door strengere regulering, het aan banden leggen van het verdienmodel van Big Tech, en het afdwingen van transparantie en open standaarden.
“Wij verzetten ons tegen de groeiende macht van grote (tech)platformbedrijven zoals Amazon, Google, Facebook, Booking.com en Uber.”
“Wij zetten ons in voor strengere regulering, open standaarden, transparantie over algoritmes en een sterkere positie voor consumenten, werknemers en kleinere ondernemers in de digitale economie.”
“Het grootschalig verzamelen en dataverzameling en handel. [...] Om de macht en invloed van deze bedrijven op de samenleving en politiek te breken, moet het verdienmodel aangepakt worden.”
Publieke regie op digitale basisdiensten en betaalverkeer
De SP wil dat essentiële digitale diensten, zoals internet en betalingsverkeer, publiek georganiseerd worden om stabiliteit en soevereiniteit te waarborgen. Ze zijn tegen privatisering en pleiten voor prijsregulering en publieke alternatieven.
“We accepteren daarom geen privatiseringen. Die maken op de lange termijn de veiligheid en leveringszekerheid van cruciale producten en diensten onzeker, waardoor de schokbestendigheid van onze economie onder druk komt te staan.”
“We gaan de prijzen van basisproducten, zoals gezond eten, medicijnen, energie en internet, controleren, reguleren en blokkeren.”
“Het betalingsverkeer en de infrastructuur hiervoor moeten publiek georganiseerd worden.”
BVNL pleit voor maximale digitale soevereiniteit en stabiliteit door een sterke nadruk op privacy, het waarborgen van encryptie, het afwijzen van centrale digitale controle (zoals de digitale euro en digitale identiteit), en het versterken van cybersecurity via marktwerking en innovatie. De partij wil dat burgers en bedrijven beschermd worden tegen digitale inmenging van de overheid en buitenlandse actoren, en dat Nederland zelf zeggenschap houdt over digitale infrastructuur en data. Concrete voorstellen zijn onder meer het verbieden van een Central Bank Digital Currency, het beschermen van encryptie, het stoppen van digitale censuur, en investeren in digitale weerbaarheid.
Geen centrale digitale controle of Europese digitale identiteit
BVNL verzet zich fel tegen centrale digitale controlemechanismen zoals de Digitale Euro, Central Bank Digital Currency (CBDC) en Digitale Europese Identiteit, omdat deze de digitale soevereiniteit en privacy van burgers ondermijnen. De partij ziet deze instrumenten als een bedreiging voor individuele vrijheid en nationale zeggenschap over digitale infrastructuur en data.
“Daarom willen we geen Digitale Europese Identiteit, geen Digitale Euro, geen Central Bank Digital Currency, geen monitoring van financiële transacties boven de honderd euro en het behoud van cash geld.”
“De overheid zal geen medewerking verlenen aan het invoeren van programmeerbaar geld. Er komt geen Central Bank Digital Currency (CBDC).”
Bescherming van privacy en encryptie
BVNL beschouwt privacy als een fundamenteel recht en ziet sterke encryptie als essentieel voor digitale stabiliteit en soevereiniteit. De partij wil encryptie beschermen tegen verzwakking en investeert in veilige technologieën om burgers te beschermen tegen zowel overheidsinmenging als cyberdreigingen.
“BVNL is vastberaden om het behoud van encryptie te waarborgen, omdat dit essentieel is voor de bescherming van persoonlijke gegevens en het communicatiegeheim. We zullen ons verzetten tegen pogingen om encryptie te verzwakken of te verbieden, en in plaats daarvan investeren in veilige technologieën die privacy en online veiligheid bevorderen.”
Geen digitale censuur of overheidsinmenging in online meningsuiting
BVNL wil digitale stabiliteit en soevereiniteit waarborgen door de overheid te verbieden om digitale censuur toe te passen of invloed uit te oefenen op social media en techbedrijven. Dit moet voorkomen dat de overheid bepaalt welke meningen online zichtbaar zijn en beschermt de vrijheid van meningsuiting.
“De overheid mag geen digitale censuur plegen.”
“De overheid mag geen contacten onderhouden met en invloed uitoefenen op social media en techbedrijven over het dwarszitten van Nederlanders met afwijkende meningen en over welke opvattingen als ‘desinformatie’ moeten worden aangemerkt.”
Investeren in cybersecurity en digitale weerbaarheid via marktwerking
BVNL ziet digitale veiligheid als een kernvoorwaarde voor soevereiniteit en stabiliteit. De partij wil investeren in cybersecurity, innovatie en marktwerking, en pleit voor een nationale strategie om digitale veiligheid te waarborgen, met ruimte voor private initiatieven en zelfregulering.
“Er wordt een nationale strategie ontwikkeld om de digitale veiligheid te waarborgen.”
“Aftrek voor cybersecurity-investeringen (software, training, blockchain) voor MKB en burgers, om weerbaarheid te vergroten.”
“Innovatie via vrije markt: Een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups creëert banen en stimuleert veilige, transparante systemen.”
“Gemeenten worstelen met versnipperde beveiligingsstandaarden zoals BIO en EU NIS2. Met toenemende cyberdreigingen zoals ransomware biedt BVNL een visie op digitale weerbaarheid via marktwerking, zelfregulering en technologieën zoals blockchain, zonder bureaucratie.”
Stoppen met ongeremde overheidsinformatie-verzameling en profilering
BVNL wil digitale soevereiniteit versterken door te stoppen met grootschalige informatieverzameling en profilering van burgers door de overheid, waarmee de partij de controle over data terug bij de burger wil leggen.
“De overheid stopt met ongeremde informatieverzameling over burgers en het samenstellen van profielen van burgers (met bijvoorbeeld het programma Palentir e.d.).”
NSC vindt dat Nederland digitaal te afhankelijk is van buitenlandse technologie en pleit voor meer digitale autonomie en soevereiniteit, vooral op cruciale infrastructuur zoals cloud en dataopslag. Ze willen de digitale weerbaarheid van overheid en samenleving versterken door lokale en Europese oplossingen te stimuleren, gevoelige data lokaal op te slaan, en de afhankelijkheid van Amerikaanse cloudproviders snel af te bouwen. Concrete voorstellen zijn onder andere het gebruik van Europese cloudoplossingen, strengere regels voor dataopslag, en het beschermen van vitale digitale infrastructuur tegen buitenlandse inmenging.
Afbouwen afhankelijkheid van buitenlandse (Amerikaanse) cloudtechnologie
NSC ziet de huidige afhankelijkheid van Amerikaanse cloudproviders als een risico voor de digitale soevereiniteit en stabiliteit van Nederland. Ze willen deze afhankelijkheid snel verminderen door in aanbestedingen digitale autonomie zwaarder te laten wegen en meer gebruik te maken van lokale en Europese oplossingen.
“De risicovolle afhankelijkheid van de Nederlandse overheid van de Amerikaanse cloud moet daarom met spoed worden afgebouwd. In ICT-aanbestedingen moet onze digitale autonomie zwaarder meewegen. Er moet meer gebruik worden gemaakt van lokale en Europese (cloud)oplossingen, in lijn met de voorstellen uit onze initiatiefnota ‘Wolken aan de horizon’.”
“Nederland is nu te afhankelijk van Amerikaanse technologie. Voor onze weerbaarheid is het noodzakelijk dat we een hogere mate van digitale autonomie bereiken, vooral op cruciale onderdelen als cloud-infrastructuur.”
Lokale opslag en bescherming van gevoelige overheidsdata
Om digitale stabiliteit en soevereiniteit te waarborgen, wil NSC gevoelige overheidsdata zoveel mogelijk lokaal opslaan en strenge regels stellen aan het delen van deze data tussen overheidsorganisaties. Dit moet voorkomen dat buitenlandse partijen toegang krijgen tot kritieke informatie en dat de overheid digitaal kan worden platgelegd vanuit het buitenland.
“Gevoelige overheidsdata worden zo veel mogelijk lokaal opgeslagen. Voor het delen en verhandelen van deze data tussen verschillende overheidsorganisaties moeten strenge regels gelden.”
“Onze overheid moet niet vanuit het buitenland met één decreet digitaal kunnen worden platgelegd.”
“Om onze overheidsgegevens beter te beschermen, moet de overheid weten waar de digitale infrastructuur staat, wie de eigenaar is en hoe data worden beveiligd – en hierop ook toezicht houden.”
Beschermen van vitale digitale infrastructuur tegen buitenlandse dreigingen
NSC benadrukt het belang van het beschermen van digitale infrastructuur, zoals datacenters en zeekabels, tegen sabotage en buitenlandse inmenging. Dit is essentieel voor de digitale stabiliteit van Nederland.
“We dragen zorg voor de aanleg en het onderhoud van onze digitale infrastructuur. Datacentra moeten passen in het landschap en er moet slim omgegaan worden met energietoevoer en restwarmte. Onze zeekabels moeten beschermd worden tegen de reële sabotagedreiging.”
“We beschermen onze belangrijke infrastructuur en willen niet meer afhankelijk zijn van andere landen, vooral op cruciale onderdelen zoals de cloud.”
Voorkeur voor soevereine of lokaal draaiende AI-modellen
Om te voorkomen dat data van Nederlandse burgers worden gebruikt door buitenlandse techbedrijven voor AI-training, kiest NSC bij voorkeur voor soevereine of lokaal draaiende AI-modellen binnen de overheid.
“De overheid moet wanneer het nuttig is zeker gebruik maken van AI-toepassingen, maar hierbij omwille van de veiligheid en privacy bij voorkeur kiezen voor soevereine of lokaal draaiende AI-modellen.”
Quantumveilige cryptografie en bescherming staatsgeheimen
NSC wil dat de overheid snel overstapt op quantumveilige cryptografie om gevoelige data te beschermen tegen toekomstige technologische dreigingen. Staatsgeheimen moeten beter worden beschermd zodat andere landen nooit toegang krijgen tot uiterst vertrouwelijke informatie.
D66 wil digitale stabiliteit en soevereiniteit versterken door Nederland en Europa minder afhankelijk te maken van grote buitenlandse techbedrijven en meer regie te geven over data, infrastructuur en technologie. Ze pleiten voor digitale autonomie via Europese oplossingen, een eigen techindustrie, en strenge handhaving op digitale markten. Concrete voorstellen zijn onder meer het “Baas-over-eigen-bitsprincipe”, een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, en investeringen in nationale en Europese ICT-sectoren.
Digitale autonomie: minder afhankelijk van buitenlandse techbedrijven
D66 ziet afhankelijkheid van Amerikaanse en Chinese techbedrijven als een bedreiging voor digitale soevereiniteit en stabiliteit. Ze willen dat Nederland en de EU zelf de regie nemen over digitale infrastructuur, data en technologie, met nadruk op Europese alternatieven en eigen standaarden.
“Digitale autonomie gaat verder dan wetten. D66 introduceert het Baas-over-eigen-bitsprincipe. Mensen krijgen zelf de regie over hun online leven. Dat geldt ook voor Nederland en de Europese Unie: we zorgen voor digitale onafhankelijkheid, van de cloud en infrastructuur tot apps en algoritmes. We kiezen voor Europese oplossingen en stevige handhaving van Europese regels.”
“Een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie krijgt onder meer de taak om het Rijk en publieke sectoren los te maken van grote techbedrijven uit Amerika en China.”
“Onder leiding van de bewindspersoon zet de overheid sterk de toon bij aanbestedingen en contracteisen van ICT, vooral in belangrijke publieke sectoren. De ontwikkeling van AI in bijvoorbeeld de zorg, het onderwijs en overheidsdiensten is gevoelig. Daarom laten we dat niet over aan buitenlandse bedrijven die alleen uit zijn op winst en schaal.”
“We kiezen voor Europese alternatieven en helpen vanuit de overheid door als eerste klant (launching customer) om producten op de markt te brengen.”
“D66 zet vol in op een sterke nationale en Europese ICT-sector. We maken onze positie in de halfgeleiderindustrie nog sterker: dat is de productie van bijvoorbeeld computerchips. We investeren in innovatieve start-ups en scale-ups in software. Dat is goed voor onze veiligheid én voor een sterke positie van de Nederlandse economie.”
Europese en nationale technologische innovatie stimuleren
D66 wil een eigen Europese techindustrie opbouwen om digitale stabiliteit en onafhankelijkheid te waarborgen. Ze zien technologische innovatie als essentieel voor veiligheid, democratie en economische kracht, en willen investeren in sleuteltechnologieën zoals AI, chips en cybersecurity.
“Europa is wakker geschud: we zullen een eigen Europese techindustrie moeten bouwen, die goed is voor de maatschappij in plaats van die te verstoren.”
“We investeren in innovatie die écht het verschil maakt voor de samenleving en op de lange termijn loont. Daarom richten we ons op een aantal duidelijke maatschappelijke missies, zoals voor een circulaire economie, digitale weerbaarheid en fysieke veiligheid.”
“Nederland wordt koploper in Europa in waardengedreven en verantwoorde AI... Nederland en Europa dreigen nog afhankelijker te worden van vijandige of ongewenste machten. D66 wil dat we producent zijn, geen consument. We bouwen daarom onze eigen kennis en kracht op het gebied van AI op, op basis van Europese waarden en standaarden.”
Sterke handhaving en toezicht op digitale markten
Om digitale stabiliteit te waarborgen, wil D66 dat toezichthouders voldoende slagkracht krijgen om grote techbedrijven te reguleren en burgers te beschermen tegen schadelijke digitale praktijken.
“D66 staat voor democratische grip en onafhankelijke controle op ons digitale bestaan. Digitale autonomie is daarvoor cruciaal. Waar we die autonomie nog niet hebben, beschermen sterke toezichthouders mensen en maatschappij tegen de schadelijke effecten van de verdienmodellen van grote techbedrijven. We zorgen dat deze toezichthouders genoeg capaciteit hebben om sterk te handhaven.”
BBB wil de digitale stabiliteit en soevereiniteit van Nederland versterken door vitale digitale infrastructuur en data zoveel mogelijk in Nederlandse of Europese handen te houden, afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven te verminderen en te investeren in cybersecurity. De partij pleit voor publieke controle, zelfredzaamheid, het gebruik van open source, en prioriteit voor Nederlandse bedrijven bij digitaliseringsprojecten om strategische autonomie te waarborgen.
Vitale digitale infrastructuur en data in Nederlandse/Europese handen
BBB ziet de groeiende afhankelijkheid van buitenlandse techreuzen en cloudleveranciers als een strategisch risico voor de nationale veiligheid en autonomie. Daarom wil de partij vitale digitale infrastructuur en publieke data zoveel mogelijk in Nederlands of Europees bezit houden en de afhankelijkheid van buitenlandse leveranciers afbouwen.
“Vitale infrastructuur in eigen beheer. Publieke en vitale digitale netwerken blijven zoveel mogelijk in bezit van Nederlandse of Europese bedrijven of samenwerkingsverbanden.”
“Publieke data nationaal beschermen. Overheidsdata en privacygevoelige informatie worden opgeslagen bij Nederlandse of Europese partijen die de hoogste beveiligingsnormen hanteren.”
“Zelfredzaamheid vergroten. Afhankelijkheid van buitenlandse cloud en software leveranciers wordt waar mogelijk stap voor stap afgebouwd.”
Voorrang voor Nederlandse bedrijven en open source bij digitalisering
Om digitale soevereiniteit te versterken, wil BBB dat de overheid als “launching customer” actief kiest voor Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten. Daarnaast moeten nieuwe overheidsprojecten standaard gebruikmaken van open source software en open standaarden.
“Actieve keuze voor Nederlandse bedrijven bij digitaliseringsprojecten. De overheid kiest als 'launching customer' actief voor innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten.”
“Standaard open source en open standaarden. Nieuwe overheidsprojecten maken waar mogelijk gebruik van open sourcesoftware en open standaarden om kosten te drukken en applicaties inzetbaar te maken op meerdere overheidslagen.”
Investeren in cybersecurity en digitale weerbaarheid
BBB beschouwt digitale veiligheid als een basisvoorwaarde voor nationale stabiliteit en soevereiniteit. De partij wil gerichte investeringen in cybersecurity, voorrang voor Nederlandse cybersecuritybedrijven en structurele bewustwording en educatie om digitale weerbaarheid te vergroten.
“Gerichte investeringen in cybersecurity. Nederlandse cybersecurity bedrijven krijgen voorrang bij veiligheidsprojecten en digitale bewaking van publieke sectoren.”
“Digitale educatie vanaf de basis. Voorlichting en onderwijs over cyberveiligheid begint op de basisschool en loopt door tot het beroepsonderwijs en bijscholing voor ondernemers.”
Kritiek op monopoliepositie big tech en strategisch leveranciersbeleid
BBB erkent de risico’s van de monopoliepositie van grote techbedrijven en wil een strategisch leveranciersbeleid voeren om de afhankelijkheid van deze partijen te verminderen.
“BBB erkent ook de noodzaak om de monopoliepositie van big tech te bekritiseren en een strategisch leveranciersbeleid te voeren om afhankelijkheid te verminderen.”
Het CDA streeft naar digitale stabiliteit en soevereiniteit door minder afhankelijk te worden van buitenlandse technologie, essentiële digitale infrastructuur Europees te ontwikkelen en digitale rechten wettelijk te verankeren. Ze willen investeren in eigen cloud- en chiptechnologie, strenger optreden tegen buitenlandse inmenging en Big Tech, en de digitale weerbaarheid van Nederland vergroten. De partij legt nadruk op Europese samenwerking en bescherming van data-eigenaarschap en privacy.
Minder afhankelijk van buitenlandse Big Tech
Het CDA wil de digitale autonomie van Nederland en Europa versterken door te investeren in eigen cloud- en chiptechnologie, zodat cruciale digitale infrastructuur niet afhankelijk is van niet-Europese partijen. Dit moet de digitale soevereiniteit vergroten en de kwetsbaarheid voor buitenlandse inmenging verkleinen.
“We willen minder afhankelijk worden van Big Tech buiten Europa. Daarom investeren we in digitale autonomie, bijvoorbeeld door als Europa eigen cloud-toepassingen te maken, en met gelijkgestemde landen te bouwen aan de versterking van de Europese chipsector.”
“Daarnaast fungeert de landelijke overheid als voorloper in de transitie naar de eigen cloud-toepassing en ondersteunt het lagere overheden om ook deze transitie door te voeren.”
Verankeren van digitale rechten en data-eigenaarschap
Het CDA erkent het belang van digitale rechten en wil deze wettelijk verankeren, met nadruk op transparantie en eigenaarschap van data. Dit draagt bij aan digitale stabiliteit door burgers meer controle te geven over hun digitale leven en bescherming te bieden tegen misbruik.
“We doen voorstellen om digitale rechten beter in de wet te verankeren, zoals het recht op transparantie en het recht op eigenaarschap van data.”
Vergroten van digitale weerbaarheid en crisisbestendigheid
Om digitale stabiliteit te waarborgen, wil het CDA de samenleving weerbaarder maken tegen digitale verstoringen en cyberdreigingen. Dit gebeurt door nationale scenario’s te oefenen en maatregelen te nemen om de impact van digitale verstoringen te minimaliseren.
Strenger optreden tegen buitenlandse inmenging en Big Tech
Het CDA wil buitenlandse inmenging via digitale kanalen tegengaan en strengere regels voor grote techbedrijven, inclusief sancties bij overtredingen. Dit moet de digitale soevereiniteit beschermen tegen ongewenste buitenlandse invloed en desinformatie.
“Onze rechtsorde staat onder druk wanneer buitenlandse mogendheden via geldstromen, onderwijs en social media invloed proberen uit te oefenen op de meningsvorming en op religieuze en maatschappelijke organisaties in Nederland.”
“We bestraffen platforms die zich niet aan de regels houden. Bij herhaalde en grove schending willen we dat websites en platforms (tijdelijk) uit de lucht worden gehaald.”
“Naast strenge handhaving moet Nederland initiatief nemen voor aanscherping van de DSA, waarmee we platforms als Telegram en X dwingen meer te doen om desinformatie en schadelijke of zelfs criminele content te weren.”
JA21 ziet digitale stabiliteit en soevereiniteit als cruciale voorwaarden voor nationale veiligheid en economische weerbaarheid. De partij wil Nederland minder afhankelijk maken van buitenlandse techbedrijven door te investeren in een nationale cloud, strategische technologie en digitale veiligheid, en pleit voor centrale regie op cyberveiligheid. Concrete voorstellen zijn onder meer het opzetten van een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving, het stimuleren van digitale vaardigheden, en het uitbreiden van het Defensie Cyber Commando.
Investeren in digitale soevereiniteit en nationale cloud
JA21 wil de afhankelijkheid van buitenlandse (met name Amerikaanse en Chinese) techbedrijven verminderen om de controle over Nederlandse data en digitale infrastructuur te behouden. Dit moet de digitale stabiliteit en soevereiniteit van Nederland waarborgen en de nationale veiligheid versterken.
“Digitale soevereiniteit. Investeer in een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving. Geen Amerikaanse of Chinese toegang tot onze data.”
“Zorgen voor digitale soevereiniteit. Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
Centrale regie en investeringen in cyberveiligheid
JA21 ziet cyberveiligheid als een essentieel onderdeel van nationale veiligheid en wil daarom investeren in centrale aansturing, uitbreiding van cyberdefensie en fysieke én digitale bewaking van vitale infrastructuur. Dit moet Nederland weerbaarder maken tegen digitale aanvallen en hybride dreigingen.
“Cyberveiligheid is nationale veiligheid. Nederland is kwetsbaar. Een digitale aanval kan onze energievoorziening, havens of democratie platleggen.”
“In NAVO-verband is daarom afgesproken dat 1,5% van het BBP moet worden geïnvesteerd in cyberveiligheid, kritieke infrastructuur en innovatie. JA21 staat achter deze afspraak en zet in op een stevige en centrale aanpak van deze investering onder één verantwoordelijk ministerie, met één vaste Kamercommissie, en onder scherpe toetsing op effectiviteit.”
“Cyberafschrikking. Breid het Defensie Cyber Commando uit. Hack ons? Reken op een tegenactie.”
“Verhoogde dijkbewaking. Bij verhoogde dreiging moet vitale infrastructuur fysiek en digitaal actief worden bewaakt.”
Stimuleren van digitale vaardigheden en innovatie
Om digitale soevereiniteit en economische groei te waarborgen, wil JA21 investeren in digitale vaardigheden van de beroepsbevolking en innovatie in het bedrijfsleven stimuleren. Dit moet Nederland minder kwetsbaar maken voor digitale afhankelijkheid en de productiviteit verhogen.
“Investeren in digitale vaardigheden. Onze arbeidsmarkt moet klaargestoomd worden voor de nieuwe digitale revolutie waar wij nu middenin zitten. Werknemers moeten bijblijven.”
“Het gebruik van AI in de praktijk stimuleren, vooral in het mkb, door in te zetten op slimme data-analyse, automatisering en AI-oplossingen die ondernemers echt helpen. Aan ethische kaders hebben we niet genoeg, het uitgangspunt is productiviteit.”
De Partij voor de Dieren pleit voor digitale soevereiniteit door publieke regie over technologie, het doorbreken van de macht van Big Tech, en het waarborgen van privacy en burgerrechten. Ze willen investeren in open, veilige digitale infrastructuur, afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven verminderen, en data zoveel mogelijk in Europa houden. Hun visie draait om transparantie, controleerbaarheid en het beschermen van vrijheid en autonomie in de digitale wereld.
Digitale soevereiniteit en publieke regie over technologie
De PvdD wil dat technologie transparant, controleerbaar en dienstbaar is aan mens, dier, natuur en democratie, en niet aan winst of macht. Ze pleiten voor publieke regie, investeren in open digitale infrastructuur, en willen de afhankelijkheid van Big Tech verminderen om de zeggenschap en stabiliteit te waarborgen.
“De Partij voor de Dieren kiest voor digitale soevereiniteit en publieke regie. Technologie moet transparant, controleerbaar en dienstbaar zijn aan mens, dier, natuur en democratie, nooit aan winst of macht. We investeren in open en veilige digitale infrastructuur, verminderen onze afhankelijkheid van Big Tech en zorgen altijd voor een analoge terugvaloptie bij vitale systemen.”
“Techreuzen ondermijnen de democratische rechtsstaat, publieke controle en nationale soevereiniteit. We stellen grenzen aan de macht van deze bedrijven, versterken publieke alternatieven en voorkomen dat Europese IT-wetgeving via lobby of juridische trucs wordt uitgehold.”
Data-opslag en privacy binnen Europese grenzen
Om digitale soevereiniteit en stabiliteit te versterken, wil de PvdD dat Nederlandse data zoveel mogelijk in Europese datacenters worden opgeslagen, buiten het bereik van Amerikaanse of Chinese wetgeving. Dit moet voorkomen dat gevoelige data onder buitenlandse invloed vallen en draagt bij aan digitale autonomie.
“Nederlandse data worden zo veel mogelijk opgeslagen in datacenters van Nederlandse of Europese bedrijven, zodat deze niet vallen onder Amerikaanse of Chinese wetgeving.”
Overheid en publieke sector stappen af van Big Tech
De partij wil dat overheden, scholen en zorginstellingen overstappen op open source, non-profit en Europese alternatieven, en een exitstrategie ontwikkelen voor het gebruik van Big Tech-diensten. Dit verkleint de afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven en vergroot de digitale stabiliteit van vitale publieke diensten.
“De overheid gaat open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken. Dit gebeurt sowieso in publieke sectoren: overheden, scholen en zorginstellingen stappen af van Big Tech-diensten. De overheid ontwikkelt een exitstrategie en investeert in open source, non-profit en Europese alternatieven.”
Strikte bescherming van persoonsgegevens en digitale rechten
De PvdD stelt dat bedrijven nooit eigenaar mogen worden van persoonsgegevens via kleine lettertjes, en dat burgers altijd zeggenschap houden over hun data. Dit beschermt burgers tegen misbruik, manipulatie en buitenlandse inmenging, en is essentieel voor digitale stabiliteit en soevereiniteit.
“Bedrijven mogen via kleine lettertjes in gebruiksvoorwaarden nooit eigenaar worden van persoonsgegevens, beelden of bestanden. Zo beschermen we burgers tegen misbruik, manipulatie en identiteitsfraude in de digitale wereld.”
“We begrenzen de mogelijkheden waarvoor onze data gebruikt mogen worden en verbieden de verkoop van data zonder expliciete toestemming.”
Geen appdwang en altijd een analoge terugvaloptie
Om digitale inclusie en stabiliteit te waarborgen, wil de PvdD dat burgers altijd hun zaken kunnen regelen zonder afhankelijk te zijn van apps of Big Tech-platformen. Er moet altijd een analoge of platformonafhankelijke optie zijn, zodat niemand wordt buitengesloten of afhankelijk wordt van buitenlandse technologie.
“Diensten van overheid, scholen, zorginstellingen en banken mogen nooit alleen nog maar via apps en platformen van Big Tech bereikbaar zijn. Het blijft voor burgers altijd mogelijk om hun digitale zaken te kunnen regelen via websites en/of platformonafhankelijke protocollen.”
“We investeren in open en veilige digitale infrastructuur, verminderen onze afhankelijkheid van Big Tech en zorgen altijd voor een analoge terugvaloptie bij vitale systemen.”
Volt pleit voor het versterken van digitale stabiliteit en soevereiniteit door te investeren in Europese digitale autonomie, het verminderen van afhankelijkheid van niet-EU-technologie, en het waarborgen van controle over digitale infrastructuur. De partij wil dat Nederland en de EU strategisch inzetten op eigen technologie, transparantie over digitale afhankelijkheden, en het gebruik van open source en Europese alternatieven, met als doel digitale weerbaarheid, onafhankelijkheid en democratische controle te vergroten.
Investeren in Europese digitale autonomie en technologie
Volt ziet digitale autonomie als essentieel voor stabiliteit en soevereiniteit. Door te investeren in kennis, onderwijs en een sterk ecosysteem, wil Volt de afhankelijkheid van niet-EU-technologie verminderen en Nederland als aanjager van Europese digitale innovatie positioneren.
“Volt streeft naar een innovatieve, digitale en rechtvaardige samenleving en zet daarom vol in op Europese digitale autonomie. Onder andere het Draghi-rapport, de reflecties over digitale soevereiniteit van Moerel en Timmers en het initiatief rond de EuroStack bieden hiervoor de mogelijkheden. Volt ondersteunt deze in brede zin. Nederland moet hierin optreden als aanjager en uitvoerder.”
“Nederland moet net als alle EU-lidstaten zelfstandig in staat zijn de impact van afhankelijkheden in de IT-levenssfeer op waarde in te schatten en te begrijpen. Daarvoor moeten we het beoogde kennisniveau op het gebied van digitale autonomie verhogen binnen de overheid en de private sector.”
Verminderen van afhankelijkheid van niet-EU-technologie
Volt wil digitale stabiliteit en soevereiniteit versterken door de afhankelijkheid van niet-EU-technologie te verkleinen, vooral bij vitale infrastructuur. Dit gebeurt via een ‘Koop binnen de EU’-beleid, overstap naar open source, en het stellen van duidelijke grenzen aan concentratierisico’s.
“We voeren een ‘Koop binnen de EU’-beleid in voor de aankoop van alle digitale diensten en producten ten behoeve van de vitale infrastructuur en processen.”
“De overheid geeft het goede voorbeeld en is in 2030 volledig overgestapt op EU-alternatieven voor haar digitale infrastructuur. De Nederlandse overheid streeft scherpe en haalbare ambities na, zoals de plannen van Denemarken, om van Microsoft producten over te stappen naar open source software. Overheidsdata en publieke infrastructuur moeten niet langer draaien op commerciële platforms zoals Microsoft, Amazon of Google.”
“We verplichten diversificatie van kritieke IT-leveranciers en cloud-diensten voor overheden en essentiële sectoren. Deze mogen met maximaal 40% afhankelijk zijn van één leverancier en moeten verplichte exitstrategieën en Software as a Service (SaaS) escrow hebben.”
Transparantie en meetbaarheid van digitale afhankelijkheid
Volt wil digitale afhankelijkheden inzichtelijk en meetbaar maken, zodat beleid gericht kan worden bijgestuurd. Door het invoeren van een Digital Sovereignty Score en verplichte rapportages wordt digitale autonomie concreet en bestuurbaar.
“Met de Digital Sovereignty Score maken we de digitale afhankelijkheid van overheden inzichtelijk. Door jaarlijks te rapporteren in hoeverre publieke diensten afhankelijk zijn van niet-EU-technologie (zoals cloudinfrastructuur of software) en welke stappen zij zetten naar open source en Europese alternatieven, maken we digitale autonomie concreet en meetbaar.”
“Transparantie en democratische controle zijn belangrijke uitgangspunten. We verplichten publieke rapportage over cyberdreigingen en overheidsmaatregelen.”
Bevorderen van open source en open standaarden
Volt ziet het gebruik van open source en open standaarden als een manier om digitale soevereiniteit te vergroten en afhankelijkheid van leveranciers te verminderen, met inspiratie uit andere EU-landen.
“De overheid kan het gebruik van open source en open standaarden mogelijk maken en stimuleren. We laten ons hierbij inspireren door goede voorbeelden uit andere EU-landen zoals Denemarken en Frankrijk.”
DENK pleit voor versterking van de digitale soevereiniteit en stabiliteit van Nederland door meer onafhankelijkheid van buitenlandse technologie, strengere privacybescherming en versterkt toezicht op digitale processen. De partij wil investeren in digitale veiligheid, de macht van big tech beperken en waarborgen dat persoonsgegevens en algoritmen eerlijk en transparant worden gebruikt. Hun visie is gericht op het beschermen van fundamentele digitale rechten en het vergroten van de controle over digitale infrastructuur.
Investeren in digitale veiligheid en onafhankelijkheid
DENK ziet de afhankelijkheid van buitenlandse technologie en grote bedrijven als een risico voor de digitale stabiliteit en soevereiniteit van Nederland. Daarom wil de partij investeren in een veilige digitale infrastructuur en streven naar meer onafhankelijkheid van andere landen en big tech.
“Er moet meer geïnvesteerd worden in digitale veiligheid. We moeten ook inzetten op onafhankelijkheid van onze systemen van andere landen en grote bedrijven.”
“Wij willen extra ondersteuning voor kleine organisaties om hun digitale beveiliging op orde te krijgen. De overheid investeert in een veilige digitale infrastructuur en de bescherming van persoonsgegevens.”
Macht van big tech beperken en privacy beschermen
Om digitale soevereiniteit te waarborgen, wil DENK de macht van grote technologiebedrijven inperken en de handel in persoonsgegevens aan banden leggen. Dit moet de privacy van burgers beter beschermen en de controle over digitale gegevens terugbrengen naar Nederland en Europa.
“Dat betekent dat handel in persoonsgegevens aan banden wordt gelegd en de macht van de bigtech bedrijven Europees moet worden ingeperkt.”
Versterkt toezicht op digitale processen en algoritmen
DENK wil dat de Autoriteit Persoonsgegevens meer middelen en bevoegdheden krijgt, met name op het gebied van kunstmatige intelligentie, om toezicht te houden op digitale processen. Dit draagt bij aan digitale stabiliteit door misbruik en discriminatie via technologie te voorkomen.
“Sterker toezicht door de Autoriteit Persoonsgegevens. De AP krijgt extra middelen, bredere bevoegdheden en diepgaande expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie.”
Transparantie en mensenrechten bij algoritmen
Om digitale mensenrechten te beschermen en de soevereiniteit over digitale besluitvorming te waarborgen, wil DENK een algoritmewet, een verplicht algoritmeregister en een verbod op afkomstgerelateerde kenmerken in algoritmen.
“Er komt een algoritmewet. In deze wet worden waarborgen voor mensenrechten bij algoritmen verplicht. Het gebruik van afkomstgerelateerde kenmerken in algoritmen en risicoprofielen wordt verboden.”
“Algoritmes worden transparant. Er komt een verplicht algoritmeregister, dat geldt voor zowel overheden als bedrijven die algoritmen inzetten.”
BIJ1 pleit voor het beperken van digitale surveillance en het versterken van democratische controle op veiligheidsdiensten om digitale stabiliteit en soevereiniteit te waarborgen. De partij wil dat dataverzameling door overheid en justitie tot het strikt noodzakelijke wordt beperkt, met streng toezicht door privacywaakhonden en afdwingbare sancties. BIJ1 ziet digitale soevereiniteit vooral als bescherming van burgerrechten tegen overheids- en buitenlandse inmenging.
Strenge beperking van digitale surveillance en dataverzameling
BIJ1 wil digitale stabiliteit en soevereiniteit bereiken door het minimaliseren van dataverzameling door overheid en justitie, het verbieden van automatische gezichtsherkenning, en het stoppen van grootschalige surveillance. Dit moet burgers beschermen tegen digitale controle en buitenlandse inmenging, en de macht van veiligheidsdiensten inperken.
“Alle dataverzameling door overheid en justitie wordt geminimaliseerd tot het absoluut noodzakelijke, en er komt altijd streng toezicht van privacywaakhonden. De adviezen van privacywaakhonden worden openbaar en afdwingbaar met sancties die verder gaan dan de huidige ineffectieve bestuurlijke boetes.”
“De grootschalige controle en surveillance bij demonstraties – zoals de standaard inzet van camera’s – in de publieke ruimte stopt onmiddellijk en er komt nieuw beleid waarin de privacy van de burger centraal staat. Ook automatische gezichtsherkenning wordt verboden.”
“Cameratoezicht wordt niet meer de norm, maar een uitzondering. Het verzamelen van data via privé smart-deurbellen wordt helemaal gestopt.”
Inperken en democratische controle op veiligheidsdiensten
BIJ1 wil de bevoegdheden van veiligheidsdiensten beperken en de democratische controle op deze diensten intensiveren, om te voorkomen dat digitale gegevens zonder strenge waarborgen worden gedeeld met buitenlandse geheime diensten. Dit draagt bij aan digitale soevereiniteit door de invloed van buitenlandse actoren te minimaliseren.
De ChristenUnie pleit voor meer digitale stabiliteit en soevereiniteit door minder afhankelijk te worden van grote, vooral niet-Europese, techbedrijven en door te investeren in Europese alternatieven en open source oplossingen. Ze willen grip op data, privacy en digitale infrastructuur versterken, met concrete voorstellen zoals het verplichten van Europese alternatieven, het kritisch benaderen van de Europese Digitale Identiteit, en het stimuleren van Europese productie van essentiële digitale diensten.
Minder afhankelijkheid van niet-Europese techbedrijven
De ChristenUnie ziet de afhankelijkheid van grote, vooral Amerikaanse, techbedrijven als een bedreiging voor digitale soevereiniteit en stabiliteit. Ze willen dat de overheid en Europa meer gebruik maken van Europese alternatieven en open source oplossingen om strategische autonomie te waarborgen.
“De overheid zorgt ervoor dat ze zelf niet afhankelijk wordt van niet-Europese techbedrijven, door zo veel mogelijk gebruik te maken van Europese alternatieven of open source oplossingen.”
“We willen dat Nederland (en Europa) minder afhankelijk wordt van anderen waar het gaat om essentiële producten zoals grondstoffen, basisproducten, digitale diensten (incl. onafhankelijkheid van Amerikaanse techreuzen), voedsel en energie.”
“Voor het waarborgen van onze strategische autonomie is het hebben van een Europese cloudoplossingen noodzakelijk. Nederland zet zich in om dit te realiseren.”
Kritisch op Europese Digitale Identiteit (eID)
De ChristenUnie is kritisch over de invoering van een Europese Digitale Identiteit. Ze eisen dat deelname vrijwillig, transparant en privacy-proof is, en verzetten zich tegen een Europees Burgerservicenummer, uit zorg voor privacy en nationale soevereiniteit.
“De ChristenUnie is kritisch op de ontwikkelingen rondom de Europese Digitale Identiteit (eID). Als er een eID komt, moet dit vrijwillig, transparant en privacy-proof zijn. Er komt geen Europees Burgerservicenummer.”
Europese productie van digitale diensten en infrastructuur
Om digitale stabiliteit te vergroten en afhankelijkheid te verminderen, stimuleert de ChristenUnie productie van digitale diensten en infrastructuur op het Europese continent.
“Om minder afhankelijk te worden van internationale productie, stimuleren we productie op het Europese continent.”
De VVD ziet digitale stabiliteit en soevereiniteit als essentieel voor de nationale veiligheid en economische weerbaarheid van Nederland en Europa. De partij wil minder afhankelijk zijn van buitenlandse (vooral Amerikaanse) technologie, investeert in eigen digitale infrastructuur en stelt strenge eisen aan cyberveiligheid en kritieke technologie. Europese samenwerking, versterking van inlichtingen- en veiligheidsdiensten en het weren van risicovolle technologie uit vitale sectoren zijn daarbij centrale pijlers.
Minder afhankelijkheid van buitenlandse technologie
De VVD wil de digitale autonomie van Nederland en Europa vergroten door minder afhankelijk te zijn van Amerikaanse software, clouddiensten en datacentra. Dit moet de weerbaarheid tegen buitenlandse inmenging en digitale dreigingen versterken en vitale processen beschermen.
“Nederland en Europa moeten minder afhankelijk worden van Amerikaanse software, clouddiensten en datacentra: De VVD pleit daarom voor versterking van de Europese digitale infrastructuur en eigen technologische alternatieven (Nederlandse en Europese clouds), zodat we onze autonomie behouden, risico’s beperken en vitale processen niet in buitenlandse handen leggen.”
Streng Europees certificeringssysteem voor kritieke digitale producten
Om digitale soevereiniteit te versterken en burgers en bedrijven beter te beschermen, pleit de VVD voor een streng, onafhankelijk Europees certificeringssysteem voor kritieke hard- en software. Dit moet de veiligheid verhogen en de afhankelijkheid van onbetrouwbare leveranciers verkleinen.
“De VVD pleit voor een streng onafhankelijk certificeringssysteem op Europees niveau voor kritieke hard- en software. Digitale producten moeten veiliger door fabrikanten te verplichten al vanaf het ontwerp aandacht te besteden aan cyberveiligheid. Dit beschermt burgers en bedrijven beter tegen hackers, verkleint economische schade en versterkt de digitale soevereiniteit van Europa.”
Investeren in digitale weerbaarheid en inlichtingendiensten
De VVD wil fors investeren in inlichtingen- en veiligheidsdiensten, hun wettelijke bevoegdheden uitbreiden en informatie-uitwisseling met private partijen verbeteren. Dit is nodig om Nederland te beschermen tegen digitale dreigingen en de digitale stabiliteit te waarborgen.
“We moeten meer investeren in onze veiligheids- en inlichtingendiensten. Het is van belang dat onze diensten beschikken over voldoende wettelijke bevoegdheden. We maken de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) toekomstbestendig zodat we weerbaar blijven tegen toekomstige en nu nog onbekende dreigingen.”
Weren van technologie uit risicolanden in vitale sectoren
Om spionage en sabotage te voorkomen, wil de VVD technologie uit risicolanden weren uit kritieke sectoren zoals havens, luchthavens, telecom en bewakingssystemen. Tegelijkertijd worden de straffen voor statelijke spionage verhoogd.
“Kritieke sectoren zoals havens, luchthavens telecombedrijven en bewakingssystemen mogen geen technologie uit risicolanden gebruiken. Tegelijkertijd verhogen we de straffen voor statelijke spionage fors.”
Europese samenwerking op cyberveiligheid en inlichtingen
De VVD ziet een sterke Europese samenwerking op het gebied van cyberveiligheid en inlichtingen als noodzakelijk om digitale stabiliteit en soevereiniteit te waarborgen, met als ambitie een Europese ‘Five Eyes’.
“De VVD wil een sterke Europese samenwerking op het gebied van cyberveiligheid en inlichtingen. Dreigingen zoals statelijke cyberaanvallen, desinformatie en spionage vragen om een gecoördineerde aanpak waarbij ook samenwerking tussen het bedrijfsleven en inlichtingendiensten nodig is. We willen een Europese ‘Five Eyes’ waarin, binnen een select Europees gezelschap, wordt samengewerkt op inlichtingengebied.”
50PLUS benadrukt het belang van digitale veiligheid en onafhankelijkheid van buitenlandse en commerciële partijen om digitale stabiliteit en soevereiniteit te waarborgen. De partij wil investeren in de beveiliging van digitale systemen, digitale inclusie bevorderen en privacy en veiligheid van burgers, met name ouderen, beschermen. Concrete voorstellen zijn onder meer extra investeringen in digitale veiligheid, beperking van anonieme accounts en betere coördinatie van digitale zaken en AI door de overheid.
Investeren in digitale veiligheid en onafhankelijkheid
50PLUS ziet digitale veiligheid als urgent en wil Nederland minder afhankelijk maken van buitenlandse en commerciële partijen. Dit moet de digitale stabiliteit en soevereiniteit versterken door extra investeringen in de beveiliging van systemen.
“Digitale veiligheid heeft grote urgentie. Er komen digitaal steeds sneller en meer bedreigingen op ons af. We willen dat er extra geïnvesteerd wordt in de veiligheid van onze systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen.”
Beperken van anonieme accounts en versterken privacy
Om digitale stabiliteit en veiligheid te vergroten, wil 50PLUS anonieme accounts verbieden of sterk beperken en privacy- en veiligheidsmaatregelen versterken, met speciale aandacht voor bescherming van ouderen.
Betere coördinatie van digitale zaken en AI door de overheid
50PLUS pleit voor een sterkere regie van de overheid op digitale zaken en de implementatie van kunstmatige intelligentie, zodat deze technologieën bijdragen aan de digitale soevereiniteit en het welzijn van burgers.
“Digitale zaken en AI-implementatie worden door de overheid beter gecoördineerd.”
De PVV koppelt digitale stabiliteit en soevereiniteit primair aan het behouden van nationale controle over kritieke infrastructuur en het afwijzen van Europese inmenging in digitale en monetaire zaken. Hun belangrijkste concrete voorstellen zijn het in Nederlandse (publieke) handen houden van kritieke infrastructuur en het expliciet afwijzen van de digitale euro en Europese digitale bevoegdheden. De kern van hun visie is dat Nederland zelf zeggenschap moet houden over digitale infrastructuur en digitale valuta, zonder verdere overdracht van macht aan de EU.
Kritieke infrastructuur in Nederlandse handen
De PVV wil dat essentiële digitale en fysieke infrastructuur altijd onder Nederlandse controle blijft, om zo de digitale stabiliteit en soevereiniteit te waarborgen. Dit standpunt is ingegeven door zorgen over buitenlandse invloed en het belang van nationale zeggenschap over vitale systemen.
“Havens en andere kritieke infrastructuur altijd met een meerderheidsaandeel in Nederlandse (publieke) handen”
Geen digitale euro en geen extra EU-digitale bevoegdheden
De PVV verzet zich tegen de invoering van een digitale euro en het overhevelen van digitale bevoegdheden naar de Europese Unie, omdat zij dit zien als een bedreiging voor de nationale soevereiniteit en controle over het eigen geldsysteem.