Verkiezingsprogramma's 2025 overdigitale autonomie
Forum voor Democratie (FVD) verzet zich krachtig tegen centrale digitale controle vanuit de EU en pleit voor maximale digitale autonomie voor burgers. De partij wil geen Digitale Euro of Europese Digitale Identiteit, waarborgt privacy en anonimiteit online, en beschermt het recht op cash geld en financiële vrijheid. FVD stelt concrete maatregelen voor zoals het wettelijk recht op cashbetalingen, het intrekken van de Sleepwet, en het verbieden van biometrische registratie en digitale surveillance.
Geen Digitale Euro (CBDC) of Europese Digitale Identiteit
FVD ziet de Digitale Euro en Europese Digitale Identiteit als instrumenten voor centrale controle die de individuele vrijheid en privacy bedreigen. De partij wil deze ontwikkelingen volledig blokkeren om de digitale autonomie van burgers te waarborgen.
“We verzetten ons altijd tegen de invoering van een digitale euro of welke Central Bank Digital Currency dan ook, zodat vrijheid en privacy behouden blijven.”
“We accepteren geen Europese Digitale Identiteit.”
“We verzetten ons tegen de Digitale Euro (CBDC) en andere systemen die onze vrijheid beperken.”
Wettelijk recht op cashbetalingen en afschaffing limieten
FVD beschouwt contant geld als essentieel voor individuele vrijheid en privacy. De partij wil een wettelijk recht op cashbetalingen, het afschaffen van limieten op contante transacties, en het kosteloos faciliteren van cash door banken.
“Forum voor Democratie wil een wettelijk recht op cashbetalingen invoeren, banken verplichten om stortingen en opnames van cash geld kosteloos te faciliteren en het maximum van €3.000 op contante transacties afschaffen.”
Privacy en anonimiteit online waarborgen
FVD vindt dat privacy en anonimiteit op internet fundamenteel zijn voor digitale autonomie. De partij wil digitale communicatie onder het briefgeheim brengen, anonimiteit op internet garanderen, en verzet zich tegen biometrische registratie en de Sleepwet.
“Digitale communicatie onder briefgeheim brengen... zodat e-mails en berichten dezelfde bescherming genieten als briefpost en telefoongesprekken.”
“We maken anonimiteit de norm. We verzetten ons tegen verplichte identiteitskoppeling aan accounts, zodat iedereen zonder angst kennis kan vergaren en meningen kan uiten.”
“We weigeren voorstellen om biometrische data van internetgebruikers op te slaan, zodat anonimiteit online gewaarborgd blijft.”
“We respecteren de uitslag van het referendum van 2017 en schaffen de Sleepwet af, zodat burgers niet structureel kunnen worden afgeluisterd.”
Stimuleren van financiële en digitale innovatie zonder centrale controle
FVD ziet kansen in nieuwe technologieën zoals cryptocurrencies en blockchain, mits deze bijdragen aan financiële vrijheid en niet aan centrale controle. De partij wil innovatie stimuleren en regelgeving versoepelen voor deze technologieën.
“Cryptocurrencies en blockchain zijn innovaties die meer financiële vrijheid brengen, en kunstmatige intelligentie kan de overheid efficiënter maken. Zo kiezen we voor een toekomst waarin vrijheid en innovatie hand in hand gaan.”
“We stimuleren innovatie door soepele regels voor blockchainbedrijven, zodat innovatie wordt gestimuleerd en financiële vrijheid wordt vergroot.”
De SGP benadrukt het belang van digitale autonomie door te pleiten voor meer individuele zeggenschap over data, technologische soevereiniteit en het beperken van de macht van grote (buitenlandse) platforms. Ze willen investeren in eigen technologische capaciteit, strenge regels voor datagebruik en AI, en zijn kritisch op Europese digitale centralisatie zoals de digitale euro en het Europees digitaal paspoort. De kern van hun visie is dat Nederland zelf de regie moet houden over digitale infrastructuur, data en technologie, met oog voor ethiek, privacy en nationale belangen.
Individueel eigenaarschap en zeggenschap over data
De SGP vindt dat burgers zelf moeten bepalen wat er met hun data gebeurt en wil bedrijven en organisaties verplichten transparant te zijn over datagebruik. Dit moet de digitale autonomie van burgers versterken en misbruik van persoonsgegevens tegengaan.
“De SGP wil toe naar zoveel mogelijk ‘individueel eigenaarschap’ van data. Niet de autofabrikant en het energiebedrijf, maar de auto- en de woningbezitter moeten bepalen wat er met ‘hun’ data gebeurt.”
“Bedrijven en organisaties moeten transparant zijn over het gebruik van data van burgers.”
Investeren in technologische soevereiniteit en productiecapaciteit
De SGP wil dat Nederland minder afhankelijk wordt van buitenlandse technologie en pleit voor investeringen in eigen technologische infrastructuur, zoals een AI-fabriek. Dit moet de digitale autonomie van Nederland waarborgen en voorkomen dat andere landen (zoals China en de VS) de regie krijgen.
“Nederland heeft meer technologische soevereiniteit nodig. De SGP wil daarom investeren in regionale productiecapaciteit voor nieuwe technologieën zoals een AI-fabriek in Groningen, waarbij het Nederlands belang prevaleert boven Europees belang.”
“Nederland moet ook zelf investeren in kunstmatige intelligentie om te voorkomen dat China en de VS alle touwtjes in handen krijgen.”
Kritisch op Europese digitale centralisatie (digitale euro en paspoort)
De SGP verzet zich tegen Europese initiatieven die de digitale autonomie van Nederland kunnen ondermijnen, zoals het Europees digitaal paspoort en de digitale euro. Ze zien deze als risico’s voor nationale zeggenschap en privacy.
Macht van grote platforms beperken en nationale belangen voorop
De SGP wil de macht van grote (vaak buitenlandse) digitale platforms inperken om concurrentie en nationale autonomie te beschermen. Ze zijn voor aanpassing van mededingingsregels en stellen het Nederlands belang boven het Europees belang.
Strenge ethische en transparantie-eisen voor AI en algoritmes
De SGP vindt dat AI-systemen transparant, controleerbaar en ethisch verantwoord moeten zijn, zodat mensen altijd de regie houden en digitale autonomie behouden blijft.
BVNL stelt digitale autonomie centraal door te pleiten voor maximale privacy, het recht op offline leven, en het beperken van overheidscontrole in de digitale wereld. De partij verzet zich tegen digitale censuur, verplichte digitale identificatie, en centrale digitale valuta, en wil encryptie beschermen en privacy waarborgen. Concrete voorstellen zijn onder meer het verbieden van digitale Europese identiteit, het behouden van cash geld, het waarborgen van offline toegang tot diensten, en het stoppen van overmatige data-verzameling door de overheid.
Geen digitale Europese identiteit, digitale euro of centrale digitale valuta
BVNL ziet centrale digitale identificatie en valuta als bedreigingen voor individuele autonomie en privacy. De partij wil voorkomen dat de overheid of EU burgers digitaal kan volgen of controleren via centrale systemen, en benadrukt het belang van keuzevrijheid en het behoud van cash geld.
“BVNL wil dat Nederlanders in vrijheid kunnen leven zonder door de overheid gevolgd te worden. Daarom willen we geen Digitale Europese Identiteit, geen Digitale Euro, geen Central Bank Digital Currency, geen monitoring van financiële transacties boven de honderd euro en het behoud van cash geld.”
“De overheid zal geen medewerking verlenen aan het invoeren van programmeerbaar geld. Er komt geen Central Bank Digital Currency (CBDC).”
Bescherming van privacy en recht op offline leven
BVNL beschouwt privacy als een fundamenteel recht en wil burgers beschermen tegen digitale dwang en overmatige dataverzameling. De partij pleit voor het recht op een offline leven en offline toegang tot essentiële diensten, en wil strengere controle op het verzamelen en gebruiken van persoonsgegevens.
“Dat het recht behouden blijft op een offline leven en offline toegang tot essentiële maatschappelijke diensten gewaarborgd blijft.”
“Privacy is een fundamenteel recht dat we koesteren en beschermen. BVNL erkent het belang van privacy in het digitale tijdperk en zal doen wat nodig is om de privacy van burgers te waarborgen.”
“De overheid stopt met ongeremde informatieverzameling over burgers en het samenstellen van profielen van burgers (met bijvoorbeeld het programma Palentir e.d.).”
Geen digitale censuur of identificatieplicht op sociale media
BVNL verzet zich tegen overheidsbemoeienis bij online meningsuiting en het verplicht identificeren van burgers op sociale media. De partij ziet dit als essentieel voor digitale autonomie en vrijheid van meningsuiting.
“De overheid mag geen digitale censuur plegen.”
“Er komt geen identificatieplicht voor het gebruik van social media.”
“De overheid mag geen contacten onderhouden met en invloed uitoefenen op social media en techbedrijven over het dwarszitten van Nederlanders met afwijkende meningen en over welke opvattingen als ‘desinformatie’ moeten worden aangemerkt.”
Behoud en bescherming van encryptie
BVNL beschouwt sterke encryptie als essentieel voor digitale autonomie en privacy. De partij verzet zich tegen pogingen om encryptie te verzwakken of te verbieden.
“BVNL is vastberaden om het behoud van encryptie te waarborgen, omdat dit essentieel is voor de bescherming van persoonlijke gegevens en het communicatiegeheim. We zullen ons verzetten tegen pogingen om encryptie te verzwakken of te verbieden, en in plaats daarvan investeren in veilige technologieën die privacy en online veiligheid bevorderen.”
GroenLinks-PvdA wil de digitale autonomie van Nederland en Europa versterken door minder afhankelijk te zijn van Amerikaanse en Chinese technologie, en door te investeren in Europese digitale infrastructuur, data-opslag en innovatieve technologieën. Ze pleiten voor een risico-gedreven aanpak van digitale autonomie, stimuleren Europese alternatieven en willen publieke controle over digitale diensten waarborgen.
Investeren in Europese digitale autonomie en infrastructuur
GroenLinks-PvdA ziet de afhankelijkheid van buitenlandse (vooral Amerikaanse en Chinese) techbedrijven als een bedreiging voor de digitale autonomie van Nederland en Europa. Ze willen daarom investeren in Europese alternatieven, data-opslag op Europees grondgebied en een eigen AI-infrastructuur. Dit moet de strategische onafhankelijkheid vergroten en publieke waarden beschermen.
“Nederland kent veel innovatieve ICT-bedrijven, maar is toch afhankelijk van Amerikaanse en Chinese leveranciers. Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied.”
“Voor het stellen van prioriteiten in het bouwen aan digitale autonomie, kiezen we een risico-gedreven aanpak, waarbij we de gehele technologiestack in samenhang benaderen.”
“De Rijksoverheid investeert als grootste IT-afnemer van het land in Europese digitale diensten.”
“Europa is te afhankelijk van Amerikaanse tech-giganten. We bouwen hun macht af door te investeren in Europese digitale infrastructuur, een eigen Cloud en veilige AI.”
Stimuleren van Europese technologie en industrie
Om digitale autonomie te bereiken, wil GroenLinks-PvdA actief investeren in Europese technologie, zoals chipfabrieken, AI-faciliteiten en het ondersteunen van innovatieve mkb’ers en start-ups. Ze willen publieke garanties en een ecosysteem creëren waarin Europese technologie kan floreren.
“We ondersteunen initiatieven voor Europese chipfabrieken en sturen bij de Europese Commissie aan op publieke garanties, zoals bij het InvestEU-programma.”
“In Nederland omarmen we het ecosysteem van innovatieve mkb’ers en stimuleren start-ups in de tech-sector.”
“We investeren in de komst van een AI-fabriek in Groningen, waar start-ups en overheden vrijuit kunnen experimenteren met nieuwe toepassingen.”
Democratisering en publieke controle over digitale diensten
GroenLinks-PvdA wil publieke controle en democratisering van digitale infrastructuur en diensten, onder andere door opensourcesoftware te stimuleren en publieke waarden centraal te stellen. Dit draagt bij aan digitale autonomie door minder afhankelijk te zijn van gesloten, buitenlandse systemen.
“Door middel van aanbestedingen en subsidies ondersteunen we de ontwikkeling van betrouwbare opensourcesoftware en -hardware met broncodes die iedereen kan controleren.”
“In een democratie moeten mensen zich vrij en veilig kunnen uitspreken, zonder dat het gesprek gestuurd wordt door onzichtbare algoritmes of de politieke agenda van buitenlandse techmiljardairs.”
BBB stelt digitale autonomie centraal door te pleiten voor meer nationale en Europese controle over vitale digitale infrastructuur en data, en het verminderen van afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven. De partij wil publieke data nationaal beschermen, open source en open standaarden stimuleren, en digitale grondrechten verankeren om privacy en zeggenschap van burgers te waarborgen.
Vitale digitale infrastructuur in Nederlands/Europees beheer
BBB ziet de afhankelijkheid van buitenlandse techreuzen en cloudleveranciers als een bedreiging voor de digitale autonomie van Nederland. Daarom wil de partij dat vitale digitale infrastructuren en publieke data zoveel mogelijk in handen blijven van Nederlandse of Europese partijen, om strategische kwetsbaarheid te verminderen en nationale veiligheid te waarborgen.
“Vitale infrastructuur in eigen beheer. Publieke en vitale digitale netwerken blijven zoveel mogelijk in bezit van Nederlandse of Europese bedrijven of samenwerkingsverbanden.”
“Publieke data nationaal beschermen. Overheidsdata en privacygevoelige informatie worden opgeslagen bij Nederlandse of Europese partijen die de hoogste beveiligingsnormen hanteren.”
“Afhankelijkheid van buitenlandse cloud en software leveranciers wordt waar mogelijk stap voor stap afgebouwd.”
Stimuleren van open source en Nederlandse innovatie
Om digitale autonomie te versterken, wil BBB dat de overheid actief kiest voor Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten, en standaard inzet op open source software en open standaarden. Dit moet de afhankelijkheid van buitenlandse leveranciers verminderen en de controle over digitale systemen vergroten.
“De overheid kiest als 'launching customer' actief voor innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten.”
“Nieuwe overheidsprojecten maken waar mogelijk gebruik van open sourcesoftware en open standaarden om kosten te drukken en applicaties inzetbaar te maken op meerdere overheidslagen.”
Verankeren van digitale grondrechten en privacy
BBB wil de autonomie van burgers in het digitale domein beschermen door digitale grondrechten in de Grondwet te verankeren. Dit moet privacy, zeggenschap en publieke controle waarborgen, en het gebruik van surveillancetechnologieën beperken.
“Veranker digitale grondrechten in de Grondwet om de privacy, zeggenschap en autonomie van burgers in het digitale domein te waarborgen.”
“Beperk of verbied het gebruik van gezichtsherkenning en andere surveillance in de publieke ruimte zonder expliciete wetgeving en strikt toezicht.”
De ChristenUnie pleit voor versterking van digitale autonomie door minder afhankelijk te worden van grote, vooral niet-Europese, techbedrijven en door meer regie te nemen over digitale infrastructuur en data. Ze willen Europese alternatieven stimuleren, privacy waarborgen en kritisch zijn op centrale Europese digitale identiteiten en valuta. Concrete voorstellen zijn onder meer het gebruik van Europese of open source oplossingen, het uitbreiden van het algoritmeregister, en het afwijzen van een digitale euro zonder sterke privacywaarborgen.
Minder afhankelijkheid van niet-Europese techbedrijven
De ChristenUnie ziet de afhankelijkheid van grote, vooral Amerikaanse, techbedrijven als een bedreiging voor digitale autonomie en pleit voor het gebruik van Europese alternatieven en open source oplossingen. Dit moet de controle over data en digitale infrastructuur terugbrengen naar Europa en Nederland.
“De overheid zorgt ervoor dat ze zelf niet afhankelijk wordt van niet-Europese techbedrijven, door zo veel mogelijk gebruik te maken van Europese alternatieven of open source oplossingen.”
“We willen dat Nederland (en Europa) minder afhankelijk wordt van anderen waar het gaat om essentiële producten zoals grondstoffen, basisproducten, digitale diensten (incl. onafhankelijkheid van Amerikaanse techreuzen), voedsel en energie.”
“Voor het waarborgen van onze strategische autonomie is het hebben van een Europese cloudoplossingen noodzakelijk. Nederland zet zich in om dit te realiseren.”
Kritisch op centrale Europese digitale identiteit en digitale euro
De ChristenUnie is kritisch over Europese plannen voor een centrale digitale identiteit en een digitale euro, uit zorgen over privacy en vrijwilligheid. Ze willen dat deelname aan een Europese digitale identiteit vrijwillig en privacy-proof is, en wijzen het huidige voorstel voor een digitale euro af.
“De ChristenUnie is kritisch op de ontwikkelingen rondom de Europese Digitale Identiteit (eID). Als er een eID komt, moet dit vrijwillig, transparant en privacy-proof zijn. Er komt geen Europees Burgerservicenummer.”
“Het huidige voorstel voor een digitale euro is een oplossing op zoek naar een probleem, waar de ChristenUnie vooral bezwaren tegen heeft (bijvoorbeeld als het gaat om privacywaarborgen).”
Transparantie en regie over algoritmes en data
Om digitale autonomie te versterken, wil de ChristenUnie meer transparantie en controle over algoritmes en data, onder andere door een verplicht algoritmeregister en het recht op datavernietiging. Dit moet burgers beschermen tegen ongewenste beïnvloeding en datamisbruik door grote techbedrijven.
“Het algoritmeregister wordt uitgebreid en verplicht gesteld, zodat transparant is hoe algoritmes worden ingezet.”
“Er komt een beter wettelijk geborgd recht op een schone lei, zodat consumenten op een duidelijke plek een verzoek kunnen indienen om al hun data te laten vernietigen.”
D66 wil dat Nederland en Europa digitale autonomie bereiken door minder afhankelijk te zijn van grote buitenlandse techbedrijven en burgers meer controle te geven over hun eigen data. Ze pleiten voor Europese technologische oplossingen, strenge handhaving van regels, en het principe "Baas over eigen bits", zodat mensen en overheden zelf de regie houden over hun digitale leven. Een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie moet deze koers aanjagen en publieke sectoren losmaken van Amerikaanse en Chinese techgiganten.
Europese en nationale onafhankelijkheid van grote techbedrijven
D66 ziet afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven als een bedreiging voor digitale autonomie en wil daarom inzetten op Europese alternatieven en een sterke eigen ICT-sector. Dit moet de veiligheid, economische positie en democratische controle van Nederland en Europa versterken.
“We zorgen voor digitale onafhankelijkheid, van de cloud en infrastructuur tot apps en algoritmes. We kiezen voor Europese oplossingen en stevige handhaving van Europese regels.”
“Een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie krijgt onder meer de taak om het Rijk en publieke sectoren los te maken van grote techbedrijven uit Amerika en China.”
“De ontwikkeling van AI in bijvoorbeeld de zorg, het onderwijs en overheidsdiensten is gevoelig. Daarom laten we dat niet over aan buitenlandse bedrijven die alleen uit zijn op winst en schaal.”
“We kiezen voor Europese alternatieven en helpen vanuit de overheid door als eerste klant (launching customer) om producten op de markt te brengen.”
“D66 zet vol in op een sterke nationale en Europese ICT-sector. We maken onze positie in de halfgeleiderindustrie nog sterker: dat is de productie van bijvoorbeeld computerchips. We investeren in innovatieve start-ups en scale-ups in software.”
Baas over eigen bits: regie voor burgers over data
D66 introduceert het "Baas-over-eigen-bitsprincipe" om burgers meer controle te geven over hun online leven en data. Dit principe is bedoeld om mensen te beschermen tegen de macht van grote techbedrijven en buitenlandse invloeden, en om digitale autonomie op individueel niveau te waarborgen.
“D66 introduceert het Baas-over-eigen-bitsprincipe. Mensen krijgen zelf de regie over hun online leven.”
Sterke handhaving en toezicht voor digitale autonomie
D66 vindt dat waar digitale autonomie nog ontbreekt, sterke toezichthouders nodig zijn om burgers en de samenleving te beschermen tegen schadelijke effecten van grote techbedrijven. Ze willen toezichthouders voldoende capaciteit geven om effectief te kunnen handhaven.
“Waar we die autonomie nog niet hebben, beschermen sterke toezichthouders mensen en maatschappij tegen de schadelijke effecten van de verdienmodellen van grote techbedrijven. We zorgen dat deze toezichthouders genoeg capaciteit hebben om sterk te handhaven.”
De Partij voor de Dieren streeft naar digitale autonomie door publieke regie, het doorbreken van de macht van Big Tech, en het stimuleren van open source alternatieven. Ze willen dat burgers zeggenschap houden over hun data, digitale infrastructuur onafhankelijk wordt van buitenlandse techreuzen, en dat er altijd een analoge terugvaloptie blijft. Concrete voorstellen zijn onder andere het wettelijk recht op eigen data, het stimuleren van open source in de publieke sector, en het opslaan van data in Europese datacenters.
Publieke regie en digitale soevereiniteit
De PvdD wil digitale autonomie waarborgen door technologie onder publieke controle te brengen en afhankelijkheid van Big Tech te verminderen. Dit moet de democratische rechtsstaat beschermen en burgers meer zeggenschap geven over digitale middelen en infrastructuur.
“De Partij voor de Dieren kiest voor digitale soevereiniteit en publieke regie. Technologie moet transparant, controleerbaar en dienstbaar zijn aan mens, dier, natuur en democratie, nooit aan winst of macht.”
“We investeren in open en veilige digitale infrastructuur, verminderen onze afhankelijkheid van Big Tech en zorgen altijd voor een analoge terugvaloptie bij vitale systemen.”
“We doorbreken de dominantie van Big Tech. Techreuzen ondermijnen de democratische rechtsstaat, publieke controle en nationale soevereiniteit.”
Recht op eigen data en bescherming tegen datamisbruik
De partij wil dat burgers volledige zeggenschap houden over hun persoonsgegevens, beelden en bestanden. Ze pleiten voor wettelijke rechten op eigen gezicht en stem, verbieden deepfakes zonder toestemming, en eisen dat bedrijven geen eigenaar worden van persoonsgegevens via kleine lettertjes.
“Iedereen krijgt het wettelijke recht op zijn of haar eigen gezicht en stem. Deepfakes die zonder toestemming iemands identiteit gebruiken, worden verboden. Ook geldt dat wat van jou is, van jou blijft. Bedrijven mogen via kleine lettertjes in gebruiksvoorwaarden nooit eigenaar worden van persoonsgegevens, beelden of bestanden.”
Stimuleren van open source en Europese alternatieven
Om digitale autonomie te versterken, wil de PvdD dat de overheid overstapt op open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware, vooral in publieke sectoren. Data moeten zoveel mogelijk in Europese datacenters worden opgeslagen om buitenlandse invloed te beperken.
“De overheid gaat open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken. Dit gebeurt sowieso in publieke sectoren: overheden, scholen en zorginstellingen stappen af van Big Tech-diensten. De overheid ontwikkelt een exitstrategie en investeert in open source, non-profit en Europese alternatieven.”
“Nederlandse data worden zo veel mogelijk opgeslagen in datacenters van Nederlandse of Europese bedrijven, zodat deze niet vallen onder Amerikaanse of Chinese wetgeving.”
Digitale autonomie als randvoorwaarde voor cybersecurity en samenwerking
De PvdD ziet digitale autonomie als een noodzakelijke randvoorwaarde voor veilige digitalisering, effectieve cybersecurity en het bestrijden van cybercrime. Ze willen domein-overstijgende regie en investeren in digitale geletterdheid.
“Voor veilige verdere digitalisering is een domein-overstijgende regie op samenwerking nodig, waarbij cybersecurity, digitale autonomie, bestrijding van cybercrime en kennisontwikkeling als integrale onderdelen en noodzakelijke randvoorwaarden worden gezien.”
DENK benadrukt het belang van digitale autonomie door te pleiten voor strikte waarborgen rond digitale mensenrechten, transparantie van algoritmes en onafhankelijkheid van digitale infrastructuur. De partij wil machtsmisbruik door technologie tegengaan en de invloed van buitenlandse staten en grote techbedrijven beperken. Concrete voorstellen zijn onder meer een algoritmewet, een verplicht algoritmeregister, versterking van de Autoriteit Persoonsgegevens en investeringen in digitale veiligheid en infrastructuur.
Strenge waarborgen voor digitale mensenrechten en algoritmes
DENK ziet het beschermen van digitale mensenrechten als essentieel voor digitale autonomie, met nadruk op eerlijke behandeling, privacy en bescherming tegen machtsmisbruik door technologie. Ze willen discriminatie in algoritmes verbieden en transparantie afdwingen via wetgeving en toezicht.
“Er komt een algoritmewet. In deze wet worden waarborgen voor mensenrechten bij algoritmen verplicht. Het gebruik van afkomstgerelateerde kenmerken in algoritmen en risicoprofielen wordt verboden. Ook worden strenge eisen ingevoerd die verplicht stellen dat algoritmes op non discriminatoire wijze worden ontworpen, getest én gecontroleerd.”
“Algoritmes worden transparant. Er komt een verplicht algoritmeregister, dat geldt voor zowel overheden als bedrijven die algoritmen inzetten.”
“Sterker toezicht door de Autoriteit Persoonsgegevens. De AP krijgt extra middelen, bredere bevoegdheden en diepgaande expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie.”
Onafhankelijke en veilige digitale infrastructuur
Om digitale autonomie te waarborgen, wil DENK investeren in digitale veiligheid en de afhankelijkheid van buitenlandse staten en grote bedrijven verminderen. Dit moet de controle over essentiële digitale systemen in Nederlandse handen houden.
Macht van bigtech beperken en privacy beschermen
DENK koppelt digitale autonomie aan het beperken van de macht van grote technologiebedrijven en het beschermen van persoonsgegevens, zodat burgers meer controle houden over hun digitale leven.
“Dat betekent dat handel in persoonsgegevens aan banden wordt gelegd en de macht van de bigtech bedrijven Europees moet worden ingeperkt.”
Volt pleit voor het versterken van Europese digitale autonomie door minder afhankelijk te worden van niet-EU-technologie en het opbouwen van een eigen, open en innovatieve digitale infrastructuur. Ze willen investeren in kennis, alternatieven voor Amerikaanse techdiensten, en meetbare transparantie over digitale afhankelijkheden. Nederland moet hierin een voortrekkersrol nemen en actief bijdragen aan Europese initiatieven.
Minder afhankelijk van niet-EU-technologie
Volt ziet de afhankelijkheid van Amerikaanse en andere niet-EU-techbedrijven als een risico voor digitale autonomie. Ze willen daarom investeren in Europese alternatieven, durfkapitaal voor deeptech en AI, en het stimuleren van open technologieën. Het doel is om strategische controle over digitale infrastructuur en data terug te winnen.
“We ontwikkelen alternatieven die ons minder afhankelijk maken van niet-EU-landen. EU-bedrijven die alternatieven ontwikkelen voor Amerikaanse cloud-, AI- en cybersecuritydiensten worden erkend als innovatieve spelers en krijgen betere toegang tot financiering.”
“Volt ondersteunt deze in brede zin. Nederland moet hierin optreden als aanjager en uitvoerder.”
“We brengen Nederlandse bouwstenen, initiatieven en financiers van de EuroStack in kaart en verbinden deze met de EU-programma’s.”
“Wij ondersteunen het EU-initiatief om een EU Tech Fund op te richten. Nederland moet inzetten op durfkapitaal voor deep-tech en AI-start-ups.”
Digitale afhankelijkheid meetbaar en transparant maken
Volt wil digitale autonomie concreet en bestuurbaar maken door de afhankelijkheid van niet-EU-technologieën jaarlijks te meten en te rapporteren. Dit moet overheden stimuleren om te kiezen voor open source en Europese alternatieven, en maakt de voortgang inzichtelijk.
“Met de Digital Sovereignty Score maken we de digitale afhankelijkheid van overheden inzichtelijk. Door jaarlijks te rapporteren in hoeverre publieke diensten afhankelijk zijn van niet-EU-technologie (zoals cloudinfrastructuur of software) en welke stappen zij zetten naar open source en Europese alternatieven, maken we digitale autonomie concreet en meetbaar.”
Kennisniveau digitale autonomie verhogen
Volt vindt dat Nederland en andere EU-lidstaten zelfstandig de impact van digitale afhankelijkheden moeten kunnen inschatten. Daarom willen ze het kennisniveau over digitale autonomie verhogen binnen overheid en bedrijfsleven.
“Nederland moet net als alle EU-lidstaten zelfstandig in staat zijn de impact van afhankelijkheden in de IT-levenssfeer op waarde in te schatten en te begrijpen. Daarvoor moeten we het beoogde kennisniveau op het gebied van digitale autonomie verhogen binnen de overheid en de private sector.”
BIJ1 pleit voor maximale digitale autonomie door het beperken van overheidssurveillance, het minimaliseren van dataverzameling en het centraal stellen van privacyrechten. Ze willen dat burgers zeggenschap houden over hun digitale gegevens en dat privacy structureel wordt beschermd tegen zowel overheid als bedrijven. Concreet stellen ze voor om cameratoezicht te beperken, automatische gezichtsherkenning te verbieden, en dataverzameling streng te reguleren.
Cameratoezicht en gezichtsherkenning beperken
BIJ1 wil dat cameratoezicht in de publieke ruimte niet langer de norm is en dat automatische gezichtsherkenning volledig wordt verboden. Dit moet burgers beschermen tegen onnodige surveillance en het verlies van controle over hun digitale identiteit in de openbare ruimte.
“De grootschalige controle en surveillance bij demonstraties – zoals de standaard inzet van camera’s – in de publieke ruimte stopt onmiddellijk en er komt nieuw beleid waarin de privacy van de burger centraal staat. Ook automatische gezichtsherkenning wordt verboden.”
“Alle (politie)camera’s in de publieke ruimte komen in een openbaar register en worden getoetst op aangescherpte privacywetgeving. Cameratoezicht wordt niet meer de norm, maar een uitzondering.”
Dataverzameling door overheid en bedrijven minimaliseren
BIJ1 wil dat de overheid en justitie alleen het strikt noodzakelijke aan data verzamelen, onder streng toezicht van privacywaakhonden. Ook het gebruik van privé smart-deurbellen voor dataverzameling wordt volledig gestopt. Dit beleid is bedoeld om burgers maximale controle over hun digitale gegevens te geven en misbruik te voorkomen.
Strengere en afdwingbare privacywaarborgen
BIJ1 wil dat privacywaakhonden meer macht krijgen en dat hun adviezen openbaar en afdwingbaar worden, met zwaardere sancties dan nu het geval is. Dit moet de digitale autonomie van burgers versterken door privacy structureel te beschermen tegen zowel overheid als bedrijven.
“De adviezen van privacywaakhonden worden openbaar en afdwingbaar met sancties die verder gaan dan de huidige ineffectieve bestuurlijke boetes.”
Het CDA wil de digitale autonomie van Europa versterken door minder afhankelijk te worden van Big Tech buiten Europa en te investeren in eigen technologische infrastructuur, zoals Europese cloudoplossingen en chipproductie. Ze pleiten voor concrete maatregelen zoals het ontwikkelen van Europese datacentra, het stimuleren van een Nederlands AI-taalmodel, en het beschermen van essentiële bedrijven tegen buitenlandse beperkingen. De partij ziet digitale autonomie als essentieel voor economische, geopolitieke en ethische weerbaarheid.
Minder afhankelijk van Big Tech buiten Europa
Het CDA wil de afhankelijkheid van niet-Europese technologiebedrijven verminderen door te investeren in Europese alternatieven voor cloud, chips en AI. Dit moet de strategische en technologische soevereiniteit van Europa vergroten en de controle over data en infrastructuur waarborgen.
“We willen minder afhankelijk worden van Big Tech buiten Europa. Daarom investeren we in digitale autonomie, bijvoorbeeld door als Europa eigen cloud-toepassingen te maken, en met gelijkgestemde landen te bouwen aan de versterking van de Europese chipsector.”
“Daarnaast fungeert de landelijke overheid als voorloper in de transitie naar de eigen cloud-toepassing en ondersteunt het lagere overheden om ook deze transitie door te voeren.”
Investeren in Europese sleuteltechnologieën en infrastructuur
Het CDA wil investeren in de ontwikkeling van Europese technologieën en infrastructuur, zoals AI, chips, datacentra en software, om digitale autonomie te waarborgen. Dit moet Europa minder kwetsbaar maken voor buitenlandse invloed en exportbeperkingen.
“We stimuleren de ontwikkeling van chipproductie en -ontwerp met gelijkgestemde Europese landen. Ook dragen we actief bij aan de daadwerkelijke productie van geavanceerde chips in Nederland of Europa.”
“We stimuleren doorontwikkeling van het Nederlands ‘large language-model’ GPT-NL als basis voor AI. Ook stimuleren we de bouw van Europees-autonome datacentra. En we steunen de komst van een AI-fabriek in Noord-Nederland en essentiële softwaretoepassingen.”
“We beschermen essentiële bedrijven tegen beperkingen die deze krijgen opgelegd door landen buiten Europa, zoals exportbeperkingen vanuit de VS en China.”
JA21 vindt digitale autonomie essentieel voor de nationale veiligheid en economische onafhankelijkheid van Nederland. De partij wil de afhankelijkheid van buitenlandse (met name Amerikaanse en Chinese) techbedrijven verminderen door te investeren in strategische technologie, een nationale cloud en digitale vaardigheden. Concrete voorstellen zijn onder meer het realiseren van digitale soevereiniteit, het stimuleren van innovatie en het versterken van cyberveiligheid als voorwaarde voor strategische autonomie.
Digitale soevereiniteit door minder afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven
JA21 ziet de groeiende afhankelijkheid van buitenlandse technologie als een bedreiging voor de digitale autonomie van Nederland en Europa. Om dit tegen te gaan, pleit de partij voor investeringen in strategische technologie, een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving en het uitsluiten van Amerikaanse en Chinese toegang tot Nederlandse data. Dit moet de controle over kritieke digitale infrastructuur en data waarborgen.
“Zorgen voor digitale soevereiniteit. Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
“Digitale soevereiniteit. Investeer in een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving. Geen Amerikaanse of Chinese toegang tot onze data.”
Cyberveiligheid als basis voor strategische autonomie
JA21 koppelt digitale autonomie direct aan nationale veiligheid en economische weerbaarheid. Cyberveiligheid wordt gezien als een randvoorwaarde voor herindustrialisatie en het behouden van strategische autonomie. De partij wil daarom fors investeren in cyberveiligheid, onder centrale regie, en cyberafschrikking versterken.
Geen digitale euro en geen digitale Europese identiteit
JA21 verzet zich tegen Europese digitale centralisatie, zoals de invoering van een digitale euro of een digitale Europese identiteit. Dit wordt gezien als een bedreiging voor nationale digitale autonomie en privacy.
“Geen invoering van een digitale euro en geen digitale Europese identiteit.”
50PLUS benadrukt het belang van digitale autonomie door te pleiten voor meer onafhankelijkheid van buitenlandse en commerciële partijen, betere digitale veiligheid en inclusie, en het waarborgen van alternatieven voor digibeten. De partij wil investeren in veilige digitale systemen, digitale vaardigheden bij ouderen versterken, en gemeenten wettelijk verantwoordelijk maken voor digitale zelfredzaamheid. Hun visie is gericht op het beschermen van kwetsbare groepen en het vergroten van controle over digitale infrastructuur.
Investeren in digitale veiligheid en onafhankelijkheid
50PLUS wil dat Nederland minder afhankelijk wordt van buitenlandse en commerciële partijen door te investeren in de veiligheid van digitale systemen. Dit moet de digitale autonomie van het land versterken en burgers beschermen tegen externe bedreigingen.
“We willen dat er extra geïnvesteerd wordt in de veiligheid van onze systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen.”
Digitale inclusie en zelfredzaamheid voor ouderen wettelijk borgen
De partij vindt dat digitale autonomie ook betekent dat iedereen, vooral ouderen, zelfstandig kan deelnemen aan de digitale samenleving. Gemeenten moeten wettelijk verantwoordelijk worden voor digitale inclusie en het ondersteunen van ouderen bij digitale vaardigheden.
“Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen. Net zoals gemeenten verantwoordelijk zijn voor de WMO, worden zij ook verantwoordelijk voor de digitale zelfredzaamheid van hun oudere inwoners.”
Papieren en fysieke alternatieven voor digibeten behouden
50PLUS erkent dat niet iedereen digitaal vaardig is en wil daarom dat er altijd conventionele alternatieven blijven bestaan voor mensen die niet digitaal mee kunnen komen, zodat hun autonomie behouden blijft.
De VVD wil de digitale autonomie van Nederland en Europa versterken door minder afhankelijk te worden van buitenlandse technologie, vooral uit de VS en risicolanden, en door te investeren in eigen digitale infrastructuur en veiligheid. Ze pleiten voor Europese samenwerking, strengere certificering van kritieke digitale producten, en het weren van technologie uit risicolanden in vitale sectoren. Het doel is om de weerbaarheid, veiligheid en soevereiniteit van Nederland en Europa in de digitale wereld te vergroten.
Minder afhankelijk van buitenlandse technologie
De VVD ziet de afhankelijkheid van Amerikaanse software, clouddiensten en datacentra als een risico voor de digitale autonomie van Nederland en Europa. Ze willen investeren in Europese alternatieven en eigen digitale infrastructuur om vitale processen in eigen handen te houden en risico’s te beperken.
“Nederland en Europa moeten minder afhankelijk worden van Amerikaanse software, clouddiensten en datacentra: De VVD pleit daarom voor versterking van de Europese digitale infrastructuur en eigen technologische alternatieven (Nederlandse en Europese clouds), zodat we onze autonomie behouden, risico’s beperken en vitale processen niet in buitenlandse handen leggen.”
Strengere certificering en Europese samenwerking voor digitale soevereiniteit
Om digitale autonomie te waarborgen, wil de VVD een streng, onafhankelijk Europees certificeringssysteem voor kritieke hard- en software. Dit moet de veiligheid verhogen, economische schade verkleinen en de digitale soevereiniteit van Europa versterken. Europese samenwerking en normering zijn volgens de VVD essentieel.
“De VVD pleit voor een streng onafhankelijk certificeringssysteem op Europees niveau voor kritieke hard- en software. Digitale producten moeten veiliger door fabrikanten te verplichten al vanaf het ontwerp aandacht te besteden aan cyberveiligheid. Dit beschermt burgers en bedrijven beter tegen hackers, verkleint economische schade en versterkt de digitale soevereiniteit van Europa.”
Technologie uit risicolanden weren in vitale sectoren
De VVD wil technologie uit risicolanden weren uit vitale sectoren om de nationale veiligheid en digitale autonomie te beschermen. Dit betreft onder andere havens, luchthavens, telecombedrijven en bewakingssystemen.
“Kritieke sectoren zoals havens, luchthavens telecombedrijven en bewakingssystemen mogen geen technologie uit risicolanden gebruiken.”
Investeren in strategische autonomie en weerbaarheid
De VVD koppelt digitale autonomie aan bredere strategische autonomie en weerbaarheid van Europa, met name op het gebied van defensie en essentiële grondstoffen. Ze willen dat investeringen in strategische autonomie ook de weerbaarheid van de defensie-industrie versterken en afhankelijkheid van autocratische landen verminderen.
“Daarnaast moeten investeringen in onze strategische autonomie ook de weerbaarheid van onze defensie-industrie versterken. Het kan niet zo zijn dat onze Europese defensie-industrie voor de productie van essentieel materieel afhankelijk is van kritieke grondstoffen uit autocratische landen. Deze kwetsbaarheid is onacceptabel en ondermijnt ons vermogen om onszelf te verdedigen.”
De SP wil digitale autonomie versterken door de afhankelijkheid van buitenlandse (vooral Amerikaanse) techbedrijven te verminderen en publieke controle over digitale infrastructuur te vergroten. Ze pleiten voor meer open source, eigen ontwikkeling van overheidssoftware, en veilige opslag van publieke data in Nederland. Hiermee wil de SP de regie over digitale systemen terugbrengen naar de samenleving en de overheid, zodat burgers niet overgeleverd zijn aan commerciële of buitenlandse belangen.
Minder afhankelijkheid van Amerikaanse techbedrijven
De SP ziet de grote afhankelijkheid van Amerikaanse digitale producten en diensten als een bedreiging voor de digitale autonomie van Nederland. Door te investeren in Europese en Nederlandse alternatieven, open source software, en publieke datacentra wil de partij de controle over digitale infrastructuur terughalen en de invloed van buitenlandse bedrijven beperken.
“In grote mate is de Nederlandse overheid afhankelijk van Amerikaanse digitale producten, clouddiensten en datacentra. We moeten investeren in alternatieven in Nederland en Europa, zodat we de afhankelijkheid van de VS kunnen verminderen.”
“Overheden maken zo veel mogelijk gebruik van open source en zorgen ervoor dat hun systemen leverancier onafhankelijk zijn, onder meer door het gebruik van open standaarden.”
“Software voor de overheid wordt zo veel mogelijk eerst intern ontwikkeld, om de afhankelijkheid van externen te beperken. Publieke data wordt veilig opgeslagen in publieke datacentra in Nederland.”
NSC vindt dat Nederland te afhankelijk is van buitenlandse technologie en pleit voor meer digitale autonomie, vooral op cruciale onderdelen als cloud-infrastructuur. Ze willen de afhankelijkheid van Amerikaanse cloudproviders verminderen door in aanbestedingen digitale autonomie zwaarder te laten meewegen en meer gebruik te maken van lokale en Europese oplossingen.
Afbouwen afhankelijkheid van buitenlandse technologie
NSC ziet de huidige afhankelijkheid van Amerikaanse technologie als een risico voor de digitale weerbaarheid van Nederland. Ze willen daarom digitale autonomie vergroten, met name op het gebied van cloud-infrastructuur, door te investeren in Europese alternatieven en strengere eisen te stellen bij overheidsaanbestedingen.
“Nederland is nu te afhankelijk van Amerikaanse technologie. Voor onze weerbaarheid is het noodzakelijk dat we een hogere mate van digitale autonomie bereiken, vooral op cruciale onderdelen als cloud-infrastructuur. We hebben al verschillende voorstellen gedaan in onze initiatiefnota ‘Wolken aan de horizon’ en gaan deze uitvoeren.”
“De risicovolle afhankelijkheid van de Nederlandse overheid van de Amerikaanse cloud moet daarom met spoed worden afgebouwd. In ICT-aanbestedingen moet onze digitale autonomie zwaarder meewegen. Er moet meer gebruik worden gemaakt van lokale en Europese (cloud)oplossingen, in lijn met de voorstellen uit onze initiatiefnota ‘Wolken aan de horizon’.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma