Verkiezingsprogramma's 2025 overdigitaal specialiist kamerlid
De SGP benoemt het belang van digitale expertise in de Kamer niet expliciet, maar pleit wel voor meer digitale weerbaarheid, ethische toetsing van technologie en transparantie rond data en AI. De partij wil dat digitale ontwikkelingen kritisch en mensgericht worden benaderd, met nadruk op ethische kaders, privacy en menselijke controle. Concrete voorstellen zijn onder meer het versterken van cyberveiligheid, het instellen van een ethische toelatingscommissie voor technologie en het waarborgen van transparantie en controleerbaarheid van algoritmes.
Ethische toetsing en menselijke controle op digitale technologie
De SGP vindt dat digitale technologieën, zoals AI, altijd onder menselijke controle moeten blijven en ethisch getoetst moeten worden. Dit is nodig om publieke waarden, privacy en transparantie te waarborgen en te voorkomen dat technologieën ongecontroleerd of onethisch worden ingezet. Een digitaal specialistisch Kamerlid zou volgens deze visie vooral moeten toezien op ethische toetsing, transparantie en menselijke eindverantwoordelijkheid bij digitale wetgeving en beleid.
“Voor de toelating van nieuwe technologische ontwikkelingen met grote impact op de samenleving is een ethische toelatingscommissie nodig.”
“De eindbeslissing moet altijd bij een mens liggen.”
“Algoritmes moeten altijd te herleiden zijn zodat beslissingen en de manier waarop deze tot stand gekomen zijn duidelijk en controleerbaar blijven.”
Versterken van cyberveiligheid en digitale soevereiniteit
De SGP wil dat Nederland digitaal weerbaarder wordt door hogere veiligheidsstandaarden, meer testen en versterking van cyberveiligheid, met aandacht voor kritieke infrastructuur en technologische onafhankelijkheid. Een digitaal specialistisch Kamerlid zou zich volgens deze lijn moeten richten op het bewaken van de digitale veiligheid en het beschermen van nationale belangen tegen buitenlandse afhankelijkheid.
“De SGP wil ondernemers ondersteunen bij het werken aan cyberveiligheid. De capaciteit van het Digital Trust Centre wordt versterkt.”
“Hogere veiligheidsstandaarden voor de kritieke delen van de digitale processen en frequent en grootschalig testen van de beveiliging zijn noodzakelijk”
“Nederland heeft meer technologische soevereiniteit nodig. De SGP wil daarom investeren in regionale productiecapaciteit voor nieuwe technologieën zoals een AI-fabriek in Groningen, waarbij het Nederlands belang prevaleert boven Europees belang.”
Transparantie en eigenaarschap van data
De SGP benadrukt het belang van transparantie over datagebruik en individueel eigenaarschap van data. Dit betekent dat burgers zelf moeten kunnen bepalen wat er met hun data gebeurt, wat vraagt om digitale expertise in de Kamer om wetgeving hierop te toetsen en te verbeteren.
“Bedrijven en organisaties moeten transparant zijn over het gebruik van data van burgers.”
“De SGP wil toe naar zoveel mogelijk ‘individueel eigenaarschap’ van data. Niet de autofabrikant en het energiebedrijf, maar de auto- en de woningbezitter moeten bepalen wat er met ‘hun’ data gebeurt.”
50PLUS benoemt het belang van digitale veiligheid, digitale inclusie en digitale vaardigheden, vooral voor ouderen, maar doet geen concreet voorstel voor een "digitaal specialist kamerlid" of een vergelijkbare functie. Hun beleid richt zich op betere coördinatie van digitale zaken door de overheid, bescherming tegen digitale dreigingen en het bevorderen van digitale zelfredzaamheid bij ouderen. Er wordt niet gepleit voor een specifiek Kamerlid met digitale expertise, maar wel voor structurele aandacht en investeringen in digitale thema’s.
Betere coördinatie en urgentie digitale veiligheid
50PLUS vindt digitale veiligheid urgent en wil dat de overheid digitale zaken en AI beter coördineert, met extra investeringen in veiligheid en onafhankelijkheid van buitenlandse partijen. Dit is vooral gericht op bescherming van burgers en het verbeteren van digitale dienstverlening, niet op het instellen van een specialistisch Kamerlid.
“Digitale veiligheid heeft grote urgentie. Er komen digitaal steeds sneller en meer bedreigingen op ons af. We willen dat er extra geïnvesteerd wordt in de veiligheid van onze systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen.”
“Digitale zaken en AI-implementatie worden door de overheid beter gecoördineerd.”
Digitale inclusie en vaardigheden voor ouderen
De partij legt nadruk op digitale inclusie en het verbeteren van digitale vaardigheden bij ouderen, met wettelijke taken voor gemeenten en praktische ondersteuning, maar zonder voorstel voor een Kamerlid met digitale specialisatie.
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen.”
“Digitale cursussen voor ouderen om hun vaardigheden te verbeteren, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.”
D66 pleit niet expliciet voor een "digitaal specialist kamerlid", maar zet in op versterking van digitale expertise en regie binnen de overheid door het aanstellen van een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie. Dit moet zorgen voor meer focus, deskundigheid en slagkracht op digitale dossiers, waarbij digitale autonomie, innovatie en toezicht centraal staan.
Bewindspersoon voor Technologie en Innovatie aanstellen
D66 wil de digitale expertise en regie binnen de overheid versterken door een aparte bewindspersoon met een eigen begroting en mandaat aan te stellen. Hiermee wil de partij versnippering tegengaan en zorgen dat digitale vraagstukken op hoog niveau en met voldoende deskundigheid worden behandeld, in plaats van verspreid over verschillende ministeries of Kamerleden zonder specialistische kennis.
“D66 wil een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, met een eigen begroting en een stevig mandaat. Daarmee zorgen we voor focus en regie binnen de overheid om onze maatschappelijke doelen te bereiken. Want technologie en innovatie zijn te belangrijk om versnipperd te blijven over verschillende ministeries.”
“Een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie krijgt onder meer de taak om het Rijk en publieke sectoren los te maken van grote techbedrijven uit Amerika en China.”
Versterken van digitale deskundigheid en toezicht
D66 erkent het belang van voldoende digitale deskundigheid en onafhankelijke controle op digitale thema’s binnen de overheid. De partij wil toezichthouders voldoende capaciteit geven om effectief te handhaven en de samenleving te beschermen tegen de risico’s van digitalisering, wat impliceert dat ook in de Kamer en overheid digitale specialisten nodig zijn.
De ChristenUnie benoemt nergens expliciet het instellen van een "digitaal specialist kamerlid" of een vergelijkbare functie. Wel benadrukt de partij het belang van digitale expertise en regie binnen de overheid, met aandacht voor ethische kaders, transparantie en grip op digitalisering, AI en grote techbedrijven. Concrete voorstellen richten zich op versterking van digitale kennis en regie binnen de overheid, maar zonder te pleiten voor een specifiek Kamerlid met digitale specialisatie.
Regie en ethische kaders voor digitalisering en AI
De ChristenUnie vindt dat de overheid duidelijke ethische kaders en regie moet voeren op digitalisering en kunstmatige intelligentie, gezien de grote maatschappelijke impact en risico’s. Dit vraagt om voldoende digitale expertise binnen de overheid, maar het programma noemt geen aparte digitale specialist in de Kamer.
“De opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) is een van de grootste maatschappelijke uitdagingen van onze tijd, met potentieel ontwrichtende gevolgen voor onder andere de rechtsstaat. Daarom vindt de ChristenUnie dat dit duidelijke ethische kaders en regie van de overheid vraagt.”
Transparantie en grip op algoritmes en techbedrijven
De partij wil dat de overheid meer grip krijgt op de inzet van algoritmes en de macht van grote techbedrijven, onder meer door verplichte transparantie en het uitbreiden van het algoritmeregister. Dit vereist digitale deskundigheid binnen de overheid, maar er wordt niet gepleit voor een specifiek Kamerlid met deze expertise.
“Het algoritmeregister wordt uitgebreid en verplicht gesteld, zodat transparant is hoe algoritmes worden ingezet.”
“De overheid moet grenzen stellen waar het gaat om de inzet van technieken en de regulering van ons digitale maatschappelijke verkeer, bijvoorbeeld bij het gebruik van kunstmatige intelligentie en algoritmes.”
DENK pleit voor versterking van digitale mensenrechten en privacy, met nadruk op streng toezicht, transparantie en bescherming tegen machtsmisbruik door technologie. Ze willen diepgaande expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie bij toezichthouders, een algoritmewet en een verplicht algoritmeregister. Er wordt echter nergens expliciet gepleit voor een "digitaal specialist kamerlid" of een Kamerlid met digitale expertise; de voorstellen richten zich op instituties en regelgeving, niet op de samenstelling van de Kamer.
Sterker toezicht en expertise bij toezichthouders
DENK wil dat de Autoriteit Persoonsgegevens meer middelen, bevoegdheden en diepgaande expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie krijgt. Hiermee beogen ze de bescherming van privacy en digitale mensenrechten te versterken, maar dit betreft toezichthoudende instanties, niet de Kamerleden zelf.
“Sterker toezicht door de Autoriteit Persoonsgegevens. De AP krijgt extra middelen, bredere bevoegdheden en diepgaande expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie.”
Transparantie en regulering van algoritmes
DENK wil wettelijke waarborgen voor mensenrechten bij algoritmen, een verbod op afkomstgerelateerde kenmerken in algoritmen, en een verplicht algoritmeregister. Dit zijn concrete voorstellen voor transparantie en controle op digitale technologie, maar zeggen niets over de digitale expertise van Kamerleden.
“Er komt een algoritmewet. In deze wet worden waarborgen voor mensenrechten bij algoritmen verplicht. Het gebruik van afkomstgerelateerde kenmerken in algoritmen en risicoprofielen wordt verboden.”
“Algoritmes worden transparant. Er komt een verplicht algoritmeregister, dat geldt voor zowel overheden als bedrijven die algoritmen inzetten.”
De Partij voor de Dieren benoemt nergens expliciet het instellen van een "digitaal specialist kamerlid" of een vergelijkbare functie. Wel pleit de partij voor versterking van digitale expertise, regie en controle binnen de overheid, met nadruk op digitale soevereiniteit, privacybescherming en publieke regie op digitalisering. Concrete voorstellen richten zich op het waarborgen van digitale rechten, het versterken van kennisontwikkeling en het verbeteren van democratische controle op digitale ontwikkelingen.
Versterken digitale regie en expertise binnen overheid
De PvdD ziet het belang van domein-overstijgende regie, kennisontwikkeling en samenwerking op het gebied van digitalisering, cybersecurity en digitale autonomie. Dit impliceert een behoefte aan meer digitale deskundigheid binnen de overheid, maar noemt geen specifieke rol voor een digitaal specialistisch kamerlid.
“Voor veilige verdere digitalisering is een domein-overstijgende regie op samenwerking nodig, waarbij cybersecurity, digitale autonomie, bestrijding van cybercrime en kennisontwikkeling als integrale onderdelen en noodzakelijke randvoorwaarden worden gezien.”
Verbeteren democratische controle op digitale ontwikkelingen
De partij benadrukt het belang van publieke regie, transparantie en democratische controle op digitalisering en technologie, als antwoord op de groeiende macht van Big Tech en de risico’s van digitalisering. Dit raakt aan de noodzaak van digitale expertise in het parlement, maar wordt niet vertaald naar een concreet voorstel voor een specialistisch kamerlid.
“De Partij voor de Dieren kiest voor digitale soevereiniteit en publieke regie. Technologie moet transparant, controleerbaar en dienstbaar zijn aan mens, dier, natuur en democratie, nooit aan winst of macht.”
“Kunstmatige intelligentie wordt alleen onder democratische regie ontwikkeld.”
Het BBB-verkiezingsprogramma bevat geen expliciet voorstel voor een "digitaal specialist kamerlid" of een vergelijkbare functie binnen de Tweede Kamer. Er worden wel diverse beleidsmaatregelen genoemd om digitale kennis en expertise binnen de overheid te versterken, maar nergens wordt een Kamerlid met digitale specialisatie als oplossing of doel genoemd.
Geen expliciet voorstel voor digitaal specialist kamerlid
Het programma benoemt het belang van digitale expertise en kennisbehoud binnen de overheid, maar doet geen concreet voorstel voor een Kamerlid met digitale specialisatie. De focus ligt op interne expertise bij de overheid en het verbeteren van digitale kennis, niet op de samenstelling van de Kamer.
“Kennisbehoud in huis. Kritische kennis over IT en data blijft bij de overheid zelf in plaats van uitbesteed aan externe partijen.”
“Leer van falende ICT-projecten binnen de overheid door het structureel evalueren van projecten, het verbeteren van aanbestedingsprocessen en het versterken van interne expertise.”
BVNL benoemt nergens expliciet het instellen van een "digitaal specialist kamerlid" of een Kamerlid met digitale expertise. Wel pleit de partij voor een verstand-van-zakenkabinet, waarbij ministers relevante vakkennis moeten hebben, maar dit wordt niet doorgetrokken naar Kamerleden of een digitale portefeuille. Concrete voorstellen over digitale expertise in het parlement ontbreken in het programma.
Alleen vakministers, geen specialistisch Kamerlid
BVNL wil dat ministers relevante opleiding en ervaring hebben, maar noemt geen eisen of voorstellen voor digitale specialisten onder Kamerleden. Het idee van vakinhoudelijke deskundigheid wordt beperkt tot het kabinet en niet tot de Tweede Kamer.
Het CDA benoemt nergens expliciet het instellen van een "digitaal specialist kamerlid" of een vergelijkbare functie in de Tweede Kamer. Wel pleit het CDA voor centrale regie op digitale thema’s door een commissaris AI en voor versterking van digitale expertise en ethiek in beleid, onderwijs en toezicht. Concrete voorstellen richten zich op centrale regie, toezicht en het bevorderen van digitale weerbaarheid, maar niet op een Kamerlid met een digitale specialisatie.
Centrale regie op digitale thema’s via commissaris AI
Het CDA wil de regie op digitale en AI-gerelateerde onderwerpen versterken door een centrale aansturing, maar noemt geen Kamerlid met digitale specialisatie. De partij kiest voor een commissaris AI om samenwerking en data-uitwisseling te stimuleren en toezicht te waarborgen.
“Er komt daarnaast een commissaris AI voor centrale regie. Zo stimuleren we steviger samenwerking en data-uitwisseling tussen bedrijven, onderwijsinstellingen en overheden. Toezichthouders behouden hun onafhankelijke rol, en zien toe op naleving van de geldende wetgeving op het gebied van AI.”
Verankering van digitale ethiek en expertise in beleid en onderwijs
Het CDA benadrukt het belang van digitale ethiek, kennis van algoritmes en cyberveiligheid, maar richt zich op onderwijs en toezicht, niet op een specialistisch Kamerlid.
“Wij willen een betere verankering van digitale ethiek: AI-ethiek, het begrijpen van algoritmes, mediawijsheid en cyberveiligheid in funderend en vervolgonderwijs en bibliotheken.”
GroenLinks-PvdA wil de digitale transitie van de overheid en samenleving krachtig en deskundig aansturen door een centrale, politieke verantwoordelijkheid te creëren. Zij pleiten voor de instelling van een minister van Digitale Zaken, die als digitaal specialist in het kabinet de regie voert over digitalisering, digitale veiligheid en publieke digitale infrastructuur. Hiermee willen ze versnippering tegengaan en zorgen voor een samenhangend, deskundig beleid op digitaal gebied.
Minister van Digitale Zaken als digitaal specialist
GroenLinks-PvdA ziet het belang van een centrale, deskundige aansturing van digitalisering binnen de overheid en pleit daarom voor een minister van Digitale Zaken. Deze minister moet als digitaal specialist in het kabinet optreden, de regie voeren over digitale transformatie, en zorgen voor samenhangend beleid en verantwoording. Dit adresseren ze als antwoord op de versnippering en het gebrek aan overzicht in het huidige digitale beleid.
“De digitalisering gaan we centraal coördineren voor alle lagen van de overheid met een minister van digitale zaken.”
“Om te functioneren als één digitale overheid, komt er een Digitale Comptabiliteitswet. Zo brengen we het overzicht en beheer van de overheids-ICT op orde.”
NSC vindt dat de Tweede Kamer meer technologische expertise nodig heeft om de digitalisering van beleid en wetgeving beter te kunnen beoordelen. Daarom pleit de partij voor de oprichting van een Bureau voor Technologie ter ondersteuning van Kamerleden, zodat zij beter in staat zijn hun wetgevende en controlerende taken uit te voeren op digitale dossiers.
Oprichting Bureau voor Technologie ter ondersteuning Kamerleden
NSC signaleert dat de technologische doorwerking van wetgeving en beleid steeds ingewikkelder wordt, waardoor Kamerleden onvoldoende zijn toegerust om digitale vraagstukken te beoordelen. Door een Bureau voor Technologie op te richten, wil NSC de Kamer structureel voorzien van specialistische kennis en ondersteuning, zodat Kamerleden effectiever kunnen opereren als digitaal specialist.
“De uitvoering is steeds meer gedigitaliseerd en het is ingewikkeld om de technologische doorwerking van wetgeving en beleid te overzien. Daarom wordt binnen de Tweede Kamer een Bureau voor Technologie opgericht ter ondersteuning van de wetgevende en controlerende taak.”
“De Kamer moet daarom meer gebruikmaken van denktanks, experts en mensen met praktijkervaring. Ook moet het gebruikelijker worden om ambtenaren te raadplegen die belast zijn met de uitvoering. We pleiten voor een uitbreiding van de ondersteuning van de Kamer, onder meer met een Bureau voor Technologie en Bureau Begroting en Verantwoording.”
De SP pleit voor versterking van digitale expertise en controle in de politiek, onder meer door het oprichten van een Ministerie van Digitale Zaken en een permanent onderzoeksinstituut dat de Kamer adviseert over technologische ontwikkelingen. Hiermee wil de partij waarborgen dat digitalisering in het belang van burgers wordt gestuurd en dat de volksvertegenwoordiging voldoende kennis en onafhankelijk advies heeft om digitale vraagstukken te beoordelen.
Ministerie van Digitale Zaken oprichten
De SP wil een apart ministerie dat zich volledig richt op digitale zaken, om zo de regie over digitalisering binnen en buiten de overheid te versterken. Dit ministerie moet zorgen voor een samenhangende en gerichte aanpak van digitale vraagstukken en beleid, zodat technologische ontwikkelingen in goede banen worden geleid en publieke belangen worden beschermd.
“In een tijd waarin technologie een steeds grotere rol speelt in ons dagelijks leven, is het essentieel dat we een specifieke instantie hebben die zich richt op digitale zaken. Een ministerie van Digitale Zaken zorgt voor een gerichte aanpak om zowel de digitalisering binnen de overheid als daarbuiten in goede banen te leiden.”
Permanent onderzoeksinstituut voor Kameradvies over digitalisering
Om de Kamer structureel te voorzien van onafhankelijke, diepgaande kennis over digitale ontwikkelingen, wil de SP een permanent onderzoeksinstituut oprichten. Dit instituut moet de maatschappelijke gevolgen van technologie analyseren en voorstellen doen voor aanvullende burgerrechten in het digitale tijdperk, zodat Kamerleden beter onderbouwde besluiten kunnen nemen.
“Wij versterken de volksvertegenwoordiging met een permanent onderzoeksinstituut dat adviseert over de maatschappelijke gevolgen van technologische ontwikkelingen en voorstellen doet voor aanvullende burgerrechten in het digitale tijdperk.”
Volt pleit niet expliciet voor een "digitaal specialist kamerlid", maar wil de digitale deskundigheid van politici en ambtenaren structureel verhogen. Hun belangrijkste concrete voorstel is een verplichte basistraining digitale vaardigheden en AI voor politici en ambtenaren, om zo de politieke grip op digitalisering te versterken en afhankelijkheid van externe partijen te verminderen. Volt ziet digitale kennis als essentieel voor goed bestuur in een steeds digitalere samenleving.
Verplichte digitale vaardigheidstraining voor politici en ambtenaren
Volt signaleert een gebrek aan digitale expertise binnen de politiek en overheid, wat leidt tot onvoldoende grip op digitalisering. Om dit te verbeteren, stelt Volt een verplichte basistraining digitale vaardigheden en AI voor politici en ambtenaren voor. Dit moet de overheid minder afhankelijk maken van externe leveranciers en zorgen voor beter geïnformeerde besluitvorming over digitale vraagstukken.
“Er moet een verplichte basistraining komen voor politici en ambtenaren op het gebied van digitale vaardigheden en AI.”
“Interne expertise binnen de overheid moet haar afhankelijkheid van leveranciers en vitale bedrijven verminderen.”
BIJ1 benoemt nergens expliciet het instellen van een "digitaal specialist kamerlid" of een vergelijkbare functie in de Tweede Kamer. Wel pleit de partij voor meer democratische controle op digitale surveillance, privacybescherming en het vergroten van de ondersteuning voor Kamerleden, maar zonder concrete voorstellen voor digitale specialisatie binnen het parlement.
Meer ondersteuning en uitbreiding Kamerleden
BIJ1 wil het aantal Kamerleden vergroten en het budget voor fractiemedewerkers verhogen, zodat volksvertegenwoordigers hun werk beter kunnen doen. Dit kan indirect ruimte bieden voor meer specialisatie, bijvoorbeeld op digitale thema’s, maar het wordt niet expliciet genoemd.
“Het aantal Kamerleden in de Tweede Kamer moet proportioneel meegroeien met het aantal inwoners in Nederland, want volksvertegenwoordigers kunnen hun werk alleen goed doen wanneer ze voldoende tijd en ondersteuning krijgen. Dat betekent dat het huidige aantal van 150 Kamerleden flink moet worden vergroot. Ook wordt het budget voor fractiemedewerkers verhoogd.”
JA21 benoemt het belang van digitale expertise en cyberveiligheid in de politiek, maar doet geen concreet voorstel voor een "digitaal specialist kamerlid". Wel pleit de partij voor een vaste Kamercommissie voor cyberveiligheid en centrale politieke aansturing van digitale thema’s. De nadruk ligt op versterking van digitale kennis en effectiviteit binnen het parlement, niet op individuele Kamerleden met digitale specialisatie.
Vaste Kamercommissie voor Cyberveiligheid
JA21 wil de politieke aansturing en controle op digitale veiligheid versterken door een vaste Kamercommissie in te stellen. Dit moet zorgen voor meer focus, expertise en effectiviteit bij digitale vraagstukken in het parlement. Het voorstel adresseert het gebrek aan centrale regie en specialistische aandacht voor digitale veiligheid op politiek niveau.
“In NAVO-verband is daarom afgesproken dat 1,5% van het BBP moet worden geïnvesteerd in cyberveiligheid, kritieke infrastructuur en innovatie. JA21 staat achter deze afspraak en zet in op een stevige en centrale aanpak van deze investering onder één verantwoordelijk ministerie, met één vaste Kamercommissie, en onder scherpe toetsing op effectiviteit.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma