JA21 wil fors investeren in een sterke, schaalbare en moderne krijgsmacht om Nederland zelfstandig te kunnen verdedigen in een instabiele wereld. De partij pleit voor structureel hogere defensie-uitgaven, uitbreiding van personeel, modernisering van materieel en technologie, en versterking van de Nederlandse defensie-industrie, met nadruk op nationale soevereiniteit en NAVO-lidmaatschap zonder EU-leger.
JA21 ziet een goed uitgeruste en schaalbare krijgsmacht als essentieel voor de bescherming van Nederland in een instabiele wereld. De partij wil acute investeringen in personeel, materieel, technologie (zoals drones en AI), en een groei naar 200.000 medewerkers. Ook wordt ingezet op betere arbeidsvoorwaarden, uitbreiding van het dienjaar en (deels) verplichte dienstplicht naar Scandinavisch model.
“JA21 wil fors investeren in een krijgsmacht die ook in de toekomst in staat zal zijn om de Nederlandse belangen te beschermen”
“De jarenlange verwaarlozing van Defensie heeft ons kwetsbaar gemaakt in een wereld die steeds instabieler wordt.”
“Dit alles vraagt om acute investeringen in personeel, materieel, opleidingen, munitie, infrastructuur en vastgoed.”
“JA21 streeft naar een schaalbare krijgsmacht van circa 200.000 medewerkers – militairen, burgers en reservisten – in 2035.”
“Om meer personeel te werven en te behouden, moeten de arbeidsvoorwaarden voor defensiepersoneel worden verbeterd en moet er meer maatschappelijke en politieke waardering komen voor hun werk.”
“We zetten in op een uitbreiding van het dienjaar, dat jongeren op een laagdrempelige manier de mogelijkheid biedt een jaar lang bij Defensie te werken. Daarnaast willen wij toewerken naar de invoering van verplichte elementen van dienstplicht naar Scandinavisch voorbeeld.”
“De krijgsmacht moet op innovatieve wijze de laatste technologische ontwikkelingen toepassen in de organisatie, waaronder met de integratie van drones en AI.”
JA21 wil de defensiebegroting fors verhogen, met een groeipad naar 5% van het BBP in 2035. Niet-benutte middelen worden in een fonds gestopt voor grote investeringen, en belemmerende regelgeving voor de defensie-industrie wordt geschrapt.
“Wij werken lineair toe naar 3,5% + 1,5% van het nationaal inkomen aan defensie(gerelateerde)-uitgaven in 2035.”
“Jaarlijks niet-benutte middelen worden ondergebracht in het bestaande Defensiematerieelbegrotingsfonds, waarmee grote materiële investeringen mogelijk blijven zonder het jaarbudget te belasten.”
“Lineair groeien naar uitgaven van 5% van het BBP in 2035.”
JA21 wil de Nederlandse defensie-industrie versterken door langdurige opdrachten, minder regelgeving en productie van zowel hoog- als laagtechnologische munitie in Nederland. Dit moet de strategische autonomie vergroten en de afhankelijkheid van het buitenland verminderen.
“Voor de defensie-industrie schrapt JA21 belemmerende regelgeving en zet het in op langdurige opdrachten binnen Nederland.”
“De Nederlandse defensie-industrie versterken door minder belemmerende regelgeving en vergunningseisen, en door het verstrekken van langdurige opdrachten.”
“Daarnaast wil JA21 naast hoog- ook productie van laagtechnologische munitie in Nederland. Dit moet met het aangaan van lange-termijn orders economisch levensvatbaar worden gemaakt.”
JA21 bevestigt de loyaliteit aan de NAVO, maar wijst een EU-leger en militaire inzet zonder aantoonbaar Nederlands belang af. Nederland moet zelfstandig strategische capaciteiten kunnen ontwikkelen en niet afhankelijk zijn van Amerikaanse ondersteuning.
“We bevestigen onze loyaliteit in NAVO-verband, militair, diplomatiek en financieel. Tegelijk blijven we als eerste alert op onze eigen soevereiniteit, en steunen dus geen EU-leger buiten NAVO, geen militair optreden zonder Nederlands belang, en geen afhankelijkheid van Amerikaanse ondersteuning voor strategische capaciteiten.”
“Geen EU-leger en geen militaire inzet zonder aantoonbaar Nederlands belang of mandaat.”
JA21 wil investeren in alle krijgsmachtdelen: de marine krijgt moderne fregatten, onderzeebootbestrijding en UAV’s; de landmacht meer gevechtskracht, tanks en artillerie; de luchtmacht meer F35’s, helikopters en transportmiddelen, plus investeringen in satellietcapaciteit en digitale beveiliging.
“De marine voorzien van onderzeebootbestrijdingseenheden, moderne fregatten en UAV’s. We versterken de maritieme ondersteuningsbases in Vlissingen en Eemshaven.”
“De landmacht versterken om langdurig achtereen te kunnen opereren: meer gevechtskracht, inclusief tankcapaciteit, artillerie, grondgebonden luchtverdediging en meer eigen logistieke middelen.”
“De luchtmacht uitbreiden met meer F35’s, extra helikoptercapaciteit en tactische en strategische luchttransportmiddelen. Nederland investeert bovendien in satellietcapaciteit en digitale beveiliging van communicatie- en informatie-infrastructuur.”
JA21 ziet veiligheid als een bredere maatschappelijke opdracht en wil de weerbaarheid van de samenleving vergroten, onder meer via uitbreiding van de Nationale Reserve, lesprogramma’s over civiele paraatheid en digitale dreigingen, en een moderne variant van de Burgerbescherming.
“Veiligheid begint niet bij Defensie alleen. JA21 wil de weerbaarheid van onze samenleving vergroten – fysiek en mentaal. We onderzoeken de mogelijkheden voor een moderne variant van de Burgerbescherming, breiden de Nationale Reserve uit en stimuleren lesprogramma’s over civiele paraatheid en digitale dreigingen.”
BBB ziet defensie als een fundament van nationale veiligheid en wil fors investeren in een sterke, afschrikwekkende krijgsmacht, met een groeipad richting 3,5% BBP in 2035, mits dit niet ten koste gaat van sociale voorzieningen. De partij pleit voor modernisering van materieel, versterking van de defensie-industrie, uitbreiding van de krijgsmacht (inclusief een Nationale Garde), en meer militaire aanwezigheid in steden en regio’s. BBB koppelt defensie nadrukkelijk aan strategische autonomie, voedselzekerheid en economische kansen voor Nederland.
BBB wil de Nederlandse defensie-uitgaven fors verhogen, met als uitgangspunt het groeipad naar 3,5% van het BBP in 2035, maar verbindt hier duidelijke voorwaarden aan zodat andere essentiële voorzieningen niet in het gedrang komen. De partij ziet deze investeringen als noodzakelijk voor een geloofwaardige, afschrikwekkende krijgsmacht en versterking van de NAVO-positie.
“We nemen het groeipad naar 3,5% van het Bruto Binnenlands Product (BBP) in 2035 als uitgangspunt. Tegelijk willen we dat dit niet ten koste gaat van belangrijke zaken zoals de AOW, betaalbare zorg, het mkb en een leefbaar platteland.”
“BBB onder schrijft het belang van een sterke en geloofwaardige krijgsmacht die beschermt wat ons Nederland dierbaar is. We steunen daarom het streven naar een versterking van de NAVO en het verhogen van de Nederlandse defensieuitgaven.”
“Maar: BBB legt zich nu nog niet vast op het bereiken van 3,5% BBP en ruim 19,3 miljard euro in 2035. Zulke bedragen kunnen en mogen niet per definitie ten koste gaan van andere zaken die voor BBB essentieel zijn...”
BBB wil investeren in modern materieel (zoals drones en tanks), uitbreiding van de personele capaciteit, en een grotere zichtbaarheid van Defensie in de samenleving, inclusief steden en grensregio’s. De partij pleit voor een Nationale Garde, meer oefenterreinen, en het versterken van de operationele slagkracht.
“Om onze gevechtskracht en operationele slagvaardigheid verder te vergroten, zal BBB stevig investeren in modern materieel en de personele groei van de krijgsmacht.”
“Nederland zal overgaan op aanschaf van een tweede tankbataljon diep geïntegreerd met onbemande systemen, wezenlijk voor de slagkracht van onze landmacht en onze bijdrage aan de NAVO.”
“De term ‘reservist’ doet geen recht aan de onmisbare inzet van deze parttime militairen, we vormen dit dan ook om, naar een volwaardige Nationale Garde.”
“In de toekomst zal Defensie groeien door de realisatie van kleinschalige kazernes door heel Nederland. Hierbij betrekken we ook onze Navopartnergebieden in het grens gebied van Duitsland.”
“De krimp van het Marineterrein in Amsterdam wordt dan ook teruggedraaid en het terrein krijgt een volledig militaire functie. Meer militairen in het straatbeeld van de Randstad verhoogt de weerbaarheid van Nederlanders in onze grote steden.”
BBB wil minimaal 50% van de defensiematerieeluitgaven in Nederland laten landen en de eigen industrie versterken, met expliciete aandacht voor regionale spreiding en technologische innovatie. De partij koppelt defensie aan economische kansen en strategische onafhankelijkheid.
“Een Wet Strategische Defensieproductie (WSDP), waarin we vast leggen dat minimaal 50 procent van de Defensiematerieeluitgaven uiteindelijk in Nederland moet landen.”
“Die bestedingen worden niet willekeurig verdeeld, maar doelgericht: opdrachten worden expliciet ook gegund aan bedrijven in regio’s buiten de Randstad.”
“Om bedrijven hierbij te ondersteunen komt er een ‘onestopshop’ loket voor defensieindustrie.”
BBB wil dat Defensie wettelijk wordt erkend als vitale sector, zodat vergunningen en regelgeving geen belemmering vormen voor militaire infrastructuur en operaties. Dit is een reactie op de huidige stikstofwetgeving die defensieprojecten vertraagt.
“BBB wil daarom dat Defensie net als landbouw en woningbouw bij wet wordt erkend als vitale sector, met bijbehorende prioriteit in regelgeving en vergunningverlening.”
BBB beschouwt vruchtbare landbouwgrond als strategisch wapen en wil defensie-oefenterreinen combineren met agrarisch gebruik, waarbij landbouwgrond wordt beschermd en compensatie bij schade gegarandeerd is.
“Onze vruchtbare grond ons grootste strategische wapen is.”
“Waar militairen in realistische omstandigheden kunnen trainen terwijl boeren hun activiteiten kunnen voortzetten, met gegarandeerde compensatie bij schade.”
“Defensie moet de mogelijkheid krijgen om uit te breiden in natuurgebied, zodat landbouwgrond goed wordt beschermd om het agrarisch gebruik te behouden.”
BBB wil de militaire samenwerking met de VS versterken, actief bijdragen aan NAVO-missies (zoals een brigade in Polen/Litouwen), en steun bieden aan bondgenoten als Oekraïne, Israël en Taiwan.
“Nederland versterkt de militaire samenwerking met de Verenigde Staten. En we bieden actieve steun aan de zelfverdediging van Oekraïne en Israël.”
“Om de geoefendheid van onze eenheden en geloofwaardigheid binnen de NAVO te vergroten zal Nederland een volledige brigade permanent in Polen of Litouwen positioneren.”
“Taiwan staat in de frontlinie tegen een agressief en communistisch China en is belangrijk voor onze eigen chipproductie. Wij intensiveren onze militaire samenwerking en blijven door de Straat van Taiwan varen met marineschepen.”
De SP wil een defensiebeleid dat primair gericht is op verdediging van het eigen grondgebied, diplomatie en internationale samenwerking, en verzet zich tegen militarisering, wapenwedlopen en hoge defensie-uitgaven. Ze zijn tegen de NAVO-Trumpnorm, willen geen dienstplicht, en pleiten voor Europese militaire samenwerking zonder afhankelijkheid van de VS of een Europees leger. De SP wil investeren in een eigen defensie-industrie zonder winstoogmerk, strikte naleving van internationale verdragen rond verboden wapens, en volledige inzet op ontwapening en diplomatie.
De SP wil dat de krijgsmacht zich uitsluitend richt op verdediging van het eigen grondgebied en vredestaken op basis van VN-mandaten, en verzet zich tegen deelname aan illegale oorlogen en oorlogshitserij.
“De SP wil een krijgsmacht die in staat is het eigen grondgebied te verdedigen en in staat is op basis van VNmandaat bondgenoten te verdedigen en vredestaken uit te voeren. Nederland had nooit mee mogen doen met de illegale en roekeloze oorlogen in Irak en Afghanistan die niets dan chaos en ellende hebben opgeleverd.”
“Ook gaan wij niet mee in de oorloghitserij richting andere landen, zoals China.”
De SP is fel tegen het verhogen van defensie-uitgaven naar de NAVO-norm van 5% van het BBP, omdat dit leidt tot bezuinigingen op publieke voorzieningen en een wapenwedloop.
“De SP is tegen de nieuwe NAVOnorm voor defensieuitgaven waarbij de Amerikaanse president Trump van ons eist dat wij 5% van alles wat we samen in Nederland verdienen uitgeven aan wapens. Dit leidt tot een wereldwijde wapenwedloop en komt vooral de Amerikaanse wapenindustrie ten goede.”
“Een partij die het belang van mensen dient gaat nooit akkoord met deze afbraaknorm.”
“Daarom gaan we niet akkoord met tientallen miljarden onproductieve uitgaven per jaar aan de Trumpnorm van vijf procent voor defensieuitgaven.”
De SP vindt de herinvoering van de dienstplicht onnodig en schadelijk, en wijst verhalen over een dreigende Russische invasie af als ongefundeerd en angstzaaiend.
“Het invoeren van de dienstplicht is dan ook onnodig. We hoeven onze jongeren niet onvrijwillig weg te sleuren uit hun leven, hun werk en hun opleiding. Dit schaadt levens en, de economie; en bovendien kampt Nederland met grote arbeidstekorten die hiermee verslechteren.”
“Politici en media willen ons laten geloven dat Nederland op het punt staat binnengevallen te worden. Het hoofd van de NAVO raadde zelfs mensen aan om Russisch te leren. Deze verhalen zijn niet op feiten gebaseerd.”
“Wij passen voor de dienstplicht. Er moet geen dienstplicht komen. Die is niet alleen onnodig, maar sleurt jongeren ook weg uit hun leven, opleiding en werk.”
De SP wil betere militaire samenwerking tussen Europese landen, maar is tegen een Europees leger en wil volledige zeggenschap over Nederlandse troepen behouden.
“Met betere samenwerking en betere afstemming tussen de Europese landen wordt het Europees veiligheidsbelang gediend in plaats van de belangen van de VS.”
“De SP is voor militaire samenwerking en betere afstemming in Europa, maar niet voor een Europees leger. Wij gaan zelf over de uitzending van onze mensen.”
De SP wil dat de NAVO zich beperkt tot verdediging van het eigen grondgebied, geen operaties buiten Europa zonder VN-mandaat, en op termijn vervangen wordt door een Europese veiligheidsarchitectuur onafhankelijk van de VS.
“Dat betekent expliciet: geen operaties buiten het eigen grondgebied, geen operaties zonder VNmandaat en geen uitbreiding met nieuwe NAVOlanden.”
“Er moet dan ook worden gewerkt aan een beter alternatief: een Europese veiligheidsarchitectuur waar het Europese deel van de NAVO onderdeel van wordt, zodat de NAVO kan worden opgeheven. Deze veiligheidsarchitectuur moet militair onafhankelijk zijn van de VS, gebaseerd zijn op het internationaal recht en gericht zijn op internationale samenwerking.”
De SP wil Europese onafhankelijkheid van de Amerikaanse wapenindustrie en investeert in een eigen defensie-industrie die niet gericht is op winst, maar op publieke zeggenschap en veiligheid.
“Europa moet onafhankelijk zijn van de Amerikaanse wapenindustrie... We investeren in onze eigen defensieindustrie die wapens maakt voor onze verdediging. Publieke investeringen moeten altijd gepaard gaan met publieke zeggenschap in de bedrijven. Het algemeen belang en de veiligheid moeten centraal staan, niet de winstmaximalisatie van wapenbedrijven.”
De SP wil dat Nederland zich strikt houdt aan internationale verdragen rond verboden wapens, een voortrekkersrol neemt in nucleaire ontwapening, en geen wapens verkoopt aan landen die mensenrechten schenden.
“Nederland dient zich strikt te houden aan de internationale verdragen rondom verboden wapens, ook in wapenexport en steun.”
“Nederland moet een voortrekkersrol pakken in wereldwijde nucleaire ontwapening. En we verlangen dit ook van andere landen. We ondertekenen het VN verdrag voor het verbod op kernwapens. Wij verwijderen de Amerikaanse kernwapens van de Nederlandse bodem.”
“We verkopen geen wapens aan landen waar mensenrechten worden geschonden.”
De SP vindt dat veiligheid niet uit de loop van een geweer komt, maar uit internationale samenwerking, diplomatie en ontwapening. Militaire inzet is alleen een laatste redmiddel.
GroenLinks-PvdA kiest voor een forse verhoging van het defensiebudget tot 3,5% van het bbp, met als doel een sterkere, modernere krijgsmacht en meer Europese samenwerking. Ze willen investeren in een onafhankelijke Europese defensie-industrie, minder afhankelijk zijn van de VS, en hogere defensie-uitgaven niet bekostigen door te bezuinigen op zorg, onderwijs of sociale zekerheid. De partij koppelt defensieversterking expliciet aan het beschermen van democratie, mensenrechten en de verzorgingsstaat.
GroenLinks-PvdA wil het defensiebudget fors verhogen tot 3,5% van het bbp, vooral vanwege de Russische agressie en de wens om minder afhankelijk te zijn van de VS. De partij benadrukt dat deze verhoging niet ten koste mag gaan van sociale voorzieningen, maar gefinancierd wordt door hogere bijdragen van de rijkste Nederlanders.
“We committeren ons aan het verhogen van het defensiebudget naar 3,5% van het bbp vanwege de Russische agressie en de noodzaak om ons onafhankelijker te maken van de Verenigde Staten.”
“We houden ons aan de nieuwe NAVO-norm en groeien toe naar de afspraak om 3,5% van het bbp uit te geven aan defensie.”
“We betalen de hogere defensie-uitgaven niet met bezuinigingen op zorg, onderwijs, sociale zekerheid en pensioenen.”
“De hogere defensie-uitgaven betalen we door een eerlijke bijdrage te vragen van de rijkste Nederlanders.”
De partij streeft naar een sterkere Europese pijler binnen de NAVO, meer integratie van krijgsmachten, en een onafhankelijke Europese defensie-industrie. Ze willen minder afhankelijk zijn van de VS en geen orders meer plaatsen bij de Israëlische defensie-industrie.
“Defensie moet een gedeelde EU-competentie worden; besluiten over inzet van de krijgsmacht blijven echter een nationale bevoegdheid. Integratie van de krijgsmachten zetten we voort.”
“We bouwen een onafhankelijke Europese defensie-industrie via de gezamenlijke ontwikkeling en inkoop van wapensystemen, diensten en infrastructuur.”
“We bouwen onze afhankelijkheid van de VS af en plaatsen geen orders meer bij de Israëlische defensie-industrie.”
GroenLinks-PvdA wil dat de overheid mede-eigenaar wordt van strategisch relevante defensiebedrijven, zodat winsten terugvloeien naar de samenleving en prijsopdrijving wordt tegengegaan. Ze vinden dat veiligheid te belangrijk is om alleen aan de markt over te laten.
“De overheid wordt medeaandeelhouder van defensiebedrijven, zodat de winsten terugvloeien naar de samenleving.”
“Strategisch relevante defensiebedrijven komen deels in publieke handen via staatsdeelnemingen. We gaan zo prijsopdrijving en overwinsten tegen zodat gemeenschapsgeld bijdraagt aan collectieve veiligheid en niet eindigt in de portemonnee van wapenspeculanten.”
“Onze veiligheid is te belangrijk om alleen aan de markt over te laten.”
De partij wil meer mensen aantrekken voor Defensie door betere arbeidsvoorwaarden, meer reservisten, opleidingen, diversiteit, en goede zorg voor veteranen. Ze wijzen de herinvoering van de opkomstplicht af.
“We voeren niet opnieuw een algehele opkomstplicht in, maar zetten alles op alles om te zorgen dat meer mensen bij Defensie gaan werken.”
“We hebben extra aandacht voor goede arbeidsvoorwaarden, veel meer reservisten, opleidingen, diversiteit, de mogelijkheden van jongeren om tot Defensie toe te treden, een veilige werkomgeving en goede zorg voor veteranen, ook door uitvoering en naleving van de Veteranenwet.”
GroenLinks-PvdA wil een serieus, transparant investeringsplan voor Defensie, met focus op innovatie (zoals drones) en kostenbeheersing. Ze willen verspilling en onnodige prijsstijgingen voorkomen.
“Voor het opbouwen van een sterke krijgsmacht zijn forse investeringen nodig en veel tijd. Daar moet een serieus investeringsplan voor komen. Vooraf moet duidelijk zijn waarin we gaan investeren en of defensie en de industrie dat geld ook kunnen uitgeven.”
“We zetten in op innovatie, bijvoorbeeld op het gebied van drones.”
De partij blijft zich committeren aan de NAVO-norm en ziet de NAVO als essentieel voor de collectieve veiligheid, maar wil dat Europa zo snel mogelijk voor zijn eigen veiligheid kan zorgen.
“We committeren ons aan de NAVO-norm en versterken de Europese pijler van de NAVO in nauwe samenhang met het Europese veiligheids- en defensiebeleid. Europa zal zo spoedig mogelijk voor zijn eigen veiligheid moeten kunnen zorgen.”
“De NAVO versterkt de collectieve veiligheid van Nederland en Europa tegen dreigingen uit Rusland en elders.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) is zeer kritisch over defensie-uitgaven en wil deze beperken tot wat strikt noodzakelijk is voor verdediging, met prioriteit voor diplomatie, vrede en onafhankelijkheid van de VS. Ze verwerpen een Europees leger, willen geen NAVO-norm volgen, en stellen strenge voorwaarden aan militaire interventies, wapenhandel en defensie-oefeningen. Investeringen in defensie mogen nooit ten koste gaan van klimaat, natuur, sociale zekerheid, zorg of onderwijs.
PvdD vindt extra investeringen in Europese defensie noodzakelijk voor onafhankelijkheid van de VS, maar wil elke uitgave kritisch onderbouwen en beperken tot wat echt nodig is. Defensie-uitgaven mogen niet ten koste gaan van andere maatschappelijke prioriteiten.
“Hoewel hiervoor investeringen nodig zijn, zegt de Partij voor de Dieren ‘nee’ tegen een blanco cheque voor defensie. We kijken bij elke maatregel kritisch welke uitgaven nodig zijn om de verdediging van Europa op orde te krijgen en efficiënt te organiseren.”
“Nederland steunt geen specifieke NAVO-norm en geen wettelijke verankering van een defensienorm. Elke uitgave voor defensie wordt bepaald op basis van goede onderbouwing. Uitgaven gaan niet ten koste van klimaat, natuur, sociale zekerheid, zorg en onderwijs.”
“Investeringen in defensie mogen niet ten koste gaan van klimaat, natuur, sociale zekerheid, zorg en onderwijs.”
De partij verwerpt de oprichting van een Europees leger en wil dat het Nederlandse parlement volledige zeggenschap houdt over de inzet van militairen. Internationale militaire interventies zijn alleen toegestaan bij een duidelijk humanitair karakter.
“Er komt geen Europees leger. Nederland levert geen soldaten aan internationale militaire interventies, tenzij deze een duidelijk afgebakend humanitair karakter hebben.”
“Het Nederlandse parlement dient volledige zeggenschap te behouden over de inzet van Nederlandse militairen.”
PvdD wil af van de NAVO als militaire alliantie onder Amerikaanse dominantie en pleit voor een alternatief samenwerkingsverband op basis van internationaal recht, zonder de VS.
“De NAVO is een militaire alliantie die voornamelijk machtsbelangen van de VS dient. Daar willen we vanaf. De Partij voor de Dieren zet in op een alternatief voor de NAVO: een nieuwe vorm van samenwerking met betrouwbare bondgenoten, zonder de VS.”
“Nederland zet zich in voor een alternatief voor de NAVO in de vorm van een samenwerkingsverband tussen betrouwbare Europese en niet-Europese landen zonder de VS.”
Een deel van het defensiebudget moet specifiek worden ingezet voor diplomatie, conflictpreventie en geweldloze weerbaarheid van burgers, in plaats van militaire middelen.
“Een deel van het defensiebudget zal specifiek worden ingezet op diplomatie in conflictsituaties, het ontwikkelen van methoden voor conflictpreventie en geweldloze conflictoplossing, en voor het geweldloos weerbaar maken van de burgers.”
PvdD wil maximale belasting op de wapenindustrie, een strenger wapenexportbeleid, geen wapenhandel met mensenrechtenschenders, en volledige transparantie.
“De wapenindustrie wordt maximaal belast. Er komt een windfall tax of solidariteitsbijdrage waarbij de winsten van de wapenindustrie ten goede komen aan de samenleving.”
“Nederland koopt geen wapens meer van landen die zich schuldig maken aan mensenrechtenschendingen, zoals Israël en Saoedi-Arabië.”
“De wapenhandel moet transparant zijn. Er komt een strenger wapenexportbeleid en de wapenlobby zit niet meer aan de beleidstafel.”
De partij wil geen kernwapens op Nederlands grondgebied, geen bijdrage aan nieuwe kernwapens, en volledige naleving van internationale verdragen tegen massavernietigingswapens.
“Kernwapens worden niet langer op Nederlands grondgebied gestationeerd. Nederland draagt op geen enkele manier bij aan de ontwikkeling van nieuwe kernwapens in Europees verband en ondertekent het VN Verdrag inzake het Verbod op Kernwapens.”
“Nederland respecteert internationale verdragen, waaronder het Non-proliferatieverdrag en het Wapenhandelsverdrag. Nederland zet zich in voor naleving van verdragen tegen landmijnen en clustermunitie en voor wereldwijde regulering van de wapenhandel.”
PvdD wil geen extra ruimte voor defensie-oefeningen in Nederland en stelt dat Defensie zich aan dezelfde natuur- en milieuregels moet houden als burgers en bedrijven.
“Er komt geen extra ruimte voor defensie-oefeningen in Nederland, maar we zetten juist in op het verminderen van militaire oefeningen en terreinen in Nederland.”
“Defensie houdt zich, net als elke burger, elke overheid en elk bedrijf, aan de wettelijke vergunningsplicht (bijvoorbeeld natuurvergunningen) en andere regels rondom bescherming van dieren, natuur, gezondheid en milieu. Er komen geen uitzonderingen voor Defensie.”
De partij verbiedt dierproeven voor defensiedoeleinden en investeert niet in defensiemiddelen waarvoor dierproeven zijn gedaan.
“Dierproeven voor defensie worden per direct verboden. Nederland koopt geen, en investeert niet in, defensiemiddelen waarvoor dierproeven zijn gedaan.”
De SGP pleit voor een sterke, zelfstandige en gemoderniseerde Nederlandse defensie, met forse verhoging van het defensiebudget en duidelijke prioriteit voor NAVO-verplichtingen. De partij wil investeren in personeel, materieel, innovatie en de defensie-industrie, en is kritisch op Europese defensie-integratie. De SGP ziet een krachtige krijgsmacht als kerntaak van de overheid en wil dat Nederland in 2035 5% van het BBP aan defensie besteedt.
De SGP vindt dat Nederland structureel meer moet investeren in defensie, met als doel de NAVO-norm te halen en zelfs te overtreffen. Dit is volgens de partij noodzakelijk vanwege de verslechterde internationale veiligheidssituatie en de kerntaak van de overheid om burgers te beschermen.
“De SGP wil gaan voldoen aan de nieuwe NAVO-norm voor defensie-uitgaven. In 2035 besteedt Nederland 5% van het BBP aan onze Defensie, waarbij 1,5% wordt besteed aan bredere investeringen in maatschappelijke weerbaarheid en infrastructuur.”
“Met stip op één de broodnodige investeringen in Defensie.”
De SGP wil dat de krijgsmacht wordt gemoderniseerd, uitgebreid en aantrekkelijker wordt als werkgever. Er moet geïnvesteerd worden in innovatie, nieuwe wapensystemen, cybercapaciteiten en het behoud van personeel.
“Defensie kan hierdoor blijven opschalen én moderniseren om bedreigingen van vandaag én morgen het hoofd te bieden. Maar we zijn er nog niet.”
“De SGP wil dat Nederland meer F-35’s en meer luchtverdediging inkoopt. Ook moet Nederland de infanteriebataljons zo veel mogelijk aanvullen.”
“De SGP wil daarom een nieuw loongebouw waardoor Defensie een aantrekkelijk werkgever is. Dit helpt ook om opgeleide militairen te behouden.”
“Nederland investeert in innovatie, drones, counterdrone systemen en overige cybercapaciteiten.”
De SGP wil de Nederlandse defensie-industrie opschalen en beschermen, met meer betrokkenheid bij aanschaf van materieel, lange-termijncontracten en investeringen in strategisch onderzoek.
“De defensie-industrie moet worden opgeschaald nu de vraag naar wapensystemen stijgt.”
“De SGP wil dat de Nederlandse maakindustrie maximaal betrokken is bij de aanschaf van nieuw materieel zoals onderzeeboten, schepen en tanks, en hier daadwerkelijk van profiteert.”
“Om te waarborgen dat de defensie-industrie expertise en zekere productiecapaciteit behoudt in vredestijd zijn langetermijn contracten nodig.”
De SGP ziet de NAVO als de belangrijkste veiligheidspartner en is kritisch op verdere Europese defensie-integratie. Nederland moet zelf beslissen over inzet van troepen en geen Europees leger steunen.
De SGP wil Defensie als werkgever aantrekkelijker maken, meer mogelijkheden voor reservisten en goede zorg voor militairen en veteranen, inclusief predikanten en pastoraal werkers.
“De SGP wil daarom een nieuw loongebouw waardoor Defensie een aantrekkelijk werkgever is.”
“De SGP wil de voltijd en deeltijd dienmogelijkheden uitbreiden, inclusief reservisten. Het Defensity College en het Dienjaar worden opgeschaald.”
“De overheid moet haar zorgplicht voor dienende militairen en veteranen serieus nemen.”
“Defensie moet veteraneninitiatieven beter financieren, zoals initiatieven waarbij veteranen zich dienstbaar inzetten voor de samenleving of elkaar helpen als sprake is van posttraumatische-stressstoornis (PTSS).”
De SGP wil structurele samenwerking tussen defensie en het beroepsonderwijs om personeelstekorten en innovatievraagstukken aan te pakken.
“Er komt een actieplan voor een duidelijke aansluiting van het mbo en hbo op de behoefte van Defensie inzake personeel, materieel en innovatie.”
Het CDA ziet defensie als een kerntaak van de overheid en wil fors investeren in het versterken, moderniseren en opschalen van de krijgsmacht, met nadruk op Europese samenwerking en strategische autonomie. Ze pleiten voor structureel hogere defensie-uitgaven, herinvoering van de militaire opkomstplicht, en een grotere rol voor reservisten en de defensie-industrie. Iedereen moet bijdragen aan de veiligheid via een vrijheidsbijdrage, maatschappelijke diensttijd of reservistenschap.
Het CDA wil de krijgsmacht versterken en moderniseren door structureel meer te investeren, met als doel te voldoen aan NAVO-normen en Europese afstemming. Ze willen hoogwaardige uitrusting, innovatie en een sterke defensie-industrie, gefinancierd via begrotingsruimte en een vrijheidsbijdrage van burgers en bedrijven.
“Nederland committeert zich aan de afspraken van de NAVO-capaciteitsdoelstellingen en de nieuwe NAVO-norm om uiterlijk in 2035 3,5 procent van het bbp uit te geven aan defensie. In de komende periode willen we de eerste stap naar 2030 zetten.”
“We maken ruimte op de begroting om de extra defensie-uitgaven te kunnen betalen, waarbij we gebruikmaken van de ruimere EU-begrotingsregels. Daarnaast introduceren we een vrijheidsbijdrage voor iedereen, burgers en bedrijven.”
“We zetten de extra defensie-uitgaven in voor het versterken en moderniseren van onze krijgsmacht. Die moet beschikken over hoogwaardig materieel waarvan de eisen in Europees verband zijn afgestemd.”
“We zetten in op een innovatieve Nederlandse en Europese defensie-industrie en bouwen de productiecapaciteit uit.”
“Een deel van de defensie-investeringen kan worden gericht op innovatieve en technologische investeringen en onderwijs, die relevant zijn voor defensie.”
Het CDA wil de militaire opkomstplicht heractiveren naar Scandinavisch model, met voorkeur voor vrijwillige deelname, en daarnaast een grotere rol voor reservisten en militair getrainde burgers. Dit moet de krijgsmacht schaalbaar maken en de weerbaarheid van de samenleving vergroten.
“Door de toenemende militaire dreigingen willen wij een heractivering van de militaire opkomstplicht, naar Scandinavisch model in aanvulling op het huidige dienjaar bij Defensie.”
“We hebben een schaalbare krijgsmacht nodig met een grotere rol voor reservisten.”
“Defensie werkt aan de organisatie en juridische basis van een crisisaanpak. Onderdeel hiervan is een grotere pool van voormalig dienstplichtigen, militair getrainde burgers, reservisten en mensen met noodzakelijke kennis zoals ICT- of medische kennis. Alle burgers in deze pool worden met regelmaat getraind.”
“Iedere Nederlander levert een vrijheidsbijdrage, want veiligheid is niet gratis. We herstellen de militaire opkomstplicht zodat er altijd genoeg mensen klaarstaan om ons te verdedigen.”
Het CDA streeft naar een volwaardige Europese pijler binnen de NAVO en uiteindelijk volledige Europese strategische autonomie op het gebied van defensie en veiligheid. Ze willen meerderheidsbesluitvorming in het Europese defensiebeleid en afbouw van afhankelijkheden.
“We willen dat Nederland vooroploopt in het ontwikkelen van een volwaardige Europese pijler in de NAVO, met een Europese Veiligheidsraad. We bouwen onze afhankelijkheden af en streven – op termijn – naar volledige Europese strategische autonomie op het gebied van defensie en veiligheid.”
“De veiligheidssituatie vraagt om meerderheidsbesluitvorming in het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid en het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid van de EU.”
Het CDA wil de productiecapaciteit van de Nederlandse defensie-industrie vergroten, regelgeving vereenvoudigen en bedrijven (deels) laten omschakelen naar kritische productie voor defensie, in samenwerking met regionale ontwikkelingsmaatschappijen.
“We zetten in op een innovatieve Nederlandse en Europese defensie-industrie en bouwen de productiecapaciteit uit. Regelgeving rond voorfinanciering en inkoop willen we vereenvoudigen.”
“Voor de realisatie van de opschaling defensie-industrie komen er op korte termijn afspraken met langjarig perspectief om industrie en bedrijven (gedeeltelijk) te laten omschakelen naar kritische productie voor defensie en weerbaarheid.”
Het CDA wil de hele samenleving betrekken bij defensie en veiligheid, onder andere via maatschappelijke diensttijd, buurtcrisisteams en onderwijs over weerbaarheid en oorlogssituaties.
“Overige jongeren kunnen een bijdrage leveren aan de Nederlandse samenleving en veiligheid door een Maatschappelijke Diensttijd, reservist te worden of deel te nemen aan buurtcrisisteams.”
“In alle vervolgopleidingen introduceren we een vak gericht op bewustwording en samenredzaamheid gericht op een oorlogssituatie toegepast op de opleiding die jongeren volgen.”
NSC wil fors investeren in defensie en de krijgsmacht versterken, met nadruk op NAVO-verplichtingen, technologische innovatie en personele vernieuwing. Ze pleiten voor een hogere defensiebegroting, modernisering van de krijgsmacht (inclusief cybercapaciteit en onbemande systemen), betere arbeidsvoorwaarden voor militairen, en een dienstplicht naar Zweeds model. Tegelijkertijd verzetten ze zich tegen een Europees leger en willen ze nationale zeggenschap behouden.
NSC vindt dat Nederland structureel meer moet investeren in defensie, met als doel de NAVO-norm van 3,5% van het BBP te halen. Dit is volgens hen noodzakelijk vanwege de veranderde geopolitieke situatie en om de krijgsmacht slagvaardig, flexibel en schaalbaar te maken.
“We versterken de krijgsmacht en hanteren de nieuwe NAVO-norm van 3,5% voor Defensie-uitgaven en 1,5% voor andere uitgaven zoals versterken van de bruggen.”
“We committeren ons daarom aan de nieuwe NAVO-norm in 2035 van 3,5% van de economie voor Defensie-uitgaven en 1,5% voor gerelateerde uitgaven zoals infrastructuur.”
“Nederland moet investeren in defensie en in de bescherming van onze wegen, bruggen en internetkabels. We verhogen daarom de defensie-uitgaven tot de nieuwe NAVO-norm van 3,5% van de economie.”
NSC wil de krijgsmacht moderniseren door te investeren in cybercapaciteit, onbemande voertuigen (zoals drones), en een eigen luchtverdedigingssysteem. Ze zien technologische innovatie als essentieel voor de toekomstige slagkracht en weerbaarheid.
“We investeren fors in onbemande voertuigen voor in de lucht – zoals drones – en onder water.”
“Nieuw Sociaal Contract zet daarom in op een daadkrachtige cyberstrategie. We vergroten de capaciteit van het Defensie Cyber Commando en investeren in een offensief cyberprogramma.”
“We willen daarom dat er op termijn een Dutch Dome komt: een luchtverdedigingssysteem gericht op de bescherming van strategisch belangrijke civiele en militaire locaties, zoals de Rotterdamse haven.”
“Wij willen de innovatiekracht van de Nederlandse economie benutten om een stimulans te geven aan de ontwikkeling van een hoogwaardige defensie-industrie met een accent op strategic enablers.”
NSC wil een dienstplicht naar Zweeds model invoeren, waarbij alle 18-jarigen een vragenlijst invullen en een deel wordt uitgenodigd voor een gesprek. Daarnaast willen ze het reservistenbestand uitbreiden en jongeren actief betrekken bij defensie.
“We zetten een eerste stap naar een dienstplicht naar Zweeds model door alle 18-jarigen een verplicht in te vullen enquête te sturen om de motivatie en mate van geschiktheid in beeld te brengen.”
“We bouwen aan een sterk en veelzijdig reservistenbestand met uiteenlopende expertise. Defensie moet actief de samenwerking zoeken met bedrijven en organisaties waar technisch en specialistisch personeel werkt, zoals monteurs, ICT’ers en zorgpersoneel.”
NSC vindt dat medewerkers van Defensie beter beloond moeten worden, met een modern loongebouw en goede voorzieningen, om het beroep aantrekkelijker te maken en personeelstekorten tegen te gaan.
“Medewerkers van Defensie moeten goed worden beloond, vooral vanwege het bijzonder risicovolle karakter van het beroep. Militairen verdienen een passende wedde, een modern loongebouw en toelagen.”
“Goede arbeidsvoorwaarden en personele voorzieningen voor onze militairen zijn belangrijk om bestaande medewerkers te behouden én om nieuwe mensen te interesseren voor een baan bij Defensie.”
NSC is tegen de vorming van een Europees leger en wil dat het Nederlandse parlement het laatste woord houdt over militaire missies. Europese samenwerking mag alleen op het gebied van defensieaankopen.
“We zijn tegen de vorming van een Europees leger. Het uit handen geven van ons geweldsmonopolie aan de Europese Unie ondergraaft het fundament van Nederland als zelfstandige staat.”
“We zetten onze krijgsmacht bij voorkeur in internationaal verband in, maar het nationale parlement houdt het laatste woord over militaire missies.”
“Wel vinden we dat Europese landen nauwer moeten samenwerken bij defensieaankopen.”
BVNL wil een volledig soevereine Nederlandse krijgsmacht die zich uitsluitend richt op de verdediging van Nederland en NAVO-grondgebied, zonder inmenging in buitenlandse conflicten. Ze pleiten voor directe naleving van de 2% NAVO-norm, betere arbeidsvoorwaarden voor militairen, en bescherming van de Nederlandse defensie-industrie. BVNL verzet zich tegen het weggeven van wapens als dit de eigen veiligheid schaadt en is tegen (her)invoering van de dienstplicht.
BVNL vindt dat de Nederlandse krijgsmacht uitsluitend moet dienen voor de verdediging van Nederland en NAVO-lidstaten, en niet betrokken mag raken bij buitenlandse conflicten. Dit standpunt is ingegeven door het streven naar soevereiniteit en het vermijden van onnodige risico’s voor Nederland.
“De krijgsmacht is uitermate belangrijk voor de veiligheid van Nederland en moet daarom volledig soeverein zijn, met voldoende personeel en materieel.”
“Nederland mengt zich niet in oorlogen waar wij niets mee te maken hebben en we streven altijd naar diplomatieke onderhandelingen.”
“Er worden geen operaties of oorlogen financieel of militair gesteund buiten het NAVO-grondgebied.”
“We houden ons aan onze NAVO-verplichtingen, maar we steunen geen oorlogen buiten het NAVO-grondgebied met materieel of personeel.”
BVNL wil dat Nederland per direct voldoet aan de 2% BBP-norm voor defensie-uitgaven zoals door de NAVO gesteld, maar verzet zich tegen een verdere verhoging naar 5%. Ze vinden 5% te veel en willen dit terugdraaien om de uitgaven in balans te houden.
BVNL wil de arbeidsvoorwaarden voor militairen verbeteren, met name voor degenen in lagere loonschalen en voor militairen die getroffen zijn door het pensioengat. Dit moet de aantrekkelijkheid van het beroep vergroten en recht doen aan hun inzet.
BVNL wil voorkomen dat Nederland wapens weggeeft aan andere landen als dat de eigen veiligheid in gevaar brengt. Dit is bedoeld om de paraatheid en veiligheid van de Nederlandse krijgsmacht te waarborgen.
“Er worden geen wapens meer weggegeven aan andere landen als onze eigen veiligheid niet gegarandeerd kan worden door onze eigen krijgsmacht.”
BVNL wil dat de Nederlandse defensie-industrie niet wordt benadeeld door strengere exportregels dan andere EU- of NAVO-landen. Dit moet de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven beschermen.
“We hinderen onze eigen Nederlandse defensie-industrie niet door strengere criteria te hanteren voor exportvergunningen dan andere EU- of NAVO-landen.”
BVNL is tegen de dienstplicht en wil ook geen herinvoering van de opkomstplicht. Ze kiezen voor een volledig vrijwillige krijgsmacht.
“We zijn tegen de dienstplicht en willen ook geen herinvoering van de opkomstplicht.”
BVNL ziet een rol voor defensie bij ondersteuning van politie en bewaking, maar alleen als de politiecapaciteit tekortschiet of bij noodgevangenissen. Dit is een secundair aspect van hun defensiebeleid.
De ChristenUnie wil fors investeren in defensie om te voldoen aan de NAVO-norm en de veiligheid van Nederland en Europa te waarborgen, met nadruk op integrale samenwerking met diplomatie en ontwikkelingssamenwerking. Ze pleiten voor uitbreiding van het defensiebudget, versterking van de Europese defensiesamenwerking, invoering van een maatschappelijke of militaire dienstplicht, en investeren in cyberveiligheid en innovatieve capaciteiten. De partij benadrukt politieke controle, zorg voor militairen en het belang van ethische kaders bij de inzet van nieuwe wapentechnologieën.
De ChristenUnie wil het defensiebudget fors verhogen om te voldoen aan de NAVO-norm (3,5% van het BBP in 2035) en investeert daarnaast in infrastructuur die defensie ondersteunt. Dit moet de basisgereedheid van de krijgsmacht waarborgen en Nederland in staat stellen zijn grondgebied en dat van bondgenoten te verdedigen.
“We investeren de komende jaren fors in defensie om te kunnen voldoen aan de NAVO-norm om in 2035 3,5% van ons BBP uit te geven aan defensie en daarnaast 1,5% aan bijvoorbeeld infrastructuur die ook defensie ten goede komt.”
“De forse uitbreiding van het defensiebudget gaat waar mogelijk gepaard gaan met de groei van de Nederlandse defensie-industrie en met onderzoek en ontwikkeling, zodat investeringen vanuit belastinggeld voor een deel terugkeren in de vorm van economische groei, innovaties en groei van werkgelegenheid.”
De partij wil dat iedere Nederlander een periode bijdraagt aan de samenleving via een maatschappelijke of militaire dienstplicht, met een dienjaar bij defensie naar Zweeds voorbeeld. Dit moet de betrokkenheid bij defensie vergroten en de werving van personeel verbeteren.
“Het moet gewoon worden dat iedere Nederlander zich een specifieke periode van zijn leven inzet voor de gemeenschap. Iedereen vervult dienstplicht, maatschappelijk of militair.”
“In aanloop naar deze dienstplicht breiden we het dienjaar bij defensie uit naar Zweeds voorbeeld. Alle achttienjarigen vullen een enquête in en de gemotiveerde jongeren worden uitgenodigd voor een dienjaar.”
De ChristenUnie vindt de afhankelijkheid van de VS binnen de NAVO niet toekomstbestendig en wil daarom de Europese pijler van de NAVO versterken, onder meer door gezamenlijke investeringen, strategieën en een uitgebreidere EU-commandostructuur.
“De mate waarin Europa afhankelijk is van de VS binnen de NAVO is niet toekomstbestendig. Daarom moet de samenwerking binnen de Europese pijler van de NAVO worden versterkt.”
“We willen de EU-commandostructuur uitbreiden om daadkrachtig Europees optreden en een snelle operationele inzet mogelijk te maken. Voor de inzet van Nederlandse troepen blijft altijd expliciete Nederlandse instemming vereist.”
De partij erkent de groeiende dreiging van cyber- en hybride oorlogsvoering en wil extra defensiegeld inzetten voor cyberveiligheid, bescherming van vitale infrastructuur en ontwikkeling van hoogtechnologische capaciteiten.
Defensie wordt gezien als onderdeel van een bredere veiligheidsstrategie, waarbij militaire inzet altijd gepaard gaat met diplomatie, ontwikkelingssamenwerking en voldoende politieke controle.
“Onze inzet van de krijgsmacht is onderdeel van een doordachte integrale benadering, in afstemming met de inzet van diplomatie, internationale- en ontwikkelingssamenwerking.”
“Juist omdat het bij defensie om een ultiem machtsmiddel gaat, namelijk de inzet van wapens en militairen, is het belangrijk dat defensie onderdeel is van een integraal veiligheidsbeleid met voldoende politieke controle.”
De ChristenUnie wil internationale regulering van (deels) autonome wapensystemen vanwege de grote morele vragen die deze oproepen.
“We willen internationale regulering met betrekking tot de vraag of en onder welke voorwaarden autonome wapensystemen kunnen worden ontwikkeld en ingezet.”
De partij vindt dat de samenleving verplicht is om militairen, hun thuisfront en veteranen goed te ondersteunen, met passend personeelsbeleid en veteranenzorg.
“Militairen en hun naasten brengen persoonlijke offers voor onze veiligheid. Dit verplicht de samenleving om militairen, hun thuisfront en veteranen goede ondersteuning te bieden in de vorm van goed personeelsbeleid en goed(e) veteranenzorg en -beleid.”
Om de benodigde investeringen in defensie te financieren, wil de ChristenUnie een extra vermogensbelasting invoeren voor de grootste vermogens.
“In het licht van de grote investeringen die nodig zijn in defensie, vragen we van de grootste vermogens een extra bijdrage met een vermogensbelasting van 1% op vermogens boven de 1 miljoen euro.”
FVD pleit voor een sterke, onafhankelijke nationale defensie gericht op het beschermen van Nederlandse belangen en soevereiniteit, met een duidelijke afwijzing van buitenlandse militaire interventies en afhankelijkheid van internationale organisaties zoals de NAVO en EU. Ze willen investeren in de krijgsmacht, betere beloning voor militairen, versterking van de eigen defensie-industrie en grensbewaking, en stellen het NAVO-lidmaatschap ter discussie via een referendum. Dienstplicht wordt afgewezen en de inzet van militairen mag nooit door de EU of NAVO worden bepaald.
FVD wil de Nederlandse defensie versterken door te investeren in de krijgsmacht, betere arbeidsvoorwaarden voor militairen, uitbreiding van de marechaussee voor grensbewaking, en het ontwikkelen van een eigen defensie-industrie. De partij verwerpt buitenlandse militaire avonturen en wil dat defensie-uitgaven uitsluitend in dienst staan van het Nederlands belang, niet van NAVO- of EU-doelstellingen.
“Daarom investeren we in een sterke nationale defensie, met betere beloning en zorg voor militairen en veteranen, meer marechaussee voor grensbewaking en een krachtige eigen defensie-industrie. Onze inzet moet altijd in dienst staan van Nederland – nooit van Brusselse of Amerikaanse belangen.”
“We investeren in onze krijgsmacht - niet volgens een opgelegde NAVO-norm, maar naar eigen inzicht, zodat Nederland weerbaar is en onze militairen beter worden beloond.”
“We breiden de Koninklijke Marechaussee uit, zodat de Nederlandse grenzen beter worden bewaakt.”
“We betrekken de Nederlandse defensie-industrie bij aanschaf, onderhoud en ontwikkeling van materieel, zodat innovatie en werkgelegenheid in eigen land groeien.”
“We investeren in cyberdefensie, zodat Nederland beschermd blijft tegen digitale dreigingen en koploper wordt op digitaal gebied.”
FVD wil terug naar een neutrale buitenlandse politiek naar Zwitsers model, waarbij Nederland zich onthoudt van militaire en financiële steun aan buitenlandse conflicten, zoals de oorlog in Oekraïne. Ze verwerpen regime-change operaties en 'democratie-export', en willen geen belastinggeld meer besteden aan wat zij zien als zinloze militaire avonturen.
“Nederland kiest een neutrale positie in de internationale politiek - naar Zwitsers model. We stoppen met sancties die onze economie of belangen schaden en staken alle militaire en financiële steun aan Oekraïne.”
“Geen belastinggeld meer voor zinloze militaire avonturen of Amerikaanse proxy-oorlogen zoals in Oekraïne.”
“Forum voor Democratie gelooft niet in een ‘nieuwe wereldorde’: regime-change operaties en ‘democratie-export’ hebben overal waar ze zijn geprobeerd averechts gewerkt.”
FVD wil het Nederlandse NAVO-lidmaatschap niet als vanzelfsprekend beschouwen en stelt voor dit via een referendum aan de bevolking voor te leggen, zodat Nederland zelf kan beslissen over zijn militaire bondgenootschappen.
“We leggen het lidmaatschap van de NAVO via een referendum voor aan de Nederlandse bevolking, zodat we als land zelf kunnen beslissen of we door willen op het huidige pad.”
De partij stelt dat de inzet van Nederlandse militairen nooit door de EU of NAVO mag worden bepaald; Nederland moet altijd zelf de controle houden over militaire operaties.
“We staan nooit toe dat de inzet van onze militairen door de EU of de NAVO wordt bepaald, zodat Nederland altijd zelf de controle houdt.”
FVD is fel tegen het herinvoeren van de dienstplicht en wil onder geen beding dat Nederlandse jongeren worden ingezet in buitenlandse conflicten zoals Oekraïne.
“Onder geen beding mag de opkomstplicht worden hersteld, Nederlandse jongeren gaan niet vechten in Oekraïne.”
FVD wil de positie van militairen en veteranen verbeteren, onder andere door hypotheekgaranties en meer aandacht voor PTSS en andere aandoeningen als gevolg van buitenlandse missies.
“We introduceren een speciale garantieregeling vanuit het Ministerie van Defensie om behalve een basissalaris ook variabele toeslagen als basis te hanteren voor hypotheekfinanciering voor militairen, zodat de leencapaciteit sterk wordt vergroot.”
“We geven aandacht aan veteranen, waaronder voor PTSS en andere aandoeningen ten gevolge van buitenlandse missies.”
De VVD kiest voor een forse en structurele versterking van de Nederlandse defensie, met als doel een technologisch superieure krijgsmacht die zelfstandig en samen met bondgenoten de veiligheid kan waarborgen. De partij wil de defensie-uitgaven structureel verhogen tot minimaal 3,5% van het BNP, investeren in modern materieel en innovatie, en de NAVO-norm wettelijk vastleggen. Daarnaast pleit de VVD voor meer Europese samenwerking op defensiegebied, zonder een Europees leger, en voor het versterken van de Nederlandse defensie-industrie.
De VVD wil de defensie-uitgaven fors en structureel verhogen om de krijgsmacht te moderniseren, NAVO-verplichtingen na te komen en de Russische dreiging het hoofd te bieden. De partij wil de NAVO-norm wettelijk vastleggen en deze verhogen als de NAVO dat vraagt.
“Op termijn is een investering van tenminste 3,5% is nodig om onze krijgsmacht te moderniseren en onze NAVO-verplichtingen na te komen; een eerlijke contributie is de logische en morele verplichting van elke bondgenoot.”
“De VVD heeft de 2%-norm al als harde ondergrens wettelijk vastgelegd. Om ons land en onze krijgsmacht de zekerheid voor de lange termijn te geven die zij verdient, leggen we de geldende NAVO-norm van 3,5% als streefcijfer ook vast in de wet. Stelt de NAVO een hogere norm, dan willen we dat de wettelijke verplichting ook weer verhoogd wordt.”
“De grootste investering in defensie in decennia: om de Russische dreiging het hoofd te bieden en onze manier van leven veilig te stellen, moeten we beschikken over een technologisch superieure krijgsmacht. Een investering van 3,5% van ons Bruto Nationaal Product (BNP) is nodig om onze krijgsmacht te moderniseren.”
De VVD wil dat Nederlandse militairen beschikken over het beste materieel, investeren in wapens van de toekomst, en innovatie stimuleren via de defensie-industrie. Hierbij wordt nadrukkelijk gekozen voor samenwerking met Nederlandse bedrijven en het versterken van technologische voorsprong.
“De VVD wil dat Nederlandse militairen over het beste materieel beschikken. We zorgen dat de munitievoorraden en andere essentiële voorraden op peil zijn, zodat onze krijgsmacht langdurig inzetbaar is. We investeren in de wapens van de toekomst, zoals hypersonische raketten en drones, en brengen de luchtverdediging snel op orde.”
“Door te investeren in hoogwaardige defensiecapaciteit stimuleren we innovatie, creëren we banen en versterken we onze positie als technologische voorloper.”
“Nederland als aanjager van defensie-innovatie: Nederland heeft alles in huis om een technologische koploper te zijn. Veel technologieën die we dagelijks gebruiken, zoals het internet (ARPANET) en GPS, vinden hun oorsprong in militair onderzoek.”
De VVD wil de Nederlandse defensie-industrie versterken, inzetten op zelfstandigheid in sterke sectoren, en Europese samenwerking bevorderen om afhankelijkheid van derden te verminderen. Er wordt gepleit voor gezamenlijke Europese orders en een Defensie-Innovatieautoriteit.
“Voor onze defensie-industrie zetten we in op behoud van zelfstandigheid in zaken waar we traditioneel sterk in zijn, zoals het marinebouwcluster en radars. Daarnaast versterken we gericht een aantal innovatieve niches, zoals quantumtechnologie en drones.”
“We zetten in op gezamenlijke Europese orders voor materieel om onze eigen defensie-industrie te laten opschalen, de interoperabiliteit te vergroten, versnippering van de Europese defensie-industrie terug te brengen, en de strategische autonomie van Europa te versterken.”
“Op Europees niveau pleiten we voor een Defensie-Innovatieautoriteit (EDIA) naar het model van het Amerikaanse DARPA.”
De VVD wil een sterkere Europese pijler binnen de NAVO, met meer gezamenlijke investeringen en capaciteiten, maar zonder een Europees leger. De partij benadrukt nationale zeggenschap over inzet van de krijgsmacht.
“De VVD kiest voor een militair zelfstandiger Europa. De VS blijft een onmisbare bondgenoot, maar Europese landen moeten meer verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen veiligheid. Dit doen we door pragmatisch met gelijkgezinden landen de dure systemen aan te schaffen die nodig zijn voor commandovoering over grootschalige militaire operaties waarvoor we nu te afhankelijk zijn van de VS. Wat de VVD betreft vindt deze samenwerking nadrukkelijk binnen de NAVO (Noord-Atlantische Vredesorganisatie) plaats, zodat ook belangrijke partners als het VK en Noorwegen kunnen aansluiten. Zo bouwen we aan een sterke Europese pijler binnen de NAVO, die zelfstandiger kan opereren als dat nodig is. We willen geen Europees Leger: de Tweede Kamer besluit altijd of onze krijgsmacht ergens wordt ingezet.”
De VVD wil het personeelsbestand van defensie uitbreiden met meer militairen en reservisten, en overweegt herinvoering van de opkomstplicht als vrijwillige aanwas onvoldoende is.
“Defensie heeft een nieuw personeelsmodel nodig, waarbij naast beroepsmilitairen ook dienjaarders en reservisten een volwaardige rol hebben. Om de krijgsmacht op sterkte te brengen en de verbinding met de samenleving te herstellen, zetten we een eerste stap door een verplichte enquête voor jongeren in te voeren. Zo maken we jongeren bewust van hun rol in de verdediging van ons land. Zo creëren we een kweekvijver van talent en enthousiasmeren we jongeren om zich vrijwillig aan te melden als reservist. Als dit onvoldoende resultaat oplevert, overwegen we andere stappen, zoals de herinvoering van de opkomstplicht.”
De VVD wil dat Defensie ook in vredestijd een grotere rol speelt in de samenleving, onder andere door militaire bijstand aan civiele autoriteiten en uitbreiding van de Koninklijke Marechaussee.
“De VVD wil dat Defensie ook in vredestijd een grotere rol speelt in onze samenleving. Dit betekent dat we de mogelijkheden voor militaire bijstand aan civiele autoriteiten, zoals de politie, verruimen. Denk aan de bewaking van de Noordzee en meer zichtbare controles aan de grens. Om dit te realiseren willen we de Koninklijke Marechaussee fors uitbreiden.”
De VVD wil bijdragen aan een geloofwaardige Europese nucleaire afschrikking onder Frans en eventueel Brits leiderschap, om de afhankelijkheid van de VS te verminderen.
“De ultieme garantie voor onze veiligheid is nucleaire afschrikking. De VVD wil dat Nederland een constructieve houding aanneemt ten opzichte van een geloofwaardige Europese kernparaplu onder Frans en eventueel Brits leiderschap. We moedigen Frankrijk en Engeland aan dit verder uit te bouwen, en zijn bereid hieraan bij te dragen. Zo verminderen we in Europees verband onze afhankelijkheid van de Amerikaanse nucleaire bescherming.”
Volt pleit voor een gezamenlijke Europese defensie onder democratische controle, met als doel meer strategische autonomie, efficiëntie en kostenbesparing. Ze willen een geïntegreerde Europese krijgsmacht, gezamenlijke inkoop en productie van defensiematerieel, en investeren in nucleaire veiligheid en innovatie. Financiering moet transparant zijn en defensie-uitgaven moeten voldoen aan Europese waarden en internationale normen.
Volt wil een Europese krijgsmacht die samenwerkt met de NAVO, maar zelfstandig kan optreden en onder democratische controle van het Europees Parlement staat. Dit moet de veiligheid van EU-inwoners waarborgen en de afhankelijkheid van de VS verminderen.
“Daarom bouwen we aan een Europese krijgsmacht die samenwerkt met de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) en die onder toezicht staat van het Europees Parlement. Zo kan de EU sneller en zelfstandiger reageren als er gevaar dreigt.”
“Ons uiteindelijke doel is duurzame vrede en het verdedigen van de internationale rechtsorde. Daarvoor is een volwaardige Europese defensie nodig: een pijler binnen de NAVO, onder democratische controle van het Europees Parlement en geleid door een verantwoordelijke commissaris.”
Volt wil de defensie-industrieën van EU-lidstaten integreren, gezamenlijke inkoop centraliseren en innovatie stimuleren om kosten te besparen, interoperabiliteit te vergroten en Europese onafhankelijkheid te versterken.
“We ontwikkelen als EU een gezamenlijke defensie-industrie. Daar delen we middelen, kopen we samen materieel in en werken Europese bedrijven nauwer samen.”
“De Europese Commissie krijgt de taak om defensieaanbestedingen te centraliseren, zodat de vraag wordt gebundeld en dubbele kosten worden voorkomen.”
“De defensie-industrieën van de lidstaten worden geïntegreerd om de interoperabiliteit van wapensystemen en strijdkrachten te verbeteren, zodat systemen van verschillende Europese leveranciers op elkaar aansluiten (zoals ook vereist is binnen de Europese strijdkrachten).”
Volt wil structurele investeringen in Europese defensie, gefinancierd via eurobonds en met nadruk op transparantie, democratische normen en het vermijden van verspilling. Uitgaven boven de NAVO-norm van 2% bbp moeten gericht zijn op gezamenlijke projecten.
“Er wordt structureel geïnvesteerd in wat écht nodig is, met focus op resultaat, niet alleen op hoeveel procent van het budget naar defensie gaat. De uitbreiding binnen defensie wordt gezamenlijk gefinancierd met eurobonds. Uitgaven boven de 2% van het bruto binnenlandse product (bbp) worden gericht op gezamenlijke Europese projecten.”
“Alle defensie-uitgaven moeten voldoen aan democratische normen, Europese waarden en het internationaal recht. De zorgen van burgers over stijgende defensiebudgetten worden serieus genomen.”
Volt wil een gezamenlijke militaire doctrine, een centraal hoofdkwartier, een gedeelde inlichtingendienst en een snelle interventiemacht van minimaal 60.000 militairen om slagkracht en coördinatie te vergroten.
“Een Europese militaire doctrine bepaalt hoe de EU in conflictsituaties militair optreedt.”
“Volt pleit voor een gezamenlijke Europese commandostructuur, met een hoofdkwartier, een centrale militaire academie en een gedeelde inlichtingendienst.”
“De ‘Rapid Deployment Capacity’ (RDC) krijgt eigen middelen. Bij succes groeit de RDC uit tot een eenheid van minimaal 60.000 militairen.”
Volt wil minder afhankelijk zijn van de VS voor nucleaire veiligheid, investeren in modernisering van Franse kernwapens en op termijn een eigen Europese nucleaire afschrikking onder democratische controle.
“De EU wil voor nucleaire veiligheid minder afhankelijk zijn van de VS. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk worden betrokken bij een sterker Europees nucleair veiligheidskader.”
“Op termijn komt er een eigen Europese nucleaire afschrikking onder democratische controle. Deze bestaat uit langeafstandsraketten, drones en anticybersystemen om goed te kunnen reageren bij dreiging.”
BIJ1 wil een radicale koerswijziging in het Nederlandse defensiebeleid: volledige ontwapening, neutraliteit, en uittreding uit de NAVO. Ze pleiten voor het beëindigen van wapenindustrie, militaire samenwerkingen en defensie-invloed op jongeren, en willen defensiebudgetten drastisch verlagen ten gunste van sociale voorzieningen.
BIJ1 wil dat Nederland volledig uit de NAVO stapt, kernwapens verwijdert, en een neutrale positie inneemt. Ze zien NAVO-lidmaatschap als een bron van militarisering en imperialisme, en willen geen enkele verhoging van het defensiebudget zolang Nederland nog lid is.
“Nederland start direct het traject om uit de NAVO te treden en voltooit dit binnen 4 jaar. Tot dat moment verhogen we op geen enkel moment het budget van defensie.”
“We verlaten de NAVO en kiezen voor neutraliteit. Kernwapens van de Verenigde Staten verdwijnen uit Nederland.”
“Nederland sluit alle NAVO- en VS-bases op eigen grondgebied, stopt de opslag van kernwapens in het Nederlandse dorp Volkel en loopt weg van de militaire infrastructuur van het westerse machtsblok.”
BIJ1 wil geen extra geld uitgeven aan wapens of defensie, en het bestaande defensiebudget herbestemmen naar sociale doelen. Ze verzetten zich tegen de wapenindustrie en willen deze uit Nederland weren of zwaar belasten.
“BIJ1 geeft geen extra geld uit aan wapens. We werken niet mee aan de absurde verhoging van het NAVO-budget. Er gaat geen cent meer naar wapens in militaire conflicten, naar koloniale oorlogen en naar genocide.”
“We verbieden dat wapenbedrijven zich vestigen in Nederland. En heffen hoge belastingen voor de bestaande wapenindustrie, zolang deze nog niet radicaal verandert.”
BIJ1 wil alle militaire infrastructuur en samenwerking met defensie ontmantelen, inclusief het beëindigen van militair onderzoek, samenwerking met universiteiten, en het verbieden van AI voor militaire doeleinden.
“Nederland stopt geen geld van de overheid meer in militair onderzoek, beëindigt geweld gerelateerde samenwerking met universiteiten en ontmantelt militaire industrieel-academische netwerken.”
“Daarbij komt er direct een stop op het ontwikkelen en gebruiken van AI-systemen voor militaire doeleinden.”
BIJ1 wil de dienstplicht officieel uit de wet halen, dienstweigering beschermen, en jongeren weren van defensie-invloed en werving.
“De dienstplicht gaat officieel uit de wet. Dienstweigering wordt erkend en beschermd. Er komt (postuum) eerherstel voor dienstweigeraars uit het verleden.”
“Onze jongeren beschermd tegen dienstplicht en ronseling voor het leger. Onze jongeren zijn geen kanonnenvoer. Alle dienstweigeraars krijgen onze steun en bescherming.”
“Het ministerie van Defensie blijft weg uit de scholen. Wervingscampagnes gericht op jongeren stoppen we. Net als gastlessen, sportdagen en trainingen van Defensie die bedoeld zijn om beïnvloedbare jongeren enthousiast te maken voor een rol in het leger.”
D66 wil fors investeren in defensie, met nadruk op Europese samenwerking, technologische innovatie en een diverse, inclusieve krijgsmacht. Ze streven naar een Europese krijgsmacht op de lange termijn, voldoen aan NAVO-normen en investeren in zowel klassieke als moderne militaire capaciteiten. D66 benadrukt dat defensie-uitgaven niet ten koste mogen gaan van onderwijs en het sociale vangnet.
D66 wil de NAVO-afspraak nakomen en fors investeren in defensie, inclusief kritieke infrastructuur en de defensie-industrie. Ze zien een sterke krijgsmacht als noodzakelijk voor het voorkomen van oorlog en het beschermen van vrijheid en democratie.
“We komen de NAVO-afspraak na om minimaal 3,5% van het bbp aan defensie uit te geven en minimaal 1,5% van het bbp aan de kritieke infrastructuur, civiele paraatheid, veerkracht en het versterken van onze defensie-industrie.”
“Onze sterkste kracht zijn onze militairen. Met hun inzet maken ze het verschil. Mensen die zich dag en nacht voor onze veiligheid inzetten, vaak in gevaarlijke omstandigheden, verdienen meer erkenning en beloning.”
“We investeren in de gereedheid van onze krijgsmacht. Dat doen we onder andere met voldoende (getraind) personeel, uitbreiding van oefenlocaties, passend materieel en efficiënte logistiek en instandhouding.”
D66 ziet Europese samenwerking als essentieel voor veiligheid en streeft op termijn naar een Europese krijgsmacht. Op korte termijn willen ze Europese strategische commandovoering en gezamenlijk materieel.
“D66 streeft op lange termijn naar een Europese krijgsmacht. Op de korte termijn wil D66 een sterke Europese positie binnen de NAVO, met Europese strategische commandovoering, Europees materieel en Europees personeel.”
“Om Europees een vuist te maken, is samenwerking essentieel. We moeten gezamenlijk voorraden aanleggen, trainen en investeren in innovatie. Gezamenlijk materieel inkopen en meer standaardiseren.”
D66 wil investeren in zowel klassieke militaire capaciteiten als opkomende technologieën zoals AI, drones, ruimtevaart en cybersecurity, met nadruk op menselijke controle.
“Moderne oorlogsvoering is gelaagd, hybride en technologisch gedreven, maar blijft ook afhankelijk van klassieke slagkracht en menselijke veerkracht. Daarvoor zijn klassieke investeringen nodig, zoals in genoeg munitie, systemen en materieel, mensen en industriële productiecapaciteit.”
“D66 wil dat Nederland in 2030 Europees koploper is op het gebied van AI, drones, ruimtevaart en cybersecurity voor defensie. Ons uitgangspunt voor deze technologieën is betekenisvolle menselijke controle.”
D66 benadrukt dat investeringen in defensie niet mogen leiden tot bezuinigingen op onderwijs en sociale voorzieningen.
“Veiligheid en defensie zijn cruciaal, maar mogen nooit ten koste gaan van de samenleving die we juist willen beschermen. Daarom gaat er geen euro minder naar het onderwijs en het sociale vangnet.”
D66 wil een diverse en inclusieve krijgsmacht en maakt gendergelijkheid tot vast onderdeel van defensiebeleid en vredesmissies.
DENK vindt de huidige defensie-uitgaven voldoende en verzet zich tegen extra miljardeninvesteringen onder druk van de NAVO. De partij wil alleen noodzakelijke uitgaven voor het op orde houden van de basis bij Defensie, is tegen een Europees leger, en pleit voor terughoudendheid bij militaire missies. DENK wil geen wapenwedloop, geen kernwapens in Nederland, en verwerpt de dienstplicht.
DENK vindt dat de NAVO al een enorme militaire overmacht heeft en ziet geen noodzaak voor extra investeringen. Uitgaven aan Defensie moeten aantoonbaar noodzakelijk zijn voor de basis, zoals goede huisvesting, salaris en uitrusting van militairen. De partij is tegen een wapenwedloop en extra miljardenuitgaven onder buitenlandse druk.
“DENK verzet zich tegen de extra miljardenuitgaven onder druk van NAVO baas Mark Rutte en President Donald Trump. DENK vindt de huidige defensie uitgaven voldoende en wijst op de enorme militaire overmacht van de NAVO die niet nog verder uitgebreid hoeft te worden.”
“Wij steunen alleen defensie uitgaven die aantoonbaar nodig zijn om de basis op orde te hebben bij Defensie. Dit betekent goede huisvesting van onze militairen, een fatsoenlijk salaris en een goede uitrusting. Miljardeninvesteringen zonder aantoonbare noodzaak steunen wij niet. Wij willen geen wapenwedloop.”
DENK is voor Europese samenwerking op defensiegebied, maar wil geen Europees leger. Nederland moet altijd zelf kunnen beslissen over de inzet van militairen en behoud van soevereiniteit.
“Wij zijn een voorstander van Europese defensiesamenwerking, maar geen voorstander van een Europees leger. Wij moeten altijd zelf blijven bepalen of onze militairen worden ingezet.”
“Dat betekent meer Europese samenwerking op internationaal gebied en op defensiegebied, zonder het verlies van onze eigen soevereiniteit.”
DENK wil zeer terughoudend zijn met deelname aan militaire missies. Alleen in uitzonderlijke gevallen, met een zuiver humanitair karakter en een gedegen internationaal mandaat, kan deelname worden gesteund.
“Wij blijven zeer terughoudend in het steunen van de deelname aan militaire missies. Slechts in uitzonderlijke gevallen kunnen wij deelname steunen aan missies met een zuiver humanitair karakter en met een gedegen internationaal mandaat.”
DENK wil dat alle kernwapens uit Nederland verdwijnen en dat militaire systemen niet worden uitgerust met lanceersystemen voor kernwapens. Daarnaast is de partij fel tegen een gedwongen dienstplicht.
“Alle kernwapens verdwijnen uit ons land. Onze militaire systemen worden niet uitgerust met lanceersystemen voor kernwapens.”
“Een gedwongen dienstplicht is voor DENK onacceptabel. Het forceren van jonge mensen in een militair systeem dat niet hun keuze is, past niet bij de idealen van DENK.”
De PVV wil de defensie-uitgaven verhogen, maar richt zich primair op de bescherming van het eigen grondgebied en niet op buitenlandse missies. De partij stelt de nationale soevereiniteit centraal, wil de NAVO als hoeksteen behouden, maar pleit voor minder internationale verplichtingen en meer focus op grensbewaking.
De PVV wil investeren in het Nederlandse leger en de defensie-uitgaven stapsgewijs laten groeien, met als hoofddoel de bescherming van het eigen grondgebied. Buitenlandse militaire missies worden afgewezen; de prioriteit ligt bij militaire inzet aan de eigen grenzen en grensbewaking.
“steunt de PVV investeringen in ons leger. Wij hebben de ambitie om de Defensie uitgaven te laten groeien, en zullen dit stapsgewijs vormgeven.”
“De basistaak van onze Krijgsmacht is de bescherming van ons eigen grondgebied. Wij willen dus geen buitenlandse militaire missies, maar militaire inzet aan onze eigen grenzen: grensbewaking.”
De PVV erkent de NAVO als de basis van het defensie- en veiligheidsbeleid, maar wil dat Nederland minder bijdraagt aan internationale missies en financiële steun aan andere landen. De partij wil dat andere landen meer bijdragen aan bijvoorbeeld Oekraïne, zodat Nederland meer geld overhoudt voor binnenlandse bestedingen.
“De NAVO is en blijft de hoeksteen van ons defensie- en veiligheidsbeleid.”
“Wij steunen Oekraïne, omdat het een soeverein land is dat door de Russische agressor onrechtmatig is binnengevallen. Ondertussen hebben we al ruim € 20 miljard aan Oekraïne betaald. Laat andere landen nu wat meer doen, dan hebben wij meer geld voor de Nederlanders.”
De PVV verwerpt deelname aan buitenlandse militaire missies en wil dat de krijgsmacht uitsluitend wordt ingezet voor de verdediging van de Nederlandse grenzen.
“Geen buitenlandse militaire missies, maar militaire inzet aan onze eigen grenzen”
De PVV wil dat Turkije geen deel meer uitmaakt van de NAVO, waarmee de partij een duidelijke stelling inneemt tegen de huidige samenstelling van het bondgenootschap.
“Turkije uit de NAVO”
50PLUS vindt dat de veranderde geopolitieke situatie, met name door de oorlog in Oekraïne, vraagt om een versterking van de Nederlandse defensie. De partij wil de defensie-uitgaven verhogen volgens NAVO-afspraken, de nationale defensie-industrie versterken en pleit voor een gemoderniseerde maatschappelijke dienstplicht gericht op defensie, zorg of civiele veiligheid. Europa moet volgens 50PLUS minder afhankelijk worden van andere wereldmachten en als grootmacht opereren.
50PLUS ziet de NAVO als de hoeksteen van het Nederlands veiligheidsbeleid en vindt dat Nederland zijn defensie-uitgaven moet verhogen om het eigen en NAVO-grondgebied te kunnen verdedigen. Dit is een directe reactie op de toegenomen dreiging vanuit Rusland.
“Uitbreiding van de defensie-uitgaven in lijn met de afspraken in NAVO-verband.”
De partij wil de nationale defensie-industrie versterken om de weerbaarheid en onafhankelijkheid van Nederland te vergroten. Dit sluit aan bij het streven naar minder afhankelijkheid van andere landen voor militaire middelen.
“Versterking van de nationale defensie-industrie.”
50PLUS pleit voor een brede, gemoderniseerde dienstplicht die niet alleen defensie, maar ook zorg en civiele veiligheid omvat. Hiermee wil de partij de weerbaarheid van de samenleving als geheel vergroten.
“Een gemoderniseerde algemene maatschappelijk dien(st)plicht voor defensie, zorg of civiele veiligheid.”
De partij vindt dat Europa als grootmacht moet opereren en minder afhankelijk moet zijn van andere wereldmachten, wat ook de defensieve positie van Nederland versterkt.
“Europa als een grootmacht, dat minder afhankelijk is van andere wereldmachten.”