Verkiezingsprogramma's 2025 overde wolf
BBB wil de aanwezigheid van de wolf in Nederland sterk beperken en stelt de veiligheid van mens, vee en boeren centraal boven het beschermen van de wolf als roofdier. De partij pleit voor actief toezicht, snelle ingrepen bij risico’s, het mogelijk maken van afschot van probleemwolven, het instellen van wolf-luwe zones, en het streven naar een nulstand van wolven buiten aangewezen leefgebieden. BBB wil daarnaast uitzonderingen op Europese regels om deze aanpak mogelijk te maken.
Actief ingrijpen en afschot bij probleemwolven
BBB vindt dat de bescherming van boeren, vee en inwoners prioriteit heeft boven het onbeperkt toelaten van wolven. De partij wil actief toezicht, snelle ingrepen bij risico’s, en het vergemakkelijken van het afschieten van probleemwolven door gemeenten en provincies.
“Zoveel mogelijk wolven (minimaal één per roedel) krijgen een zender. Bij ongewenst gedrag en aanvallen op vee grijpen we in. Afschot is geen taboe en gemeenten en provincies krijgen makkelijker een vergunning om probleemwolven af te schieten.”
“De opmars van de wolf vraagt om duidelijke grenzen en daadkrachtig beheer. BBB kiest voor actief toezicht, snelle ingrepen bij risico’s en bescherming van boeren, vee en inwoners boven het onbeperkt toelaten van roofdieren.”
Wolf-luwe zones en nulstand buiten leefgebieden
BBB wil wolf-luwe zones instellen in risicogebieden en streeft naar een nulstand van wolven buiten aangewezen leefgebieden. Dit moet de veiligheid van mens en dier waarborgen, vooral in dichtbevolkte gebieden.
“Wolf luwe zones. In risicogebieden mag sneller worden ingegrepen om mens en vee te beschermen.”
“We streven naar een nulstand buiten aangewezen leefgebieden voor wolven in Nederland.”
“Voor Nederland, een zeer dichtbevolkt land zijn de mogelijkheden voor wolven zeer beperkt. Hiervoor is maatwerk nodig en dient een uitzondering gemaakt te worden op de habitatrichtlijn zodat vee en inwoners beschermd zijn tegen aanvallen.”
“Geen ruimte voor de wolf, omdat de veiligheid van mens en dier altijd voorop moet staan. Daarom moeten maatregelen worden genomen om risico’s te minimaliseren en conflicten te voorkomen.”
Overheidssteun voor wolfwerende maatregelen
BBB wil dat de overheid veehouders ondersteunt bij het beschermen van hun vee tegen wolven, onder andere door het subsidiëren van wolfwerende hekken.
“De overheid helpt veehouders bij de aanschaf van wolfwerende hekken.”
JA21 vindt de wolf een indrukwekkend dier, maar beschouwt deze als ongeschikt voor het Nederlandse cultuurlandschap en pleit voor actief beheer, inclusief de mogelijkheid tot afschot. De partij wil snelle duidelijkheid over de gewenste populatie, ruimhartige schadevergoedingen voor boeren en wettelijke randvoorwaarden zodat provincies uiterlijk in 2026 met actief wolvenbeheer kunnen starten. De bescherming van mensen en hun dieren staat voorop, waarbij JA21 afstand neemt van het "wensdenken" rond de wolf.
Wolf niet inpasbaar, actief beheer noodzakelijk
JA21 stelt dat de wolf niet veilig en verantwoord kan worden geïntegreerd in het dichtbevolkte, versnipperde Nederlandse landschap en dat de huidige aanpak leidt tot groeiende onrust en schade. De partij pleit daarom voor actief beheer, waarbij afschot mogelijk moet zijn, en wil dat de bescherming van mensen en hun dieren prioriteit krijgt boven het behoud van de wolf.
“Het is een majestueus dier, maar op geen enkele manier inpasbaar in ons gecultiveerde landschap.”
“Wij geloven niet dat het op de lange termijn houdbaar is om wolven in onze samenleving te integreren.”
“Deze ruimtelijke realiteit maakt het onmogelijk om de wolf op een veilige en verantwoorde manier in te passen.”
“Beheer van de wolf is noodzakelijk voor ons land en daarom kiest JA21 klip-en-klaar voor de bescherming van mensen en hun dieren.”
“Dat Den Haag uiterlijk in 2026 de randvoorwaarden schept waarmee provincies voortvarend kunnen starten met actief wolvenbeheer. Afschot moet dan ook tot de mogelijkheden kunnen behoren.”
Snelle duidelijkheid en ruimhartige schadevergoeding
JA21 wil snel duidelijkheid over wat een "gunstige staat van instandhouding" van de wolf inhoudt voor Nederland en pleit voor eenvoudige, ruime compensatie voor schade door wolvenaanvallen. Dit moet boeren zekerheid bieden en de administratieve last verminderen.
“Zo snel mogelijk duidelijkheid over wat voor Nederland geldt als een gunstige staat van instandhouding van de wolf.”
“Vergoedingen voor wolvenaanvallen en nevenschade moeten ruimhartig en laagdrempelig beschikbaar zijn, zodat boeren na een wolvenaanval snel en eerlijk gecompenseerd worden voor geleden schade.”
De Partij voor de Dieren ziet de wolf als een waardevolle verrijking van de Nederlandse natuur en pleit voor strikte bescherming van deze soort. Ze willen het samenleven met de wolf bevorderen door veehouders te ondersteunen bij het beschermen van hun dieren en burgers beter te informeren, terwijl afschot en jacht uitgesloten blijven. De partij kiest voor preventie en harmonie met wilde dieren, waarbij de intrinsieke waarde van de wolf centraal staat.
Wolf blijft strikt beschermde soort
De PvdD beschouwt de wolf als essentieel voor biodiversiteit en wil deze soort wettelijk strikt beschermen. Afkomstig uit hun fundamentele visie op dierenrechten, verwerpen ze afschot en populatiebeheer en kiezen ze voor een ecocentrische benadering waarin de wolf zijn plek in het ecosysteem behoudt.
“De wolf blijft een strikt beschermde soort in de Nederlandse wetgeving.”
Hulp en subsidies voor veehouders, mits effectief
Om conflicten tussen wolven en veehouders te voorkomen, stelt de PvdD voor om veehouders te ondersteunen met voorlichting en subsidies voor beschermende maatregelen. Deze subsidies worden alleen verstrekt als de maatregelen aantoonbaar effectief zijn in het beschermen van vee.
“Veehouders krijgen hulp bij en voorlichting over het beschermen van hun dieren, en subsidies voor beschermende maatregelen worden toegankelijker. Om deze subsidies te ontvangen moeten de maatregelen ook aantoonbaar de dieren beschermen. Hier wordt actief op gehandhaafd.”
Burgers beter informeren over samenleven met de wolf
De partij wil dat burgers actief worden voorgelicht over hoe zij veilig en verantwoord kunnen omgaan met de aanwezigheid van wolven, om angst en misverstanden te voorkomen.
“Burgers worden beter geïnformeerd over hoe zij veilig en verantwoord kunnen omgaan met de aanwezigheid van wolven in een gebied.”
Geen jacht of populatiebeheer op wolven
De PvdD verzet zich principieel tegen het doden van in vrijheid levende dieren, inclusief de wolf, en wijst populatiebeheer en afschot af. Ze benadrukken dat de intrinsieke waarde en bescherming van wilde dieren het uitgangspunt van beleid moet zijn.
Voorbereiden op komst van andere grote predatoren
De partij anticipeert op de mogelijke komst of uitbreiding van andere grote predatoren en wil dat beleid rond de wolf ook hierop voorbereid is.
“Bij de maatregelen die Nederland neemt om harmonieus samenleven met de wolf te bevorderen, wordt er geanticipeerd op de komst of uitbreiding van andere grote predatoren zoals de goudjakhals en de lynx.”
De SGP vindt dat de wolf in Nederland actief beheerd moet worden om mens en vee te beschermen, omdat een dichtbevolkt land geen duurzame plek biedt voor grote wolvenpopulaties. De partij pleit voor het actief verjagen en bejagen van wolven, ruimere regelgeving om sneller in te grijpen bij probleemwolven, en ondersteuning voor boeren en herders bij het nemen van wolfwerende maatregelen. De kern van hun visie is dat de veiligheid van mensen en hun dieren voorop staat, waarbij de wolf alleen een plek kan hebben als hij op afstand blijft.
Actief beheer en bejagen van wolven
De SGP stelt dat de wolf in een dichtbevolkt land als Nederland actief beheerd moet worden om schade en gevaar voor mens en vee te voorkomen. Ze maken zich zorgen over het toenemende gebrek aan angst van wolven voor mensen en pleiten daarom voor het actief verjagen en bejagen van wolven, vooral in gebieden waar geen duurzame plek is voor vestiging.
“De wolf is een intelligent dier, heeft zijn plaats in de natuur, maar zo’n roofdier in een dichtbevolkt land vraagt om actief beheer. Cruciaal is dat de wolf uit de buurt van mensen en hun dieren blijft, dus angst voor mensen houdt en er niet aan went.”
“Dat betekent dat ruimte nodig is voor het actief verjagen en bejagen van wolven.”
“In een groot deel van Nederland is gelet op de wildstand en de aanwezigheid van mensen en vee geen duurzame plaats voor vestiging van wolven. In deze gebieden is actief beheer van de wolf nodig.”
Sneller ingrijpen bij probleemwolven
De SGP wil dat de regelgeving wordt aangepast zodat er sneller kan worden ingegrepen bij gevaarlijke situaties met wolven. Ze vinden de huidige regels te beperkend en willen een verruiming van de mogelijkheden om probleemwolven aan te pakken.
“De regeling voor aanwijzing van probleemsituaties en probleemwolven wordt verruimd, zodat bij gevaarlijke situaties eerder ingegrepen kan worden.”
Ondersteuning voor wolfwerende maatregelen
De partij vindt dat boeren en schaapherders ondersteund moeten worden bij het nemen van maatregelen om hun vee te beschermen tegen wolven. Dit is bedoeld om schade aan landbouwdieren te voorkomen.
“Boeren en schaapherders worden ondersteund bij het nemen van wolf werende maatregelen.”
FVD is uitgesproken tegen het gedogen van de wolf in Nederland en stelt dat bescherming van vee altijd prioriteit moet hebben boven het behoud van de wolf. Ze willen dat overlastgevende wolven mogen worden afgeschoten en keren zich tegen rewildingprojecten die de terugkeer van de wolf mogelijk maken, omdat deze niet passen bij het Nederlandse cultuurlandschap.
Bescherming van vee boven de wolf
FVD vindt dat de aanwezigheid van de wolf niet te verenigen is met het Nederlandse cultuurlandschap en dat het roofdier grote schade veroorzaakt bij veehouders. Daarom moet bescherming van vee altijd voorgaan en mag een wolf die overlast veroorzaakt worden afgeschoten.
“We geven bescherming van vee prioriteit boven het gedogen van de wolf. Indien een wolf overlast veroorzaakt, mag hij worden afgeschoten.”
“De terugkeer van de wolf is daar een pijnlijk voorbeeld van: dit roofdier past niet in ons cultuurlandschap en veroorzaakt grote schade bij veehouders. Voor Forum voor Democratie staat vast dat de bescherming van vee en een leefbaar platteland altijd prioriteit moeten hebben boven het gedogen van roofdieren.”
Stoppen met rewildingprojecten die de wolf mogelijk maken
FVD verwerpt rewildingprojecten die uitgaan van een "mythisch oernatuurbeeld", omdat deze niet passen bij het door mensen gevormde Nederlandse landschap. De terugkeer van de wolf wordt gezien als een ongewenst gevolg van dit beleid.
“We stoppen met rewildingprojecten die uitgaan van een mythisch oernatuurbeeld dat niet past bij het Nederlandse cultuurlandschap.”
“Projecten als ‘rewilding’ gaan uit van de fictie dat de mens zich volledig uit de natuur kan terugtrekken en er dan spontaan weer een oorspronkelijk evenwicht zou ontstaan. In een dichtbevolkt land als Nederland is dat een illusie.”
50PLUS wil de wolf weren uit Nederland en ziet het dier als een gevaar in een dichtbevolkt land. Hun belangrijkste voorstel is het actief weren van gevaarlijke dieren zoals de wolf, waarbij ze pleiten voor minder prioriteit voor kleine natuurgebieden en meer aandacht voor veiligheid.
Weren van gevaarlijke dieren zoals de wolf
50PLUS vindt dat de wolf niet thuishoort in het dichtbevolkte Nederland vanwege de risico’s voor veiligheid van mens en dier. Ze pleiten daarom voor beleid dat gericht is op het weren van de wolf en andere gevaarlijke dieren, als onderdeel van een bredere herziening van natuurbeleid.
“Het weren van gevaarlijke dieren zoals de wolf uit ons dichtbevolkt land.”
BIJ1 wil de wolf in Nederland strikt beschermen en handhaaft de zeer beschermde status van het dier. Het doden van wolven blijft strafbaar, terwijl veehouders ondersteuning en subsidie krijgen voor preventieve maatregelen zoals wolfwerende hekken. De partij kiest duidelijk voor co-existentie tussen mens en wolf, met nadruk op dierenrechten en niet-dodelijke oplossingen.
Zeer beschermde status voor de wolf, doden blijft strafbaar
BIJ1 beschouwt de wolf als een waardevol onderdeel van de Nederlandse natuur en wil het dier strikt beschermen. Het doden van wolven blijft strafbaar, en veehouders worden ondersteund met voorlichting en subsidies voor preventieve maatregelen. Dit standpunt adresseert de maatschappelijke discussie over schade aan vee en benadrukt dierenrechten boven economische belangen.
“We behouden de zeer beschermde status van de wolf, en het doden van wolven blijft strafbaar. Veehouders en boeren krijgen voorlichting over het beschermen van hun dieren zonder wolven te doden. Voor preventieve maatregelen zoals wolfwerende hekken komt subsidie waar dat nodig is.”
BVNL beschouwt de wolf als een bedreiging voor mens en dier en pleit voor het afschieten van wolven wanneer dat noodzakelijk is. Hun standpunt is concreet en gericht op het beschermen van veiligheid en het beperken van schade door de wolf, zonder ruimte voor alternatieve beheersmaatregelen.
Afschieten van de wolf als dat noodzakelijk is
BVNL ziet de aanwezigheid van de wolf als een direct gevaar voor zowel mensen als dieren. Zij stellen dat afschot van de wolf toegestaan moet zijn wanneer dit nodig is om deze bedreiging weg te nemen, waarmee ze kiezen voor een harde en duidelijke maatregel boven andere vormen van beheer.
“De wolf is een bedreiging voor mens en dier en mag worden afgeschoten, als dat noodzakelijk is.”
Het CDA erkent de terugkeer van de wolf in Nederland, maar kiest nadrukkelijk voor de veiligheid van mens en dier en de bescherming van boeren en vee. Hun belangrijkste voorstel is het actief beheren en beperken van de wolvenpopulatie. De partij stelt daarmee het belang van veiligheid en agrarische belangen boven volledige bescherming van de wolf.
Actief beheer en beperking van de wolvenpopulatie
Het CDA ziet de terugkeer van de wolf als een risico voor de veiligheid van mensen en dieren, en voor het welzijn van boeren en hun vee. Daarom pleiten zij voor actief populatiebeheer om schade en overlast te beperken, in plaats van volledige bescherming van de soort. Dit standpunt adresseert de groeiende zorgen in landelijke gebieden over aanvallen op vee en de impact op het boerenbedrijf.
“De wolf is terug in ons land. Wij kiezen voor veiligheid van mens en dier en voor de bescherming van boeren en vee. We zetten in op actief beheer en beperking van de populatie.”
De ChristenUnie wil de populatie wolven in Nederland actief beheren vanwege zorgen over veiligheid en balans in de natuur. Ze pleiten voor een zorgvuldig vastgesteld quotum en, als het niet anders kan, gecontroleerd afschot van wolven, vooral als deze mensen aanvallen. Hun visie is gericht op het beschermen van mens en natuur door regulering van de wolvenpopulatie.
Actief beheer en gecontroleerd afschot van de wolf
De ChristenUnie vindt dat de terugkeer van de wolf actief moet worden beheerd om de veiligheid van mensen te waarborgen en schade aan natuur en landbouw te beperken. Ze stellen een quotum voor en sluiten gecontroleerd afschot niet uit als andere maatregelen onvoldoende zijn, met directe actie bij aanvallen op mensen.
“We gaan de populatie wolven actief beheren, met een zorgvuldig vastgesteld quotum en, als het niet anders kan, gecontroleerd afschot. Wolven die mensen aanvallen worden afgeschoten.”
D66 erkent de terugkeer van de wolf als een realiteit en kiest voor een beleid van samenleven met deze soort, waarbij respect en realisme centraal staan. Ze willen lokale bestuurders ondersteunen met voldoende middelen en kiezen waar mogelijk voor diervriendelijke oplossingen bij problemen met de wolf. Het uitgangspunt is om conflicten met de wolf pragmatisch en met oog voor dierenwelzijn aan te pakken.
Samenleven met de wolf, met respect en realisme
D66 ziet de terugkeer van de wolf als een gegeven en wil dat de samenleving leert samenleven met deze soort. Ze erkennen dat dit niet altijd vanzelf gaat en dat de wolf in sommige regio’s voor problemen zorgt. Daarom willen ze lokale bestuurders ondersteunen en kiezen ze voor diervriendelijke oplossingen waar mogelijk.
“We leren samenleven met soorten die terugkeren, zoals de wolf. Dat gaat niet altijd vanzelf: zeker de wolf zorgt in verschillende regio’s voor vervelende gebeurtenissen. Lokale bestuurders krijgen genoeg ondersteuning en middelen om hiermee om te gaan. We kiezen waar mogelijk voor diervriendelijke oplossingen.”
NSC erkent dat de terugkeer van de wolf in Nederland tot problemen kan leiden in een dichtbevolkt land. Ze willen provincies de ruimte geven om wolven te verjagen en de populatie actief te beheren als er sprake is van een bedreiging voor mens of dier, om te voorkomen dat wolven hun schuwheid verliezen.
Verjagen en actief beheren van de wolf toestaan
NSC vindt dat waar wolven een bedreiging vormen voor mens en dier, het mogelijk moet zijn om in te grijpen. De partij legt de verantwoordelijkheid hiervoor bij provincies en benadrukt het belang van het behouden van de schuwheid van wolven, zodat ze niet aan mensen wennen.
“Waar wolven een bedreiging vormen voor mens en dier, moet het worden toegestaan om ze te verjagen en de populatie actief te beheren. De verantwoordelijkheid voor deze afweging ligt bij provincies. Om te voorkomen dat wolven aan mensen wennen en zo hun schuwheid verliezen, moet het mogelijk zijn om wolven te verjagen.”
De PVV wil probleemwolven actief verjagen en, bij ernstige incidenten, zonder pardon laten afschieten. Hun beleid richt zich op het beschermen van mensen en dieren tegen schade of gevaar door wolven, waarbij snelle en harde ingrepen centraal staan.
Probleemwolven verjagen en afschieten
De PVV ziet de aanwezigheid van wolven als een risico voor mens en dier en pleit voor een directe aanpak bij overlast of incidenten. Wolven die problemen veroorzaken moeten worden verjaagd, en als er ernstige incidenten zijn, moet afschot zonder aarzeling plaatsvinden.
“Probleemwolven verjagen; bij ernstige incidenten volgt onverbiddelijk afschot”
De VVD erkent de overlast en veiligheidsrisico’s die de wolf in bepaalde gebieden veroorzaakt en kiest voor een actieve benadering. De partij wil preventieve én actieve beheersmaatregelen inzetten om de veiligheid van mens en dier te waarborgen. De nadruk ligt op het beschermen van mensen en hun dieren boven het vrij laten ontwikkelen van de wolf.
Preventieve en actieve beheersmaatregelen tegen de wolf
De VVD vindt dat waar de wolf overlast veroorzaakt en de veiligheid van mens en dier bedreigt, er ingegrepen moet worden. Dit betekent dat de partij niet alleen inzet op preventie, maar ook op actieve maatregelen om de populatie te beheren. Het uitgangspunt is dat de veiligheid van mensen en hun dieren prioriteit heeft boven het onbelemmerd laten voortbestaan van de wolf in Nederland.
“In gebieden waar de wolf overlast veroorzaakt en de veiligheid van mens en dier bedreigt, zetten we ons in voor preventieve en actieve beheersmaatregelen.”
Volt kiest voor duurzaam samenleven met de wolf door natuurgebieden te verbinden en monitoring te verbeteren. Ze willen preventieve maatregelen voor boeren stimuleren en schadevergoeding afhankelijk maken van het nemen van beschermende maatregelen. Hun visie is gericht op co-existentie, monitoring en het beperken van conflicten tussen mens en wolf.
Duurzaam samenleven met de wolf
Volt ziet de wolf als onderdeel van de Nederlandse natuur en wil ruimte creëren voor deze soort door natuurgebieden te verbinden, gedrag te monitoren en boeren te ondersteunen bij het voorkomen van schade. Het beleid is gericht op het bevorderen van co-existentie en het beperken van conflicten tussen mens en wolf, waarbij preventie en monitoring centraal staan.
“We verbinden natuurgebieden in Nederland en over grenzen heen, zodat er voldoende ruimte komt voor wilde diersoorten zoals de wolf. Wolven in Nederland worden net als in andere landen gezenderd om hun gedrag beter te kunnen monitoren en voorspellen. De overheid ondersteunt preventieve maatregelen op boerenbedrijven. Het nemen van gesubsidieerde veebeschermende maatregelen moet op termijn voorwaardelijk worden voor een schadevergoeding.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma