Verkiezingsprogramma's 2025 overDe afgelopen twee jaren werd er veel verbrast zonder dat de politiek wist wat ze uitgaven. Deze chaos nooit meer. Dit moet slimmer en beter. De huidige plannen moeten eerst tot uitvoering komen zodat dat ze logischerwijs worden uitgevoerd. iedereen wordt gek van alle nieuwe plannen die niet doordacht zijn (lees: te weinig kennis hebbende). De kandidaten die op de kieslijsten staan moeten een standaard CV maken en publiceren met hoogste opleiding met we/geen diploma, werkervaring buiten de po
NSC stelt dat de overheid de afgelopen jaren financieel wanbeleid heeft gevoerd, met te veel ondoordachte plannen en gebrekkige controle op uitgaven. Ze willen een einde maken aan deze chaos door meer kennis, transparantie en degelijkheid in beleid en uitvoering te brengen, en pleiten voor een politiek die eerst bestaande plannen uitvoert voordat er nieuwe worden gemaakt. Concreet wil NSC onder meer de begrotingsdiscipline aanscherpen, de Kamer beter ondersteunen met expertise, en de transparantie en verantwoording van politici en beleid vergroten.
Strenger financieel beleid en transparantie over uitgaven
NSC wil voorkomen dat er nog langer geld wordt uitgegeven zonder overzicht of doelmatigheid, en pleit voor een transparanter, realistischer financieel beleid met duidelijke controlemechanismen.
“We staan voor een degelijk, transparant en realistisch financieel beleid. Het huishoudboekje van Nederland moet op orde zijn.”
“We grijpen de mogelijkheid aan om de begroting van de overheid te moderniseren door kritisch te kijken naar verouderde regelingen.”
“We versterken de positie van de Algemene Rekenkamer (ARK) door de ARK de controle op de financiële verslaglegging te laten overnemen van de Auditdienst Rijk. De ARK moet volledig onafhankelijk kunnen opereren ten opzichte van het ministerie van Financiën, vergelijkbaar met accountants in de private sector.”
“Maatschappelijke problemen worden soms ‘aangepakt’ door grote potten geld (‘begrotingsfondsen’) te reserveren met soms vaag omschreven doelen. Dit komt de transparantie over de relatie tussendoelen, maatregelen en middelen niet ten goede. We bezien kritisch waar begrotingsfondsen een toegevoegde waarde hebben.”
Eerst bestaande plannen uitvoeren, minder nieuwe ondoordachte plannen
NSC hekelt de wildgroei aan nieuwe plannen zonder voldoende kennis of doordachtheid, en wil dat eerst bestaande plannen logisch en zorgvuldig worden uitgevoerd.
“Al jaren ontbreekt het aan voldoende inhoud en diepgaand debat in de Kamer. Daardoor blijft de aanpak van grote, maatschappelijke problemen uit.”
“Alleen met kennis en inhoud kan de politiek problemen oplossen. De Kamer moet daarom meer gebruikmaken van denktanks, experts en mensen met praktijkervaring.”
Meer kennis en expertise in politiek en beleid
NSC vindt dat gebrek aan kennis en inhoud leidt tot slecht beleid en pleit voor meer gebruik van experts, betere ondersteuning van de Kamer, en een leer- in plaats van afrekencultuur.
“We pleiten voor een uitbreiding van de ondersteuning van de Kamer, onder meer met een Bureau voor Technologie en Bureau Begroting en Verantwoording.”
“Onze Kamerleden zullen ministers en ambtenaren kritisch volgen op inhoud en resultaat, zonder politieke vooringenomenheid. We streven naar een leer- in plaats van een afrekencultuur waarin de nadruk in eerste instantie ligt bij de onderliggende problemen en niet bij de poppetjes.”
Striktere eisen aan wetsvoorstellen en uitvoering
NSC wil dat belangrijke wetten grondiger en per artikel worden behandeld, met meer aandacht voor de gevolgen en uitvoerbaarheid, om fouten en chaos te voorkomen.
“Belangrijke wetten moeten in detail behandeld worden en per artikel. Een kleine fout in een wetsartikel heeft immers grote gevolgen. Kennis hebben over de gevolgen van wetten is daarom essentieel.”
“Het beleid in Den Haag steunt te veel op een modellenwerkelijkheid waardoor besluiten objectiever lijken dan ze zijn. ... We willen daarom een verplichte wetenschappelijke standaard voor het gebruik van modellen en algoritmen door de overheid. Deze standaarden moeten openbaar en navolgbaar zijn.”
Geen dichtgetimmerde coalitieakkoorden, meer ruimte voor debat
NSC wil af van dichtgetimmerde akkoorden en pleit voor meer openheid, debat en flexibiliteit in de politiek, zodat beleid beter kan inspelen op veranderende omstandigheden.
“Coalitieakkoorden moeten zich beperken tot hoofdlijnen van beleid en financiële kaders. Ze leggen niet precies vast hoe de doelen bereikt worden. Er moet ruimte zijn voor debat en om in te spelen op veranderende omstandigheden; geen dichtgetimmerde afspraken dus.”
De ChristenUnie hekelt de bestuurlijke chaos en het gebrek aan financiële controle van de afgelopen jaren en pleit voor een transparantere, meer doordachte en uitvoeringsgerichte overheid. Ze willen structurele keuzes boven kortetermijnpolitiek, bestaande plannen eerst uitvoeren, en jaarlijks vereenvoudigen in plaats van steeds nieuwe, ondoordachte plannen. Transparantie, degelijkheid en het beperken van bureaucratie staan centraal, maar er is geen voorstel gevonden over verplichte CV-publicatie van kandidaten.
Structurele keuzes en uitvoering boven nieuwe plannen
De ChristenUnie benadrukt dat problemen zijn ontstaan door het uitstellen van noodzakelijke investeringen en het kiezen voor kortetermijnoplossingen. Ze willen dat bestaande plannen eerst worden uitgevoerd en pleiten voor een integrale, doordachte aanpak in plaats van steeds nieuwe, niet-doordachte plannen.
“Jarenlang zijn problemen ontkend of vooruitgeschoven. In plaats van structurele keuzes te maken, koos men voor geitenpaadjes.”
“Het kabinet dat na de verkiezingen aantreedt, moet Nederland van het slot halen. Met dappere keuzes, doortastend beleid, grootschalige investeringen in onderhoud, uitvoering, (energie)infrastructuur en duidelijke wetgeving, komt Nederland uit het stikstofmoeras en krijgen bedrijven perspectief op een duurzame toekomst.”
“De ChristenUnie kiest voor structurele oplossingen op basis van een integrale aanpak in plaats van kortetermijnpolitiek.”
“We voeren bestaande afspraken over woningbouw - zoals gemaakt op de Woontop en de Nationale Prestatieafspraken - zo snel mogelijk uit.”
Jaarlijkse vereenvoudiging en minder bureaucratie
Om bestuurlijke chaos en inefficiëntie te voorkomen, wil de ChristenUnie jaarlijks concrete vereenvoudigingen doorvoeren in wet- en regelgeving. Ze willen onnodige regels schrappen, bureaucratie verminderen en de overheid transparanter en dienstbaarder maken.
“De ChristenUnie heeft goede blauwdrukken uitgewerkt om het belastingstelsel en de sociale zekerheid te vereenvoudigen en te verbeteren. De ervaring leert echter dat zulke grote stelselherzieningen lang duren. Om geen tijd te verliezen introduceren we een jaarlijkse vereenvoudigingsdag en verplichten we de regering om elk jaar een pakket met kleinere vereenvoudigingen van het regelwoud, de fiscaliteit en de sociale zekerheid uit te werken en door te voeren.”
“Bij alle bestaande (beleids)regels wegen we af of ze nodig zijn, of ze bijdragen aan het beoogde doel en wat het kost (in euro’s en moeite) om ze uit te voeren. Alle regels die deze toets niet doorstaan, worden afgeschaft.”
“We snijden stevig in de bureaucratie, zodat bedrijven, maatschappelijke organisaties en vrijwilligers zich kunnen richten op hun doelen. De overheid gaat haar eigen complexiteit te lijf door elk jaar opnieuw vereenvoudigingen door te voeren.”
Transparantie en degelijkheid in overheidsfinanciën
De ChristenUnie wil af van ondoordachte uitgaven en pleit voor transparante, verstandige keuzes die worden doorgerekend door onafhankelijke experts. Ze zijn tegen het financieren van consumptieve uitgaven met schuld en willen investeren in zaken die zich terugverdienen.
“De ChristenUnie staat voor transparante en verstandige politiek. Daarom laten we onze keuzes in kaart brengen door de onafhankelijke experts van het CPB.”
“In tegenstelling tot het huidige kabinet gaan we geen consumptieve uitgaven financieren met meer schuld, maar stoppen we juist geld in investeringen die zich terugverdienen, zoals woningbouw, infrastructuur en energienetten.”
JA21 stelt dat de afgelopen jaren de overheidsfinanciën chaotisch en inefficiënt zijn beheerd, met te veel ondoordachte plannen en geldverspilling. De partij wil een kleinere, efficiëntere overheid, meer begrotingsdiscipline, minder nieuwe regels, en eerst bestaande plannen goed uitvoeren voordat er nieuwe worden gemaakt. Transparantie, uitvoerbaarheid en het terugdringen van bureaucratie staan centraal in hun visie.
Structurele uitgaven alleen bij structurele dekking
JA21 wil voorkomen dat geld wordt uitgegeven zonder duidelijk rendement of dekking, en pleit voor strengere begrotingsdiscipline. Investeringen mogen alleen als ze economisch nut hebben, en meevallers worden niet gebruikt voor incidentele wensen.
“Structurele uitgaven alleen bij structurele dekking. Begroten doen we op basis van gezond verstand en met een sterk besef dat je een euro maar een keer kan uitgeven. Investeringen mogen tijdelijk leiden tot extra uitgaven, maar alleen met een duidelijk rendement of economisch nut.”
“Meevallers verstandig gebruiken. We gebruiken door meevallers vrijgekomen geld niet automatisch voor incidentele politieke wensen, maar volgen een duidelijke prioriteitenvolgorde.”
“De collectieve lastendruk in Nederland is te hoog en de overheid geeft steeds meer geld uit zonder dat daar altijd een duidelijk rendement tegenover staat.”
Minder nieuwe regels, eerst bestaande plannen uitvoeren
JA21 hekelt de wildgroei aan nieuwe, vaak slecht doordachte plannen en wil dat eerst bestaande plannen logisch en goed worden uitgevoerd. Nieuwe regels mogen alleen als oude, overbodige regels worden geschrapt.
Minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie
Om bureaucratie en inefficiëntie te bestrijden, stelt JA21 een minister aan die expliciet verantwoordelijk is voor het terugdringen van regels, instanties en bureaucratische groei.
“De minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie krijgt duidelijke taken: in de eerste plaats het terugdringen van de sluipende groei van de bureaucratie en het stoppen van de steeds snellere groei binnen ministeries en andere overheidsinstanties.”
“Minder regeldruk door een minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie aan te stellen die met een harde reductiedoelstelling een einde maakt aan de toenemende regeldruk en met de stofkam door bestaande wet- en regelgeving gaat.”
Transparantie en eenvoud in beleid en belastingen
JA21 wil af van complexe, ondoorzichtige systemen en pleit voor eenvoud en transparantie, zodat burgers en ondernemers weten waar ze aan toe zijn.
“Ons huidige belastingsysteem is veel te ingewikkeld geworden. Complexe regelingen, toeslagen, kortingen, en een eindeloze lijst aan uitzonderingen maken het voor gewone Nederlanders onmogelijk om te begrijpen wat ze moeten betalen en waarom.”
“Wij schaffen het circus aan toeslagen en heffingskortingen af, en vervangen het door een simpel en transparant systeem van toelagen.”
De VVD erkent dat de overheid de afgelopen jaren te veel geld heeft uitgegeven zonder voldoende grip of kennis, wat heeft geleid tot chaos en frustratie over ondoordachte plannen en bureaucratie. Hun kernvoorstel is een fundamentele hervorming van de overheid: minder regels, meer transparantie, strengere uitvoering van bestaande plannen en een kleinere, effectievere overheid die haar uitgaven beheerst. De partij wil dat de overheid eerst bestaande plannen uitvoert, bureaucratie en regeldruk drastisch vermindert, en topambtenaren en politici beter afrekent op resultaten en kennis.
Overheidsuitgaven onder controle, geen nieuwe lasten
De VVD wil voorkomen dat de overheid opnieuw geld verspilt zonder overzicht, door uitgaven te beperken en te zorgen dat deze niet harder groeien dan de economie. Ze kiezen voor bezuinigen en efficiënter werken in plaats van lastenverhoging, en willen dat plannen eerst goed worden uitgevoerd voordat er nieuwe bijkomen.
Drastisch schrappen van regels en bureaucratie
De partij stelt dat de wildgroei aan regels en procedures leidt tot chaos, vertraging en ineffectiviteit. Ze willen een Deltaplan en een opschoonwet om overbodige regels te schrappen, procedures te verkorten en bureaucratie te verminderen, zodat de overheid weer effectief en voorspelbaar wordt.
“We stoppen de enorme wildgroei aan regels, want die zet zowel de mensen als de overheid zelf klem. We zetten het mes in de bureaucratie. Daartoe maken we een Deltaplan minder regels, rapportages, procedures.”
“Elke kabinetsperiode begint met een opschoonwet, waarbij bestaande taskforces, commissie, adviesraden en agentschappen alleen worden voortgezet als hier bewust voor wordt gekozen.”
“We lichten alle wet- en regelgeving door en behouden alleen de regels die evident noodzakelijk zijn.”
Overheid focust op uitvoering en resultaat, niet op nieuwe plannen
De VVD benadrukt dat de overheid zich moet richten op het uitvoeren van bestaande plannen en het leveren van resultaten, in plaats van steeds nieuwe, ondoordachte plannen te maken. Ze willen topambtenaren afrekenen op het verminderen van onnodig papierwerk en procedures, en stellen hogere eisen aan prestaties.
“We rekenen topambtenaren af op het verminderen van onnodig procesmatig papierwerk en afvinklijstjes bij nieuw beleid en we verkorten procedures die voorafgaan aan indiening van een wet.”
“We zorgen dat de beste mensen voor de overheid willen en blijven werken en betalen ze meer als dat nodig is, maar stellen ook hogere eisen aan de resultaten die ze leveren.”
“De effectieve overheid moet zich focussen op kerntaken en onnodige vertraging verbannen.”
Minder nieuwe, ondoordachte plannen; meer kennis en uitvoering
De VVD erkent dat te veel nieuwe plannen zonder voldoende kennis en doordenking tot frustratie en chaos leiden. Ze willen dat de politiek zich baseert op kennis en ervaring, en dat plannen eerst goed worden uitgevoerd voordat er nieuwe bijkomen.
“We nemen geen genoegen meer met middelmaat, omdat we weten dat we in Nederland beter kunnen dan we nu doen.”
De PVV stelt dat er de afgelopen jaren veel geld is verspild door ondoordacht beleid en een gebrek aan controle op uitgaven. Ze willen een einde maken aan deze "chaos" door bestaande plannen eerst goed uit te voeren, uitgaven te beperken en benoemingen in de (semi-)publieke sector uitsluitend op basis van inhoudelijke kwaliteiten te laten plaatsvinden. Transparantie, minder verspilling en meer deskundigheid staan centraal in hun visie.
Uitgaven beperken en verspilling tegengaan
De PVV vindt dat er te veel geld is uitgegeven aan zaken die volgens hen niet in het belang zijn van Nederlanders, en wil daarom fors snijden in uitgaven en subsidies. Dit moet leiden tot een efficiëntere besteding van belastinggeld en het voorkomen van herhaling van recente financiële chaos.
“We dekken onze voorstellen door elders de uitgaven te beperken. ... Alleen al dit jaar besteden we € 6 miljard aan de asielopvang en € 3 miljard aan de opvang van Oekraïners. De PVV stopt ook met ontwikkelingshulp. Elk jaar maken we vele miljarden over naar Afrika. Ook willen we miljarden minder afdragen aan de Europese Unie.”
“Stop met de verspilling van onze zuurverdiende belastingcenten. Stop met de export van onze miljarden. Besteed het geld in Nederland, aan de Nederlanders. Het is tenslotte úw geld!”
“Bijna de helft van wat we met zijn allen verdienen in Nederland wordt door de overheid besteed – alleen vaak aan de verkeerde dingen. Miljarden worden verspild aan zaken waar de Nederlander niets aan heeft en ook helemaal niet om heeft gevraagd.”
Benoemingen op basis van inhoudelijke kwaliteiten, niet vriendjespolitiek
De PVV wil een einde maken aan politieke benoemingen en vriendjespolitiek in de (semi-)publieke sector. Alleen inhoudelijke geschiktheid moet nog tellen, met meer transparantie en striktere beloningsnormen.
“Benoemingen in de (semi-)publieke sector alleen op grond van inhoudelijke kwaliteiten, en er komen zeer strikte beloningsnormen”
“Bij werving en selectie van (top)ambtenaren telt alleen de inhoudelijke geschiktheid en niet geslacht, huidskleur en/of herkomst”
“Aan deze politieke vriendjespolitiek en hoge salarissen wil de PVV een eind maken: benoemingen in de (semi-)publieke sector vinden alleen nog plaats op grond van inhoudelijke kwaliteiten, en er komen veel strakkere beloningsnormen.”
Minder bureaucratie en managementlagen
De PVV wil het uitdijende ambtenarenapparaat en managementlagen terugdringen om de overheid efficiënter en goedkoper te maken.
De SP hekelt de verspilling en het gebrek aan controle op overheidsuitgaven in de afgelopen jaren en pleit voor een veel efficiëntere, transparantere en meer deskundige overheid. Ze willen af van ondoordachte, slecht uitgevoerde plannen en pleiten voor het eerst goed uitvoeren van bestaande plannen, het versterken van eigen kennis binnen de overheid, en het stoppen met dure externe consultants. Daarnaast wil de SP meer transparantie en vakmanschap bij politici en ambtenaren, maar doet geen concreet voorstel voor verplichte CV-publicatie van kandidaten.
Investeren in eigen kennis, minder consultants
De SP vindt dat de overheid te afhankelijk is geworden van dure externe consultants, wat leidt tot inefficiëntie, kennisverlies en verspilling van belastinggeld. Door meer vaste medewerkers aan te nemen en kennis in huis te houden, wil de SP problemen effectiever en duurzamer oplossen en herhaling van fouten voorkomen.
“Eigen kennis in plaats van dure consultants. Wij willen dat mensen die voor de publieke dienst werken dit in dienst doen van het publiek. Door werknemers in vaste dienst te nemen bij publieke organisaties bouwen deze meer kennis en ervaring op om effectief de problemen van Nederland op te lossen. Dure consultants die met kortetermijn oplossingen komen en na een paar maanden weer weg zijn houden we mee op.”
“De afhankelijkheid van allerlei dure consultants en adviseurs stopt en we gaan de Roemernorm handhaven en aanscherpen.”
Uitvoerbare en doordachte plannen, geen beleidschaos
De SP benadrukt dat plannen uitvoerbaar en logisch moeten zijn, en dat Nederland niet gebaat is bij een overvloed aan nieuwe, slecht doordachte plannen. Ze willen dat bestaande plannen eerst goed worden uitgevoerd, met oog voor de capaciteit van de overheid en de uitvoerbaarheid van beleid.
“Alles kan, maar niet alles tegelijk. De plannen in dit programma kunnen allemaal en zijn hard nodig voor een beter Nederland. Veel van deze plannen hebben we uitgewerkt en voor elk plan voor vooruitgang hebben wij een financiële dekking. Toch moet de kanttekening gezet worden dat Nederland een beperkt aantal mensen heeft om deze plannen uit te werken in wetten en uit te voeren in de praktijk.”
“We maken wetten en regels die uitgevoerd kunnen worden, zodat overheidsbeleid simpel en soepel wordt. De inhoud en de oplossing komen centraal te staan. Uitvoeringsorganisaties krijgen de mogelijkheid om een ‘rode kaart’ uit te delen bij onuitvoerbaarheid van nieuw beleid.”
Transparantie en vakmanschap bij overheid en politiek
De SP wil meer transparantie over belangen en functies van politici en pleit voor een overheid die wordt geleid door vakmensen met kennis van zaken. Ze willen draaideurfuncties en commerciële nevenfuncties verbieden, maar doen geen concreet voorstel voor verplichte CV-publicatie van kandidaten.
“Door transparantie verplicht te stellen voorkomen we dat het grote geld politieke invloed koopt in ons land. Dat bereiken we onder andere door een verplicht lobbyregister en een verbod op draaideurfuncties. Bij aantreden moeten ministers en staatssecretarissen inzicht geven over hun zakelijke belangen. Voor Tweede Kamerleden komt er een verbod op commerciële nevenfuncties en moeten ook zij inzicht geven in hun zakelijke belangen.”
“Ambtenaren moeten vakmensen zijn die tussen de mensen staan. Door meer training, contact met mensen en praktijkervaring bouwen ambtenaren die nieuw zijn in het vak dit vakmanschap op.”
Stoppen met verspilling en ondoelmatige uitgaven
De SP wil een einde maken aan de verspilling van belastinggeld aan ondoelmatige subsidies, belastingvoordelen en defensie-uitgaven, en pleit voor een kritische, zuinige en doelgerichte besteding van publieke middelen.
BBB hekelt de recente politieke chaos en geldverspilling door ondoordachte plannen en pleit voor een sobere, doelmatige overheid die eerst bestaande plannen uitvoert voordat er nieuwe worden gemaakt. Ze willen minder bureaucratie, meer focus op uitvoerbaarheid en financiële degelijkheid, en stellen concrete bezuinigingen en transparantie in overheidsuitgaven voor. BBB benadrukt het belang van kennis en praktijkervaring bij beleidsmakers en wil dat beleid aansluit bij het dagelijks leven van mensen.
Sobere en doelmatige overheid, minder nieuwe plannen
BBB vindt dat de overheid te veel geld verspilt aan ondoordachte en slecht uitgevoerde plannen, en wil daarom eerst bestaande plannen logisch uitvoeren voordat er nieuwe worden geïntroduceerd. Ze pleiten voor structurele bezuinigingen op bureaucratie en managementlagen, en willen dat beleid uitvoerbaar en financieel degelijk is.
“De groei van beleidsmedewerkers, managementlagen en externe inhuur heeft geleid tot bureaucratisering zonder betere dienstverlening. Door het rijk te dwingen tot herprioritering en digitalisering, verbeteren we de uitvoerbaarheid én besparen we structureel honderden miljoenen, zo niet vele miljarden euro’s. Minder regels, meer resultaat.”
“BBB kiest voor een sobere en doelmatige overheid. In 2028 stellen we een nullijn in voor rijksambtenaren, inclusief ambtsdragers. Dat betekent dat er dat jaar geen loonstijgingen worden doorgevoerd. In een tijd waarin we scherpe keuzes maken om de overheidsfinanciën op orde te brengen, hoort ook een bijdrage van het Rijk zelf. Deze onderstreept onze inzet voor financiële degelijkheid en een efficiënte overheid.”
“We rangschikken financiële middelen anders door: Te bezuinigen op inefficiënt beleid en uitgaven die geen sociaal rendement opleveren. Te bezuinigen op uitvoeringskosten buiten wonen, veiligheid, zorg en onderwijs.”
Focus op uitvoerbaarheid en praktijkkennis
BBB stelt dat beleid te vaak losstaat van de praktijk en dat er te weinig kennis is bij beleidsmakers. Ze willen beleid dat aansluit bij het dagelijks leven, met meer aandacht voor uitvoerbaarheid en praktijkervaring.
“Beleidsmakers verliezen de praktijk uit het oog en zien mensen als kostenpost, niet als dragers van de samenleving. BBB kiest voor beleid dat aansluit bij het dagelijks leven of je nu werkt op het land, in de fabriek, in de klas of in een familiebedrijf.”
“Toch worden juist deze mensen het hardst geraakt door beleid dat steeds verder losraakt van de praktijk.”
Minder nieuwe, slecht doordachte plannen
BBB is kritisch op de hoeveelheid nieuwe plannen die niet goed zijn doordacht en pleit voor meer focus, eenvoud en het eerst uitvoeren van bestaande plannen.
“Een dienstbare overheid begint bij eenvoud, slagkracht en focus op kerntaken.”
Transparantie en kwaliteit van kandidaten (CV’s)
Hoewel het BBB-programma niet expliciet het publiceren van CV’s van kandidaten noemt, benadrukken ze wel het belang van praktijkkennis en bestuurlijke ervaring bij politici.
“Mensen met praktijkkennis, mensen die weten hoe het is om voor dag en dauw op te staan. Mensen die het verschil willen maken zonder politieke praat, maar met hart voor het land.”
Het CDA erkent dat de afgelopen jaren politieke besluitvorming heeft geleid tot chaos, ondoordachte plannen en gebrekkige controle op uitgaven. Daarom pleit het CDA voor een effectievere, kleinere en transparantere overheid, met minder nieuwe plannen en meer focus op degelijke uitvoering en verantwoord financieel beleid. Concrete voorstellen zijn onder meer het vereenvoudigen van regelgeving, het beperken van nieuwe wetgeving, het verbeteren van de uitvoering en het transparanter maken van overheidsfinanciën; over verplichte CV-publicatie voor kandidaten wordt echter niets concreets genoemd.
Focus op uitvoering en minder nieuwe plannen
Het CDA wil dat bestaande plannen eerst goed worden uitgevoerd voordat er nieuwe worden gemaakt, om zo de bestuurlijke chaos en overbelasting van de uitvoering te voorkomen. Dit moet leiden tot meer rust, voorspelbaarheid en effectiviteit in het beleid.
Vereenvoudigen en beperken van regelgeving
Om grip te houden op beleid en uitgaven, wil het CDA regelgeving vereenvoudigen, overbodige regels schrappen en nieuwe wetgeving beperken tot wat echt nodig is. Dit moet de uitvoerbaarheid verbeteren en de kans op fouten en verspilling verkleinen.
“Er komt een programma ‘vereenvoudiging van regelgeving’. Doelstelling is een lagere uitvoeringslast voor uitvoerders, burgers en ondernemingen.”
“Bij nieuwe wetgeving gelden voortaan horizonbepalingen, zodat wetten die een tijdelijk probleem adresseren na verloop van tijd vanzelf vervallen.”
“We schrappen samen met de zorg, het onderwijs, en economische sectoren overbodige administratieve regels, maken bestaande regelgeving beter en rapportages efficiënter.”
Strenger financieel beleid en transparantie
Het CDA benadrukt het belang van verantwoord, zuinig en transparant omgaan met overheidsfinanciën om herhaling van 'verbrassen' te voorkomen. Dit betekent realistische ambities, structurele oplossingen en een stabiele begroting.
De SGP is kritisch op de recente financiële chaos en pleit voor een kleinere, efficiëntere overheid die zich aan haar kerntaken houdt en belastinggeld doelmatig besteedt. Ze willen minder nieuwe, ondoordachte plannen, realistische begrotingen, en meer parlementaire controle op uitgaven. De partij stelt voor om bestaande plannen eerst goed uit te voeren, regeldruk te verminderen, en financiële verantwoording te versterken; over verplichte CV-publicatie voor kandidaten wordt in het programma echter niets concreets genoemd.
Efficiënter en doelmatiger overheidsuitgaven
De SGP wil voorkomen dat de overheid geld verspilt en pleit voor een kleinere, daadkrachtige overheid die haar grenzen kent. Ze benadrukken het belang van realistische begrotingen, parlementaire controle en het beperken van nieuwe, ondoordachte plannen.
“De overheid moet zich richten op haar kerntaken en efficiënt werken. ... betekent dit: snoeien in het woud van regels, minder subsidies en minder overheidsbemoeienis. Om de overheidsuitgaven te kunnen beteugelen, is een kleinere en daadkrachtige overheid nodig. Een overheid die haar grenzen kent.”
“Het is niet meer dan logisch dat het belastinggeld op een doelmatige en doeltreffende manier ingezet moet worden, zodat overheidsbeleid niet alleen financieel degelijk, maar ook financieel rechtmatig is.”
“Het budgetrecht van de Kamer is van groot belang voor een stevige parlementaire controle op de overheidsuitgaven. Daarvoor zijn realistische ramingen van begrotingen nodig. De afgelopen jaren lagen de ramingen en uitkomsten vaak ver uit elkaar. Dat moet beter.”
Minder nieuwe, ondoordachte plannen en regeldruk
De SGP hekelt de wildgroei aan nieuwe plannen en regels en wil eerst bestaande plannen uitvoeren voordat er nieuwe worden gemaakt. Ze pleiten voor een grote regelschrapoperatie en het tegengaan van stapeling van beleidsregels.
“Er komt een uitgebreide regelschrap-operatie waarbij zeker een kwart van de regels verdwijnt.”
“Het stapelen van aanvullende beleidsregels door toezichthouders of uitvoeringsorganisaties op bestaande regels is onwenselijk en wordt actief tegengegaan.”
“Inspecties en autoriteiten gaan veel meer werken vanuit vertrouwen en zetten in op zelfregulering, risicogericht toezicht en publiek-private samenwerking.”
Eerst bestaande plannen uitvoeren, dan pas nieuwe
De SGP vindt dat de huidige plannen eerst tot uitvoering moeten komen voordat er nieuwe plannen worden gemaakt, om zo meer rust en overzicht te creëren.
“De enorme woningnood vraagt om meer woningen en een daadkrachtige aanpak. ... De tijd van praten is voorbij, er moet gebouwd worden!”
50PLUS hekelt de recente financiële chaos en verspilling door de overheid en pleit voor strengere controle op overheidsuitgaven, minder ondoordachte nieuwe plannen en meer focus op uitvoering van bestaand beleid. Ze willen een breed onderzoek naar effectiviteit van uitgaven, forse besparingen op fraude en verspilling, en een einde aan bureaucratische wildgroei. Over transparantie van kandidaten (zoals verplichte CV's) is in het programma geen concreet voorstel te vinden.
Strengere controle en besparing op overheidsuitgaven
50PLUS vindt dat de overheid de afgelopen jaren te veel geld heeft verspild zonder grip op de uitgaven, mede door slecht doordachte plannen en bureaucratie. Ze willen een breed onderzoek naar alle uitgaven, met als doel miljarden te besparen op fraude, verspilling en ondoelmatigheden, en pleiten voor een consolidatie van de Rijksbegroting.
“De overheid is tot op heden niet in staat geweest om de enorme vooruitgang, op het gebied van communicatietechnologie, om te zetten in meer efficiency en een hogere productiviteit. Sinds 2018 zijn er maar liefst 44.000 Rijksambtenaren bijgekomen, terwijl de arbeidsmarkt deze krachten op andere plekken heel hard nodig heeft. Fraude en malafide zorgverleners verslinden miljarden zonder dat de politiek er grip op weet te krijgen.”
“Ons bestuurlijk systeem dreigt op meerdere fronten volledig vast te lopen in bureaucratie, overbodige regelgeving en complexiteit. Wij pleiten daarom voor een breed consolidatiepakket voor de Rijksbegroting, waarbij alle overheidsuitgaven van alle ministeries onder de loep worden genomen.”
“Een topteam ambtenaren en ondernemers onderzoekt alle overheidsuitgaven van alle ministeries op effectiviteit met als doel ten minste 10 miljard euro aan fraude, verspilling en ondoelmatigheden op te sporen aan de uitgavenkant van de collectieve sector.”
“Besparing van, per saldo, 5 miljard op fraude, verspilling en ondoelmatigheden binnen het woud van belastingfaciliteiten.”
Minder nieuwe, slecht doordachte plannen; focus op uitvoering
50PLUS uit kritiek op de wildgroei aan nieuwe, slecht doordachte plannen en wil eerst bestaande plannen logisch uitvoeren voordat er nieuwe worden gestart. Ze wijzen op de negatieve gevolgen van overhaaste beleidswijzigingen en pleiten voor meer kennis en doordachtheid in beleid.
“Recente kabinetten startten grote bestedingsprogramma’s, precies op het moment dat de arbeidsmarkt al oververhit was. 50PLUS ziet ruimte om te besparen op die lopende bestedingsprogramma’s door andere keuzes te maken of door het voorgenomen beleid te vertragen.”
“Slecht doordachte en slecht uitgevoerde plannen op het terrein van energie, klimaat, stikstof en natuurbeleid, hebben ervoor gezorgd dat Nederland zijn aansluiting bij de economische top van de wereld dreigt kwijt te raken.”
BVNL stelt dat de afgelopen jaren gekenmerkt werden door financieel wanbeheer, ondoordachte plannen en een gebrek aan deskundigheid in de politiek. Om deze chaos te voorkomen, wil BVNL strengere eisen aan de deskundigheid van ministers, meer transparantie en verantwoording over uitgaven, en een kleinere, efficiëntere overheid. Kandidaten voor politieke functies moeten aantoonbaar relevante kennis en ervaring hebben, en begrotingsdiscipline wordt afgedwongen met harde consequenties bij overschrijdingen.
Strengere eisen aan deskundigheid van ministers
BVNL vindt dat het gebrek aan relevante kennis en ervaring bij bewindspersonen heeft geleid tot slecht beleid en verspilling. Daarom moeten ministers aantoonbare opleiding en ervaring hebben die passen bij hun portefeuille, zodat beleid doordacht en effectief wordt uitgevoerd.
“Bij de benoeming van ministers wordt gekeken naar opleiding, achtergrond en ervaring. Mensen zonder relevante opleiding of ervaring krijgen geen ministerspost.”
“Dit betekent dat de Minister van J&V minimaal rechten moet hebben gestudeerd, dat de Minister van Defensie bij voorkeur een oud-militair is, dat de Minister van Financiën minimaal een econoom of fiscalist is en dat de Minister van EZK bij voorkeur een ervaren ondernemer of econoom is en dat de Minister van I&W een ingenieur is.”
“Het mag niet meer gebeuren dat mensen zonder relevante kennis en ervaring via de baantjescarrousel toch minister of staatssecretaris worden.”
Strikte begrotingsdiscipline en persoonlijke aansprakelijkheid
Om te voorkomen dat er opnieuw geld wordt verspild zonder controle, wil BVNL harde regels voor begrotingsdiscipline en persoonlijke aansprakelijkheid voor politici en ambtenaren bij overschrijdingen.
“Politici, bestuurders en topambtenaren worden hoofdelijk aansprakelijk bij structurele budgetoverschrijding of inefficiëntie.”
“Budgetoverschrijding van meer dan 10% zonder parlementaire toestemming leidt automatisch tot: terugbetalingsplicht, ontslag uit de functie, uitsluiting van herbenoemingen en opname in een openbaar register.”
Transparantie en verantwoording over uitgaven
BVNL wil dat alle uitgaven inzichtelijk en verantwoord zijn, zodat de politiek altijd weet waar het geld naartoe gaat en verspilling wordt voorkomen.
“Alle geldstromen in de zorg worden inzichtelijk gemaakt. Van premies en subsidies tot PGB’s en Wlz-gelden. We willen precies weten waar elke euro blijft.”
D66 erkent dat de overheid de afgelopen jaren te veel taken heeft uitbesteed, waardoor kennis en controle verloren zijn gegaan en beleid vaak niet goed werd uitgevoerd. Ze willen dit keren door kennis terug te halen naar de overheid, minder externe consultants in te huren, regels te versimpelen en eerst bestaande plannen goed uit te voeren voordat er nieuwe worden gemaakt. Transparantie, uitvoeringskracht en het verminderen van regeldruk staan centraal, maar over verplichte CV-publicatie van kandidaten wordt niets concreets genoemd.
Kennis en uitvoeringskracht terug naar de overheid
D66 stelt dat het uitbesteden van taken aan consultants heeft geleid tot verlies van kennis en grip, waardoor beleid chaotisch en inefficiënt werd uitgevoerd. Ze willen de uitvoeringskracht van de overheid versterken door kennis weer in huis te halen en minder afhankelijk te zijn van externe partijen.
Minder nieuwe regels, meer focus op uitvoering en versimpeling
D66 wil een einde maken aan de voortdurende stroom van nieuwe, slecht doordachte plannen en pleit voor het eerst goed uitvoeren van bestaande plannen. Ze willen regels versimpelen, onnodige regeldruk schrappen en uitvoeringsorganisaties meer ruimte geven om af te wijken van regels waar nodig.
“In plaats van eindeloos vergaderen over beleid, gaan we vaker snel van start en sturen we bij waar nodig. We laten ruimte voor medeoverheden en uitvoeringsorganisaties om zelf met oplossingen te komen, binnen de doelen en kaders die het Rijk daarvoor stelt.”
“D66 maakt een einde aan verstikkende regeldruk. Regels die goed werken en publieke waarden beschermen, houden we. Regels die hoge lasten met zich meebrengen en niet goed werken, schaffen we af. Bij het opstellen van nieuwe regels kijken we altijd naar welke regels we dan ook kunnen afschaffen. Bestaande regels versimpelen we.”
Transparantie en open overheid
D66 wil de overheid transparanter maken en de controle op de macht versterken, zodat het duidelijker wordt wat er met publieke middelen gebeurt en wie waarvoor verantwoordelijk is. Dit moet het vertrouwen in de overheid herstellen en voorkomen dat geld wordt "verbrast" zonder overzicht.
BIJ1 benadrukt in haar programma het belang van democratisering, transparantie en het effectiever besteden van publieke middelen, met een focus op het voorkomen van verspilling en het versterken van burger- en werknemersinvloed. Ze pleiten voor meer democratische controle op beleid en uitvoering, vereenvoudiging van complexe systemen, en het vergroten van de betrokkenheid en verantwoording van bestuurders. Concrete voorstellen zijn onder meer het democratiseren van besluitvorming, het radicaal vereenvoudigen van toeslagen, en het vergroten van transparantie bij overheidsuitgaven en vastgoedtransacties.
Meer democratische controle en transparantie bij beleid en uitvoering
BIJ1 wil voorkomen dat beleid chaotisch, ondoordacht en inefficiënt wordt uitgevoerd door meer democratische controle, transparantie en betrokkenheid van burgers en werknemers te organiseren. Dit moet leiden tot beter doordachte plannen, minder verspilling en meer verantwoording over uitgaven en besluiten.
“Burgers bepalen met landelijke gespreksrondes en inspraaksessies altijd actief mee met nieuwe wetten en regels van de overheid. Vooral bij grote politieke vraagstukken krijgt deze raadpleging een centrale, bindende rol.”
“We maken het stelsel van onze toeslagen radicaal eenvoudiger. Zo voorkomen we toekomstige toeslagenschandalen. En door onnodige trage en ingewikkelde procedures voor toeslagen te bestrijden, besparen we veel geld.”
“De details van alle gemeentelijke vastgoedtransacties worden verplicht openbaar bijgehouden.”
Meer verantwoording en democratisering van bestuurders en instellingen
Om te zorgen dat plannen beter worden uitgevoerd en bestuurders meer kennis en verantwoording tonen, wil BIJ1 dat raden, besturen en volksvertegenwoordigers democratisch gekozen en gecontroleerd worden, met meer transparantie over hun functioneren.
“Besturen en raden van toezicht van mbo’s, hogescholen en universiteiten worden democratisch verkozen. Dat gebeurt via democratisch verkozen raden van medewerkers en studenten, op centraal en facultair niveau.”
“De macht van burgemeesters wordt onderhevig aan meer democratische controle, verantwoording en transparantie, in het bijzonder rond openbare orde, veiligheid, politieacties, surveillance en het sluiten van woningen.”
FVD stelt dat de afgelopen jaren sprake was van financieel wanbeleid en bestuurlijke chaos, met veel ondoordachte plannen en gebrekkige uitvoering. Ze pleiten voor een kleinere, transparantere overheid, het stoppen van grote, kostbare projecten en het stellen van duidelijke prioriteiten voordat nieuwe plannen worden gemaakt. FVD wil dat beleid beter wordt doorgerekend, bestaande plannen eerst worden uitgevoerd, en dat bestuurders en kandidaten aantoonbare kennis en ervaring moeten hebben.
Overheidsuitgaven fors verkleinen en transparanter maken
FVD vindt dat de overheid te veel geld verspilt aan grote projecten zonder duidelijke verantwoording of effectiviteit. Ze willen de uitgaven structureel verlagen, stoppen met nieuwe, ondoordachte plannen en de focus leggen op het uitvoeren van bestaande plannen.
“De Rijksoverheidsuitgaven moeten verplicht ieder jaar 3% krimpen, zodat de overheid niet groter maar kleiner wordt.”
“Dan hou je jaarlijks ten minste tientallen miljarden over. Praktisch onze gehele welvaart gaat al jarenlang op aan deze Grote Projecten. Wij willen stoppen het geld dat Nederlanders verdienen daaraan uit te geven.”
Bestuurlijke vernieuwing en hogere eisen aan bestuurders
FVD wil de ambtelijke top vernieuwen, meer transparantie over de achtergrond van kandidaten en bestuurders, en eisen stellen aan hun kennis en ervaring. Dit moet voorkomen dat ondeskundige mensen op belangrijke posities komen.
“We laten topambtenaren en ambassadeurs opnieuw solliciteren bij de start van een nieuwe regering en schaffen de Algemene Bestuursdienst (ABD) af, zodat de ambtelijke macht niet langer in handen blijft van een gesloten kring.”
Kritisch op doorrekenen en effectiviteit van beleid
FVD is kritisch op de huidige manier van beleidsdoorrekening, omdat deze volgens hen te veel binnen bestaande kaders blijft en geen ruimte biedt voor fundamentele koerswijzigingen. Ze willen dat grote plannen en hun financiële implicaties transparant aan de kiezer worden voorgelegd.
“De financiële implicaties van dergelijke ‘grote plannen’ juist wél aan de kiezer zouden moeten worden voorgelegd. Dáárover zou het in verkiezingstijd moeten gaan.”
“Met de huidige doorrekeningssystematiek is echter iets grondig mis. Want het Centraal Planbureau wil enkel voorstellen in overweging nemen die binnen de huidige beleidskaders vallen.”
GroenLinks-PvdA erkent dat er de afgelopen jaren sprake was van bestuurlijke chaos, onvoldoende controle op uitgaven en een gebrek aan doordachte uitvoering van beleid. Ze pleiten voor een verantwoord, transparant en langetermijngericht begrotingsbeleid, waarbij investeringen vooraf goed worden onderbouwd en bestaande plannen eerst worden uitgevoerd voordat nieuwe worden geïntroduceerd. Daarnaast willen ze de democratische controle versterken, onder meer door meer transparantie en ondersteuning in het parlement, maar er is geen voorstel gevonden over verplichte CV-publicatie van kandidaten.
Investeringen vooraf onderbouwen en verspilling voorkomen
GroenLinks-PvdA wil voorkomen dat er geld wordt uitgegeven zonder duidelijkheid over de besteding en effectiviteit, en pleit voor het vooraf inzichtelijk maken van investeringen om verspilling en chaos te vermijden. Dit geldt expliciet voor grote uitgaven, zoals defensie, maar de lijn is breder toepasbaar.
“Vooraf moet duidelijk zijn waarin we gaan investeren en of defensie en de industrie dat geld ook kunnen uitgeven. Zo voorkomen we verspilling en onnodige prijsstijgingen.”
Verantwoord en trendmatig begrotingsbeleid, focus op lange termijn
De partij kiest voor een trendmatig begrotingsbeleid met nadruk op de lange termijn, waarbij financiële meevallers niet zomaar worden uitgegeven en uitgaven verantwoord worden gepland. Dit moet voorkomen dat er, zoals in het verleden, chaotisch en kortzichtig met geld wordt omgegaan.
“We voeren een trendmatig begrotingsbeleid om de economie te stabiliseren. Financiële meevallers geven we niet zomaar uit; bij tegenvallers hoeven we niet te bezuinigen. Bij het begrotingsbeleid kijken we vooral naar de lange termijn, niet naar het begrotingssaldo op de korte termijn.”
Plannen eerst uitvoeren, niet steeds nieuwe plannen stapelen
GroenLinks-PvdA benadrukt dat bestaande plannen eerst moeten worden uitgevoerd voordat er nieuwe plannen worden gemaakt, om zo de uitvoerbaarheid en effectiviteit te waarborgen en bestuurlijke onrust te voorkomen.
“Niet alles zal in één keer kunnen. Daarvoor zijn de problemen te groot. Maar we hebben het als land eerder gedaan. We zijn tot veel in staat als we de handen ineenslaan. We kunnen de stilstand doorbreken en samen vooruit.”
Meer transparantie en controle in de politiek
De partij wil de democratische controle versterken door meer inhoudelijke ondersteuning in het parlement, het versterken van de juridische afdeling en het vergroten van de transparantie rond lobby en donaties. Dit moet de kwaliteit van besluitvorming verhogen en belangenverstrengeling tegengaan.
“We zorgen voor meer inhoudelijke ondersteuning in de Tweede Kamer, ook voor de wetenschappelijke instellingen van de politieke partijen. De juridische afdeling van het parlement wordt versterkt, zodat de controle op uitvoerbaarheid en rechtsstatelijkheid beter is verankerd.”
“Er komt een lobbyregister voor de Rijksoverheid waarin ambtenaren en politici vermelden met welke belangenorganisaties over welke onderwerpen contact is geweest voor het maken van beleid.”
De Partij voor de Dieren benadrukt het belang van zorgvuldig, transparant en doordacht beleid, waarbij bestaande plannen eerst goed moeten worden uitgevoerd voordat er nieuwe worden gemaakt. Ze pleiten voor minder bureaucratie, meer vertrouwen in burgers en ambtenaren, en het tegengaan van verspilling van publieke middelen. Transparantie, deskundigheid en het voorkomen van bestuurlijke chaos staan centraal in hun visie.
Investeren in uitvoerbaarheid en continuïteit beleid
De PvdD vindt dat beleid eerst goed moet worden uitgevoerd voordat er nieuwe plannen worden gemaakt, om zo bestuurlijke chaos en verspilling te voorkomen. Ze willen af van steeds wisselende subsidies en pleiten voor structurele investeringen, zodat organisaties en scholen lange termijnbeleid kunnen voeren en niet telkens worden geconfronteerd met ondoordachte, snel wisselende plannen.
“Investeringen in het onderwijs worden structureel, in plaats van tijdelijke en steeds wisselende subsidies. Hierdoor kunnen scholen zelf lange-termijnbeleid ontwikkelen dat kwalitatief en inclusief onderwijs ten goede komt.”
“De geschiedenis laat zien dat tijdelijke maatregelen – zoals versnelde bouw zonder kwaliteitsborging of integrale visie – woningtekorten niet structureel verhelpen.”
Minder bureaucratie en meer vertrouwen in ambtenaren en burgers
De partij wil een cultuuromslag bij de overheid: minder wantrouwen, minder bureaucratie en meer ruimte voor vakmanschap en ervaringsdeskundigheid. Dit moet leiden tot beter doordacht beleid en minder inefficiënte, overhaaste maatregelen.
“De overheid investeert in een cultuuromslag, van wantrouwen naar vertrouwen in burgers als uitgangspunt. Medemenselijkheid staat centraal in het handelen van overheidsinstanties, ondersteund door het ambtelijk vakmanschap dat daarvoor nodig is. De ambtelijke organisatie wordt daarop hervormd.”
“Beleidsambtenaren krijgen de ruimte om vrijwilligerswerk te doen onder werktijd, binnen hun eigen domein. Zo komen zij dichter bij de leefwereld van de burger. Ervaringswerkers worden standaard ingezet binnen de Rijksoverheid.”
Transparantie en openbaarheid van overheidsinformatie
De PvdD wil dat overheidsinformatie standaard openbaar en digitaal toegankelijk is, zodat beleid transparant en controleerbaar wordt. Dit moet voorkomen dat er geld wordt verspild aan ondoorzichtige of slecht onderbouwde plannen.
“Overheidsinformatie is in principe openbaar en digitaal toegankelijk. De overheid is uiterst terughoudend met het opleggen van vertrouwelijkheid of geheimhouding. De Woo wordt strikt nageleefd, informatie komt sneller beschikbaar en wordt minder vaak weggelakt.”
DENK erkent het belang van een transparanter, efficiënter en beter gecontroleerd openbaar bestuur, waarbij verspilling en ondoordachte plannen worden tegengegaan. De partij pleit voor meer transparantie, betere uitvoering van bestaande plannen en strengere controle op politieke besluitvorming. Concrete voorstellen zijn onder meer het verplichten van een lobbyregister, het uitbreiden van de Tweede Kamer voor betere controle, en het verbeteren van de uitvoering en doelmatigheid van beleid.
Meer transparantie en controle op bestuur en uitgaven
DENK wil verspilling en chaotisch beleid tegengaan door het bestuur transparanter te maken en de controle op uitgaven en besluitvorming te versterken. Dit moet leiden tot beter doordachte plannen en een effectievere uitvoering van bestaand beleid, zodat middelen doelmatiger worden ingezet en de overheid beter functioneert.
“Wij willen meer inzetten op transparantie.”
“De Tweede Kamer wordt uitgebreid naar 250 zetels om de overheid beter te kunnen controleren.”
“Er komt een verplicht lobbyregister voor de regering. Er komt meer toezicht op de draaideurconstructie en oud bewindspersonen krijgen een volledig lobbyverbod.”
“Tot slot heeft bij optredende begrotingstekorten het altijd eerst de voorkeur om in te zetten op een doelmatigere overheid, waarbij de uitgaven voor de sociale zekerheid, de zorg en het onderwijs worden ontzien en altijd op peil blijven.”
Volt erkent dat de overheid de afgelopen jaren te weinig grip had op uitgaven en uitvoering, en wil dit verbeteren door meer deskundigheid, transparantie en uitvoerbaarheid in beleid te brengen. Ze pleiten voor versterking van interne expertise, minder afhankelijkheid van externe adviseurs, en het vooraf toetsen van nieuwe plannen op uitvoerbaarheid. Volt stelt daarnaast voor om de kwaliteit van bestuur te verhogen door meer aandacht voor vakmanschap en veldkennis binnen de overheid.
Minder afhankelijkheid van externe adviseurs, meer interne expertise
Volt vindt dat de overheid te veel leunt op externe consultants, wat leidt tot verlies van kennis en grip op uitgaven. Ze willen dat de overheid het principe ‘zelf doen, tenzij’ hanteert, zodat interne deskundigheid wordt opgebouwd en behouden, en uitgaven beter te controleren zijn.
“De overheid leunt te veel op extern advies. Afhankelijkheid van externe inhuur, zoals consultants, ondermijnt de ambtelijke expertise en maakt de overheid kwetsbaar. Volt bepleit dat het principe ‘zelf doen, tenzij’ leidend wordt. Wanneer daarvan wordt afgeweken, moet dat publiekelijk worden verantwoord. Het geld dat we hiermee besparen, zetten we in voor het opbouwen en behouden van interne deskundigheid en expertise.”
Beleidsplannen vooraf toetsen op uitvoerbaarheid
Volt wil voorkomen dat er ondoordachte, slecht uitvoerbare plannen worden gemaakt. Ze stellen voor om al in een vroeg stadium adviezen van uitvoeringsorganisaties en de samenleving te verzamelen, zodat plannen realistischer en beter doordacht zijn voordat ze worden ingevoerd.
“Wij pleiten voor het invoeren van een parlementaire wetsverkenning. Hiermee krijgt de Tweede Kamer bij het ontwikkelen van nieuwe wetgeving al vroeg de gelegenheid om de beoogde wetgeving op hoofdlijnen te (laten) onderzoeken en adviezen van uitvoeringsorganisaties en de samenleving te verzamelen. Informatie die zo verkregen is, kan dan meegenomen worden bij de behandeling in de Kamer.”
Meer aandacht voor vakmanschap en veldkennis bij overheidspersoneel
Volt wil dat ambtenaren meer rouleren tussen beleid, uitvoering en toezicht, zodat zij brede kennis opdoen en beleid beter aansluit bij de praktijk. Uitvoeringservaring moet zwaarder meewegen bij topbenoemingen, om zo de deskundigheid van het bestuur te vergroten.
“Volt stelt voor dat het personeelsbeleid van de overheid meer ruimte biedt voor vakmanschap en veldkennis. Ambtenaren moeten gestimuleerd worden om meer te rouleren tussen werk in beleid, uitvoering én toezicht, zodat zij brede kennis opdoen binnen een beleidsdomein. Ook moet uitvoeringservaring zwaarder mee gaan wegen bij topbenoemingen.”