NSC vindt dat Nederland digitaal te kwetsbaar is en wil de cyberweerbaarheid van het land fors verhogen, met prioriteit voor vitale infrastructuur en overheidsdata. Ze pleiten voor snelle invoering van strengere cybersecuritywetgeving, meer digitale autonomie (minder afhankelijkheid van buitenlandse technologie), en investeren in innovatie en centrale coördinatie. Concrete voorstellen zijn onder andere het verbieden van kill switches, lokale opslag van gevoelige data, quantumveilige encryptie, en een centrale cyberautoriteit.
NSC wil de cyberweerbaarheid van Nederland verhogen door duidelijke wettelijke kaders voor overheid en vitale sectoren snel in te voeren. Dit moet de digitale kwetsbaarheid van het land verminderen en innovatie op het gebied van cybersecurity stimuleren.
“We voeren de Cyberbeveiligingswet en de Wet Weerbaarheid Kritieke Entiteiten snel in om duidelijke cybersecuritykaders voor de overheid en de vitale sector vast te stellen. Ook moet er meer ruimte zijn voor innovatie op het vlak van cybersecurity.”
NSC ziet de afhankelijkheid van buitenlandse (vooral Amerikaanse) technologie als een groot risico voor de cyberveiligheid van Nederland. Ze willen digitale autonomie vergroten, vooral op cruciale onderdelen als cloud-infrastructuur, en pleiten voor lokale of Europese oplossingen.
“Nederland is nu te afhankelijk van Amerikaanse technologie. Voor onze weerbaarheid is het noodzakelijk dat we een hogere mate van digitale autonomie bereiken, vooral op cruciale onderdelen als cloud-infrastructuur.”
“De risicovolle afhankelijkheid van de Nederlandse overheid van de Amerikaanse cloud moet daarom met spoed worden afgebouwd. In ICT-aanbestedingen moet onze digitale autonomie zwaarder meewegen. Er moet meer gebruik worden gemaakt van lokale en Europese (cloud)oplossingen, in lijn met de voorstellen uit onze initiatiefnota ‘Wolken aan de horizon’.”
NSC benadrukt dat de bescherming van vitale infrastructuur tegen digitale aanvallen topprioriteit moet zijn en niet alleen aan marktpartijen mag worden overgelaten. Centrale coördinatie en bindende afspraken zijn noodzakelijk.
“Elke dag wordt Nederlandse vitale infrastructuur digitaal aangevallen. Bescherming hiervan moet topprioriteit zijn en niet alleen overgelaten worden aan marktpartijen. Nationale veiligheid gaat soms boven commerciële belangen.”
“Onze belangrijkste infrastructuur zoals wegen, bruggen, energievoorraad, internet- en elektriciteitskabels, dijken en waterwerken, drinkwaterleidingen, moeten weerbaar zijn tegen dreigingen.”
Om sabotage en black-outs te voorkomen, wil NSC een verbod op kill switches in essentiële apparatuur die op afstand uitgeschakeld kan worden.
“Er komt een verbod op kill switches bij (consumenten)apparatuur zoals zonnepanelen, laadpalen en warmtepompen, zodat deze niet vanuit het buitenland uitgeschakeld kunnen worden en zo een black-out veroorzaken.”
NSC vindt dat gevoelige gegevens, zoals biometrie en staatsgeheimen, niet digitaal of centraal moeten worden opgeslagen, maar lokaal en fysiek, om hackrisico’s te minimaliseren.
“Elk systeem dat verbonden is met internet is in principe hackbaar. Daarom moeten er niet-digitale opslagplaatsen zijn voor zeer gevoelige gegevens zoals biometrie voor paspoorten. Deze gevoelige gegevens moeten decentraal worden opgeslagen in fysieke kluizen.”
“Gevoelige overheidsdata worden zoveel mogelijk lokaal opgeslagen. Voor het delen en verhandelen van deze data tussen verschillende overheidsorganisaties moeten strenge regels gelden.”
NSC waarschuwt voor de risico’s van quantumcomputers die huidige encryptie kunnen breken en wil dat de overheid snel overstapt op quantumveilige cryptografie, met prioriteit voor vitale systemen.
“De overheid moet snel overstappen op quantumveilige cryptografie, met prioriteit voor verouderde en vitale systemen.”
NSC wil versnippering tegengaan door één centrale cyberautoriteit op te richten die als coördinator en aanspreekpunt fungeert voor digitale weerbaarheid, vooral voor ondernemers.
“Dit vereist dat er binnen de overheid één centrale cyberautoriteit als coördinator en aanspreekpunt fungeert, in plaats van de versnipperde verantwoordelijkheid nu.”
NSC wil jaarlijks fors investeren in cyberveiligheid en ziet een rol voor jongeren als (cyber)reservist om de weerbaarheid van de samenleving te vergroten.
“We investeren jaarlijks € 1 miljard in een weerbare samenleving voor meer burgersteunpunten, buurtnetwerken en cyberveiligheid.”
“We doen in het bijzonder een beroep op jongeren. We hebben jongeren nodig die bereid zijn zich in te zetten voor hun land: in de crisisbeheersing, in de zorg of als (cyber)reservist.”
NSC wil meer investeren in de bestrijding van digitale criminaliteit, met nadruk op opsporing, verstoring van criminele verdienmodellen en snelle schadevergoeding.
“De criminaliteit verschuift van de echte wereld naar de digitale wereld. Steeds vaker worden strafbare feiten gepleegd via internet, zoals phishingmails, diefstal van klantgegevens en dreigen met het publiceren van illegaal verkregen foto’s. We willen dat er meer wordt geïnvesteerd in de aanpak van digitale criminaliteit en strafbare feiten via internet en e-mail.”
“Zijn digitale tegenmaatregelen, zoals hackbacks en uitbreiding van cybercapaciteit, vaak effectiever dan klassieke opsporing.”
De VVD ziet cyberveiligheid als een topprioriteit voor de nationale veiligheid en economie, met nadruk op het versterken van digitale weerbaarheid tegen buitenlandse dreigingen, spionage en cyberaanvallen. De partij wil fors investeren in inlichtingen- en veiligheidsdiensten, strengere eisen stellen aan kritieke infrastructuur, Europese samenwerking intensiveren en ondernemers en burgers beter beschermen tegen cybercriminaliteit. Concrete voorstellen zijn onder andere strengere straffen voor cybercriminaliteit en spionage, meer transparantie en informatie-uitwisseling, en het stimuleren van Europese technologische autonomie.
De VVD wil de capaciteit en bevoegdheden van inlichtingen- en veiligheidsdiensten uitbreiden om Nederland beter te beschermen tegen digitale dreigingen zoals cyberaanvallen en spionage. Dit omvat meer investeringen, uitbreiding van personeel, en het toekomstbestendig maken van wetgeving.
“We moeten meer investeren in onze veiligheids- en inlichtingendiensten. Het is van belang dat onze diensten beschikken over voldoende wettelijke bevoegdheden. We maken de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) toekomstbestendig zodat we weerbaar blijven tegen toekomstige en nu nog onbekende dreigingen.”
“Daarnaast verstevigen we de wettelijke grondslag waarmee inlichtingendiensten structureel informatie kunnen delen met private bedrijven en breiden we het personeelsbestand van de diensten fors uit.”
De VVD wil dat publieke en private organisaties, vooral in vitale sectoren, beter beschermd worden tegen cyberdreigingen. Dit gebeurt door strengere eisen, centrale meldpunten, en het delen van dreigingsinformatie.
“We stellen hoge eisen aan digitale weerbaarheid van publieke investeringen en essentiële infrastructuur. We ondersteunen publieke en private organisaties, zoals gemeenten en OV-bedrijven, op het gebied van cybersecurity en willen dat digitale incidenten snel centraal gemeld en opgevolgd worden.”
“We zorgen ervoor dat onze inlichtingendiensten dreigingsinformatie wettelijk sneller en op structurele basis met (vitale) bedrijven mogen delen.”
Om spionage en ongewenste buitenlandse inmenging tegen te gaan, wil de VVD technologie uit risicolanden weren uit kritieke sectoren, straffen verhogen en bedrijven/personen met banden met vijandige regimes uitsluiten.
“Kritieke sectoren zoals havens, luchthavens telecombedrijven en bewakingssystemen mogen geen technologie uit risicolanden gebruiken. Tegelijkertijd verhogen we de straffen voor statelijke spionage fors.”
“We verbeteren de opsporing, sluiten bedrijven en personen met banden met vijandige regimes uit van strategische sectoren en beperken diplomatieke toegang.”
De VVD pleit voor intensievere Europese samenwerking op het gebied van cyberveiligheid en inlichtingen, en wil minder afhankelijk zijn van Amerikaanse software en clouddiensten door te investeren in Europese alternatieven.
“De VVD wil een sterke Europese samenwerking op het gebied van cyberveiligheid en inlichtingen.”
“De VVD pleit daarom voor versterking van de Europese digitale infrastructuur en eigen technologische alternatieven (Nederlandse en Europese clouds), zodat we onze autonomie behouden, risico’s beperken en vitale processen niet in buitenlandse handen leggen.”
Om de ernst van cybercriminaliteit te weerspiegelen, wil de VVD de maximale straf verhogen en de aanpak van cybercriminelen intensiveren.
“Om recht te doen aan de toegenomen schaal en impact van cybercriminaliteit, verhogen we de maximale straf van vier naar acht jaar.”
De VVD wil ondernemers beter ondersteunen bij het voorkomen en afhandelen van cyberaanvallen, onder meer via een cyberbeveiligingswet en een toegankelijk meldpunt.
“Met de cyberbeveiligingswet zorgen we ervoor dat bedrijven zich beter wapenen tegen digitale aanvallen. De VVD vindt het ook belangrijk dat er een zichtbaar en benaderbaar loket is, waar ondernemers terecht kunnen met vragen rondom cyberveiligheid.”
De VVD wil dat digitale producten veiliger worden door fabrikanten te verplichten vanaf het ontwerp aandacht te besteden aan cyberveiligheid, ondersteund door een streng Europees certificeringssysteem.
“De VVD pleit voor een streng onafhankelijk certificeringssysteem op Europees niveau voor kritieke hard- en software. Digitale producten moeten veiliger door fabrikanten te verplichten al vanaf het ontwerp aandacht te besteden aan cyberveiligheid.”
Volt ziet cyberveiligheid als essentieel voor een innovatieve en rechtvaardige samenleving en pleit voor stevige wettelijke eisen, meer transparantie en Europese samenwerking. Ze willen snelle implementatie van EU-richtlijnen, wettelijke bescherming voor ethisch hacken, verplichte digitale vaardigheden in het onderwijs, en minder afhankelijkheid van grote techbedrijven. Hun aanpak combineert concrete wetgeving, investeringen in kennis en infrastructuur, en bescherming van fundamentele rechten.
Volt vindt dat Nederland achterloopt op het gebied van cyberweerbaarheid en wil daarom snelle implementatie van Europese wetgeving zoals NIS2 en DORA, met strenge handhaving en sancties. Dit moet organisaties in kritieke sectoren verplichten tot adequate cyberveiligheidsmaatregelen en het NCSC meer bevoegdheden geven.
“We zorgen voor een versnelde implementatie van de NIS2-richtlijn. Nederland moet binnen zes maanden concrete wetgeving hebben die organisaties in kritieke sectoren verplicht tot adequate cyberveiligheidsmaatregelen, naar het succesvolle model van de Digital Operational Resilience Act (DORA) in de financiële sector.”
“We geven het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) handhavingsbevoegdheden en directe sanctiemogelijkheden. Daarmee kan het NCSC organisaties die cyberveiligheidsstandaarden negeren, aanpakken.”
Volt wil het recht op ethisch hacken wettelijk vastleggen, zodat kwetsbaarheden veilig gemeld kunnen worden en ethische hackers juridische bescherming krijgen. Dit moet bijdragen aan een veiliger digitaal ecosysteem en snellere respons op digitale dreigingen.
“We leggen daarom naar Belgisch voorbeeld het recht op ongevraagd ethisch hacken wettelijk vast. Nederland heeft een bloeiende cultuur van mensen die het internet veiliger maken door technisch onderzoek. Deze mensen krijgen juridische bescherming.”
“Alle maatschappelijke organisaties die belangrijk zijn voor de samenleving moeten snel en positief reageren wanneer een ethisch hacker een digitaal probleem vindt en meldt. Na een afgesproken tijd mag de hacker het gevonden probleem breed bekend maken, in overleg met het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC).”
Volt ziet digitale geletterdheid als basisvaardigheid en wil verplicht onderwijs in cybervaardigheden op alle niveaus, plus jaarlijkse bewustwordingscampagnes. Dit moet burgers en bedrijven weerbaarder maken tegen cyberdreigingen.
“Digitale geletterdheid is een basisvaardigheid. We verplichten onderwijs in cybervaardigheden op alle onderwijsniveaus. Daarnaast organiseren we jaarlijks bewustwordingscampagnes voor burgers, zodat iedereen weerbaar is tegen digitale manipulatie.”
Volt wil de afhankelijkheid van grote (niet-Europese) techbedrijven verminderen door diversificatie van IT-leveranciers te verplichten en overheidsdata niet langer op commerciële platforms te laten draaien. Dit moet de digitale soevereiniteit en veiligheid van Nederland versterken.
“We verplichten diversificatie van kritieke IT-leveranciers en cloud-diensten voor overheden en essentiële sectoren. Deze mogen met maximaal 40% afhankelijk zijn van één leverancier en moeten verplichte exitstrategieën en Software as a Service (SaaS) escrow hebben.”
“De overheid geeft het goede voorbeeld en is in 2030 volledig overgestapt op EU-alternatieven voor haar digitale infrastructuur. Overheidsdata en publieke infrastructuur moeten niet langer draaien op commerciële platforms zoals Microsoft, Amazon of Google.”
Volt is fel tegen het afzwakken van end-to-end encryptie en tegen Europese chatcontrole-wetgeving, omdat dit volgens hen schijnveiligheid oplevert en fundamentele rechten aantast.
“Voor Volt is het afzwakken van end-to-end-encryptie onaanvaardbaar omdat het dan schijnveiligheid wordt. Online communicatie blijft beschermd tegen ongewenste toegang.”
“Volt wil dat Nederland niet instemt met de invoering van de Europese Chat control-wet.”
Volt pleit voor intensievere Europese samenwerking op het gebied van cyberverdediging en het ontwikkelen van een federatieve Europese cloud, zodat data veilig binnen Europa opgeslagen kan worden en de EU minder afhankelijk is van buitenlandse aanbieders.
“We zetten ons in voor gedeelde cyberverdediging in de EU en een gezamenlijk antwoord op grensoverstijgende cyberaanvallen.”
“Vanuit Nederland werken we actief mee aan een federatieve Europese cloud (een samenwerking tussen verschillende cloud-bedrijven uit de EU) waardoor mensen en bedrijven hun digitale gegevens veilig opslaan.”
BVNL ziet cyberveiligheid als essentieel voor het beschermen van burgers, bedrijven en de digitale economie, met nadruk op privacy, digitale weerbaarheid en innovatie. De partij pleit voor een nationale strategie, investeringen in onderzoek, stimulering van marktwerking en zelfregulering, en het behoud van encryptie. BVNL wil bureaucratie verminderen en zet in op bewustwording, internationale samenwerking en private initiatieven voor digitale scholing.
BVNL wil dat de overheid een nationale strategie ontwikkelt voor digitale veiligheid, actief waarschuwt voor en optreedt tegen cybercriminaliteit, en investeert in nieuwe technologieën. Dit moet leiden tot een veiligere digitale samenleving zonder overmatige bureaucratie.
“Er wordt een nationale strategie ontwikkeld om de digitale veiligheid te waarborgen.”
“De overheid neemt een actieve rol aan bij het waarschuwen voor en optreden tegen cybercriminaliteit. We gaan investeren in onderzoek naar nieuwe technologieën en methodologieën op het gebied van cybersecurity.”
BVNL gelooft dat marktwerking, zelfregulering en technologische innovatie (zoals blockchain) de digitale weerbaarheid vergroten, transparantie waarborgen en regeldruk verminderen. De partij wil aftrek voor cybersecurity-investeringen en een aantrekkelijk klimaat voor startups.
“Met toenemende cyberdreigingen zoals ransomware biedt BVNL een visie op digitale weerbaarheid via marktwerking, zelfregulering en technologieën zoals blockchain, zonder bureaucratie.”
“Aftrek voor cybersecurity-investeringen (software, training, blockchain) voor MKB en burgers, om weerbaarheid te vergroten.”
“Vrijwillige normen: Blockchain-certificeringen die verplichte regels vervangen, regeldruk verminderen en naleving versnellen voor bedrijven en gemeenten.”
“Innovatie via vrije markt: Een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups creëert banen en stimuleert veilige, transparante systemen.”
BVNL vindt het vergroten van bewustzijn over cyberveiligheid bij burgers en bedrijven belangrijk, en stimuleert private initiatieven voor cybersecuritytrainingen en digitale geletterdheid.
“Tevens moeten we bewustwording creëren rondom cybersecurity bij zowel burgers als bedrijven. Door middel van voorlichtingscampagnes kunnen mensen worden geïnformeerd over mogelijke risico's en hoe ze zichzelf kunnen beschermen.”
“Private initiatieven voor cybersecuritytrainingen en digitale scholing om digitale geletterdheid verhogen.”
Omdat cybercriminaliteit grensoverschrijdend is, wil BVNL dat Nederland internationaal samenwerkt om informatie uit te wisselen en gezamenlijk op te treden tegen cyberdreigingen.
“Aangezien cybercriminaliteit geen grenzen kent, is internationale samenwerking van essentieel belang. De overheid werkt daarom samen met andere landen om informatie uit te wisselen en gezamenlijk op te treden tegen cyberdreigingen.”
BVNL beschouwt sterke encryptie als essentieel voor privacy en cyberveiligheid, en verzet zich tegen pogingen om encryptie te verzwakken of te verbieden.
“BVNL is vastberaden om het behoud van encryptie te waarborgen, omdat dit essentieel is voor de bescherming van persoonlijke gegevens en het communicatiegeheim. We zullen ons verzetten tegen pogingen om encryptie te verzwakken of te verbieden, en in plaats daarvan investeren in veilige technologieën die privacy en online veiligheid bevorderen.”
GroenLinks-PvdA ziet cyberveiligheid als een essentieel onderdeel van nationale veiligheid en de bescherming van burgers, bedrijven en vitale infrastructuur tegen digitale dreigingen. De partij wil investeren in cyberverdediging, meer capaciteit bij politie en toezichthouders, en betere bescherming van persoonsgegevens. Hun aanpak combineert preventie, handhaving en Europese samenwerking om digitale risico’s effectief te bestrijden.
GroenLinks-PvdA wil de digitale weerbaarheid van Nederland vergroten door te investeren in cyberverdediging, met speciale aandacht voor het beschermen van vitale infrastructuur tegen cyberaanvallen. Dit is noodzakelijk vanwege de toenemende dreiging van digitale aanvallen op essentiële diensten en bedrijven.
“De overheid investeert in cyberverdediging om onze vitale infrastructuur te beschermen tegen cyberaanvallen. Bij kritieke bedrijven en organisaties voeren we regelmatig simulaties en trainingen uit, om voorbereid te zijn op grootschalige cyberaanvallen, storingen en noodsituaties waarbij digitale functies uitvallen.”
De partij pleit voor meer capaciteit bij politie en toezichthouders om digitale criminaliteit effectief aan te pakken en privacy te waarborgen. Dit is nodig om de groeiende online misdaad en schendingen van persoonsgegevens het hoofd te bieden.
“De politie krijgt meer capaciteit om criminaliteit in de digitale wereld aan te pakken.”
“We beschermen onze privacy en mensenrechten door meer middelen en bevoegdheden voor de Autoriteit Persoonsgegevens, de Autoriteit Consument en Markt en de algoritmetoezichthouder en faciliteren samenwerking met andere Europese toezichthouders.”
GroenLinks-PvdA wil online criminaliteit als ‘high impact crime’ behandelen en pleit voor een gerichte aanpak van daders van cyberoplichting, online haat, wraakporno en kindermisbruikmateriaal. Dit moet voorkomen dat digitale misdrijven onbestraft blijven en slachtoffers beter beschermen.
“Online criminaliteit moet als ‘high impact crime’ kunnen worden geclassificeerd en behandeld. Zo blijven online misdrijven niet ongestraft. De daders van online haat en bedreigingen, de verspreiders van wraakporno, van kindermisbruikmateriaal en cyberoplichting eerder opgespoord en effectief aangepakt.”
“Dagelijks zijn er slachtoffers van online oplichting, fraude, online shaming en het verspreiden van naaktfoto’s. We realiseren in Europees verband een hulpknop op platforms die slachtoffers in één klik verwijzen naar hulp.”
Om bedrijven beter te beschermen tegen cyberaanvallen, wil de partij het aantal Digitale Hulpverleners verhogen. Dit is een reactie op de toename van digitale misdaad richting bedrijven en de grote impact van hacks en ransomware.
“We verhogen daarom het aantal Digitale Hulpverleners (DHV’ers) in Nederland.”
GroenLinks-PvdA ziet Europese samenwerking als cruciaal voor effectieve cyberveiligheid, zowel in het bestrijden van cybercrime als in het beschermen van mensenrechten tegen digitale dreigingen.
“Nationale autoriteiten moeten daarnaast meer middelen krijgen om online misbruik, bijvoorbeeld in de vorm van cyberpesten, deepfakes, doxing en online shaming aan te pakken.”
“Met nieuwe Europese regelgeving voorkomen we de export van (AI)software in de surveillance- en defensie-industrie die bijdraagt aan mensenrechtenschendingen.”
De partij wil de handel in persoonsgegevens verbieden, bedrijven verplichten tot dataminimalisatie en het recht op digitale privacy en encryptie wettelijk vastleggen. Dit is bedoeld om burgers beter te beschermen tegen digitale inbreuken op hun privacy.
“Binnen de EU pleiten we voor een verbod op de handel in persoonsgegevens en profielen. Bedrijven worden verplicht om zo min mogelijk gegevens te registreren van hun klanten. Wij waarborgen het digitaal briefgeheim en leggen het recht om digitaal privégesprekken te voeren via end-to-end encryptie wettelijk vast.”
JA21 beschouwt cyberveiligheid als een essentieel onderdeel van nationale veiligheid en pleit voor forse investeringen, centrale regie en digitale soevereiniteit. De partij wil een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving, uitbreiding van het Defensie Cyber Commando, actieve bescherming van vitale infrastructuur en het stimuleren van economische weerbaarheid door cyberveiligheid als voorwaarde te stellen voor strategische autonomie. JA21 benadrukt het belang van onafhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven en wil investeren in digitale vaardigheden en innovatie.
JA21 ziet cyberveiligheid als nationale veiligheid en wil een stevige, centrale aanpak met duidelijke verantwoordelijkheid en toetsing op effectiviteit. De partij ondersteunt de NAVO-afspraak om 1,5% van het BBP te investeren in cyberveiligheid, kritieke infrastructuur en innovatie.
“Cyberveiligheid is nationale veiligheid. Nederland is kwetsbaar. Een digitale aanval kan onze energievoorziening, havens of democratie platleggen. In NAVO-verband is daarom afgesproken dat 1,5% van het BBP moet worden geïnvesteerd in cyberveiligheid, kritieke infrastructuur en innovatie. JA21 staat achter deze afspraak en zet in op een stevige en centrale aanpak van deze investering onder één verantwoordelijk ministerie, met één vaste Kamercommissie, en onder scherpe toetsing op effectiviteit.”
JA21 wil digitale soevereiniteit waarborgen door te investeren in een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving en het weren van buitenlandse toegang tot data.
“Digitale soevereiniteit. Investeer in een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving. Geen Amerikaanse of Chinese toegang tot onze data.”
“Zorgen voor digitale soevereiniteit. Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
De partij pleit voor een actieve afschrikking tegen cyberaanvallen door het Defensie Cyber Commando uit te breiden en tegenmaatregelen te nemen bij aanvallen.
“Cyberafschrikking. Breid het Defensie Cyber Commando uit. Hack ons? Reken op een tegenactie.”
JA21 wil dat bij verhoogde dreiging vitale infrastructuur zowel fysiek als digitaal actief wordt bewaakt.
“Verhoogde dijkbewaking. Bij verhoogde dreiging moet vitale infrastructuur fysiek en digitaal actief worden bewaakt.”
De partij koppelt cyberveiligheid direct aan economische weerbaarheid, herindustrialisatie en strategische autonomie.
“Economische weerbaarheid. Cyberveiligheid als voorwaarde voor herindustrialisatie en strategische autonomie.”
JA21 wil investeren in digitale vaardigheden van de beroepsbevolking en innovatie stimuleren om Nederland digitaal weerbaar te maken.
“Investeren in digitale vaardigheden. Onze arbeidsmarkt moet klaargestoomd worden voor de nieuwe digitale revolutie waar wij nu middenin zitten. Werknemers moeten bijblijven.”
“Innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken, wat een impuls geeft aan innovatie en investeringen in onderzoek en ontwikkeling.”
BBB ziet cyberveiligheid als een essentiële voorwaarde voor nationale veiligheid, privacy en economische stabiliteit. De partij wil gerichte investeringen in Nederlandse cybersecurity, digitale educatie vanaf de basisschool, duidelijke wetgeving zonder extra nationale regels, en versterking van digitale weerbaarheid bij burgers en bedrijven. BBB pleit daarnaast voor het beschermen van vitale digitale infrastructuur en het beperken van afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven.
BBB wil dat Nederland proactief investeert in cybersecurity, met prioriteit voor Nederlandse bedrijven bij digitale beveiligingsprojecten in de publieke sector. Dit moet de digitale weerbaarheid van vitale sectoren vergroten en de nationale autonomie versterken.
“Gerichte investeringen in cybersecurity. Nederlandse cybersecurity bedrijven krijgen voorrang bij veiligheidsprojecten en digitale bewaking van publieke sectoren.”
Om de digitale weerbaarheid structureel te vergroten, wil BBB dat voorlichting en onderwijs over cyberveiligheid al op de basisschool begint en doorloopt tot het beroepsonderwijs en bijscholing voor ondernemers.
“Digitale educatie vanaf de basis. Voorlichting en onderwijs over cyberveiligheid begint op de basisschool en loopt door tot het beroepsonderwijs en bijscholing voor ondernemers.”
BBB wil Europese cybersecurity-wetgeving, zoals NIS2, zonder extra nationale regels ('koppen') omzetten naar Nederlandse wetgeving, zodat regelgeving helder en uitvoerbaar blijft.
“Duidelijke wetgeving. Europese wetgeving zoals de NIS2 wordt zonder nationale koppen omgezet naar Nederlandse wetgeving.”
De overheid krijgt een expliciete taak om burgers, bedrijven en instellingen bewust te maken van digitale risico’s en hun weerbaarheid te vergroten.
“De overheid krijgt een taak om bedrijven, instellingen en burgers bewust te maken van digitale risico’s en weerbaarheid.”
BBB wil dat vitale digitale infrastructuren en publieke data zoveel mogelijk in Nederlands of Europees beheer blijven, om strategische kwetsbaarheid en afhankelijkheid van buitenlandse techreuzen te voorkomen.
“Vitale infrastructuur in eigen beheer. Publieke en vitale digitale netwerken blijven zoveel mogelijk in bezit van Nederlandse of Europese bedrijven of samenwerkingsverbanden.”
“Publieke data nationaal beschermen. Overheidsdata en privacygevoelige informatie worden opgeslagen bij Nederlandse of Europese partijen die de hoogste beveiligingsnormen hanteren.”
“Afhankelijkheid van buitenlandse cloud en software leveranciers wordt waar mogelijk stap voor stap afgebouwd.”
D66 ziet cyberveiligheid als een essentieel onderdeel van nationale veiligheid en digitale autonomie, met nadruk op bescherming tegen buitenlandse dreigingen, versterking van digitale infrastructuur en het vergroten van weerbaarheid tegen cyberaanvallen. De partij wil investeren in cybersecurity voor defensie, expertise bij politie en justitie, en jongeren betrekken bij cybersecurity-taken. D66 kiest voor Europese samenwerking en eigen regie over digitale technologieën om afhankelijkheid van buitenlandse partijen te verminderen.
D66 beschouwt cyberveiligheid als een kernonderdeel van nationale en Europese veiligheid, vooral gezien de dreiging van hybride oorlogsvoering en buitenlandse cyberaanvallen. De partij wil Nederland Europees koploper maken op het gebied van cybersecurity voor defensie en investeren in digitale infrastructuur en weerbaarheid.
“Beveiliging tegen hybride oorlogsvoering vraagt om meer dan alleen een sterke krijgsmacht. Minstens zo belangrijk zijn investeringen in de fysieke en digitale infrastructuur, in strategische reserves, in een weerbare samenleving en in het tegengaan van desinformatie.”
“D66 wil dat Nederland in 2030 Europees koploper is op het gebied van AI, drones, ruimtevaart en cybersecurity voor defensie.”
D66 wil jongeren en professionals actief betrekken bij het versterken van de cyberweerbaarheid van Nederland, onder andere via een modern dienstplichtmodel waarin cybersecurity een expliciete rol krijgt.
“In het leger van de toekomst zijn óók mensen nodig die werken aan een weerbare samenleving, zoals in de zorg, logistiek en cybersecurity. D66 wil jongeren, als zij dat willen, betrekken bij deze brede maatschappelijke opgave.”
Om cyberveiligheid te waarborgen, pleit D66 voor Europese samenwerking en het verminderen van afhankelijkheid van buitenlandse technologiebedrijven. Dit moet leiden tot meer controle over digitale infrastructuur en betere bescherming tegen buitenlandse inmenging.
D66 wil de bestrijding van cybercriminaliteit versterken door te investeren in kennis en capaciteit bij politie en justitie, zodat digitale dreigingen effectiever kunnen worden aangepakt.
“We versterken expertise bij politie en justitie over cybercriminaliteit en criminele geldstromen.”
De SP ziet cyberveiligheid vooral als een kwestie van digitale autonomie, privacybescherming en het beperken van afhankelijkheid van buitenlandse (met name Amerikaanse) technologie. De partij wil investeren in Europese en Nederlandse alternatieven, het gebruik van open source stimuleren, en privacy van burgers beschermen door massasurveillance en chatcontrole te verbieden.
De SP wil de afhankelijkheid van Amerikaanse digitale producten en clouddiensten verminderen om de digitale veiligheid en soevereiniteit van Nederland te vergroten. Dit moet gebeuren door te investeren in Nederlandse en Europese alternatieven, het gebruik van open source te stimuleren en publieke data veilig op te slaan in Nederland.
“We moeten investeren in alternatieven in Nederland en Europa, zodat we de afhankelijkheid van de VS kunnen verminderen. Overheden maken zo veel mogelijk gebruik van open source en zorgen ervoor dat hun systemen leverancier onafhankelijk zijn, onder meer door het gebruik van open standaarden. Software voor de overheid wordt zo veel mogelijk eerst intern ontwikkeld, om de afhankelijkheid van externen te beperken. Publieke data wordt veilig opgeslagen in publieke datacentra in Nederland.”
De SP verzet zich tegen massasurveillance door overheidsdiensten en tegen het ontsleutelen van privéberichten door chatapps, omdat dit de privacy en cyberveiligheid van burgers ondermijnt. Alleen bij concrete verdenking mogen gegevens worden verzameld.
“Het doorzoeken van massa’s gegevens van onschuldige burgers is niet effectief voor de bestrijding van terreur en zulke sleepnetten laten we dus niet meer toe.”
“We zijn tegen het plan van de EU om apps zoals WhatsApp of Signal verplicht berichten te laten controleren op ongewenste inhoud voordat ze worden verstuurd. Om dat te kunnen doen, moeten de apps eerst je berichten ontsleutelen, waardoor je privégesprekken niet meer écht privé zijn.”
“Versleutelen van informatie door burgers wordt niet verboden, maar moeten we juist stimuleren.”
“Als er geen concrete verdenking tegen iemand bestaat, mogen er geen gegevens binnengeharkt worden.”
De SP erkent het belang van verdediging tegen cyberaanvallen en aanvallen op kritieke infrastructuur als onderdeel van nationale veiligheid, in het kader van asymmetrische oorlogsvoering.
“Er moet geïnvesteerd worden in de verdediging tegen asymmetrische oorlogsvoering, zoals cyberaanvallen, desinformatiecampagnes en aanvallen op kritieke infrastructuur, zoals energie en watervoorziening.”
De ChristenUnie vindt cyberveiligheid essentieel voor de bescherming van Nederland en Europa, vooral gezien de toenemende digitale dreigingen en afhankelijkheid van buitenlandse technologie. Ze willen investeren in cyberveiligheid binnen defensie, inzetten op Europese technologische onafhankelijkheid en samenwerking, en de digitale infrastructuur beter beschermen tegen manipulatie en aanvallen.
De ChristenUnie ziet cyberveiligheid als een kernonderdeel van nationale en Europese veiligheid, mede door de groeiende dreiging van digitale aanvallen op vitale infrastructuur en wapensystemen. Extra defensiebudget moet daarom ook worden ingezet voor het versterken van cyberveiligheid, in nauwe samenwerking met bondgenoten.
“Nederland is goed in cyberveiligheid en dat willen we zo houden. Extra geld voor defensie gebruiken we daarom ook voor het verbeteren van cyberveiligheid.”
“Nederland moet zich goed beschermen tegen spionage, diefstal van militaire technologie, ontwrichting door desinformatie en het hacken van wapensystemen en vitale infrastructuur (zoals een waterkering).”
De partij benadrukt het belang van minder afhankelijkheid van niet-Europese partijen voor digitale infrastructuur en technologie. Ze pleiten voor investeringen in Europese cloudoplossingen en hoogwaardige technologie om strategische autonomie en cyberveiligheid te waarborgen.
“Nederland (en Europa) moet investeren in de ontwikkeling van hoogwaardige technologie waarmee we als land en continent onafhankelijk worden van de Verenigde Staten en China. Onze digitale infrastructuur, zowel van overheden als bedrijven, is kwetsbaar voor manipulatie door kwaadwillenden.”
“Voor het waarborgen van onze strategische autonomie is het hebben van een Europese cloudoplossingen noodzakelijk. Nederland zet zich in om dit te realiseren.”
De ChristenUnie wil een strategie ontwikkelen om samen met bondgenoten vitale infrastructuur, zoals zeekabels, te beschermen tegen digitale dreigingen. Dit is onderdeel van een bredere inzet op Europese defensiesamenwerking en het delen van ervaringen met landen die vergelijkbare risico’s lopen.
“Er komt een strategie om met bondgenoten de vitale onderdelen van de infrastructuur, zoals zeekabels, te beschermen. We werken daarbij nauw samen met bondgenoten aan de Oostzee die soortgelijke ervaringen hebben.”
50PLUS erkent het groeiende belang van cyberveiligheid en digitale weerbaarheid, vooral voor ouderen. De partij wil investeren in de beveiliging van digitale systemen, onafhankelijkheid van buitenlandse partijen, en betere bescherming tegen online oplichting en identiteitsdiefstal. Daarnaast pleit 50PLUS voor toegankelijke digitale dienstverlening en het verbeteren van digitale vaardigheden bij ouderen.
50PLUS ziet digitale veiligheid als urgent en wil extra investeren in de beveiliging van systemen, met als doel minder afhankelijk te zijn van commerciële en buitenlandse partijen. Dit moet de weerbaarheid van Nederland tegen digitale dreigingen vergroten.
“Digitale veiligheid heeft grote urgentie. Er komen digitaal steeds sneller en meer bedreigingen op ons af. We willen dat er extra geïnvesteerd wordt in de veiligheid van onze systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen.”
De partij richt zich specifiek op het beschermen van ouderen tegen digitale criminaliteit, zoals oplichting en identiteitsdiefstal, door privacy- en veiligheidsmaatregelen te versterken.
“Digitale privacy- en veiligheidsmaatregelen beschermen ouderen tegen online oplichting en identiteitsdiefstal.”
50PLUS wil dat ouderen beter worden ondersteund in het gebruik van digitale middelen, onder andere via cursussen en een wettelijke taak voor gemeenten om digitale inclusie te waarborgen.
“Digitale cursussen voor ouderen om hun vaardigheden te verbeteren, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.”
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen.”
BIJ1 besteedt in haar verkiezingsprogramma nauwelijks expliciete aandacht aan cyberveiligheid. Het programma richt zich vooral op privacybescherming, beperking van digitale surveillance en het minimaliseren van dataverzameling door de overheid, maar concrete voorstellen of een visie op cyberveiligheid als bescherming tegen digitale dreigingen ontbreken vrijwel volledig.
BIJ1 wil de digitale privacy van burgers beschermen door het gebruik van camera’s, automatische gezichtsherkenning en dataverzameling door overheid en justitie sterk te beperken. Dit wordt gepresenteerd als een manier om burgerrechten te beschermen, maar er is geen expliciete koppeling met cyberveiligheid in de zin van digitale weerbaarheid of bescherming tegen cyberaanvallen.
“Alle dataverzameling door overheid en justitie wordt geminimaliseerd tot het absoluut noodzakelijke, en er komt altijd streng toezicht van privacywaakhonden.”
“Cameratoezicht wordt niet meer de norm, maar een uitzondering. Het verzamelen van data via privé smart-deurbellen wordt helemaal gestopt.”
“Ook automatische gezichtsherkenning wordt verboden.”
BIJ1 wil de bevoegdheden van veiligheidsdiensten beperken en hun controle intensiveren, maar noemt cyberveiligheid niet expliciet als taak of aandachtspunt van deze diensten.
“Hun bevoegdheden worden ingeperkt, en gegevensverstrekking aan buitenlandse geheime diensten wordt aan banden gelegd.”
Het CDA ziet cyberveiligheid als een essentieel onderdeel van nationale en internationale veiligheid, met nadruk op bescherming tegen hacks, desinformatie en digitale verstoringen. De partij wil de weerbaarheid van de samenleving vergroten door bewustwording, betere bescherming van democratische processen en het opnemen van cyberveiligheid in onderwijs en bedrijfsleven. Concrete voorstellen zijn onder meer het oefenen van nationale scenario’s voor digitale verstoringen en het versterken van cyberveiligheid op bestuurlijk niveau.
Het CDA erkent dat cyberdreigingen, zoals hacks en desinformatie, een groeiend risico vormen voor de samenleving en democratische processen. Daarom wil de partij investeren in bewustwording, preventie en het versterken van de digitale weerbaarheid op alle bestuurlijke niveaus.
“We verbeteren op alle bestuurlijke niveaus onze cyberveiligheid tegen hacks, versterken onze democratische processen en zetten actief in op een grotere bewustwording in en weerbaarheid van de samenleving.”
“cyberveiligheid tegen hacks, versterken onze democratische processen en zetten actief in op een grotere bewustwording in en weerbaarheid van de samenleving.”
Het CDA wil dat cyberveiligheid, samen met digitale ethiek en mediawijsheid, een vaste plek krijgt in het onderwijs en dat bedrijven, vooral het mkb, hun medewerkers hierin scholen. Zo wordt de digitale weerbaarheid van de samenleving als geheel vergroot.
“Wij willen een betere verankering van digitale ethiek: AI-ethiek, het begrijpen van algoritmes, mediawijsheid en cyberveiligheid in funderend en vervolgonderwijs en bibliotheken. Ook bedrijven, vooral het mkb, dragen bij door hun medewerkers te scholen en toepassingen verantwoord in te zetten. Zo bouwen we samen aan een digitaal weerbare samenleving.”
Het CDA pleit voor het oefenen van nationale scenario’s, waaronder digitale verstoringen en black-outs, om de samenleving beter voor te bereiden op cyberincidenten en de impact ervan te minimaliseren.
“Er worden nationale scenario’s geoefend waarin alle lagen van de samenleving meedoen zoals bij black-outs en digitale verstoringen.”
DENK erkent het belang van cyberveiligheid en digitale privacy en pleit voor meer investeringen in digitale veiligheid, bescherming van persoonsgegevens en ondersteuning van kleine organisaties bij hun digitale beveiliging. De partij wil de infrastructuur onafhankelijker maken van buitenlandse invloed en de macht van grote technologiebedrijven beperken. Concrete voorstellen zijn onder meer het versterken van toezicht, investeren in veilige digitale infrastructuur en het ondersteunen van organisaties bij hun digitale beveiliging.
DENK wil de digitale veiligheid in Nederland versterken door te investeren in een veilige digitale infrastructuur en door kleine organisaties te ondersteunen bij hun digitale beveiliging. Dit moet Nederland minder afhankelijk maken van buitenlandse technologie en de risico’s van cyberaanvallen verkleinen.
“Er moet meer geïnvesteerd worden in digitale veiligheid. We moeten ook inzetten op onafhankelijkheid van onze systemen van andere landen en grote bedrijven.”
“Wij willen extra ondersteuning voor kleine organisaties om hun digitale beveiliging op orde te krijgen. De overheid investeert in een veilige digitale infrastructuur en de bescherming van persoonsgegevens.”
DENK ziet het beschermen van persoonsgegevens en privacy als essentieel onderdeel van cyberveiligheid. De partij wil de Autoriteit Persoonsgegevens meer middelen en bevoegdheden geven, en de macht van grote technologiebedrijven inperken om de online privacy beter te waarborgen.
“Sterker toezicht door de Autoriteit Persoonsgegevens. De AP krijgt extra middelen, bredere bevoegdheden en diepgaande expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie.”
“Betere bescherming privacy. Wij willen inzetten op betere waarborgen van de online privacy. Dat betekent dat handel in persoonsgegevens aan banden wordt gelegd en de macht van de bigtech bedrijven Europees moet worden ingeperkt.”
De Partij voor de Dieren ziet cyberveiligheid als een essentieel onderdeel van digitale soevereiniteit en burgerbescherming. Zij pleiten voor strengere eisen aan digitale apparatuur, structurele investeringen in beveiliging van digitale infrastructuur, en het vergroten van cyberbewustzijn bij burgers. Concrete voorstellen zijn onder andere het stellen van cybereisen aan apparaten, investeren in beveiliging, en het bevorderen van digitale geletterdheid om cybercrime en buitenlandse beïnvloeding tegen te gaan.
De PvdD wil dat de overheid eisen stelt aan de veiligheid van digitale apparaten, zoals Internet of Things-producten, om de privacy en data van gebruikers beter te beschermen. Dit moet voorkomen dat onveilige apparatuur een risico vormt voor burgers en hun gegevens.
“De overheid zet zich in voor het realiseren van cybereisen aan apparatuur.”
De partij vindt dat Nederland persoonsgegevens op het hoogste niveau moet beschermen en dat de overheid structureel moet investeren in softwareprojecten om de digitale infrastructuur beter te beveiligen. Dit is noodzakelijk om cyberaanvallen en datalekken te voorkomen.
“Nederland gaat persoonsgegevens op het hoogste niveau beschermen. De overheid gaat structureel investeren in softwareprojecten om de digitale infrastructuur beter te beveiligen.”
PvdD ziet het vergroten van cyberbewustzijn en digitale vaardigheden bij burgers als een noodzakelijke randvoorwaarde voor veilige digitalisering. Dit helpt burgers om cybercrime, identiteitsfraude en buitenlandse beïnvloeding te herkennen en zich ertegen te weren.
“Er wordt geïnvesteerd in voldoende cyberbewustzijn en dus digitale geletterdheid van burgers. Daarnaast zetten we ons actief in om burgers te helpen digitale criminaliteit, zoals identiteitsfraude en -diefstal, en buitenlandse beïnvloeding te herkennen en zich ertegen te weren.”
De partij benadrukt dat cybersecurity, digitale autonomie, bestrijding van cybercrime en kennisontwikkeling als integrale onderdelen en noodzakelijke randvoorwaarden moeten worden gezien bij verdere digitalisering van de samenleving.
“Voor veilige verdere digitalisering is een domein-overstijgende regie op samenwerking nodig, waarbij cybersecurity, digitale autonomie, bestrijding van cybercrime en kennisontwikkeling als integrale onderdelen en noodzakelijke randvoorwaarden worden gezien.”
De SGP benadrukt het belang van versterkte cyberveiligheid voor bedrijven, kritieke infrastructuur en kwetsbare groepen. Ze pleiten voor meer ondersteuning van ondernemers, hogere veiligheidsstandaarden, en gezamenlijke voorbereiding op digitale noodscenario’s. Transparantie, individueel eigenaarschap van data en samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven staan centraal in hun visie.
De SGP wil dat bedrijven en organisaties beter worden ondersteund bij het verbeteren van hun cyberveiligheid, met speciale aandacht voor kritieke infrastructuur zoals communicatie, logistiek en levensmiddelen. Ze zien samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven als essentieel en pleiten voor hogere veiligheidsstandaarden en regelmatige grootschalige tests.
“De SGP wil ondernemers ondersteunen bij het werken aan cyberveiligheid. De capaciteit van het Digital Trust Centre wordt versterkt.”
“Overheid en bedrijfsleven moeten zich samen voorbereiden op de noodscenario’s ten aanzien van cyberveiligheid van kritieke infrastructuur. Denk bijvoorbeeld aan communicatiestructuren, logistiek en de levensmiddelenbranche. Hogere veiligheidsstandaarden voor de kritieke delen van de digitale processen en frequent en grootschalig testen van de beveiliging zijn noodzakelijk”
De SGP vindt dat de overheid samen met het bedrijfsleven afspraken moet maken om kwetsbare groepen beter te beschermen tegen cybercrime. Dit is vooral van belang voor mensen die minder digitaal vaardig zijn, zodat zij niet buiten de boot vallen in de digitale samenleving.
“De SGP wil dat de overheid afspraken maakt met het bedrijfsleven om kwetsbare groepen te beschermen tegen cybercrime.”
De SGP onderstreept het belang van maatschappelijke weerbaarheid tegen verstoringen van digitale functies. Ze willen investeren in voorbereiding van de bevolking op digitale aanvallen en benadrukken het belang van digitale veiligheid als onderdeel van nationale veiligheid.
“De regering werkt aan het versterken van de maatschappelijke weerbaarheid. De Nederlandse bevolking moet bijvoorbeeld voorbereid zijn op verstoringen van het maatschappelijke leven doordat economische of digitale functies worden verzwakt of aangevallen.”
FVD ziet cyberveiligheid vooral als het beschermen van burgers tegen digitale dreigingen en het waarborgen van privacy en vrijheid in de digitale wereld. Hun belangrijkste voorstellen zijn investeren in cyberdefensie tegen digitale aanvallen en het vergroten van de capaciteit voor de aanpak van cybercrime. De partij legt de nadruk op digitale soevereiniteit, privacybescherming en het tegengaan van overheids- en Big Tech-surveillance.
FVD wil dat Nederland beter beschermd wordt tegen digitale aanvallen door fors te investeren in cyberdefensie. Dit wordt gezien als essentieel voor de nationale veiligheid in een steeds digitaler wordende wereld.
“We investeren in cyberdefensie, zodat Nederland beschermd blijft tegen digitale dreigingen en koploper wordt op digitaal gebied.”
De partij pleit voor meer middelen en capaciteit bij politie en opsporingsdiensten om cybercrime effectief te bestrijden. Hiermee willen ze voorkomen dat criminelen online vrij spel hebben en de digitale veiligheid van burgers en bedrijven versterken.
“We vergroten de capaciteit voor de aanpak van cybercrime, zodat criminelen online geen vrij spel hebben.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma