Verkiezingsprogramma's 2025 overcybersecurity
GroenLinks-PvdA ziet cybersecurity als een essentieel onderdeel van digitale veiligheid en nationale weerbaarheid. Ze willen investeren in cyberverdediging van vitale infrastructuur, meer capaciteit bij politie en opsporingsdiensten, en betere bescherming van burgers en bedrijven tegen cybercrime. De partij kiest voor een gerichte, mensenrechtenbewuste aanpak en pleit voor Europese samenwerking en strenge privacywaarborgen.
Investeren in cyberverdediging en bescherming vitale infrastructuur
GroenLinks-PvdA wil de digitale weerbaarheid van Nederland versterken door te investeren in cyberverdediging, vooral gericht op het beschermen van vitale infrastructuur tegen cyberaanvallen. Ze zien dit als noodzakelijk vanwege de toenemende dreiging van online misdaad en hybride aanvallen.
“De overheid investeert in cyberverdediging om onze vitale infrastructuur te beschermen tegen cyberaanvallen.”
“Bij kritieke bedrijven en organisaties voeren we regelmatig simulaties en trainingen uit, om voorbereid te zijn op grootschalige cyberaanvallen, storingen en noodsituaties waarbij digitale functies uitvallen.”
“We specialiseren in onze sterke sectoren. Voor Nederland betekent dit investeringen in maritieme en logistieke capaciteiten en de drone-, sensor-, cyber- en ruimtevaarttechnologie.”
Meer capaciteit en middelen voor bestrijding van cybercrime
De partij wil dat politie, opsporingsdiensten en toezichthouders meer capaciteit en middelen krijgen om cybercrime effectief aan te pakken. Dit betreft zowel preventie als opsporing van online misdrijven, waaronder ransomware, oplichting en online misbruik.
“De politie krijgt meer capaciteit om criminaliteit in de digitale wereld aan te pakken.”
“We verhogen daarom het aantal Digitale Hulpverleners (DHV’ers) in Nederland.”
“We investeren in recherchecapaciteit op cybercrime, witwassen en corruptie.”
“Online criminaliteit moet als ‘high impact crime’ kunnen worden geclassificeerd en behandeld.”
Gerichte digitale surveillance en mensenrechten als randvoorwaarde
GroenLinks-PvdA verwerpt massasurveillance en kiest voor gerichte digitale opsporing, met nadruk op mensenrechten en samenwerking met betrouwbare Europese partners. Ze willen export van risicovolle surveillance- en cybertechnologie aan banden leggen.
“Bij de bestrijding van terrorisme ligt de nadruk op het verzamelen van inlichtingen uit menselijke bronnen en gerichte digitale surveillance in plaats van op massasurveillance.”
“Met nieuwe Europese regelgeving voorkomen we de export van (AI)software in de surveillance- en defensie-industrie die bijdraagt aan mensenrechtenschendingen.”
Bescherming burgers en bedrijven tegen cyberoplichting en online misbruik
De partij wil slachtoffers van cybercrime beter ondersteunen en bedrijven weerbaarder maken tegen digitale dreigingen. Ze pleiten voor meldplichten, hulpknoppen en meer handhaving op online misbruik.
“We realiseren in Europees verband een hulpknop op platforms die slachtoffers in één klik verwijzen naar hulp.”
“Contentplatforms en internetproviders krijgen een meldplicht bij signalen van grooming of seksueel misbruik.”
“Online misdaad richting bedrijven neemt toe, met vernietigende gevolgen bij oplichting, hacks of een ransomeware-aanval.”
Europese digitale autonomie en minder afhankelijkheid van buitenlandse technologie
GroenLinks-PvdA wil de afhankelijkheid van niet-Europese technologie verminderen door te investeren in Europese digitale infrastructuur en cybersecurity-innovatie, met een risico-gedreven aanpak.
“Voor het stellen van prioriteiten in het bouwen aan digitale autonomie, kiezen we een risico-gedreven aanpak, waarbij we de gehele technologiestack in samenhang benaderen.”
“Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied.”
BVNL ziet cybersecurity als essentieel voor het beschermen van burgers, bedrijven en overheden tegen cyberdreigingen, waarbij privacy en digitale vrijheid centraal staan. De partij pleit voor een nationale strategie, investeringen in innovatie en training, internationale samenwerking, en het stimuleren van marktwerking en zelfregulering boven bureaucratische regelgeving. Concrete voorstellen zijn onder meer fiscale aftrek voor cybersecurity-investeringen, private trainingen, en het waarborgen van encryptie.
Nationale strategie en actieve rol overheid
BVNL wil dat de overheid een nationale strategie ontwikkelt voor digitale veiligheid, actief optreedt tegen cybercriminaliteit en investeert in onderzoek naar nieuwe technologieën. Dit moet de digitale weerbaarheid van Nederland vergroten en zowel burgers als bedrijven beschermen tegen cyberdreigingen.
“Er wordt een nationale strategie ontwikkeld om de digitale veiligheid te waarborgen.”
“De overheid neemt een actieve rol aan bij het waarschuwen voor en optreden tegen cybercriminaliteit. We gaan investeren in onderzoek naar nieuwe technologieën en methodologieën op het gebied van cybersecurity.”
Fiscale stimulering en marktwerking voor weerbaarheid
BVNL kiest voor marktwerking, zelfregulering en technologische innovatie (zoals blockchain) om digitale weerbaarheid te vergroten, met zo min mogelijk bureaucratie. Fiscale aftrek voor cybersecurity-investeringen en het stimuleren van private trainingen moeten bedrijven en burgers ondersteunen.
“Aftrek voor cybersecurity-investeringen (software, training, blockchain) voor MKB en burgers, om weerbaarheid te vergroten.”
“Innovatie via vrije markt: Een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups creëert banen en stimuleert veilige, transparante systemen.”
“Private initiatieven voor cybersecuritytrainingen en digitale scholing om digitale geletterdheid verhogen.”
“Met toenemende cyberdreigingen zoals ransomware biedt BVNL een visie op digitale weerbaarheid via marktwerking, zelfregulering en technologieën zoals blockchain, zonder bureaucratie.”
Internationale samenwerking tegen cyberdreigingen
Omdat cybercriminaliteit grensoverschrijdend is, vindt BVNL internationale samenwerking essentieel. De overheid moet samenwerken met andere landen om informatie uit te wisselen en gezamenlijk op te treden tegen cyberdreigingen.
“Aangezien cybercriminaliteit geen grenzen kent, is internationale samenwerking van essentieel belang. De overheid werkt daarom samen met andere landen om informatie uit te wisselen en gezamenlijk op te treden tegen cyberdreigingen.”
Bewustwording en digitale geletterdheid
BVNL benadrukt het belang van bewustwording en educatie over cybersecurity voor zowel burgers als bedrijven, zodat zij beter beschermd zijn tegen risico’s.
“Tevens moeten we bewustwording creëren rondom cybersecurity bij zowel burgers als bedrijven. Door middel van voorlichtingscampagnes kunnen mensen worden geïnformeerd over mogelijke risico's en hoe ze zichzelf kunnen beschermen.”
Bescherming van encryptie en privacy
BVNL ziet encryptie als essentieel voor cybersecurity en privacy, en verzet zich tegen pogingen om encryptie te verzwakken of te verbieden.
“BVNL staat voor een digitale toekomst waarin burgers vrijelijk hun mening kunnen uiten, waarin encryptie beschermd wordt en waarin technologie de privacy en veiligheid van mensen versterkt.”
“BVNL is vastberaden om het behoud van encryptie te waarborgen, omdat dit essentieel is voor de bescherming van persoonlijke gegevens en het communicatiegeheim. We zullen ons verzetten tegen pogingen om encryptie te verzwakken of te verbieden, en in plaats daarvan investeren in veilige technologieën die privacy en online veiligheid bevorderen.”
Aanpak van cybercrime binnen justitie
BVNL noemt expliciet het bestrijden van cybercrime als onderdeel van het justitie- en veiligheidsbeleid.
“We gaan werk maken van het bestrijden van cybercrime.”
De VVD ziet cybersecurity als een cruciale voorwaarde voor nationale veiligheid, economische stabiliteit en het beschermen van vitale infrastructuur tegen buitenlandse dreigingen. De partij wil fors investeren in inlichtingendiensten, strengere eisen stellen aan digitale weerbaarheid van bedrijven en overheid, en Europese samenwerking versterken. Concrete voorstellen zijn onder meer het weren van risicovolle technologie, het verhogen van straffen voor cybercriminaliteit en het snel delen van dreigingsinformatie met vitale sectoren.
Investeren in inlichtingendiensten en wettelijke bevoegdheden
De VVD wil de capaciteit en bevoegdheden van inlichtingendiensten uitbreiden om digitale dreigingen effectief te kunnen bestrijden. Dit is nodig om Nederland weerbaar te maken tegen grootschalige cyberaanvallen en spionage door statelijke actoren.
“We moeten meer investeren in onze veiligheids- en inlichtingendiensten. Het is van belang dat onze diensten beschikken over voldoende wettelijke bevoegdheden. We maken de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) toekomstbestendig zodat we weerbaar blijven tegen toekomstige en nu nog onbekende dreigingen.”
“Daarnaast verstevigen we de wettelijke grondslag waarmee inlichtingendiensten structureel informatie kunnen delen met private bedrijven en breiden we het personeelsbestand van de diensten fors uit.”
Weren technologie uit risicolanden en verhogen straffen
Om vitale sectoren te beschermen, wil de VVD technologie uit risicolanden weren en de straffen voor statelijke spionage en cybercriminaliteit fors verhogen. Dit moet de kwetsbaarheid van Nederland voor buitenlandse inmenging en sabotage verkleinen.
“Kritieke sectoren zoals havens, luchthavens telecombedrijven en bewakingssystemen mogen geen technologie uit risicolanden gebruiken. Tegelijkertijd verhogen we de straffen voor statelijke spionage fors.”
“Om recht te doen aan de toegenomen schaal en impact van cybercriminaliteit, verhogen we de maximale straf van vier naar acht jaar.”
Snelle en structurele informatie-uitwisseling met vitale bedrijven
De VVD wil dat dreigingsinformatie sneller en structureel gedeeld wordt tussen inlichtingendiensten en vitale bedrijven, zodat deze beter voorbereid zijn op digitale aanvallen. Ethische hackers worden hierbij betrokken om kwetsbaarheden op te sporen.
“We zorgen ervoor dat onze inlichtingendiensten dreigingsinformatie wettelijk sneller en op structurele basis met (vitale) bedrijven mogen delen. Daarbij worden ethische hackers betrokken om kwetsbaarheden op te sporen.”
Centrale meldpunten en ondersteuning bij cyberincidenten
De VVD pleit voor centrale meldpunten voor digitale incidenten en snelle hulp aan slachtoffers van ransomware, zodat incidenten snel opgevolgd en schade beperkt kan worden.
“We ondersteunen publieke en private organisaties, zoals gemeenten en OV-bedrijven, op het gebied van cybersecurity en willen dat digitale incidenten snel centraal gemeld en opgevolgd worden.”
“Om verdere schade te voorkomen is het van belang dat zij direct informatie en ondersteuning krijgen.”
Europese samenwerking en digitale autonomie
De VVD wil een sterke Europese samenwerking op het gebied van cyberveiligheid en streeft naar minder afhankelijkheid van Amerikaanse software en clouddiensten. Dit moet de digitale soevereiniteit en weerbaarheid van Nederland en Europa vergroten.
“De VVD wil een sterke Europese samenwerking op het gebied van cyberveiligheid en inlichtingen.”
“De VVD pleit daarom voor versterking van de Europese digitale infrastructuur en eigen technologische alternatieven (Nederlandse en Europese clouds), zodat we onze autonomie behouden, risico’s beperken en vitale processen niet in buitenlandse handen leggen.”
Cyberweerbaarheid van bedrijven en overheid verhogen
De VVD wil dat bedrijven, met name het mkb, en overheidsinstellingen beter beschermd worden tegen cyberaanvallen door wetgeving, ondersteuning en een laagdrempelig loket.
“Met de cyberbeveiligingswet zorgen we ervoor dat bedrijven zich beter wapenen tegen digitale aanvallen. De VVD vindt het ook belangrijk dat er een zichtbaar en benaderbaar loket is, waar ondernemers terecht kunnen met vragen rondom cyberveiligheid.”
“We stellen hoge eisen aan digitale weerbaarheid van publieke investeringen en essentiële infrastructuur.”
NSC vindt dat Nederland digitaal te kwetsbaar is en wil de cyberweerbaarheid van het land fors verhogen, met prioriteit voor vitale infrastructuur, overheid en defensie. Ze pleiten voor snelle invoering van wetgeving, meer digitale autonomie, investeringen in cybercapaciteit en een centrale cyberautoriteit. Innovatie, quantumveilige encryptie en bescherming tegen buitenlandse inmenging zijn kernpunten in hun visie op cybersecurity.
Snelle invoering van cybersecuritywetgeving en innovatie
NSC wil duidelijke wettelijke kaders voor cybersecurity bij overheid en vitale sectoren, en ruimte voor innovatie om de digitale weerbaarheid te vergroten. Dit is nodig omdat Nederland nu te kwetsbaar is voor cyberaanvallen.
“We voeren de Cyberbeveiligingswet en de Wet Weerbaarheid Kritieke Entiteiten snel in om duidelijke cybersecuritykaders voor de overheid en de vitale sector vast te stellen. Ook moet er meer ruimte zijn voor innovatie op het vlak van cybersecurity.”
Digitale autonomie en minder afhankelijkheid van buitenlandse technologie
NSC ziet de afhankelijkheid van buitenlandse (vooral Amerikaanse) technologie als een risico voor de nationale cyberweerbaarheid. Ze willen meer gebruik van lokale en Europese oplossingen en prioriteit voor digitale autonomie bij aanbestedingen.
“Nederland is nu te afhankelijk van Amerikaanse technologie. Voor onze weerbaarheid is het noodzakelijk dat we een hogere mate van digitale autonomie bereiken, vooral op cruciale onderdelen als cloud-infrastructuur.”
“De risicovolle afhankelijkheid van de Nederlandse overheid van de Amerikaanse cloud moet daarom met spoed worden afgebouwd. In ICT-aanbestedingen moet onze digitale autonomie zwaarder meewegen. Er moet meer gebruik worden gemaakt van lokale en Europese (cloud)oplossingen, in lijn met de voorstellen uit onze initiatiefnota ‘Wolken aan de horizon’.”
Bescherming van vitale infrastructuur en overheidsdata
NSC wil dat vitale infrastructuur en gevoelige overheidsdata beter worden beschermd tegen digitale dreigingen, onder meer door lokale opslag, toezicht en quantumveilige encryptie.
“Gevoelige overheidsdata worden zoveel mogelijk lokaal opgeslagen. Voor het delen en verhandelen van deze data tussen verschillende overheidsorganisaties moeten strenge regels gelden.”
“De overheid moet snel overstappen op quantumveilige cryptografie, met prioriteit voor verouderde en vitale systemen.”
Investeren in cybercapaciteit bij Defensie en centrale coördinatie
NSC wil de capaciteit van het Defensie Cyber Commando vergroten en investeren in een offensief cyberprogramma. Daarnaast pleiten ze voor één centrale cyberautoriteit als aanspreekpunt voor digitale weerbaarheid.
“We vergroten de capaciteit van het Defensie Cyber Commando en investeren in een offensief cyberprogramma. Alleen met deze inzet kan Nederland zich effectief verdedigen én actief optreden tegen digitale dreigingen.”
“Dit vereist dat er binnen de overheid één centrale cyberautoriteit als coördinator en aanspreekpunt fungeert, in plaats van de versnipperde verantwoordelijkheid nu.”
Verbod op kill switches en decentrale opslag van gevoelige data
Om sabotage en grootschalige uitval te voorkomen, wil NSC kill switches in consumentenapparatuur verbieden en zeer gevoelige gegevens fysiek en decentraal opslaan.
“Er komt een verbod op kill switches bij (consumenten)apparatuur zoals zonnepanelen, laadpalen en warmtepompen, zodat deze niet vanuit het buitenland uitgeschakeld kunnen worden en zo een black-out veroorzaken.”
“Daarom moeten er niet-digitale opslagplaatsen zijn voor zeer gevoelige gegevens zoals biometrie voor paspoorten. Deze gevoelige gegevens moeten decentraal worden opgeslagen in fysieke kluizen.”
Volt ziet cybersecurity als een essentiële voorwaarde voor een innovatieve, digitale en rechtvaardige samenleving. Ze pleiten voor snelle implementatie van Europese regelgeving, versterking van het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), wettelijke bescherming van ethisch hacken, en meer Europese samenwerking. Volt wil digitale weerbaarheid vergroten door verplichte cybervaardigheden in het onderwijs, transparantie, en bescherming van encryptie.
Versnelde implementatie van Europese cybersecurity-wetgeving
Volt vindt dat Nederland achterloopt met het vertalen van Europese cybersecurity-richtlijnen naar nationale wetgeving en wil dit versnellen, vooral voor kritieke sectoren. Dit moet de digitale weerbaarheid verhogen en innovatie mogelijk maken zonder veiligheid te schaden.
“We zorgen voor een versnelde implementatie van de NIS2-richtlijn. Nederland moet binnen zes maanden concrete wetgeving hebben die organisaties in kritieke sectoren verplicht tot adequate cyberveiligheidsmaatregelen, naar het succesvolle model van de Digital Operational Resilience Act (DORA) in de financiële sector.”
“We moeten gebruik maken van de implementatierichtlijnen van de European Union Agency for Cybersecurity (ENISA). Daarbij maken we onder andere gebruik van het ENISA Threat Landscape 2024 waarin zeven primaire cybersecuritydreigingen zijn geïdentificeerd en we maken gebruik van de technische implementatierichtlijnen.”
Versterking en uitbreiding van het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC)
Volt wil het NCSC meer middelen en bevoegdheden geven, zodat het effectiever kan optreden tegen organisaties die cyberveiligheidsstandaarden negeren en de middenstand beter kan ondersteunen.
“We geven het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) handhavingsbevoegdheden en directe sanctiemogelijkheden. Daarmee kan het NCSC organisaties die cyberveiligheidsstandaarden negeren, aanpakken. Daarnaast investeren we in het NCSC, zodat zij voldoende middelen heeft om zich te richten op de fysieke vitale infrastructuur en zij de middenstand kan ondersteunen.”
Wettelijke bescherming en stimulering van ethisch hacken
Volt wil het recht op ethisch hacken wettelijk vastleggen en ethische hackers juridische bescherming bieden, zodat kwetsbaarheden veilig gemeld en opgelost kunnen worden.
“We leggen daarom naar Belgisch voorbeeld het recht op ongevraagd ethisch hacken wettelijk vast. Nederland heeft een bloeiende cultuur van mensen die het internet veiliger maken door technisch onderzoek. Deze mensen krijgen juridische bescherming.”
“Alle maatschappelijke organisaties die belangrijk zijn voor de samenleving moeten snel en positief reageren wanneer een ethisch hacker een digitaal probleem vindt en meldt.”
Verplichte digitale geletterdheid en bewustwording
Volt ziet digitale geletterdheid als basisvaardigheid en wil cybervaardigheden verplicht stellen in het onderwijs, aangevuld met jaarlijkse bewustwordingscampagnes.
“Digitale geletterdheid is een basisvaardigheid. We verplichten onderwijs in cybervaardigheden op alle onderwijsniveaus. Daarnaast organiseren we jaarlijks bewustwordingscampagnes voor burgers, zodat iedereen weerbaar is tegen digitale manipulatie.”
Bescherming van encryptie en digitale communicatie
Volt verzet zich tegen het afzwakken van end-to-end-encryptie en wil dat online communicatie beschermd blijft tegen ongewenste toegang.
“Voor Volt is het afzwakken van end-to-end-encryptie onaanvaardbaar omdat het dan schijnveiligheid wordt. Online communicatie blijft beschermd tegen ongewenste toegang.”
Europese samenwerking en gedeelde cyberverdediging
Volt wil dat Nederland binnen de EU intensiever samenwerkt aan cyberverdediging en gezamenlijk optreedt tegen grensoverschrijdende cyberdreigingen.
“We zetten ons in voor gedeelde cyberverdediging in de EU en een gezamenlijk antwoord op grensoverstijgende cyberaanvallen.”
Verplichte transparantie en parlementaire controle op cyberveiligheid
Volt wil verplichte publieke rapportage over cyberdreigingen en overheidsmaatregelen, en parlementaire controle op alle cyberveiligheidsoperaties.
“We verplichten publieke rapportage over cyberdreigingen en overheidsmaatregelen. Daarnaast voeren we een parlementaire controle uit bij alle cyberveiligheidsoperaties om het vertrouwen te waarborgen.”
BBB ziet cybersecurity als een essentiële voorwaarde voor nationale veiligheid, privacy en economische stabiliteit. De partij wil gerichte investeringen in Nederlandse cybersecuritybedrijven, digitale educatie vanaf de basisschool, duidelijke wetgeving zonder extra nationale regels, en versterking van privacybescherming. BBB legt nadruk op digitale soevereiniteit, het beperken van buitenlandse afhankelijkheid en het vergroten van digitale weerbaarheid bij burgers, bedrijven en overheid.
Gerichte investeringen in Nederlandse cybersecuritybedrijven
BBB wil dat Nederland minder afhankelijk wordt van buitenlandse partijen door te investeren in eigen cybersecuritybedrijven, vooral bij de bescherming van vitale sectoren. Dit moet de digitale weerbaarheid en nationale veiligheid versterken.
“Gerichte investeringen in cybersecurity. Nederlandse cybersecurity bedrijven krijgen voorrang bij veiligheidsprojecten en digitale bewaking van publieke sectoren.”
Digitale educatie en bewustwording vanaf de basisschool
Om de digitale weerbaarheid structureel te vergroten, pleit BBB voor educatie over cyberveiligheid vanaf jonge leeftijd en doorlopende bijscholing voor ondernemers. Dit moet burgers en bedrijven beter wapenen tegen digitale dreigingen.
“Digitale educatie vanaf de basis. Voorlichting en onderwijs over cyberveiligheid begint op de basisschool en loopt door tot het beroepsonderwijs en bijscholing voor ondernemers.”
“De overheid krijgt een taak om bedrijven, instellingen en burgers bewust te maken van digitale risico’s en weerbaarheid.”
Duidelijke en uitvoerbare wetgeving zonder nationale koppen
BBB wil Europese cybersecuritywetgeving, zoals NIS2, zonder extra nationale regels implementeren om duidelijkheid en uitvoerbaarheid te waarborgen.
“Europese wetgeving zoals de NIS2 wordt zonder nationale koppen omgezet naar Nederlandse wetgeving.”
Versterking privacybescherming en handhaving
De partij vindt effectieve handhaving van privacywetgeving essentieel om datalekken te voorkomen en de positie van Functionarissen Gegevensbescherming te versterken.
“Waarborg de effectieve handhaving van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) om datalekken te voorkomen en de privacy te beschermen.”
Digitale soevereiniteit en minder afhankelijkheid van buitenlandse technologie
BBB wil vitale digitale infrastructuur en publieke data zoveel mogelijk in Nederlandse of Europese handen houden en de afhankelijkheid van buitenlandse cloud- en softwareleveranciers afbouwen.
“Vitale infrastructuur in eigen beheer. Publieke en vitale digitale netwerken blijven zoveel mogelijk in bezit van Nederlandse of Europese bedrijven of samenwerkingsverbanden.”
“Afhankelijkheid van buitenlandse cloud en software leveranciers wordt waar mogelijk stap voor stap afgebouwd.”
50PLUS erkent het groeiende belang van digitale veiligheid en wil extra investeren in de bescherming van digitale systemen, met bijzondere aandacht voor de kwetsbaarheid van ouderen. De partij pleit voor strengere maatregelen tegen digitale criminaliteit, het beperken van anonieme accounts, en het verbeteren van digitale vaardigheden bij ouderen. Hun visie is gericht op het vergroten van digitale weerbaarheid en het waarborgen van digitale inclusie, zodat ouderen veilig en zelfstandig kunnen deelnemen aan de digitale samenleving.
Extra investeren in digitale veiligheid en onafhankelijkheid
50PLUS vindt digitale veiligheid urgent en wil investeren in de bescherming van systemen, met als doel minder afhankelijk te zijn van commerciële en buitenlandse partijen. Dit moet de weerbaarheid tegen digitale dreigingen vergroten en de privacy van burgers beschermen.
“Digitale veiligheid heeft grote urgentie. Er komen digitaal steeds sneller en meer bedreigingen op ons af. We willen dat er extra geïnvesteerd wordt in de veiligheid van onze systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen.”
Strengere aanpak van digitale criminaliteit en bescherming van ouderen
De partij wil zware straffen voor digitaal geweld, bescherming tegen online oplichting en identiteitsdiefstal, en het verbieden of beperken van anonieme accounts. Dit alles om vooral ouderen beter te beschermen tegen cybercriminaliteit.
“Zware straffen voor plegers van fysiek, verbaal en ook digitaal geweld en agressie tegen hulpverleners, handhavers en politieke ambtsdragers.”
“Digitale privacy- en veiligheidsmaatregelen beschermen ouderen tegen online oplichting en identiteitsdiefstal.”
“Anonieme accounts worden verboden of in ieder geval sterk beperkt.”
Verbeteren van digitale vaardigheden en inclusie van ouderen
50PLUS wil dat gemeenten wettelijk verantwoordelijk worden voor digitale inclusie van ouderen en pleit voor digitale cursussen, zodat ouderen weerbaarder worden tegen digitale risico’s en zelfstandig kunnen blijven functioneren.
“Digitale cursussen voor ouderen om hun vaardigheden te verbeteren, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.”
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen.”
De ChristenUnie ziet cybersecurity als essentieel voor de nationale veiligheid en strategische autonomie van Nederland en Europa. Ze willen investeren in hoogwaardige technologie, de afhankelijkheid van niet-Europese partijen verminderen, en extra defensiebudget inzetten voor het verbeteren van cyberveiligheid, met speciale aandacht voor vitale infrastructuur en samenwerking met bondgenoten.
Investeren in Europese technologische onafhankelijkheid
De ChristenUnie vindt dat Nederland en Europa te afhankelijk zijn geworden van buitenlandse (vooral Amerikaanse en Chinese) technologie en digitale infrastructuur. Om de digitale weerbaarheid en strategische autonomie te vergroten, willen ze investeren in Europese technologie en cloudoplossingen.
“Nederland (en Europa) moet investeren in de ontwikkeling van hoogwaardige technologie waarmee we als land en continent onafhankelijk worden van de Verenigde Staten en China. Onze digitale infrastructuur, zowel van overheden als bedrijven, is kwetsbaar voor manipulatie door kwaadwillenden. We zijn te veel afhankelijk geworden van partijen buiten Europa. Dat moet anders.”
“Voor het waarborgen van onze strategische autonomie is het hebben van een Europese cloudoplossingen noodzakelijk. Nederland zet zich in om dit te realiseren.”
Extra defensiebudget voor cyberveiligheid en bescherming vitale infrastructuur
De partij wil extra geld voor defensie inzetten voor het verbeteren van cyberveiligheid, met nadruk op het beschermen van vitale infrastructuur zoals zeekabels en wapensystemen. Ze pleiten voor nauwe samenwerking met bondgenoten om digitale en hybride dreigingen het hoofd te bieden.
“Nederland is goed in cyberveiligheid en dat willen we zo houden. Extra geld voor defensie gebruiken we daarom ook voor het verbeteren van cyberveiligheid.”
“Nederland moet zich goed beschermen tegen spionage, diefstal van militaire technologie, ontwrichting door desinformatie en het hacken van wapensystemen en vitale infrastructuur (zoals een waterkering).”
“Er komt een strategie om met bondgenoten de vitale onderdelen van de infrastructuur, zoals zeekabels, te beschermen.”
“Daarnaast zet Nederland in op hoogtechnologische capaciteiten, om te kunnen optreden tegen dreigingen vanuit het cyberdomein en hybride dreigingen.”
D66 ziet cybersecurity als een essentieel onderdeel van nationale en Europese veiligheid, met bijzondere aandacht voor digitale weerbaarheid van de samenleving en defensie. De partij wil dat Nederland in 2030 Europees koploper is op het gebied van cybersecurity voor defensie en pleit voor meer internationale samenwerking, investeringen in digitale infrastructuur en het betrekken van jongeren bij cybersecurity-taken. Concrete beleidsvoorstellen richten zich op innovatie, samenwerking en het versterken van expertise.
Nederland Europees koploper cybersecurity voor defensie
D66 wil dat Nederland in 2030 vooroploopt in cybersecurity voor defensie, als onderdeel van een bredere strategie om opkomende technologieën te benutten voor nationale veiligheid. Dit moet de weerbaarheid tegen hybride dreigingen vergroten en de afhankelijkheid van andere landen verkleinen.
“D66 wil dat Nederland in 2030 Europees koploper is op het gebied van AI, drones, ruimtevaart en cybersecurity voor defensie. Ons uitgangspunt voor deze technologieën is betekenisvolle menselijke controle.”
“We blijven kwetsbaar als we niet óók inzetten op opkomende technologieën. D66 wil dat Nederland in 2030 Europees koploper is op het gebied van AI, drones, ruimtevaart en cybersecurity voor defensie.”
Investeren in digitale infrastructuur en weerbaarheid
D66 benadrukt het belang van investeren in digitale infrastructuur en weerbaarheid als bescherming tegen hybride oorlogsvoering, waaronder cyberaanvallen. De partij ziet dit als cruciaal voor het functioneren van vitale voorzieningen en de bescherming van de samenleving.
“Beveiliging tegen hybride oorlogsvoering vraagt om meer dan alleen een sterke krijgsmacht. Minstens zo belangrijk zijn investeringen in de fysieke en digitale infrastructuur, in strategische reserves, in een weerbare samenleving en in het tegengaan van desinformatie.”
Jongeren betrekken bij cybersecurity-taken
D66 wil jongeren actief betrekken bij cybersecurity als onderdeel van een bredere maatschappelijke dienstplicht, om zo de weerbaarheid van de samenleving te vergroten en nieuwe generaties te betrekken bij digitale veiligheid.
“In het leger van de toekomst zijn óók mensen nodig die werken aan een weerbare samenleving, zoals in de zorg, logistiek en cybersecurity. D66 wil jongeren, als zij dat willen, betrekken bij deze brede maatschappelijke opgave.”
“Daarna kunnen zij vrijwillig ook in bijvoorbeeld de zorg, logistiek en cybersecurity ingezet worden, naast bij defensie.”
Internationale samenwerking op cybersecurity
D66 pleit voor het opschalen en uitbreiden van internationale samenwerking, ook buiten NAVO- en EU-verband, om de gezamenlijke slagkracht op het gebied van veiligheid en cybersecurity te vergroten.
“D66 is voorstander van het opschalen en uitbreiden van internationale samenwerking om onze veiligheid te garanderen. Dit doen we ook buiten NAVO-verband en buiten de EU, met landen zoals het Verenigd Koninkrijk, Canada, Japan en Australië.”
JA21 beschouwt cybersecurity als een essentieel onderdeel van nationale veiligheid en pleit voor stevige investeringen, centrale regie en digitale soevereiniteit. De partij wil een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving, uitbreiding van het Defensie Cyber Commando, en actieve bescherming van vitale infrastructuur tegen digitale dreigingen. Cyberveiligheid wordt gezien als voorwaarde voor economische weerbaarheid en strategische autonomie.
Centrale regie en forse investering in cybersecurity
JA21 ziet cybersecurity als nationale veiligheid en wil een centrale, effectieve aanpak met substantiële investeringen, onder verantwoordelijkheid van één ministerie en vaste Kamercommissie. Dit moet Nederland weerbaarder maken tegen digitale aanvallen op vitale infrastructuur.
“Cyberveiligheid is nationale veiligheid. Nederland is kwetsbaar. Een digitale aanval kan onze energievoorziening, havens of democratie platleggen. In NAVO-verband is daarom afgesproken dat 1,5% van het BBP moet worden geïnvesteerd in cyberveiligheid, kritieke infrastructuur en innovatie. JA21 staat achter deze afspraak en zet in op een stevige en centrale aanpak van deze investering onder één verantwoordelijk ministerie, met één vaste Kamercommissie, en onder scherpe toetsing op effectiviteit.”
Digitale soevereiniteit: nationale cloud en geen buitenlandse toegang
JA21 wil digitale soevereiniteit waarborgen door te investeren in een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving, zodat buitenlandse (Amerikaanse of Chinese) partijen geen toegang krijgen tot Nederlandse data.
“Digitale soevereiniteit. Investeer in een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving. Geen Amerikaanse of Chinese toegang tot onze data.”
Cyberafschrikking: uitbreiding Defensie Cyber Commando
De partij pleit voor een actieve afschrikking tegen cyberaanvallen door het Defensie Cyber Commando uit te breiden en tegenacties mogelijk te maken bij aanvallen op Nederland.
“Cyberafschrikking. Breid het Defensie Cyber Commando uit. Hack ons? Reken op een tegenactie.”
Actieve digitale en fysieke bewaking van vitale infrastructuur
JA21 wil dat bij verhoogde dreiging vitale infrastructuur niet alleen fysiek, maar ook digitaal actief wordt bewaakt om sabotage en verstoring te voorkomen.
“Verhoogde dijkbewaking. Bij verhoogde dreiging moet vitale infrastructuur fysiek en digitaal actief worden bewaakt.”
Cyberveiligheid als voorwaarde voor economische weerbaarheid
Cybersecurity wordt door JA21 gezien als een noodzakelijke randvoorwaarde voor herindustrialisatie, strategische autonomie en economische weerbaarheid van Nederland.
“Economische weerbaarheid. Cyberveiligheid als voorwaarde voor herindustrialisatie en strategische autonomie.”
Investeren in digitale veiligheid en strategische technologie
JA21 wil investeren in digitale veiligheid en strategische technologie om de afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven te verminderen en de digitale weerbaarheid van Nederland te vergroten.
“We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
De SP ziet cybersecurity vooral als onderdeel van digitale soevereiniteit en bescherming van burgers tegen digitale dreigingen, afhankelijkheid en privacyschendingen. Ze willen minder afhankelijk zijn van buitenlandse technologie, investeren in Europese alternatieven, en privacy en veiligheid van burgers centraal stellen. Concrete voorstellen zijn het stimuleren van open source, het veilig opslaan van publieke data in Nederland, en investeren in verdediging tegen cyberaanvallen op kritieke infrastructuur.
Minder afhankelijkheid van buitenlandse technologie
De SP wil de digitale autonomie van Nederland versterken door minder afhankelijk te zijn van Amerikaanse digitale producten en clouddiensten. Dit moet de veiligheid van publieke data vergroten en de kwetsbaarheid voor cyberdreigingen verminderen.
“In grote mate is de Nederlandse overheid afhankelijk van Amerikaanse digitale producten, clouddiensten en datacentra. We moeten investeren in alternatieven in Nederland en Europa, zodat we de afhankelijkheid van de VS kunnen verminderen.”
“Publieke data wordt veilig opgeslagen in publieke datacentra in Nederland.”
Investeren in verdediging tegen cyberaanvallen
De SP erkent cyberaanvallen als een moderne dreiging en pleit voor investeringen in de verdediging tegen asymmetrische oorlogsvoering, waaronder cyberaanvallen op kritieke infrastructuur.
“Er moet geïnvesteerd worden in de verdediging tegen asymmetrische oorlogsvoering, zoals cyberaanvallen, desinformatiecampagnes en aanvallen op kritieke infrastructuur, zoals energie en watervoorziening.”
Stimuleren van open source en open standaarden
Om de digitale veiligheid en onafhankelijkheid te vergroten, wil de SP dat overheden zoveel mogelijk gebruikmaken van open source software en open standaarden.
“Overheden maken zo veel mogelijk gebruik van open source en zorgen ervoor dat hun systemen leverancier onafhankelijk zijn, onder meer door het gebruik van open standaarden.”
Privacybescherming als onderdeel van cybersecurity
De SP koppelt cybersecurity direct aan privacybescherming en wil dat publieke data veilig wordt opgeslagen en dat burgers beschermd worden tegen massasurveillance.
BIJ1 benoemt "cybersecurity" niet expliciet in haar verkiezingsprogramma en doet geen concrete voorstellen op dit gebied. Wel pleit de partij voor strenge privacybescherming, beperking van digitale surveillance en minimale dataverzameling door de overheid, wat indirect raakt aan digitale veiligheid en bescherming tegen digitale dreigingen. Hun kernvisie is dat privacy en burgerrechten altijd voorop moeten staan, ook in het digitale domein.
Minimale dataverzameling en strenge privacywaarborgen
BIJ1 wil dat de overheid en justitie alleen het strikt noodzakelijke aan data verzamelen, onder streng toezicht van privacywaakhonden. Dit standpunt is relevant voor cybersecurity omdat het de hoeveelheid gevoelige data die kan lekken of misbruikt worden minimaliseert, en de nadruk legt op bescherming tegen digitale inbreuken door de overheid zelf.
“Alle dataverzameling door overheid en justitie wordt geminimaliseerd tot het absoluut noodzakelijke, en er komt altijd streng toezicht van privacywaakhonden.”
“De adviezen van privacywaakhonden worden openbaar en afdwingbaar met sancties die verder gaan dan de huidige ineffectieve bestuurlijke boetes.”
Stoppen met digitale surveillance en gezichtsherkenning
BIJ1 wil grootschalige digitale surveillance, zoals cameratoezicht en automatische gezichtsherkenning, verbieden of sterk beperken. Dit raakt aan cybersecurity door het beperken van digitale monitoring en het beschermen van burgers tegen digitale profilering en misbruik van biometrische data.
“De grootschalige controle en surveillance bij demonstraties – zoals de standaard inzet van camera’s – in de publieke ruimte stopt onmiddellijk en er komt nieuw beleid waarin de privacy van de burger centraal staat. Ook automatische gezichtsherkenning wordt verboden.”
“Bestaande video-archieven worden volledig onderzocht door privacywaakhonden en getoetst bij de rechter. Al het beeldmateriaal dat geen directe toepassing heeft voor strafrechtelijk onderzoek wordt verwijderd.”
Verbod op dataverzameling via private smart-deurbellen
BIJ1 wil dat het verzamelen van data via privé smart-deurbellen volledig wordt gestopt. Dit voorstel adresseert een concreet cybersecurity-risico rondom particuliere surveillance en de opslag van beelden in de cloud.
“Het verzamelen van data via privé smart-deurbellen wordt helemaal gestopt.”
Het CDA ziet cybersecurity als een essentieel onderdeel van nationale veiligheid en democratische weerbaarheid, vooral gezien de toename van hybride oorlogsvoering en buitenlandse inmenging. De partij wil de cyberveiligheid versterken door betere bescherming tegen hacks, bewustwording in de samenleving te vergroten en digitale weerbaarheid te bevorderen, met nadruk op samenwerking tussen overheid, bedrijven en burgers.
Versterken van cyberveiligheid tegen buitenlandse dreigingen
Het CDA beschouwt cyberdreigingen, vooral van statelijke actoren zoals Rusland, als een directe bedreiging voor de Nederlandse samenleving en democratie. Daarom pleit de partij voor het verbeteren van cyberveiligheid op alle bestuurlijke niveaus, met specifieke aandacht voor het beschermen van democratische processen en het vergroten van de weerbaarheid van burgers en organisaties.
“We verbeteren op alle bestuurlijke niveaus onze cyberveiligheid tegen hacks, versterken onze democratische processen en zetten actief in op een grotere bewustwording in en weerbaarheid van de samenleving.”
Digitale weerbaarheid en bewustwording in de samenleving
Naast technische maatregelen wil het CDA investeren in bewustwording en digitale weerbaarheid van burgers, bedrijven en instellingen. Dit moet ervoor zorgen dat de samenleving als geheel beter bestand is tegen digitale verstoringen en cyberaanvallen.
“cyberveiligheid tegen hacks, versterken onze democratische processen en zetten actief in op een grotere bewustwording in en weerbaarheid van de samenleving.”
“Wij willen een betere verankering van digitale ethiek: AI-ethiek, het begrijpen van algoritmes, mediawijsheid en cyberveiligheid in funderend en vervolgonderwijs en bibliotheken.”
Oefenen en paraatheid bij digitale verstoringen
Het CDA wil dat Nederland voorbereid is op grootschalige digitale verstoringen door nationale scenario’s te oefenen en de samenleving actief te betrekken bij crisisbeheersing.
“Er worden nationale scenario’s geoefend waarin alle lagen van de samenleving meedoen zoals bij black-outs en digitale verstoringen.”
De Partij voor de Dieren ziet cybersecurity als een noodzakelijke randvoorwaarde voor een veilige digitale samenleving en digitale autonomie. Ze pleiten voor strengere eisen aan digitale apparatuur, structurele investeringen in beveiliging van digitale infrastructuur, en meer bewustwording bij burgers om cybercrime en digitale dreigingen te herkennen. De partij koppelt cybersecurity nadrukkelijk aan privacybescherming, digitale soevereiniteit en het beperken van buitenlandse invloed.
Strengere cybersecurity-eisen aan digitale apparatuur
De PvdD wil dat de overheid harde eisen stelt aan de veiligheid van digitale apparaten, omdat veel Internet of Things-apparaten de privacy en data van gebruikers onvoldoende beschermen. Dit moet voorkomen dat burgers slachtoffer worden van digitale aanvallen of dat hun gegevens onveilig zijn.
“De overheid zet zich in voor het realiseren van cybereisen aan apparatuur.”
Structurele investeringen in beveiliging van digitale infrastructuur
De partij vindt dat de overheid actief moet investeren in het beter beveiligen van de digitale infrastructuur, zodat persoonsgegevens op het hoogste niveau beschermd worden en de samenleving weerbaarder wordt tegen cyberaanvallen.
“De overheid gaat structureel investeren in softwareprojecten om de digitale infrastructuur beter te beveiligen.”
Cybersecurity als integraal onderdeel van digitalisering en digitale autonomie
Cybersecurity wordt gezien als een onmisbaar onderdeel van digitale autonomie en verdere digitalisering. De PvdD wil domein-overstijgende regie op samenwerking, waarbij cybersecurity, digitale autonomie, bestrijding van cybercrime en kennisontwikkeling integraal worden meegenomen.
“Voor veilige verdere digitalisering is een domein-overstijgende regie op samenwerking nodig, waarbij cybersecurity, digitale autonomie, bestrijding van cybercrime en kennisontwikkeling als integrale onderdelen en noodzakelijke randvoorwaarden worden gezien.”
Investeren in cyberbewustzijn en digitale geletterdheid
De partij benadrukt het belang van cyberbewustzijn en digitale geletterdheid bij burgers, zodat zij zich beter kunnen weren tegen digitale criminaliteit, identiteitsfraude en buitenlandse beïnvloeding.
“Er wordt geïnvesteerd in voldoende cyberbewustzijn en dus digitale geletterdheid van burgers. Daarnaast zetten we ons actief in om burgers te helpen digitale criminaliteit, zoals identiteitsfraude en -diefstal, en buitenlandse beïnvloeding te herkennen en zich ertegen te weren.”
De SGP benadrukt het belang van versterkte cybersecurity voor zowel bedrijven als kritieke infrastructuur, met nadruk op samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven. Ze willen ondernemers ondersteunen bij cyberveiligheid, hogere veiligheidsstandaarden voor vitale digitale processen, en meer testen van beveiliging. Transparantie, individueel eigenaarschap van data en bescherming tegen digitale dreigingen staan centraal in hun visie.
Versterken cyberveiligheid bij bedrijven en kritieke infrastructuur
De SGP vindt dat bedrijven en organisaties transparanter moeten zijn over datagebruik en dat burgers meer zeggenschap moeten krijgen over hun eigen data. Ze willen ondernemers actief ondersteunen bij cyberveiligheid en pleiten voor hogere veiligheidsstandaarden en grootschalige beveiligingstests, vooral voor kritieke infrastructuur. Dit moet Nederland weerbaarder maken tegen digitale dreigingen.
“De SGP wil ondernemers ondersteunen bij het werken aan cyberveiligheid. De capaciteit van het Digital Trust Centre wordt versterkt.”
“Overheid en bedrijfsleven moeten zich samen voorbereiden op de noodscenario’s ten aanzien van cyberveiligheid van kritieke infrastructuur. Denk bijvoorbeeld aan communicatiestructuren, logistiek en de levensmiddelenbranche. Hogere veiligheidsstandaarden voor de kritieke delen van de digitale processen en frequent en grootschalig testen van de beveiliging zijn noodzakelijk”
Bescherming van kwetsbare groepen tegen cybercrime
De SGP wil dat de overheid samen met het bedrijfsleven afspraken maakt om kwetsbare groepen beter te beschermen tegen cybercriminaliteit. Dit is vooral gericht op mensen die minder digitaal vaardig zijn, zodat zij niet buiten de boot vallen in een steeds digitalere samenleving.
“De SGP wil dat de overheid afspraken maakt met het bedrijfsleven om kwetsbare groepen te beschermen tegen cybercrime.”
Digitale weerbaarheid als onderdeel van nationale veiligheid
De SGP ziet cyberdreigingen als een belangrijk onderdeel van nationale veiligheid en maatschappelijke weerbaarheid. Ze benadrukken dat de overheid haar gezag ook online moet handhaven om de samenleving veilig te houden.
“Criminele netwerken, cyberdreigingen, terrorisme en mensenhandel dienen hard te worden aangepakt. Internationale samenwerking is daarbij onmisbaar, maar Nederland moet zelf ook weerbaar zijn. De overheid moet haar gezag zichtbaar handhaven, zowel op straat als online.”
DENK erkent het belang van digitale veiligheid en privacy en pleit voor meer investeringen in digitale infrastructuur en bescherming van persoonsgegevens. De partij wil vooral kleine organisaties ondersteunen bij hun digitale beveiliging en streeft naar onafhankelijkheid van buitenlandse technologie. Concrete voorstellen zijn extra investeringen in digitale veiligheid en betere ondersteuning voor kwetsbare organisaties.
Meer investeren in digitale veiligheid en infrastructuur
DENK wil de digitale veiligheid van Nederland versterken door te investeren in een veilige digitale infrastructuur en door kleine organisaties te ondersteunen bij hun digitale beveiliging. Dit is bedoeld om de weerbaarheid tegen cyberdreigingen te vergroten en de afhankelijkheid van buitenlandse technologie te verminderen.
“Er moet meer geïnvesteerd worden in digitale veiligheid. We moeten ook inzetten op onafhankelijkheid van onze systemen van andere landen en grote bedrijven.”
“Wij willen extra ondersteuning voor kleine organisaties om hun digitale beveiliging op orde te krijgen. De overheid investeert in een veilige digitale infrastructuur en de bescherming van persoonsgegevens.”
FVD ziet cybersecurity primair als een onderdeel van nationale veiligheid en digitale soevereiniteit, waarbij bescherming tegen digitale dreigingen en cybercrime centraal staat. De partij wil investeren in cyberdefensie en de capaciteit voor de aanpak van cybercrime vergroten, maar legt de nadruk vooral op privacybescherming en het beperken van digitale surveillance door de overheid. Concrete voorstellen zijn onder meer het investeren in cyberdefensie en het uitbreiden van de capaciteit tegen cybercrime.
Investeren in cyberdefensie
FVD wil Nederland beschermen tegen digitale dreigingen door te investeren in cyberdefensie, met als doel de digitale weerbaarheid van het land te vergroten en koploper te worden op digitaal gebied. Dit standpunt richt zich op nationale veiligheid en het afweren van buitenlandse of criminele cyberaanvallen.
“We investeren in cyberdefensie, zodat Nederland beschermd blijft tegen digitale dreigingen en koploper wordt op digitaal gebied.”
Meer capaciteit voor aanpak van cybercrime
De partij erkent het groeiende probleem van cybercrime en wil daarom de capaciteit van opsporingsdiensten vergroten. Dit moet voorkomen dat criminelen online vrij spel hebben en de digitale veiligheid van burgers en bedrijven versterken.
“We vergroten de capaciteit voor de aanpak van cybercrime, zodat criminelen online geen vrij spel hebben.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma