Verkiezingsprogramma's 2025 overcyber
BVNL ziet cybersecurity als essentieel voor het beschermen van burgers, bedrijven en de digitale economie, met nadruk op privacy, digitale weerbaarheid en het recht op encryptie. De partij pleit voor marktwerking, innovatie en internationale samenwerking, en wil investeren in voorlichting, technologie en aftrekposten voor cybersecurity. BVNL verzet zich tegen digitale censuur en pleit voor vrijwillige normen en het behoud van offline rechten.
Investeren in cybersecurity, innovatie en digitale weerbaarheid
BVNL wil de digitale veiligheid vergroten door te investeren in onderzoek, technologie en bewustwording, met een focus op marktwerking, zelfregulering en het stimuleren van private initiatieven. De partij ziet internationale samenwerking als noodzakelijk en wil aftrekposten voor cybersecurity-investeringen, vooral voor MKB en burgers.
“De overheid moet daarom wetten en regels opstellen met betrekking tot cybersecurity, waaronder privacywetten, meldingsvereisten bij datalekken en strafrechtelijke vervolging van cybercriminelen. Tevens moeten we bewustwording creëren rondom cybersecurity bij zowel burgers als bedrijven.”
“Aangezien cybercriminaliteit geen grenzen kent, is internationale samenwerking van essentieel belang. De overheid werkt daarom samen met andere landen om informatie uit te wisselen en gezamenlijk op te treden tegen cyberdreigingen.”
“Met toenemende cyberdreigingen zoals ransomware biedt BVNL een visie op digitale weerbaarheid via marktwerking, zelfregulering en technologieën zoals blockchain, zonder bureaucratie.”
“Er wordt een nationale strategie ontwikkeld om de digitale veiligheid te waarborgen.”
“Aftrek voor cybersecurity-investeringen (software, training, blockchain) voor MKB en burgers, om weerbaarheid te vergroten.”
“Private initiatieven voor cybersecuritytrainingen en digitale scholing om digitale geletterdheid verhogen.”
Vrijwillige normen en innovatie via vrije markt
BVNL wil regeldruk verminderen door vrijwillige normen en certificeringen te stimuleren in plaats van verplichte regels, en zet in op een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups.
“Vrijwillige normen: Blockchain-certificeringen die verplichte regels vervangen, regeldruk verminderen en naleving versnellen voor bedrijven en gemeenten.”
“Innovatie via vrije markt: Een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups creëert banen en stimuleert veilige, transparante systemen.”
Bescherming van encryptie en privacy
BVNL beschouwt encryptie als essentieel voor privacy en online veiligheid, en verzet zich tegen pogingen om encryptie te verzwakken of te verbieden.
“BVNL is vastberaden om het behoud van encryptie te waarborgen, omdat dit essentieel is voor de bescherming van persoonlijke gegevens en het communicatiegeheim. We zullen ons verzetten tegen pogingen om encryptie te verzwakken of te verbieden, en in plaats daarvan investeren in veilige technologieën die privacy en online veiligheid bevorderen.”
Overheid mag geen digitale censuur plegen
BVNL verzet zich tegen digitale censuur en overheidsbemoeienis met sociale media, en wil geen identificatieplicht voor het gebruik van social media.
Actieve bestrijding van cybercrime
BVNL wil cybercrime actief bestrijden en de overheid een actieve rol laten nemen in het waarschuwen voor en optreden tegen cybercriminaliteit.
De VVD ziet cyberdreigingen als een directe bedreiging voor nationale veiligheid, economie en democratie, en pleit voor een krachtige, proactieve aanpak van cyberaanvallen en cybercriminaliteit. De partij wil investeren in digitale weerbaarheid, hogere straffen voor cybercriminelen, intensievere samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en Europa, en meer wettelijke mogelijkheden voor inlichtingendiensten om informatie te delen. Concrete voorstellen zijn onder meer het verhogen van straffen, het weren van risicotechnologie, het versterken van Europese samenwerking en het ondersteunen van ondernemers en vitale sectoren bij cyberveiligheid.
Investeren in digitale weerbaarheid en inlichtingendiensten
De VVD wil fors investeren in inlichtingendiensten en digitale weerbaarheid om Nederland te beschermen tegen dagelijkse cyberaanvallen en digitale ontwrichting. De partij vindt dat de overheid en vitale sectoren zich actief moeten voorbereiden op grootschalige cyberaanvallen, met snellere informatiedeling en betrokkenheid van ethische hackers.
“We moeten meer investeren in onze veiligheids- en inlichtingendiensten. Het is van belang dat onze diensten beschikken over voldoende wettelijke bevoegdheden.”
“We bereiden ons voor op grootschalige digitale aanvallen op vitale sectoren: Om ons te wapenen tegen dagelijkse cyberaanvallen vanuit landen als Rusland, Iran en China en digitale uitval te voorkomen, bereidt de overheid zich actief voor op grootschalige cyberaanvallen en storingen.”
“We zorgen ervoor dat onze inlichtingendiensten dreigingsinformatie wettelijk sneller en op structurele basis met (vitale) bedrijven mogen delen. Daarbij worden ethische hackers betrokken om kwetsbaarheden op te sporen.”
Hogere straffen voor cybercriminaliteit en statelijke spionage
De VVD wil de straffen voor cybercriminaliteit en statelijke spionage fors verhogen om de ernst van deze misdrijven te weerspiegelen en afschrikking te vergroten. Dit geldt zowel voor individuele cybercriminelen als voor statelijke actoren die digitale aanvallen uitvoeren.
Weren van risicotechnologie uit vitale sectoren
Om digitale spionage en sabotage te voorkomen, wil de VVD technologie uit risicolanden weren uit kritieke sectoren zoals havens, luchthavens en telecombedrijven. Dit moet de afhankelijkheid van onveilige technologie verminderen en de nationale veiligheid beschermen.
Europese samenwerking en digitale autonomie versterken
De VVD pleit voor intensievere Europese samenwerking op het gebied van cyberveiligheid en inlichtingen, inclusief het opzetten van een Europese “Five Eyes”. Daarnaast wil de partij minder afhankelijk worden van Amerikaanse software en clouddiensten door te investeren in Europese digitale infrastructuur.
“De VVD wil een sterke Europese samenwerking op het gebied van cyberveiligheid en inlichtingen.”
“We willen een Europese ‘’Five Eyes’’ waarin, binnen een select Europees gezelschap, wordt samengewerkt op inlichtingengebied.”
“De VVD pleit daarom voor versterking van de Europese digitale infrastructuur en eigen technologische alternatieven (Nederlandse en Europese clouds), zodat we onze autonomie behouden, risico’s beperken en vitale processen niet in buitenlandse handen leggen.”
Ondersteuning voor ondernemers en vitale sectoren
De VVD wil ondernemers en vitale sectoren actief ondersteunen bij het verhogen van hun cyberweerbaarheid, onder meer via een cyberbeveiligingswet, een centraal meldpunt en snelle hulp bij ransomware-aanvallen.
“Met de cyberbeveiligingswet zorgen we ervoor dat bedrijven zich beter wapenen tegen digitale aanvallen. De VVD vindt het ook belangrijk dat er een zichtbaar en benaderbaar loket is, waar ondernemers terecht kunnen met vragen rondom cyberveiligheid.”
“We moeten ondernemers helpen die slachtoffer zijn van ransomware aanvallen. Om verdere schade te voorkomen is het van belang dat zij direct informatie en ondersteuning krijgen.”
Centrale melding en opvolging van digitale incidenten
De VVD wil dat digitale incidenten snel centraal gemeld en opgevolgd worden, zodat publieke en private organisaties adequaat kunnen reageren op cyberdreigingen.
“We ondersteunen publieke en private organisaties, zoals gemeenten en OV-bedrijven, op het gebied van cybersecurity en willen dat digitale incidenten snel centraal gemeld en opgevolgd worden.”
BBB ziet cyberveiligheid als een essentiële voorwaarde voor nationale veiligheid, economie en democratie. De partij wil investeren in Nederlandse cybersecurity, digitale educatie vanaf jonge leeftijd, en het beperken van afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven. BBB pleit voor duidelijke wetgeving, versterking van privacybescherming en een proactieve overheid om burgers en bedrijven weerbaar te maken tegen digitale dreigingen.
Investeren in Nederlandse cybersecurity en digitale weerbaarheid
BBB benadrukt het belang van gerichte investeringen in cybersecurity, met prioriteit voor Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen. De partij ziet digitale weerbaarheid als een gezamenlijke verantwoordelijkheid en wil dat de overheid proactief optreedt tegen cyberdreigingen, met aandacht voor risicobeperking en bewustwording.
“Gerichte investeringen in cybersecurity. Nederlandse cybersecurity bedrijven krijgen voorrang bij veiligheidsprojecten en digitale bewaking van publieke sectoren.”
“Digitale weerbaarheid vraagt om voortdurende bewust wording, vindbare kennis, investeringen in risicobeperking én een proactieve overheid.”
“BBB wil dat Nederland weerbaar wordt tegen cyber dreigingen, desinformatie, sabotage, tekorten en ontwrichting, of die nu van binnenuit of van buitenaf komen.”
Digitale educatie en bewustwording vanaf jonge leeftijd
BBB wil dat voorlichting en onderwijs over cyberveiligheid al op de basisschool begint en doorloopt tot het beroepsonderwijs en bijscholing voor ondernemers. Daarnaast ziet de partij een taak voor de overheid om burgers en bedrijven bewust te maken van digitale risico’s.
“Digitale educatie vanaf de basis. Voorlichting en onderwijs over cyberveiligheid begint op de basisschool en loopt door tot het beroepsonderwijs en bijscholing voor ondernemers.”
“De overheid krijgt een taak om bedrijven, instellingen en burgers bewust te maken van digitale risico’s en weerbaarheid.”
Beperken afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven
BBB wil de vitale digitale infrastructuur en publieke data zoveel mogelijk in Nederlandse of Europese handen houden, en de afhankelijkheid van buitenlandse cloud- en softwareleveranciers afbouwen. Dit moet de digitale soevereiniteit en veiligheid van Nederland versterken.
“Vitale infrastructuur in eigen beheer. Publieke en vitale digitale netwerken blijven zoveel mogelijk in bezit van Nederlandse of Europese bedrijven of samenwerkingsverbanden.”
“Afhankelijkheid van buitenlandse cloud en software leveranciers wordt waar mogelijk stap voor stap afgebouwd.”
Duidelijke en strikte wetgeving zonder nationale koppen
BBB wil Europese wetgeving zoals NIS2 zonder extra nationale regels (‘koppen’) omzetten naar Nederlandse wetgeving, en effectieve handhaving van privacyregels waarborgen.
NSC vindt dat Nederland digitaal te kwetsbaar is en wil de cyberweerbaarheid van het land fors verhogen, met nadruk op bescherming van vitale infrastructuur, digitale autonomie en een daadkrachtige cyberstrategie bij Defensie. Ze pleiten voor snelle invoering van wetgeving, investeren in cybercapaciteit, het verbieden van kill switches, en het centraal coördineren van cyberveiligheid, met bijzondere aandacht voor innovatie en het tegengaan van buitenlandse afhankelijkheid.
Cyberweerbaarheid van Nederland verhogen
NSC ziet cyberaanvallen als een directe bedreiging voor de nationale veiligheid en wil daarom de cyberweerbaarheid van overheid en vitale sectoren snel versterken. Dit gebeurt door wetgeving, innovatie en het beperken van buitenlandse controle over digitale systemen.
“Nederland is digitaal te kwetsbaar voor cyberaanvallen door hackers. De cyberweerbaarheid van ons land moet omhoog. We voeren de Cyberbeveiligingswet en de Wet Weerbaarheid Kritieke Entiteiten snel in om duidelijke cybersecuritykaders voor de overheid en de vitale sector vast te stellen. Ook moet er meer ruimte zijn voor innovatie op het vlak van cybersecurity.”
“Er komt een verbod op kill switches bij (consumenten)apparatuur zoals zonnepanelen, laadpalen en warmtepompen, zodat deze niet vanuit het buitenland uitgeschakeld kunnen worden en zo een black-out veroorzaken.”
“We investeren jaarlijks € 1 miljard in een weerbare samenleving voor meer burgersteunpunten, buurtnetwerken en cyberveiligheid.”
Digitale autonomie en minder afhankelijkheid van buitenlandse technologie
NSC wil de afhankelijkheid van buitenlandse (vooral Amerikaanse) technologie verminderen om de digitale soevereiniteit van Nederland te waarborgen, met name op het gebied van cloud-infrastructuur.
“Nederland is nu te afhankelijk van Amerikaanse technologie. Voor onze weerbaarheid is het noodzakelijk dat we een hogere mate van digitale autonomie bereiken, vooral op cruciale onderdelen als cloud-infrastructuur.”
“De risicovolle afhankelijkheid van de Nederlandse overheid van de Amerikaanse cloud moet daarom met spoed worden afgebouwd. In ICT-aanbestedingen moet onze digitale autonomie zwaarder meewegen.”
Offensieve cyberstrategie bij Defensie
NSC erkent dat moderne oorlogsvoering nieuwe eisen stelt aan Defensie en wil daarom investeren in offensieve cybercapaciteit en het Defensie Cyber Commando uitbreiden.
“Nieuw Sociaal Contract zet daarom in op een daadkrachtige cyberstrategie. We vergroten de capaciteit van het Defensie Cyber Commando en investeren in een offensief cyberprogramma. Alleen met deze inzet kan Nederland zich effectief verdedigen én actief optreden tegen digitale dreigingen.”
Centrale coördinatie en cyberautoriteit
Om versnippering tegen te gaan en de digitale weerbaarheid van ondernemers te vergroten, wil NSC één centrale cyberautoriteit als coördinator en aanspreekpunt binnen de overheid.
“Dit vereist dat er binnen de overheid één centrale cyberautoriteit als coördinator en aanspreekpunt fungeert, in plaats van de versnipperde verantwoordelijkheid nu.”
Niet-digitale opslag voor gevoelige gegevens
NSC vindt dat zeer gevoelige gegevens, zoals biometrie voor paspoorten, niet uitsluitend digitaal opgeslagen mogen worden vanwege het hackrisico.
“Elk systeem dat verbonden is met internet is in principe hackbaar. Daarom moeten er niet-digitale opslagplaatsen zijn voor zeer gevoelige gegevens zoals biometrie voor paspoorten. Deze gevoelige gegevens moeten decentraal worden opgeslagen in fysieke kluizen.”
Volt ziet cyberweerbaarheid en digitale veiligheid als essentieel voor een innovatieve en rechtvaardige samenleving. Ze pleiten voor snelle implementatie van Europese cybersecurity-wetgeving, versterken het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), stimuleren digitale vaardigheden en ethisch hacken, en willen Europese samenwerking en autonomie op het gebied van cyberveiligheid. Hun aanpak combineert wettelijke verplichtingen, investeringen en bewustwording om Nederland en de EU digitaal weerbaarder te maken.
Snelle implementatie en handhaving van Europese cyberwetgeving
Volt vindt dat Nederland achterloopt op cyberweerbaarheid en wil daarom Europese richtlijnen snel en streng implementeren, met nadruk op wettelijke verplichtingen en handhaving. Dit moet organisaties in kritieke sectoren dwingen tot betere cyberveiligheidsmaatregelen en misbruik van regelgeving door consultants tegengaan.
“We zorgen voor een versnelde implementatie van de NIS2-richtlijn. Nederland moet binnen zes maanden concrete wetgeving hebben die organisaties in kritieke sectoren verplicht tot adequate cyberveiligheidsmaatregelen, naar het succesvolle model van de Digital Operational Resilience Act (DORA) in de financiële sector.”
“We moeten gebruik maken van de implementatierichtlijnen van de European Union Agency for Cybersecurity (ENISA). Daarbij maken we onder andere gebruik van het ENISA Threat Landscape 2024 waarin zeven primaire cybersecuritydreigingen zijn geïdentificeerd en we maken gebruik van de technische implementatierichtlijnen. Ook om te voorkomen dat consultancy bedrijven commercieel misbruik kunnen maken van de regulering.”
Versterken en uitbreiden van het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC)
Volt wil het NCSC meer middelen en bevoegdheden geven om cyberveiligheidsstandaarden te handhaven, vooral gericht op vitale infrastructuur en het ondersteunen van het mkb, dat vaak slachtoffer is van cyberhacks.
“We geven het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) handhavingsbevoegdheden en directe sanctiemogelijkheden. Daarmee kan het NCSC organisaties die cyberveiligheidsstandaarden negeren, aanpakken. Daarnaast investeren we in het NCSC, zodat zij voldoende middelen heeft om zich te richten op de fysieke vitale infrastructuur en zij de middenstand kan ondersteunen. De middenstand is relatief vaak het slachtoffer van cyberhacks en heeft noch de middelen noch de kennis om zich te verweren.”
Verplichte digitale en cybervaardigheden in onderwijs en bewustwording
Volt ziet digitale geletterdheid en cybervaardigheden als basisvaardigheden en wil deze verplicht stellen in het onderwijs, aangevuld met jaarlijkse bewustwordingscampagnes voor burgers.
“We verplichten onderwijs in cybervaardigheden op alle onderwijsniveaus. Daarnaast organiseren we jaarlijks bewustwordingscampagnes voor burgers, zodat iedereen weerbaar is tegen digitale manipulatie.”
Stimuleren en juridisch beschermen van ethisch hacken
Volt wil het recht op ethisch hacken wettelijk vastleggen en juridische bescherming bieden aan ethische hackers, zodat kwetsbaarheden veilig gemeld kunnen worden en organisaties verplicht snel reageren.
“We leggen daarom naar Belgisch voorbeeld het recht op ongevraagd ethisch hacken wettelijk vast. Nederland heeft een bloeiende cultuur van mensen die het internet veiliger maken door technisch onderzoek. Deze mensen krijgen juridische bescherming.”
“Alle maatschappelijke organisaties die belangrijk zijn voor de samenleving moeten snel en positief reageren wanneer een ethisch hacker een digitaal probleem vindt en meldt. Na een afgesproken tijd mag de hacker het gevonden probleem breed bekend maken, in overleg met het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC).”
Europese samenwerking en strategische autonomie in cyberverdediging
Volt wil dat Nederland actief samenwerkt binnen de EU aan gedeelde cyberverdediging, gezamenlijke respons op cyberaanvallen en investeringen in digitale infrastructuur voor strategische autonomie.
“We zetten ons in voor gedeelde cyberverdediging in de EU en een gezamenlijk antwoord op grensoverstijgende cyberaanvallen. Zo kan de EU desinformatie, cyberaanvallen en buitenlandse inmenging effectiever en efficiënter bestrijden.”
“We investeren een deel van de verhoging van de NAVO-begroting in de ontwikkeling van de digitale infrastructuur binnen de EU. Dit speelt immers een sleutelrol in de strategische autonomie van de EU en in de verdediging tegen cyber- en hybride dreigingen.”
De ChristenUnie ziet cyberveiligheid als essentieel voor de nationale veiligheid en strategische autonomie van Nederland en Europa. Ze pleiten voor meer investeringen in cyberveiligheid, het verminderen van afhankelijkheid van niet-Europese technologie, en het versterken van de digitale weerbaarheid van vitale infrastructuur en defensie. Concrete voorstellen zijn onder andere extra defensiebudget voor cyberveiligheid, Europese cloudoplossingen, en nauwere samenwerking met bondgenoten tegen digitale dreigingen.
Extra defensiebudget voor cyberveiligheid
De ChristenUnie wil extra geld voor defensie inzetten om de cyberveiligheid van Nederland te versterken, met speciale aandacht voor het beschermen van vitale infrastructuur en wapensystemen tegen digitale aanvallen. Dit is volgens de partij noodzakelijk vanwege toenemende dreigingen van spionage, sabotage en hybride oorlogsvoering.
“Nederland is goed in cyberveiligheid en dat willen we zo houden. Extra geld voor defensie gebruiken we daarom ook voor het verbeteren van cyberveiligheid.”
“Nederland moet zich goed beschermen tegen spionage, diefstal van militaire technologie, ontwrichting door desinformatie en het hacken van wapensystemen en vitale infrastructuur (zoals een waterkering).”
Minder afhankelijkheid van niet-Europese technologie
De partij benadrukt het belang van strategische autonomie door te investeren in Europese technologie en cloudoplossingen, zodat Nederland en Europa minder kwetsbaar zijn voor manipulatie en inmenging van buitenaf, met name uit de VS en China.
“Nederland (en Europa) moet investeren in de ontwikkeling van hoogwaardige technologie waarmee we als land en continent onafhankelijk worden van de Verenigde Staten en China.”
“Onze digitale infrastructuur, zowel van overheden als bedrijven, is kwetsbaar voor manipulatie door kwaadwillenden. We zijn te veel afhankelijk geworden van partijen buiten Europa. Dat moet anders.”
“Voor het waarborgen van onze strategische autonomie is het hebben van een Europese cloudoplossingen noodzakelijk. Nederland zet zich in om dit te realiseren.”
Europese en bondgenootschappelijke samenwerking tegen digitale dreigingen
De ChristenUnie wil nauwere samenwerking met Europese bondgenoten om vitale digitale infrastructuur, zoals zeekabels, te beschermen tegen sabotage en cyberaanvallen. Dit moet de weerbaarheid tegen hybride oorlogsvoering vergroten.
“Er komt een strategie om met bondgenoten de vitale onderdelen van de infrastructuur, zoals zeekabels, te beschermen. We werken daarbij nauw samen met bondgenoten aan de Oostzee die soortgelijke ervaringen hebben.”
“Nederland zet in op hoogtechnologische capaciteiten, om te kunnen optreden tegen dreigingen vanuit het cyberdomein en hybride dreigingen.”
JA21 beschouwt cyberveiligheid als een essentieel onderdeel van nationale veiligheid en pleit voor stevige investeringen, centrale regie en digitale soevereiniteit. De partij wil een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving, uitbreiding van het Defensie Cyber Commando, en actieve bescherming van vitale infrastructuur tegen digitale dreigingen. Cyberveiligheid wordt gezien als voorwaarde voor economische weerbaarheid en strategische autonomie.
Centrale regie en forse investering in cyberveiligheid
JA21 wil dat cyberveiligheid centraal en krachtig wordt aangepakt, met duidelijke verantwoordelijkheid bij één ministerie en een vaste Kamercommissie. De partij onderschrijft de NAVO-afspraak om 1,5% van het BBP te investeren in cyberveiligheid, kritieke infrastructuur en innovatie, en wil scherpe toetsing op effectiviteit.
“In NAVO-verband is daarom afgesproken dat 1,5% van het BBP moet worden geïnvesteerd in cyberveiligheid, kritieke infrastructuur en innovatie. JA21 staat achter deze afspraak en zet in op een stevige en centrale aanpak van deze investering onder één verantwoordelijk ministerie, met één vaste Kamercommissie, en onder scherpe toetsing op effectiviteit.”
Digitale soevereiniteit: nationale cloud en geen buitenlandse toegang
JA21 wil digitale soevereiniteit waarborgen door te investeren in een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving, zodat Amerikaanse of Chinese partijen geen toegang krijgen tot Nederlandse data. Dit moet de afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven verminderen en de controle over gevoelige informatie versterken.
“Digitale soevereiniteit. Investeer in een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving. Geen Amerikaanse of Chinese toegang tot onze data.”
“Zorgen voor digitale soevereiniteit. Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
Cyberafschrikking: uitbreiding Defensie Cyber Commando
JA21 pleit voor een actieve afschrikking tegen digitale aanvallen door het Defensie Cyber Commando uit te breiden en het uitvoeren van tegenacties bij cyberaanvallen. Dit moet Nederland weerbaarder maken tegen digitale dreigingen van statelijke en niet-statelijke actoren.
“Cyberafschrikking. Breid het Defensie Cyber Commando uit. Hack ons? Reken op een tegenactie.”
Actieve digitale bescherming van vitale infrastructuur
De partij wil dat bij verhoogde dreiging vitale infrastructuur niet alleen fysiek, maar ook digitaal actief wordt bewaakt. Dit moet voorkomen dat digitale aanvallen de samenleving ontwrichten.
“Verhoogde dijkbewaking. Bij verhoogde dreiging moet vitale infrastructuur fysiek en digitaal actief worden bewaakt.”
Cyberveiligheid als economische voorwaarde
JA21 ziet cyberveiligheid als een randvoorwaarde voor herindustrialisatie en strategische autonomie. Zonder goede digitale beveiliging is de economische weerbaarheid van Nederland in gevaar.
“Economische weerbaarheid. Cyberveiligheid als voorwaarde voor herindustrialisatie en strategische autonomie.”
Weerbaarheid tegen digitale dreigingen vergroten
JA21 wil de weerbaarheid van de samenleving tegen digitale dreigingen vergroten door lesprogramma’s over digitale paraatheid te stimuleren en bedrijven te betrekken bij crisisvoorbereiding.
“We onderzoeken de mogelijkheden voor een moderne variant van de Burgerbescherming, breiden de Nationale Reserve uit en stimuleren lesprogramma’s over civiele paraatheid en digitale dreigingen. Ook bedrijven worden betrokken bij crisisvoorbereiding.”
De SGP ziet cyberveiligheid als een essentieel onderdeel van nationale veiligheid en wil zowel bedrijven als burgers beter beschermen tegen cyberdreigingen. De partij pleit voor versterking van cyberweerbaarheid, strengere eisen aan kritieke infrastructuur, en meer samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven. Transparantie, individueel eigenaarschap van data en bescherming tegen cybercrime zijn centrale thema’s in hun beleid.
Versterken van cyberveiligheid en weerbaarheid
De SGP wil dat bedrijven, organisaties en de overheid hun cyberweerbaarheid vergroten, met speciale aandacht voor kritieke infrastructuur. Ze pleiten voor hogere veiligheidsstandaarden, grootschalige tests, en versterking van het Digital Trust Centre. Dit alles om de samenleving te beschermen tegen cyberdreigingen en cybercrime.
“De SGP wil ondernemers ondersteunen bij het werken aan cyberveiligheid. De capaciteit van het Digital Trust Centre wordt versterkt.”
“Overheid en bedrijfsleven moeten zich samen voorbereiden op de noodscenario’s ten aanzien van cyberveiligheid van kritieke infrastructuur. Denk bijvoorbeeld aan communicatiestructuren, logistiek en de levensmiddelenbranche. Hogere veiligheidsstandaarden voor de kritieke delen van de digitale processen en frequent en grootschalig testen van de beveiliging zijn noodzakelijk”
“De SGP wil dat de overheid afspraken maakt met het bedrijfsleven om kwetsbare groepen te beschermen tegen cybercrime.”
“Criminele netwerken, cyberdreigingen, terrorisme en mensenhandel dienen hard te worden aangepakt.”
Transparantie en eigenaarschap van data
De SGP vindt dat burgers meer zeggenschap moeten krijgen over hun eigen data en dat bedrijven transparant moeten zijn over datagebruik. Dit moet misbruik en ongewenste verspreiding van persoonlijke gegevens tegengaan.
“Bedrijven en organisaties moeten transparant zijn over het gebruik van data van burgers. De SGP wil toe naar zoveel mogelijk ‘individueel eigenaarschap’ van data.”
Internationale cyberdreigingen en cyberspionage
De SGP erkent cyberspionage als een internationale dreiging, met name vanuit landen als China, en wil dat Nederland en de EU hiertegen weerbaarder worden.
“Het land ondermijnt de internationale rechtsorde door cyberspionage en toenemende agressieve retoriek tegen Taiwan.”
Bescherming van kwetsbare groepen tegen cybercrime
De partij benadrukt het belang van bescherming van minder digitaal vaardigen en kwetsbare groepen tegen cybercrime, onder meer door afspraken tussen overheid en bedrijfsleven.
“Er moet meer aandacht zijn voor mensen die minder digitaal vaardig zijn. De SGP wil dat de overheid afspraken maakt met het bedrijfsleven om kwetsbare groepen te beschermen tegen cybercrime.”
50PLUS benadrukt het belang van digitale veiligheid en weerbaarheid, vooral voor ouderen, en wil investeren in de bescherming tegen digitale bedreigingen. De partij pleit voor strengere maatregelen tegen digitale criminaliteit, betere digitale vaardigheden voor ouderen, en meer regie van de overheid op digitale zaken. Concrete voorstellen zijn onder meer het verbieden of beperken van anonieme accounts, digitale cursussen voor ouderen, en wettelijke plichten voor digitale inclusie.
Investeren in digitale veiligheid en onafhankelijkheid
50PLUS ziet digitale veiligheid als urgent en wil investeren in de bescherming van systemen, met minder afhankelijkheid van commerciële en buitenlandse partijen. Dit moet ouderen beschermen tegen digitale dreigingen en de samenleving als geheel weerbaarder maken.
“Digitale veiligheid heeft grote urgentie. Er komen digitaal steeds sneller en meer bedreigingen op ons af. We willen dat er extra geïnvesteerd wordt in de veiligheid van onze systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen.”
Strengere aanpak van digitale criminaliteit en bescherming ouderen
De partij wil ouderen beschermen tegen digitale criminaliteit door strengere maatregelen, zoals het verbieden van anonieme accounts en het verbeteren van digitale privacy en veiligheid.
“Zware straffen voor plegers van fysiek, verbaal en ook digitaal geweld en agressie tegen hulpverleners, handhavers en politieke ambtsdragers.”
“Digitale privacy- en veiligheidsmaatregelen beschermen ouderen tegen online oplichting en identiteitsdiefstal.”
“Anonieme accounts worden verboden of in ieder geval sterk beperkt.”
Digitale vaardigheden en inclusie voor ouderen
50PLUS wil dat ouderen digitaal zelfredzaam worden door middel van cursussen en wettelijke verplichtingen voor gemeenten om digitale inclusie te waarborgen.
“Digitale cursussen voor ouderen om hun vaardigheden te verbeteren, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.”
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen.”
GroenLinks-PvdA ziet cyberveiligheid als een essentieel onderdeel van hun digitale agenda en wil de samenleving weerbaarder maken tegen cybercrime en digitale dreigingen. Ze stellen concrete maatregelen voor zoals meer capaciteit bij politie en recherche, investeren in cyberverdediging van vitale infrastructuur, en het verhogen van digitale hulpverlening aan bedrijven. Hun visie is gericht op bescherming van burgers, bedrijven en mensenrechten in een steeds digitaler wordende wereld.
Meer capaciteit en investeringen tegen cybercrime
GroenLinks-PvdA wil de bestrijding van cybercrime versterken door meer capaciteit bij politie en recherche, en door te investeren in cyberverdediging van vitale infrastructuur. Ze zien cyberaanvallen en online misdaad als groeiende bedreigingen voor zowel bedrijven als burgers en willen dat deze misdrijven effectief worden aangepakt.
“De politie krijgt meer capaciteit om criminaliteit in de digitale wereld aan te pakken. De overheid investeert in cyberverdediging om onze vitale infrastructuur te beschermen tegen cyberaanvallen.”
“We investeren in recherchecapaciteit op cybercrime, witwassen en corruptie.”
“Online criminaliteit moet als ‘high impact crime’ kunnen worden geclassificeerd en behandeld. Zo blijven online misdrijven niet ongestraft. De daders van online haat en bedreigingen, de verspreiders van wraakporno, van kindermisbruikmateriaal en cyberoplichting eerder opgespoord en effectief aangepakt.”
Cyberveilige bedrijven en hulp aan slachtoffers
De partij erkent dat bedrijven steeds vaker slachtoffer worden van cyberaanvallen en wil daarom het aantal Digitale Hulpverleners verhogen. Ook willen ze slachtoffers van cybercrime beter ondersteunen via Europese samenwerking en meldplichten voor platforms.
“Online misdaad richting bedrijven neemt toe, met vernietigende gevolgen bij oplichting, hacks of een ransomeware-aanval. We verhogen daarom het aantal Digitale Hulpverleners (DHV’ers) in Nederland.”
“We realiseren in Europees verband een hulpknop op platforms die slachtoffers in één klik verwijzen naar hulp. Contentplatforms en internetproviders krijgen een meldplicht bij signalen van grooming of seksueel misbruik.”
Regelmatige simulaties en trainingen tegen cyberaanvallen
Om voorbereid te zijn op grootschalige cyberaanvallen, storingen en digitale noodsituaties, wil GroenLinks-PvdA dat kritieke bedrijven en organisaties regelmatig oefenen.
“Bij kritieke bedrijven en organisaties voeren we regelmatig simulaties en trainingen uit, om voorbereid te zijn op grootschalige cyberaanvallen, storingen en noodsituaties waarbij digitale functies uitvallen.”
FVD ziet cyberveiligheid en digitale soevereiniteit als essentieel voor de bescherming van Nederland tegen digitale dreigingen en voor het waarborgen van individuele vrijheid. Ze willen fors investeren in cyberdefensie, de aanpak van cybercrime versterken, en privacy en anonimiteit online wettelijk beschermen. Hun visie is gericht op technologische innovatie, bescherming tegen digitale controle, en het waarborgen van vrijheid in het digitale domein.
Investeren in cyberdefensie
FVD wil Nederland beschermen tegen digitale dreigingen door te investeren in cyberdefensie. Dit wordt gezien als noodzakelijk om de digitale veiligheid van het land te waarborgen en Nederland koploper te maken op digitaal gebied.
“We investeren in cyberdefensie, zodat Nederland beschermd blijft tegen digitale dreigingen en koploper wordt op digitaal gebied.”
Aanpak van cybercrime versterken
De partij erkent het groeiende probleem van cybercrime en wil de capaciteit voor de bestrijding ervan vergroten. Dit moet voorkomen dat criminelen online vrij spel hebben en de digitale veiligheid van burgers en bedrijven in gevaar brengen.
“We vergroten de capaciteit voor de aanpak van cybercrime, zodat criminelen online geen vrij spel hebben.”
Privacy en anonimiteit online wettelijk beschermen
FVD beschouwt privacy en anonimiteit als fundamenteel voor een vrije samenleving, ook in het digitale domein. Ze willen het briefgeheim uitbreiden naar digitale communicatie, anonimiteit op internet garanderen, en zich verzetten tegen digitale surveillance en verplichte identiteitskoppeling.
“Het briefgeheim, zoals vastgelegd in artikel 13 van de Grondwet, gaat ook gelden voor digitale communicatie, zodat e-mails en berichten dezelfde bescherming genieten als briefpost en telefoongesprekken.”
“We maken anonimiteit de norm. We verzetten ons tegen verplichte identiteitskoppeling aan accounts, zodat iedereen zonder angst kennis kan vergaren en meningen kan uiten.”
“We verzetten ons tegen digitale surveillance, zoals de Sleepwet of Digital ID, en beschermen vrije meningsuiting met een anti-censuurwet.”
De SP ziet cyberveiligheid en digitale autonomie als essentiële onderdelen van nationale veiligheid en soevereiniteit. Ze willen investeren in verdediging tegen cyberaanvallen, de afhankelijkheid van buitenlandse technologie verminderen, en pleiten voor meer publieke controle over digitale infrastructuur. Concrete voorstellen zijn onder meer investeren in cyberverdediging, het stimuleren van open source en Europese alternatieven, en het beperken van de macht van Big Tech.
Investeren in verdediging tegen cyberaanvallen
De SP erkent cyberaanvallen als een moderne dreiging en wil investeren in bescherming tegen deze vorm van asymmetrische oorlogsvoering. Dit wordt gezien als noodzakelijk voor de nationale veiligheid en het beschermen van kritieke infrastructuur.
“Er moet geïnvesteerd worden in de verdediging tegen asymmetrische oorlogsvoering, zoals cyberaanvallen, desinformatiecampagnes en aanvallen op kritieke infrastructuur, zoals energie en watervoorziening.”
Minder afhankelijk van buitenlandse digitale technologie
De SP vindt de afhankelijkheid van Amerikaanse digitale producten en diensten problematisch en wil investeren in Nederlandse en Europese alternatieven. Dit moet de digitale autonomie vergroten en publieke controle waarborgen.
“In grote mate is de Nederlandse overheid afhankelijk van Amerikaanse digitale producten, clouddiensten en datacentra. We moeten investeren in alternatieven in Nederland en Europa, zodat we de afhankelijkheid van de VS kunnen verminderen.”
“Overheden maken zo veel mogelijk gebruik van open source en zorgen ervoor dat hun systemen leverancier onafhankelijk zijn, onder meer door het gebruik van open standaarden.”
Strenge publieke controle op digitale infrastructuur
De SP wil publieke data veilig opslaan in Nederlandse datacentra en pleit voor strenge regels voor datacentra om marktmacht en milieuschade te voorkomen. Dit draagt bij aan digitale soevereiniteit en bescherming van publieke belangen.
“Publieke data wordt veilig opgeslagen in publieke datacentra in Nederland.”
“We voorkomen dat grote techbedrijven te veel marktmacht krijgen via datacentra. Grote, energieverslindende datacentra worden geweerd. Alle datacentra moeten voldoen aan strenge regels, zodat ze zuinig omgaan met stroom, water en grondstoffen en zo min mogelijk schade aan het milieu veroorzaken.”
Het CDA ziet cyberveiligheid als een essentieel onderdeel van nationale en internationale veiligheid, met nadruk op het beschermen van de samenleving tegen cyberdreigingen, hacks en desinformatie. De partij wil de weerbaarheid van Nederland vergroten door bewustwording, betere bescherming van democratische processen en het versterken van inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Concrete voorstellen zijn onder meer het verbeteren van cyberveiligheid, investeren in bewustwording en het opnemen van cyberveiligheid in het onderwijs.
Vergroten van cyberveiligheid en weerbaarheid
Het CDA beschouwt cyberdreigingen als een serieuze bedreiging voor de nationale veiligheid en democratische processen. De partij wil de cyberweerbaarheid van Nederland versterken door betere bescherming tegen hacks, het vergroten van bewustwording in de samenleving en het opnemen van cyberveiligheid in het onderwijs. Dit moet Nederland beter beschermen tegen statelijke actoren en criminele netwerken.
“We verbeteren op alle bestuurlijke niveaus onze cyberveiligheid tegen hacks, versterken onze democratische processen en zetten actief in op een grotere bewustwording in en weerbaarheid van de samenleving.”
“Wij willen een betere verankering van digitale ethiek: AI-ethiek, het begrijpen van algoritmes, mediawijsheid en cyberveiligheid in funderend en vervolgonderwijs en bibliotheken.”
Versterken van inlichtingen- en veiligheidsdiensten tegen cyberdreigingen
Het CDA erkent dat kwaadwillende landen en netwerken met ontwrichtende (waaronder digitale) acties de samenleving bedreigen. Daarom wil de partij goed geëquipeerde inlichtingen- en veiligheidsdiensten om deze dreigingen vroegtijdig te signaleren en tegen te gaan.
“Kwaadwillende landen als Rusland, China en Iran raken met ontwrichtende acties alle onderdelen van de samenleving. ... Dat vraagt om goed geëquipeerde inlichtingen- en veiligheidsdiensten om deze dreiging vroegtijdig te signaleren en tegen te gaan.”
“Van geopolitieke ontwikkelingen tot cyberdreigingen en desinformatie staat onze veiligheid onder druk.”
D66 ziet cyberdreigingen, zoals cyberaanvallen en cybercriminaliteit, als een serieuze bedreiging voor de Nederlandse samenleving en democratie. De partij wil investeren in digitale weerbaarheid, versterken van expertise bij politie en justitie, en Europese samenwerking op het gebied van cybersecurity, met bijzondere aandacht voor defensie en kritieke infrastructuur. D66 streeft naar een koploperspositie in Europa op het gebied van cybersecurity, met nadruk op menselijke controle en preventie.
Investeren in digitale weerbaarheid en cybersecurity
D66 wil Nederland en Europa weerbaarder maken tegen cyberaanvallen en cybercriminaliteit door te investeren in kennis, infrastructuur en samenwerking. De partij ziet cyberveiligheid als essentieel voor nationale veiligheid, democratie en het functioneren van de samenleving, en wil daarom expertise bij politie en justitie versterken en Europese samenwerking intensiveren.
“Van buitenaf: autocratische regimes die met cyberaanvallen en desinformatie onze open samenleving aanvallen.”
“We versterken expertise bij politie en justitie over cybercriminaliteit en criminele geldstromen.”
“Nederland in 2030 Europees koploper is op het gebied van AI, drones, ruimtevaart en cybersecurity voor defensie. Ons uitgangspunt voor deze technologieën is betekenisvolle menselijke controle.”
“Beveiliging tegen hybride oorlogsvoering vraagt om meer dan alleen een sterke krijgsmacht. Minstens zo belangrijk zijn investeringen in de fysieke en digitale infrastructuur, in strategische reserves, in een weerbare samenleving en in het tegengaan van desinformatie.”
DENK benadrukt het belang van digitale veiligheid en privacybescherming in een steeds meer gedigitaliseerde samenleving. De partij wil investeren in digitale infrastructuur, de onafhankelijkheid van systemen vergroten en de bescherming van persoonsgegevens versterken, met bijzondere aandacht voor toezicht en expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie.
Investeren in digitale veiligheid en infrastructuur
DENK ziet digitale veiligheid als essentieel voor burgers en organisaties, en wil daarom investeren in een veilige digitale infrastructuur en de bescherming van persoonsgegevens. Dit moet ook de afhankelijkheid van buitenlandse partijen en grote bedrijven verminderen.
“Er moet meer geïnvesteerd worden in digitale veiligheid. We moeten ook inzetten op onafhankelijkheid van onze systemen van andere landen en grote bedrijven.”
“Wij willen extra ondersteuning voor kleine organisaties om hun digitale beveiliging op orde te krijgen. De overheid investeert in een veilige digitale infrastructuur en de bescherming van persoonsgegevens.”
Sterker toezicht en expertise op digitale privacy en AI
Om de privacy van burgers te waarborgen en misbruik van technologie te voorkomen, wil DENK de Autoriteit Persoonsgegevens meer middelen, bevoegdheden en expertise geven, met name op het gebied van kunstmatige intelligentie.
“Sterker toezicht door de Autoriteit Persoonsgegevens. De AP krijgt extra middelen, bredere bevoegdheden en diepgaande expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie.”
Betere waarborgen voor online privacy
DENK wil de online privacy van burgers beter beschermen door de handel in persoonsgegevens te beperken en de macht van grote technologiebedrijven op Europees niveau in te perken.
“Wij willen inzetten op betere waarborgen van de online privacy. Dat betekent dat handel in persoonsgegevens aan banden wordt gelegd en de macht van de bigtech bedrijven Europees moet worden ingeperkt.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) pleit voor strenge eisen aan digitale veiligheid en privacy, met een nadruk op digitale autonomie, bescherming tegen cybercrime en het beperken van de macht van Big Tech. Ze willen investeren in cybersecurity, privacybescherming en digitale geletterdheid, en stellen concrete eisen aan apparatuur, dataopslag en overheidsbeleid om burgers te beschermen tegen digitale dreigingen.
Strenge cybereisen aan digitale apparatuur en infrastructuur
PvdD wil dat digitale apparaten en infrastructuur aan strenge cybereisen voldoen om de privacy en veiligheid van gebruikers te waarborgen. Dit moet voorkomen dat persoonlijke data in verkeerde handen vallen en dat burgers slachtoffer worden van cybercrime of buitenlandse inmenging.
“De overheid zet zich in voor het realiseren van cybereisen aan apparatuur.”
“Voor veilige verdere digitalisering is een domein-overstijgende regie op samenwerking nodig, waarbij cybersecurity, digitale autonomie, bestrijding van cybercrime en kennisontwikkeling als integrale onderdelen en noodzakelijke randvoorwaarden worden gezien.”
“De overheid gaat structureel investeren in softwareprojecten om de digitale infrastructuur beter te beveiligen.”
Investeren in cyberbewustzijn en digitale weerbaarheid
De partij vindt het essentieel dat burgers digitaal weerbaar zijn en cyberdreigingen kunnen herkennen. Daarom willen ze investeren in cyberbewustzijn en digitale geletterdheid, zodat mensen zich beter kunnen beschermen tegen identiteitsfraude, cybercrime en buitenlandse beïnvloeding.
“Er wordt geïnvesteerd in voldoende cyberbewustzijn en dus digitale geletterdheid van burgers. Daarnaast zetten we ons actief in om burgers te helpen digitale criminaliteit, zoals identiteitsfraude en -diefstal, en buitenlandse beïnvloeding te herkennen en zich ertegen te weren.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma