Verkiezingsprogramma's 2025 overcorona
FVD is zeer kritisch over het coronabeleid en stelt dat dit beleid de vrijheid en het vertrouwen in de politiek ernstig heeft aangetast. Ze willen een nieuw, onafhankelijk onderzoek naar het coronabeleid, een verbod op lockdowns en vaccinatieplichten via een Vrijheidswet, en het verwijderen van mRNA-vaccins uit het basispakket. De partij eist volledige transparantie en verantwoording over de aanpak en gevolgen van corona, inclusief mogelijke bijwerkingen van vaccins en onverklaarde oversterfte.
Nieuw onafhankelijk onderzoek naar coronabeleid
FVD vindt dat de huidige parlementaire enquête naar het coronabeleid een farce is en pleit voor een nieuw, onafhankelijk onderzoek waarbij Kamerleden volledige toegang tot data krijgen en betrokkenen onder ede kunnen horen. Dit moet volgens FVD naar Amerikaans model, om de waarheid boven tafel te krijgen en politieke verantwoording af te dwingen.
“De parlementaire enquête die dit beleid moet evalueren, is echter een farce: leden van de commissie hebben niet eens toegang tot de brondocumenten en mogen bij de verhoren niet hun eigen vragen stellen. Forum voor Democratie wil een nieuw onderzoek starten, waarin Kamerleden hun individuele onderzoeksrecht wél mogen uitoefenen, direct toegang krijgen tot alle data en betrokkenen onder ede kunnen horen - naar Amerikaans model.”
“We beëindigen de huidige Parlementaire Enquête over het coronabeleid en starten een nieuwe enquête op naar Amerikaans model, zodat Kamerleden zelfstandig onderzoek kunnen doen en betrokkenen onder ede kunnen horen.”
Verbod op lockdowns, vaccinatieplicht en toegangsbewijzen (Vrijheidswet)
FVD wil een wettelijke garantie dat maatregelen zoals lockdowns, vaccinatieplichten en toegangsbewijzen nooit meer mogen worden ingevoerd. Dit moet grondrechten blijvend beschermen en herhaling van fouten uit het verleden voorkomen.
“We stellen een Vrijheidswet op die lockdowns, vaccinatieplichten, toegangsbewijzen verbiedt, zodat grondrechten blijvend beschermd zijn. Ook trekken we de Pandemiewet in.”
Onafhankelijk onderzoek naar oversterfte en vaccinbijwerkingen
FVD stelt dat de mRNA-vaccins niet hebben gedaan wat werd beloofd en in aanzienlijke gevallen tot ernstige bijwerkingen hebben geleid. Ze eisen onafhankelijk onderzoek naar de oorzaak van de blijvend hoge oversterfte, waarbij ook de mogelijkheid van vaccins als oorzaak wordt meegenomen.
“De mRNA-vaccins bleken niet te doen wat werd beloofd en hebben in een aanzienlijk aantal gevallen geleid tot (ernstige) bijwerkingen. Sinds de coronatijd kampt Nederland bovendien met een blijvend hoge oversterfte. FVD eist onafhankelijk onderzoek naar de aard en oorzaak van deze oversterfte - waarbij ook de mogelijkheid wordt meegenomen dat dit door de mRNA-vaccins zou kunnen komen.”
“We laten de blijvende oversterfte onafhankelijk onderzoeken, waarbij alle oorzaken (inclusief vaccins) in overweging worden genomen, zodat eens en voor altijd opheldering komt over dit vraagstuk.”
mRNA-vaccins uit het basispakket
FVD wil dat mRNA-vaccins niet langer worden vergoed vanuit het basispakket, zodat mensen niet verplicht meebetalen aan wat zij als risicovolle middelen beschouwen.
“We halen de mRNA-vaccins uit het basispakket, zodat mensen niet langer verplicht meebetalen aan deze risicovolle middelen.”
NSC erkent de impact van corona op de samenleving en wil lessen trekken uit de crisis door kritisch te kijken naar het overheidsoptreden, privacy en transparantie. Ze pleiten voor voortzetting van de parlementaire enquête, betere crisisstructuren en meer aandacht voor langdurige gevolgen zoals long covid. Concrete voorstellen richten zich op het verbeteren van crisisaanpak, bescherming van privacy, en betere zorg en erkenning voor long covid-patiënten.
Voortzetten parlementaire enquête en verbeteren crisisaanpak
NSC wil dat de overheid kritisch wordt geëvalueerd op haar handelen tijdens de coronacrisis, met bijzondere aandacht voor privacy en transparantie. De uitkomsten van deze evaluatie moeten leiden tot een effectievere crisisstructuur met duidelijke rollen en communicatie.
“We zetten de parlementaire enquête Corona voort en kijken zeer nadrukkelijk of de overheid zich aan de eisen rondom privacy en transparantie gehouden heeft. We willen dat de uitkomsten leiden tot een beter functionerende crisisaanpak met duidelijke rollen, mandaten en communicatie.”
Onderzoek en betere zorg voor long covid-patiënten
NSC erkent de langdurige gevolgen van corona, zoals long covid, en wil dat onderzoek en zorg voor deze groep worden verbeterd. Ze pleiten voor voortgezet onderzoek, betere toegang tot zorg en duidelijke richtlijnen voor arbeidsongeschiktheid.
“Onderzoek naar de oorzaken en effectieve behandeling van long-covid moet worden voortgezet. Er moet ook betere toegang tot zorg zijn voor deze patiënten en we willen richtlijnen die verzekeringsartsen van het UWV ondersteunen bij de beoordelingen van arbeidsongeschiktheid.”
Hervorming arbeidsongeschiktheidsstelsel voor coronapatiënten
NSC noemt expliciet de problemen van mensen die door corona langdurig arbeidsongeschikt zijn geraakt en wil het stelsel hervormen zodat deze groep beter wordt ondersteund.
BVNL beschouwt de coronaperiode als een ernstige schending van grondrechten en overheidsmacht en wil herhaling voorkomen. De partij pleit voor onafhankelijk onderzoek naar het overheidsoptreden, volledige openheid over geheime zaken, en het verwijderen van coronamaatregelen uit de Wet publieke gezondheid. Transparantie en juridische verantwoording staan centraal in hun visie.
Onafhankelijk onderzoek en juridische verantwoording over coronabeleid
BVNL vindt dat de overheid tijdens de coronaperiode haar macht heeft misbruikt en grondrechten heeft geschonden. Om herhaling te voorkomen, wil de partij een onafhankelijk onderzoek naar het handelen van de overheid, waarbij overtreders zich moeten verantwoorden voor de rechter.
“Onafhankelijk onderzoek naar de coronaperiode en het handelen van de overheid. Zij die de wet hebben overtreden leggen verantwoording af aan de rechter.”
Coronamaatregelen uit de Wet publieke gezondheid halen
BVNL wil dat alle coronamaatregelen uit de Wet publieke gezondheid worden verwijderd. Hiermee wil de partij voorkomen dat vergelijkbare maatregelen in de toekomst eenvoudig opnieuw kunnen worden opgelegd.
“Alle coronamaatregelen worden uit de Wet publieke gezondheid gehaald.”
Volledige openheid over geheime coronadossiers en contracten
De partij eist volledige transparantie over alle tijdens de coronaperiode geheim verklaarde zaken, zoals OMT-opnames, contracten met farmaceutische bedrijven en financiële onregelmatigheden. BVNL ziet openheid als essentieel voor democratische controle en herstel van vertrouwen.
“Er wordt volledige openheid van zaken gegeven met betrekking tot alle zaken die geheim zijn verklaard in het belang van de staat. De OMT-opnames, Sywert-gate, de 5,1 miljard aan verdwenen bonnetjes, de gang van zaken rondom Stichting Open Nederland, de geheime contracten met farmaceutische bedrijven, etc. Alles moet boven tafel komen.”
BBB is kritisch op het Europese Corona Herstelfonds en wil geen herhaling van dergelijke fondsen vanwege gebrekkig toezicht en verspilling van belastinggeld. Daarnaast pleit BBB ervoor dat zorgverzekeraars verplicht geld reserveren voor onvoorziene situaties zoals een pandemie, zodat de zorg beter voorbereid is op toekomstige crises.
Kritiek op het Corona Herstelfonds en EU-uitgaven
BBB uit stevige kritiek op de besteding van het Europese Corona Herstelfonds en wil geen nieuwe vergelijkbare fondsen. De partij vindt dat er zuiniger en verantwoordelijker met belastinggeld moet worden omgegaan, mede vanwege geconstateerde wantoestanden bij de uitgaven. Dit standpunt adresseert het probleem van financiële controle en transparantie op Europees niveau na de coronacrisis.
“Het oordeel van de Europese Rekenkamer over de wantoestanden bij de besteding van honderden miljarden euro uit het Corona Herstelfonds toont aan dat er zuiniger en verantwoordelijker met ons belastinggeld moet worden omgegaan. BBB wil niet meer van dit soort fondsen.”
Zorgverzekeraars moeten reserveren voor pandemieën
BBB wil dat zorgverzekeraars verplicht een deel van hun winsten reserveren voor onvoorziene situaties zoals een pandemie. Dit voorstel is bedoeld om de zorgsector financieel weerbaarder te maken tegen onverwachte crises zoals corona, zodat verzekerden daadwerkelijk kunnen rekenen op dekking in noodsituaties.
“In de zorg kunnen zich onvoorziene situaties voordoen, zoals tijdens de corona periode. (Gereserveerde) winsten van zorgverzekeraars moeten voor minstens de helft worden ingezet voor omstandigheden die zich plotseling voordoen. Zo geldt de zorgverzekering ook echt als een verzekering op zorg, waarbij zorgverzekeraars zelf investeren in wachttijdreductie en geld reserveren voor noodsituaties als een pandemie.”
BIJ1 bekritiseert de manier waarop Nederland tijdens de coronapandemie omging met de Caribische delen van het Koninkrijk, met name door het stellen van strikte voorwaarden aan financiële hulp. De partij pleit voor onvoorwaardelijke steun en meer autonomie voor de eilanden, zodat zij zelf kunnen beslissen over hun beleid in crisistijden zoals corona. BIJ1 ziet de coronacrisis als een voorbeeld van voortgezet koloniaal beleid en wil dit radicaal veranderen.
Onvoorwaardelijke steun aan Caribische eilanden tijdens crises
BIJ1 vindt dat Nederland de Caribische eilanden tijdens de coronapandemie alleen onder strikte voorwaarden heeft geholpen, wat zij zien als een voortzetting van koloniale machtsverhoudingen. De partij wil dat Nederland in de toekomst onvoorwaardelijke steun biedt, zodat de eilanden zelf kunnen bepalen hoe zij omgaan met crises zoals corona.
“Toen Aruba, Curaçao en Sint Maarten financiële hulp nodig hadden tijdens de coronapandemie, wilde de Nederlandse overheid alleen leningen geven. De eilanden kregen de leningen enkel en alleen als alle eisen van Nederland gevolgd werden.”
“Nederland heeft daarbij de plicht om, waar gewenst, de eilanden te ondersteunen zonder voorwaarden.”
Het CDA benoemt corona slechts zijdelings in haar verkiezingsprogramma en doet geen concrete beleidsvoorstellen specifiek gericht op corona. De partij verwijst vooral naar het belang van maatschappelijke weerbaarheid bij pandemieën en het belang van gezonde overheidsfinanciën om crises zoals corona op te vangen. Specifiek coronabeleid, evaluatie van de aanpak of lessen uit de pandemie worden niet uitgewerkt.
Vergroten maatschappelijke weerbaarheid bij pandemieën
Het CDA wil de samenleving beter voorbereiden op toekomstige pandemieën door de weerbaarheid te vergroten en de samenleving te betrekken bij crisisbeheersing. Dit wordt genoemd in de context van algemene crisisvoorbereiding, niet specifiek als corona-aanpak.
“Er worden maatregelen getroffen om de impact van verstoringen in het digitale en energienetwerk, maar ook pandemieën te minimaliseren. Hier is het activeren van de samenleving een belangrijk onderdeel.”
Gezonde overheidsfinanciën voor crisisbestendigheid
Het CDA benadrukt het belang van solide overheidsfinanciën om economische klappen tijdens crises zoals corona op te kunnen vangen. Dit is een algemene les uit recente crises, waaronder corona, maar bevat geen specifiek coronabeleid.
“Recente crises hebben laten zien dat prudent, trendmatig begrotingsbeleid loont. Dan heb je vet op de botten als de crisis uitbreekt en kan de overheid bijspringen zonder dat de overheidsschuld onverantwoord oploopt. Zo konden we economische klappen opvangen en mensen die het meest steun nodig hadden helpen...”
De Partij voor de Dieren ziet de coronacrisis als een waarschuwing voor de kwetsbaarheid van onze samenleving en legt de nadruk op het voorkomen van nieuwe pandemieën door de oorzaken aan te pakken, zoals intensieve veehouderij en verlies aan biodiversiteit. Hun belangrijkste voorstel is het drastisch verminderen van zoönoserisico’s door structurele hervormingen in de omgang met dieren en natuur. De partij koppelt gezondheid, dierenwelzijn en milieubeleid direct aan het voorkomen van toekomstige pandemieën.
Voorkomen van nieuwe pandemieën door aanpak zoönoserisico’s
De PvdD stelt dat de coronacrisis heeft aangetoond hoe kwetsbaar de samenleving is en benadrukt dat het risico op nieuwe pandemieën blijft bestaan zolang de oorzaken, zoals intensieve veehouderij en biodiversiteitsverlies, niet worden aangepakt. Ze pleiten voor structurele maatregelen om deze risico’s te verminderen en zien een directe link tussen dierenwelzijn, natuurbeleid en volksgezondheid.
“De coronacrisis heeft pijnlijk duidelijk gemaakt hoe kwetsbaar we zijn als mens in een ongezond systeem. Een goede omgang met dieren en de natuur is letterlijk van levensbelang gebleken, en de dreiging van een nieuwe pandemie is nog altijd aanwezig.”
“De dreiging van een nieuwe pandemie, zoals COVID-19, is niet verdwenen. Wetenschappers waarschuwen al langer: 75% van de nieuwe infectieziektes die de gezondheid van de mens bedreigen, betreft zoönosen (die van dieren naar mensen overspringen). ... Toch zijn de oorzaken van zoönosen, zoals grootschalige veehouderij, verlies aan biodiversiteit en klimaatverandering, nog altijd niet aangepakt.”
Het SGP-verkiezingsprogramma bevat nauwelijks expliciete standpunten of concrete beleidsvoorstellen over "corona". De enige relevante verwijzing betreft "long covid" en ME/CVS in de context van medische zorg, waarbij aandacht wordt gevraagd voor deze aandoeningen. Verdere uitwerking of bredere visie op coronabeleid, pandemie-aanpak of lessen uit de coronacrisis ontbreekt.
Aandacht voor long covid en ME/CVS in de zorg
De SGP erkent long covid en ME/CVS als medische aandoeningen die specifieke aandacht verdienen binnen de gezondheidszorg. Hiermee wordt impliciet erkend dat de nasleep van corona blijvende impact heeft op een deel van de bevolking, waarvoor passende zorg noodzakelijk is.
De VVD erkent de impact van de coronacrisis op het Nederlandse bedrijfsleven, met name op het midden- en kleinbedrijf, en benadrukt het belang van het behouden van essentiële industrieën in Nederland om toekomstige afhankelijkheden te voorkomen. Hun belangrijkste concrete voorstel is het waarborgen van strategische productiecapaciteit in Nederland of Europa, mede naar aanleiding van de lessen uit de coronacrisis.
Behoud van strategische industrieën in Nederland
De VVD wil voorkomen dat Nederland te afhankelijk wordt van andere landen voor essentiële producten en productiecapaciteit, zoals tijdens de coronacrisis zichtbaar werd. Dit standpunt richt zich op het behouden van belangrijke bedrijven en industrieën in Nederland, mits zij investeren in verduurzaming, om zo de leveringszekerheid en innovatiekracht te waarborgen.
“We hebben tijdens de coronacrisis gezien waarom het belangrijk is dat zulke zaken in Nederland of Europa kunnen worden gemaakt. We spreken ons daarom uit voor het behoud van Tata Steel in Nederland, mits het bedrijf investeert...”
“De problemen voor het midden- en kleinbedrijf stapelen zich op, door personeelstekorten, hoge energierekeningen en de afbetaling van coronaschulden. Nederland telt dit jaar relatief meer faillissementen dan vrijwel waar ook ter wereld...”
Volt erkent de impact van corona vooral op zorgpersoneel en zet zich in voor erkenning van long covid als beroepsziekte, met bijbehorende compensatie en onderzoek. Hun belangrijkste concrete voorstel is financiële compensatie en meer onderzoek voor zorgmedewerkers met long covid. Volt koppelt corona verder niet aan bredere beleidsmaatregelen of maatschappelijke analyses in het programma.
Erkenning en compensatie long covid bij zorgpersoneel
Volt wil zorgpersoneel dat door hun werk long covid heeft opgelopen financieel compenseren en erkent long covid als beroepsziekte. Dit standpunt richt zich specifiek op de gevolgen van corona voor zorgmedewerkers en beoogt rechtvaardigheid en betere ondersteuning voor deze groep.
“Long covid wordt erkend als beroepsziekte voor zorgpersoneel dat via werk long covid opgelopen heeft. Volt pleit voor een ruime financiële compensatie en voor meer onderzoek naar long covid.”
“Long covid erkennen we als beroepsziekte bij zorgmedewerkers. We investeren meer in onderzoek en maken zorgopleidingen aantrekkelijker, bijvoorbeeld door geen collegegeld te vragen.”
D66 benoemt "corona" slechts zijdelings in haar verkiezingsprogramma en doet geen concrete beleidsvoorstellen specifiek gericht op corona of pandemieën. Het enige relevante standpunt betreft de blijvende impact van corona op thuiswerken en mobiliteit, zonder verdere uitwerking op gezondheidszorg, crisisaanpak of pandemiepreventie. Voor kiezers betekent dit dat D66 corona vooral als aanleiding ziet voor bredere maatschappelijke veranderingen, niet als zelfstandig beleidsdomein.
Thuiswerken als blijvend gevolg van corona
D66 erkent dat thuiswerken na corona is gebleven en dat dit blijvende gevolgen heeft voor mobiliteit en investeringen in vervoer. Dit wordt aangehaald als een structurele verandering in de samenleving, maar zonder verdere concrete beleidsmaatregelen specifiek gericht op corona.
“Thuiswerken is na corona gebleven en steeds meer mensen willen schoon reizen.”
GroenLinks-PvdA erkent de ernstige impact van post-covid (long covid) en andere post-infectieuze syndromen, en pleit voor structurele erkenning, betere zorg en langdurig onderzoek voor deze groep. Hun belangrijkste concrete voorstel is het continueren van post-covid expertisecentra, het vergroten van kennis bij instanties en het verbeteren van het sociaal vangnet voor mensen met post-covid. De partij ziet post-covid als een urgent gezondheidsprobleem dat specifieke, langdurige aandacht en investeringen vereist.
Structurele zorg en erkenning voor mensen met post-covid
GroenLinks-PvdA wil dat mensen met post-covid en vergelijkbare syndromen eindelijk de erkenning, zorg en ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. Ze pleiten voor een langetermijnstrategie, meer onderzoek, het toegankelijker maken van zorg en het versterken van het sociaal vangnet. Dit standpunt adresseert het probleem dat deze groep vaak niet serieus wordt genomen en onvoldoende hulp krijgt, ondanks ernstige klachten na corona.
“Mensen met een post acuut infectie syndroom zoals post covid, ME/cvs, Q-Koorts en Chronische Lyme kampen met ernstige klachten, maar hebben te vaak niet de erkenning, zorg en ondersteuning die nodig is. Er is een langetermijnstrategie nodig. Daar horen investeringen in langjarig onderzoek bij en het breder toegankelijk maken van post-covid zorg bij. We continueren de post-covid expertisecentra, vergroten de kennis bij instanties en zorgen voor een adequaat sociaal vangnet.”
De SP benoemt corona nauwelijks expliciet in haar verkiezingsprogramma. Het enige concrete standpunt betreft het verbeteren van zorg voor mensen met long COVID en het voorbereiden op toekomstige zoönosen, door middel van expertisecentra en goede financiering. Verder ontbreken specifieke beleidsvoorstellen of reflecties op de coronacrisis.
Expertisecentra voor long COVID en toekomstige zoönosen
De SP wil de zorg voor mensen met long COVID verbeteren en zich beter voorbereiden op toekomstige pandemieën door het oprichten van expertisecentra. Hiermee erkent de partij de langdurige gevolgen van corona en het belang van structurele kennisopbouw en ondersteuning voor getroffen patiënten.
“We zorgen voor goede financiering en het oprichten van expertisecentra voor long COVID, Qkoorts en eventuele toekomstige zoönosen.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma