Verkiezingsprogramma's 2025 overchristenunie CDA sgp standpunten op thema
De SGP onderscheidt zich door een uitgesproken pleidooi voor het centraal stellen van christelijke waarden in politiek en samenleving, waarbij zij zich afzet tegen individualisme, genderideologie en 'woke'-invloeden. De partij wil expliciet beleid voor bescherming van kwetsbaar leven, versterking van het gezin, en het behoud van nationale soevereiniteit, met bijzondere aandacht voor geloofsvrijheid wereldwijd. Concrete voorstellen zijn onder meer het beschermen van het ongeboren leven, het afwijzen van genderwetgeving, het versterken van christelijke normen in onderwijs en samenleving, en het actief opkomen voor vervolgde christenen.
Christelijke waarden als fundament voor samenleving en beleid
De SGP ziet het christelijk geloof als het enige betrouwbare kompas voor samenleving en politiek, en wil dat beleid en wetgeving expliciet gebaseerd worden op Bijbelse normen en waarden. Dit onderscheidt de partij van CDA en ChristenUnie, die doorgaans meer ruimte laten voor pluraliteit en seculiere argumentatie.
“Het christelijk geloof biedt daartegenover een betrouwbaar en tijdloos kompas. God is het waard om gediend te worden. ... De Tien Geboden vormen daarvoor de enige basis.”
“We staan voor waarden die het leven beschermen, het gezin versterken en de veiligheid waarborgen.”
“We hebben dringend behoefte aan meer verbinding en meer aandacht voor beproefde christelijke waarden, zoals barmhartigheid en gematigdheid.”
Bescherming van kwetsbaar leven en afwijzing van genderideologie
De SGP is uitgesproken tegen abortus, euthanasie bij psychisch lijden, genderideologie en zelfidentificatie in wetgeving. Zij pleit voor bescherming van het ongeboren kind en het gezin, en verzet zich tegen liberale en progressieve ontwikkelingen op het gebied van seksuele diversiteit en gender.
“We blijven opkomen voor kwetsbaar leven. Van het ongeboren kind, de jongere die psychisch lijdt, tot de broze oudere. Ieder leven is waardevol.”
“De SGP wil dat euthanasie bij psychisch lijden niet langer mogelijk is. Zéker bij jonge mensen.”
“Zelfidentificatie als leidend principe in wetgeving wijst de SGP dus af.”
“De klassiek christelijke traditie staat in onze samenleving echter van verschillende kanten onder druk. ... Ook is sprake van een sterk ideologische druk om steeds radicaler de individuele zelfbeschikking door te voeren, zoals bij genderidentiteit en het zelfgekozen levenseinde.”
Actieve inzet voor geloofsvrijheid en vervolgde christenen
De SGP maakt geloofsvrijheid tot speerpunt van het buitenlandbeleid en wil dat Nederland zich wereldwijd inzet voor vervolgde christenen, met concrete diplomatieke en politieke maatregelen.
“We willen dat Nederland zich met alle mogelijke diplomatieke middelen inzet voor de ruim 380 miljoen vervolgde christenen wereldwijd. Geloofsvrijheid moet een expliciet speerpunt zijn in het buitenlandbeleid.”
“Binnen de VN dient Nederland bij de toetsing op mensenrechten uitdrukkelijker aandacht te vragen voor geloofsvervolging. Christenvervolging verdient een vaste plek op de agenda van de Mensenrechtenraad van de VN.”
“Daders van christenvervolging moeten ter verantwoording worden geroepen en bestraft. Nederland bepleit gerichte sancties tegen daders.”
Kritiek op internationale verdragen en behoud nationale soevereiniteit
De SGP is kritisch op internationale samenwerking als deze leidt tot verlies van nationale bevoegdheden, en benadrukt het belang van Nederlandse soevereiniteit, ook in relatie tot Europese integratie.
“De SGP wil voorkomen dat internationale samenwerking en verdragen zomaar leiden tot verlies van bevoegdheden. Nederland kan actief deelnemen aan organisaties en verdragen, maar moet waken voor te grote beperking van onze nationale soevereiniteit.”
Afwijzing van woke-ideologie en islamisering in publieke ruimte
De SGP verzet zich expliciet tegen woke-ideologie, radicale liberalisering en islamisering, en wil het christelijk karakter van de publieke ruimte beschermen.
“Om ons heen zien we de doorgeslagen woke- en cancelcultuur, de genderideologie, politiek opportunisme en het idee dat vrijheid losstaat van verantwoordelijkheid.”
“Met een beroep op gelijkheid, diversiteit en inclusie probeert men een woke-ideologie op te leggen en degenen die anders denken monddood te maken.”
“Islamitische gebedsoproepen met geluidsversterking horen niet in de publieke ruimte.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) onderscheidt zich duidelijk van ChristenUnie, CDA en SGP door haar uitgesproken progressieve standpunten op thema’s als abortus, euthanasie, LHBTIQA+-rechten, vrijheid van onderwijs en mensenrechten. PvdD pleit voor maximale zelfbeschikking, inclusiviteit en het tegengaan van discriminatie, en verwerpt religieus geïnspireerde beperkingen op deze terreinen. De partij stelt concrete maatregelen voor zoals het wettelijk verbieden van conversietherapie, het waarborgen van abortus- en euthanasiezorg, en het tegengaan van discriminatie in het onderwijs.
Zelfbeschikking bij abortus en levenseinde
PvdD kiest voor maximale zelfbeschikking rond abortus en euthanasie, in tegenstelling tot de meer restrictieve, religieus geïnspireerde benadering van ChristenUnie, CDA en SGP. De partij benadrukt het recht van vrouwen op abortus en het recht van mensen om waardig te sterven.
Verbod op conversietherapie en bescherming LHBTIQA+-rechten
PvdD pleit voor een wettelijk verbod op conversiehandelingen en ondersteunt actief LHBTIQA+-inclusie, waar ChristenUnie, CDA en SGP traditioneel terughoudender zijn of religieuze bezwaren hebben.
“Er komt een wettelijk verbod op ‘conversiehandelingen’ waarmee wordt geprobeerd om de seksuele oriëntatie, genderidentiteit of -expressie van mensen te veranderen.”
“Identiteitsgebonden aanbod van zorg wordt ondersteund. Bijvoorbeeld zorginstellingen die rekening houden met LHBTIQA+-personen...”
“Scholen geven voorlichting over sekse-, gender- en seksuele diversiteit. Vaardigheden om LHBTIQA+-acceptatie te bevorderen worden onderdeel van docentenopleidingen.”
Vrijheid van onderwijs niet gebruiken voor discriminatie
PvdD stelt paal en perk aan het gebruik van de vrijheid van onderwijs als dekmantel voor discriminatie, een punt waar met name SGP, ChristenUnie en CDA traditioneel meer ruimte laten voor religieuze scholen.
“De vrijheid van onderwijs mag niet misbruikt worden om te discrimineren. Intentieverklaringen ... worden verboden.”
Actief tegengaan van discriminatie en bevorderen inclusiviteit
De partij kiest voor een inclusieve samenleving en bestrijdt actief discriminatie op basis van religie, sekse, gender, etniciteit of beperking, in tegenstelling tot de meer behoudende benadering van de genoemde christelijke partijen.
Progressief mensenrechten- en buitenlandbeleid
PvdD kiest voor een uitgesproken mensenrechtenbeleid, inclusief harde sancties tegen landen die mensenrechten schenden, en expliciete steun voor onderdrukte groepen. Dit contrasteert met de vaak meer terughoudende, diplomatieke benadering van CDA, ChristenUnie en SGP.
“Nederland spreekt zich uit voor mensenrechten en het recht op zelfbeschikking van onderdrukte volken, zoals de Oeigoeren en Tibetanen, en is niet bang om daar ook consequenties aan te verbinden, zoals handelsbeperkingen.”
“We kiezen resoluut voor rechtvaardigheid, vrede en het internationaal recht. Wij spreken ons uit tegen genocide, tegen apartheid, tegen bezetting – en vóór menselijkheid.”
BBB neemt op diverse thema’s standpunten in die deels overlappen met, maar ook verschillen van, de traditionele christelijke partijen ChristenUnie, CDA en SGP. Op medisch-ethische onderwerpen kiest BBB voor een pragmatische, individuele benadering met ruimte voor gewetensvrijheid, terwijl ze op integratie, religieuze invloed en cultuur duidelijke grenzen stellen aan buitenlandse en extremistische invloeden. Op klimaat en Europese samenwerking kiest BBB voor nuchterheid en nationale soevereiniteit, zonder ideologische of Brusselse dominantie.
Ruimte voor gewetensvrijheid bij medisch-ethische kwesties
BBB kiest niet voor een strikte christelijke lijn, maar laat Kamerleden vrij naar eigen geweten te stemmen over medisch-ethische onderwerpen. Dit verschilt van de meer collectieve, principiële benadering van ChristenUnie, CDA en SGP.
“Wanneer de afweging zo uitvalt dat individuele Tweede Kamerleden zich niet kunnen vinden in het in te nemen standpunt, krijgen zij de ruimte om naar hun eigen eer en geweten te stemmen.”
Abortus blijft recht, maar met aandacht voor ongeboren leven
BBB erkent abortus als belangrijk recht, maar wil zorgvuldigheid en aandacht voor het ongeboren leven. Dit is minder restrictief dan SGP/CU, maar voorzichtiger dan progressieve partijen.
“Abortus is een belangrijk recht en moet veilig en toegankelijk zijn voor vrouwen, maar er moet niet lichtzinnig mee omgegaan worden. Hierbij vinden we ook het ongeboren leven belangrijk. Daarom willen we dat er zorgvuldig gekeken wordt naar de termijnen en nieuwe ontwikkelingen.”
Geen steun voor voltooidlevenwet, euthanasie blijft beperkt
BBB wijst de voltooidlevenwet af en wil euthanasie alleen bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden, in een medische setting. Dit sluit aan bij het restrictieve karakter van CU/SGP, maar is minder principieel afwijzend.
“De voltooidlevenwet voegt niets toe aan de huidige euthanasiepraktijk en zullen wij dan ook niet steunen.”
“Bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden kan actieve levensbeëindiging een daad van barmhartigheid zijn. Dit moet altijd in een medische setting plaatsvinden, na zorgvuldige besluitvorming.”
Stop op nieuwe islamitische scholen en buitenlandse religieuze beïnvloeding
BBB wil een stop op nieuwe islamitische scholen en optreden tegen buitenlandse religieuze beïnvloeding, vergelijkbaar met CDA/SGP, maar met een explicietere focus op islamitische instellingen.
“Met het oog op de grote problemen bij islamitische scholen vanwege gebrekkige integratie, buitenlandse invloeden, onderwijskwaliteit, radicalisering en anti westerse opvattingen moet er een stop komen op nieuwe islamitische scholen.”
“We willen versterkte gebedsoproepen en groepsbidden in de openbare ruimte verbieden. Haatpredikers uit het buitenland ontzeggen we de toegang tot ons land.”
Nuchter klimaatbeleid zonder ideologie of nationale koppen
BBB kiest voor een pragmatisch klimaatbeleid, zonder ideologische lading of extra nationale eisen bovenop Europese regels. Dit is minder ambitieus dan ChristenUnie, maar sluit aan bij CDA/SGP-scepsis over klimaatdogma’s.
“Klimaatbeleid moet geen religie worden, maar een nuchtere beleidsopgave waarin haalbaarheid, draagvlak en de balans met andere publieke doelen voorop staan.”
“Wij willen geen nationale kop bovenop Europese regelgeving, zoals aanvullende CO2 heffingen of overhaaste sluiting van kolencentrales.”
Nationale soevereiniteit voorop, kritisch op Brusselse en internationale verdragen
BBB wil nationale belangen vooropstellen en is kritisch op Brusselse invloed en internationale verdragen, wat aansluit bij de soevereiniteitsfocus van SGP en CDA.
D66 kiest op thema’s waar ChristenUnie, CDA en SGP traditioneel conservatiever zijn, nadrukkelijk voor individuele vrijheid, zelfbeschikking en inclusiviteit. De partij wil onder meer abortus en euthanasie uit het strafrecht halen en grondwettelijk beschermen, en zet zich in voor LHBTIQA+-rechten en een verbod op conversiehandelingen. D66 verwerpt regels gebaseerd op religieus dogma en kiest voor autonomie, gelijke behandeling en bescherming van minderheden.
Abortus en euthanasie grondwettelijk beschermen
D66 wil de toegang tot abortus en euthanasie expliciet vastleggen in de Grondwet en beide volledig uit het strafrecht halen, in tegenstelling tot de meer restrictieve en religieus geïnspireerde standpunten van ChristenUnie, CDA en SGP. De partij benadrukt het recht op zelfbeschikking en autonomie, ook bij voltooid leven, psychisch lijden en embryo-onderzoek.
“We leggen de toegang tot abortus en euthanasie expliciet vast in de Grondwet.”
“Het volledig uit het strafrecht halen van euthanasie.”
“Het volledig uit het strafrecht halen van abortus.”
“Een wettelijke regeling voor hulp bij een voltooid leven.”
“Ruimte voor verantwoord embryo-onderzoek.”
Verbod op conversiehandelingen en bescherming LHBTIQA+-rechten
D66 wil een verbod op conversiehandelingen en investeert in bescherming van LHBTIQA+-rechten, waar ChristenUnie, CDA en SGP doorgaans terughoudender zijn. De partij stelt inclusiviteit en het recht om jezelf te zijn centraal, en neemt expliciet stelling tegen discriminatie op basis van seksuele oriëntatie of genderidentiteit.
Gelijke behandeling ongeacht geloof, gender of seksuele oriëntatie
D66 verwerpt uitsluiting op basis van geloof, gender, seksuele oriëntatie of afkomst, en kiest voor een samenleving waarin iedereen zichzelf mag zijn. Dit staat haaks op de meer traditionele, op christelijke waarden gebaseerde benadering van ChristenUnie, CDA en SGP.
“Nederlander meetelt, meedoet en zichzelf mag zijn – zonder uitzondering.”
“D66 wil alle vormen van uitsluiting, racisme en discriminatie doorbreken: of het nu gaat om afkomst of geloof (jodenhaat of moslimhaat), huidskleur... seksuele oriëntatie of genderidentiteit (queerhaat) of omdat iemand een vrouw is.”
“Emancipatie en inclusie zijn geen bijzaak; ze zijn het uitgangspunt voor alles wat we doen.”
JA21 kiest op thema’s waar ChristenUnie, CDA en SGP traditioneel uitgesproken standpunten innemen (zoals religie, onderwijs, medisch-ethische kwesties en kerk-staatverhouding) voor een uitgesproken seculiere, liberale koers. De partij pleit voor strikte scheiding tussen kerk en staat, kritisch toezicht op religieus onderwijs (met name islamitisch), behoud van bestaande abortus- en euthanasiewetgeving, en het actief uitdragen van gelijkwaardigheid en Nederlandse waarden in onderwijs. JA21 wijkt hiermee duidelijk af van de meer religieus geïnspireerde benaderingen van ChristenUnie, CDA en SGP.
Strikte scheiding tussen kerk en staat
JA21 wil religie en overheid strikt gescheiden houden, in tegenstelling tot de traditioneel christelijke partijen die ruimte laten voor religieuze uitingen in het publieke domein. Dit standpunt adresseert de wens om neutraliteit van de overheid te waarborgen en religieuze invloed op beleid te minimaliseren.
“Handhaving van de strikte scheiding tussen kerk en staat. Dus geen religieuze bijeenkomsten in de openbare ruimte en geen overheidsdienaren bij religieus gerelateerde bijeenkomsten.”
Kritisch op bijzonder (religieus) onderwijs en artikel 23
JA21 is kritisch op de groei van islamitisch onderwijs en stelt de grondwettelijke vrijheid van onderwijs (artikel 23) ter discussie, waar CDA, ChristenUnie en SGP deze juist verdedigen. De partij wil modernisering van artikel 23 en strenger toezicht op religieuze scholen, met nadruk op Nederlandse kernwaarden.
“Verscherpt toezicht op islamitisch onderwijs.”
“JA21 vindt de sterke groei van het aantal islamitische basis- en middelbare scholen een onwenselijke ontwikkeling, want dat draagt bij aan segregatie en aan het ontstaan van parallelle samenlevingen. JA21 staat open voor een debat of in het huidige tijdsgewricht artikel 23 van de Grondwet met betrekking tot islamitisch onderwijs nog gehandhaafd kan blijven.”
“JA21 pleit voor een modernisering van artikel 23 GW waarbij eerbiediging van de waarden van de democratische rechtstaat zoals gelijkwaardigheid, vrijheid van geloof en meningsuiting en afwijzing van discriminatie, antisemitisme en haat wordt gewaarborgd.”
Actief uitdragen van gelijkwaardigheid en Nederlandse waarden in onderwijs
JA21 wil dat scholen actief Nederlandse waarden als gelijkwaardigheid van man en vrouw en vrijheid van meningsuiting onderwijzen, en is tegen verplichte religieuze activiteiten zoals moskeebezoek. Dit contrasteert met de ruimte die christelijke partijen laten voor eigen invulling van normen en waarden vanuit religie.
“Aandacht in het onderwijs voor essentiële Nederlandse waarden en vrijheden, zoals de vrijheid van meningsuiting en gelijkwaardigheid tussen man en vrouw. Ongeoorloofde afwezigheid tijdens lessen die hierop betrekking hebben wordt gesanctioneerd.”
“Woke moralisme en verplicht moskeebezoek is aan JA21 niet besteed.”
Behoud huidige abortus- en euthanasiewetgeving
JA21 wijkt af van de meer restrictieve lijn van ChristenUnie, CDA en SGP door het recht op abortus en de huidige euthanasiewetgeving te steunen, en verdere inperking of uitbreiding af te wijzen. De partij benadrukt zorgvuldigheid, maar ziet abortus als een belangrijk vrouwenrecht.
“Het recht op abortus is een belangrijk vrouwenrecht waar wij niet aan willen tornen.”
“Wij steunen de huidige euthanasiepraktijk, die door artsen en patiënten als zorgvuldig wordt ervaren. Verdere uitbreiding van deze wet naar mensen zonder uitzichtloos, medisch lijden of naar wilsonbekwamen, achten wij dus onwenselijk.”
Verbod op versterkte gebedsoproepen en boerka
JA21 neemt een uitgesproken standpunt in tegen zichtbare religieuze uitingen in de publieke ruimte, zoals versterkte gebedsoproepen en het dragen van de boerka, wat verder gaat dan de meeste christelijke partijen.
BVNL kiest op ethische thema’s voor maximale individuele vrijheid en wijkt daarmee sterk af van de meer christelijk geïnspireerde standpunten van ChristenUnie, CDA en SGP, die doorgaans meer waarde hechten aan bescherming van het leven en traditionele waarden. BVNL stelt dat keuzes rond euthanasie, abortus, medische handelingen en levensbeschouwing volledig aan het individu zijn, zonder overheidsdwang of religieuze inmenging. De partij pleit expliciet voor een seculiere staat en neutrale wetgeving, en verzet zich tegen religieuze invloed op beleid.
Individuele keuzevrijheid bij ethische dilemma’s
BVNL vindt dat medisch-ethische keuzes, zoals euthanasie en abortus, uitsluitend aan het individu zijn en niet aan de staat of religie, in tegenstelling tot de meer restrictieve en beschermende benadering van ChristenUnie, CDA en SGP. Dit standpunt adresseert het spanningsveld tussen individuele autonomie en collectieve, vaak religieus geïnspireerde, normen.
“BVNL is een partij die de vrijheid van het individu laat prevaleren boven de sociale druk van de meerderheid. Dit betekent dat ieder zijn of haar eigen afweging mag maken op tal van onderwerpen.”
“Als volwassen mensen euthanasie willen plegen binnen de huidige wetgeving dan is dat een eigen keuze.”
“Abortus is binnen de grenzen van de huidige wetgeving het individuele recht van de vrouw.”
“Medisch-ethische keuzes horen bij het individu, niet bij de Staat. Belang Van Nederland verwerpt iedere vorm van overheidsdwang als het gaat om beslissingen over het eigen lichaam.”
“Of het nu gaat om vaccinatie, medische behandelingen, seksuele voorkeur, levensovertuiging, of levensbeëindiging: deze keuzes behoren toe aan de mens zelf. De overheid heeft zich hierbuiten te houden.”
Strikte scheiding tussen staat en religie
BVNL pleit voor een strikt seculiere staat, waarbij religie geen enkele invloed mag hebben op wetgeving of overheidsbeleid, wat haaks staat op de visie van ChristenUnie, CDA en SGP die religieuze waarden juist als inspiratiebron voor beleid zien. Dit standpunt is bedoeld om neutraliteit en gelijke behandeling te waarborgen.
“BVNL wil dat de staat seculier is. Overheid en religie blijven strikt gescheiden, de overheid bemoeit zich niet met religieuze aangelegenheden en religieuze instellingen hebben geen invloed op het overheidsbeleid. Wetgeving, rechtspraak en bestuur worden gebaseerd op neutrale, niet-religieuze principes.”
Geen religieuze uitingen in publieke ruimte en overheid
BVNL wil religieuze uitingen en activiteiten weren uit de publieke ruimte en overheidsactiviteiten, wat een veel strengere scheiding is dan bij ChristenUnie, CDA en SGP, die religieuze uitingen in het publieke domein doorgaans wel toestaan of zelfs stimuleren.
NSC deelt op ethisch-maatschappelijke thema’s deels de behoudende lijn van ChristenUnie, CDA en SGP, met nadruk op zorgvuldigheid, terughoudendheid en het beschermen van traditionele waarden. Ze zijn kritisch op verruiming van medisch-ethische wetgeving (zoals euthanasie, abortus, transgenderwet, draagmoederschap) en benadrukken het belang van de Nederlandse identiteit geworteld in christendom en humanisme. Tegelijkertijd erkennen ze vrijheid van onderwijs en bescherming van minderheden, maar trekken duidelijke grenzen bij praktijken die botsen met mensenrechten.
Terughoudendheid bij verruiming medisch-ethische wetgeving
NSC kiest voor behoud van bestaande wetgeving rond abortus en euthanasie, en is kritisch op verdere verruiming, vooral bij kwetsbare groepen. Dit sluit aan bij de meer behoudende, zorgvuldige benadering van ChristenUnie, CDA en SGP, die ethische grenzen willen bewaken en kwetsbaren extra willen beschermen.
“We handhaven de huidige wetgeving rondom euthanasie in Nederland bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden. We pleiten voor een moratorium op euthanasie en hulp bij zelfdoding bij psychisch lijden onder de 30 jaar. [...] Verder zijn we terughoudend en bezorgd over euthanasie bij wilsonbekwame mensen. We steunen de Wet voltooid leven niet.”
“We handhaven de huidige wetgeving rondom abortus. Abortus moet veilig en legaal zijn, en moet zoveel mogelijk worden voorkomen door goede voorlichting, goede toegang tot zorg en het vrij verkrijgbaar zijn van anticonceptie.”
“We zijn tegen alle vormen van commercieel draagmoederschap, inclusief het bemiddelen of het aanbieden van buitenlandse diensten. We zijn tegen de verruiming van de mogelijkheden voor draagmoederschap.”
“We willen een verbod op reproductieve inzet van kunstmatige geslachtscellen (in vitro gametogenese). We willen een uitgebreider verbod op het bemiddelen van diensten voor niet-medische inzet van IVF om het geslacht en andere kenmerken van een kind te kunnen selecteren. We zijn principieel tegen aanpassingen van het menselijk erfelijke”
Kritisch op verruiming transgenderwet en medische transitie bij minderjarigen
NSC erkent het bestaan van genderdysforie en medische transitie, maar is tegen het verlagen van de leeftijdsgrens en het schrappen van deskundigenverklaringen. Dit is een gematigd-conservatieve positie die deels overeenkomt met de terughoudendheid van ChristenUnie, CDA en SGP.
“We vinden het goed dat medische transitie voor mensen met genderdysforie mogelijk is, maar zijn tegen de verruiming van de Transgenderwet die de deskundigenverklaring schrapt en de leeftijdsgrens verlaagt naar onder de 16 jaar.”
Nederlandse identiteit geworteld in christendom en humanisme
NSC benadrukt het belang van de Nederlandse identiteit, gevormd door christendom en humanisme, en het behoud van tradities en waarden. Dit sluit aan bij de culturele en morele oriëntatie van ChristenUnie, CDA en SGP.
“Erkennen dat de Nederlandse identiteit is gevormd door onze geschiedenis geworteld in het christendom en humanisme met de daarbij behorende waarden en normen, cultuur, tradities en gemeenschappen.”
Vrijheid van onderwijs met duidelijke grenzen
NSC erkent de vrijheid van onderwijs en de levensbeschouwelijke grondslag van scholen, maar stelt grenzen aan misbruik en fundamentalistische stromingen. Dit is verwant aan het klassieke christendemocratische standpunt, maar met een expliciete nadruk op toezicht en mensenrechten.
“We erkennen de vrijheid van ouders en scholen om een eigen levensbeschouwelijke grondslag te kiezen als basis voor de opvoeding en vorming van kinderen. Hierbij moet worden voldaan aan het reguliere curriculum en aan de wet. De Onderwijsinspectie moet hierop kunnen toezien. We hechten aan artikel 23 van de Grondwet, maar de vrijheid van onderwijs mag niet worden misbruikt.”
“We trekken een duidelijke grens ten aanzien van fundamentalistische stromingen die de vrijheden en mensenrechten aantasten.”
Duidelijke afwijzing van praktijken die botsen met mensenrechten
NSC stelt zich expliciet op tegen praktijken als huwelijksdwang, genitale verminking, eerwraak en polygamie, en koppelt dit aan bescherming van meisjes en vrouwen. Dit is een standpunt dat ChristenUnie, CDA en SGP ook vaak expliciet uitdragen.
“We accepteren geen praktijken die haaks staan op onze waarden en vrijheden, zoals huwelijksdwang, genitale verminking, eerwraak, lijfstraffen binnen de opvoeding of polygamie. Om een einde te maken aan deze praktijken in Nederland en om meisjes en jonge vrouwen te beschermen bieden we voorlichting, hulp en gaan we daders strafrechtelijk vervolgen.”
De PVV zet zich scherp af tegen de standpunten van ChristenUnie, CDA en SGP op thema’s als cultuur, tradities, religie en onderwijs. De partij verwerpt christelijke en multiculturele invloeden in het publieke domein en pleit voor het afschaffen van islamitisch onderwijs, het beschermen van Nederlandse tradities en het weren van religieuze symboliek uit beleid en onderwijs. De nadruk ligt op het terugdringen van religieuze (en met name islamitische) invloed en het versterken van een seculiere, nationale identiteit.
Verbod op islamitisch onderwijs
De PVV wil islamitisch onderwijs verbieden en stelt dat deze vorm van bijzonder onderwijs niet beschermd moet worden door de Grondwet. Dit standpunt contrasteert sterk met de ChristenUnie, CDA en SGP, die traditioneel de vrijheid van religieus onderwijs verdedigen. De PVV ziet islamitisch onderwijs als een bedreiging voor de democratische rechtsstaat en de Nederlandse kernwaarden.
Koesteren van Nederlandse tradities en afwijzen van excuses voor het verleden
De PVV benadrukt het belang van nationale tradities en het stoppen van wat zij zien als een 'schaamtecultuur' rond het Nederlandse verleden. Dit staat haaks op de meer verzoenende en reflectieve houding van ChristenUnie, CDA en SGP ten aanzien van nationale geschiedenis en tradities.
Stoppen met religieuze en woke-invloeden in onderwijs
De PVV wil onderwijs volledig vrijwaren van religieuze en 'woke' invloeden, in tegenstelling tot de christelijke partijen die religieuze waarden in het onderwijs juist verdedigen. De partij pleit voor politieke neutraliteit van leraren en het afschaffen van programma’s die zij als indoctrinatie zien.
Verbod op religieuze uitingen in het publieke domein
De PVV wil religieuze uitingen, specifiek islamitische, uit het publieke domein weren. Dit is een duidelijke breuk met de christelijke partijen, die religieuze uitingen in het publieke leven doorgaans verdedigen.
De ChristenUnie onderscheidt zich op thema’s waar ook CDA en SGP traditioneel sterke standpunten innemen, zoals bescherming van het leven, het belang van gezin en zondagsrust, en een kritische houding tegenover Europese integratie. De partij legt nadruk op de beschermwaardigheid van het leven vanaf conceptie tot het einde, wijst draagmoederschap en normalisering van abortus en euthanasie af, en benadrukt het belang van rust op zondag en het behoud van christelijke waarden in beleid. Daarnaast is de ChristenUnie kritisch op Europese bemoeienis met nationale ethische kwesties.
Bescherming van het leven: tegen abortus en euthanasie
De ChristenUnie verzet zich krachtig tegen de normalisering van abortus en euthanasie, en pleit voor alternatieven en bescherming van kwetsbaar leven. Dit standpunt is fundamenteel en onderscheidend, en sluit aan bij de traditionele christelijke visie op de beschermwaardigheid van het leven.
“De ChristenUnie blijft zich inzetten voor de bescherming van het ongeboren leven en minder abortussen. We verzetten ons tegen het verstrekken van de abortuspil in de huisartsenpraktijk: het is geen ‘gewone medische zorg’.”
“De ChristenUnie is tegen een wettelijke regeling voor euthanasie bij mensen met een ‘voltooid leven’. ‘Middel X’, zelfdodingscapsules of nog te ontwikkelen zelfdodingsmiddelen blijven verboden.”
“Dit uitgangspunt betekent dat de ChristenUnie zich altijd verzet tegen de Nederlandse abortus- en euthanasiepraktijk die indruist tegen één van onze meest elementaire waarden: de beschermwaardigheid van het menselijk leven.”
Tegen draagmoederschap en commerciële spermadonatie
De ChristenUnie wijst draagmoederschap en commerciële spermadonatie principieel af, met het oog op het belang van het kind en het gezin. Dit standpunt is concreet en onderscheidt zich door een expliciet verbod op internationale praktijken.
“De ChristenUnie blijft tegen draagmoederschap en commerciële spermadonatie. We verzetten ons tegen het reguleren van draagmoederschap waarbij het kind genetisch slechts gedeeltelijk of in het geheel niet verwant is met de wensouders.”
“Er komt een verbod op internationaal draagmoederschap en spermadonatie, om...”
Zondagsrust beschermen
De ChristenUnie benadrukt het belang van rust op zondag en verzet zich tegen de normalisering van werkdruk en winkelopenstelling op deze dag, in lijn met de christelijke traditie.
“De ChristenUnie blijft tegen de normalisering van werkdruk en winkelopenstelling op deze dag. Rust is geen luxe, maar een noodzaak voor een gezonde samenleving.”
Kritisch op Europese bemoeienis met ethiek en zorg
De ChristenUnie is kritisch op Europese inmenging in nationale ethische kwesties zoals gezondheidszorg, medische ethiek en onderwijs, en benadrukt het belang van subsidiariteit.
“Wij verzetten ons tegen Europese bemoeizucht op terreinen waar de EU geen mandaat heeft, zoals gezondheidszorg, medische ethiek, onderwijs of woningbouw.”
Bescherming van christelijke identiteit en waarden
De ChristenUnie onderstreept het belang van het behouden van een gewaardeerde plek voor de christelijke identiteit, waarden en normen in de samenleving.
“Is er een gewaardeerde plek voor onze christelijke identiteit, waarden en normen?”
DENK deelt op enkele thema’s opvallende standpunten met partijen als ChristenUnie, CDA en SGP, vooral rond religieuze vrijheid, bijzonder onderwijs en ethische kwesties. DENK verdedigt krachtig het recht op religieus onderwijs, bescherming van religieuze gebruiken en een terughoudende houding bij abortus en euthanasie. Tegelijkertijd benadrukt DENK inclusiviteit en bescherming van álle religies, wat hun visie onderscheidt van de meer christelijk georiënteerde partijen.
Volledig behoud van bijzonder en religieus onderwijs
DENK verdedigt zonder voorbehoud het bestaansrecht van bijzonder en religieus onderwijs, en wil artikel 23 van de Grondwet onaangetast laten. Dit sluit aan bij de kern van ChristenUnie, CDA en SGP, die traditioneel het bijzonder onderwijs beschermen.
“Volledig behoud van bijzonder en religieus onderwijs. DENK verdedigt zonder voorbehoud het recht op religieus en bijzonder onderwijs. Artikel 23 van de Grondwet blijft onaangetast.”
“Behoud en versterking van bijzonder onderwijs. DENK staat pal voor het behoud van artikel 23. Er worden geen extra belemmeringen opgeworpen om nieuwe scholen te stichten.”
Minder overheidsbemoeienis met religieuze instellingen
DENK wil dat religieuze instellingen met vertrouwen worden benaderd en pleit voor het afschaffen van knellende regels en minder overheidsbemoeienis, vergelijkbaar met de wens van christelijke partijen om religieuze organisaties ruimte te geven.
“Religieuze instellingen worden met vertrouwen benaderd. Knellende regels die de maatschappelijke activiteiten van religieuze instellingen belemmeren worden afgeschaft en de overheidsbemoeizucht bij religieuze instellingen verdwijnt.”
Bescherming van religieuze gebruiken en feestdagen
DENK wil wettelijke bescherming van religieuze voedselvoorschriften, stilteruimtes en de erkenning van religieuze feestdagen, waarmee zij verder gaan dan de meeste christelijke partijen door ook niet-christelijke feestdagen te willen erkennen.
“Bescherming van religieuze voedselvoorschriften. De mogelijkheid om halal of koosjer vlees te eten blijft altijd gewaarborgd. De productie van vlees volgens religieuze richtlijnen wordt wettelijk beschermd.”
“Erkenning van de diverse religieuze feestdagen. Naast de bestaande christelijke feestdagen moeten ook feestdagen van andere religies wettelijk erkend worden: Waaronder het Ramadanfeest (Eid ul-Fitr), Holi, Diwali, Jom Kipoer, Vaisakhi en het Offerfeest (Eid ul Adha).”
Terughoudendheid bij abortus en euthanasie
Op ethische thema’s neemt DENK een positie in die deels overeenkomt met ChristenUnie, CDA en SGP: meer bescherming van ongeboren leven, verplichte bedenktermijn bij abortus, en geen verruiming van euthanasie.
“Bij abortus moeten wij recht doen aan de gezondheid en de autonomie van de vrouw én aan de rechten van het ongeboren leven. Dat betekent dat wij de voorwaarden rond abortus zo inrichten dat deze twee uitgangspunten leidend zijn. Wij zijn voor een verplichte bedenktermijn en raadgeving bij abortus en willen de wekengrens meer in lijn brengen met onze buurlanden.”
“Wij willen geen verruiming van de mogelijkheden voor euthanasie. Wij willen inzetten op meer maatregelen om de wens tot het beëindigen van het leven te voorkomen, bijvoorbeeld door de aanpak van depressie en eenzaamheid.”
Bescherming van religieuze minderheden, inclusief christenen
DENK pleit expliciet voor bescherming van religieuze minderheden wereldwijd, waaronder christenen, wat aansluit bij de internationale inzet van ChristenUnie, CDA en SGP voor vervolgde christenen.
“Nederland moet zich blijvend uitspreken tegen de onderdrukking en vervolging van christenen.”
FVD neemt op enkele thema’s standpunten in die raakvlakken hebben met die van ChristenUnie, CDA en SGP, zoals het beschermen van christelijke gemeenschappen en het behouden van onderwijsvrijheid. Tegelijkertijd wijkt FVD sterk af door een uitgesproken seculiere, nationalistische en anti-internationalistische koers, met nadruk op soevereiniteit, beperking van abortus en bescherming van traditionele waarden. De partij is kritisch op internationale organisaties, ontwikkelingshulp en progressieve invloeden in onderwijs en samenleving.
Bescherming van christelijke gemeenschappen wereldwijd
FVD benadrukt het belang van bescherming van christenen in het buitenland, een thema dat traditioneel ook door ChristenUnie, CDA en SGP wordt uitgedragen. De partij koppelt dit aan bredere geopolitieke en culturele belangen.
Behoud van onderwijsvrijheid en bijzondere scholen
Net als de christelijke partijen verdedigt FVD de vrijheid van onderwijs en het recht op scholen met een eigen identiteit, verwijzend naar artikel 23 van de Grondwet.
“Artikel 23 van de Grondwet moet behouden blijven, zodat bijzonder onderwijs de eigen identiteit kan bewaken en eigen”
Beperking van abortus
FVD kiest voor een restrictiever abortusbeleid dan de huidige praktijk, wat aansluit bij de meer conservatieve lijn van SGP en deels CDA, maar strenger is dan ChristenUnie.
“We beperken abortus tot zestien weken zwangerschap en stellen vanaf acht weken een verplichte vijfdaagse bedenktermijn in, zodat zorgvuldigheid en waardigheid van het leven samengaat met individuele beslissingsvrijheid.”
Stoppen met seksuele en gender-‘indoctrinatie’ in onderwijs
FVD verzet zich fel tegen wat zij zien als progressieve seksuele en gendereducatie, en wil subsidies aan organisaties als Rutgers stopzetten en transgender-propaganda verbieden. Dit is een radicalere variant van de zorgen die soms bij CDA/SGP leven, maar veel explicieter en repressiever.
“We geven geen subsidies aan organisaties die seksualiteit opdringen aan kinderen, zoals Rutgers, en verbieden deelname van kinderen aan ‘pride parades’ en ‘dragqueenshows’, zodat scholen weer veilig en neutraal zijn.”
“Dat betekent een wettelijk verbod op transgender-propaganda in scholen en media, maar ook een verbod op hormoonbehandelingen en geslachtsoperaties bij minderjarigen.”
Meer aandacht voor Nederlandse diaspora en nationale identiteit
FVD wil de band met Nederlanders in het buitenland versterken en benadrukt nationale identiteit, wat aansluit bij het CDA-thema van ‘gemeenschap’, maar FVD’s invulling is uitgesproken nationalistisch.
De VVD zet zich expliciet af tegen streng conservatieve christelijke standpunten zoals die van ChristenUnie, CDA en SGP, vooral op het gebied van vrouwen- en LHBTIQ+-rechten, onderwijs en medische ethiek. De partij wil de vrijheid van het individu en liberale verworvenheden beschermen door religieuze dogma’s en conservatieve invloeden geen ruimte te geven in beleid, onderwijs en wetgeving. Concrete voorstellen zijn onder meer het moderniseren van artikel 23 (vrijheid van onderwijs), het afschaffen van identiteitsverklaringen, het beschermen van abortus- en euthanasierecht, en het tegengaan van conservatieve beïnvloeding vanuit religieuze hoek.
Artikel 23 moderniseren en acceptatieplicht bijzonder onderwijs
De VVD wil de vrijheid van onderwijs beperken waar deze botst met het gelijkheidsbeginsel, en stelt een acceptatieplicht voor leerlingen in het bijzonder onderwijs voor. Dit is een direct antwoord op de ruimte die met name CDA, ChristenUnie en SGP traditioneel verdedigen voor religieuze scholen om eigen toelatingsbeleid te voeren en identiteitsverklaringen te eisen.
“We blijven zien dat de vrijheid van onderwijs, zoals vastgelegd in artikel 23 van de Grondwet, botst met het gelijkheidsbeginsel. Daarom passen we artikel 23 aan, zodat de vrijheid van onderwijs niet langer het gelijkheidsbeginsel ondermijnt. De vrijheid van onderwijs mag nooit een vrijbrief vormen voor uitsluiting. Er komt een acceptatieplicht van leerlingen in het bijzonder onderwijs. Identiteitsverklaringen schaffen we af.”
Bescherming LHBTIQ+- en vrouwenrechten tegen religieuze/conservatieve dogma’s
De VVD verzet zich expliciet tegen religieuze dogma’s en conservatieve christelijke invloeden die de emancipatie van vrouwen en LHBTIQ+-personen belemmeren. Dit is een duidelijke tegenstelling tot de standpunten van ChristenUnie, CDA en SGP, die vaak traditionelere opvattingen over gezin, gender en seksualiteit verdedigen.
“Want we buigen niet voor kwalijke ideologieën en religieuze dogma’s die de emancipatie van LHBTIQ+’ers en vrouwen honderd jaar terug in de tijd duwen.”
“Vrouwenhaat- en homohaat die hier (vaak online) wordt aangewakkerd vanuit streng conservatief christelijke en islamitische hoek en bronnen rond het Kremlin, wordt in kaart gebracht en aangepakt.”
“Maar ook streng conservatief christelijke organisaties vanuit de VS en organisaties rond het Kremlin ondermijnen hier onze vrijheid door een narratief te verspreiden tegen vrouwen- en homorechten. De VVD wil dat de overheid alle juridische ruimte benut, en waar nodig verruimt, om organisaties die een radicale, antidemocratische ideologie verspreiden te kunnen verbieden.”
Abortus en euthanasie als onvervreemdbare rechten
De VVD positioneert zich fel voor het recht op abortus en euthanasie, en tegen pogingen om deze rechten in te perken – een direct verschil met de meer restrictieve opvattingen van ChristenUnie, CDA en SGP.
“Abortus is een recht: Iedere vrouw moet zelf kunnen beslissen bij een onbedoelde en/of ongewenste zwangerschap. We willen voor altijd goede, veilige en toegankelijke abortuszorg.”
“De VVD zet zich actief in om legale abortus uit het Wetboek van Strafrecht te halen, zodra er een volwaardig alternatief is.”
“Zelfbeschikking voor een waardig en barmhartig levenseinde zijn onlosmakelijk verbonden met liberale zorg, ook voor mensen met dementie en psychiatrische patiënten. We zorgen ervoor dat op het vlak van euthanasie geen stap terug in de tijd wordt gezet.”
Geen verplichte gebedsruimtes of religieuze voorzieningen op scholen
De VVD wil niet dat openbare scholen verplicht worden tot het inrichten van gebeds- of stilteruimtes, waarmee ze zich afzet tegen religieuze privileges in het onderwijs die door christelijke partijen vaak worden verdedigd.
“We staan niet toe dat openbare scholen verplicht worden tot het inrichten van een stilteruimte of een gebedsruimte. Dit staat haaks op de kern van ons openbaar onderwijs.”
50PLUS deelt op enkele thema’s, zoals zorg, rentmeesterschap en sociale zekerheid, raakvlakken met de ChristenUnie, CDA en SGP, maar legt de nadruk op ouderenbelangen en generatiesolidariteit. Hun concrete voorstellen richten zich op waardige ouderenzorg, bescherming van het milieu als generatieproject, en het versterken van basisvaardigheden in het onderwijs. De partij kiest voor pragmatische, niet-ideologische oplossingen, met een focus op directe belangen van ouderen en toekomstige generaties.
Waardige en toegankelijke ouderenzorg
50PLUS benadrukt het belang van waardige, toegankelijke zorg voor ouderen, met specifieke aandacht voor mantelzorgers en het recht op passende zorg. Dit sluit deels aan bij de christelijke partijen, maar 50PLUS legt de nadruk op ouderenrechten en minder op religieuze waarden.
“We pleiten voor de invoering van een Ouderenzorgwet, waarin aan ouderen vergelijkbare rechten worden toegekend met de rechten van jongeren volgens de Jeugdzorgwet.”
“Preventie, leefstijl en vroege signalering zijn centrale pijlers binnen het zorgbeleid.”
“Specifieke vrijwilligersvergoeding en verlofregelingen voor mantelzorgers.”
Rentmeesterschap en milieubescherming als generatieproject
Net als CDA, ChristenUnie en SGP benoemt 50PLUS het belang van rentmeesterschap, maar hun focus ligt op het beschermen van het milieu voor toekomstige generaties, zonder een expliciet religieus kader.
“Bescherming van het milieu als generatieproject: rentmeesterschap voor degenen die na ons komen, met inzet van ervaring en betrokkenheid op landelijk én op gemeentelijk niveau.”
Focus op basisvaardigheden en levenslang leren in onderwijs
50PLUS wil het onderwijs versterken door meer nadruk op basisvaardigheden en levenslang leren, met speciale aandacht voor ouderen. Dit sluit aan bij de waarde die christelijke partijen hechten aan goed onderwijs, maar 50PLUS legt het accent op de derde levensfase.
Generatiesolidariteit en verbinden van jong en oud
In tegenstelling tot de meer gezinsgerichte benadering van ChristenUnie, CDA en SGP, positioneert 50PLUS zich als de partij die generaties verbindt, met een expliciete focus op de belangen van ouderen en toekomstige ouderen.
“50PLUS zal bij elk onderwerp steeds in de allereerste plaats kijken naar het belang van de huidige generatie ouderen en toekomstige generaties ouderen. 50PLUS verbindt generaties.”
Het CDA deelt met ChristenUnie en SGP een nadruk op bescherming van het leven, vrijheid van onderwijs, en de maatschappelijke rol van geloofsgemeenschappen, maar kiest op enkele ethische dossiers voor een gematigdere koers. Het CDA wil de bestaande abortuswet behouden, is tegen de Wet Voltooid Leven, en benadrukt het belang van geloofsvrijheid en mensenrechten wereldwijd. Daarnaast staat het CDA pal voor de vrijheid van onderwijs en de maatschappelijke waarde van kerken en religieuze instellingen.
Abortuswet blijft ongewijzigd, tegen Wet Voltooid Leven
Het CDA kiest voor het beschermen van het leven, maar neemt een gematigde positie door de huidige abortuswet te handhaven en zich uit te spreken tegen de Wet Voltooid Leven. Dit onderscheidt het CDA van de SGP (die abortus volledig wil verbieden) en de ChristenUnie (die striktere regels wil), maar sluit aan bij hun gezamenlijke zorg voor beschermwaardigheid van het leven.
Vrijheid van onderwijs en keuze voor ouders
Het CDA verdedigt krachtig de vrijheid van onderwijs, een klassiek punt van overeenkomst met ChristenUnie en SGP, en benadrukt het recht van ouders om een school te kiezen die past bij hun overtuiging, zolang de kwaliteit gewaarborgd blijft.
“Het CDA staat pal voor de vrijheid van onderwijs. Dankzij dit grondrecht hebben ouders de mogelijkheid een school te kiezen die past bij hun overtuiging en opvattingen mits dat niet ten koste gaat van de kwaliteit van het onderwijs als voorbereiding op het samenleven in een democratische rechtsstaat.”
“Ouders zijn vrij in de schoolkeuze van hun kinderen. Het CDA staat pal voor artikel 23 van de Grondwet.”
Maatschappelijke waarde en ruimte voor geloofsgemeenschappen
Het CDA erkent expliciet de maatschappelijke waarde van kerken, moskeeën en andere geloofsgemeenschappen en wil deze blijvend erkenning en ruimte geven. Dit sluit aan bij de visie van ChristenUnie en SGP op de rol van religie in de samenleving.
“Kerken, moskeeën en andere geloofsgemeenschappen vormen voor velen een bron van zingeving, verbondenheid en zorg voor elkaar. Deze maatschappelijke waarde verdient blijvend erkenning en ruimte.”
Internationale inzet voor geloofsvrijheid en mensenrechten
Het CDA zet zich internationaal in voor de bescherming van geloofsvrijheid, met bijzondere aandacht voor vervolgde christenen, maar koppelt dit expliciet aan bredere mensenrechten, inclusief vrouwenrechten en LHBTQIA+’ers. Dit is een bredere invulling dan bij de SGP, maar sluit aan bij de ChristenUnie.
“Wij bouwen door aan een internationale coalitie tegen geloofsvervolging. Christenen vormen wereldwijd de meest vervolgde groep gelovigen. Het beschermen van mensenrechten, zoals geloofsvrijheid, vrijheid van meningsuiting en gelijke rechten voor vrouwen en LHBTQIA+’ers, moet prioriteit blijven.”
“Wij staan pal voor de bescherming van vrouwenrechten als fundamentele mensenrechten in ons buitenlandbeleid.”
BIJ1 neemt op thema’s waar ChristenUnie, CDA en SGP traditioneel conservatieve standpunten innemen – zoals euthanasie, abortus, religieuze uitingen en gender – een uitgesproken progressief en radicaal liberaal standpunt in. De partij pleit voor maximale zelfbeschikking rond levenseinde, volledige vrijheid voor religieuze kleding en inclusie van genderdiversiteit, en verwerpt beperkingen op basis van religie of traditionele waarden. BIJ1’s voorstellen zijn concreet gericht op het legaliseren van hulp bij zelfdoding, het opheffen van religieuze kledingverboden en het waarborgen van keuzevrijheid en inclusie.
Legaliseren hulp bij zelfdoding en euthanasie
BIJ1 wil de strafbaarheid van hulp bij zelfdoding en euthanasie opheffen, ook voor mensen zonder terminale ziekte, en pleit voor volledige zelfbeschikking over het levenseinde. Dit staat haaks op de restrictieve benadering van ChristenUnie, CDA en SGP, die euthanasie en hulp bij zelfdoding juist willen beperken of verbieden vanuit religieus-ethische overtuigingen.
“strafbaarheid van artseneuthanasie op. Ook moet hulp bij zelfdoding door naasten of andere professionele hulpverleners gedecriminaliseerd worden.”
“Ieder mens moet kunnen kiezen voor een waardige dood in eigen regie, ook als zij niet ziek zijn. Mensen met een weloverwogen persisterende doodswens moeten daarom toegang kunnen krijgen tot een legaal, waardig, veilig en betrouwbaar stervensmiddel, zodat zij niet hoeven te kiezen voor suïcide.”
“BIJ1 gelooft daarbij in de volledige zelfbeschikking van ieder mens om te kiezen voor een waardige dood in eigen regie.”
Opheffen verbod op religieuze kleding en meer religieuze vrijheid
BIJ1 wil het niqab-verbod en het verbod op hoofddoekjes voor rechters, griffiers en politie direct opheffen, en meer keuzevrijheid voor religieuze feestdagen. Dit contrasteert sterk met de behoudende lijn van ChristenUnie, CDA en SGP, die vaak pleiten voor zichtbare neutraliteit van de overheid en beperkingen op religieuze uitingen in publieke functies.
“Het gedeeltelijke verbod op gezichtsbedekkende kleding (in de volksmond “niqab-verbod”) heffen we direct op. Ook het verbod op een hoofddoek dragen voor rechters, griffiers en bij de politie heffen we op. Er komt meer keuzevrijheid in vrije dagen opnemen voor religieuze- en levensovertuiging.”
Volledige inclusie van genderdiversiteit en zelfidentificatie
BIJ1 pleit voor het kosteloos en zonder medische verklaring wijzigen van geslachtsregistratie en het verwijderen van cis-heteronormatieve bias uit de medische wetenschap. Dit staat lijnrecht tegenover de visie van ChristenUnie, CDA en SGP, die doorgaans vasthouden aan traditionele opvattingen over gender en geslacht.
“kosteloos wijzigen in de gemeentelijke basisadministratie, zonder dat daarvoor een medische verklaring nodig is.”
“Racistische en koloniale denkbeelden in de curricula van artsenopleidingen onderzoeken en verwijderen we. De medische wetenschap is voor het grootste deel gebaseerd op onderzoek met alleen cis hetero witte mannen. We maken geld vrij voor extra medisch onderzoek voor andere doelgroepen.”
De SP neemt op diverse thema’s duidelijk afstand van de standpunten van ChristenUnie, CDA en SGP, vooral waar het gaat om religie in het onderwijs en de scheiding tussen geloof en samenleving. De partij pleit voor openbare, inclusieve scholen zonder scheiding op basis van godsdienst, en wil artikel 23 van de Grondwet moderniseren. Daarnaast benadrukt de SP het belang van gelijke behandeling ongeacht religie, en verzet zich tegen discriminatie op basis van geloof.
Geen scheiding van kinderen op basis van godsdienst
De SP vindt het achterhaald en ongewenst om kinderen op basis van religie of levensbeschouwing te scheiden in het onderwijs. Dit staat haaks op de visie van ChristenUnie, CDA en SGP, die traditioneel bijzonder (religieus) onderwijs verdedigen. De SP wil scholen die midden in de samenleving staan en kiest voor modernisering van artikel 23 van de Grondwet.
“Leerlingen scheiden op basis van godsdienst of levensbeschouwing is daarom achterhaald en ongewenst. We willen geen gesloten bolwerken, maar scholen die midden in de samenleving staan. Wij kiezen dan ook voor openbare en inclusieve scholen, waar afkomst, geloof of levensovertuiging geen drempel vormen.”
“We maken daarom een begin met de modernisering van artikel 23 van de grondwet.”
Gelijke behandeling ongeacht religie
De SP benadrukt dat discriminatie op basis van religie (en andere kenmerken) altijd en overal bestreden moet worden. Dit verschilt van partijen als ChristenUnie, CDA en SGP, die religieuze identiteit soms als legitieme grond voor onderscheid zien, bijvoorbeeld in het onderwijs of maatschappelijke organisaties.
“We gaan tweedeling tegen en accepteren geen enkele vorm van discriminatie, door niemand. Discriminatie bestrijden we altijd en overal, op basis van klasse, kleur, gender, religie, seksuele voorkeur, leeftijd, woonplaats, beperking of wat ook.”
Seksuele en reproductieve rechten voorop
De SP zet zich expliciet in voor seksuele en reproductieve rechten, inclusief toegang tot anticonceptie en seksuele voorlichting, en noemt de mondiale campagne van conservatieve groeperingen tegen deze rechten als probleem. Dit contrasteert met de meer behoudende standpunten van ChristenUnie, CDA en SGP op deze thema’s.
“Radicaalrechtse en conservatieve groeperingen voeren een mondiale campagne tegen vrouwenrechten, seksuele rechten, de rechten van LHBTIQA+personen, de rechten van de werkende klasse en hun vertegenwoordigers.”
“Op scholen is aandacht en ruimte voor seksuele voorlichting, met aandacht voor respect voor elkaar, het aangeven en herkennen van grenzen, voorbehoedsmiddelen, zwangerschap en veilig online gedrag.”
“Anticonceptie zoals de pil, het spiraaltje, en condooms en sterilisatie komen in het basispakket.”
GroenLinks-PvdA kiest voor een inclusieve samenleving waarin vrijheid van levensovertuiging wordt gewaarborgd, maar stelt duidelijke grenzen aan religieuze invloed op onderwijs en individuele rechten. Zij willen artikel 23 moderniseren zodat scholen niemand mogen weigeren op basis van geloof of achtergrond, en versterken het recht op abortus en euthanasie, waarmee zij zich expliciet onderscheiden van de meer christelijk geïnspireerde standpunten van ChristenUnie, CDA en SGP.
Moderniseren artikel 23: Geen uitsluiting op basis van geloof
GroenLinks-PvdA wil dat scholen geen leerlingen of leraren mogen weigeren op basis van hun geloof of achtergrond. Dit is een duidelijke breuk met het klassieke christelijke onderwijsmodel, dat ruimte laat voor selectie op basis van identiteit. Het voorstel adresseert de spanning tussen vrijheid van onderwijs en gelijke behandeling.
“Het wordt voor scholen verboden om kinderen of leraren te weigeren op basis van hun geloof of achtergrond.”
Recht op abortus en euthanasie versterken
De partij staat pal voor het recht op abortus en euthanasie en wil deze uit het Wetboek van Strafrecht halen. Dit staat haaks op de standpunten van ChristenUnie, CDA en SGP, die deze rechten juist willen beperken of behouden binnen het strafrecht.
“We staan pal voor het recht van vrouwen om over hun eigen lichaam te beslissen. Dat recht willen we versterken. Abortus verdwijnt uit het Wetboek van Strafrecht.”
“Wie ondraaglijk en uitzichtloos lijdt, ongeacht of dat lichamelijk of geestelijk is, kan een beroep doen op het recht op zelfbeschikking. Daarom halen we euthanasie uit het Wetboek van Strafrecht.”
Inclusieve cultuur en bescherming van alle levensovertuigingen
GroenLinks-PvdA benadrukt het belang van inclusiviteit en het actief bevorderen van diversiteit binnen culturele instellingen, waarbij alle levensovertuigingen worden gerespecteerd. Dit staat tegenover een meer christelijk-culturele invulling van cultuurbeleid.
“We willen alle mensen, alle inkomensgroepen, alle leeftijden en alle levensovertuigingen bereiken. Wij voeren actief beleid om diversiteit binnen culturele instellingen en organisaties te bevorderen...”
Aanpak weekendscholen die indruisen tegen Nederlandse waarden
De partij wil optreden tegen weekendscholen waar les wordt gegeven op een manier die indruist tegen Nederlandse waarden en normen. Dit raakt aan het debat over religieus onderwijs en integratie.
“Helaas zijn er te veel voorbeelden van weekendscholen waar les wordt gegeven op een manier die indruist tegen Nederlandse waarden en normen. Waar dit gebeurt pakken we dit aan.”
Volt neemt op diverse thema’s expliciet afstand van standpunten die kenmerkend zijn voor ChristenUnie, CDA en SGP, vooral op het gebied van religie in het onderwijs, zelfbeschikking (zoals abortus en euthanasie), en gelijke rechten voor minderheden. Volt pleit voor het beëindigen van de financiering van religieus onderwijs, volledige zelfbeschikking over het eigen lichaam, en een inclusieve samenleving zonder religieuze discriminatie. Hun voorstellen zijn radicaal seculier en progressief, en contrasteren scherp met de meer christelijk geïnspireerde standpunten van genoemde partijen.
Stoppen met financiering religieus onderwijs
Volt wil een einde maken aan het bekostigen van religieus onderwijs, in tegenstelling tot ChristenUnie, CDA en SGP die bijzonder onderwijs verdedigen. Volt ziet religieuze segregatie als een belemmering voor een open samenleving en wil artikel 23 van de Grondwet aanpassen.
“We houden op met het financieren van religieus onderwijs. Voor een open samenleving is het nodig dat kinderen uit alle geloofsovertuigingen elkaar al op school kunnen leren kennen. Door te stoppen met het bekostigen van scholen die één of meerdere geloofsovertuigingen uitdragen, zullen kinderen met verschillende wereldbeschouwingen elkaar eerder ontmoeten en van elkaar leren. Voor het realiseren van dit voorstel is aanpassing van artikel 23 van de Grondwet nodig.”
Recht op zelfbeschikking: abortus, euthanasie en genderzorg
Volt verankert het recht op lichamelijke autonomie, inclusief vrije toegang tot abortus, anticonceptie, genderbevestigende zorg en euthanasie. Dit staat haaks op de meer restrictieve opvattingen van ChristenUnie, CDA en SGP over deze onderwerpen.
“Volt verankert het recht op lichamelijke autonomie als fundamenteel grondrecht in de Grondwet. Volt pleit voor opname van dat recht in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Handvest van de Grondrechten van de EU. Op deze manier verzekert Volt dat iedereen vrij kan beslissen over het eigen lichaam, waaronder het recht op abortus, anticonceptie,”
“We willen vrije toegang tot abortus. Daarbij wordt duidelijke en toegankelijke educatie hierover, voor alle leeftijden, als cruciaal gezien. Abortus gaat uit het Wetboek van Strafrecht. Op deze manier wordt abortus definitief uit de criminaliteit gehaald...”
“Mensen met een vrijwillige en weloverwogen, blijvende stervenswens kunnen legaal en onder begeleiding toegang krijgen tot euthanasie. Hulp bij vrijwillige en weloverwogen euthanasie hoort niet thuis in ons Wetboek van Strafrecht.”
Gelijke behandeling en religieuze uitingen
Volt verzet zich tegen religieuze discriminatie en is tegen een verbod op religieuze uitingen (zoals hoofddoeken) bij de overheid, waarmee ze zich duidelijk onderscheiden van partijen die neutraliteit of restricties in publieke functies bepleiten.
“We pakken discriminatie op basis van religie aan. Volt is om die reden tegen het verbod op het dragen van een hoofddoek of andere religieuze uitingen voor politieagenten en andere mensen die bij de overheid werken.”