Verkiezingsprogramma's 2025 overburgerparlement
FVD noemt het begrip "burgerparlement" niet expliciet in het verkiezingsprogramma en doet geen concreet voorstel voor een burgerparlement. Wel pleit de partij voor het versterken van directe democratie via bindende referenda naar Zwitsers model, zodat burgers rechtstreeks invloed krijgen op belangrijke politieke besluiten. De kern van hun visie is dat de macht terug moet naar de burger, met meer directe zeggenschap en minder invloed van politieke elites.
Bindende referenda naar Zwitsers model
FVD wil burgers directe invloed geven op politieke besluiten door het invoeren van bindende referenda, waarmee zij zich rechtstreeks kunnen uitspreken over belangrijke onderwerpen. Dit voorstel is bedoeld om de afstand tussen burger en politiek te verkleinen en de democratie te versterken, als alternatief voor besluitvorming door een kleine politieke elite. Hoewel dit niet hetzelfde is als een burgerparlement, is het het meest concrete voorstel in het programma dat in de buurt komt van burgerzeggenschap.
“We voeren bindende referenda in naar Zwitsers model, zodat burgers direct zélf kunnen beslissen over belangrijke kwesties.”
“Wij willen: » Bindende referenda naar Zwitsers model. We voeren bindende referenda in, zodat burgers zich rechtstreeks kunnen uitspreken over belangrijke politieke besluiten.”
“Forum voor Democratie wil een Nederland waar de stem van de burger echt telt. We voeren bindende referenda in naar Zwitsers model, zodat u direct zelf kunt beslissen over belangrijke kwesties.”
“Een echte democratie betekent echter dat burgers niet alleen vertegenwoordigd worden, maar ook daadwerkelijk zeggenschap hebben over de koers van hun land. Het versterken van directe democratie is daarom essentieel om de band tussen burgers en bestuur te herstellen.”
De Partij voor de Dieren wil burgerberaden (burgerparlementen) invoeren als aanvulling op de parlementaire democratie, waarbij door loting geselecteerde burgers serieus meepraten en meebeslissen over belangrijke nationale kwesties. Ze koppelen deze burgerberaden aan bredere vormen van inspraak zoals referenda, met als doel het draagvlak te vergroten en de democratie te versterken. De partij stelt concrete criteria voor om te bepalen welke onderwerpen geschikt zijn voor burgerparticipatie.
Invoeren van burgerberaden als aanvulling op de democratie
De PvdD pleit voor het invoeren van burgerberaden waarin een gelote dwarsdoorsnede van de bevolking betrokken wordt bij besluitvorming over belangrijke nationale kwesties. Dit moet het draagvlak vergroten, de verbinding tussen politiek en samenleving versterken en de parlementaire democratie verrijken. Burgerberaden worden gekoppeld aan andere vormen van inspraak, zoals referenda, om de legitimiteit van besluiten te vergroten.
“Er worden meer burgerberaden ingevoerd, waarin door loting geselecteerde dwarsdoorsneden van de Nederlandse bevolking serieus gaan meepraten en meebeslissen over belangrijke nationale kwesties, als aanvulling op en verrijking van de huidige parlementaire democratie.”
“We koppelen verdiepende burgerberaden met bredere vormen van inspraak zoals inwonersraadplegingen of referenda. Hiermee vergroten we draagvlak en versterken we de overtuiging dat samenwerking iets is van de hele samenleving.”
Criteria en samenhang met referenda
De partij wil dat per onderwerp wordt bekeken welke vorm van burgerparticipatie het meest geschikt is, met duidelijke criteria voor maatschappelijke relevantie. Burgerberaden worden gezien als een alternatief of aanvulling op referenda, waarbij beraadslaging en overleg centraal staan om complexe vraagstukken niet te reduceren tot simpele keuzes.
“Omdat beraadslaging en overleg essentieel zijn voor een gezonde democratie, wordt per geval bekeken welke vorm van burgerparticipatie het meest geschikt is, zoals een burgerberaad, internetconsultatie of een meerkeuze-referendum (preferendum). Hiervoor worden concrete criteria opgesteld zodat alleen onderwerpen die van maatschappelijke belang zijn, worden behandeld.”
BIJ1 pleit voor het vergroten van directe burgerinvloed op wetgeving via landelijke gespreksrondes, inspraaksessies en lokale burgerfora, maar noemt het begrip "burgerparlement" niet expliciet. Hun belangrijkste voorstel is het structureel en bindend betrekken van burgers bij grote politieke vraagstukken, zodat democratie meer is dan alleen stemmen tijdens verkiezingen.
Bindende burgerraadpleging bij wetgeving
BIJ1 wil dat burgers via landelijke gespreksrondes en inspraaksessies een centrale, bindende rol krijgen bij het maken van nieuwe wetten en regels, vooral bij grote politieke kwesties. Dit voorstel adresseert het probleem van beperkte burgerinvloed en beoogt een meer levende, participatieve democratie, vergelijkbaar met een burgerparlement, maar zonder die term te gebruiken.
“Burgers bepalen met landelijke gespreksrondes en inspraaksessies altijd actief mee met nieuwe wetten en regels van de overheid. Vooral bij grote politieke vraagstukken krijgt deze raadpleging een centrale, bindende rol.”
Stimuleren van lokale burgerfora en burgerberaden
Naast landelijke raadplegingen wil BIJ1 lokale vormen van directe democratie versterken, zoals wijkraden, burgerfora en burgerberaden. Hiermee willen ze de betrokkenheid van burgers bij het democratisch bestuur vergroten en de democratie dichter bij de mensen brengen.
“Dit gebeurt onder andere door gratis onderwijsprogramma’s over politiek en democratie, het vertalen van debatten, en het stimuleren van lokale vormen van directe democratie, zoals wijkraden, burgerfora en burgerberaden.”
De PVV is uitgesproken tegen het instellen van een burgerparlement of burgerberaad en noemt deze vormen van burgerparticipatie "onzinnig" en "nietszeggend". In plaats daarvan pleit de partij voor directe democratie via bindende referenda en gekozen bestuurders, waarmee zij burgers meer directe invloed willen geven op het beleid.
Tegen burgerparlementen en burgerberaden
De PVV verwerpt het idee van een burgerparlement of burgerberaad als middel voor burgerinspraak, omdat zij deze als ineffectief en betekenisloos beschouwen. De partij ziet meer in directe democratische instrumenten zoals referenda, waarmee burgers daadwerkelijk bindende invloed kunnen uitoefenen op politieke besluiten.
“Wij willen échte directe democratie – geen onzinnige, nietszeggende burgerberaden.”
Voor directe democratie via bindend referendum
In plaats van burgerparlementen wil de PVV burgers meer directe inspraak geven door middel van bindende referenda op nationaal en lokaal niveau. Hiermee wil de partij het gevoel van vertegenwoordiging bij burgers vergroten en hen daadwerkelijk invloed geven op belangrijke besluiten.
“Wij steunen de nu in het parlement voorliggende Grondwetswijziging voor een bindend correctief referendum. Daarnaast willen we zoveel mogelijk inspraak via laagdrempelige landelijke én lokale referenda.”
Volt pleit voor de oprichting van een permanent burgerberaad op zowel nationaal als Europees niveau, waarmee ingelote burgers structureel kunnen meepraten over belangrijke maatschappelijke thema’s. Dit burgerberaad krijgt een institutionele rol in het agenderen van onderwerpen en het bewaken dat aanbevelingen serieus worden meegenomen in de besluitvorming. Volt ziet het burgerberaad als een manier om de democratie te versterken en de stem van inwoners directer te laten doorklinken in het beleid.
Permanent burgerberaad op nationaal niveau
Volt wil in Nederland het eerste nationale, permanente burgerberaad ter wereld oprichten, zodat ingelote burgers structureel kunnen participeren in het politieke proces. Dit orgaan kan zelf of samen met de politiek burgerberaden agenderen over uiteenlopende onderwerpen, en ziet erop toe dat de politiek de aanbevelingen serieus meeneemt. Het voorstel is bedoeld om de democratie te versterken en burgers meer directe invloed te geven op beleid.
“We richten het allereerste, nationale, permanente burgerberaad ter wereld op. Dit instituut is verantwoordelijk voor het organiseren van burgerberaden in Nederland. Een groep ingelote inwoners kan dan - al dan niet in samenspraak met de politiek - burgerberaden agenderen over onderwerpen die hen na aan het hart liggen, zoals zorg, het klimaat of pensioenen. De aanbevelingen uit individuele burgerberaden worden door de politiek serieus meegenomen in de besluitvorming. Het permanente burgerberaad ziet daarop toe.”
Permanent burgerberaad op Europees niveau
Volt stelt voor om op Europees niveau een permanent burgerberaad in te stellen, zodat inwoners van de EU vanaf zestien jaar zwaarwegende aanbevelingen kunnen doen over Europese thema’s. Dit orgaan organiseert burgerberaden en vergroot zo de directe invloed van burgers op het Europese beleid.
“Er moet een permanent burgerberaad op Europees niveau komen om de stem van inwoners in Brussel te vergroten. Dit orgaan is verantwoordelijk voor het organiseren van burgerberaden over Europese thema’s, waarin inwoners vanaf zestien jaar zwaarwegende aanbevelingen over allerlei zaken kunnen doen aan o.a. het Europees Parlement.”
D66 wil de democratie versterken door burgers meer directe invloed te geven op politieke besluitvorming, onder andere via het organiseren van burgerfora over grote thema’s. Het verkiezingsprogramma noemt geen expliciet "burgerparlement", maar pleit wel voor het vaker inzetten van burgerfora als participatie-instrument naast referenda.
Vaker burgerfora organiseren over grote thema’s
D66 ziet burgerfora als een manier om burgers directer te betrekken bij belangrijke maatschappelijke vraagstukken, omdat sommige groepen zich nu onvoldoende gehoord voelen. Door vaker burgerfora te organiseren, wil D66 de participatie en invloed van burgers vergroten, vooral op onderwerpen die veel mensen aangaan.
“Ook organiseren we vaker burgerfora om mensen zelf aan het woord te laten over de grote thema’s in ons land.”
GroenLinks-PvdA noemt geen "burgerparlement" in haar verkiezingsprogramma, maar pleit wel voor meer burgerbetrokkenheid via periodieke burgerpanels en versterkte democratische controle op de overheid. Het belangrijkste concrete voorstel is het instellen van onafhankelijke klachtencommissies en burgerpanels bij uitvoeringsinstanties, waarmee burgers structureel inspraak krijgen in het functioneren van de overheid.
Periodieke burgerpanels bij uitvoeringsinstanties
GroenLinks-PvdA wil de democratische controle op uitvoeringsorganisaties versterken door burgers directer te betrekken via periodieke burgerpanels. Dit moet bijdragen aan een overheid die beter luistert naar burgers en voorkomt dat uitvoeringsinstanties buiten democratische controle opereren. Het voorstel richt zich op het verbeteren van de relatie tussen burger en overheid, maar blijft beperkt tot panels en noemt geen burgerparlement.
“Democratische controle op uitvoeringsinstanties als de Belastingdienst, het UWV, de IND en DUO wordt versterkt, met onafhankelijke klachtencommissies, periodieke burgerpanels en structurele rapportage aan het parlement.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma