Verkiezingsprogramma's 2025 overbudget
DENK wil extra budget inzetten voor publieke voorzieningen zoals zorg, onderwijs, woningbouw en veiligheid, met prioriteit voor het verkleinen van ongelijkheid en het versterken van de bestaanszekerheid. De partij stelt voor om deze investeringen te financieren via hogere belastingen voor grote bedrijven en vermogenden, het afschaffen van ondoelmatige belastingvoordelen, en doelmatiger overheidsuitgaven, waarbij sociale zekerheid, zorg en onderwijs worden ontzien. DENK benadrukt dat begrotingsdiscipline belangrijk is, maar wil ruimte creëren binnen of buiten de Europese regels voor investeringen in brede welvaart.
Extra budget voor publieke voorzieningen en armoedebestrijding
DENK wil structureel meer geld vrijmaken voor essentiële publieke diensten zoals zorg, onderwijs, woningbouw en armoedebestrijding, om maatschappelijke ongelijkheid te verkleinen en bestaanszekerheid te versterken. Dit extra budget wordt gericht ingezet op kwetsbare groepen en het verbeteren van de kwaliteit en toegankelijkheid van voorzieningen.
“Wij staan daarom voor meer geld voor het onderwijs, voor betaalbare woningen, voor het openbaar vervoer, voor de zorg en voor andere publieke voorzieningen. We versterken de bestaanszekerheid door het invoeren van belastingverlagingen voor mensen met lage en middeninkomens en investeren in toereikende tegemoetkomingen. Wij maken geld vrij voor de bestrijding van armoede.”
“Wij stellen hier extra budget voor beschikbaar.”
“Gemeenten krijgen budget om kinderen uit gezinnen in armoede gratis te kunnen laten sporten.”
“Wij willen gezinnen ondersteunen met een hogere kinderbijslag en een hoger kindgebonden budget.”
“Wij willen meer investeren in sociale huur. Dat betekent dat woningcorporaties meer budget krijgen.”
“We stellen meer budget beschikbaar voor het op peil houden van de plancapaciteit voor woningbouw.”
“Wij maken budget vrij voor veilige straten en laagdrempelige meldmogelijkheden.”
“Wij willen daarom dat er meer budget beschikbaar komt om onze ouderen liefdevolle zorg te geven.”
“Structureel meer budget in het veiligheidsbeleid.”
Financiering via hogere lasten voor grote bedrijven en vermogenden
Om de extra uitgaven te dekken, kiest DENK voor een eerlijkere verdeling van de lasten door hogere belastingen op grote bedrijven, banken en superrijken, het afschaffen van belastingvoordelen die ongelijkheid vergroten, en het aanpakken van belastingontwijking. De partij wil voorkomen dat de rekening bij toekomstige generaties terechtkomt.
“Op fiscaal gebied kan dekking worden gerealiseerd door een eerlijkere bijdrage uit de winsten van grote bedrijven en van de superrijken. Wij verhogen daarom de winstbelasting voor grote bedrijven en schaffen ondoelmatige belastingvoordelen die de ongelijkheid vergroten af. Binnen de inkomstenbelasting zorgen wij voor een rechtvaardigere verdeling door van superrijken een eerlijke bijdrage te vragen.”
“Mensen met een heel hoog inkomen of vermogen kunnen een extra bijdrage leveren. Grote bedrijven die flinke winsten maken, gaan een eerlijker deel bijdragen. We verhogen de belasting op banken en schaffen ondoelmatige belastingvoordelen af, zoals de expatregeling. We pakken belastingontwijking steviger aan, zodat iedereen eerlijk bijdraagt.”
Ruimte voor investeringen binnen en buiten begrotingsregels
DENK vindt begrotingsdiscipline belangrijk, maar wil ruimte creëren binnen of buiten de Europese begrotingsregels om te kunnen investeren in brede welvaart, publieke diensten en klimaatbeleid. De partij accepteert een hogere staatsschuld als dit nodig is voor maatschappelijk relevante investeringen, zolang dit verantwoord gebeurt.
“Binnen de bestaande Europese begrotingsregels is het dan ook bespreekbaar voor ons om de staatsschuld te laten oplopen, om investeringen in onze samenleving mogelijk te maken. Nu er op defensiegebied uitzonderingen op de begrotingsregels gemaakt worden, willen wij deze uitzonderingen ook voor investeringen in bijvoorbeeld publieke diensten die de brede welvaart van de samenleving vergroten en in het klimaatbeleid.”
“Wij willen onze maatregelen op een goede manier financieren. Dat betekent dat wij niet toestaan dat rekeningen op een onverantwoorde manier doorgeschoven worden naar komende generaties. Tegelijkertijd is het van belang dat we het land niet besturen als kille boekhouders.”
“Wij hechten aan een stabiele financiële Unie, maar de begrotingsregels mogen vooruitgang niet belemmeren. Dat betekent dat wij het handhaven op begrotingsdiscipline steunen en tegelijkertijd met een open houding kijken naar het bieden van ruimte voor uitgaven die de brede welvaart bevorderen.”
Bescherming van sociale zekerheid, zorg en onderwijs bij bezuinigingen
Bij eventuele begrotingstekorten wil DENK eerst inzetten op doelmatiger overheidsuitgaven, waarbij uitgaven aan sociale zekerheid, zorg en onderwijs worden ontzien en op peil blijven.
“Tot slot heeft bij optredende begrotingstekorten het altijd eerst de voorkeur om in te zetten op een doelmatigere overheid, waarbij de uitgaven voor de sociale zekerheid, de zorg en het onderwijs worden ontzien en altijd op peil blijven.”
Het CDA pleit voor een solide, trendmatig begrotingsbeleid waarbij investeringen in de toekomst centraal staan, maar altijd binnen de kaders van houdbare overheidsfinanciën. Ze willen onderscheid maken tussen verschillende soorten uitgaven, ruimte maken voor investeringen die het verdienvermogen versterken, en defensie-uitgaven deels financieren via een vrijheidsbijdrage. Het CDA benadrukt dat gezonde overheidsfinanciën noodzakelijk zijn om toekomstige generaties niet te belasten en om grote maatschappelijke opgaven aan te kunnen.
Trendmatig en solide begrotingsbeleid, met ruimte voor investeringen
Het CDA wil vasthouden aan een trendmatig begrotingsbeleid, waarbij investeringen in publieke kapitaalgoederen en toekomstig verdienvermogen mogelijk zijn, zelfs als dat tijdelijk leidt tot een hogere staatsschuld. Dit beleid moet rust en voorspelbaarheid bieden, en investeringen moeten op termijn de overheidsfinanciën versterken.
“We willen een daadkrachtig en solide financieel beleid, waarbij we ons houden aan de Europese begrotingsregels en de ruimte daarbinnen benutten, met name ten behoeve van uitgaven aan defensie.”
“We houden vast aan het zogenaamde ‘trendmatig begrotingsbeleid’. Dit brengt rust in de Nederlandse overheidsfinanciën, zo laat ook onze historisch lage staatsschuld zien.”
“Investeringen kunnen zich op termijn terugverdienen en zo versterken de overheidsfinanciën juist.”
“Zulke investeringen doen we zo nodig ten laste van de staatsschuld, omdat deze uiteindelijk de staatsschuld zullen verlagen. Het gaat met name om investeringen in publieke kapitaalgoederen, die groeibevorderend zijn: bijvoorbeeld in het stroomnet, in de aanleg en het onderhoud van infrastructuur of in grootschalige onderzoekfaciliteiten.”
“Meevallers zetten we automatischer in voor vooraf vastgestelde investeringen. Daarnaast willen we een nieuw begrotingsinstrumentarium om de baten van investeringen te ramen, zodat ook het profijt van de investering op de begroting zichtbaar wordt.”
Strikte scheiding tussen investeringen en consumptieve uitgaven
Het CDA wil een duidelijk onderscheid maken tussen investeringen die het toekomstig verdienvermogen versterken, herverdelende uitgaven, en uitgaven aan bestuur en rechtsstaat. Dit moet zorgen voor een gezondere begrotingsstructuur en economische groei.
“Daarom voegen we nadrukkelijk onderscheid toe tussen (a) investeringen in structuurversterking en toekomstig verdienvermogen, (b) herverdelende uitgaven zoals uitkeringen en subsidies en (c) uitgaven aan bestuur en rechtsstaat.”
Defensie-uitgaven deels financieren via vrijheidsbijdrage
Om de stijgende defensie-uitgaven te bekostigen, wil het CDA ruimte maken in de begroting en een vrijheidsbijdrage invoeren, zodat burgers en bedrijven evenredig naar draagkracht bijdragen.
“Om onze defensie-uitgaven te financieren zullen we ruimte moeten maken in de begroting.”
“Voor een deel financieren we de defensie-uitgaven via een vrijheidsbijdrage voor burgers en bedrijven, zodat iedereen evenredig bijdraagt naar draagkracht.”
“We maken ruimte op de begroting om de extra defensie-uitgaven te kunnen betalen, waarbij we gebruikmaken van de ruimere EU-begrotingsregels. Daarnaast introduceren we een vrijheidsbijdrage voor iedereen, burgers en bedrijven.”
Gezonde overheidsfinanciën als basis voor sociale zekerheid en crisisbestendigheid
Het CDA ziet solide overheidsfinanciën als essentieel om sociale vangnetten te behouden en toekomstige generaties niet op te zadelen met schulden. Prudent begrotingsbeleid wordt als voorwaarde gezien voor crisisbestendigheid.
“Als we goed met onze overheidsfinanciën omgaan, voorkomen we dat we de rekening onnodig doorschuiven naar een volgende generatie. Schulden van vandaag zijn de lasten van morgen.”
“Recente crises hebben laten zien dat prudent, trendmatig begrotingsbeleid loont. Dan heb je vet op de botten als de crisis uitbreekt en kan de overheid bijspringen zonder dat de overheidsschuld onverantwoord oploopt.”
“Gezonde financiën maken het mogelijk om onze sociale vangnetten te behouden én te versterken, zonder onze kinderen te belasten met torenhoge schulden.”
De ChristenUnie kiest voor een solide, transparant en duurzaam begrotingsbeleid, waarbij investeringen vooral gericht zijn op zaken die zich op termijn terugverdienen, zoals infrastructuur, woningbouw en energienetten. Consumptieve uitgaven op schuld worden afgewezen, en brede welvaartsindicatoren moeten een grotere rol spelen dan alleen BBP-groei. Transparantie, budgettaire degelijkheid en het vermijden van onnodige schulden staan centraal in hun visie op het overheidsbudget.
Strikte begrotingsdiscipline en transparantie
De ChristenUnie wil geen consumptieve uitgaven financieren met extra schuld, maar investeert in projecten die op termijn renderen. Ze onderstrepen het belang van het Stabiliteits- en Groeipact en willen brede welvaartsindicatoren leidend maken in het begrotingsproces. Transparantie over de budgettaire gevolgen van beleid is essentieel, met een prominente rol voor onafhankelijke doorrekeningen.
“In tegenstelling tot het huidige kabinet gaan we geen consumptieve uitgaven financieren met meer schuld, maar stoppen we juist geld in investeringen die zich terugverdienen, zoals woningbouw, infrastructuur en energienetten.”
“De ChristenUnie onderstreept het Stabiliteits- en Groeipact, en de bijbehorende richtlijnen voor begrotingstekorten en de overheidsschuld. Liever koersen we op een lager (structureel) tekort.”
“De ChristenUnie wil dat bredewelvaartsindicatoren een prominentere rol spelen in het begrotingsproces en de politieke besluitvorming. BBP-groei als heilige graal ontneemt het zicht op wat echt telt voor mensen en wordt daarom minder leidend.”
“Daarom laten we onze keuzes in kaart brengen door de onafhankelijke experts van het CPB. In deze doorrekening is gedetailleerd te zien wat de gevolgen zijn van ons programma voor zaken als de staatsschuld, belastingdruk, armoedecijfers en klimaatindicatoren.”
Forse verhoging defensiebudget
De ChristenUnie wil fors meer geld uittrekken voor defensie, om te voldoen aan internationale normen en de veiligheid te waarborgen. Dit betekent een structurele verhoging van het defensiebudget tot 3,5% van het BBP.
Herstel ontwikkelingsbudget naar internationale norm
De ChristenUnie wil de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking terugdraaien en het budget weer koppelen aan de internationale norm van 0,7% van het bruto nationaal inkomen.
Structurele investeringen in openbaar vervoer
De ChristenUnie stelt jaarlijks substantiële bedragen beschikbaar voor het versterken van het openbaar vervoer, met concrete budgetten voor bus- en treinverbindingen.
“We draaien de bezuiniging op het openbaar vervoer terug en stellen in navolging van de Bikker-gelden 300 miljoen euro per jaar beschikbaar voor versterking van het aanbod van busvervoer en goedkopere kaartjes.”
“We gaan door met de aanleg van de Nedersaksenlijn en stellen de benodigde 13 miljard beschikbaar voor de realisatie van de Lelylijn. ... investeren we jaarlijks 120 miljoen euro. ... Jaarlijks trekken we hiervoor 500 miljoen euro uit.”
Persoonsgebonden budget (pgb) blijft behouden
Het persoonsgebonden budget in de zorg blijft bestaan, met maatregelen om misbruik te voorkomen en de administratieve lasten te verlagen.
NSC wil het overheidsbudget transparanter, doelmatiger en realistischer maken door kritisch te kijken naar uitgaven, verouderde regelingen te schrappen en begrotingssystemen te verbeteren. Ze pleiten voor het afremmen van overheidsuitgaven, het moderniseren van de begroting en het versterken van controle en verantwoording. Investeringen worden eerlijk gespreid en alleen gedaan als ze aantoonbaar bijdragen aan maatschappelijke doelen.
Kritisch begrotingsbeleid en afremmen uitgaven
NSC vindt dat het huishoudboekje van Nederland op orde moet zijn en dat uitgaven kritisch moeten worden beoordeeld en waar nodig worden beperkt. Ze willen verouderde en ondoelmatige regelingen schrappen en alleen verantwoord investeren binnen de begroting.
“We handhaven de spelregels voor een gezond begrotingsbeleid en schuiven geen rekeningen door.”
“We remmen de oplopende uitgaven bij de overheid af, ... en we benutten verantwoord de ruimte binnen de begroting.”
“We grijpen de mogelijkheid aan om de begroting van de overheid te moderniseren door kritisch te kijken naar verouderde regelingen.”
Moderniseren en transparanter maken van het begrotingssysteem
NSC constateert structurele tekortkomingen in het huidige begrotingssysteem en wil meer transparantie, betrouwbaarheid en slagkracht. Ze willen realistischere ramingen, betere controle en een kritische blik op begrotingsfondsen.
“Nieuw Sociaal Contract heeft eerder aangetoond dat het huidige begrotingssysteem structurele tekortkomingen kent. Te vaak bleken begrotingen achteraf niet betrouwbaar, met als gevolg dat belangrijke investeringen onnodig werden uitgesteld.”
“We voeren daarom de aanbevelingen uit onze initiatiefnota Realistisch Ramen en van de Expertgroep Realistisch Ramen uit.”
“We versterken de positie van de Algemene Rekenkamer (ARK) door de ARK de controle op de financiële verslaglegging te laten overnemen van de Auditdienst Rijk.”
“We bezien kritisch waar begrotingsfondsen een toegevoegde waarde hebben. Hierbij stellen we ook de vraag of doelen niet beter bereikt kunnen worden door in te zetten op normeren en beprijzen in plaats van subsidiëren.”
Schrappen en versoberen van ondoelmatige fiscale regelingen
NSC wil slechte en dure regelingen afschaffen en alleen effectieve en doelmatige regelingen behouden, zodat verspilling wordt tegengegaan en het budget beter wordt benut.
“Nederland kent nog te veel (fiscale) regelingen die niet doelmatig zijn maar wel veel geld kosten. We maken keuzes op basis van de uitgevoerde doorlichtingen van fiscale regelingen, waarbij we scherp kijken naar effectiviteit en doelmatigheid.”
“Zo schrappen we de btw uitzondering voor de sierteelt, mede vanwege het aanzuigende effect op arbeidsmigratie.”
Prioriteit voor investeringen in bestaanszekerheid en weerbare samenleving
Binnen het beschikbare budget investeert NSC gericht in bestaanszekerheid en een weerbare samenleving, waarbij de kosten eerlijk worden gespreid.
“We investeren in bestaanszekerheid en in een weerbare samenleving.”
“De kosten van de investeringen spreiden we eerlijk omdat iedereen baat heeft bij een weerbaar Nederland.”
“Binnen de extra uitgaven voor defensie, investeren we de komende jaren € 1 miljard voor weerbare samenleving.”
GroenLinks-PvdA kiest voor een ruimhartig investeringsbeleid waarbij budgettaire keuzes gericht zijn op de lange termijn en maatschappelijke waarde, niet op kortetermijnbezuinigingen. Ze willen investeren in publieke voorzieningen, woningbouw, defensie en cultuur, gefinancierd door hogere bijdragen van de sterkste schouders en een trendmatig begrotingsbeleid. Concrete voorstellen zijn onder meer een fors hoger defensiebudget, vaste bouwbudgetten voor woningen, en het loskoppelen van ontwikkelingssamenwerkingsbudgetten van asielopvang.
Investeren in publieke voorzieningen en lange termijn
GroenLinks-PvdA wil grote investeringen doen in publieke voorzieningen, economie, infrastructuur en veiligheid, en kiest bewust voor een langetermijnvisie op begrotingsbeleid. Ze verwerpen harde kortetermijnbezuinigingen en willen investeringen financieren via eerlijke belastingheffing en verantwoorde schuldopbouw.
“Wij kiezen ervoor om de komende jaren te investeren in onze publieke voorzieningen, economie, infrastructuur en veiligheid. Op lange termijn heeft Nederland er baat bij dat we die investeringen nu doen en niet uitstellen. Dat kost wat, maar de prijs van niks doen is op lange termijn alleen maar hoger.”
“De investeringen die de komende jaren nodig zijn, zullen druk leggen op de begroting. Wie denkt dat harde bezuinigingen op de korte termijn verstandig zijn, heeft het mis.”
“Bij het begrotingsbeleid kijken we vooral naar de lange termijn, niet naar het begrotingssaldo op de korte termijn. Voor het oplossen van budgettaire opgaven kiezen we een verantwoord tijdpad, en voor eenmalige uitdagingen gebruiken we ruimte in de schuld.”
Specifieke budgetten voor woningbouw en infrastructuur
De partij stelt vaste bouwbudgetten en extra middelen beschikbaar voor woningbouw, infrastructuur en funderingsherstel, met jaarlijkse politieke vaststelling van het bouwprogramma en bijbehorend budget.
“Jaarlijks stelt de politiek een bouwprogramma vast met een bijbehorend budget. In het eerste jaar gaan we uit van 10.000 woningen.”
“Ook stellen we extra geld beschikbaar voor nieuwe wegen en ov-verbindingen.”
“Daarom komen we met een Funderingsherstelfonds, zodat de kosten kunnen worden gedeeld tussen het Rijk, de gemeente en de eigenaar zelf.”
Fors hoger defensiebudget en investeringsplan
GroenLinks-PvdA wil het defensiebudget structureel verhogen naar 3,5% van het bbp, met een duidelijk investeringsplan en vooraf vastgestelde bestedingsdoelen om verspilling te voorkomen.
“We committeren ons aan het verhogen van het defensiebudget naar 3,5% van het bbp vanwege de Russische agressie en de noodzaak om ons onafhankelijker te maken van de Verenigde Staten.”
“Daar moet een serieus investeringsplan voor komen. Vooraf moet duidelijk zijn waarin we gaan investeren en of defensie en de industrie dat geld ook kunnen uitgeven.”
Ontwikkelingssamenwerking: budget loskoppelen van asielopvang
Het budget voor ontwikkelingssamenwerking wordt beschermd tegen schommelingen door het los te koppelen van het asielopvangbudget, met een minimum van 0,7% van het bni.
Budget voor cultuur en cultuurkaart
Er wordt specifiek budget vrijgemaakt voor cultuuronderwijs en de cultuurkaart, met middelen voor vakleraren en samenwerking tussen scholen en de culturele sector.
“budget voor de cultuurkaart. Scholen krijgen middelen om vakleraren in te zetten voor cultuuronderwijs en we versterken de samenwerking van scholen en kunstopleidingen met de culturele sector.”
JA21 pleit voor streng begrotingsbeleid, lagere collectieve lasten en een kleinere overheid, waarbij structurele uitgaven alleen worden gedaan bij structurele dekking. Ze willen de groei van (Europese) overheidsbudgetten beperken, investeren gericht in strategische sectoren zoals infrastructuur en defensie, en regionale budgettering in de zorg invoeren om verspilling tegen te gaan.
Streng begrotingsbeleid en lagere lasten
JA21 wil dat de overheid alleen noodzakelijke taken uitvoert, met structurele uitgaven die altijd structureel gedekt zijn. Ze benadrukken begrotingsdiscipline, het verstandig omgaan met mee- en tegenvallers, en het beperken van de collectieve lastendruk om de concurrentiepositie van Nederland te waarborgen.
“Structurele uitgaven alleen bij structurele dekking. Begroten doen we op basis van gezond verstand en met een sterk besef dat je een euro maar een keer kan uitgeven.”
“Meevallers verstandig gebruiken. We gebruiken door meevallers vrijgekomen geld niet automatisch voor incidentele politieke wensen, maar volgen een duidelijke prioriteitenvolgorde. Onze prioriteiten liggen bij het verlagen van de lasten, een stabiele staatsschuld, en daarna investeren in strategische voorzieningen zoals defensie, infrastructuur en energie.”
“Dat tegenvallers niet automatisch lastenverhoging betekenen. Begrotingsdiscipline staat voorop. De eerste stap is het versoberen of temporiseren van niet-kernuitgaven.”
“Ons houden aan de Europese begrotingsregels. Dat betekent een houdbare staatsschuld onder de 60% van het bbp zodat er bij crises voldoende begrotingsruimte is om in te grijpen, en een begrotingstekort dat onder de 3% blijft.”
EU-begroting moet krimpen, geen Europese belastingen
JA21 verzet zich tegen de groei van het EU-budget en Europese belastingen. Ze willen dat de EU snijdt in bestaande uitgaven en het ambtenarenapparaat verkleint, zodat Nederland niet opdraait voor tekorten van andere landen.
“De Europese Commissie heeft kenbaar gemaakt in te zetten op niets minder dan een verdubbeling(!) van de EU-begroting, het zogenaamde Meerjarig Financieel Kader. Dit is een volstrekt buitensporig streven. De EU-begroting moet juist krimpen, nadat het jarenlang enkel heeft kunnen toenemen.”
“JA21 is principieel tegen Europese belastingen. Ook de omvang van het EU-ambtenarenapparaat moet worden teruggedrongen, zeker gezien de sterke toename van het personeelsbestand in de afgelopen decennia.”
Gerichte investeringen in infrastructuur, OV en defensie
JA21 wil extra investeren in strategische sectoren zoals infrastructuur, openbaar vervoer en defensie, maar altijd met duidelijke dekking en rendement. Ze noemen concrete percentages van het BBP voor deze investeringen.
“JA21 stelt vast dat structureel een extra investering nodig is van circa 0,5% van het BBP om deze V&R-opgave te kunnen uitvoeren.”
“Het kwaliteitsniveau van het openbaar vervoer niet verder verschralen: het verdient daarom een investering van 0,04% van het BBP jaarlijks.”
“Wij werken lineair toe naar 3,5% + 1,5% van het nationaal inkomen aan defensie(gerelateerde)-uitgaven in 2035. Jaarlijks niet-benutte middelen worden ondergebracht in het bestaande Defensiematerieelbegrotingsfonds, waarmee grote materiële investeringen mogelijk blijven zonder het jaarbudget te belasten.”
Regionale zorgbudgettering en beperking zorgbudgetgroei
JA21 wil de groei van het zorgbudget beperken en regionaal budgetteren om verspilling tegen te gaan. Ze pleiten voor uitkomstgerichte bekostiging en het tegengaan van inefficiënte uitgaven.
BBB wil een solide, transparant en verantwoord begrotingsbeleid dat gericht is op brede welvaart en maatschappelijke meerwaarde, niet alleen op boekhoudkundige efficiëntie. Ze kiezen voor investeringen in woningbouw, zorg, infrastructuur en veiligheid, bezuinigen op inefficiënt beleid, en willen minder bijdragen aan de EU. BBB benadrukt financiële degelijkheid, deelname aan CPB-doorrekening, en het schrappen van uitgaven zonder maatschappelijk rendement.
Solide begrotingsbeleid gericht op brede welvaart
BBB kiest voor een meerjarenbegroting die ruimte biedt voor noodzakelijke investeringen, met nadruk op maatschappelijke waarde boven spreadsheet-efficiëntie. Ze willen bezuinigen op inefficiënt beleid en uitgaven zonder sociaal rendement, en investeren in sectoren als zorg, woningbouw en infrastructuur.
“BBB zorgt voor een solide meerjarenbegroting met ruimte voor noodzakelijke investeringen in onder meer woningbouw, zorg, infrastructuur en veiligheid. We rangschikken financiële middelen anders door: Te bezuinigen op inefficiënt beleid en uitgaven die geen sociaal rendement opleveren.”
“De financiële koers van Nederland moet weer gericht zijn op brede welvaart en op welzijn, niet op spreadsheet-efficiëntie alleen.”
“We willen niet dat Nederland kapot bezuinigd wordt, we stellen andere prioriteiten daar waar nodig en stoppen met beleid dat geld kost als dat geen maatschappelijk rendement levert.”
Deelname aan CPB-doorrekening, maar met kritiek op modellen
BBB neemt bewust deel aan de CPB-doorrekening om transparantie en financiële degelijkheid te tonen, maar bekritiseert de beperkingen van de CPB-modellen en pleit voor betere rekenmodellen die maatschappelijke waarde meenemen.
“BBB staat voor realistisch, degelijk en toekomstgericht financieel beleid. Daarom kiest BBB er bewust voor om deel te nemen aan de doorrekening van het verkiezingsprogramma door het Centraal Plan bureau (CPB).”
“De doorrekening van verkiezingsprogramma’s door het CPB is waardevol, maar niet zaligmakend. Het CPB werkt met gestileerde modellen die lang niet alle effecten in beeld brengen.”
“De CPBdoorrekening is een nuttig instrument, maar geen oordeel over de waarde van een verkiezings programma. Het is boekhoudkunde, geen toekomstvisie.”
Minder bijdragen aan de EU en strikte budgetdiscipline
BBB wil de Nederlandse bijdrage aan de EU beperken, streng toezicht op Europese uitgaven, en geen overdrachten zonder hervormingsvoorwaarden. Ze zijn tegen een transferunie en willen dat Nederland zelfstandig het begrotingspad bepaalt binnen de EU-normen.
“Het afschaffen van nationale koppen op Europees klimaatbeleid (zoals extra CO₂heffing). Het hervormen van EUbijdragen en beperking van overdrachten zonder hervormingsvoorwaarden.”
“BBB houdt zich aan de Europese begrotingsnormen, maar Nederland bepaalt wat ons betreft zelfstandig het pad daarbinnen. We verwerpen het idee van een transferunie, waarmee geldstromen en andere middelen worden overgedragen van de ene naar de andere lidstaat.”
“Budgetdiscipline en transparantie bij EUuitgaven zijn voor BBB cruciaal.”
“Hand op de knip. Afbouw van bijdragen aan de EU moet worden voortgezet. Het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (MFK) voor de periode 20272032 mag niet boven het huidige plafond uitkomen en de korting voor Nederland op de afdracht van 1,9 miljard euro moet worden gehandhaafd en geïndexeerd.”
De SP wil het overheidsbudget inzetten voor sociale investeringen, eerlijkere lastenverdeling en het voorkomen van toekomstige kosten door preventie en collectieve voorzieningen. Ze pleiten voor een kritische, alternatieve benadering van begrotingsbeleid, waarbij investeren in mensen en het aanpakken van ongelijkheid centraal staat. Concrete voorstellen zijn onder meer het afschaffen van inefficiënte uitgaven, investeren in preventie, en het eerlijker belasten van grote vermogens om publieke voorzieningen te financieren.
Kritische begroting en alternatieve rekenmodellen
De SP wil af van een eenzijdig neoliberaal begrotingsbeleid en pleit voor alternatieve manieren om de gevolgen van beleid te berekenen. Ze willen kritisch kijken naar uitgaven en investeringen die op termijn geld opleveren of kosten voorkomen.
“Kritische kijk voor een gezonde begroting. De economie, de wetenschap en de samenleving zijn gebaat bij een divers scala aan invalshoeken. Daarom zetten wij in op alternatieven voor de neoliberale modellen van het CPB en alternatieve rekenbureaus die met een kritische blik kijken naar economische, financiële en maatschappelijke gevolgen van beleid.”
“Alles kan, maar niet alles tegelijk. De plannen in dit programma kunnen allemaal en zijn hard nodig voor een beter Nederland. Veel van deze plannen hebben we uitgewerkt en voor elk plan voor vooruitgang hebben wij een financiële dekking.”
Investeren in preventie en collectieve voorzieningen om toekomstige kosten te voorkomen
De SP ziet investeren in preventie en collectieve voorzieningen als een manier om op termijn het budget te ontlasten en maatschappelijke problemen goedkoper en effectiever aan te pakken.
“Voorkomen is beter dan genezen, ook voor de begroting. Met ambitieuze inzet op preventie voorkomen we dat gezondheidsproblemen ontstaan.”
“Het aanpakken en voorkomen van problemen nú, voorkomt grotere kosten in de toekomst. Investeren in mensen en middelen nú, zorgt voor een sterkere economie.”
“Klimaatopwarming brengt veel kosten met zich mee... Realisten zien in dat dit goed is voor mens, dier en natuur, maar op lange termijn ook voor de begroting en onze afhankelijkheid van dictatoriale fossiele regimes.”
Eerlijke lastenverdeling: hogere belastingen voor grote vermogens
De SP wil het budget versterken door hogere belastingen op grote vermogens en kapitaal, zodat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen en publieke investeringen mogelijk worden.
“Daarom verhogen we de belasting voor het inkomen uit kapitaal naar het niveau van de inkomstenbelasting, voeren we een miljonairsbelasting in voor vermogens boven 5 miljoen euro en stoppen we met subsidies voor miljardairs. Hiermee vragen we meer van de allerrijksten en zo kunnen we de plannen voor vooruitgang betalen, publieke voorzieningen versterken, de lonen verhogen en de inkomstenbelasting verlagen.”
“Hiervoor voeren we een vermogensplafond in, waarmee we het vermogen bóven 50 miljoen euro kunnen inzetten voor beter onderwijs, onderzoek, infrastructuur, zorg, politie en al die andere zaken waarmee we Nederland tot de top van de wereld laten behoren.”
Geen onnodige uitgaven aan defensie, wel investeren in mensen en economie
De SP wil het budget niet verspillen aan extra defensie-uitgaven (zoals de NAVO-norm), maar juist investeren in onderwijs, zorg en andere publieke voorzieningen die zichzelf terugverdienen.
“Tegelijkertijd doen wij geen onnodige extra uitgaven aan de NAVOnorm die onze economie juist afremmen.”
“Onderwijs, vakopleidingen en onderzoek zorgen ervoor dat we mensen en onze economie vooruitbrengen. Ook uitgaven aan ontwikkelingssamenwerking verdienen zichzelf ruimschoots terug en leiden tot meer handel en samenwerking.”
Collectieve organisatie verlaagt kosten en verhoogt kwaliteit
Door publieke voorzieningen collectief te organiseren in plaats van te privatiseren, wil de SP het budget efficiënter inzetten en kosten besparen.
“Door de markt terug te dringen en publieke voorzieningen collectief te organiseren vergroten we de zeggenschap en verlagen we de kosten. Omdat winst voor aandeelhouders niet meer nodig is, kunnen we zaken als woningbouw, zorg, openbaar vervoer, onderwijs, energievoorziening, internet en klimaatinvesteringen goedkoper organiseren.”
Volt wil structureel investeren in publieke sectoren en maatschappelijke doelen, met duidelijke, vaak aan het bbp gekoppelde budgetten en een focus op transparantie en langetermijnzekerheid. Ze pleiten voor een grotere rol van de overheid in het toewijzen van middelen, het afschaffen van complexe toeslagen en het vervangen daarvan door een basisinkomen, en het waarborgen van structurele financiering voor onder meer cultuur, rechtspraak, woningbouw en defensie. Volt benadrukt het belang van een transparante, toekomstgerichte en Europese benadering van budgetten.
Structurele budgetten voor publieke sectoren
Volt kiest voor structurele, vaak wettelijk vastgelegde budgetten voor sectoren als cultuur, rechtspraak, woningbouw en onderwijs, om continuïteit en toekomstbestendigheid te waarborgen. Dit moet versnippering, politieke willekeur en onderfinanciering tegengaan, en zorgt voor meer zekerheid voor instellingen en burgers.
“Kunst, cultuur en media maken een positieve impact op onze samenleving, ons welzijn en onze economie. Daarom investeren we in deze sectoren gezamenlijk minimaal 0,7% van het bruto binnenlandse product (bbp).”
“Het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening krijgt een structureel budget waarmee het doel van 1 miljoen woningen bouwen ook echt gehaald kan worden.”
“We voegen een apart hoofdstuk over de rechtsstaat toe aan de rijksbegroting. ... Volt wettelijk een minimumpercentage van het bruto binnenlandse product (bbp) vast voor de financiering van onafhankelijke rechtspraak.”
Afschaffen toeslagen en invoeren basisinkomen
Volt wil het complexe toeslagenstelsel en fiscale regelingen afschaffen en vervangen door een basisinkomen, gefinancierd via een eenvoudiger belastingstelsel. Dit moet bestaanszekerheid vergroten en de uitvoeringslasten verlagen.
“We schaffen alle toeslagen, heffingskortingen, aftrekposten, vrijstellingen en de werkgevers- en werknemerspremies af. Al deze regelingen worden afgedekt door invoering van het nieuwe basisinkomen en door uitbreiding van de inkomstenbelasting met een aantal schijven.”
“Er komt een maandelijks basisinkomen dat alle toeslagen vervangt. Dit bestaat uit een vaste basisuitkering per huishouden. Boven op die basis wordt er per volwassene en per kind extra geld uitgekeerd.”
Transparantie en toekomstgerichtheid in begroting
Volt wil meer transparantie en langetermijnfocus in de begroting, onder meer via een generatietoets en een vaste Toekomstbrief bij de Voorjaarsnota en Miljoenennota. Zo worden de gevolgen van beleid voor toekomstige generaties en de financiële houdbaarheid inzichtelijk gemaakt.
“De Toekomstbrief wordt een vast onderdeel van de Voorjaarsnota en de Miljoenennota. Deze brief geeft de (financiële) consequenties weer van de: gevolgen van de huidige langetermijnbeslissingen; kosten voor een goede kwaliteit van leven voor toekomstige generaties; keuzeruimte en de eventuele wijzigingen aan de Voorjaarsnota en de Miljoenennota.”
“We verstevigen de generatietoets door er een verplichte verantwoording aan toe te voegen. De generatietoets toetst de langetermijneffecten van beleid, zodat we weten wat de gevolgen zijn over tien, twintig en dertig jaar.”
Europese en gezamenlijke budgetten voor grote uitdagingen
Volt pleit voor grotere, gezamenlijke Europese budgetten en fondsen voor grensoverschrijdende uitdagingen als defensie, klimaat en digitalisering, gefinancierd via Europese belastingen, heffingen en eurobonds.
“Volt bepleit een grotere Europese begroting met meer aandacht voor gemeenschappelijke doelen en strategische uitdagingen. De Europese uitgaven worden gefinancierd door directe bijdragen van de lidstaten, Europese belastingen en heffingen en, waar nodig en zinvol, Europese schulden.”
“De uitbreiding binnen defensie wordt gezamenlijk gefinancierd met eurobonds. Uitgaven boven de 2% van het bruto binnenlandse product (bbp) worden gericht op gezamenlijke Europese projecten.”
Nog geen volledige financiële onderbouwing
Volt erkent dat de volledige financiële paragraaf en doorrekening van hun plannen nog ontbreken en pas na het partijcongres en de CPB-doorrekening worden toegevoegd.
“In dit hoofdstuk wordt later ... een financiële paragraaf toegevoegd. De cijfers in deze paragraaf hangen af van de doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB) die pas na het congres bekend zullen worden.”
De PVV wil het overheidsbudget radicaal herverdelen door fors te bezuinigen op uitgaven aan asielopvang, ontwikkelingshulp, de EU, klimaatbeleid en ambtenaren, en deze middelen direct in te zetten voor lastenverlichting en investeringen voor Nederlanders. De partij stelt concrete besparingen voor en noemt expliciet waar het geld vandaan moet komen en waaraan het besteed wordt, met als doel de koopkracht te verhogen en de economie te stimuleren. De kern van hun visie is: minder geld naar het buitenland en bureaucratie, meer naar zorg, koopkracht en betaalbaarheid voor de eigen bevolking.
Forse bezuinigingen op buitenland, asiel en klimaat
De PVV wil miljarden besparen door te stoppen met asielopvang, ontwikkelingshulp, EU-afdrachten, klimaatfondsen en het verkleinen van het ambtenarenapparaat. Deze besparingen vormen de financiële dekking voor hun binnenlandse plannen. Het probleem dat ze adresseren is volgens hen verspilling van belastinggeld aan doelen waar de Nederlander niet om heeft gevraagd.
“We dekken onze voorstellen door elders de uitgaven te beperken. We sluiten onze grenzen voor alle asielzoekers en sturen Oekraïense mannen terug naar Oekraïne. Alleen al dit jaar besteden we € 6 miljard aan de asielopvang en € 3 miljard aan de opvang van Oekraïners.”
“De PVV stopt ook met ontwikkelingshulp. Elk jaar maken we vele miljarden over naar Afrika. Ook willen we miljarden minder afdragen aan de Europese Unie.”
“Verder zetten we het mes in het uitdijende ambtenarenapparaat. Het aantal rijksambtenaren is van 100.000 fte (in 2012) doorgegroeid naar 150.000. Dat kan met zoveel minder.”
“We schrappen alle uitgaven uit het Klimaatfonds.”
Herbesteden van budget naar lastenverlichting en zorg
De PVV wil het vrijgekomen budget inzetten voor lastenverlichting (zoals lagere btw, lagere accijnzen, afschaffen eigen risico) en investeringen in zorg en koopkracht. Ze stellen dat het geld van Nederlanders weer aan Nederlanders besteed moet worden, niet aan internationale doelen.
“De PVV wil de economie weer een boost geven door de lasten van burgers te verlagen. Bijna de helft van wat we met zijn allen verdienen in Nederland wordt door de overheid besteed – alleen vaak aan de verkeerde dingen.”
“De PVV zet Nederlanders weer op 1. Stop met de verspilling van onze zuurverdiende belastingcenten. Stop met de export van onze miljarden. Besteed het geld in Nederland, aan de Nederlanders. Het is tenslotte úw geld!”
“We investeren in de ouderenzorg; daar staat al € 600 miljoen voor gereserveerd. We schaffen de boete op ziek zijn – het eigen risico – helemaal af. Verder komt de tandarts weer terug in het basispakket.”
Compensatie en dekking expliciet benoemd
De PVV benadrukt dat hun voorstellen budgettair worden gedekt door de genoemde bezuinigingen, en dat bijvoorbeeld zorgverzekeraars volledig worden gecompenseerd voor het afschaffen van het eigen risico.
De SGP pleit voor streng budgettair beleid met een kleinere, efficiëntere overheid en realistische begrotingen, waarbij het parlementaire budgetrecht centraal staat. Ze willen de groei van overheidsuitgaven beperken, vooral gezien stijgende defensie-investeringen, en zijn kritisch op extra Europese uitgaven en schulden. Concrete voorstellen zijn het naleven van begrotingsregels, het beperken van EU-begroting en het inzetten op transparante financiële verantwoording.
Streng begrotingsbeleid en parlementair budgetrecht
De SGP vindt dat de overheid doelmatig en rechtmatig met belastinggeld moet omgaan en dat het parlement strikte controle moet houden op de uitgaven via het budgetrecht. Ze willen realistische begrotingen en het voorkomen van financieel jojo-beleid, met nadruk op degelijkheid en vertrouwen.
“Het budgetrecht van de Kamer is van groot belang voor een stevige parlementaire controle op de overheidsuitgaven. Daarvoor zijn realistische ramingen van begrotingen nodig. De afgelopen jaren lagen de ramingen en uitkomsten vaak ver uit elkaar. Dat moet beter.”
“Het is niet meer dan logisch dat het belastinggeld op een doelmatige en doeltreffende manier ingezet moet worden, zodat overheidsbeleid niet alleen financieel degelijk, maar ook financieel rechtmatig is.”
Groei overheidsuitgaven beperken, vooral bij stijgende defensiebudgetten
De SGP wil de groei van overheidsuitgaven beperken, zeker nu defensie-uitgaven stijgen. Ze zijn kritisch op uitgaven aan zorg, sociale zekerheid en overheid zelf, en willen belastingverhogingen vermijden waar mogelijk.
“Wij willen dat er goed gekeken wordt hoe de groei van de overheidsuitgaven beperkt kan worden, zeker nu de Defensie-investeringen gaan stijgen. De SGP kijkt daarom kritisch naar de uitgaven aan (onnodige) zorg, sociale zekerheid en de uitgaven bij de overheid zelf.”
“We gaan dus ook niet zomaar allerlei belastingen verhogen.”
Strikte naleving van (Europese) begrotingsregels en beperking EU-budget
De SGP wil dat Nederland zich houdt aan Europese begrotingsregels (schulden- en tekortnormen) en zich verzet tegen extra EU-uitgaven, leningen of gezamenlijke schulden. Ze willen het EU-meerjarenbudget beperken en afdrachten verlagen.
“De begrotingsregels, zoals de schuldnorm van 60% van het BBP en de tekortnorm van maximaal 3% van het BBP, moeten nageleefd worden zodat het financieel beleid degelijk en houdbaar is.”
“Nederland zet in op het beperken van het EU-meerjarenbegroting tot onder 1% van ons bruto binnenlands product (BBP) en minder Nederlandse afdrachten. De cohesiefondsen worden gehalveerd.”
“Er komen daarnaast in Europees verband geen extra opkoopprogramma’s, geen extra leningen en geen gemeenschappelijke schulden (eurobonds).”
Transparante financiële verantwoording en CPB-doorrekening
De SGP laat voorstellen met financiële gevolgen doorrekenen door het Centraal Planbureau en publiceert deze transparant, zodat de effecten op staatsschuld, koopkracht en werkgelegenheid inzichtelijk zijn.
“Onze voorstellen die financiële gevolgen hebben, doorgerekend door het Centraal Planbureau. De resultaten hiervan vindt u in de publicatie ‘Keuzes in Kaart 2027-2030’.”
“Veel keuzes in dit verkiezingsprogramma hebben gevolgen voor de staatsschuld, voor de koopkracht, voor de werkgelegenheid en voor andere zaken. Om dit goed in beeld te krijgen, worden onze voorstellen die financiële gevolgen hebben, doorgerekend door het Centraal Planbureau.”
D66 wil het overheidsbudget toekomstbestendig en sociaal inzetten door te investeren in brede welvaart, bestaanszekerheid en Europese samenwerking, terwijl ze binnen strikte begrotingskaders blijven. Ze stellen voor om het toeslagenstelsel te vervangen door een individueel basisbedrag, de kinderopvang gratis te maken, en de Europese begroting te vergroten voor gezamenlijke investeringen. D66 benadrukt het belang van verantwoord begroten, waarbij maatschappelijke kosten en baten en lange termijn effecten worden meegewogen.
Investeren in brede welvaart en toekomstbestendig begroten
D66 wil af van een eenzijdige focus op korte termijn kosten en pleit voor begroten op basis van brede welvaart, waarbij ook maatschappelijke baten en toekomstige kosten worden meegenomen. Dit moet leiden tot investeringen die waarde opleveren, zoals het aanpakken van kansenongelijkheid en klimaatschade, en het beperken van de staatsschuld.
“D66 verandert dit, door te begroten voor de brede welvaart. Hierin wegen ook de lange-termijn-effecten van beleid mee in de begroting.”
“We staan in Nederland voor een grote budgettaire opgave. Als we niets doen, loopt de staatsschuld op. Onze kinderen en kleinkinderen moeten dat betalen.”
“De plannen van D66 blijven binnen de door Europa gestelde begrotingsruimte, zodat Nederland verantwoord investeert in de toekomst.”
Hervorming toeslagenstelsel: individueel basisbedrag en samenvoegen kindgebonden budget
D66 wil het huidige toeslagenstelsel drastisch hervormen door een individueel basisbedrag in te voeren en het kindgebonden budget en de kinderbijslag samen te voegen. Dit moet het systeem eenvoudiger en eerlijker maken, en de bestaanszekerheid vergroten.
“gaat het toeslagenstelsel drastisch op de schop en komt er een individueel basisbedrag voor terug.”
“Het kindgebonden budget en de kinderbijslag voegen we samen. Zo gaan we van drie ingewikkelde regelingen naar één duidelijke bijdrage voor ouder en kind.”
“De eerste belangrijke stappen zijn het invoeren van dat basisbedrag, het afschaffen van de zorgtoeslag en het samenvoegen van kindgebonden budget en kinderbijslag.”
Europese begroting vergroten voor gezamenlijke investeringen
D66 pleit voor een verdubbeling van de Europese begroting, gefinancierd met gezamenlijke leningen en eigen Europese inkomstenbronnen. Dit moet ruimte bieden voor grote investeringen in defensie, groene energie en vitale voorzieningen, en tegelijkertijd de druk op nationale begrotingen verlichten.
“Met een Europese begroting die twee keer zo groot is, kunnen we samen écht een veranderende wereld aan. Dit doen we met eigen Europese inkomstenbronnen. Het geld gaat naar investeringen die iedereen aangaan, zoals in defensie, groene energie en vitale voorzieningen als havens. Zo verlicht Europa de druk op nationale begrotingen...”
Gemeentebudget terug naar kerntaken
D66 vindt dat gemeenten hun budget weer moeten kunnen besteden aan hun eigenlijke taken, in plaats van het aanvullen van rijksbeleid. Dit moet de financiële positie van gemeenten versterken en hun autonomie vergroten.
“D66 pakt dit aan, zodat gemeenten hun budget weer kunnen gebruiken waarvoor het bedoeld is.”
FVD pleit voor een fundamentele herziening van het overheidsbudget: minder geld naar grote, volgens hen zinloze projecten zoals klimaatbeleid en massale immigratie, en meer focus op lastenverlichting, kernpublieke taken en een kleinere overheid. Ze verwerpen de huidige CPB-doorrekeningssystematiek als te beperkend voor hun langetermijnvisie en willen structureel miljarden besparen door het schrappen van klimaat- en immigratie-uitgaven, met als doel belastingverlaging en investeringen in essentiële voorzieningen.
Structureel schrappen van grote uitgaven (klimaat, immigratie)
FVD wil stoppen met wat zij zien als extreem kostbare projecten zoals het klimaatbeleid en massale immigratie. De miljarden die hiermee volgens hen vrijkomen, willen ze inzetten voor lastenverlichting en investeringen in publieke taken. Dit is hun kernvoorstel voor het herverdelen van het nationale budget.
“Wanneer je stopt met de massale, en alsmaar voortgaande, immigratie uit Afrika en het Midden-Oosten; Wanneer je stopt met de uiterst kostbare en volstrekt zinloze klimaat- en stikstofplannen... Dan hou je jaarlijks ten minste tientallen miljarden over.”
“Wij willen stoppen het geld dat Nederlanders verdienen daaraan uit te geven. Wij kiezen ervoor, te investeren in gewone, ouderwetse publieke taken: veiligheid, woningbouw, infrastructuur, onderwijs, zorg en voorzieningen voor de oude dag.”
“We stoppen alle klimaatplannen en de €1.000 miljard die we daarmee besparen (omgerekend €230.000 per huishouden) geven we terug aan de hardwerkende Nederlander in de vorm van lastenverlichting.”
Kritiek op CPB-doorrekening en focus op langetermijnvisie
FVD verwerpt de huidige CPB-doorrekeningssystematiek omdat deze volgens hen alleen korte termijn en bestaande beleidskaders meeneemt, waardoor hun langetermijnvisie en fundamentele koerswijzigingen niet worden meegenomen in budgettaire analyses.
“Met de huidige doorrekeningssystematiek is echter iets grondig mis. Want het Centraal Planbureau wil enkel voorstellen in overweging nemen die binnen de huidige beleidskaders vallen.”
“Deze inkadering maakt het onmogelijk om een visie voor de lange termijn aan het CPB voor te leggen.”
“Zodoende hebben we ervoor gekozen ons programma niet aan het CPB voor te leggen. De uitkomst van hun ‘doorrekening’ zou immers volstrekt betekenisloos zijn en vermoedelijk vooral verwarring zaaien omdat de hoofdrichting erdoor uit het zicht verdwijnt.”
Structurele verkleining van de overheid en jaarlijkse krimp uitgaven
FVD wil het overheidsbudget structureel verkleinen door de uitgaven jaarlijks verplicht te laten dalen, met als doel een kleinere, efficiëntere overheid en meer ruimte voor burgers om zelf over hun geld te beschikken.
De VVD wil het overheidsbudget beheersen door uitgaven te beperken, vooral door te bezuinigen op sociale zekerheid en zorg, en te investeren in veiligheid en defensie. Ze kiezen expliciet voor minder overheidsuitgaven in plaats van hogere belastingen, en willen dat de groei van de overheidsuitgaven niet sneller gaat dan de economische groei. Concrete voorstellen zijn onder meer het verkleinen van het zorgbasispakket, strengere selectie van uitgaven, en het laten doorrekenen van het programma door het CPB.
Minder uitgeven in plaats van belastingen verhogen
De VVD vindt dat het huishoudboekje van de overheid op orde moet blijven door uitgaven te beperken, niet door belastingen te verhogen. Ze willen dat de overheid zelf de rekening betaalt, niet burgers of ondernemers, en dat uitgaven niet harder groeien dan de economie.
“Om het huishoudboekje van de overheid op orde te houden, kiest de VVD voor minder uitgeven in plaats van hogere belastingen. Zo leggen we de rekening niet bij hardwerkende Nederlanders of ondernemers neer, maar bij de overheid zelf.”
“We willen dat overheidsuitgaven niet harder groeien dan de economie.”
“Wij kiezen voor minder uitgeven in plaats van hogere belastingen. Zo leggen we de rekening niet bij hardwerkende Nederlanders of ondernemers neer, maar bij de overheid zelf.”
Bezuinigen op zorg en sociale zekerheid, investeren in veiligheid
De VVD wil het budget herschikken door te investeren in defensie en veiligheid, en te bezuinigen op zorg en sociale zekerheid. Dit betekent onder andere een kleiner basispakket in de zorg, meer eigen bijdragen, en een efficiënter zorgstelsel.
“Meer bij defensie en veiligheid, minder naar sociale zekerheid en zorg: De VVD kiest voor investeren in onze veiligheid, van je eigen straat tot op mondiaal niveau. We maken geld vrij om de economie flink te laten groeien, zodat we ook in de toekomst een welvarend land zijn. Dat betekent wel dat we keuzes zullen moeten maken in de zorg en de sociale zekerheid, zoals een kleiner basispakket, meer eigen bijdragen, een efficiënter zorgstelsel en een veel meer activerende sociale zekerheid.”
“Het is nú tijd om de keuzes te maken waarmee we de betaalbaarheid en kwaliteit van onze zorg ook voor de toekomst veiligstellen. Dit vraagt een politiek die duidelijke keuzes durft te maken en daar eerlijk over is. De VVD kijkt daarom kritisch welke zorg wel en niet vergoed moet worden.”
Strenger selecteren en controleren van uitgaven
De VVD wil doelmatiger omgaan met het budget door subsidies en regelingen die niet bijdragen aan kwaliteit af te schaffen, en door verspillingsaudits en besparingsdoelen per ministerie in te voeren.
“We bouwen het aantal subsidies af en gaan oormerken in de lumpsum. Regelingen die niet zichtbaar bijdragen aan kwalitatief beter onderwijs, schaffen we af.”
“Er komt een extra bezuinigingsronde op het overheidsapparaat met concrete besparingsdoelen per ministerie, zodat de norm van maximaal een vierde overhead gehaald wordt. Ministeries gaan regelmatig verspillingsaudits doen, dit kan ook op verzoek van de Tweede Kamer.”
Programma laten doorrekenen door het CPB
De VVD wil transparant zijn over haar budgettaire keuzes en laat daarom het verkiezingsprogramma doorrekenen door het Centraal Planbureau.
“Omdat we transparant zijn over die keuzes, laten we ons programma doorrekenen door het CPB.”
50PLUS pleit voor een streng en kritisch begrotingsbeleid, gericht op het terugdringen van verspilling, fraude en ondoelmatigheden binnen de overheidsfinanciën. De partij wil minimaal 15 miljard euro besparen door alle overheidsuitgaven en belastingfaciliteiten grondig te herzien, en streeft naar een behoedzaam begrotingsbeleid binnen Europese afspraken. Hun visie is dat efficiëntie, effectiviteit en eerlijkheid centraal moeten staan bij het besteden van publiek geld, met oog voor de belangen van gepensioneerden.
Grondige besparing op overheidsuitgaven en belastingfaciliteiten
50PLUS wil een breed consolidatiepakket voor de Rijksbegroting, waarbij alle uitgaven van alle ministeries kritisch worden doorgelicht op effectiviteit. Ze stellen een concreet besparingsdoel van ten minste 10 miljard euro aan fraude, verspilling en ondoelmatigheden bij de uitgaven, en 5 miljard euro bij belastingfaciliteiten. Dit moet leiden tot een efficiëntere overheid en ruimte voor andere keuzes.
“Wij pleiten daarom voor een breed consolidatiepakket voor de Rijksbegroting, waarbij alle overheidsuitgaven van alle ministeries onder de loep worden genomen.”
“Een topteam ambtenaren en ondernemers onderzoekt alle overheidsuitgaven van alle ministeries op effectiviteit met als doel ten minste 10 miljard euro aan fraude, verspilling en ondoelmatigheden op te sporen aan de uitgavenkant van de collectieve sector.”
“Besparing van, per saldo, 5 miljard op fraude, verspilling en ondoelmatigheden binnen het woud van belastingfaciliteiten.”
Behoedzaam begrotingsbeleid binnen Europese afspraken
50PLUS wil dat het begrotingsbeleid rekening houdt met de economische cyclus en binnen de grenzen van de Europese begrotingsafspraken blijft. Ze pleiten voor een zuiniger uitgavenbeleid om inflatie te beteugelen en willen dat gepensioneerden evenredig delen in meevallers en tegenvallers van de schatkist.
“Een behoedzame ontwikkeling van het begrotingstekort binnen de grenzen van de Europese begrotingsafspraken.”
“Een begrotingsbeleid dat rekening houdt met de economische cyclus.”
“Een zuiniger uitgavenbeleid om de ECB te helpen de inflatie zo snel mogelijk onder controle te krijgen.”
“Gepensioneerden delen evenredig mee als er grote meevallers zijn voor de schatkist. In het geval van tegenvallers slaat een evenredig deel van het zuur neer bij gepensioneerden.”
BVNL wil de overheidsbudgetten fors verkleinen door structurele kostenreducties, strengere controle op uitgaven en het tegengaan van budgetoverschrijdingen. Ze pleiten voor volledige transparantie, parlementaire controle en persoonlijke aansprakelijkheid bij overschrijdingen, met als doel een kleinere, efficiëntere overheid en meer autonomie voor burgers.
Jaarlijkse kostenreductie en beperking van overheidsbudgetten
BVNL wil dat elke overheidsdienst jaarlijks verplicht 5% op de kosten bespaart, zonder dat budgetten of ambtelijke staf automatisch groeien. Dit moet leiden tot een structureel kleinere overheid en minder belastingdruk voor burgers.
“Iedere overheidsdienst wordt jaarlijks verplicht tot 5% kostenreductie, zonder automatische groei van ambtelijke staf of budgetten.”
“Kostenreductie bij de overheid is een fundamenteel doel van BVNL. 'Het huishoudboekje van de overheid' geldt niet als leidraad; de overheid moet krimpen, niet sturen of herverdelen.”
Strenge controle en persoonlijke aansprakelijkheid bij budgetoverschrijding
Om verspilling en inefficiëntie tegen te gaan, wil BVNL politici en topambtenaren hoofdelijk aansprakelijk maken voor structurele budgetoverschrijdingen. Overschrijdingen boven 10% zonder parlementaire toestemming leiden tot zware persoonlijke consequenties.
“Politici, bestuurders en topambtenaren worden hoofdelijk aansprakelijk bij structurele budgetoverschrijding of inefficiëntie.”
“Budgetoverschrijding van meer dan 10% zonder parlementaire toestemming leidt automatisch tot: terugbetalingsplicht, ontslag uit de functie, uitsluiting van herbenoemingen en opname in een openbaar register.”
Alle uitgaven via Rijksbegroting en parlementaire controle
BVNL wil dat alle grote uitgaven en fondsen via de Rijksbegroting lopen en onder parlementaire controle vallen, om schimmige fondsen en ongedekte uitgaven te voorkomen.
“Er wordt een einde gemaakt aan het gebruik van fondsen, zoals het stikstoffonds en het klimaatfonds. Alle bedragen moeten via de Rijksbegroting lopen en onderworpen zijn aan parlementaire controle. Zonder deugdelijke financiële dekking wordt er geen beleid gemaakt.”
Volledige transparantie en regie over zorgbudgetten
BVNL wil alle geldstromen in de zorg inzichtelijk maken en zorg in natura vervangen door persoonsgebonden budgetten, zodat zorgbehoevenden zelf regie krijgen en bureaucratie vermindert.
BIJ1 wil publieke budgetten radicaal anders inzetten door te stoppen met subsidies en belastingvoordelen voor de rijken, en deze middelen structureel te herverdelen naar sociale voorzieningen, betaalbare woningen, onderwijs, cultuur en openbaar vervoer. Ze pleiten voor meer transparantie en democratische controle over begrotingen, en investeren fors in collectieve voorzieningen zodat basisrechten voor iedereen gegarandeerd zijn. Hun visie is dat het overheidsbudget niet de belangen van bedrijven of de elite moet dienen, maar direct moet bijdragen aan bestaanszekerheid, gelijkheid en publieke voorzieningen.
Budget vrijmaken door afschaffen subsidies voor rijken
BIJ1 wil subsidies en belastingvoordelen voor de rijken en de commerciële sector afschaffen, zodat er jaarlijks miljarden euro’s vrijkomen voor sociale woningbouw en andere publieke voorzieningen. Dit is bedoeld om het overheidsbudget structureel te herverdelen ten gunste van mensen met lagere inkomens en om basisrechten te garanderen.
“Op termijn komt daardoor elk jaar ruim € 10 miljard vrij. Die miljarden gaan naar sociale woningbouw op grote schaal, coöperatieve woonvormen, en bestaande huurwoningen circulair renoveren en verduurzamen. Onze staat geeft geen subsidies aan de rijken, maar geeft de mensen een thuis.”
Meerjarenbudgetten voor infrastructuur en openbaar vervoer
BIJ1 wil het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) omvormen tot een bereikbaarheidsfonds, waarbij het budget niet alleen naar openbaar vervoer gaat, maar ook naar fietsen en deelvervoer. Ze stellen een bereikbaarheidsnorm in waaraan alle financieringsplannen worden getoetst, zodat het budget gericht wordt ingezet op publieke toegankelijkheid.
“Het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) wordt een bereikbaarheidsfonds met als doel niet alleen het financieren van beter openbaar vervoer, maar ook (lokale) voorzieningen voor fietsen en deelvervoer. Er wordt een bereikbaarheidsnorm vastgesteld waaraan alle financieringsplannen worden getoetst.”
Democratische controle over begrotingen en investeringen
BIJ1 wil dat bewonerscommissies en huurdersverenigingen een bindende stem krijgen in het vaststellen van begrotingen en investeringen van woningcorporaties, zodat het budget daadwerkelijk ten goede komt aan de bewoners en niet aan commerciële belangen.
“Bewonerscommissies krijgen een vooraanstaande, bindende rol in het maken van de regels. Inclusief recht op instemmen met begrotingen en investeringen.”
Extra budget voor inclusie in onderwijs en cultuur
BIJ1 maakt expliciet extra budget vrij voor ondersteuning van leerlingen met een handicap in het onderwijs, en stelt een cultuurbudget voor ieder kind in. Dit moet zorgen voor gelijke toegang en participatie, waarbij het budget gericht wordt ingezet op inclusie.
De Partij voor de Dieren (PvdD) pleit voor een forse heroriëntatie van publieke budgetten richting klimaat, natuur, cultuur en sociale voorzieningen, waarbij zij expliciet percentages en verhogingen benoemen. Ze willen wettelijk vastleggen dat 5% van het BBP naar de klimaat- en natuurcrisis gaat, het budget voor kunst en cultuur verhogen, en minimaal 1% van het bni aan ontwikkelingssamenwerking besteden. De partij kiest voor structurele, substantiële investeringen in publieke sectoren en een rechtvaardige verdeling van middelen, weg van fossiele subsidies en marktprikkels.
5% van het BBP naar klimaat- en natuurcrisis
PvdD wil wettelijk vastleggen dat een aanzienlijk deel van het nationale budget structureel wordt ingezet voor het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis. Dit is een van de meest concrete en onderscheidende budgettaire voorstellen in het programma, bedoeld om de urgentie van deze crises te onderstrepen en politieke vrijblijvendheid te voorkomen.
Verhoging budget kunst, cultuur en erfgoed
De partij stelt een substantiële verhoging van het budget voor kunst, cultuur en erfgoed voor, als reactie op eerdere bezuinigingen en om toegankelijkheid en bestaanszekerheid in de sector te waarborgen. Dit is een expliciet budgettair voorstel met het oog op maatschappelijke en culturele inclusie.
“Het budget voor kunst, cultuur en erfgoed wordt verhoogd om de toegankelijkheid ervan voor alle inwoners van Nederland te vergroten.”
Minimaal 1% van het bni naar ontwikkelingssamenwerking
PvdD wil de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking terugdraaien en wettelijk vastleggen dat minimaal 1% van het bruto nationaal inkomen hieraan wordt besteed, met extra aandacht voor de armste landen. Dit is een concreet budgettair percentage en onderscheidt zich van vage intenties.
“Minimaal 1% van ons bruto nationaal inkomen (bni) wordt besteed aan ontwikkelingssamenwerking.”
Structureel budget voor preventie en sociaal werk in de zorg
De partij wil structureel meer budget vrijmaken voor preventie en sociaal werk binnen de zorg, met als doel gezondheidsverschillen te verkleinen en zorgkosten op termijn te beperken. Dit voorstel is concreet door het noemen van een percentage van het VWS-budget.
“Hier wordt meer structurele financiering voor vrijgemaakt, te beginnen bij 2% van het budget van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).”