Verkiezingsprogramma's 2025 overbouwgrond
GroenLinks-PvdA wil de regie over bouwgrond terug in publieke handen brengen om betaalbare woningbouw te versnellen en grondspeculatie tegen te gaan. Ze stellen voor dat de overheid actief bouwgrond opkoopt, speculatiewinsten afroomt, en grondeigenaren stimuleert of dwingt sneller te bouwen. Zo willen ze de macht van speculanten beperken en de beschikbaarheid van betaalbare woningen vergroten.
Overheid koopt actief bouwgrond op
GroenLinks-PvdA wil dat de overheid, via een Rijksgrondbank, actief bouwgrond opkoopt om sneller en betaalbaarder te kunnen bouwen. Dit moet de invloed van speculanten verminderen en de publieke regie op woningbouw versterken.
“Als de overheid grond opkoopt, kunnen we sneller bouwen en de huren en huizenprijzen betaalbaar houden. De overheid heeft dan een sterkere onderhandelingspositie en kan zo het proces versnellen.”
“We willen daarom financiering beschikbaar stellen voor een Rijksgrondbank om grond op te kopen voor de bouw van nieuwe woningen.”
“Rijksgrondbank krijgt het eerste recht van koop als grond beschikbaar komt. We passen de wet aan om een voorkeursrecht te vestigen op grond rondom bebouwd gebied, met prioriteit voor grond voor de bouw van nieuwbouwwoningen.”
“We brengen de regie op grond weer in publieke handen, zodat we samen bepalen hoe ons landschap eruitziet in plaats van speculanten die uit zijn op winst.”
Grondspeculatie aanpakken en winsten afromen
De partij wil speculatie met bouwgrond tegengaan door speculatiewinsten af te romen en deze in te zetten voor woningbouw. Zo willen ze voorkomen dat grondeigenaren en speculanten profiteren van waardestijgingen zonder bij te dragen aan de woningmarkt.
“De winsten van grondspeculanten gaan we afromen en inzetten voor woningbouw.”
“Zonder iets te hoeven doen, verdienen grondspeculanten veel geld als landbouwgrond een woonbestemming krijgt. Per jaar bedraagt deze waardestijging maar liefst acht miljard euro. We vinden dat deze speculatiewinsten ten goede moeten komen aan de samenleving.”
“Voor de financiering van jaarlijks terugkerende uitgaven kijken we naar het afromen van speculatiewinsten, het versoberen van belastingkortingen voor grondbezitters en het afbouwen van prijsopdrijvende subsidies.”
Grondeigenaren stimuleren of dwingen sneller te bouwen
Om te voorkomen dat bouwgrond onbenut blijft, wil GroenLinks-PvdA grondeigenaren stimuleren of verplichten om sneller woningen te bouwen. Dit gebeurt via heffingen, boetes en uiteindelijk onteigening als grond met woonbestemming te lang braak blijft liggen.
“Met een bouwstimulans gaan we grondeigenaren aansporen sneller te bouwen. De bouwstimulans is een gemeentelijke heffing op braakliggende terreinen met een woonbestemming. Zo loont het om te bouwen in plaats van grond braak te laten liggen.”
“Als eigenaren van grond met een woonbestemming niet binnen een vaste termijn overgaan op woningbouw, volgen boetes en in het ergste geval onteigening.”
Landbouw- en bedrijventerreinen bestemmen voor woningbouw
De partij wil bestaande landbouwgrond en verloederde bedrijventerreinen bestemmen voor woningbouw om het woningtekort aan te pakken en beschikbare bouwgrond uit te breiden.
“We gaan landbouwgrond bestemmen voor woningbouw en doen hetzelfde met verloederde bedrijventerreinen, leegstaande binnenstedelijke locaties en grond van ontwikkelaars die jarenlang niet ontwikkelen.”
“De intensieve veehouderij en verloederde bedrijventerreinen plaatsmaken voor woningen en komt er een bouwstimulans zodat grondeigenaren sneller gaan bouwen.”
De PVV wil het woningtekort aanpakken door meer bouwgrond beschikbaar te maken voor woningbouw, onder andere via bestemmingswijzigingen en het tegengaan van grondspeculatie. Ze pleiten voor grootschalige buitenstedelijke bouwlocaties, het versnellen van procedures en het invoeren van een planbatenheffing bij bestemmingswijziging van grond. De partij wil zo betaalbare woningen realiseren en obstakels voor woningbouw minimaliseren.
Grootschalige buitenstedelijke woningbouwlocaties realiseren
De PVV ziet het vergroten van het aanbod bouwgrond, vooral buitenstedelijk, als essentieel om het woningtekort op te lossen. Ze willen niet alleen kleine uitbreidingen, maar ook hele nieuwe wijken en buurten ontwikkelen.
Planbatenheffing bij bestemmingswijziging van grond
De PVV wil bij bestemmingswijziging van grond naar woningbouw een deel van de waardestijging via een planbatenheffing inzetten voor betaalbare woningen en om grondspeculatie tegen te gaan. Dit moet ervoor zorgen dat de meerwaarde van bouwgrond ten goede komt aan de woningmarkt.
“Door wijziging van de bestemming (woningbouw) wordt grond meer waard. Met de invoering van een planbatenheffing zetten we een deel daarvan in om méér betaalbare woningen te bouwen en gaan we grondspeculatie tegen.”
“Planbatenheffing bij wijziging van de bestemming van grond naar woningbouw”
Versnellen en vereenvoudigen van procedures rond bouwgrond
De PVV wil juridische en procedurele obstakels voor het gebruik van bouwgrond minimaliseren, onder andere door bezwaar- en beroepsmogelijkheden tijdelijk te beperken en bouweisen te schrappen. Dit moet ervoor zorgen dat bouwgrond sneller benut kan worden voor woningbouw.
“Daarom beperken we tijdelijk de mogelijkheden voor bezwaar en beroep tegen bouwvergunningen waar het omgevingsplan al onherroepelijk vastligt.”
“We schrappen en vereenvoudigen bouweisen zoveel mogelijk.”
“Kortere en snellere vergunningverlening en procedures; tijdelijk beperken van de mogelijkheden tot bezwaar en beroep tegen woningbouw waar een omgevingsplan vastligt”
BBB wil meer regie op bouwgrond om woningbouw te versnellen, waarbij het Rijk gemeenten en provincies actief ondersteunt. Ze pleiten voor het instellen van een Grondfonds om strategische grondaankopen mogelijk te maken, maar willen tegelijkertijd vruchtbare landbouwgrond beschermen tegen herbestemming. De partij streeft naar een balans tussen woningbouw en het behoud van agrarische grond, met oog voor regionale eigenheid.
Meer regie en ondersteuning bij bouwgrond
BBB ziet een gebrek aan regie en middelen bij gemeenten als een belemmering voor woningbouw en gebiedsontwikkeling. Ze willen dat het Rijk actiever ondersteunt, onder andere via een Grondfonds, zodat publieke doelen als betaalbare woningbouw en infrastructuur gerealiseerd kunnen worden.
“Om woningbouw en gebiedsontwikkeling van de grond te laten komen, is meer regie op grond nodig. Het is nodig dat het Rijk gemeenten en provincies daarin actiever gaat ondersteunen.”
“Het instellen door het Rijk van een grondfaciliteit die het aankopen van grond en herverkaveling ondersteunt kan daarbij ondersteuning bieden. Dit draagt bij aan het verwezenlijken van publieke doelen als betaalbare woningbouw, infrastructuur en klimaatadaptatie.”
Bescherming van vruchtbare landbouwgrond
BBB wil voorkomen dat waardevolle landbouwgrond klakkeloos wordt herbestemd voor woningbouw of andere functies. Ze benadrukken het belang van het beschermen van agrarische grond, vooral in het buitengebied, en willen beleidsmatige obstakels voor bouwen wegnemen zonder de landbouw te schaden.
“Onze vruchtbare landbouwgrond is waardevol. BBB zal ervoor waken dat deze niet klakkeloos wordt herbestemd omdat er andere aanspraken op worden gedaan.”
“Om vruchtbare landbouwgrond te beschermen mogen nieuwe woningen in het buitengebied geen belemmering vormen voor omliggende agrarische bedrijven.”
Regionaal maatwerk en multifunctioneel grondgebruik
BBB pleit voor regionaal maatwerk bij ruimtelijke ordening en stimuleert multifunctioneel gebruik van grond, zodat wonen, natuur, landbouw en andere functies slim gecombineerd worden. Dit moet verspilling van ruimte voorkomen en de leefbaarheid vergroten.
De SP wil dat bouwgrond weer betaalbaar en toegankelijk wordt voor gemeenten en woningbouwverenigingen, zodat bouwen voor mensen centraal staat in plaats van winst voor speculanten. Ze pleiten voor zwaardere belasting op grondspeculatie, onteigening bij onnodig vasthouden van grond, en het stoppen van grondspeculatie door duidelijke voorwaarden te stellen aan ontwikkelaars. De partij ziet publieke regie over bouwgrond als essentieel om de woningnood op te lossen en betaalbare woningen mogelijk te maken.
Bouwgrond uit handen van speculanten, publieke regie
De SP wil dat de overheid bouwgrond kan verkrijgen voor een redelijk bedrag en dat speculatie en winstbejag met bouwgrond worden tegengegaan. Dit moet gemeenten en woningbouwverenigingen in staat stellen om betaalbare woningen te bouwen en de woningnood aan te pakken. Grondbezitters die grond vasthouden voor winst worden zwaarder belast of onteigend, zodat het belang van de samenleving voorop staat.
“Dus als we grond nodig hebben om te bouwen moet de overheid die in alle gevallen voor een redelijk bedrag kunnen verkrijgen.”
“Grondeigenaren die grond vasthouden om winst te maken belasten we zwaarder. Speculanten die onnodig wachten met bouwen en hun belang boven die van de samenleving zetten zullen wij onteigenen. Gemeenten en woningbouwverenigingen krijgen weer toegang tot betaalbare grond zodat zij betaalbare woningen kunnen bouwen.”
“Ook stoppen we grondspeculatie door duidelijke voorwaarden te stellen aan ontwikkelaars.”
“De opbrengsten uit afbouw van de hypotheekrenteaftrek boven de 600 duizend euro en het belasten van grondspeculatie vloeien terug in het Nationaal Woonfonds.”
Leegstand en grondspeculatie ontmoedigen
De SP wil leegstand en speculatie met bouwgrond en panden ontmoedigen door extra belasting en onteigening mogelijk te maken. Dit zorgt ervoor dat grond en gebouwen daadwerkelijk gebruikt worden voor wonen en niet voor winst.
“Leegstaande panden worden extra belast, zodat speculatie niet langer loont. Als eigenaren geen plannen hebben om de panden te gebruiken of geschikt te maken voor bewoning, kunnen gemeenten deze onteigenen.”
BIJ1 wil bouwgrond volledig uit de markt halen en in collectief, publiek eigendom brengen om grondspeculatie en de macht van projectontwikkelaars te beëindigen. Nieuwe woningbouw mag alleen nog op publieke grond plaatsvinden, die permanent onder democratische controle van bewoners blijft. Hiermee wil BIJ1 betaalbare, sociale woningbouw garanderen en de grondmarkt structureel hervormen.
Grondmarkt afschaffen en bouwgrond collectiviseren
BIJ1 stelt dat de huidige grondmarkt woningbouw belemmert en grondspeculatie aanwakkert, waardoor betaalbare woningen uitblijven. Daarom wil de partij de grondmarkt afschaffen, grondspeculatie verbieden, private grond in woningbouwgebieden onteigenen tegen sociale gebruikswaarde, en nieuwe woningbouw uitsluitend op publieke grond toestaan. Deze grond blijft permanent in collectief eigendom en wordt democratisch beheerd door bewoners en lokale volkshuisvestingsorganisaties.
“De grondmarkt die de woningbouw gegijzeld houdt wordt afgeschaft. Grondspeculatie wordt onmogelijk gemaakt: er komt een hoge planbatenheffing, speculatief grondbezit wordt verboden, en gemeenten of het Rijk onteigenen private grond in woningbouwgebieden tegen sociale gebruikswaarde. Nieuwe woningbouw mag voortaan alleen nog plaatsvinden op publieke grond. Die grond blijft permanent in collectief eigendom en wordt beheerd onder democratische controle van bewoners en lokale volkshuisvestingsorganisaties.”
“Kostbare bouw- en landbouwgrond hoort niet in handen van speculanten zoals ASR, die 46.000 hectare oppotten en dat gebruiken om de overheid te chanteren. Deze grond pakken we terug en gebruiken we voor de bouw van sociale woningen.”
Onteigening en terugpakken van private bouwgrond
Om de publieke controle over bouwgrond te herstellen, wil BIJ1 actief private bouwgrond en gebouwen terugpakken, vooral van grote beleggers en speculanten. Dit moet voorkomen dat private partijen de overheid kunnen chanteren en zorgt ervoor dat grond wordt ingezet voor maatschappelijke doelen zoals sociale woningbouw.
“We beginnen met grond en gebouwen terugpakken van de grootste private beleggers en particuliere huisjesmelkers.”
“Wie een woning onnodig leeg laat staan, betaalt een boete van 2,8% van de WOZ-waarde per maand (100% van de waarde in 3 jaar). Na 3 jaar onteigenen (terugpakken) we de woning en wijzen die toe aan mensen om te wonen.”
BVNL wil bouwgrond primair inzetten voor het bouwen van grondgebonden eengezinswoningen met een tuin en is fel tegen het gebruik van bouwgrond voor windmolens of zonne-akkers. De partij pleit voor deregulering, minder overheidsbemoeienis en het versnellen van vergunningen om woningbouw op bestaande bouwgrond te stimuleren, met als doel het woningaanbod snel te vergroten zonder extra ruimtebeslag.
Bouwgrond uitsluitend voor woningen, niet voor windmolens of zonne-akkers
BVNL vindt dat bouwgrond gebruikt moet worden voor het bouwen van woningen, niet voor energieopwekking zoals windmolens of zonneparken. Dit standpunt komt voort uit de wens om het woningtekort aan te pakken en het ruimtegebruik efficiënt te houden.
“Faciliteer de bouw van grondgebonden eengezinswoningen met een tuin, in plaats van windmolens en zonne-akkers.”
“BVNL is voor duurzaamheid en wil zorgen voor een goed en schoon milieu, mits dat op een verstandige manier wordt ingestoken. Wij zijn tegen windmolens op land en zee, of het opofferen van bouwgrond of landbouwgrond ten behoeve van zonne-akkers.”
Geen zonnepanelen op onbebouwde grond
BVNL wil dat zonnepanelen alleen op daken worden geplaatst en niet op onbebouwde bouwgrond, om deze grond beschikbaar te houden voor woningbouw.
“Er worden geen zonnepanelen geplaatst op onbebouwde grond of op water. Zonnepanelen op daken is een keuze die we bij de eigenaar van het gebouw laten en is vergunningsvrij.”
Versnellen en vereenvoudigen van vergunningen voor woningbouw
Om sneller woningen op bouwgrond te realiseren, wil BVNL het vergunningsproces voor bouwvergunningen verbeteren, vereenvoudigen en versnellen.
“Verbeter, vereenvoudig en versnel het vergunningsproces voor bouwvergunningen.”
De Partij voor de Dieren wil speculatie met bouwgrond tegengaan en pleit voor een eerlijke, duurzame herverdeling van grond, waarbij vrijkomende landbouwgrond vooral wordt ingezet voor natuurherstel en slechts beperkt voor woningbouw aan de rand van bestaande kernen. Ze stellen een heffing op braakliggende bouwgrond voor en willen bouwen alleen toestaan op klimaatbestendige locaties, met prioriteit voor het benutten van bestaande bebouwing.
Heffing op braakliggende bouwgrond en tegengaan van speculatie
De PvdD wil het onaantrekkelijk maken om te speculeren met bouwgrond door een heffing in te voeren. Dit moet leegstand en het onbenut laten van bouwgrond ontmoedigen en zo de woningmarkt eerlijker maken.
“Een heffing op leegstand en braakliggende grond bij (woning)bouwprojecten maakt het onaantrekkelijk om panden leeg te laten staan en te speculeren met bouwgrond.”
Vrijkomende landbouwgrond vooral voor natuur, beperkt voor woningbouw
De partij stelt dat het verminderen van de veehouderij veel landbouwgrond vrijmaakt, waarvan het grootste deel naar natuurherstel moet gaan. Alleen aan de rand van bestaande woonkernen mag beperkt gebouwd worden, om zo het landschap en de natuur te beschermen.
“Door boeren te helpen overschakelen naar plantaardige landbouw komt er veel grond vrij die we veel beter kunnen verdelen. Verreweg het grootste deel daarvan zetten we om naar natuur zodat de biodiversiteit kan herstellen. Zo ontstaat ruimte voor woningen aan de rand van bestaande woonkernen, zonder dat dit ten koste gaat van leefbaarheid, landschaps- en cultuurhistorie en de natuur.”
“We maken ruimte voor woningen. Door te kiezen voor een krimp met 75% van het aantal dieren dat wordt gefokt en gedood in de veehouderij wordt de stikstofcrisis opgelost, komt er veel landbouwgrond en agrarische bebouwing vrij. Naast herstel van de natuur ontstaat zo ruimte voor woningen.”
Bouwen alleen op klimaatbestendige locaties
De PvdD wil dat woningen uitsluitend gebouwd worden op locaties die klimaatbestendig zijn, en wijst expliciet laaggelegen polders af als bouwgrond.
“Woningen bouwen we alleen op klimaatbestendige locaties. Laaggelegen polders onder zeeniveau zijn dat niet, zoals Rijnenburg nabij Utrecht.”
De VVD wil het woningtekort aanpakken door fors meer woningen te bouwen, waarbij het Rijk de regie neemt over de aanwijzing en ontwikkeling van bouwgrond voor grootschalige woonwijken. Ze willen grondspeculatie tegengaan en bouwen vooral aan de randen van steden en dorpen, waar bouwgrond goedkoper is. Het schrappen van belemmerende regels en het versnellen van procedures moet ervoor zorgen dat bouwgrond sneller beschikbaar komt en benut wordt.
Rijk wijst bouwgrond aan voor grootschalige woningbouw
De VVD vindt dat het Rijk de regie moet nemen bij het aanwijzen van bouwgrond voor grote woonwijken, om het woningtekort snel en effectief op te lossen. Door centrale sturing en het aanwijzen van locaties, ook buiten de Randstad, willen ze gemeenten dwingen en ondersteunen om meer huizen te bouwen, vooral op goedkopere bouwgrond aan de randen van steden en dorpen.
“Daarom gaan we vanuit het Rijk grote woonwijken met betaalbare huizen aanwijzen. We bouwen met sturing vanuit het Rijk dertig nieuwe grootschalige woonwijken, ook buiten de Randstad, en maken het voor gemeenten makkelijker om veel meer huizen te laten bouwen; via een tijdelijke nationale wet leggen we vast waar, welke en hoeveel woningen moeten worden gerealiseerd en op welke termijnen.”
“We kiezen ervoor om meer huizen te bouwen aan de randen van steden of dorpen. Daar is bouwen goedkoper.”
Grondspeculatie tegengaan om bouwgrond sneller te benutten
De VVD wil voorkomen dat bouwgrond wordt vastgehouden voor winst, omdat dit de prijzen opdrijft en woningbouw vertraagt. Door grondspeculatie tegen te gaan, moet bouwgrond sneller beschikbaar komen voor daadwerkelijke woningbouw.
“Wel willen we grondspeculatie tegengaan. Immers, als grond wordt vastgehouden om winst te maken in plaats van te bouwen, stijgen de prijzen en vertraagt de woningbouw.”
Regels schrappen en procedures versnellen voor snellere benutting bouwgrond
De VVD stelt dat trage vergunningverlening en langdurige bezwaarprocedures de beschikbaarheid en benutting van bouwgrond ernstig vertragen. Ze willen daarom fors schrappen in regels en procedures, eventueel via een noodwet, zodat bouwgrond sneller kan worden ontwikkeld.
“We gaan daarom schrappen, schrappen, schrappen. In regels, in procedures en in bureaucratie. We onderzoeken de mogelijkheid om dit vorm te geven als een nood- of spoedwet.”
De ChristenUnie wil de speculatie met bouwgrond tegengaan en de waardestijging van grond eerlijker verdelen, onder andere via een belasting op de winst bij bestemmingswijziging naar bouwgrond. Gemeenten moeten actiever grondbeleid voeren om sneller en betaalbaarder bouwen mogelijk te maken. De partij kiest voor een rechtvaardiger en maatschappelijker gebruik van schaarse bouwgrond, met oog voor duurzaamheid en toekomstbestendigheid.
Waardestijging bouwgrond eerlijker verdelen en speculatie tegengaan
De ChristenUnie ziet grondspeculatie als een belangrijke oorzaak van hoge grondprijzen en wil dat de samenleving meer profiteert van de waardestijging bij bestemmingswijziging naar bouwgrond. Dit moet gebeuren via een planbatenheffing (belasting op de winst bij bestemmingswijziging), zodat private winsten deels terugvloeien naar de gemeenschap. Hiermee wil de partij ook de doorstroming en betaalbaarheid van woningbouw bevorderen.
“Daarom zijn we voor een belasting op de winst die ontstaat als grond bouwgrond wordt (planbatenheffing), we pakken hiermee ook grondspeculatie aan.”
Gemeenten moeten actiever grondbeleid voeren
De ChristenUnie vindt dat gemeenten hun bestaande instrumenten (zoals het voorkeursrecht en regels uit de Omgevingswet) te weinig inzetten om bouwgrond beschikbaar te maken en leegstand tegen te gaan. De partij wil dat gemeenten krachtiger en effectiever optreden, zodat sneller en betaalbaarder gebouwd kan worden.
“Gemeenten moeten actiever met hun grond omgaan. Ze hebben al middelen om invloed uit te oefenen – zoals het voorkeursrecht of regels uit de Omgevingswet – maar die worden nog te weinig ingezet. Wij stimuleren dat gemeenten hier krachtiger mee aan de slag gaan.”
“We maken de instrumenten waar nodig makkelijker in gebruik, zodat er sneller en betaalbaar gebouwd wordt en leegstand effectief wordt aangepakt.”
FVD wil het woningtekort oplossen door jaarlijks 100.000 woningen te bouwen, zonder extra natuur- of landbouwgrond op te offeren. Ze pleiten voor het schrappen van belemmerende milieu- en stikstofregels en willen erfpachtregelingen afschaffen zodat grond volledig eigendom wordt. Hun visie is dat bouwen sneller, goedkoper en met meer eigenaarschap moet, maar zonder uitbreiding op landbouw- of natuurgrond.
Jaarlijks 100.000 woningen bouwen zonder landbouw- of natuurgrond te gebruiken
FVD streeft naar een forse versnelling van de woningbouw, maar wil expliciet voorkomen dat hiervoor landbouw- of natuurgrond wordt opgeofferd. Ze zien het behoud van deze gronden als essentieel voor Nederland en richten zich op andere oplossingen voor het woningtekort.
“We bouwen snel 100.000 woningen per jaar, schrappen beknellende klimaat- en stikstofregels, en stoppen gedwongen verduurzaming om kapitaal vrij te maken voor nieuwbouw... zonder natuur of landbouwgrond op te offeren.”
Afschaffen erfpachtregelingen en grond schenken aan eigenaren
FVD wil dat woningbezitters volledig eigenaar worden van hun grond door het afschaffen van erfpacht. Dit moet het eigendomsrecht versterken en de lasten voor huiseigenaren verlagen.
“We schaffen gemeentelijke- en Rijkserfpachtregelingen af, schenken de grond aan woningeigenaren en schelden de resterende erfpacht kwijt, zodat grond weer echt eigendom wordt.”
Schrappen van milieu- en stikstofregels die bouw vertragen
Om bouwgrond sneller beschikbaar te maken en de bouwproductie te verhogen, wil FVD alle milieu- en stikstofregels die de bouw vertragen afschaffen. Dit moet procedures versnellen en de kosten verlagen.
“Milieu- en stikstofregels die bouw vertragen schaffen we af, en ook verplichte duurzaamheids- en energielabel eisen verdwijnen.”
JA21 wil het woningtekort aanpakken door sneller nieuwe bouwlocaties aan te wijzen en bestaande bouwgrond efficiënter te benutten. Ze pleiten voor een nieuwe nota Ruimte om extra locaties voor woningbouw te creëren en willen dat de markt meer ruimte krijgt om woningproductie af te stemmen op demografische trends. Hun visie is gericht op het vergroten van het aanbod door zowel nieuwe bouwgrond beschikbaar te maken als bestaande ruimte beter te benutten.
Nieuwe bouwlocaties aanwijzen voor woningbouw
JA21 vindt dat er actief nieuwe bouwgrond moet worden aangewezen om het woningtekort structureel op te lossen. Ze willen dat de overheid met een nieuwe nota Ruimte komt om extra locaties voor woningbouw te creëren, zodat er voldoende ruimte is voor de groeiende vraag.
“Een nieuwe nota Ruimte realiseren waarbij nieuwe locaties voor woningbouw worden aangewezen.”
Markt meer ruimte geven voor woningproductie
JA21 wil dat de markt de ruimte krijgt om woningproductie af te stemmen op demografische trends, zowel qua woningtype, grootte als regionale verschillen. Dit betekent dat de beschikbaarheid en het gebruik van bouwgrond flexibeler moet worden ingericht, zodat vraag en aanbod beter op elkaar aansluiten.
“Dat de markt de ruimte krijgt om de woningproductie af te stemmen op de demografische trends, zowel qua woningtype, grootte en regionale verschillen.”
Efficiënter gebruik van bestaande bouwgrond
Naast het aanwijzen van nieuwe locaties, wil JA21 bestaande bouwgrond en vastgoed beter benutten door optoppen, transformeren en splitsen van gebouwen. Dit zorgt ervoor dat de bestaande infrastructuur optimaal wordt gebruikt en de druk op nieuwe bouwgrond vermindert.
“Het benutten van de huidige vastgoedvoorraad door optoppen, transformeren en splitsen van gebouwen en woningen waardoor gebruik gemaakt kan worden van bestaande infrastructuur en de stikstofuitstoot beperkter is.”
NSC wil bouwgrond actiever inzetten voor woningbouw door grondspeculatie tegen te gaan, waardestijgingen af te romen en rijksgronden beschikbaar te stellen voor nieuwe woonlocaties. Ze pleiten voor een eerlijker en effectiever gebruik van bouwgrond, waarbij publieke belangen en betaalbaarheid voorop staan. Concrete maatregelen zijn onder meer een gemeentelijke heffing op grondspeculatie, het inzetten van rijksgronden en het taxeren van grond op basis van huidig gebruik.
Gemeentelijke heffing en aanpak grondspeculatie
NSC wil grondspeculatie tegengaan zodat waardestijgingen van bouwgrond niet alleen bij private partijen terechtkomen, maar ten goede komen aan gebiedsontwikkeling en sociale woningbouw. Dit moet woekerprijzen en vertragingen bij woningbouw voorkomen.
“Er komt een gemeentelijke heffing om grondspeculatie tegen te gaan. Als grond in waarde stijgt, moet dat extra geld gaan naar de gebiedsontwikkeling of sociale woningbouw. Daarnaast maken we het mogelijk om verouderde terreinen te onteigenen van het huidige gebruik, zodat grondspeculanten er geen woekerprijzen voor kunnen vragen.”
Actief inzetten van rijksgronden voor woningbouw
NSC wil dat rijksgronden actief worden ingezet als woonlocaties om het aanbod van bouwgrond te vergroten en woningbouw te versnellen, vooral in gebieden waar de nood hoog is.
“Rijksgronden kunnen prima woonlocaties zijn, we zetten ze actief in bij gebiedsontwikkelingen.”
Waardestijgingen door bestemmingswijziging afromen
De partij vindt dat waardestijgingen van grond die ontstaan door bestemmingswijzigingen niet volledig naar private eigenaren mogen gaan, maar deels afgeroomd moeten worden voor het publieke belang. Dit moet speculatie ontmoedigen en publieke investeringen in gebiedsontwikkeling mogelijk maken.
“Grondinstrumentarium moet ingezet worden om tot taxatie van de waarde van grond te komen op basis van huidig gebruik. Waardestijgingen die uitsluitend voortkomen uit bestemmingswijzigingen worden afgeroomd voor het publieke belang.”
De SGP wil het woningtekort aanpakken door sneller en meer woningen te bouwen, waarbij bouwgrond actief benut moet worden en speculatie wordt tegengegaan. Gemeenten en provincies krijgen meer mogelijkheden om bouwgrond snel te ontwikkelen of te verkopen met bouwplicht, zodat gronden niet onnodig braak blijven liggen. Tegelijkertijd wil de SGP vruchtbare landbouwgrond zoveel mogelijk behouden en zorgvuldig omgaan met de beschikbare ruimte.
Gemeenten en provincies moeten bouwgrond sneller ontwikkelen
De SGP vindt het onwenselijk dat bouwgrond jarenlang braak blijft liggen en wil dat gemeenten en provincies meer instrumenten krijgen om snelle woningbouw te realiseren. Dit moet speculatie tegengaan en het woningaanbod versnellen, door bijvoorbeeld actieve grondexploitatie of verkoop met bouwplicht.
“Projectontwikkelaars moeten bouwgronden niet jarenlang braak laten liggen. Het is daarom zaak dat gemeenten en provincies mogelijkheden hebben om snelle woningbouw te bewerkstelligen. Dit kan door het actief stimuleren van grondexploitatie (gezamenlijk met gemeenten) of verkoop met een aan tijd gebonden bouwplicht.”
Vruchtbare landbouwgrond zoveel mogelijk behouden
De SGP benadrukt het belang van het beschermen van vruchtbare landbouwgrond tegen bebouwing, om voedselproductie en het landelijke karakter te waarborgen. Nieuwe bouwlocaties moeten daarom zorgvuldig worden gekozen, met behoud van landbouwgrond als uitgangspunt.
Volt wil het speculeren met bouwgrond tegengaan en bouwgrond sneller en goedkoper beschikbaar maken door fiscale maatregelen. Ze pleiten voor het belasten van waardestijgingen bij bestemmingswijziging en het invoeren van een algemene belasting op onbenutte grond, zodat grond sneller voor woningbouw wordt ingezet en maatschappelijke winsten terugvloeien naar de samenleving.
Speculatie met bouwgrond fiscaal aanpakken
Volt ziet speculatie met bouwgrond als een belangrijke oorzaak van hoge prijzen en trage beschikbaarheid van bouwlocaties. Door waardestijgingen bij bestemmingswijziging en onbenutte grond fiscaal te belasten, willen ze speculatie ontmoedigen en bouwgrond sneller en goedkoper beschikbaar maken voor woningbouw.
“Om sneller meer ruimte beschikbaar te maken voor nieuwbouw en de kosten van bouwprojecten en nieuwe woningen te verlagen wil Volt het speculeren met bouwgrond tegengaan. Dat doen we door de waardevermeerdering van bijvoorbeeld landbouwgrond die voor bouwgrond bestemd wordt fiscaal te belasten, waardoor grond naar verwachting eerder beschikbaar komt voor een lagere prijs.”
“We gaan daarom een belasting op elke vorm van (onbenutte) fysieke ruimte of grond invoeren, waardoor het niet meer zal lonen om te speculeren met grondbezit. Daarnaast voeren we een gemeentelijke heffing op de stijging van grondwaarde in, zodat maatschappelijke investeringen ook maatschappelijke winsten opleveren.”
Gemeenten actiever grondbeleid laten voeren
Volt wil dat gemeenten meer mogelijkheden krijgen om actief grondbeleid te voeren, zodat zij sneller en effectiever bouwgrond kunnen verwerven en inzetten voor woningbouw. Dit moet de regie op woningbouw versterken en versnellen.
“Gemeenten worden financieel in staat gesteld om actiever grondbeleid te voeren, door vaker grond aan te kopen en meer gebruik te maken van hun voorkeursrecht.”
50PLUS benoemt het belang van bouwen voor ouderen als oplossing voor de woningnood, maar doet geen concrete uitspraken over het gebruik, de beschikbaarheid of het beleid rond bouwgrond zelf. Hun focus ligt op het realiseren van levensloopbestendige woningen en het stimuleren van innovatieve woonvormen, zonder expliciet in te gaan op bouwgrond als beleidsinstrument.
Bouwen voor ouderen om doorstroming te bevorderen
50PLUS ziet het bouwen van levensloopbestendige woningen voor ouderen als dé manier om de woningmarkt in beweging te krijgen, maar noemt bouwgrond niet expliciet als knelpunt of beleidsdoel. De partij richt zich op het realiseren van woningen die passen bij de oudere generatie, zodat doorstroming op gang komt en de bestaande woningvoorraad beter benut wordt.
“50PLUS denkt dat de oplossing gevonden wordt om te bouwen voor de oudere generatie die naar levensbestendige woningen gaan en die past bij de inwoner.”
“De doelstelling van 290.000 levensloopbestendige woningen wordt gefaseerd gerealiseerd met oog voor netcongestie en bouwcapaciteit om de doorstroming weer écht op gang te krijgen.”
Het CDA wil gemeenten meer mogelijkheden geven om bouwgrond te verwerven en te benutten, zodat woningbouw sneller en betaalbaarder kan plaatsvinden. Ze pleiten voor een nationale grondbank, sociale grondprijzen en het inzetten van planbaten voor gebiedsontwikkeling. Het doel is om de regie op bouwgrond te versterken en zo de woningbouw te versnellen en betaalbaar te houden.
Meer grondposities voor gemeenten en nationale grondbank
Het CDA vindt dat gemeenten meer bouwgrond in handen moeten krijgen om woningbouw te versnellen en betaalbaar te houden. Ze willen dit ondersteunen met een nationale grondbank en sociale grondprijzen, zodat gemeenten beter kunnen sturen op betaalbare woningbouw en maatschappelijke doelen.
“We maken meer grondposities mogelijk voor gemeenten, op basis van een afwegingskader. Het Rijk ondersteunt met een grondfaciliteit of Nationale Grondbank. Er moet ruimte komen in het gemeentelijk grondbeleid om sociale grondprijzen te kunnen rekenen. Met de planbatenheffing kunnen winsten vanwege gestegen waarden van grond gericht worden ingezet in gebiedsontwikkeling.”
Lagere grondprijzen voor maatschappelijk gewenste nieuwbouw
Het CDA wil dat lagere grondprijzen ingezet kunnen worden om maatschappelijk gewenste projecten, zoals sociale woningbouw, mogelijk te maken. Dit verlaagt de kosten voor nieuwbouw en maakt het makkelijker om betaalbare woningen te realiseren.
“Dat is mogelijk via het gericht inzetten van bestaande financieringsstromen, zoals groene subsidies, lagere grondprijzen voor nieuwbouw of ondersteuning bij het opzetten van publiek-private samenwerkingen en het aanpassen van administratieve regels.”
D66 wil de regie over bouwgrond versterken door een landelijke grondbank op te richten en gemeenten meer mogelijkheden te geven om grond te kopen en grondspeculatie tegen te gaan. Het doel is om sneller, betaalbaarder en met meer publieke sturing woningen te bouwen, waarbij de inzet van bouwgrond niet alleen aan marktpartijen wordt overgelaten. D66 ziet bouwgrond als een cruciale hefboom om de woningbouw te versnellen en maatschappelijke doelen zoals betaalbaarheid, duurzaamheid en leefbaarheid te realiseren.
Rijksgrondfaciliteit (landelijke grondbank) oprichten
D66 stelt voor om een Rijksgrondfaciliteit op te richten, zodat het Rijk actief bouwgrond kan inzetten voor woningbouw. Hiermee wil de partij de afhankelijkheid van marktpartijen verminderen en de bouw van woningen versnellen, met meer publieke regie over waar en hoe gebouwd wordt.
“We richten een Rijksgrondfaciliteit (een landelijke grondbank) op, zodat de grond die het Rijk in bezit heeft of krijgt, ingezet kan worden om sneller huizen te bouwen.”
Gemeenten meer ruimte voor aankoop en ontwikkeling van bouwgrond
D66 wil dat gemeenten meer mogelijkheden krijgen om zelf bouwgrond te kopen en te ontwikkelen, zodat de publieke belangen beter worden geborgd en grondspeculatie wordt tegengegaan. Dit moet voorkomen dat publieke investeringen vooral bij vastgoedondernemers terechtkomen en zorgen voor meer ruimte voor voorzieningen en groen.
“Om te voorkomen dat dit geld vooral bij vastgoedondernemers terechtkomt, krijgen gemeenten meer ruimte om zelf grond te kopen en te ontwikkelen. Ook krijgen gemeenten meer mogelijkheden om grondspeculaties te voorkomen en te zorgen dat er niet alleen huizen komen, maar ook speelplaatsen en groen.”
DENK wil het woningtekort aanpakken door sneller en meer woningen te bouwen, waarbij de overheid meer regie krijgt over bouwgrond en het gebruik daarvan. Ze stellen voor om leegstand en het niet benutten van grond te belasten, procedures te versnellen en gemeenten meer instrumenten te geven om bouwgrond effectief in te zetten voor woningbouw. De kern van hun visie is dat bouwgrond actief moet worden benut om betaalbare woningen te realiseren en speculatie of leegstand te ontmoedigen.
Gemeenten mogen heffing op braakliggende grond invoeren
DENK wil dat gemeenten meer mogelijkheden krijgen om niet-gebruikte bouwgrond aan te pakken, onder andere door het invoeren van een heffing op braakliggende grond. Hiermee willen ze speculatie en het onbenut laten van bouwgrond tegengaan, zodat deze sneller beschikbaar komt voor woningbouw.
“Om leegstand en het niet benutten van grond te kunnen aanpakken, kunnen gemeenten een leegstandsheffing of een heffing op braakliggende grond invoeren.”
Procedures voor woningbouw op bouwgrond versnellen
DENK vindt dat overbodige en belemmerende regelgeving rondom woningbouwprojecten moet verdwijnen en dat procedures sneller moeten verlopen. Dit moet ervoor zorgen dat bouwgrond sneller en efficiënter wordt benut voor het realiseren van woningen.
“Ook wordt er gekeken naar de mogelijkheden om bezwaarmogelijkheden tegen woningbouwprojecten te verminderen, de termijnen te versnellen en door middel van het vergroten van de capaciteit procedures sneller te doorlopen.”